T. C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ARKEOLOJİ ANABİLİM DALI ARKEOLOJİ BİLİM DALI ÇİNE-TEPECİK KAZILARINDA ELE GEÇEN MİKEN SERAMİĞİNİN ANADOLU VE EGE DÜNYASINDAKİ YERİ VE ÖNEMİ (YÜKSEK LİSANS TEZİ) Nur Deniz ÜNSAL BURSA – 2015 T. C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ARKEOLOJİ ANABİLİM DALI ARKEOLOJİ BİLİM DALI ÇİNE-TEPECİK KAZILARINDA ELE GEÇEN MİKEN SERAMİĞİNİN ANADOLU VE EGE DÜNYASINDAKİ YERİ VE ÖNEMİ (YÜKSEK LİSANS TEZİ) Nur Deniz ÜNSAL Danışman: Prof. Dr. Mustafa ŞAHİN Prof. Dr. Sevinç GÜNEL BURSA – 2015 i ii ii ÖZET Yazar Adı ve Soyadı : Nur Deniz ÜNSAL Üniversite : Uludağ Üniversitesi Enstitü : Sosyal Bilimler Enstitüsü Anabilim Dalı : Arkeoloji Bilim Dalı : Arkeoloji Tezin Niteliği : Yüksek Lisans Tezi Sayfa Sayısı : viii + 170 Mezuniyet Tarihi : …. / …. / 20…….. Tez Danışmanı : Prof. Dr. Mustafa ŞAHİN ÇİNE-TEPECİK KAZILARINDA ELE GEÇEN MİKEN SERAMİĞİNİN ANADOLU VE EGE DÜNYASINDAKİ YERİ VE ÖNEMİ Aydın ilinde, Büyük Menderes'in güney kollarından Çine Çayı kenarında bulunan Çine- Tepecik, hem güneye uzanan doğal yollar üzerinde hem de Çine ovasının batısında, dağ sıraları arasında bulunan konumu ile Batı Anadolu bölgesine has ve bunun yanında Ege bölgesi ile ilişkileri gösteren bir kültürel yapıyı ortaya koymaktadır. Çine-Tepecik, Geç Tunç Çağı kültür tabakasına ait kalıntılar içinde yer alan ve bu tez çalışmasında incelenen bir grup Miken seramiği, form ve motif-bezeme stili açısından, GH IIIB1-GH IIIC dönemlerini içine alan bir kronolojik gelişimi yansıtmaktadır. Çine-Tepecik Miken seramik buluntuları içinde büyük çoğunluğu yerli ve az miktarda ithal özellik gösteren bu kaplar, Miken seramik geleneğinden bilinen belirli kap formu ve motif-bezeme biçimini göstermektedir. Özellikle kaplar üzerinde yer alan motifler, Ege'de Miken kültürü son evreleri ile paralellik göstermektedir. Miken kültürünün son evreleri, Ege coğrafyasında Doğu Ege adaları ve Batı Anadolu'nun kıyı şeridinde takip edilmektedir. Ancak Batı Anadolu kıyı şeridine yakın bir konumda yer alan Çine-Tepecik Miken seramiği buluntuları, bu coğrafi sınırın, Çine- Tepeciği de içine alan bir yayılım alanında irdelenmesi gerektiğini düşündürmektedir. Anahtar Sözcükler: Batı Anadolu, Çine-Tepecik, Geç Tunç Çağı, Miken Seramiği iii ABSTRACT Name and Surname : Nur Deniz ÜNSAL University : Uludağ University Institution : Social Science Institution Field : Archaeology Branch : Archaeology Degree Awarded : Master Page Number : viii + 170 Degree Date : …. / …. / 20…….. Supervisor : Prof. Dr. Mustafa ŞAHİN THE ROLE AND IMPORTANCE OF MYCENAEAN POTTERY FOUND AT ÇİNE-TEPECİK EXCAVATIONS FOR ANATOLIA AND THE AEGEAN WORLD Çine-Tepecik is located in the province of Aydın, on the western side of the Çine valley and on the edge of Çine River which is the southern branch of the Meander river. It is located on a natural way going to the south and on a natural pass among the mountains. Its position amongst the natural routes is shown in the material culture of the site, which presents both local and Aegean characteristics. Of the Late Bronze Age remains from Çine-Tepecik contain a group of Mycenaen pottery, studied in this thesis, can be dated to the LH IIIB1 to LH IIIC period based on its motif design and pottery typology. Both the locally produced and imported Mycenaen ceramic findings at Çine-Tepecik show characteristic vessel forms and decorative elements of Mycenaean decorated pottery. Especially, the motifs used in the decoration of the vessels look like the later phases of the Mycenaean style and illustrate the decorated pottery tradition of the period. The later phases of Mycenaen culture are significant for the delivery of the culture across a wide area, including the eastern Aegean islands and the coastal region of western Anatolia. The Mycenaean findings from Çine- Tepecik require a re-assessment and an expansion of the Mycenaean cultural impact in this period to contain Çine-Tepecik. Keywords: Western Anatolia, Çine-Tepecik, Late Bronze Age, Mycenaean Pottery iv ÖNSÖZ ‘’Çine-Tepecik Kazılarından Ele Geçen Miken Seramiğinin Batı Anadolu ve Ege Dünyası’ndaki Yeri ve Önemi’’ konulu bu çalışma, 2004 yılından bu yana Prof. Dr. Sevinç Günel tarafından Çine-Tepecik kazılarında açığa çıkartılan Geç Tunç Çağı yerleşimine ait Miken seramiğinin incelenerek kültürel bağlantıların ortaya konulmasını ve söz konusu seramiğin incelenmesini amaçlamıştır. 2012 yılından bu yana katıldığım Çine-Tepecik kazılarında orijinal kazı malzemesini çalışmama izin veren, çalışmalarım sırasında her türlü olanak, destek ve yardımlarını esirgemeyen sayın hocam Prof. Dr. Sevinç Günel’e, değerli hocalarım Prof. Dr. Mustafa Şahin ve Doç Dr. Derya Şahin’e, her zaman beni maddi ve manevi olarak destekleyen annem Gönül Ünsal ve babam Demir Ünsal’a ve ayrıca çalışmalarımda yanımda olan tüm dostlarıma teşekkürlerimi sunarım. Nur Deniz ÜNSAL Bursa 2015 v İÇİNDEKİLER TEZ ONAY SAYFASI ......................................................................................................ii ÖZET ..............................................................................................................................iii ABSTRACT .....................................................................................................................iv ÖNSÖZ ...........................................................................................................................v İÇİNDEKİLER ..................................................................................................................vi GİRİŞ ..............................................................................................................................1 I.I. Çalışmanın Konusu ................................................................................................1 I.II. Çalışmanın Amacı ve Kapsam ...............................................................................1 I.III. Çalışma Yöntemi ve Terminoloji……..…………………………………….. .................2 I.IV. Büyük Menderes Bölgesi ve Güneyinin Jeomorfolojik Yapısı ve Çine-Tepecik’in Konumu……..…………………………………….. 2 BİRİNCİ BÖLÜM (MİKEN KÜLTÜRÜNDE SERAMİK GELENEĞİ) 1.1. Miken Seramiği ve Kronolojik Gelişimine Genel Bakış 5 1.2. Batı Anadolu Bölgesi’nde Miken Seramiği ve Araştırma Tarihçesi 16 İKİNCİ BÖLÜM (ÇİNE TEPECİK’İN KAZI TARİHÇESİ VE STRATİGRAFİK GELİŞİMİ) 2.1. Kazı Tarihçesi 19 2.2. Stratigrafik Gelişimi 19 vi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM (ÇİNE-TEPECİK GEÇ TUNÇ ÇAĞI YERLEŞİMİ ve MİKEN SERAMİĞİNİN BULUNTU DURUMU) 3. 1. Çine-Tepecik Geç Tunç Çağı Yerleşimi 22 3. 2. Miken Seramiğinin Buluntu Durumu 24 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM (MİKEN SERAMİK GRUPLARI) 4. 1. Malzeme ve Teknik Özellikler 31 4.1.1. İnce Nitelikli Seramik 31 4.1.2. Orta Nitelikli Seramik 33 4.1.3. Orta/Kaba Nitelikli Seramik 37 4.2. Değerlendirme 38 BEŞİNCİ BÖLÜM (BEZEME TEKNİĞİ ve MOTİFLER) 5.1. Bezeme Tekniği 39 5.2. Motifler 40 5.2.1. Geometrik Motifler 40 5.2.1.1. Dalgalı Çizgiler 40 5.2.1.2. Alacalı Taş Bezeği 40 5.2.1.3. Sınırlı Yarım Daire 41 5.2.1.4. Tek Spiral 41 5.2.1.5. Ağ 41 5.2.1.6. Dama Tahtası 41 5.2.1.7. Zikzak 42 vii 5.2.1.8. Panel-Triglif Motifi 42 5.2.1.9. Bağlantılı Yarım Daireler 42 5.2.1.10. Püskül 43 5.2.1.11. Dikey Dalgacık 43 5.2.1.12. Üçgen 43 5.2.2. Bitkisel Motifler 43 5.2.2.1. Çiçek 43 5.2.2.2. Deniz Anemonu 44 5.2.3. Resimsel Anlatıma Yönelik Sahneler (‘Pictorial Style’) 44 ALTINCI BÖLÜM (TİPOLOJİ) 6.1 KAP TİPLERİ 46 6. 1. 1. Kaseler (KS) 46 6. 1. 2. Kraterler (KR) 49 6. 1. 3. Çömlekler (ÇÖ) 49 6. 1. 4. Üzengi Kulplu Testiler (ÜZKT) 50 6. 1. 5. Testiler (TS) 51 YEDİNCİ BÖLÜM (DEĞERLENDİRME VE KARŞILAŞTIRMA) 7.1 Miken Seramik Grupları, Bezeme-Motif ve Kap Tipleri Açısından Değerlendirme 53 viii 7.2. Miken Seramiğinin Bölgelerarası Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi 56 7.2.1. Motiflerin Bölgelerarası Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi 57 7.2.2. Kap Tiplerinin Bölgelerarası Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi 63 SONUÇ 66 KATALOG 70 KISALTMALAR 107 KAYNAKLAR 108 TABLOLAR, HARİTALAR, RESİMLER, GRAFİKLER VE LEVHALAR LİSTESİ 122 TABLOLAR 125 HARİTALAR 130 RESİMLER 132 GRAFİKLER 143 LEVHALAR 145 ÖZGEÇMİŞ 170 ix I. GİRİŞ I. I. Çalışma Konusu Bu tez çalışması, “Çine-Tepecik Kazılarında Ele Geçen Miken Seramiğinin Anadolu ve Ege Dünyasındaki Yeri ve Önemi” başlığını taşımaktadır. Batı Anadolu’da Menderes Nehri’nin önemli güney kollarından biri olan Çine Çayı’nın uzandığı ovada yer alan Tepecik Höyük’ün II 1 kültür tabakası a ve b yapı katları, Geç Tunç Çağı yerleşmesine ait mimari kalıntıları ve buluntuları ortaya koymuştur. Yerleşmede mimari ile bağlantılı olarak, yerli seramiğin yanı sıra Miken kültürünün belirli bir kronolojisine tarihlenebilen boya bezemeli Miken seramiği kazılar neticesinde ele geçmiştir. Çine-Tepecik yerleşimi Miken seramiklerinde orijinal malzeme üzerinde çalışma olanağı sağlandığı için sınıflandırma ve değerlendirme imkanı elde edilmiştir. Bu olanağı sağlayan ve yardımlarını esirgemeyen sayın hocam Prof. Dr. Sevinç Günel’e teşekkürlerimi bir borç bilirim. I. II. Çalışmanın Amacı ve Kapsamı Batı Anadolu'nun kıyı kesimine yakın bir konumda yer alan bir merkez olan Çine- Tepecik’te sayısal olarak ve repertuvar anlamında çeşitlilik gösteren Miken seramiklerinin bulunmuş olması, Çine-Tepecik’e şu an için Batı Anadolu'nun iç bölgelerinde bilinen tek merkez olma özelliğini vermiştir. M.Ö. 2. binyıla ait yerli seramiğin yanı sıra, önemli bir grubu yerli ve az miktarda ithal olan Miken kap parçaları kazı çalışmaları sonucunda açığa çıkarılmıştır. Bu tez çalışmasında amaç, Geç Tunç Çağı yerleşmesine ait Miken seramiğinin ayrıntılı bir biçimde incelenmesi ve bilim dünyasına tanıtılmasıdır. Çine-Tepecik kazıları yerleşim yapısı ve seramik repertuvarı anlamında Geç Tunç Çağı’nda Batı Anadolu’nun iç bölgelerinde bu döneme ait bilgilerin anlaşılmasına ışık tutmaktadır. Hem Batı Anadolu kıyı şeridinde ve hem de daha iç bölgelerde yapılan çalışmalarda bilgilerin sınırlı oluşu ve Çine-Tepecik gibi iç kesimde yer alan bir merkezde Miken seramiğinin ele geçirilmesi, bunun nedenlerini ve ne şekilde gerçekleştiğinin anlaşılması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, söz konusu sorunların anlaşılmasına bağlı olarak 2004-2013 yılları arasında ele geçen Çine-Tepecik Miken seramiğinin belli bir grubu bu tez çalışması kapsamında ele alınmaktadır. 1 I. III. Çalışma Yöntemi ve Terminoloji Çine-Tepecik Miken seramikleri incelenirken, konu ile ilgili yayınlarda uygulanan çalışma yöntemine uygun bir sistem takip edilmiştir. İlk aşama olarak, tez konusuna dahil edilen seramiklerin teknik çizimleri yapılmış ve kayıt altına alınmıştır. Ardından, seramiklerin hamur yapısı, hamur niteliği, katkı maddelerinin belirlenmesi ve hamur renk tonları, astar ve boya bezeme renkleri Munsell renk kataloğuna göre tespit edilmiştir. Ayrıca seramik gruplarına ait istatistiksel çalışmaya da gidilmiş ve bilgisayar ortamında hangi hamur gruplarının yoğun olduğu, hangi grupların ise daha nadir kullanım gördüğü grafikler oluşturularak ortaya konulmuştur. Bunun dışında, kap tipleri ve motiflerle ilgili tipolojik bir çalışma yapılmış ve hangi kap tiplerinin ve motiflerin kullanım gördüğü anlatılmıştır. Tez çalışmasında boya bezeme tekniği ve motiflerde incelenmiştir. Hamur yapısına göre yapılan gruplama, bunların yerel üretim ya da ithal üretim olduklarına ışık tutmuştur. Çine-Tepecik Miken seramikleri ortaya koymuş olduğu özellikler dikkate alınarak yakın coğrafyadaki benzer seramikler ile karşılaştırılmıştır. Tez çalışması aşamasında seramikle ilgili malzeme-teknik özelliklerin ele alınması ve tipolojik çalışmanın yapılmasının yanısıra kütüphane çalışması da gerçekleştirilmiştir. Tez konusu olan seramiklerin orijinal kazı malzemesi olması nedeniyle Çine-Tepecik kazı arşivinden ve raporlarından büyük ölçüde yararlanılmıştır. Bu çalışmada, form (FS, Furumark Tip), bezeme-motif (FM, Furumark Motif) stillerinin incelenmesinde, Arne Furumark’ın çalışması temel alınmıştır. I.IV. Menderes Bölgesi ve Güneyinin Jeomorfolojik Yapısı ve Çine-Tepecik’in Konumu Çine-Tepecik yerleşmesinin içinde yer aldığı Batı Anadolu coğrafyasına ilişkin genel bir değerlendirme ve çalışma, İ. Atalay tarafından yapılmıştır (Atalay, 1982). Atalay’ın yayınına göre, yaklaşık bir dikdörtgen formunda olan Ege Denizi'nin meydana gelmesine neden olan ve Batı Anadolu’daki faylanmaların da nedenini teşkil eden tektonik hareketler, Neojen dönemden itibaren ortaya çıkmaktadır. Bu dönemden önce gelen Pliyosen dönemde Ege Denizi'nin büyük bir bölümü bir kara parçası şeklindedir. Pliyosen dönemin başlarında söz konusu kara parçasında yer yer çökmeler meydana gelmiştir ve bu çökmeler Pleistosen dönemde en yoğun ve şiddetli halini almıştır. Söz konusu dönemde, tektonik hareketlerin yol açtığı alçalma, yükselme ve faylanmalar oluşmuştur. Orta Pleistosen'de görülen karaların yükselme ve alçalması yani Epirojenez salınımları 2 Batı Anadolu'da da çöküntülere neden olmuştur. Sonrasında yaşanan denizlerin karaları basması yani transgresyon sonucu ise ilk aşamada kırılan graben (çöküntü) alanları deniz suyu tarafından doldurularak koylar ve körfezler oluşmuştur. Söz konusu bu koy ve körfezlerin bir bölümü ise nehirler tarafından alüvyon dolgularla kaplanarak alüvyal ovalar oluşmuştur. Akarsuların meydana getirdiği bu alüvyal kaplama süreci devam ettikçe, ova alanları gittikçe genişlemiş ve körfezlerin kapladığı alanlar daralmıştır. Horstların (yükseklikler) denize doğru erişen bölümleri de yarımadaları (peninsula) yaratmıştır (Atalay, 1982: 203-205). Batı Anadolu coğrafyasının meydana gelmesi hususunda söz konusu en eski veriler, I. Jeolojik zamana (Paleozoik) kadar gitmektedir. Paleozoik zamana ait, Batı Anadolu'da Menderes masifinin bulunduğu alanda Paleozoik denizleri ve karaları yer almaktaydı (Atalay,1982: 225). Menteşe Dağlarından başlayarak dağlık Kütahya'ya kadar uzanan Menderes masifi, Anadolu'nun en büyük masifidir ve Batı Anadolu'nun çekirdeğini meydana getirmektedir. Söz konusu masif, yaklaşık doğu-batı yönünde, ortasından nehirlerin aktığı, 60-120 m uzunlukta, yüksekliği yer yer 200 m.ye kadar ulaşan, tabanı alüvyonlarla kaplı dar ve derin grabenlere sahiptir. Menderes masifi, Neojen'de düz ve yassı bir görünümdeyken, kuzey ve güney kanatların alçalması sonucu merkezi kısmında hafif göbekli bir görüntü vermektedir. Pleistosen'in sonraki evrelerinde masif, fay hareketleri ile bölünmüş, orta bölümdeki graben, Küçük Menderes Ovası'nı, yüksekte kalan bölümler ise Bozdağ ve Aydın Dağı'nı meydana getirmiştir. Kuzey ve güney yanlardaki alçak alanlarda yer alan Gediz ve Büyük Menderes ovaları da faylarla bütünlükten ayrılmıştır. (Atalay, 1982: 119). Masifin temelini metamorfoza uğramış kayalar (gnays, gözlü gnays, yeşil şist, mikaşist ve mermer) oluşturmaktadır. Bu başkalaşım olayları, Fanerozoik devirlerden, I.ve II. jeolojik zamanların yani Paleozoik ve Mezozoik zamanların farklı evrelerinde oluşmuş olup, günümüzden 490 ± 90 milyon yıl önceye verilmektedir (Atalay, 1982: 120). Tersiyer (III. Jeolojik zaman) içerisinde (Miyosen sonu ve Pliyosen) başlayıp Kuaterner'de (IV. Jeolojik zaman) devam eden Geç Alpin tektonik hareketleri sırasında yoğun faylanma meydana gelmiş ve Menderes masifi bu faylanmalar sonucunda parçalanmıştır (Atalay, 1982: 23) Bu parçalanma sonucu çöken alanlar Gediz, Büyük ve Küçük Menderes ırmaklarının aktığı ovaları, yüksekte kalan alanlar ise Aydın, Bozdağ ve Menteşe dağlarını oluşturmuştur (Atalay, 1982: 3-4). Dolayısıyla, tektonik hareketler sonucu oluşan bu alanlar, magma kaynaklı tektonik depremler yönünden de oldukça hareketli bir görüntü almışlardır (Atalay, 1982: 27). Bakırçay, Küçük ve Büyük Menderes ve Gediz ovaları deniz 3 seviyesinden (0 m.) başlayarak doğuya doğru yükselerek 200-250 m.ye ulaşmaktadır. (Atalay, 1982: 33). Ege Bölgesini, İç Anadolu’ya bağlayan doğal güzergahlardan biri Büyük Menderes vadisini takip ederek Denizli yakınından geçmektedir. Bir çok eski yerleşmenin bu güzergahlar üzerinde bulunması, prehistorik dönemlerden itibaren, Batı ve Orta Anadolu topluluklarının ana nehir vadileri yoluyla birbirlerini etkilediklerini göstermektedir (Jakar, 2007:275). Büyük Menderes Nehri, alüvyal dolguların yığılmasıyla meydana gelen büyük bir deltada son bulmaktadır. Tunç Çağında, Büyük Menderes Nehri, günümüzdeki kıyı kesiminden daha içeride yer alan Latmos Körfezine dökülmekteydi (Marchese 1986: 36). Aşağı Büyük Menderes’in ana üç kolu olan Çine (Marsyas), Akçay (Harpasus) ve Dandalos ( Morsy), güneydoğuda derin vadiler içinde akmaya devam eden nehirlerle birleşirler. Bu vadiler içerisinde kırsal yerleşmeye uygun bir çok küçük kapalı alüvyon ovaları bulunmaktadır (Jakar, 2007:276). Çine-Tepecik yerleşimininde içinde yer aldığı bölge, güneyden ve kuzeyden yüksek ovalarla kaplı Menderes nehirlerinin oluşturduğu coğrafi yapısıyla, batıda, Ege Denizi ile; doğuda ise, Anadolu platosuyla birleşmekte ve bu özellikleriyle Orta Anadolu ile Ege Dünyası arasındaki bağlantıyı sağlayan bir coğrafi konumda bulunmaktadır (Günel, 2003: 113). Batı Anadolu’nun prehistorik dönemlerden itibaren, Anadolu’nun iç kesimleri ile olan bağlantısı, birer doğal yol olma özelliğine haiz nehir vadileri aracılığıyla gerçekleştirilmiştir (Marchese, 1986: 27; 1989: 11) Batı Anadolu’nun derin vadilerinden olan Büyük Menderes ile Menderes’in güneyine uzanan doğal yollar, bölgelerarası iletişimi kültürel ve ticari anlamda etkileyen unsurlar arasındadır (Günel, 2012: 55). Çine-Tepecik yerleşmesi, Aydın il merkezinin güneyinde; Çine'nin 3 km batısında; Karakollar Köyü'nün 3 km güneybatısında yer almaktadır. Çine çayının doğu kenarında yer alan Tepecik’in, çevresi tarıma elverişli alüvyon tabakası ile örtülüdür. Kuzey-güney doğrultusunda oval bir yapıya sahip olan höyük, kuzeyden güneye doğru yüksekliği gittikçe azalarak batı ve güney doğrultusunda ova seviyesine ulaşan yayvan bir görünüm almaktadır. Höyük üzerinde kamulaştırma işlemlerine kadar devam eden tarımsal faaliyetler kültürel kalıntıların tahribatına ve aynı zamanda höyüğün orijinal yapısının bozulmasına neden olmuştur. Özellikle bulunduğu coğrafi konumda geniş bir alanı kapsayan alüvyon tabakası, höyüğün yayılım alanının ve boyutlarının tespitini zorlaştırmaktadır (Günel, 2011b: 218). 