Parlak, BekirHatipoğlu, İbrahim2019-12-302019-12-302014-09-25Hatipoğlu, İ. (2014). Tek parti döneminden Demokrat Parti dönemine bürokrasinin değişimi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.http://hdl.handle.net/11452/4705Bürokrasi kavramı literatürde; memurların iktidarı, rasyonel örgüt biçimi, kırtasiyecilik ve kamu görevlileri gibi farklı anlamlarda kullanılmaktadır. Bu kavram farklı şekillerde ele alınarak Hegel, Marks, Weber gibi çok sayıda düşünür tarafından incelenmiştir. Bu düşünürlerin yanı sıra Wilson, Simon ve Waldo gibi düşünürler de bürokrasi-siyaset ilişkilerinin nasıl olması gerektiği ile ilgili fikir üretmişlerdir. Modern bürokrasi kavramı devlet geleneğimizdeki yerini, Osmanlı Devleti'nde 18. yy'da başlayıp 19. yy.'da hız kazanan modernleşme hareketleri ile birlikte almıştır. Yaşanan modernleşme hareketleri sonucunda, modern anlamda sivil bürokratik yapının oluşması II. Mahmut döneminde başlamış olup Tanzimat'la birlikte hız kazanmıştır. Bürokrasi Tanzimat döneminde padişaha ait olan yönetim yetkisini büyük ölçüde devralmıştır. İmparatorluğun son dönemine damgasını vurmuş olan bu merkeziyetçi ve bürokratik yönetim anlayışı Cumhuriyet'e miras kalmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında inkılâpların topluma yayılması vazifesi verilen bürokrasiye, bu vazifeyi yerine getirebilmesi için hukuki, mali ve sosyal ayrıcalıklar tanınmıştır. Tanınan bu ayrıcalıklarla daha da güç kazanan bürokrasi zamanla toplumsal, ekonomik ve siyasal alanda hâkim güç haline gelmiştir. Bürokrasinin Tek Parti döneminde sahip olduğu bu ayrıcalıklı konum çok partili hayata geçişle birlikte değişim yaşamıştır. DP bürokrasiyi CHP'nin destekçisi olarak algılamış ve iktidarı boyunca bu yapıyı kendine tehdit olarak görmüştür. Bu sebeple DP iktidarı süresince, bu yapının sahip olduğu gücü kırmaya yönelik tedbirler almıştır. Bu tedbirler iki ana başlık altında toplanabilir. Bunların birincisi bürokratların sahip oldukları itibar ve imtiyazlarının azaltılması, ikincisi ise hâkim ekonomik, toplumsal ve siyasal alanlarındaki etkilerinin kırılmasıdır. DP döneminde yaşanan bu siyaset-bürokrasi çatışmasının sonucunda, iktidar dışına itilen sivil bürokratik elit ordu tarafından gerçekleştirilen 27 Mayıs İhtilaline destek vermiş ve DP iktidardan indirilmiştir.The word of bureaucracy is used in different meanings such as the power of officials, rational organization format, red tape and public officers. This concept is analyzed in different forms by Hegel, Marks, Weber and many philosophers. Additionally to these philosophers, Wilson, Simon and Waldo also thought up ideas about how the relations should be between bureaucracy and political power. The concept of modern bureaucracy has taken its meaning with the modernization movement in Ottoman Empire which was started in 18.century and accelerated in 19.century. As a result of the modernization movements, in modern meaning, development of civil bureaucratic structure was started in II.Mahmud period and facilitated with reforms. Bureaucracy has taken over the great majority of administrative power which belonged sultan in reform period. The concept of centralist and bureaucratic administration which left its mark on the last years of Empire passed to Republic. Bureaucracy which given a role to spread the reform among the public in the first years of the Republic was enfranchised in legal, financial and social fields to perform this task. The bureaucracy which gained strength with accorded royalty became prevailing power in communal, financial, and politic field in time. The privileged position which bureaucracy had in single party period, changed with the passing to multi-party period. DP perceived the bureaucracy as a supporter of CHP and considered it as a threat risk during power process. Thus, DP took precautions to remove the power which belonged to this structure. These precautions can be categorized under two groups. First one is decrease of the credit and concession of bureaucrat, and the second one is reduction of the effect of bureaucrat in financial, public and politic field. As a result of this politic power-bureaucracy conflict, civil bureaucrats were taken out of the power and then they supported the 27 May Military Coup which DP was overthrown.VIII, 109 sayfatrinfo:eu-repo/semantics/openAccessTek partiDemokrat partiBürokrasiBürokrasi-siyaset ilişkisiBürokratik değişimSingle partyDemocratic partyBureaucracyBureaucracy-politic relationshipBureaucratic changemasterThesis