4 BİRİNCİ BÖLÜM MİKEN KÜLTÜRÜNDE SERAMİK GELENEĞİ 1.1. Miken Seramiği ve Kronolojik Gelişimine Genel Bakış Ege Geç Tunç Çağında (yaklaşık M.Ö. 1550, veya yaklaşık 1650 yılından, M.Ö. 1050/1000 yıllarına kadar) orta ve güney Kıta Yunanistan topraklarında gelişen Miken seramiğine ilişkin ciddi çalışmalar, Billiotti ve Salzmann (1868, 1870) tarafından Rodos Adası’ndaki Ialysos mezarlıklarının ilk kez araştırılması sırasında ve Schliemann’ın Troya, Mikenai, Tiryns ve Orchomenos’da yaptığı iyi bilinen kazıları sırasında, bu seramik grubunun önemli bir kısmının keşfedildiği süreçte başlamıştır. Furtwängler ve Loeschcke tek bir kitabı sadece bu konuya adayan ilk bilginlerdir (1879) ve onları Schliemann’ın Tiryns’deki son bulgularının büyük bir kısmını bir araya getiren ikinci bir bilgin (W. Dörpfeld) izlemiştir. Ancak, yirmi yıldan daha az bir süre öncesinde Girit Uygarlığının Tunç Çağı seramiği için Sir Arthur Evans tarafından keşfedildikten sonra şekillendirilen üçlü bir kronolojik sistem kullanılarak Miken seramiklerinin tüm çeşitlerinin ana hatlarının belirlenmesine esas itibariyle ilk olarak olanak sağlayan, Blegen’in (1921), Korinth’in kıyı bölgesinde bulunan Korakou’da, 1915-1916 yıllarında yaptığı dikkatli stratigrafik kazılardır (Rutter, 2010: 415). Mısır ve Doğu Akdeniz Bölgesinde, iyi tarihlendirilmiş kontekslerden gelen Miken kapları sayesinde, rölatif (karşılaştırmalı) bir kronoloji ile sonra mutlak bir kronolojiyi kapsayan bu karmaşık morfolojik ve aynı zamanda dekoratif sınıflandırma sistemi, İsveçli bilim adamı Arne Furumark’ın önemli bir çalışmasıdır (1941a, 1941b). Arne Furumark tarafından 1941 yılında yayınlanan iki kitap (The Chronology of Mycenaean Pottery ve The Mycenaean Pottery: Analysis and Classification), Miken seramiklerinin o zamana değin gerçekleştirilen kazılar neticesinde bezeme ve motif, seramik hamuru ve kap tiplerine bakılarak yapılan ayrımı ve bunların detaylı tanımlamalarını gösteren önemli yayınlar olma özelliğini taşımaktadır. 103 biçim, 336 şekil, 78 motif ve kronolojik açıdan belirgin sekiz stilden oluşan sisteminin önemi, ilk yayınlandığı tarihten itibaren altmış yılı aşkın süredir hala kullanılıyor olmasından açıkça anlaşılmaktadır (Rutter, 2010: 416). Furumark sınıflandırmasının bir sonucu olarak ortaya çıkan Miken seramiği çalışmalarının alt alanlarında yaşanan gelişmeler, başta son otuz yıldır Penelope Mountjoy (1986, 1993, 1999, 2008) tarafından yapılan büyük katkılar olmak üzere, 5 Mikenai’de Elizabeth Wace French’in çalışmaları ve yaklaşık on beş yıl boyunca (yaklaşık 1965-1980) orada eğittiği öğrencilerinin çalışmaları ile vurgulanmaktadır. French’in en büyük katkısı, Furumark sınıflandırmasını, yerleşim yeri kalıntılarından elde edilen büyük ölçüde parçalar halinde bulunan önemli seramik buluntularının analizine uyarlamasıdır. Fakat aynı zamanda hem GH IIIB döneminin (13. yüzyıl) alt bölümlere ayrılmasına hem de sonraki GH IIIC döneminin (12. yüzyıl) tanımlanması ve alt bölümlere ayrılması için daha detaylı bir yaklaşıma da öncülük etmiştir. Miken seramiğinin kronolojik gelişimi, bir bütün olarak Ege havzasının kültürel tarihindeki büyük değişikliklere tekabül eden, eşit süreye sahip olmayan dört döneme ayrılabilir (Rutter, 2010: 416). Penelope Mountjoy 1986 yılında ilk kapsamlı çalışmasını “Mycenaean Decorated Pottery: A Guide to Identification” adı altında bilim dünyasına sunmuştur. Bu çalışmada, günümüzde kabul edilen kronolojik ayrımı oluşturan dönemlere ait seramik kap tipleri, bezeme, motif ve hangi motiflerin hangi tip kaplar ile ilişkili olduğu konusu detaylı olarak incelenmiştir. Bunu dışında, Penelope Mountjoy 1999 yılında “Regional Mycenaean Decorated Pottery I-II” adlı iki ciltlik yayınında, Miken seramiklerinin Kıta Yunanistan’da nasıl bir dağılım gösterdiğini kap tipleri ve boya bezeme geleneğini de ele alarak incelemiştir. Biçimsel anlamda “Miken” olarak adlandırılan en eski seramik (tamamen kronolojik olanın aksine), renkleri kırmızı ile siyah arasında değişen ve genellikle soluk kil zemin üzerinde bir dereceye kadar alacalı olan (pişirme koşullarına ve uygulanan boyanın kalınlığına bağlı olarak) parlak, demir bazlı astar (veya boya) ile yapılan açık üzerine koyu stildeki Minos kaynaklı desen ve dizinler ile karakterize edilmiş boya bezemeli kaplardır (Rutter, 2010: 417). Furumark (1941a:17), Miken seramiklerinin şu an kullanılan kronoloji terminolojisinden farklı olarak seramikleri, Erken, Orta ve Geç Hellas şeklinde tanımlanmıştır. Miken seramikleri kronolojik olarak üç safhaya ayrılmıştır. Fakat bu ayrım bu üç başlık altında olmayıp, daha sonradan yapılan çalışmalar ile de başka alt gruplara ayrılmıştır. Bu ayrım GH I, GH II A-B, GH IIIA1-2, GH III B1-B2 ve GH III C erken-orta-geç olarak yapılmıştır. Miken seramiklerinde yapılan bu ayrımlar arasında ayrıca kronolojik bir boşluk olmadığı belirtilmelidir. Söz konusu evrelerde görülen seramiklerin hepsi birbirine bağlı bir şekilde, bir önceki dönemden kimi özellikleri sürdürerek fakat bazı değişimler de göstererek gelişim göstermiştir (Mountjoy, 1993: 2-3). 6 Miken seramiklerinin kendi içindeki sınıflandırılması için bir dizi teknik ve morfolojik ayrım yapılmıştır. Bunlar, söz konusu seramiklerin yapıldığı kil ve bu seramikler üzerinde uygulanan motifleri kapsamaktadır. Ancak bunların dışında, Miken seramiklerinin çağdaşı olan diğer seramiklerden ayırt edilmesine yardımcı olan kil, astar ve seramik yüzeyine uygulanan boya rengi gibi özellikleri mevcuttur. Kil özelliklerine bakıldığında, seramiklerin iki ana grup altında incelendiği görülmektedir. Bu fine ware (ince nitelikli seramik) ve coarse ware (orta basit nitelikteki seramik) olarak adlandırılan, doğrudan kil kalitesine bakılarak yapılan bir sınıflandırmadır (Furumark, 1941a: 12). Fine ware; hamur katkısının daha az olduğu, seramik cidarının ince yapıldığı ve iyi pişirilme sebebiyle sert olan ve hamur renginin soluk sarı olduğu bir gruptur. Coarse ware olarak adlandırılan grup ise, fine ware’in tersine hamuru daha gözenekli, daha düşük sıcaklıklarda pişirilme nedeniyle sertliği az olan ve bazen de seramiğin çark yerine elde yapıldığı gruptur. Ancak Furumark, elde biçimlendirilmesine rağmen bazı seramiklerin ince nitelikli seramik grubu altında olduğunu da belirtmiştir (Furumark, 1941a: 12). Miken seramiklerinin dağılım alanına bakıldığında ise, bunların çok geniş bir coğrafyaya yayıldıkları izlenmektedir. Esas üretim merkezi olan Kıta Yunanistan Peleponnes Bölgesi’nin dışında, Mikenlerin güç kazandıkça ve Akdeniz ticaretindeki paylarının artmasıyla bu seramiklerin dağılım alanlarının da bununla paralel olarak arttığı ve hatta taklit üretimlerinin de yapılmaya başlandığı görülmektedir. Kıta Yunanistan dışında Miken seramiklerin İtalya, Sardunya ve Sicilya Adaları, Girit, Kıbrıs, Anadolu, Mısır, Levant ve Kuzey Suriye’ye kadar yayıldığı anlaşılmaktadır (van Wijngaarden, 2002). Miken anlayışı içinde karşımıza çıkan ilk seramik GH I dönemi seramik grubudur. Bu seramiğin Lakonia Bölgesi’nde, Girit etkisi ile belki de Kythera Adası’nda bulunan koloni ile geliştiği düşünülmektedir (Barber, 1974: 120). Daha sonradan bu seramik, Achaea ve Arcadia bölgeleri dışında tüm Peleponnes Yarımadası’nda yayılım göstermiştir (Mountjoy, 1993: 5). Bu dönem seramikleri, hem mezarlardan hem de yerleşimlerden elde edilmiştir. Furumark tarafından bu dönem seramiği GH I A-B olarak ayrılmışsa da (Furumark, 1941a), Olivier Dickinson bu ayrıma katılmayıp, GH IB’nin GH IIA içinde değerlendirilip, GH IA olarak adlandırılan safhanın da GH I olarak tanımlanması gerektiğini savunmuştur (Dickinson, 1974). Bu dönem seramiklerinin bir özelliği de, açık formlu kapların iç kısımlarında ve kapalı forma sahip kapların boyun kısmına kadar görülebilen bölgelerinin astarlanmamış olmasıdır (Mountjoy, 1986: 9). GH I dönemi seramiklerinde motiflerde görülen çeşitlilik sayıca çok fazla değildir. Bunlar arasından en yaygın kullanılanları ise spiral motifleridir. Diğer en yaygın motif ise, yapraksı motiftir (Mountjoy, 1986: 10). 7 Bu dönem sonunda (GM IB ile aynı çağda) Girit Adası’nda yer alan merkezlerin tahribata uğradığı görülmüştür Söz konusu tahribatın sebebinin ne olduğu üzerinde bir fikir birliği olmasa da, buna Kıta Yunanistan’dan yapılan saldırılar ya da depremlerin sebebiyet verdiği düşünülmektedir (Mountjoy, 1993: 9). GH II dönemi Miken seramikleri, Furumark tarafından GH IIA ve IIB olmak üzere iki safhada incelenmiştir. GH IIA seramiklerinin, çağdaşı olan GM IB dönemi seramiklerinin bir kopyası olarak değerlendirilmesi gerektiği önerilmiştir (Furumark, 1941a: 484-486). Motiflerin çeşitliliği, bir önceki döneme oranla daha fazladır. Evsel tipler için kullanılan motifler anakaraya ait motiflerdir ve sayıca daha azdır. Bunlar arasında spiral, dama tahtası, taş dizisi, dikey paralel dalgalar ve GH I’den devam eden çift-balta, içi taralı ilmik, yapraksı motif, dalgalı çizgiler gibi motifler yer almaktadır. Ancak saray tiplerinde karşılaşılan motiflerin, evsel tiplere ait motifler ile kıyaslandığında daha çeşitli olduğu görülmektedir (Mountjoy, 1986: 17). GH IIB döneminde kimi kap formlarının tamamen ortadan kalktığı anlaşılmaktadır. Bunlar arasında armut biçimli rhyton, uzun alabastron, köprü-ağızlı kap, ibrik, üç kulbu bulunan üzengi kulplu testiler sayılmaktadır. Ancak bunun aksine, domestik yani evsel tiplerin ise kullanımının devam ettiği anlaşılmıştır fakat bunlardan sadece yuvarlağımsı kapların kullanımının kalktığı ve bunun yerini gobletlerin aldığı anlaşılmıştır (Mountjoy, 1986: 37). GH IIB döneminde, bir önceki dönemden tanınan motiflerin kullanımının devam ettiği görülmektedir. Fakat bu motifler daha stilize olarak uygulanmışlardır. Bezemelerin kabın çeşitli yüzeylerine uygulanması anlayışı kalkmıştır. Ayrıca daha önceki dönemde yer alan, omuzdan karın kısmına kadar olan bezeme biçimi görülmemektedir (Furumark, 1941a: 489). GH IIIA1 seramikleri, GH IIB seramikleri ile kıyaslandığında daha fazla ele geçirilen bir grubu teşkil etmektedir. Ancak GH IIB ve GH IIIA1 seramikleri arasındaki ayrım, Mountjoy’un belirtmiş olduğu üzere, çok belirgin değildir (Mountjoy, 1993: 63). GH IIIA1 seramiği tek tip olarak tanımlanmıştır ve bunun yayılım alanı Kıta Yunanistan ve Adalardır (Mountjoy, 1986: 51). GH IIIA1 grubunun tanımlanması ise bazı tiplerin ve motiflerin yoğun olarak kullanımı sayesinde olmuştur. Ancak GH IIB ve IIIA1 arasındaki asıl ayrım, kapalı kap formlarındaki uzun konik tipten konik piriform tipe geçiş sayesinde olmuştur (Mountjoy, 1986: 51). 8 GH IIIA1 seramiklerinde kullanılan motifler, GH IIB’den tanınan motifler olmuştur. Bu dönemde en sık kullanılan motifler spiral, ağ, benek ve puldur. Bunlardan spiral motifi kaplar üzerine, önceki dönemlere nazaran daha büyük olarak yapılmıştır. Bunların yanında bitki motifleri de yaygın olarak kullanılan bir motif grubudur (Mountjoy, 1986: 51). GH IIIA-IIIB devirleri, Atina, Dimini, Gla, Iolkos, Mykenai, Orchomenos, Pylos, Teb ve Tiryns saray merkezleri ile eş zamanlı olarak ortaya çıkan ve Knossos’un yandığı GM IIIA devri ile M.Ö. 13. yüzyıl ve 12. yüzyılın ilk yirmi-otuz yılları arasında nispeten kısa bir zaman zarfı içerisinde, bilinen tüm sarayların şiddetli bir şekilde yok edilmesi arasında yaklaşık 175 yıllık GH IIIA2-B devrini kapsayan Miken koiné dönemidir. Koiné terimi, Miken kültürünün, standart hale getirilen ve aynı zamanda geniş bir şekil aralığına (yaygın olarak kullanılan yaklaşık 35 boyalı ve 10-20 boyasız tür) ve farklı boyalı desenleri içeren seramik repertuvarı anlamına gelmektedir (Rutter, 2010: 419). GH IIIA2 döneminde, Mikenlerin Akdeniz’de büyük bir yayılım içinde olduğu anlaşılmıştır. GH IIIA1’de olduğu gibi, bu dönem seramiklerinin de büyük bir çoğunluğu mezarlardan ele geçirilmiştir. Furumark tarafından iki grup altında incelenen GH IIIA döneminde ayrıca, GH IIIA2 safhası da erken ve geç evrelerine bölünmüştür (Furumark, 1941a: 510-522). Kullanılan kaplar, GH IIIA1’den devam eden tipler olmuştur fakat bu tiplerin varyasyonları artmıştır (Mountjoy, 1993: 71). Bunun yanında, bazı yeni tiplerin de ortaya çıktığı görülmektedir. Bunlar arasında, büyük dar boyunlu çömlek, küresel çömlek, su tası, tek kulplu çömlek, emzikli kap gibi kap formları kullanılmaya başlamıştır. Ayrıca biçimsel olarak, bu dönem boyunca kullanılan kapalı kap tiplerinin ise daha çok konik- piriform tipe yaklaştığı anlaşılmıştır (Mountjoy, 1986: 67). GH IIIA2 dönemi kap bezemesinin GH IIIA1 döneminden daha farklı olduğu anlaşılmıştır. Bunun sebebi, benzer motiflerin kullanımı devam etse de, standartlaşmanın olmasıdır. Kullanılan motifler çeşitlidir ancak düzenlemesi fazla değildir (Furumark, 1941b: 511). Bu dönemde uygulanan yeni bir motif ise deniz minaresidir. Bu dönemin bir diğer yeniliği ise, Miken seramikleri üzerinde karşımıza çıkan resimsel (pictorial) bezeme anlayışı olmuştur. İlk kullanılan motifler arasında balık ve kuş motifleri görülmektedir. Ancak dönemin sonlarına doğru at arabası motiflerinin kullanımını yaygınlaşmıştır (Mountjoy, 1993: 73). Ancak, GH IIIB devri, Kıta Yunanistan’da hemen hemen bütün bölgelerde bulunan yerleşim yeri kalıntılarının yayınlanması ile birlikte, önceki seramik devrinden daha iyi belgelenmiş (Mountjoy,1993: 80-90; 1999, 32-36; Voigtländer 2003) ve bu durum söz 9 konusu dönem içindeki alt devirlerin daha kolay tanınması sonucunu doğurmuştur (örn; GH IIIB1 ile GH IIIB2, birincisi ikincisinden muhtemelen iki ve hatta üç kat daha uzundur ve kendi içinde alt devirlere ayrılmıştır: Vitale 2006). Bir önceki alt devrin ayırıcı özelliği, başta içecek kaplarına (kadeh, testi ve krater) uygulanan dikey deniz minaresi ve karışık çiçek desenlerinden oluşan ve bu yüzden hem fonksiyonel hem de estetik açıdan GH IIB devrinin erken Ephyraean stiliyle karşılaştırılabilir olan göze çarpar biçimde ince bir süsleme sistemi olan Zygouries stilidir (Thomas, 1997; 2004; 2005). GH IIIB seramikleri 1 ve 2 olmak üzere, French tarafından iki safhaya ayrılmıştır. Bu ayrım, Mikenai kalesinin dışındaki evlerde ele geçirilen seramikler ile PCC olarak adlandırılan mezarlıktan ele geçirilen seramiklere göre yapılmıştır (French, 1967: 216-38). GH IIIB1 seramikleri için iki ana ayrım yapılmıştır. Bunlardan ilki, GH IIIA2 döneminde görülen deniz minaresi motifinin, dönemin sonlarına doğru dikeye yakın uygulanması ve GH IIIB1’de iyice dikleşmesidir. İkinci ayrım ise derin kaselerin (deep bowl) kullanılmaya başlanmasıdır. Minyatür el yapımı kaplar, konik üzengi kulplu testiler gibi yeni kap formları eklenmiştir. Üzengi kulplu testilerden küresel gövdeli olan tip, bu dönemde en sıklıkla kullanılan kaplardan biri olmuştur. Ayrıca, halka dipli kraterler Kıbrıs ve Önasya’ya ithal edilen kap tiplerindendir ve bu dönemde popülerlik kazanmıştır. Bu dönemin popüler olan kap tiplerinden derin kaseler ise A ve B olmak üzere iki gruptadır. Ancak GH IIIB1’de bunlardan sadece A grubunun kullanımı görülmektedir. B grubundaki derin kaseler ise bir sonraki dönemde ortaya çıkmaktadır. Derin kaseler, GH IIIB1’de, kabın dış yüzeyinde ağız kenarında, karın bölümünde ve dip kısmında bir banda sahiptir. Kabın iç kısmında ise ağız kenarında benzer şekilde bir bant taşımaktadır (Mountjoy, 1986: 93). Literatürde “dar alansal motifler” olarak geçen motiflere bakıldığında ise bunlardan N ve V dizileri, zikzaklar, dalgalı çizgiler, yapraksı motifler ve birleşen yarım daireler ortaya çıkmaktadır. Ayrıca tüm bu motifler, triglif bezemenin olduğu kaplarda doldurma motifi olarak kullanılmaktadır. Bunların dışında, çoklu kıvrımlar, dalga eğrileri ya da dalgalı çizgiler olarak adlandırılan motif tipi, GH IIIA2’de olduğundan daha az olarak bu dönem seramiklerinde görülmektedir (Mountjoy, 1986: 95). GH IIIB2 dönemine ait seramikler hakkındaki bilgiler yeterli değildir. Bunun sebebi, bu dönem seramiklerinin Kıta Yunanistan’da mezarlara bırakılmamış olmasından ileri gelmektedir. Ayrıca, GH IIIB2 döneminde yerleşimlerde yıkımla karşılaşılması ve bunun sonrasında da yerleşimlerin yağmalanmasından ileri gelmektedir. Bir diğer sebep ise, bu dönem seramiklerinde boyalı seramiklerin az sayıda ele geçirilmiş olması, bunun yerine Miken boyasız seramiklerinin üretiminin daha fazla olmasıdır. Bu dönem seramiklerinin 10 çalışılmasında ele alınan merkez sayısının az olmasından dolayı da ortaya konacak düşünceler sınırlanmaktadır (Mountjoy, 1986: 121-123). Yukarıda GH IIIB döneminin ayrımı için bahsedilen derin kaselerin, GH IIIB2 döneminde, B grubunun kullanımına başlanması, bu dönem için yapılan ayrımın en belirgin özelliklerinden biridir. Grup B derin kaseleri, ağız kenarları altında yer alan ve yaklaşık olarak 3 cm’lik ölçüye sahip bir bant taşımaktadırlar. Aynı zamanda, bu kapların iç kısımlarının monokrom olarak yapılmış olmaları da ayırt edici başka bir özelliktir. Derin kaselerin dışında ise, küçük derin kapların kullanımının olması bu dönemin başka bir ayırt edici özelliğidir (Mountjoy, 2008: 112). Kullanılan kap tiplerine baktığımızda, derin kaselerin en yoğun olarak kullanım gördükleri anlaşılmaktadır. Aynı zamanda, bu dönemde yeni kap tiplerinin ortaya çıktığı görülmektedir. Bunlar arasında sığ kaplar, amphoriskos ve ağız kısmı oldukça geniş ve kalın olarak yapılan ve yatay tutamakları bulunan kap tipi ortaya çıkmıştır. Bunlardan sığ kaplar kendi içlerinde daha derin olanlar ve sığ olanlar olarak iki gruba ayrılmaktadır. GH IIIB2 döneminde kullanılan bezeme tipleri, kendisinden önceki dönem ile benzerlik taşımaktadır fakat bu dönemin seramiklerinde görülen motiflerin daha ağır ve donuk özellik taşıdığı vurgulanmıştır (Mountjoy, 1986: 121). Miken çömlekçiliğinin geliştiği dördüncü ve son dönem Miken kültürünün Saraylar sonrası dönemine, GH IIIC devrine (Desborough 1964; Deger-Jalkotzy 1998; Dickinson 2006, 58-78; Evely 2006; Stockhammer 2007) karşılık gelmektedir ki bu dönemin bir kısmı “Submiken (Alt Miken)” olarak adlandırılan Demir Çağına geçişin yaşandığı kısa bir alt devri kapsamaktadır. Yaklaşık olarak bir önceki GH IIIA2-B saray çağı kadar süren bu dönem, tıpkı bir önceki dönemin tek biçim seramik koiné seramiklerine geçişi gibi, bölgesel olarak farklılık gösteren seramiklere doğru bir eğilim göstermektedir. M.Ö. 12. ve 11. yüzyıllarda Doğu Akdeniz dünyası genelinde hüküm süren büyük ölçüde değişken koşullar sayesinde, tahrip edilen yerleşim yerlerinde çok sayıda kaynak bulunmuş ve bu sayede, genel olarak GH IIIC erken, orta ve geç (sonuncusu “Submiken” dönemini kapsamakta veya bu dönem hemen sonrasında gelmektedir) başlıkları altında üç veya dört alt bölümde toplanan yediye kadar kısa süreli alt devreyi içeren bir rölatif kronoloji sistemi icat edilmiştir (Mountjoy, 1999: 39, tablo II; Rutter, 2007: 293, şekil 4, Vitale, 2006: 201, tablo 3). GH IIIC seramikleri ilk kez Furumark tarafından iki safhaya ayrılarak incelenmiştir. Bu ayrım GH IIIC1 ve C2 şeklinde yapılmıştır. Furumark aynı zamanda GH IIIC1 11 seramiklerini de erken ve geç olmak üzere iki safhada ele almıştır. Yaptığı bu ayrımdaki GH IIIC1 seramikleri, şu an kabul edilen GH IIIC seramiklerini, GH IIIC2 seramikleri ise Miken döneminin sonlanmasından sonra görülen ve Sub-Miken olarak adlandırılan seramik gruplarını içine almaktadır (Furumark 1941a: 71-77). GH IIIC erken devri (Mountjoy 1993, 90-97; 1999, 36-47; Deger-Jalkotzy ve Zavadil 2003; Vitale 2006; Stockhammer 2007), basit bir kenar şeridi ile veya kalın boya kaplaması ile süslenen veya tamamen sade bir biçimde bırakılan kapların yüzdesinin büyük ölçüde artması ile sonuçlanan, desen boyalı repertuvarda yaşanan belirgin bir azalma ile karakterizedir. Esas itibariyle, büyük miktarlarda desenli süsleme yapılan tek kaplar birkaç derin kase ile birlikte kraterler ve üzengi kulplu testilerdir. GH IIIC döneminde yaşanan seramik gelişime en çok benzeyen şey, Kıbrıs’ta birçok bölgede yerel ürün olarak ortaya çıkan ve bu adaya yönelik Egeli göç dalgasını temsil ettiği düşünülen çok sayıdaki Miken geleneğindeki seramiklerdir (Rutter, 2010: 420). GH IIIC erken dönemi kaplarının, Miken saray merkezlerinin yıkılmasının bir sonucu olarak oldukça tek düze oldukları anlaşılmıştır (Mountjoy, 1993: 90). GH IIIC erken seramiklerinin çoğunluğunun linear-çizgisel bezeme taşıdıkları görülmektedir. Üzengi kulplu testilerse bu dönemde omuz kısımlarına yapılan bağımsız motifler ile temsil edilmektedir. Açık kap tiplerine bakıldığında üzerinde desenlerin yer aldığı kap tipleri olarak derin kaplar, kraterler ve kulplu bardaklarla karşılaşılmaktadır (Mountjoy, 1986: 135). Bu dönem motiflerinden en yaygın olarak kullanılan grubu spiral motifleri olmuştur. Spiral motifinin dışında çiçek motifi de GH IIIB2’den itibaren devam eden motif tipidir ve kaplar üzerine volütsüz olarak yapılmıştır. GH IIIA2’de kullanılmaya başlayan ve GH IIIB1’de oldukça popüler olan deniz minaresi motifi ise bu dönemde nadir olarak yapılmıştır. Dar alansal motifler ise geniş bir yelpazede uygulanmıştır. Bunlar arasında konsantrik daireler, V ve N dizileri, zikzak, dar dalgalı çizgi, yuvarlak halka zinciri ve çiçeksi bant kullanılan motifler arasındadır (Mountjoy, 1986: 135). Bu dönem seramikleri üzerinde uygulanan bezeme ve bezemeler tek düze olarak tanımlanmışsa da, GH IIIC erken safhası yerel stillerin oluşmaya başladığı bir dönem olarak kabul edilmektedir. Miken seramiklerinde GH IIIC evresinde oluşmaya başlayan bölgesel varyasyonlar, GH IIIC dönemi orta safhasında daha da belirginlik kazanmıştır. Bu dönem seramiğinde kalitesi yüksek olan seramik üretimi görülmektedir. GH IIIC orta 12 safhası için stratigrafi veren merkezler arasında Lefkandi ve Tiryns sayılabilir (Mountjoy, 1993: 97). GH IIIC orta safhasında ise hammadde ticaretinde, prestij malları ve metallerde azalma görülmüştür. GH IIIC geç safhasına gelindiğinde, GH IIIC orta safhası seramiklerinde görülen yerel üsluplar ortadan kalmıştır ve bu da yaşam biçimindeki bazı değişikliklerin işaretçisi olarak görülmüştür (Mountjoy, 1993: 24-26). GH IIIC orta devri (Mountjoy, 1993: 97-108; 1999: 47-51; Thomatos, 2006; 2007; Deger-Jalkotzy ve Zavadil 2007), her şeyden önce, motiflerin ve bazen de genel dizinin karmaşıklığı ve aynı zamanda resimsel konuların seçimi açısından önceki dönemlerden belirgin biçimde tipik olarak ayrılan bezenmiş seramiğe gösterilen ilgide görüldüğü üzere, seramik alanında sanatsal bir canlanmaya tanıklık etmektedir (Rutter, 1992: 62-67). Bu değişimin sonuçlarından biri, bölgesel olarak sınırlandırılmış, bezenmiş stillerin (örn, Argive Kapalı Stili, Lefkandi Resim Stili, bazı Ahtapot Stili sınıfları) ortaya çıkmasıdır (Schachermeyr 1979,1980; Deger-Jalkotzy ve Zavadil, 2007: 347, 350-51). GH IIIC orta safhası bezemelerinin iki özelliğinin belirgin olduğu belirtilmiştir. Bunlardan ilki (GH IIIC orta safhasının erken dönemi için) kapların iç bölümünde, ağız kısmının hemen altında saklı olarak yapılan bantın olmasıdır. Ayrıca kalathoi tipi kaplarda iç kısıma yapılan bezeme, kapalı kap tiplerine uygulanan kolye motifi ve kraterler üzerinde görülen resimsel bezeme de bulunmaktadır. Yapılan ikinci ayrım ise (GH IIIC orta safhasının geç dönemi için) süslemenin bir yandan oldukça gösterişli, diğer bir yandan da oldukça sade olmasına göre yapılmış olmasıdır (Mountjoy, 1986: 155). Kullanılan motiflere bakıldığında ise GH IIIC erken safhasından itibaren kullanım gören motifler olduğu anlaşılmaktadır. Fakat, yukarıda bahsedildiği üzere, bunlar daha süslü yapılmışlardır. GH I’den itibaren kullanılan spiral motifi hala popüler bir motif olarak kullanılmaya devam etmiştir. Bu motifte görülen değişiklikler, spirallerin daha iyi çizilmesi ve daha çok kıvrımdan oluşmasıdır. Bu dönemde ayrıca triglif motifleri de özellikle kraterler üzerinde zengin bir görünüm kazanmıştır ve bunlar yarım-daire sıraları, zikzak, yatay dalgalı çizgiler, konstantrik daireler ve pul motifleri gibi çeşitli diğer motifler ile doldurulmuştur (Mountjoy, 1993: 98). Dar alansal bezeme biçiminin kullanımı ise azalmıştır. Bunların kullanımı kulplar, ağız ve ayaklarda süsleme amaçlı olmuştur. Bu bezeme biçiminde kullanılan motifler arasında zikzak, zincir, yatay şevron ve konsantrik daireler gibi motifler bulunmaktadır (Mountjoy, 1986: 158). 13 GH IIIC orta safhası seramiklerinde karşılaşılan bir başka özellik ise yukarıda değinildiği gibi bölgesel stillerin oluşmasıdır. Bu bölgesel stiller üç gruptadır ve iki bölgeden adını almaktadır. Söz konusu stiller ahtopot, tahıl ambarı, kapalı ve resimsel stillerdir. Tahıl ambarı stili, adını Mikenai kazılarında açığa çıkartılan tahıl ambarının doğuda yer alan bodrum katında ele geçirilen kaplardan almaktadır. Söz konusu stil, diğer stillere oranla daha sade yapılmıştır ve Mountjoy tarafından “kapalı stilin karşıtı” olarak yorumlanmıştır (Mountjoy, 1993: 98). Kapalı stil ise adından da anlaşılabileceği üzere, kapların yüzeyinin motifler ile yoğun bir şekilde doldurulmasının esas alındığı bir stildir. Söz konusu motifler arasında kuşlar, balıklar ve bazı diğer hayvanlar bulunur. Bu ana motifler de üçgenler, yarım daireler, zikzaklar gibi çeşitli doldurma motifleri ile doldurulmuştur. Bu stilin uygulandığı kap tipleri arasında ise en başta üzengi kulplu testiler bulunmaktadır. Bunun dışında daha az örnek kraterler üzerinde ve kraterden de daha nadir olarak yonca ağızlı testi ile kyliksler üzerinde görülmektedir (Mountjoy, 1993: 98). Resimsel stil (pictorial style) ise yukarıdaki tüm stillerinde dışında, daha farklı anlatımlar içeren bir stildir. Bunların ana üretim merkezi Mikenai, Tiryns, Lefkandi, Volos, Naxos ve Kos olarak belirtilmiştir (Mountjoy, 1993: 98). Bu stilin en yaygın olarak uygulandığı kap tipi kraterler olmuştur fakat kalathos (iç kısımları), düz kenarlı alabastron ve hydrialara da uygulanmıştır. Ancak daha nadir olarak başka kap tiplerinde de görülmektedir. Resimsel stilde görülen tasvirler genellikle at arabası, avlanma ve savaş sahneleridir. Bu sahneler içinde insan, hayvan ve mitolojik yaratıklar görülebilmektedir (Mountjoy, 1993: 99). GH IIIC geç devri (Mountjoy 1993, 109-17; 1999, 51-58) oldukça kısa süreli görünmektedir ve Egeli çömlekçilerin sanatsal aralığında ve teknik başarılarında görülen önemli düşüşler ile belirgindir. Şekiller artık bir önceki devre ait olanların sadece üçte ikisini oluşturmaktadır ve aynı şey boyalı motifler için de geçerlidir. Bu şekiller devrin sonlarına doğru daha da azalmaktadır ve bu nedenle, Tunç Çağının sonu, iki binyıldan daha uzun süre boyunca, seramik repertuvarının aralık ve kalite açısından dibe vurduğu dönemdir. Resimsellik tamamen ortadan kaybolmuştur ve aynı şey basit kaplar için de geçerlidir. Kullanım amacına bakılmaksızın, seramik malzemelerin aşırı basitliği nedeniyle bölgeselliğin tespit edilmesi daha zor hale gelmiştir (Rutter, 2010: 421). Genel itibariyle bakıldığında, GH IIIC geç safhası kapları, önceki döneme göre daha sade yapılan, kap tiplerinin genellikle bikonik formda olduğu ki GH IIIC orta safhasında kaplar daha çok küresel gövdeye sahiptir ve kimi kap tiplerinin kullanımının ortadan kalmış olduğu bir seramik repertuvarına sahiptir. Resimsel stil bu dönemde oldukça nadir yapılmıştır ve anlatımlardaki figürler daha stilize olarak tasvir edilmiştir. 14 Panelli bezemenin kullanımı halen devam etmekle birlikte, bunun önceki dönemden daha az olarak uygulanması ise görülen bir başka özelliktir. Ayrıca kaplar üzerinde uygulanan linear motiflerin saçaklı olarak yapıldıkları görülmektedir (Mountjoy, 1986: 181). Dar alanlarda kullanılan motiflerden dalgalı çizgi desenleri en yaygın bezeme tiplerini oluşturmaktadır. GH IIIB-C dönemlerinin popüler kapları olan üzengi kulplu testilerin, bu dönemde bezeme çeşitliliğinin azaldığı görülmektedir. Söz konusu kaplar üzerinde en sık görülen bezeme tipi bu kapların omuzları üzerine yapılan ve yarım dairelerden ya da konsantrik üçgenlerden oluşan uygulama biçimidir. Ayrıca dönemin bir özelliği olan monokrom boyama anlayışı, üzengi kulplu testiler üzerinde de monokrom linear bezeme anlayışı ile kendini göstermektedir. GH IIIC geç safhası motiflerinin sayısı fazladır ancak bunlarla oluşturulan bezeme çeşitliliği fazla değildir. En yaygın olarak kullanılan motif, dalgalı çizgi motifidir (Mountjoy, 1986: 182). Özetlemek gerekirse, GH IIIA1 döneminden itibaren seramik repertuvarında çeşitliliğin arttığı ve bununla paralel olarak boya bezeme geleneğinin de farklılaştığı görülmektedir. Ancak seramiklerde GH III A1’den itibaren bir standartlaşmanın başladığı da anlaşılmaktadır. Toplumun ihtiyaçlarına ve belki de daha çok prestij amacıyla ya da kutlamalarda kullanılabilecek kap tiplerinin ve sayısının arttığı görülmektedir. Aynı dönemde farklı bir tip olan ve GH döneminin sonuna kadar kullanımı devam eden kraterler ortaya çıkmıştır. Kaplar üzerinde resimsel anlatımın önem kazanması ve GH IIIC döneminden başlayarak daha yaygın hale gelmesi görülen başka bir unsurdur. Bu sahnelerde anlatılan olaylar, Miken kültürü hakkında bilgi veren ve toplumsal anlamda önemli olan olaylara ya da inançlara değinmektedir. GH IIIC orta safhasında yerel üslupların oluşmasıyla seramik bezemesinde yeni anlayışların ortaya çıktığı görülür. Fakat GH IIIC geç safhasına gelindiğinde orta safhada görülen özelliklerin çok azaldığı ve bazı stillerin ortadan kalktığı anlaşılır. GH IIIC sonlarında yavaş yavaş Miken gücünün zayıflaması da bu bağlamda değerlendirilebilir. Çünkü, GH IIIC geç safhasında boya bezemenin standartlaştığı anlaşılmaktadır. GH döneminin sona ermesiyle birlikte Miken kültürü tamamen ortadan kalkmamıştır. Bundan sonra, M.Ö. 2. binyılın sonlarında Sub-miken olarak adlandırılan bir dönem, Miken kültürünün bir devamı olarak kısa bir süre devam etmiştir. GH dönemi sonunda, Sub-miken olarak adlandırılan süreçte, Miken seramik repertuvarında görülen kapların kullanımı devam etmiştir ancak boya bezeme geleneği oldukça sadeleşmiştir. Bu dönemde artık boya bezeme geleneğinin de değişmeye başladığı ve geometrik dönemden 15 bilinen çeşitli ölçüm araçları ile daha standart ve orantılı öğeler kaplar üzerinde yer almaya başlamıştır (Mountjoy, 1993: 114). 1.2. Batı Anadolu Bölgesi’nde Miken Seramiği ve Araştırma Tarihçesi Batı Anadolu kıyı şeridinde Miken etkisini yansıtan Geç Tunç Çağı merkezlerinin başında Troya, Milet, Panaztepe, Limantepe, Selçuk-Ayasuluk, Bademgediği Tepe, Çeşme-Bağlararası, Bakla Tepe, Iasos, Müskebi gelmektedir. Öte yandan, Çine Ovası’ndaki Tepecik M.Ö. 2. binyıl yerleşmesi Miken etkisinin daha iç bölgelerde takip edilebileceğini ortaya koymuştur. Kuzeybatı Anadolu’da yer alan Troya kazılarında bulunan Miken seramikleri, Carl Blegen’in yürütmüş olduğu kazılar ile yayınlanmış ve daha sonradan bir çok araştırmacı tarafından yeniden ele alınmıştır. Troya VI, Erken Tunç Çağı yerleşmesinden daha büyük bir surla çevrilidir. Troya VI’nın son evresinde ve VIIa’da sur duvarı tahkim edilmiş ve sur içinde, büyük depolama küplerine sahip depolar yer almıştır. Troya VI üzerine kurulmuş olan VII a-b evrelerine ait yerleşme, Geç Tunç Çağı’nın son evrelerine verilmektedir (Blegen vd. 1958; Greaves 2010: 885; Jablonka 2010: 855- 856, Res. 63.1). Troya VIIa-b evrelerine ait seramik, Miken kültüründe GH IIIB–GH IIIC dönemlerinin seramik gelişimiyle paralel bir süreci ortaya koymaktadır (Mountjoy 2006: 107-110, Res. 1). İzmir körfezinin kuzeyinde, Gediz deltasında bulunan önemli bir diğer merkez Panaztepe’de, V. tabaka kalıntılarına ait yerleşme (Çınardalı Karaaslan 2008: 62-66) ve ayrıca geniş bir alana yayılan ve uzun bir kullanım sürecini veren mezarlık alanlarında gerek mezar tipleri gerekse mezar buluntuları bölgenin ölü gömme geleneğinin anlaşılmasında önemli bir rol oynamıştır (Erkanal Öktü 2008: 70-90). Panaztepe, tholos tipi mezarlar ve mezar armağanları, Panaztepe ve yakın çevresinde Miken ticaret ve etkinliğinin varlığını ortaya koymaktadır (Ersoy, 1988: 55 vd.; Erkanal-Erkanal 1986: 67 vd.; Özgünel 1987: 535 vd.; Erkanal-Öktü, 2002: 188 vd.). Miken kap formları repertuvarında, yerli ve ithal Miken seramik grupları farklı kap tiplerinde tespit edilmiştir (Günel, 1999a: 69). İzmir körfezinin güneyinde, Liman Tepe’nin Orta Tunç Çağı tabakası (III) üzerine kurulan II.1 tabakasının son yapı evresi ise, Geç Tunç Çağı’na ait mimari kalıntıları, seramik fırını ve sayıca artış gösteren yerli Miken seramiğinin de olduğu buluntularıyla bir liman kenttir (Günel 1999b: 49, Erkanal ve diğerleri 2009: 301-302, Erkanal 2008: 92-100, Res. 1). 16 İzmir körfezinde yakın diğer bir merkez olan Çeşme-Bağlararası ise, bölgelerarası bağlantılarda Minos etkisini öne çıkaran sonuçları ortaya koymuştur (Erkanal - Karaturgut 2004: 165-78; Şahoğlu 2007: 310, 317-319; Erkanal - Keskin 2009). Çeşme- Bağlararası’nda ÇB 2a-b ve ÇB 1, Orta Minos sonu ve Geç Minos başına paralel bir dönemdir (Şahoğlu 2007, 310, 319, Res. 9-12; Erkanal - Keskin 2009, 106, Tab. 1). Çeşme-Bağlararası Geç Tunç Çağı’na ait buluntuları ise, bir çukurdan tespit edilen aralarında yerli ve ithal Miken boya bezeli seramiğin de olduğu kap parçaları göstermektedir. Söz konusu buluntular, kronolojik olarak Miken kültürünün GH III A2-GH III B1 dönemleriyle paralel bir süreci yansıtmaktadır (Şahoğlu 2007: 310; Erkanal - Keskin 2009: 99; Aykurt 2010: 3, 24-25). İzmir bölgesinde, Metropolis yakınında, Bademgediği Tepesi (Puranda), Geç Tunç Çağı’na tarihlenen surla çevrili bir yerleşimdir (Meriç 2003: 79-98; Meriç 2007a: 32-35, Lev. 7). Bademgediği Tepe’nin II-III yapı katları, yerel Miken seramiği buluntularını vermekte ve GH IIIC dönemiyle paralel bir kültürel süreci yansıtmaktadır (Mountjoy 2006: 110, 112, Res. 3: 3-5). Bademgediği Tepe’nin II. tabaka buluntuları arasında, savaşçı figürünün işlendiği bir krater parçasının da yer aldığı Miken seramiği, GH III C dönemine tarihlenmektedir (Meriç-Mountjoy 2001: 137-141; Meriç-Mountjoy 2002: 79-98; Meriç 2007b: 244, Çiz. 1, Res. 2-3). Tahtalı Barajı kurtarma kazılarında Bakla Tepe’de bulunan oda mezar ve Miken kapları, Geç Tunç Çağı’nda Batı Anadolu için önemli bulguları içermektedir (Özkan- Erkanal, 1999: 14 vd., 186 vd., Res. 11,12; Özgünel 2006, 594 vd.). Küçük Menderes bölgesinde, Selçuk-Ayasuluk’ta, Geç Tunç Çağı’na tarihlenen sur yapısı, geç dönem kalıntılarında parça parça saptansa da, savunma sistemine sahip bir kent özelliğini taşımaktadır (Büyükkolancı 2007: 21-24, Büyükkolancı 2008: 41-55). 1963 yılında Selçuk’ta Efes-Ayasuluk tepesinde kazılar sırasında 32/D plankaresi açmasında Miken seramik parçalarına rastlanıldığı ve ele geçen krater parçasının GH IIIB evresine ait olduğu belirtilmektedir (Büyükkolancı, 2005: 65 vd., Res. 6). Menderes ovasının güney kesiminde bulunan Milet (Niemeier-Niemeier, 1997: 196-200, 218-229; Niemeier 2007: 13-16) ve güneyde Iasos (Momigliano 2009) Batı Anadolu kıyı yerleşimlerindendir. Milet’te, büyük bir yangınla son bulan Milet V yerleşmesi devamında gelen savunma sisteminin bir parçası olan sur, Milet VI dönemine tarihlenmektedir. Milet sur duvarı, Geç Hellas IIIB dönemiyle paralel bir sürece (M.Ö. 1320/1300- 1200/1190) tarihlenmektedir (Niemeier-Niemeier, 1997: 196). Miletos VI, Miken saray mimarisini anımsatan koridorlu ev tipi yapının yanı sıra kültle ilgili kanıtları ve 17 ölü gömme geleneği ile Miken kültürel izini taşımaktadır (Niemeier, 1998: 35-36, Res. 11- 12; Niemeier, 2007: 14-15). Buna ek olarak Milet VI yerleşmesi, yerel üretim seramik ve GH IIIB-GH IIIC dönemlerine ait Miken seramik buluntularıyla, bölgelerarası kültürel bağlantıları en yoğun ortaya koyan bir merkezdir (Niemeier-Niemeier, 1997: 197, 199, Res. 1, 30-31; Mountjoy, 2006: 112-114, Res. 4-5). Geç Hellas IIIB2-IIIC evrelerine tarihlenen bir krater parçası üzerinde tasvir edilen Hitit boynuzlu başlık (Niemeier- Niemeier, 1997: 203-204, Res. 3) Hitit kültürel etkisini göstermesi açısından önem arz etmektedir (Niemeier-Niemeier, 1997: 201-202). Milet’te Miken etkinliklerinin kanıtları ilk olarak Armin von Gerkan (1925: 74 vd. Res. 41) tarafından Athena Tapınağı’nda yapılan kazılar sırasında, tapınağın güneybatısında ele geçen seramik parçalarıyla belirlenmiştir. Iasos, denize açık limanı ile önemli bir ticaret merkezidir. Özellikle kazılar sırasında gün ışığına çıkarılan M.Ö. 2. binyıl malzemesi ile, kentin Anadolu’ya Ege kültürlerinin açılmasında bir kapı görevi gördüğü düşünülmektedir (Mee, 1978: 129 vd.). Bodrum Yarımadası’nın güneybatısında, İstanköy adasının (Dodekanes-Kos) tam karşısında bugün Ortakent olarak adlandırılıan Müskebi’de 1963 yılında arkeolojik kazılara başlanılmış ve bu kazılar 1966 yılında tamamlanmıştır. Kazılar boyunca 50’nin üzerinde mezar tespit edilmiş ve 250’ye yakın Miken seramiği bulunmuştur (Boysal, 1969: 1 vd.). 18 İKİNCİ BÖLÜM ÇİNE TEPECİK’İN KAZI TARİHÇESİ VE STRATİGRAFİK GELİŞİMİ 2. 1. Kazı Tarihçesi Yerleşim ilk olarak E. Akdeniz tarafından 1995 yılında Büyük Menderes Ovası ve çevresinde yapılan yüzey araştırmaları kapsamında değerlendirilmiştir (Akdeniz; 1997:239) Tepecik, 2001 yılında Prof. Dr. Sevinç Günel tarafından Aydın ve Muğla illerinde gerçekleştirilen yüzey araştırmaları çerçevesinde yeniden ziyaret edilmiştir (Günel, 2003:115). Höyük, 2002 yılında tekrar Aydın ve Muğla illerinde gerçekleştirilen yüzey araştırmalarında incelenmiştir (Günel, 2004: 326) Çine-Tepecik’te, arkeolojik kazılara 2004 yılında başlanmıştır (Günel, 2006: 19-28). 2004 yılından bu yana Prof. Dr. Sevinç Günel tarafından kazı çalışmaları devam etmektedir (Günel, 2007: 231-246, Günel, 2008: 73-90, Günel, 2009: 227-240, Günel, 2010a: 459-473, Günel, 2011a: 69-80, Günel, 2013a: 19-37, Günel, 2013b: 377-386, Günel, 2014a: 111-123, Günel, 2014b: 287- 299) 2.2. Stratigrafik Gelişimi Aydın ili, Çine ilçesi, Karakollar köyü sınırları içerisinde yer alan Çine-Tepecik yerleşmesinde, kazılar ışığında elde edilen sonuçlar, 2001 yılından itibaren gerçekleştirilen çalışmalardan başlayarak bölgenin antik dönemlerde olduğu kadar prehistorik ve protohistorik dönemlerde de iskan gördüğünü gösteren bilgiler ortaya koymuştur. Höyük’te Erken Demir Çağı’ndan başlayarak Geç Neolitik Çağ’a uzanan kronolojik bir sıra saptanmıştır (Günel, 2009: 227). Bu kronolojik tablo (Bkz. Tablo 2) içerisinde Çine Tepecik’in M.Ö. 2. binyılda önemli veriler ortaya koyan bir yerleşim olduğunu, Orta Tunç Çağı ve Geç Tunç Çağı’na ait buluntularla birlikte sura dayalı savunma sistemi göstermiştir (Günel, 2007: 241). Kalkolitik Dönem'den itibaren materyal kültüre ait bulgular saptanmıştır. Ancak höyük, M.Ö. 2. binyılda bazı özellikleri ile dikkat çekmektedir. Höyük’te IV. kültür katı, Geç Neolitik/Kalkolitik dönem olarak tespit edilmiştir. Tepecik’te günümüze kadar yürütülen kazılar sonucunda güney ve batı bölümünde Kalkolitik Çağ tabakası tespit edilmiştir (Günel, 2008: 136). Batı kazı sahasında gerçekleşen derinleşme neticesinde Kalkolitik Çağ’a tarihlenen seramiklerin bulunduğu tabakada iki adet yuvarlak planlı silo özelliği taşıyan mimari kalıntılar tespit edilmiştir (Günel, 2007:234). Bu iki yapının batı bölümünde ise tek sıra görüntüsü veren bir duvar 19 bulunmaktadır. Maalesef söz konusu mimari kalıntılar belirli bir mimari özellik taşımamaktadır. Kuzeydoğu güneybatı yönünde uzanan bu taş duvar sırası çok belirli olmasa da silo yapılarını batı kesimde kesen bir görüntü vermektedir (Günel, 2007: 234). Höyük’te III. kültür katı, Erken Tunç Çağı olarak belirlenmiştir. 2010 yılı kazılarında, Erken Tunç Çağı başına uzanan mezarlar tespit edilmiştir. Bu mezarlar, pithos ve çömlek mezar geleneğine ait örnekleriyle dikkat çekmektedir (Günel: 2013a: 28). Ayrıca 2011 yılı kazılarında, Erken Tunç Çağı’na ait III. Kültür tabakasının mimari kalıntıları ortaya konmuştur. K/12 ve L/12 açmalarında açığa çıkarılan yapı, Erken Tunç Çağı başlarına tarihlenen seramik buluntularını vermiştir. Yangın izi, yapı içinde geniş bir alana dağılmıştır. Anılan mimarî kalıntılar höyüğün güneyine doğru uzanmaktadır (Günel, 2013b: 382). Höyük’te II. kültür katı, 2/a-b yapı katları Orta Tunç Çağı olarak belirlenmiştir. Bu yerleşmeye ait mimari, irili ufaklı taşların meydana getirdiği taş temel ve zaman zaman kerpiç kalıntıların yer aldığı duvar uzantılarıyla, Batı Anadolu geleneksel mimarisini yansıtmaktadır. Höyüğün güney bölümünde yer alan kalıntılar günlük yaşantıyla ilişkili olup bu bölümde belli bir yapı planı ortaya koymayan duvar uzantılarıyla birlikte geniş bir alanda izlenebilen taş döşeli bir avlu ve burada bulunan öğütme taşları ile kase, çömlek ve gaga ağızlı testiler, Orta Tunç Çağı malzemesi niteliği taşımaktadır. Ayrıca yerleşmenin batısında Orta Tunç Çağı kültür tabakasına ait buluntular, arazinin belirgin bir eğim yaptığı bölümde, duvar uzantıları ile döşeme izlerinin oluşturduğu bir yapı şeması vermektedir. Bu kalıntılar, Geç Tunç Çağı kültür tabakasının altından çıkmıştır. Bu alanda bulunan duvar uzantıları, en az iki odadan oluşan bir mimari plan ortaya koymaktadır (Günel, 2014c: 216). Höyüğün stratigrafik ayrımında, Orta Tunç Çağı kültür tabakasını temsil eden II 2 yapı katı, güneye doğru kalın bir kül tabakasının yayıldığı kalıntılarıyla takip edilmiştir. Profilde belirgin bir hat oluşturan küllerin geniş bir alana yayılması ve volkanik kül olduğu anlaşılması üzerine kül örnekleri, Viyana Atom Enstitüsünde, Dr. Johannes Sterba tarafından incelenmiştir. Kül analizleri, Thera adasındaki volkanik patlamayla bağlantılı bir sonuç vermiştir. Bu veriler, Thera volkanik patlamasının, Çine-Tepecik’e uzanan yayılımı olduğunu ve coğrafyayı etkilediğini göstermiştir. Volkanik küllerin kalıntıları, II 2 kültür tabakasının mimari kalıntılarında ve aynı zamanda buluntuları üzerinde tespit edilmiştir. Üzeri küllerle kaplanmış kaseler ve kulplu fincanlar, malzeme-teknik ve kap formu açısından Batı Anadolu Orta Tunç Çağı seramik geleneğini göstermektedir (Günel, 2014b: 290). 20 Höyük’te II. kültür katı 1/a-b yapı katları ise Geç Tunç Çağına tarihlenen buluntuları vermiştir. Çine-Tepecik’in II. kültür tabakasına ait kalıntılar, Menderes ve güneyinin M.Ö. 2. binyıl kültürel yapısının açıklanmasında önemli veriler sunmaktadır. Yüzeye yakın seviyelerde kısmen açığa çıkarılan geç dönem kalıntıları ise Karia Geometrik dönem buluntularını vermiştir (Günel 2008b:133, Res. 7) ve I. kültür katı 2. evresi, Karia-Geometrik dönem olarak adlandırılmıştır. I. kültür katı 1. evresi ise Klasik dönemlere ait buluntuları göstermiştir. Höyüğün batı ve kuzeybatısında tespit edilen çatı kiremidi mezarlar, bu alanın Hellenistik dönemde mezarlık olarak kullanım gördüğünü göstermiştir (Günel 2006: 20, Çiz. 1; Günel 2008a: 80, Çiz. 5; Günel 2008b:131, Res.3; Günel 2009: 229, Res. 4). Öte yandan höyükte, M.Ö. 2. binyıldan tarih öncesi kültürlere erişen buluntular, yerleşmenin aralıksız ve uzun bir geçmişe sahip olduğunu ortaya koymaktadır (Günel 2011b:217-232, Res.2-11; Günel 2011a:69-80). 21 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÇİNE-TEPECİK GEÇ TUNÇ ÇAĞI YERLEŞİMİ ve MİKEN SERAMİĞİNİN BULUNTU DURUMU 3. 1. Çine-Tepecik Geç Tunç Çağı Yerleşimi Höyük’te II. kültür katı 1/a-b yapı katları, Geç Tunç Çağına tarihlenen buluntuları vermiştir. M.Ö. 2. binyılın ikinci yarısına tarihlenen yerleşme, savunma sistemine dayalı kültür kalıntılarını sunmuştur. Batı kazı alanında, kuzeydoğu-güneybatı yönünde tespit edilen surun şimdiye değin belirlenen uzunluğu 55 m olup duvar kalınlığı ise 2.20 m’dir. Sur kare planlı, boyutları 6.32 m olan kule yapılarıyla destekli bir planı ortaya koymaktadır. Bu kulelerin höyüğün topografyasına uygun doğrultuda uzanan sur duvarında, yaklaşık 20 m aralıklarla konulduğu tespit edilmiştir. Sur duvarında, kenarlarda iri boyutta taşların yerleştirildiği içte ise, daha ufak boyutta taşların meydana getirdiği bir duvar örgü tekniği mevcuttur. Sura ait taş temel üzerinde kerpiç blokların yükseldiği, gerek duvar uzantısında gerekse çevresinde döküntü nitelik taşıyan kerpiç kalıntılarından tespit edilebilmektedir (Günel, 2012: 56). Batı Anadolu’da savunma sistemine sahip Troya, Bademgediği Tepesi, Selçuk-Ayasuluk, Miletos Geç Tunç Çağı merkezlerinin yanı sıra Çine-Tepecik, sur sisteminde yapı tarzı açısından bölgesel özellikleri barındırdığı düşünülen bir merkez olarak bölge arkeolojisinde yerini almıştır. Geç Tunç Çağı yerleşmesine ait II 1 kültür tabakası, höyüğün güney ve güneybatı yönünde genişleyen bir yerleşim planını sunmuştur. Surla çevrili bu yerleşmede öne çıkan yapılar, yerleşim şeması içinde surla bağlantılı ya da sura yakın alandaki konumlarıyla önem arz etmektedir. Mevcut mimari, bu döneme ait iki evreli bir yapılaşmanın bulunduğunu göstermiştir. Geç Tunç Çağı’nın son yani geç evresi (II 1a) kısmen tespit edilen döşeme ve belli bir mimari plan vermeyen duvar kalıntılarının oluşturduğu evre niteliğindedir. İlk yani erken evre (II 1b) ise, kronolojik ayrımı açıkça gösteren yapı kalıntıları ve yapı içindeki zengin buluntularıyla ön plana çıkmaktadır. Erken evrenin (II 1b) mimari kalıntıları, sura yakın alanda, depolama amaçlı kullanım gören yapıların varlığına işaret etmektedir. Bu yapılardan ilki, sur duvarının hemen iç kısmında ve kule yapılarından biriyle bağlantılı inşa edilmiştir (Yapı 1, Bkz. Res. 4). Güneybatı yönünde yer alan birinci kuleye bitişik olan bu yapı, 3.50 m uzunluğunda ve yaklaşık 2.00 m genişliğinde dikdörtgen plan vermektedir (Günel, 2012: 56). Bu yapının kuzeyi, kulenin 1.30 m kalınlığını veren güney duvarına, batısı ise sur duvarına bitişiktir. Yapının güney ve doğusu ise, 0.45-0.50 m kalınlığında, ufak taşların oluşturduğu bir duvar örgüsüyle 22 sonlanmıştır. Bu alandaki söz konusu mimari kalıntılara göre, Yapı 1 sur duvarı üzerinde yer alan kulenin güneydoğu köşesinde yaptığı çıkıntıya elverişli olarak yapıldığı anlaşılmıştır (Günel, 2012: 57). Yukarıda izah edilen Yapı 1’in doğusunda yer alan mimari kalıntılar, bu yapıdan daha büyük özellik gösteren ikinci bir yapının olduğunu göstermiştir. Kuzey-güney yönünde tespit edilen bu yapı, 16.50 m uzunluğunda ve 4.50 m genişliğinde düzgün dikdörtgen bir plan ortaya koymaktadır (Yapı 2, Bkz. Res. 5). Ancak yapının doğu duvarı oldukça yıkılmış ve duvar uzantıları belli belirsiz tespit edilebilmiştir (Günel, 2012: 57). Yapı 2 içinde seramik buluntuların dışında, ok ucu, mızrak ucu ve iğneler, bronz eserler diğer buluntu grubunu oluşturmaktadır. Seramik ve metal buluntularının yanı sıra, ilki 2008 yılında magazin olarak tanımlanan bu yapının hemen batı duvarı kenarında (Günel- Herbordt, 2010:1-11, diğeri ise 2009 yılında yapının tabanı üzerinde ele geçirilen (Günel- Herbordt 2014: 1-14, Res. 8-10). ve Hitit İmparatorluk Dönemine tarihlenen iki mühür baskısı, sadece Menderes yöresinin tarihî coğrafyası açısından değil aynı zamanda Batı Anadolu’da Hitit varlığına ve etkisine yeni yorumlar katarak Çine-Tepecik’te arkeolojik verilerin yanı sıra bölgenin tarihi coğrafyası açısından önem arz etmektedir. Söz konusu mühür baskıları yine Yapı 2 yani magazin yapısıyla bağlantılıdır. Hitit İmparatorluk dönemine tarihlenen bu mühür baskıları, Çine-Tepecik Geç Tunç Çağı yerleşmesinin kronolojik ayrımında seramik buluntularıyla paralel bir dönemi temsil etmektedir. Mühürlerden birinde yer alan ve S. Herbordt tarafından okunan kitabede ismin uzunluğu da dikkate alınarak iki şahıs isminin yer aldığı öngörülmüş ve [Tark]asnaya ve Pisurailix ya da [Tark]asnapiya ve Surailix olarak yorumlanmıştır (Res.11). Söz konusu mühür, Arzawa/ Mira topraklarının yayılım alanına ve Mira ülkesi krallarından Tarkasnawa ile bağlantıların kurulmasına yeni bilgiler kazandırmaktadır (Günel - Herbordt 2010: 9, Res. 4-6). Söz konusu her iki mühür baskısı da kitabeye yönelik bilgilerin yanı sıra Tepecik merkezinin bulunduğu coğrafyada siyasi ve ticari anlamda bir güce sahip olduğunu ortaya koymaktadır (Günel, 2012: 58). Yapı 2 yani magazin olarak adlandırılan yapının batı yönünde yer alan ve küçük taşlardan meydana gelen bir platform bulunmaktadır. Taş platformda düzensiz ve yuvarlağa yakın bir plan veren, yaklaşık 1.70 ve 2.00 m ölçülerinde küçük boyutlu alanlar açığa çıkarılmıştır (Res. 6). Bu taş döşemeli alan, güneyden tek sıra halinde dizili iri taşlarla çevrelenmiştir (Günel, 2012: 59). 23 Höyüğün güney bölümünde yer alan mimari kalıntılar, yangınla tahrip edilmiş bir kentin izlerini çok daha belirgin bir şekilde ortaya koymakta ve yangının güney yönünde daha etkin olduğunu göstermektedir. Bu tahribat, magazinin hemen güneyinde, profilde siyah renkte bir hatla takip edilmektedir (Günel, 2012: 59). Dolayısıyla II. kültür tabakasının 1. yapı katına ait yerleşme, seramik buluntularının da verileri ışığında, yaklaşık M.Ö.1350/1300-1240/1100 tarihlerine verilen bir kronolojik süreci içermektedir (Günel, 2012: 60). 3. 2. Miken Seramiğinin Buluntu Durumu Çine- Tepecik 2004 yılı kazı sezonunda, I/12 açmasının I-X/a-e plan karelerinde açığa çıkarılan savunma duvarının iç kısmında kalan yerleşim yapısını ve kültür katlarını anlamak amacıyla I/13 açmasında gerçekleştirilen kazılar, I-V/a-e plan karelerini kapsamıştır. Aynı plankarelerdeki derinleşme çalışmalarında in situ şeklinde tama yakın kaplar bulunmuştur. M. Ö. 2. binyıl Batı Anadolu seramik geleneğinden iyi tanınan malzeme-teknik, yüzey işlenişi ve form gösteren bu kaplar arasında, sığ bir çanak ve boya bezemeli derin bir kase bulunmuştur. Derin kase, ince nitelikli, form ve bezeme stili açısından Miken seramik gelişiminden tanınan bir örneği yansıtmaktadır. Bu kap, gösterdiği form ve bezeme stili ile Miken seramiğinde GH IIIB1-2 ve C evrelerine tarihlendirilmektedir (Günel, 2006: 22, Res.1-Res.7). N/13 alanında 2005 yılı kazılarında, 58.27 m. seviyelerinden itibaren M.Ö. 1. binyıl seramiği ile birlikte, M.Ö. 2. binyıla ait seramik parçaları karışık olarak bulunmuştur. Bu seramik buluntuları arasında görülen boya bezemeli kap parçaları, Miken kültürünün son evrelerini temsil eden seramik geleneğine ait örnekleri yansıtmaktadır (Günel, 2007: 237). 2006 kazı sezonunda, güney kazı alanında yer alan M/12 açmasının derinleşme çalışmalarında VI-VII/f-g plan karelerde, 58.05-57.98 m. seviyelerinde ve X/ f plan karede, 58.04-57.96 m. derinliğinde belli bir mimari özellik göstermeyen taş topluluğuna rastlanmıştır. Döküntü niteliğindeki bu taşların, seramik buluntuları göz önünde bulundurularak, üst seviyelerdeki kültür tabakalarına ait olduğu tahmin edilmiştir. Bu plan karelerde ele geçirilen yerli seramik ve Miken boya bezemeli seramik buluntuları doğrultusunda, anılan kalıntılar Geç Tunç Çağı tabakalarının son evrelerine (II.1b) verilmektedir (Günel, 2008: 73-74). 2005 yılında N/13 açmasında tespit edilen döşeme kalıntıları, 2006 yılında M/13 açmasında, VI-X/a-e plan karelerinde olmak üzere, kuzey yönünde genişleyen bir uzantı vermiştir Ancak bu döşeme geç dönem kalıntıları ile tahrip 24 olmuştur. Söz konusu alanda bulunan boya bezemeli seramikler, Miken seramik gelişiminde son evreleri ortaya koymakta ve GH IIIB-C safhalarından bilinen form ve bezeme stiline işaret etmektedir (Günel, 2008: 75). 2007 yılı kazılarında, İ/11 alanında, kare plan veren yapının güneybatı duvarına ait taş döküntünün yer aldığı VII/f plan karesinde, ince nitelikli, devetüyü renginde, derin bir kase ile Miken boya bezemeli bir krater parçası ele geçmiştir. Söz konusu bu yapının tarihlendirilmesini sağlayan kaplardan konik gövdeli kase, malzeme-teknik özellikleri ve formu açısından da Batı Anadolu M.Ö. 2. binyıl seramik özelliklerini yansıtmaktadır. Savunma sistemine ait alt evrenin (II 1b) mimari kalıntılarıyla ilişkili olarak, İ/11 açmasında IX-X/f-ı ve J/11 açmasında ise, I-II/f-ı plan karelerinde bir mekân açığa çıkarılmıştır. Dikdörtgen bir plan veren, 3.00x2.20 m. boyutlarındaki bu mekana ait doğu ve güney duvarları, 0.55-0.40 m. kalınlığında küçük taşların oluşturduğu, bir duvar yapısına sahiptir (Günel, 2009: 230-231, Res. 4). Ek olarak duvarlarda, içten tek sıra taş uzantısı ile bağlantılı bir duvar örgü sistemi tespit edilmiştir. Bu mekana ait kuzeydoğuda ise, bir giriş açıklığı saptanmıştır. Ayrıca bu mekan, kuzey ve batıdan sur duvarına dayalı bir mimari yapı özelliği göstermektedir. Mekanda, yangın nedeniyle yapıda çökmenin izlerini taşıyan yanmış kerpiç kalıntıları ve in situ kaplar, üst üste ve iç içe bulunmuştur. Mekan içinde farklı seramik gruplarını ve kap tiplerini bir arada gösteren kaplar, yapının tarihlendirilmesini olanaklı kılmıştır. Söz konusu kaplar arasında, kaba nitelikte kulplu çömleklerin yanında iç içe kırık durumda ele geçirilen ince nitelikli sığ tabaklar, aynı malzeme grubuna ait olup benzer ölçülerde, geniş ve yayvan bir forma sahiptir. Ayrıca S- profil yapan bir kase ve bu kasenin içinde yanık toprakla dolmuş yuvarlak gövde formuna sahip bir çanak, Batı Anadolu M.Ö. 2. binyıl seramik geleneğinin malzeme-teknik ve form özelliklerini göstermektedir. Öte yandan Miken kap repertuarından bilinen tek renkli bir Miken amphorası, ayrıca bej üzerine iç ve dış yüzeyi ile ağız kenarının üzeri kırmızı bant bezeme ile süslü olan kulplu geniş bir kase, Miken kültürünün yerli üretimine ait seramiğini yansıtmaktadır. Aynı mekan içinde bulunan üzengi kulplu testilerse, malzeme-teknik özellikleri ile ithal ve yerli Miken seramiğine aittir. Mekan içinde tek renkli ve boya bezemeli olmak üzere farklı seramik gruplarını yansıtan ve fonksiyonel açıdan tabak, çanak, kase, amphora, üzengi kulplu testi ve çömlek gibi çeşitlilik gösteren bu kaplar ve bu kapların buluntu durumları dikkate alındığında, söz konusu bu ufak yapının bir depo odası olarak kullanım gördüğü düşünülmektedir. Seramikle ilgili çalışmalar, Tepecik’te II. 1b evresinde, surla bağlantılı söz konusu mimari kalıntıların, GH IIIB ve C evreleri ile paralel bir kronolojiye sahip olduğunu ortaya koymuştur. Söz konusu kronolojik gelişim aynı zamanda güney kazı alanında, M/12 – M/13 ve N/13 açmalarında 2006 yılı kazılarına 25 ait Miken boya bezemeli kap parçalarıyla da paralel bir süreci göstermektedir.(Günel, 2009: 232-233). Çine-Tepecik II1 kültür tabakasına ait kalıntıların güney ve güneybatı yönündeki uzantısı, 2008 yılı kazılarında, J/11 açmasında, I-X/a-i plan karelerde izlenmiştir. Bu tabakaya ait 2007 yılı kazılarında İ/11 açmasında kare planlı birinci kule ve bu yapıyla bağlantılı sur duvarının güneybatı yönündeki mimarî kalıntıları tespit edilmiş ve aynı zamanda savunma sitemi ile bağlantılı bir ‘depo odası’ açığa çıkarılmıştır. J/11 açmasında döşeme kalıntısının açığa çıkarıldığı alanda yerli seramik ile birlikte bulunan Miken boya bezemeli kap parçaları, depo odasına ait kaplarla benzer bir kronolojiyi vermiştir. Bu yapı katına ait kalıntıların tespit edildiği İ/12 açmasında, yanık toprağın yoğun geldiği seviyelerde de benzer malzeme-teknik ve bezeme stilini ortaya koyan Miken seramik parçalarına rastlanmıştır (Günel, 2010a: 462-463). 2009 yılı kazıları, II 1 tabakasına ait savunma sistemi ile bağlantılı ‘depo’ yapısının doğu, güney ve güneydoğu yönünde olmak üzere J/12-J/13 ve K/12-K/13 açmalarında gerçekleşen çalışmaları kapsamıştır. Bu alanda, J/12 açmasının, V-X/g-i ve K/12 açmasının ise, I-X/g-i plankarelerinde kuzey-güney doğrultusunda açığa çıkartılan mimari, dikdörtgen bir yapı planının ortaya koymuştur (Günel, 2011a: 70, Res. 5). Magazin olarak adlandırılan bu yapı tabanında pithos parçaları ve sağlam durumda bir pithos ele geçmiştir. Pithosların buluntu durumları, magazin yapısının batısında ve aynı zamanda sıra halinde yerleştirilmiş olabileceğini göstermektedir. Yapı 2 içinde yerli kaplarla birlikte sığ tabak ve maşrapa ince nitelikli seramik grubuna dahildir. Geç Tunç Çağı yerli seramik geleneğinde ince ve orta nitelikli seramik grubu en yoğun malzeme grubunu teşkil etmektedir. İnce ve orta nitelikli seramikte devetüyü, sarımsı- devetüyü ve pembemsi- devetüyü hamur renginde ve genel olarak hamuru renginde astarlı bir yüzey işlenişine sahip kaplar bulunmaktadır. Hızlı çarkta üretilmiş olan bu kapların iç yüzeyinde ve bazılarında ise, iç ve dış yüzeylerinde olmak üzere çark izlerini görmek söz konusu olmuştur. Ayrıca yerli seramiğin yanı sıra Miken boya bezemeli kaplar, Yapı 2 olarak adlandırılan magazin yapısının gerek tarihlendirilmesinde gerekse işlevsel tanımında önemlidir. Miken kap parçaları özellikle J/12 açmasında VII-X/g-i ve K/12 açmasında ise, I-V/g-i plan karelerinde daha yoğun bir grupla ele geçmiştir (Günel, 2011a: 71). Magazin yapısının batı ve güneybatısında K/12 açmasının I-X/a-i plan karelerinde yürütülen kazılar bu yapıyla benzer seviyelerde, II 1 kültür tabakasının kalıntılarını ortaya çıkarmıştır. Açmanın IV-VII/a-f plan karelerinde ve 58.20-57.60 m. seviyelerinde ufak taşlardan oluşan taş platform bulunmuştur. Bu taş platform, K/12 açmasının VII/a-f plan karelerinde ve 26 58.05-57.99 m. seviyelerinde doğu-batı doğrultusunda olmak üzere iri taşlarla sınırlanmaktadır. Taş platformda yapılan kazılarda, çok fazla tahribat olmasına karşın yuvarlağa yakın bir plan oluşturan ve boyutları yaklaşık 1.70 ve 2.00 m. ölçülerini veren ufak alanlar ortaya çıkarılmıştır. Taş platformla sınırlanmış ve ufak gözler halinde mekanların yer aldığı düşünülen bu alanın, 1. yapı katına ait magazinle bağlantılı ve muhtemelen işliklerin yer aldığı bir yapılaşmaya dahil olduğu düşünülmektedir. Bu alan, yukarıda sözü edilen magazin yapısıyla benzer seramik buluntularını vermiştir. II 1 kültür tabakasının önemli bir seramik grubunu oluşturan Miken seramiği, bu taş platformun açığa çıkarılması esnasında da bulunmuştur (Günel, 2011a: 72, Res. 6). 2010 yılı kazılarında, magazinin güneyinde, L/12 açmasının, III-VII/h-i plan karelerinde, bir yapının kuzeybatı köşesine ait olduğu anlaşılan duvar kalıntıları açığa çıkarılmıştır. Böylece güney yönünde genişleyen kazılar, II 1b evresine ait diğer bir yapının olduğunu göstermiştir. Söz konusu mimari kalıntılardan III-IV/h-i plan karelerinde, doğu-batı yönünde yaklaşık 2 m.lik bir uzantısı bulunan duvar, kuzeyden ufak taşların oluşturduğu kısmen korunmuş döşemeyle sınırlıdır. Kuzey duvarında iri boyuttaki taşların yanı sıra orta ve ufak boyutta taşlardan oluşan bir duvar görülmektedir. Yapının kuzeybatı köşesini oluşturan diğer duvarın, IV-VII/h-ı plan karelerinde, kuzey-güney doğrultusunda, yaklaşık 4.50 m.lik bir uzantısı korunmuştur. Bu duvar, magazin yapısının kuzey ve batı duvarlarında gözlendiği gibi her iki uzun kenarda ince-uzun taşların yer aldığı bir örgü sistemine sahiptir. Bu yapı içinde, kuzey duvarına bitişik boya bezemeli bir Miken kasesi ele geçmiştir. Bu kase üzerinde yer alan dalga bezek, höyüğün güney kazı alanında daha önceki senelerde ele geçirilen dalga bezekli Miken kaseleriyle (Günel 2010b: 35-36, Res. 11-14) benzerdir. Söz konusu alanda L/12 açmasının V/f-h plan karelerinde ise, köşe yapan yapıyla bağlantılı olduğunu anlaşılan doğu-batı doğrultusunda taş uzantıları açığa çıkartılmıştır. Bu alanda bulunan seramik buluntuları arasında ince ve orta nitelikte, devetüyü seramiğin yanı sıra aralarında figürlü tasvirlerinde de yer aldığı boya bezemeli yerli Miken kap parçaları motif ve bezeme stili açısından GH IIIC erken ve orta evrelerinin seramik geleneğini göstermektedir (Günel, 2013a: 23). Ayrıca 2010 yılı kazılarında, güney kazı alanında M/12 açmasının kuzey açma profilinde, oldukça kalın beyaz kül tabakası bulunmuştur. Bu izler çok net olarak, II 1b evresine ait yerleşmenin büyük bir yangınla tahribata maruz kaldığını göstermiştir. Bu alana ait bronz bir ok ucu ve seramik buluntuları arasında ise, önemli bir grubu, Miken boya bezemeli derin kase ve krater parçaları oluşturur. Miken boya bezemeli seramik geleneğinde, GH IIIB ve GH IIIC erken ve orta evrelerinin bezeme stilini gösteren bu 27 kaplarla birlikte üzerinde figüratif süslemenin yer aldığı kap parçaları, Çine- Tepecik’te Miken figürlü kapların bir repertuvara sahip olduğuna işaret etmektedir. Burada ele geçirilen kratere ait bir parça üzerinde, bitki ile keçi tasvirinden oluşan resimsel anlatım, Kıta Yunanistan’da Mikenai ve Perati merkezlerine ait ‘resimsel anlatıma yönelik sahneleri’ içeren söz konusu kaplarla paralellik göstermekte ve GH IIIC orta evresine verilmektedir. (Crouwel, 2006: 16, Res. 4; Crouwel, 2007: 78; Günel, 2013a: 25). 2011 yılı kazılarında, K/11 açmasında yürütülen derinleşme çalışmalarında, VIII- X/b-e plankarelerinde tespit edilen seramik, II 1 kültür tabakasının geç evresine ait malzeme niteliğindedir. Yerli seramik genel olarak ince ve orta nitelikte, devetüyü seramik grubuna aittir. Yerli seramiğin yanı sıra Miken boya bezemeli kap parçaları, bezeme stili açısından GH IIIB-C evrelerinin seramik geleneğini göstermektedir (Günel, 2013b: 378). K/11 açmasında iri pithosların yer aldığı ve çevresinin taş döşeli olduğu bu ikinci taş platformda ve doğu yönde takip edilen K/12 açmasındaki platformda yan yana konulmuş pithoslar toprağa gömülmüş ve böylece içindeki ürünlerin serin bir ortamda muhafaza edilmesi sağlanmıştır. II 1 kültür tabakasına ait bu kalıntılarla birarada ele geçirilen kaplar arasında kırmızı seramik grubuna ait kase parçaları, Batı Anadolu yerli seramiğinin malzeme ve teknik özelliklerini ortaya koymaktadır. Yerli seramiğin yanı sıra Miken boyalı kap parçaları da bulunmuştur. Bu kap parçaları içinde oldukça iri boyutta krater ya da daha büyük bir kaba ait olduğu düşünülen boya bezeli Miken kabına rastlanmıştır. Söz konusu Miken kabı üzerinde görülen içi boyalı yarım daireler, Çine-Tepecik Miken seramiğinde kullanılan en yoğun motiflerdendir ve GH IIIB-C evrelerinin süsleme anlayışını ortaya koymaktadır (Günel, 2013b: 379). 2011 yılında bulunan bu kaplarla birlikte, Yapı 2’ye (magazin) ait buluntu konteksi genel olarak değerlendirildiğinde, Hitit İmparatorluk Dönemine tarihlenen Hitit hiyeroglifli mühür baskısı (Günel-Herbordt, 2010; Günel-Herbordt, 2014) ve Miken seramiğinde boya bezemeli derin kaseler (Günel, 2010b: 25-49) ve aralarında figürlü kraterlerin de bulunmuş olması (Günel-Herbordt, 2014), bu yapının ekonomik anlamda bölgelerarası ilişkilerde etkin olduğunu ve aynı zamanda yerleşimin idari yapıları olarak tanımlanabileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte, 2011 yılı kazılarında tespit edilen iri pithoslar yerleşmede ekonomik anlamda bir organizasyonun varlığını yansıtmaktadır. Bu değerlendirmeler ışığında, II 1 kültür tabakasında savunma sistemine sahip yerleşme, buluntularıyla ilgili çalışmalar neticesinde, yaklaşık M.Ö.1350/1300-1240/ve en geç M.Ö. 1100 tarihlerine uzanan bir kronolojiye oturtulmuştur (Günel, 2013b: 380). 28 2012 yılı kazılarında, L/12 açmasının IV-VIII/h-i plan karelerinde, 4.50 m. uzunluğunda ve 2 m genişliğine sahip kısmen açılmış bir yapı ve batı yönünde L/11 açmasının, V-X/a-i plan karelerinde tespit edilen duvar uzantıları 1. yapı katına ait bu yerleşmenin güney yönünde genişlediğini göstermiştir. II 1 kültür tabakasına ait L/11 açmasında açığa çıkarılan mimarî kalıntılar, birbirini kısmen kesen duvarlarıyla iki evreli bir yapılaşmayı göstermektedir. VII-VIII/a-i plan karelerinde doğu-batı doğrultusunda bulunan duvar, 0.40-0.45 m. kalınlığını vermektedir. Duvar uzantısının VIII/ı-i plan karelerinde, levha biçimli düzgün taşların dik olarak konulduğu anlaşılmıştır. Bu duvar tekniği, II 1’e ait ‘magazin’ olarak tanımlanan yapının özellikle kuzey duvarında da uygulanmıştır. Buna göre, gerek ‘magazin’ gerekse L/11 açmasında bir yapıya ait olan yaklaşık 8 m.lik uzunluğundaki duvar, II 1 yapı katından bilinen duvar örgü tekniğini göstermektedir. Bahsedilen bu duvar uzantısı, batı yönünde VII/b’de, daha alt seviyelerde takip edilmiştir. Söz konusu kalıntıların üst seviyelerinde, VI-VII/e-f plan karelerde, 5.50 m.lik uzantısı açığa çıkarılan duvar ise, geç evrenin yapısına ait olmalıdır. Bu alanda yerli seramiğe ait kapların yanı sıra, Miken boya bezemeli seramik parçaları ve ayrıca boya bezemeli bir matara bulunmuştur. Korunan parçaya göre matara, mercimek biçimli gövde formunda, kalın kabartma bir bantla sınırlandırılmış olup M.Ö. 2. binyıl matara tipinin karakteristik bir örneğini yansıtmaktadır. Çağdaşı diğer bezemeli mataralarda söz konusu olduğu gibi, gövdede konsantrik daireler oluşturan bant bezeme, boyunda birbirine paralel bantlarla ağız kenarına kadar uygulanmıştır. Yerli seramikle bir arada ele geçirilen Miken boya bezemeli seramik buluntuları, höyüğün stratigrafik gelişiminde II 1’e ait yerleşmenin Miken kaplarıyla benzer malzeme-teknik ve bezeme stiline sahiptir (Günel, 2014a: 112- 113). 2012 yılında başlanan ve 2013 yılında genişleyen kazılarda, L/11 açmasının, V- X/a-i plan karelerinde duvar uzantıları, iki evreli bir yapılaşmanın kalıntılarını ortaya koymuştur. Doğu-batı doğrultusunda tespit edilen ve alt evreye ait duvarın güney ve güneybatısında, belirgin bir bozulma saptanmıştır. Bu tahribat, M/11 açmasında I-III/a-e plan karelerde taşların buluntu durumuna göre güney yönüne doğru uzanmakta ve M/12 ve N/12 açmalarında, döküntü nitelikteki taşlarla bağlanmaktadır. Bu plan karelerde, mimariyle ilgili bir tanımlamaya gidilemese de, ele geçirilen buluntular 1. yapı katının malzemesini vermiştir. Bu buluntular arasında, Batı Anadolu yerli seramik geleneğinden tanınan çömlekler ve Miken boya bezemeli bir kap, bulunduğu yerde kırık durumda ele geçirilmiştir. Ayrıca daha önceki kazı sezonlarında olduğu gibi, 1. yapı katı seramik buluntularından, Miken figürlü kaplara ait özellikle kuş tasvirleri, derin kase ve krater tipi 29 kap parçalarında boya bezeme stilindeki çeşitliliğiyle bir grup oluşturmaktadır. Seramik buluntuları arasında, figürlü kaplarda görülen at, boğa, keçi ve geyik türü hayvan tasvirleri, Ege dünyasında resimsel anlatıma yönelik, GH IIIC erken ve orta evrelerine tarihlenen Miken kap geleneğinin kraterleriyle karşılaştırılabilecek özelliktedir. Bu gruba ait krater tipi bir kabın kulp eklentisinde görülen boğa başında, boynuzlar, belirgin bir burun işlenişi ve gözler detaylı işlenmişken, diğer bir kratere ait boğa protomu ise, daha stilize bir tasvir anlayışıyla kaba olarak uygulanmıştır (Günel, 2014b: 289-290). Bu çalışma kapsamında incelenen Çine-Tepecik Miken seramikleri, I/12 alanının I-V/c- e, VI-X/a-e plankarelerinden; I/13 alanının I-V/a-e, I-V/a-c plankarelerinden; İ/11 alanının VI-X/a-b, VI/d, IX-X/g-h plankarelerinden; İ/12 alanının VI-X/a-e plankarelerinden; J/11 alanının I-II//f-i, III-X/ a-i, III-X/a-i plankarelerinden; J/12 alanının I-V/f-i,V-VIII/f-g ,I-X/a-e, IX-X/f-i, I-X/a-i plankarelerinden; K/11 alanının VI-X/a-e, I-X/a-i, I-V/f-i, I-X/a-e, I-X/a-i, VI- X/f-i, I-X/a-e, I-X/a-i, I-V/f-i, IV-X/a-e plankarelerinden; K/12 alanının I-V/a-e, VI-X/f-i, I- V/f-i, I-II/g-h, VI-X/a-e plankarelerinden; L/11 alanının IV-V/f-i, VI-X/a-g, VI-X/a-e, VI-X/a- c, I-III/f-i, IV-X/f-i plankarelerinden; L/12 alanının I-X/a-i, I-V/f-i, I-X/a-c, VIII-X/d-i, I-X/a-e, VIII/d-i, VIII-X/a-i, I-X/a-i, I-VII/d-e, I-X/a-i, I-VII/d-g plankarelerinden; L/13 alanının I-X/d-e, I-V/a-c, I-V/d-e plankarelerinden; M/12 alanının I-V/f-i, I-V/a-e, I-V/a-i, I-V/c-i, I-V/c-e, VI-X/f-i plankarelerinden; M/13 alanının I-X/f-i, VI-VII/b-e, IV/h, VII-VIII/c-d, I-V/f-i plankarelerinden; N/13 alanının I-V/a-i, I-V/a-e, I-V/a-e, I-V/f-i plankarelerinden çok büyük bir oranda parçalar halinde ele geçmiştir. Özetlemek gerekirse, Yapı 1, Yapı 2 (magazin) ve taş platformun oluşturduğu kontekste depolanan malzemelerin belli bir sistem çerçevesinde stoklandığı ve iktisadi anlamda bir iş bölümüne işaret ettiği düşünülmektedir. Söz konusu bölümün güney uzantısında tespit edilen mimari, daha çok dikdörtgen planlı mimari kalıntılarıyla höyüğün güney ve güneybatı uzantısında genişlediğini göstermiştir (Günel, 2012: 59). Yapı 2’nin hemen batısında K/12 açmasının III-VIII/a-f plan karelerinde ufak taşların oluşturduğu platform ve bu platformun batı yönünde, K/11 açmasında, iri pithosların yer aldığı taş döşeli alan, depolama sistemiyle ilgili uygulamayı gösteren kanıtlardır. Gerek yapı ve gerekse taş platform alanı, birbiriyle bağlantılı bir kullanıma hizmet etmektedir. Yüksekliği 1.20 m. olan iri pithoslar, yapıya ait Hitit hiyeroglifli mühür baskıları ve ayrıca Miken boya bezemeli derin kaseler ve aralarında figürlü kraterlerin de bulunmuş olması, bu alandaki yapılaşmanın bölgelerarası kültürel ve ticarî ilişkilerde etkin olduğunu desteklemektedir (Günel, 2014a: 111-112). 30 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM MİKEN SERAMİK GRUPLARI 4. 1. Malzeme ve Teknik Özellikler Çine-Tepecik seramik örneklerinin tasnifi yapılırken hamur niteliği, hamur rengi ve katkı maddelerinin yoğunluğu ve boyutu, yüzey işleniş biçimi, astar ve boya rengi temel alınarak bir sınıflandırmaya gidilmiştir. Burada ele geçirilen Miken seramiği fine ware (iyi mal) ve medium fine ware (orta- iyi mal) olarak iki grup altında incelenmiştir. İyi mal grubu da kendi içinde, I ve II olarak sınıflandırılmıştır. Söz konusu seramikler arasındaki ayrım, seramik hamurunun içinde bulunan ve katılan materyaller ile pişme derecelerine bakılarak yapılmıştır. Burada ele geçirilen seramikler arasında Fine ware I olarak adlandırılan ve diğer seramiklerden pişme derecesi, hamur katkısı ve cidar kalınlığı ile ayrılan grubun ithal Miken seramikleri olduğu düşünülmektedir. Fine Ware II ve Coarse Ware olarak tanımlanan grup ise yerel üretim Miken seramiklerini kapsamaktadır (Günel, 2010b: 25-49). Bu kapsamda Fine Ware I olarak değerlendirilen grup ince nitelikli seramikle ile ilişkili olup, Fine Ware II grubu ise orta nitelikli seramiklerle ilişkilidir. Coarse Ware olarak adlandırılan grupta orta-kaba nitelikli seramikle ilişkilidir. 4.1.1. İnce Nitelikli Seramik (TPİ) Çine-Tepecik’te bulunan ince nitelikli seramikler 4 alt grup altında toplanmıştır. İnce nitelikli seramik grubunda yer alan seramik örnekleri iyi pişmiş olup sıkı ve gözeneksiz veya az gözenekli bir dokuya sahiptir. TPİ101 seramik grubu ince temiz kilden yapılmış olup, hamur dokusu bazı örneklerde gözeneksiz, bazı örneklerdeyse çok az gözeneklidir. İçindeki katkı maddelerine bakıldığında az miktarda küçük boyutlu mika, kum ve çok az kireç yer almaktadır. Bu örneğin ithal Miken seramiği özelliği taşıdığı düşünülmektedir. Hamur rengi bu grupta, kızılkahve, grimsi kahve, kırmızı, açık kırmızı, kırmızımsı sarı tonlarındadır. 31 Astar rengi ise çok açık kahve, beyaz, kırmızımsı sarı, soluk sarı tonlarındadır. Bezeme rengi açık kırmızı, siyah, kırmızı, kırmızımsı kahverengi, koyu kırmızımsı gri tonlarındadır. TPİ101 seramik grubunda, KS II1, KS IV, KS V3 ve KS VI4 tipindeki kaplar görülmektedir. TPİ116 grubundaki örnekler ince temiz kilden yapılmış, gözeneksiz, küçük yoğun miktarda mika, küçük boyutlu kireç ve kum katkısı içermektedir. Bu seramik grubundaki örnekler Çine-Tepecik gri mal grubunun hamur yapısıyla benzerlik göstermektedir. Hamur rengi siyahtır. Bezeme rengi ise kahverengidir. TPİ153 grubundaki seramikler yoğun mika katkılı, az miktarda kireç katkılıdır. Hamur rengi kahverengidir. Astar rengi çok açık kahverengidir. Bezeme rengi ise kırmızımsı kahverengidir. TPİ154 grubundaki seramikler gözeneksiz ve yoğun mika katkılıdır. Hamur rengi açık kahverengidir. Astar rengi pembedir. Bezeme rengi ise kahverengidir. 32 4.1.2. Orta Nitelikli Seramik (TPO) Çine-Tepecik seramik grupları içerisinde en yoğun grubu, orta nitelikte seramik grubu oluşturmaktadır. Bu grup içerisinde 17 alt grup tespit edilmiştir. TPO102 grubundaki örnekler ince temiz kilden yapılmış, çok az gözenekli, az miktarda küçük boyutlu kireç, kum, mika ve siyah taşçık katkılıdır. Hamur rengi, açık sarımsı kahve, sarımsı kırmızı, kızılkahve, kırmızımsı sarı, açık ve koyu kızılkahve, kahverengi, açık ve koyu kahverengi, açık kırmızı, kırmızı ve koyu kırmızı tonlarındadır. Astar rengi, beyaz, çok açık kahve, pembemsi beyaz, açık kahverengi, açık sarımsı kahve, sarı, açık gri, pembe, gri, soluk sarı ve kırmızımsı sarı tonlarındadır. Bezeme rengi, kırmızımsı sarı, kırmızı, koyu gri, koyu kızılkahve, koyu sarımsı kahve, siyah, kızılkahve, koyu siyahımsı kırmızı, sarımsı kırmızı, açık kırmızı, siyahımsı kırmızı, koyu kahverengi, koyu kırmızı, uçuk kırmızı, kızılımsı siyah tonlarındadır. Bu seramik grubunda, KS I1, KS II1, KS III, KS IV, KS V1, KS V2, KS V3, KS V4, KS VI1, KS VI2, KS VI3, KS VI4, KS VII1, KS VII2, ÇÖ I1, ÇÖ I2, ÇÖ I3, ÇÖ II1, ÇÖ III, TS III tipindeki kaplar yer almaktadır. TPO103 seramik grubu ince ve temiz kilden yapılmış olup gözenekli, yoğun küçük boyutlu mika, taşçık, kireç, kum içermektedir. Hamur rengi, kırmızı, sarımsı kırmızı, kızılkahve tonlarındadır. Astar rengi, çok açık kahve, beyaz, sarı, kırmızımsı sarı tonlarındadır. Bezeme rengi ise kırmızı, açık kırmızı, kızılkahve, sarımsı kırmızı, siyahımsız kırmızı, koyu kırmızımsı gri, koyu kahve, açık zeytuni gri, koyu kızılkahve, kırmızımsı sarı tonlarındadır. Bu seramik grubunda, KS V1, KS V3, KS VI3, ÇÖ I1, ÇÖ II2, ÇÖ II3, TS II tipindeki kaplar yer almaktadır. 33 TPO104 seramik grubu ince ve temiz kilden yapılmış orta gözenekli hamur yapısı mika, kuvars, yoğun küçük boyutlu kireç parçaları, az miktarda seramik tozu ve çok az saman katkılıdır. Hamur rengi, kırmızı, açık kırmızı, kırmızımsı sarı tonlarındadır. Astar rengi çok açık kahvedir. Bezeme rengi, kırmızı, açık kırmızı, kızılkahve tonlarındadır. Bu seramik grubunda, KR I ve KR II tipindeki kaplar yer almaktadır. TPO105 seramik grubu gözenekli hamur yapısı, küçük boyutlu mika, kum, kuvars katkılıdır. Hamur rengi, kırmızı, sarımsı kırmızı, kahverengidir. Astar rengi, soluk sarı, açık gri, çok açık kahvedir. Bezeme rengi, koyu kahverengi, kırmızı, siyah tonlarındadır. Bu seramik grubunda, KS II2, KS IV, KSV1, ÇÖ II3 tipindeki kaplar yer almaktadır. TPO106 seramik grubu içinde yoğun miktarda küçük ve orta boy taşçıklar, az miktarda küçük boyutlu kum, kuvars, kireç ve mika yer almaktadır ve orta gözeneklidir. Hamur rengi, kırmızı, kırmızımsı sarı tonlarındadır. Astar rengi, çok açık kahve ve beyaz tonlarındadır. Bezeme rengi, kırmızı, kırmızımsı sarı tonlarındadır. Bu seramik grubunda, KSV3, TSI1 tipindeki kaplar yer almaktadır. 34 TPO108 grubundaki seramiklerin hamuru orta gözenekli, yoğun orta boy beyaz taşçık, küçük boyutlu az miktarda mika, kum, kuvars ve saman katkılıdır. Hamur rengi, kırmızıdır. Astar rengi, çok açık kahvedir. Bezeme rengi, sarımsı kırmızı ve koyu kızılkahvedir. TPO118 seramik grubu ince ve temiz kil, gözenekli küçük, yoğun kireç ve mika, az miktarda küçük boyutlu kum katkılıdır. Hamur rengi, gridir. Astar rengi, çok açık kahvedir. Bezeme rengi, gri ve koyu kızılkahvedir. Bu seramik grubunda, TS I2 tipindeki kap yer almaktadır. TPO132 grubu içinde yoğun miktarda küçük boyutlu kum bulunan orta yoğunlukta ve küçük boyutlu mika bulunmaktadır. Hamur rengi, sarımsı kırmızıdır. Astar rengi, çok açık kahvedir. Bezeme rengi, koyu gri ve kızılkahvedir. Bu seramik grubunda, ÇÖ II1 tipindeki kap yer almaktadır. TPO133 grubu içinde çok az miktarda seramik tozu ve kireç bulunan, orta yoğunlukta küçük boyutlu kum taneleri yer almaktadır. Hamur rengi, kızılkahvedir. Astar rengi, pembemsi beyazdır. Bezeme rengi, koyu kızılkahvedir. 35 Bu seramik grubunda, KS V2 tipindeki kap yer almaktadır. TPO134 seramik grubu içinde çok az ve küçük boyutta kireç, seramik tozu, mika, kum katkısı vardır. Hamur ve astar rengi, açık kahverengidir. Bezeme rengi, kırmızıdır. Bu seramik grubunda, KS III tipindeki kap yer almaktadır. TPO137 seramik grubu, az miktarda küçük boyutlu kum, kireç, mika bulunan ve az sayıda büyük boyutlu mermer parçası katkılıdır. Hamur rengi, kırmızımsı sarıdır. Astar rengi, çok açık kahvedir. Bezeme rengi, kırmızıdır. TPO139 grubu az miktarda gözenekli, içinde yoğun miktarda mika bulunan ve az sayıda taş, seramik kırığı katkılıdır. Hamur rengi, kırmızımsı sarıdır. Astar rengi, açık kahverengidir. Bezeme rengi, kızılkahvedir. TPO140 seramik grubu içinde yoğun miktarda mika, az sayıda taşçık katkısı yer almaktadır. Hamur rengi, sarımsı kırmızıdır. Astar rengi, çok açık kahvedir. Bezeme rengi, kızılımsı siyah ve kırmızıdır. Bu seramik grubunda, KSV1, KS VI3 tipindeki kaplar yer almaktadır. 36 TPO144 grubu gözenekli ve yoğun miktarda küçük boyutlu mika katkılıdır. Hamur rengi, kahverengidir. Astar rengi, açık gridir. Bezeme rengi, koyu kahverengidir. Bu seramik grubunda, KS V4 tipindeki kap yer almaktadır. TPO155 seramik grubu az gözenekli, yoğun mika ve kireç katkılıdır. Hamur rengi, kırmızıdır. Astar rengi, çok açık kahvedir. Bezeme rengi, kırmızıdır. Bu seramik grubunda, ÇÖ II3 tipindeki kap yer almaktadır. 4.1.3. Orta/Kaba Nitelikli Seramik (TPOK) Çine-Tepecik seramik grupları içerisinde orta/kaba nitelikli seramik tek bir örnekle temsil edilmektedir. TPOK107 seramik grubu gözenekli küçük boyutlu yoğun mika ve az kum, küçük boyutlu az miktarda taşçık katkılıdır. Ayrıca saman katkıları hamurun içinde yer alan boşluklardan anlaşılmaktadır. Hamur rengi, kırmızıdır. Astar rengi, çok açık kahve, soluk sarı ve pembe tonlarındadır. Bezeme rengi, koyu kırmızı, sarımsı kırmızı, kırmızı, koyu kahverengi tonlarındadır. Bu seramik grubunda, KSV3, ÇÖ I1,ÇÖ IV tipindeki kaplar yer almaktadır. 37 4.2. Değerlendirme Çine-Tepecik Miken seramiği hamur yapısı ve özellikle katkı maddeleri ve bu katkıların boyutları ve dağılımı açısından ince, orta ve orta/kaba nitelikli seramik olmak üzere belli bir ayrımı ortaya koymaktadır. Hamur renkleri ile boya renkleri çoğunlukla devetüyü, kırmızı, sarı ve kahverenginin değişik tonlarından oluşmaktadır. Hamur yapısında yer alan organik ve inorganik katkı maddelerine bakıldığında kuvars, mika, kum, küçük taş parçaları, bitkisel katkı maddeleri hemen hemen tüm gruplarda yer almaktadır. TPİ101 seramik grubunun bazı örneklerinin ithal Miken seramik örneklerini teşkil ettiği düşünülmektedir. İthal Miken seramikleri oldukça ince bir hamur yapısına sahiptir. Bu grubun hamur renkleri, krem, pembe, yeşilimsi sarı olmak üzere farklı tonlardadır. Ayrıca aşağıdaki detayları verilecek olan seramiklerin hızlı çarkta şekillendirildikleri kapların içinde gözlemlenen çark izlerinden anlaşılmaktadır. Çine-Tepecik Miken seramiklerinde pişme derecesi çoğunlukla iyi ve yüksektir. Kapların neredeyse tamamına yakınında gerçek astar uygulanmıştır. Astar renkleri, beyaz, çok açık kahve, pembemsi beyaz, açık kahverengi, açık sarımsı kahve, sarı, açık gri, pembe, gri, soluk sarı ve kırmızımsı sarı tonlarındadır. Yerli Miken seramiklerinde kap yüzeyinde astar ve perdah uygulaması bazı örneklerde çok itinalı değildir. Sözkonusu kapların yüzeyinde gözenek ve pürüzler gözlemlenmektedir. Yerli Miken seramiklerinde pişme niteliği genelde okside olup bazı kaplarda öz oluşumu saptanmıştır. Oluşan özlerin rengi, kırmızımsı gri, gri, açık kahverengimsi gri, koyu kırmızımsı gri tonlarındadır. Seramiklerin katkı maddelerinin tespit edilmesi hususunda hamur örnekleri üzerinde henüz kimyasal analizler yapılmamıştır ve Çine-Tepecik yerleşiminde henüz fırın olarak adlandırılabilecek bölümler tespit edilmemiştir. 38 BEŞİNCİ BÖLÜM BEZEME TEKNİĞİ ve MOTİFLER 5.1. Bezeme Tekniği Aşağıda belli kap tipleriyle tanıtılacak olan Miken seramiğinde boya bezeme geleneği görülmektedir. Boya bezeme tekniğinde görülen kaplar, Miken kültüründen tanınan karakteristik motifleri göstermektedir. Bu motifler kaplar üzerinde genel olarak yatay ve dikey bantlar arasına yerleştirilmiş olup ana motif veya doldurma motifi özelliklerini taşımaktadır. Kaplar üzerindeki motifler, bu konudaki bilimsel yayınlarda ortak bir terminoloji oluşturmak amacıyla Furumark motif tipolojisine göre adlandırılmıştır. Aynı zamanda, Furumark motif tipolojisindeki (FM) adlandırmaya ek olarak, Çine-Tepecik Miken seramik örneklerinde rastlanan boya bezeme biçiminde yer alan motifler içinde M1-M16 arasında ifade edilen ek bir isimlendirmeye gidilmiştir. Çine-Tepecik II 1 kültür tabakasında ele geçen seramiklerde bezeme tekniği boya bezemeden oluşmaktadır. Bezeme tekniği olarak tek bezeme tekniği görülse de motif zenginliği yönünden Çine- Tepecik Miken seramikleri belirli bir repertuvara sahiptir. Çine-Tepecik kazısından ele geçmiş toplam 109 boya bezemeli parça üzerinde tespit edilen tek bezeme şekli boya bezemedir. Çine-Tepecik Miken seramiklerinde görülen boya bezeme tekniğinin uygulanmasından önce kaplar, kaplama yöntemlerinden astarlama uygulamasına tabi tutulmuşlardır. Astarlama, kabın yüzeyini aynı ya da farklı renkte ama genelde değişik bir dokuda diğer bir kil hamuruyla kapatmaktır. Su bazlı kilin, kap yüzeyine değişik yöntemlerle sürülmesi ile kap yüzeyinin daha iyi hale getirilmesi ve pürüzlerle gözeneklerin örtülmesi yöntemlerine genel olarak astarlama denilmektedir. Kabın sadece belirli bir alanına astar uygulanırsa bu ‘’sınırlı astar’’, kabın bütün yüzeyine astar uygulanırsa bu da ‘’gerçek astar’’ demektir (Ökse, 2012: 56). Çine-Tepecik Miken seramiklerinde bezeme tekniği olarak boya bezeme uygulamasından önce kaplar ‘’gerçek astar’’ şeklinde astarlanmıştır. Bu astar rengi, beyaz, açık sarı, krem/bej tonlarındadır. Ancak testi gibi, kapalı kaplarda sınırlı astar uygulamasına rastlanmıştır. Boya bezeme tekniğinde, kabın astarı yüzeyine, farklı mineral içeriğe sahip kilden meydana gelen ve astara yakın bir dokudaki kilin fırça gibi bir aletle uygulanmasıyla boya bezeme yapılmıştır. Çine-Tepecik Miken seramiklerinde kullanılan boya bezemenin rengi, astarın yüzeyinden koyu bir renkte vurgulanmıştır. Çine-Tepecik’te boya bezeme, kap yüzeyine kap pişmeden önce uygulanmış olmalıdır. 39 Bu şekilde boyanın ve dolayısıyla motiflerin sabitlenmesi sağlanmıştır. Boya bezeme, Çine-Tepecik Miken seramiklerinde, gerçek astar veya sınırlı astar üzerine kabın içinde tamamen veya kısmen uygulanmıştır. Kabın dışında da motifler, boya bezeme ile belirginleştirilmiştir. Kabın iç yüzeyi ve motiflerden başka, bir çok kapta, boya bezeme, ağız kenarı üzerinde, diş/ince çizgi şeklinde kullanılmıştır. Boya bezemede kullanılan motifler, ağız kenarına dikey olarak, ağız kenarına yatay yani paralel olarak, kabın gövdesinde merkezi bir konumda ya da paneller şeklinde yerleştirilmiştir. 5.2. Motifler 5.2.1. Geometrik Motifler Aşağıda tanımlanacak olan geometrik motifler, dalgalı çizgiler, alacalı taş bezeği, zikzak, sınırlı yarım daireler, tek spiral, ağ motifi, zincir, üçgen şeklinde sıralanabilmektedir. 5.2.1.1. Dalgalı Çizgiler (M 1- FM 53) Dalgalı çizgiler, özellikle GM IB evresinde ve GH I evresinden itibaren kullanılmaktadır. Saray stilinde armut-ovoid biçimli amphoralarda daha çok doldurma motifi olarak kullanım görmüştür (Özgünel 2013: 25). Anadolu Miken seramiğinde ise GH IIA döneminden itibaren görülen bu motif, GH IIIB evresinde de çok çeşitli varyasyonlarıyla tanınmaktadır (Furumark, 1941a: 373-375, Res. 65, FM 53). Çine- Tepecik Miken seramiğinde, bezeme motifi olarak yer alan dalgalı çizgiler, çok yaygın olarak kaplar üzerinde kullanılmıştır (Lev. 1:1; Lev. 5:3; Lev. 7:4; Lev. 8:2; Lev. 8:4; Lev. 9:4; Lev. 9:5; Lev. 9:6; Lev. 10:4; Lev. 11:1; Lev. 11:3; Lev. 13:3; Lev. 23:2; Lev. 23:3; Lev. 23:4). Genelde yatay olarak kap üzerine uygulanan dalgalı çizgiler, bir örnekte dikey olarak yer almıştır (Lev. 24:1). 5.2.1.2. Alacalı Taş Bezeği (M 2- FM 76) GH IIIA1 evresi bezeme dizileri içinde, FM 76 numarasıyla yer almaktadır. Söz konusu motif, ya nokta sıraları veya taş şeklinde betimlenmiş motif olarak GH I-IIB evreleri içinde çok sık görülmeyen bir motiftir (Furumark, 1941a: 422 vd.; Özgünel, 1996: 90 vd.). Miken dönemi motif biçimlerinin oluşumunda, OM III dönemi motiflerinin etkide bulunduğu söylenmektedir (Özgünel, 2013: 80). Çine- Tepecik Miken seramiğinde bu motifin uygulanması, özellikle kase ve çömlek tipi kapların bezenmesinde izlenebilmektedir (Lev. 2:5; Lev. 11:2; Lev. 14:2; Lev. 14:3; Lev. 19:1). 40 5.2.1.3. Sınırlı Yarım Daire (M 4- FM 43) Sınırlı yarım daire motifi, Miken seramiğinde GH I evresinden GH IIIC2 evresine kadar kullanılmıştır. Furumark’ın motif incelemesinde, tasvirlerdeki görünüşünde, motif varyasyonlarını ‘’mostly concentric yani çoğunlukla ortak merkezli’’ adı altında tanımlamıştır (Furumark, 1941a: 340 vd., Res. 58). Çine-Tepecik’te kaplar üzerinde kullanılan sınırlı yarım daire motifi, GH IIIC serileri içerisinde yer almaktadır. Kase, krater, üzengi kulplu testi ve kap formu belirlenemeyen gövde parçaları üzerinde söz konusu motifin uygulandığı saptanmıştır. Çine-Tepecik sınırlı yarım daire motifi varyasyonlarında, iç içe geçmiş sınırlı yarım dairelerin etrafı bazı örneklerde boş bırakılırken bazı örneklerde ise noktalamalarla veya püskülle çevrelenmiştir. (Lev. 3:4, Lev. 4:4, Lev. 6:4, Lev. 12:2, Lev. 13:1, Lev. 17:1, Lev. 21:1 Lev. 21:2, Lev. 21:3, Lev. 21:4, Lev. 22:1, Lev. 22:2, Lev. 22:3). 5.2.1.4. Tek Spiral (M 5: FM 52) Çine-Tepecik’te kullanılan tek-ayrı spiral motifi (Furumark, 1941a: 370, 373 vd., Res. 65), GH IIIB-C1 tarihini vermektedir ve kap formu belirlenemeyen gövde parçaları ile üzengi kulplu testilerin yalancı ağızları üzerinde kullanımı tespit edilmiştir (Lev. 22:4, Lev. 23:1). 5.2.1.5. Ağ Motifi (M 6 –FM 57) Miken seramiğinde ağ motifi, GH IIA evresinden itibaren bezeme dizileri içinde yer almaktadır (Furumark, 1941a: 378-379, Res. 67). Genellikle alabastron formlu seramiklerle, piriform amphora ve diğer kimi açık kapların omuz alanlarında kullanılmıştır. Alabastron ve piriform amphoraların omuz yüzeyinde kulplar arasında kalan alanlarda tasvir edilmiştir. Motif iki düzenleme biçimiyle bilinmektedir. Sık kullanılan ve GH IIIA1-GH IIIC1 evreleri boyunca betimlenen düzenlemesi, sık dokunmuş balık ağı (FM 57, 2) şeklindedir (Furumark, 1941a: 378 vd.). Çine-Tepecik Miken seramiğinde baklava desenli ağ motifi, kaseler ve kap formu saptanamayan gövde parçaları üzerinde uygulanmıştır (Lev. 10:1, Lev. 24:3, Lev. 24:4). 5.2.1.6. Dama Tahtası (M 9 - FM 56) Furumark motif dizileri içinde yer alan dama tahtası motifi, GH I ve GHIIC1 evrelerinde kullanım görmüştür (Furumark, 1941a: 377-378, Res. 67). Söz konusu motifin 41 FM 75 yani paneller ile birlikte kullanımı da söz konusudur. Çine-Tepecik Miken seramiğinde kaseler ve kap formu belirlenemeyen gövde parçaları üzerinde bu motifin kullanımına rastlanmıştır. Ayrıca kraterler üzerinde de bu motif severek kullanılmıştır (Lev. 8:5, Lev. 24:2). 5.2.1.7. Zikzak (M 10 – FM 61) Zikzak motifi (Furumark, 1941: 386-389 Res. 67) Miken seramiğinde oldukça yaygın olarak kullanılan bir motiftir. Çine-Tepecik Miken seramiğinde kase ve çömlekler ile kap formu saptanamayan gövde parçaları üzerinde kullanımı saptanmıştır (Lev. 2:4, Lev. 3:5, Lev. 4:3, Lev. 16:3, Lev. 25:1, Lev. 25: 2). 5.2.1.8. Panel-Triglif Motifi (M 11 ve M 12–FM 75) Panel-triglif motifi (FM 75), esas olarak GH IIIB döneminden itibaren kullanılmaya başlar ve GH IIIC1 döneminde zirveye ulaşır. Bu dönemde popüler olarak yer alan panel- triglif motifinin kullanımında ise çeşitli varyasyonlar olduğu anlaşılmaktadır. Bunlar arasında, triglif motifinin her iki yanına dizi halinde yapılan küçük yarım daireler ve iki triglif motifinin arasında boş kalan bölümün birbirine paralel dalga çizgiler ile birleştirildiği görülmektedir. Bunun dışında, boş kalan bölümün dikey zikzaklar ile doldurulduğu motif tipi de bulunmaktadır. Bir diğer farklı örnek ise, benzer şekilde içi dalgalı hatlar-çizgiler ile doldurulmuş olan triglif motiflerinin her iki kenarının yarım rozetler ile simetrik olarak süslendiği motif tipidir (Mountjoy, 1986: 122, Res. 148. 24-27). Miken seramiğinde bu motif derin gövdeli kaselerde, kulplu kaselerde ve şişelerde beğenilerek kullanılmıştır. (Özgünel, 2013: 106). Çine-Tepecik Miken seramiğinde bu motif (Furumark,1941a: 414, Res. 72, FM 75:10,22) FS 284 tipindeki bir derin kase üzerinde yer almaktadır (Lev. 12:1). 5.2.1.9. Bağlantılı Yarım Daireler (M 13 – FM 42) Birbirlerine bitişik yarım daire sıraları (Furumark, 1941a: 337 vd. Res. 57), Anadolu Miken seramik bezemelerinde az görülen süslerdendir. Çine-Tepecik seramiğinde zincir motifi olarakta adlandırılabilen bağlantılı yarım daire motifi, çömlek ve kap formu belirlenemeyen gövde parçaları üzerinde kullanılmıştır. GH IIIB-C serileri içinde yer almaktadır (Furumark, 1941a: 343, Res. 57) ve yatay çizgiler üzerinde yan yana uygulanırken dikey çizgilerin kenarlarında tek ya da iki taraflı uygulanmıştır (Lev. 15:2, Lev. 20:4, Lev. 21:1). 42 5.2.1.10. Püskül (M 14- FM 72) Püskül motifi (Furumark, 1941a: 411 vd. Res. 71), Miken seramik bezemelerinde kullanılan motiflerden biridir. Çine-Tepecik Miken seramiğinde, üzengi kulplu testinin boyun kısmında ve kap formu belirlenemeyen bir gövde parçası üzerinde kullanımı saptanmıştır (Lev. 17:3, Lev. 25:3). 5.2.1.11. Dikey Dalgacık Motifi (M 15- FM 78) Dikey dalgacık motifi (Furumark, 1941a: 422-424 vd. Res. 73), Miken seramik bezemelerinde kullanılan motiflerden bir diğeridir. FM 67 eğri şeritler motifiyle benzerlik göstermektedir (Furumark, 1941a: 402-404 vd. Res. 70). Çine-Tepecik Miken seramiğinde kap formu belirlenemeyen bir gövde parçası üzerinde kullanımı görülmüştür (Lev. 25:4). 5.2.1.12. Üçgen (M 16- FM 61A,3) Furumark süsleme sıralarında yer alan üçgen motifleri (Furumark, 1941a: 389 vd. Res. 68; Mountjoy, 1986: 137 vd.), GH IIIA2 evresinde ortaya çıkar. GH IIIB evresinde kullanılmayan üçgen motifleri, GH IIIC evresinde farklı kaplar üzerinde tasvir edilmiştir. Çine-Tepecik Miken seramiğinde kap formu belirlenemeyen bir gövde parçası ve bir kase üzerinde kullanımı görülmüştür. Söz konusu kasede yan yana üçgenler betimlenmiştir (Lev. 2:3, Lev. 7:3). 5.2.2. Bitkisel Motifler 5.2.2.1. Çiçek (M 7- FM 18) Çiçek motifi, GH IIIA2 evresinde süsleme dizilerine giren ve severek kullanılan bir motiftir. Çiçek motifleri, açık kaplardan kapalı kaplara kadar giden geniş bir dağılım gösterir (Özgünel, 2013: 67) Çiçek motifi, kendi içinde de üç ana kümede bir gelişim gösterir. Bunlar Furumark tarafından ‘’Mycenaean III Flower/Çiçek’’ kümesi altında, 18 a, b, c olarak varyasyonlara ayrılır (Furumark, 1941a: 293 vd. Res. 45; Özgünel, 1996: 81 vd.; Mountjoy, 1986: 68 vd.). Çine Tepecik’te, FS 182 grubuna dahil olan ve Yapı 1’den ele geçen üzengi kulplu testinin omuz kısmında çiçek (FM 18c:136,137) motifi bulunmaktadır (Lev. 17:3) ve GH IIIB evresine tarihlendirilmektedir. 43 5.2.2.2. Deniz Anemonu-Rozet Motifi (M 3 ve M8- FM 27) Deniz anemonu ya da rozet motifi genellikle doldurma motifi olarak GH I evresinden itibaren görülür. Deniz rozeti ya da anemonu olarak tanımlanan motif, Anadolu’da ele geçen Miken seramiğinde ana motif olarak yer almaz. GH I evresinden beri kullanılan deniz rozeti bezekleri, GH IIIC1 erken evresi sonuna kadar neredeyse bütün açık ve kapalı kaplarda tasvir edildiği (Furumark, 1941a: 315 vd. Res. 53; Özgünel, 1996: 84 vd.) ve GH IIIA2 evresinde daha çok kyliks yani kadeh biçimindeki kaplarla şeytan minaresi bezeği ile birlikte kullanıldığı görülmüştür (Mountjoy, 1986: 69 vd.). Çine- Tepecik Miken seramiğinde deniz anemonu motifi, kaselerde, üzengi kulplu testilerde ve kap formu belirlenemeyen gövde parçalarında yer almaktadır (Lev. 6:3, Lev. 19:3, Lev. 19:4, Lev. 20:1, Lev. 20:2 Lev. 20:3, Lev. 20:4, Lev. 17:2). 5.2.3. Resimsel Anlatıma Yönelik Sahneler (‘Pictorial Style’) Boya bezeme geleneğinde genellikle resimsel anlatımın dışında kalan zikzak, dalgalı çizgi, dama tahtası, daire ve yarım daireler, çiçek motifi gibi motifler olsa da, son yıllarda yapılan çalışmalarda resimsel (pictorial) anlatımın da (bunlar arasında insan ve hayvan figürleri ile bunların oluşturduğu kompozisyon şemaları bulunur) görüldüğü kaplar kazılarda gün ışığına çıkartılmıştır. Miken seramiğinde, özellikle derin kase ve krater tipindeki kap parçalarında kuş, balık, geyik ve bunun yanı sıra savaşçı betimlerinin de yer aldığı figürlü örnekler ‘pictorial style’ yani resimsel anlatıma yönelik sahnelerdir. Çine- Tepecik Miken seramiklerinde yer alan resimsel anlatıma yönelik sahneler Miken seramik gelişim sürecinde GH IIIC-erken ve orta evrelerinin süsleme anlayışıyla benzerlik göstermektedir (Crouwel 2007: 73-82; Crouwel 2006: 15-22; Günel-Herbordt, 2014: 1-14). Çine-Tepecik Miken seramiği repertuvarında yer alan iki özel krater parçası üzerinde resimsel anlatıma yönelik sahnelerin en güzel örneklerinden bir grup görülmektedir (Lev.12: 2-3). KR I tipindeki krater, büyük iri boyutta bir Miken kabına ait bir parçadır. Ağız kenarı, gövde ve kulplardan biri korunmuştur. Bu parça K/12 alanında magazin olarak tanımlanan Yapı 2 içerisinde bulunmuştur. Krater, yuvarlak ve geniş gövde çapına sahiptir. Gövdeye ait korunan kısım dipten itibaren genişleyerek yuvarlak bir gövde formu oluşturmaktadır. Bezeme motifleri olarak, iç içe geçmiş sınırlı yarım daireler, gamalı haç motifi, baş ve boyun kısmı çok az korunmuş bir insan figürü yer almaktadır. Kraterin kulbu şerit kesitlidir ve yatay-dikey bantlar iki sıra halinde birbirini kesmektedir. KR I üzerinde, FM 43: f, o, p şeklindeki sınırlı yarım daire motifleri görülmektedir. Bu 44 motifler, GH IIIC1-2 tarihlerine verilmektedir. Ayrıca, FM 27: 8 deniz anemonu motifi de krater üzerinde belirgindir. KR II tipindeki krater ise KR I ile aynı kontekste ele geçmiştir. KR II üzerinde geyik, tilki ya da çakal ve kuş tasvirlerinin olduğu figüratif bir bezeme anlayışı yer almaktadır. Kraterin üzerindeki hayvan tasvirleri figüratif bir betimlemeyi yansıtmaktadır. Hayvanların gövdelerinde dikey çizgi tarama uygulanmıştır. Bu krater üzerinde geyiğe saldıran hayvanların oluşturduğu bir sahne söz konusudur (Kaynak: Çine- Tepecik Kazısı 2009 Kazı Arşivi). Furumark motif dizilerinde, FM 5, geyik tasviri (Furumark, 1941a: 247-248, Res.28) GH IIIB döneminde görülmektedir. Furumark motif dizilerinde, FM 7 kuş tasvirleri (Furumark, 1941a: 250-255, Res.31) GH IIIA2 - GHIIIB dönemlerinde görülmektedir. 45 ALTINCI BÖLÜM (TİPOLOJİ) 6.1. KAP TİPLERİ Çine-Tepecik’te Miken seramik grubuna ait ince, orta, orta/kaba nitelikli malzemede işlevsel açıdan çeşitlilik gösteren kap tipleri görülmektedir. Bu kap tipleri gerek derinlik gerekse form açısından açık ve kapalı kaplar olmak üzere bir tipoloji oluşturmaktadır. Buna göre açık kaplar grubunda kaselerin büyük bir grubu, kapalı kaplar grubundaysa kraterler, çömlekler, testiler, üzengi kulplu testiler yer almaktadır. 6. 1. 1. Kaseler (KS) En büyük grubu oluşturan kaseler sığ ve derin olmak üzere küresel, konik ve S profilli ve keskin profilli gövde formunu vermektedir. KS I tipi altında bulunan kaseler yarım küresel gövdeli, düz basit ağız kenarlı, ağız kenarı çok hafif dışa eğik, hafif S profilli, çok hafif kapalı bir kap özelliği göstermektedir (Lev.1:1-2). Furumark kap formu dizileri içinde FS 220 ile benzerlik göstermektedir (Furumark, 1941a: 621 vd.; Günel, 2010b: 35) Bu tipteki kaseler yarım küresel formludur. Ağız kenarı hafif dışa eğik ve basittir. Bazı örneklerde kulp mevcut iken, Çine-Tepecik’te bu gruba giren ve bu çalışma kapsamında incelenen örnekler kulpsuzdur. Bu grupta yer alan kaselerin dip kısımları korunmamıştır ancak düz ya da halka dipli olduğu düşünülmektedir. KS II tipi altında yer alan kaseler kendi içinde iki ayrı alt gruba ayrılmaktadır. KS II 1 yarım küresel gövdeli olup düz basit ağız kenarlıdır. Ayrıca ağız kenarı belirgin bir şekilde dışa eğiktir ve açık bir kap özelliği göstermektedir (Lev. 1: 1-3- Lev. 2: 1-2). KS II 2, KS II 1 ile aynı özellikleri taşımakta ancak gövde ağız kenarının altından itibaren düz inmekte olup ağız kenarı biraz daha dışa çekik yapılmıştır (Lev. 2: 3). Ağız kenarında bazı kaplarda görülen hafif eğiklik, bazı kaplarda görülen belirgin eğiklik, forma S profili vermektedir. Bu gruptaki kaselerin de yine dip kısımları korunmamıştır ancak düz ya da halka dipli olduğu düşünülmektedir. KS III tipi altındaki kaseler hafif basık küresel gövdeli, düz ve basit ağız kenarlı olup bazı örneklerde ağız kenarı çok hafif dışa eğik bir özellik göstermektedir. Çok hafif 46 dışa doğru açılan örnekler belli belirsiz bir S profili vermektedir. Bu örneklerin de dip kısmı korunmamıştır (Lev. 2: 4-7). KS III tipindeki kaseler, Furumark kap dizileri içinde FS 207 ile benzerlik göstermektedir. KS IV tipi çok hafif kapalı bir özellik gösterir ve bu tip kaseler, hafif konik gövdeli, düz ve basit ağız kenarlıdır. Gövde dip kısmına doğru daralmaktadır. Dip kısımları korunmamıştır. Hafif derin gövdelidir (Lev. 3: 1-3). KS V tipi altında bulunan kaseler kendi içinde 4 alt grup altında toplanmaktadır. KSV 1 yarım küresel gövdeli, dışa çekik ve dışa kalınlaştırılmış ağız kenarlı olup gövde dip kısmına doğru daralmaktadır ve yarı küresel bir form oluşturmaktadır (Lev. 3: 4- 5, Lev. 4: 1-4). KSV 2 ise dışa çekik ve dışa kalınlaştırılmış ağız kenarlı olup, bazı örneklerde ağız kenarında belirgin bir kıvrım görülmekte ve bu durum kaba S profil özelliği vermektedir (Lev. 5: 1-4). Bu tipe giren örnekler dibe doğru hafifçe daralmaktadır. Dip kısımları yine korunmamıştır. Bazı örneklerde ağız kenarının üzerinde kısa çizgilerden oluşan boya bezeme bulunmaktadır. Bazı örneklerde ağız kenarının üzeri düzdür. KSV 3 düz gövdeli, dışa çekik ve dışa kalınlaştırılmış ağız kenarlıdır (Lev. 5: 5-6, Lev. 6: 1-5). Bu tipteki kaseler derin kaselere benzemektedir. Yine bazı örneklerde ağız kenarının üzeri düz olup kısa çizgilerden oluşan bir boya bezemeye sahiptir. KSV 4, dip kısmına doğru daralan hafif yuvarlak S profilli bir gövdeye sahiptir. Çok hafif içe ve dışa kalınlaştırılmış ağız kenarlıdır (Lev. 7: 1-4). Bazı örneklerde gövde biraz yuvarlaktır (Lev. 7:4). KS VI tipi altında bulunan kaselerin 6 alt tipi mevcuttur. Bu grubun genel özelliği konik bir gövdeye sahip olmalarıdır. KS VI 1 hafif konik gövdeli, düz ve basit ağız kenarlıdır (Lev. 8: 1-3). Kulplu olan bu tipin dip kısmı korunmamıştır. KS VI 2, dışa doğru açılan basit ağız kenarlı ve konik gövdelidir. Dip kısmına doğru daralan konik bir gövde mevcuttur (Lev. 8: 4-5, Lev. 9: 1). Biçimsel olarak ağıza doğru açılan konik kenar yapılışı ve sert kenar geçişli düz kaidesinin olduğu düşünülmektedir. Furumark tipolojisinde FS 230 numaralı örneklerle benzerlik göstermektedir (Furumark 1941a: 624). 47 KS VI 3, konik gövdeli, dışa çekik dışa kalınlaştırılmış ağız kenarlı olup gövde dip kısmına doğru daralmaktadır (Lev. 9: 1-6). Bu tipe giren örnekler dip kısmına doğru daralan konik bir gövde formuna sahiptir. Bu örnek dışa kalınlaştırılmış ağız kenarlıdır. KS VI 4 yine konik gövdeli olup ağız kenarı hem içe hem de dışa kalınlaştırılmıştır (Lev. 10: 1-2). Bu tip, krater, derin kase tipleriyle benzerlik göstermektedir. KS VII tipindeki kaselerin genel özelliği keskin bir profile sahip olmalarıdır. KS VII 1, düz ve basit ağız kenarlı olup keskin S profillidir (Lev. 10: 3). KS VII 1 tipindeki kaseler, Furumark kap dizileri içinde FS 209 ile benzerlik göstermektedir. KS VII 2, dışa eğik basit ağız kenarlı olup belirgin S profillidir (Lev. 10: 4- Lev. 11: 1-2). Furumark kap tipolojisinde FS 295 tip kaselerle benzerlik göstermektedir. KS VII 3 yine keskin profilli olup hem içe hem de dışa kalınlaştırılmış ağız kenarlıdır (Lev. 11: 3). Bu gruptaki kaselerin genel özelliği dışa eğik basit ağız kenarlı, yarım küresel gövdeli ve belirgin S profile sahip olmalarıdır. Çok derin değillerdir. Furumak tipolojisinde FS 295 altında incelenmiştir (Furumark, 1941a: 52-54, Res. 15). Aslında sığ konik form veren bu örnekler A ve B şeklinde ikiye ayrılmış olup konik örnekler A, küresel örneklerse B tipini oluşturmaktadır (Mountjoy 1999: 236). Bu grup altında incelenen 5 örneğinde dibi korunmamıştır. Benzer örneklerden hafif kaldırılmış iç bükey bir dibe sahip olduğu bilinmektedir (Mountjoy 1986: 153, Res. 197.2; Mountjoy 1999: 237, Res. 78.204). KS VIII tipi, derin kase özelliği göstermektedir ve bu grup tek bir örnekle temsil edilmektedir. S profilli gövdeye sahip bu grupta çok hafif dışa doğru açılan basit ağız kenarı mevcuttur ve derin küresel gövdelidir (Lev. 12: 1). Bu tip içinde değerlendirilen kase, I/13 alanının III-IV/b-d plankarelerinde ele geçen kaplar arasındadır. Bu tip Miken seramiğinin malzeme-teknik, form ve bezeme özellikleri göstermektedir. İnce nitelikli seramik grubuna dahil olan bu örnek ince cidarlıdır ve hamur rengi yeşilimsi-devetüyü şeklindedir. Krem rengi astar üzerine kırmızımsı sarı- kırmızımsı kahverengi boya bezeme uygulanmıştır. Gövde üzerinde iki dikey bant arasında zikzak bezemenin uygulandığı bir motif kullanılmıştır. Bu kap, gösterdiği form ve bezeme stili ile Miken seramiğinde GH III B1-2 ve GH IIIC evrelerine tarihlendirilmektedir (Günel, 2006: 22, Res. 28). FS 284 tipindeki kaseler, Ege dünyasında GH IIIA2 dönemi sonu- GH IIIB dönemi başından itibaren yaygın olarak görülmekte ve derin kase olarak adlandırılmaktadır (Furumark, 1941a: 46-51, Res. 13). 48 6. 1. 2. Kraterler (KR) Bu gruptaki örnekler 3 ayrı alt grup altında toplanmaktadır. Bunlar, KR I (Lev. 12: 2), KR II (Lev. 12: 3) ve KR III (Lev. 13: 1) şeklindedir. KR I, yuvarlak ve geniş gövde çapına sahip bir kaptır. Gövdeye ait korunan kısım dipten itibaren genişleyerek ve daha çok yuvarlak/ovale yakın bir gövde formu oluşturmaktadır. Ağız kenarına doğru belirgin bir daralma söz konusudur ve ağız kenarı dışa kalınlaştırılmıştır. Korunan kulp ise ağız kenarından dikey olmak üzere ve aynı zamanda kaba yakın bir seviyede geniş açı yapmadan üst gövdeye bağlanmaktadır. Kulp şerit kesitli olup oldukça enli bir görünüm vermektedir (Kaynak: Çine-Tepecik Kazısı 2009 Kazı Arşivi). KR II tipine ait parça gerek cidar kalınlığı gerekse gövde parçasının büyüklüğü iri bir kaba sahip olduğunu göstermektedir. Parça üzerinde gövdenin en geniş çapı verdiği hizada keskin bir profil yaptığı anlaşılmaktadır. Bu doğrultuda kabın geniş çaplı bir gövdeye sahip olduğunu söylemek mümkündür. Dip kısmından itibaren genişleyen gövde, en geniş çapa sahip kısmında keskin profil yapmakta ve ağız kısmına doğru daralan üst gövde ile geniş/iri boyutta bir gövde formunu oluşturmaktadır (Kaynak: Çine-Tepecik Kazısı 2009 Kazı Arşivi). KR III tipindeki krater örneği, dışa çekik ağız kenarlıdır ve hafif olarak hem iç hem de dıştan kalınlaştırılmışlardır. Ağız kenarlarının içinde keskin bir hat bulunmaktadır (Lev. 13: 1). Bu tipteki krater, Furumark kap tipolojisindeki kraterlerden FS 282 ile benzerlik göstermektedir (Günel, 2010b: 37). 6. 1. 3. Çömlekler (ÇÖ) ÇÖ I1 tipi yarım küresel gövdeli ve S profilli olup hafif içe eğik ve dışa kalınlaştırılmış ağız kenarlıdır (Lev. 13: 2-4). ÇÖ I2 tipinde ağız kenarı dışa kalınlaştırılmış olup yukarıya doğru daralan bir gövdeye sahiptir (Lev. 14: 1). ÇÖ I3 tipi basit ağız kenarlı, ağız kenarı hafif içe eğiktir ve ayrıca yukarıya doğru daralan bir gövdeye sahiptir (Lev. 14: 2-3). ÇÖ II1 dışa eğik basit ağız kenarlıdır ve S profilli bir gövdesi vardır (Lev. 14: 4, Lev. 15: 1-2). Boyunlu bir çömlek özelliği göstermektedir. 49 ÇÖ II2, içe eğik dışa kalınlaştırılmış ağız kenarlı olup yukarıya doğru daralan bir gövdesi mevcuttur (Lev. 15:3). ÇÖ II 3, çok hafif içe eğik ve dışa kalınlaştırılmış ağız kenarlıdır ve hafif S profilli gövdesi vardır (Lev. 15: 4, Lev. 16: 1-2). ÇÖ III, düz basit ağız kenarlı, yuvarlak gövdeli, ağız kenarı altında genişleyen ve yuvarlaklaşan bir gövdeye sahiptir (Lev. 16: 3). ÇÖ IV, düz gövdeli ve dışa kalınlaştırılmış ağız kenarlıdır. Ağız kenarının üzeri düzdür ve ağız kenarı üzerinde ince çizgi şeklinde boya bezemeler bulunmaktadır. 6. 1. 4. Üzengi Kulplu Testiler (ÜZKT) Mikenler tarafından Ege, Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz yönüne erişen şarap ve zeytinyağı ekonomisinin esas itibariyle amphoralar ve üzengi kulplu testiler vasıtasıyla yapıldığı anlaşılmaktadır (Leonard, 1981: 91 vd.). OM III evresinde Girit’te kaba nitelikli mal olarak ilk üretimi görülen üzengi kulplu testiler, küçük boyutlu şekilde ve ince nitelikte GM IB evresinde Girit’te, GH IIA döneminden itibaren de Kıta Yunanistan’da Atina, Pylos, Teb ve Khalkis’te görülmeye başlamıştır (Haskell 1985: 225; Palmer, 2003; 130). Hem Minoslarda hem de Mikenler de bu kap tipinin seçilmesinin en önemli nedeninin zeytinyağının yere dökülmesini engellemek ve uygun bir şekilde akıtılmasını sağlamak olduğu düşünülmektedir. Ayrıca ana maddesi zeytinyağı olan ve değişik bitkilerin de katılmasıyla bir aroma elde edilen sıvıların kokuları da bu kap tipinde saklanmıştır (Gür, 2014:58). Girit Knossos’ta ve Pylos’taki Linear B tabletlerinde üzengi kulplu testilerin ka- ra-re-we ideogramıyla yazıldığı düşünülmektedir (Palmer 2003: 131-132). ‘’Fr 1184 numaralı tablette:’’ Kokalos, Eumedes’e 518.4 litre zeytinyağı verdi. Ipsewas’tan otuz sekiz üzengi kulplu testi’’ (Ventris Chadwick 1973: 481) Üzengi kulplu testiler, Anadolu Miken seramik formları içerisinde en çok beğenilen ve kullanılan kap tiplerindendir (Özgünel, 2013: 44). GH III A2 evresi içinde Anadolu Miken seramiği buluntusu veren merkezlerde Furumark tipolojisinde (Furumark, 1992: Pl. 187) yer alan üzengi kulplu testi formları (FS 164 - FS 185) ile karşılaşılmaktadır ve 20’den fazla varyasyonu bulunmaktadır (Furumark, 1992: lev. 91-106, Mountjoy 1986, Res. 277). Furumark tarafından ‘False Necked Jar’ yani yalancı boyunlu şişe olarak tanımlanan, büyük boyutlu olanlarının zeytinyağı kargosu için, küçük boyutlu olanlarınsa kokulu yağ için kullanıldığı (Furumark, 1941a: 610 vd.) söz konusu kaplar, kullanım fonksiyonları açısından çok geniş bir coğrafyaya yayılmışlardır. 50 Çine-Tepecik’te bulunan 3 adet üzengi kulplu testi tam korunmuş olup ithal ve yerli üretim olmak üzere, formları ve özellikle kaplar üzerine uygulanan motifleri bakımından GH III B2 ve GH III C evrelerinin özelliklerini taşımaktadır (Günel 2010b: 30-39). Bu grup 2 ayrı tip ile temsil edilmektedir. ÜZKT I (Lev. 17: 1-2), Furumark kap tipolojisinde bodur küresel formlu FS 181 numaralı üzengi kulplu testi ile benzerlik gösterirken, ÜZKT II, FS 182 numaralı üzengi kulplu testi ile benzerlik göstermektedir (Lev. 17: 3). Her iki tipte basık küresel gövdeli bir form vermektedir. Yapı 1 içinde 2007 yılı kazı sezonunda (Günel, 2009: 232) bulunan söz konusu üzengi kulplu kaplar, malzeme ve teknik özellikleri ile ithal ve yerli Miken seramiğine aittir. Üzengi kulplu kaplardan ilki (Lev. 17: 1) FS 181, yapının batı duvarının hemen kenarında ele geçirilmiştir. İnce nitelikli ve yeşilimsi-bej renkte hamur yapısına ait kabın, omuz kısmında, çevresi noktalarla sınırlandırılmış, iç içe dairelerin oluşturduğu bir motif görülmektedir (Furumark, 1941: FM 43.i). Diğer bir üzengi kulplu kap (Lev. 19:3), FS 182, bej-krem renkte ve yine ince nitelikli seramik grubuna ait olup omuz kısmında Furumark motif tipolojisinden bilinen çiçek motifi (M7-FM 18: 136,137) yer almaktadır. Mekân içinde bu kaplarla birlikte ele geçirilen üçüncü üzengi kulplu kap (Lev. 17: 2), FS 181, gövde formu ve bezeme stili açısından Miken üzengi kulplu kaplarının karakteristik özelliklerini taşımaktadır. Omuz kısmında yine Miken boyalı kapların motifleri arasında uzun bir kullanım süreci gösteren daire motifleri (M 8- FM 27: 5) uygulanmıştır (Günel, 2010b: 30-39). 6. 1. 5. Testiler (TS) Bu grupta TS I1, TS I2, TS II, TS III şeklinde 4 ayrı alt tip bulunmaktadır(Lev. 18: 1-4). TS I1 tipi altında bulunan kabın sadece gövdenin üst kısmından itibaren boyun ve ağız kısmı korunabilmiştir. Kap, yukarıdan aşağıya doğru genişleyerek muhtemelen orta kısımda belirli bir şişkinlik yapmaktadır. Ağız hafif dışa eğiktir ve basit ağız kenarlıdır (Lev. 18:1). TS I2 tipi altında bulunan testinin ağzı dışa eğik ve dışa kalınlaştırılmıştır. Bu tipin sadece boyun kısmı korunmuştur. Boyun hafif S profili vermektedir (Lev. 18: 2). TS II tipindeki testide boyundan gövdeye açılan bölüm, hafif bir profil yapmaktadır. Silindir biçimindeki boyun kısmı çok hafif ağız kenarına doğru genişlemektedir. Ağız kenarı dışa kalınlaştırılmıştır (Lev. 18:3). 51 TS III tipindeki testide ağız kenarının dışa eğikliği belirgindir Ağız kenarından gövdeye doğru boyun iç bükey bir özellik taşımaktadır (Lev. 18:4). 52 YEDİNCİ BÖLÜM (DEĞERLENDİRME ve KARŞILAŞTIRMA) 7.1. Miken Seramik Grupları, Bezeme-Motif ve Kap Tipleri Açısından Değerlendirme İ 11 alanının güneyinde ve J 11 alanının kuzey bölümünde yer alan Yapı 1 içinde, bölüm bölüm yanmış ahşap izleri ile kerpiç döküntüleri içinde üst üste konulduğu görülen kaplar in situ olarak bulunmuştur. Yapı 1’de yer alan bu kaplar, malzeme ve teknik özellikleriyle birlikte kase, çömlek ve testi gibi formları vermektedir. Miken kültürünün seramik geleneğinden tanınan boya bezeli kaplar Yapı 1’de yerli seramiklerle birlikte ele geçmiştir. Miken seramiğinde yaygın olarak görülen üzengi kulplu testiler, hem içi hem de dışı boya bezeli derin bir kase (Günel 2006: 22) ve tek renkli bir amphora, söz konusu yapı içinde ortaya çıkarılmıştır. Surla ilişkisi olan bu yapının fonksiyonuna ilişkin mevcut yapının boyutları ve kapların içi içe şekildeki buluntu durumu, depolamaya yönelik bir çalışmanın olduğunu göstermektedir (Günel, 2012: 57). J/12 ve K/12 alanlarının içinde bulunan Yapı 2 içinde kalın cidarlı pithos parçaları ile yangın izleri gösteren siyah renkteki sert tabana yerleştirilmiş pithos dipleri bulunmuştur. Depolama amaçlı kullanım gören bu pithoslar, söz konusu bu uzun yapının ‘magazin’ olarak tanımlanmasını desteklemiştir. Yapı 2’de, Yapı 1’de yer alan devetüyü seramik grubuna ait benzer kaplarla birlikte Miken boya bezeli kaplarda görülmektedir. Miken seramiğinde, özellikle derin kase ve krater tipi veren kap parçalarında kuş, balık, geyik ve bunun yanı sıra savaşçı tasvirlerin de işlendiği figürlü örnekler ‘pictorial style’ geleneğine aittir (Günel-Herbordt, 2014: 1-14). Çine-Tepecik Miken boya bezemeli kapla- rında uygulanan figürlü ve belli bir konuyu yansıtan bu örnekler, Miken seramik gelişiminde Geç Hellas IIIC-erken ve orta evrelerinin süsleme anlayışıyla benzerlik göstermektedir (Crouwel 2007: 73-82; Crouwel 2006: 15-22). Tepecik’te arkeolojik verilerin yanı sıra bölgenin tarihi coğrafyası açısından anlamlı kılan mühür baskıları ise, yine magazin yapısında tespit edilmiştir (Günel, 2012: 58). Yapı 2’de bulunan Miken kapları arasında oldukça kalın cidarlı ve büyük boyutlu olduğu anlaşılan krater parçaları üzerinde figüratif betimlemenin yanı sıra farklı motiflerin bir arada uygulandığı bir süsleme anlayışı dikkati çekmektedir. Bu kraterler, daha çok Ege’de Mykenai, Tiryns ve Lefkandi GH IIIC döneminin orta evresine ait, yaklaşık M.Ö. 1200/1150 ile 1100/1090 tarihlerini içeren figürlü derin kase ve kraterler üzerindeki savaşçı ve farklı hayvan tasvirlerinin bir arada işlendiği örneklerle paralellik göstermektedir. 53 Miken seramiği ile ilgili hamur yapısı, niteliği ve ayrıca renk tanımlarına ait incelemeler, Çine-Tepecik’te ithal ve yerli Miken kaplarının varlığını ortaya koymaktadır. Ancak Miken seramik örnekleriyle ilgili yapılacak analiz çalışmaları, bu tanımlara netlik kazandırabilecektir (Günel, 2011a: 71-72). Çine-Tepecik Miken seramiklerinde hamur rengi bakımından ana sınıflar bulunmaktadır. Bu hamur gruplarından yoğun olarak kırmızı-devetüyü hamurlu örnekler gerek ince nitelikli, gerekse orta ve orta-kaba nitelikli örneklerin yapımında kullanılmıştır. Bu örneklerin neredeyse tamamı gerçek astarlıdır. Çine-Tepecik yerli seramiğinde yuvarlak gövdeli çanaklar ve S-profil yapan kaseler, Batı Anadolu M.Ö. 2. binyıl seramik geleneğinden tanınan devetüyü ve kırmızımsı-devetüyü seramik grubuna ait örnekleri ver- miştir. Bu kaplar form açısından Batı Anadolu’da geniş bir yayılım alanına sahiptir (Günel 1999a; Günel 1999b: 51-52, Res. 12). Çine-Tepecik yerli seramiğinde görülen yuvarlak gövdeli ve S profil yapan kaselerin de Miken geleneğinde astarlanıp boyandığı görülmektedir. Yerli yapım Miken seramiklerinden özellikle kaseler ve çömlekler, yerli seramiğin üretildiği kırmızı-devetüyü renkte hamura sahip olup, üzerlerinde krem ve tonlarında gerçek astar uygulanmıştır. Çine Tepecik’te gerek yerli yapım gerekse ithal Miken seramikleri Kıta Yunanistan terminolojisinde göre ilk defa GH IIIB döneminde ortaya çıkmaktadır. Ayrıca Çine Tepecik’te ithal Miken seramik oranı, yerli Miken seramiği oranına göre çok az bir seviyedir. Yerli seramik içinde de Miken geleneğinde olan boya bezemeli seramikler oldukça az bir orandadır. Çine-Tepecik Miken seramiklerinin neredeyse tamamı yerli yapım Miken seramikleri olup bu kaplardan bir bölümü Miken tipinde kap formları ve bezemelerine sahiptir. Çine-Tepecik kazılarında ele geçirilen seramikler çoğunlukla korunmamış parçalardan oluşmaktadır ve örneklerin çoğu parçalar halinde ele geçmiştir. Yine de üzengi kulplu testi, derin kase, krater tipi kapların tüm ya da tüme yakın olanlarının ele geçirildiği örnekler de mevcuttur. Çine-Tepecik Miken seramiği kap formları genel olarak değerlendirildiğinde en büyük kısmını kase ve çömlekler oluşturmaktadır. Örneklerin büyük bir kısmı M.Ö. 2. binyıl Batı Anadolu’dan tanınan örneklerdir. Krater, derin kase, üzengi kulplu testi gibi örneklerse Miken kap repertuvarından bilinen örneklerdir. Çine- Tepecik, II. tabakasından itibaren yerleşimde görülmeye başlayan Miken seramikleriyle beraber yeni kap formları ve motifler ortaya çıkmıştır. Bu formlar II. tabakadan itibaren bu tabakanın sonuna kadar, Batı Anadolu başta olmak üzere, Kıta Yunanistan ve Doğu Ege bölgesinin kap formlarında görülen gelişimle paralel bir gelişim göstermektedir. 54 Ege ve Doğu Akdeniz’i içeren kültürel ve kronolojik yapıda, GH IIIB2/GH IIIC erken ve orta evrelerine ait seramik geleneğinde kaplar üzerinde belli motiflerin öne çıktığı görülmektedir. Söz konusu dönemin süsleme anlayışında, sınırlı yarım daire motifinin ve dalgalı çizgilerin farklı kaplar üzerinde uygulanan en çok kullanılan motiflerden biri olduğu görülmektedir. Bu motifler, iç içe yarım daireler, içi boyalı yarım daireler ya da dışı noktalarla sınırlanmış iç içe çizgilerin oluşturduğu yarım daireler olmak üzere çeşitlilik göstermektedir. Çine-Tepecik Miken seramiğinde görülen bezeme ve motifler genel olarak değerlendirildiğinde, bu bezeme stili, Çine-Tepecik II 1 kültür tabakasına ait yerleşmede kase, krater ve üzengi kulplu kaplarda en yaygın uygulanan motifler olarak dikkati çekmektedir (Günel 2010b: Res. 16-22, Tab. 4). Miken boya bezeli seramikte GH IIIB/GH IIIC erken ve orta evrelerine ait diğer öne çıkan motifler ise, özellikle kaselerde uygulanan dalgalı çizgiler ve ayrıca krater gibi derin kaplar üzerinde görülen dama tahtasıdır. Bu süs- leme tarzı yine Çine-Tepecik Miken seramiğinde uygulanan diğer bezemeler olup paralel bir kronolojiyi vermektedir (Günel 2010b: 13-15, 32-39, Res. 8-23, Tab. 4). Diğer taraftan Ege’de derin kaseler ve kraterler üzerine uygulanan figürlü süsleme geleneğine (Pictorial Style) GH IIIB2 evresinde rastlanmaktadır (Mountjoy 1999: 35). Söz konusu seramik geleneği, GH IIIC erken evresinden itibaren ise, politik değişime paralel olarak bölgesel bezeme stilleriyle gelişimini sürdürmüştür (Mountjoy 1999: 44, 50; Crouwel 2006: 15-22; Crouwel 2007: 73- 82). Çine-Tepecik’te figürlü Miken kapları arasında özellikle farklı stilde işlenmiş kuş, geyik, çakal-tilki, savaşçı insan tasvirleri olmak üzere bir buluntu grubu mevcuttur. 55 7.2 Miken Seramiğinin Bölgelerarası Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi Çine-Tepecik Höyük Miken seramiklerinde görülen gelişim ve motif uygulama biçimleri, Kıta Yunanistan ve Ege Adaları ile paralel bir gelişim göstermektedir. Çine-Tepecik Höyük, Batı Anadolu’nun iç kesimlerinde de Miken kültürel yayılımının olduğunu göstermesi bakımından önem taşımaktadır. Batı Anadolu’nun Ege dünyasıyla olan kültürel ilişkilerinde Çine-Tepecik’te bulunan Miken seramikleri, Geç Hellas IIIB-C dönemlerini kapsayan bir kronolojiyi ortaya koymuştur. Ege dünyasında Geç Tunç Çağı’nda, Ege ve Doğu Akdeniz’de ticaret ağının en hareketli olarak yapıldığı dönem (GH III A- GH III B) Miken kale- saraylarının ekonomik yönden çok zirvede olduğu dönemi ifade etmektedir. Miken seramiklerinin yayılım alanına bakıldığında ise, bunların çok geniş bir coğrafyaya yayıldıkları görülmektedir. Esas üretim merkezi olan Kıta Yunanistan Peleponnes Bölgesi’nin dışında, Mikenlerin güç kazandıkça ve Akdeniz ticaretindeki paylarının artmasıyla bu seramiklerin dağılım alanlarının da bununla paralel olarak arttığı ve hatta taklit üretimlerinin de yapılmaya başlandığı tespit edilmiştir. Saray dönemi sonrası, GH IIIB sonu ve GH IIIC dönemi olup, sarayların tahribatı politik anlamda bir güç kaybı ve buna bağlı bir tutarsızlık dönemine neden olmuştur. Ege ve Doğu Akdeniz’i içine alan ticaret ağında seramik üretimi, diğer materyallerin yanında yerini almıştır (Shelton 2010: 145; Burns 2010: 297). Bu değişim, özellikle GH IIIC dönemi mimarisinde, ölü gömme geleneğinde, ticari bağlantılarında ve aynı zamanda seramik üretiminde bölgesel ve yerel kültürel bir anlayışın oluşmasıyla takip edilmektedir (Shelton 2010: 146). Saray sisteminin kırılmasıyla (GH IIIB2/GH IIIC erken) Ege dünyasında politik değişim ve ekonomik faktörler, Miken seramik geleneğini de etkilemiştir (Jung 2010: 174, Tab. 13.1). Ayrıca Ege ve Doğu Akdeniz’de, GH IIIC dönemi Miken seramik gelişiminde yerli üretim seramiklerin artış göstermesi, Adalar’a uzanan bir göç dalgasının işareti olarak görülmektedir (Rutter 2010: 420). Çine-Tepecik Miken seramiğinde yerli üretim kapların sayıca belirgin bir yoğunlukta olması da, Ege’de gerçekleşen bu hareketlilikle ilişkili olmalıdır. Böylece Ege dünyasında Miken etkinliğini ve Batı Anadolu kültürel yapısına yansımasını, Çine-Tepecik yerleşmesinde bulunan Miken seramiği örnekleri de göstermektedir. Ege ve Doğu Akdeniz’i içine alan ve bölgesel faktörlerin öne planda olduğu bu dönemde, Çine-Tepecik, çevre kültürlerin etkilerini içinde taşıyan ve çevre kültür bölgeleriyle ilişkisi olan bir merkezdir (Günel, 2012: 64). 56 7.2.1 Motiflerin Bölgelerarası Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi Genellikle doldurma motifi olarak GH I evresinden itibaren görülen deniz anemonu ya da rozet motifi (M 3- FM 27), Milet’te ele geçen FS 14 amphora üzerinde, FM 12 kutsal sarmaşık motifi ile birlikte kullanılmıştır (Özgünel, 2013: 18). Bu motif, FS 284-285 derin kase üzerinde de kullanılmış olup GH IIIC erken evresine tarihlendirilmiştir (Mountjoy, 2008: 125, Res. 256). Ayrıca Mikenai/Nauplion’da, FS 84 alabastron üzerinde de yer alan motif daha erken bir döneme (GH IIIA1) tarihlendirilmiştir (Mountjoy, 1986: 57, Res. 64.4). Yine GH IIIA1 dönemine tarihlendirilen bir FS 170 üzengi kulplu testinin boynu üzerinde de aynı motif kullanılmıştır (Mountjoy, 1986: 78, Res. 92.1). Ayrıca FS 136 formundaki bir şişe üzerinde de kullanılan bu motif GH IIIB1 dönemine tarihlendirilmiştir (Mountjoy, 1986: 104, Res. 125.6). Çine-Tepecik Miken seramiğinde deniz anemonu motifi, kaselerde, üzengi kulplu testilerde ve kap formu belirlenemeyen gövde parçalarında yer almaktadır. Dalgalı çizgiler (M 1- FM 53), Kuzey Batı Anadolu’da yer alan Troya’da, parçalar halinde ele geçen ve daha sonra tamamlanan FS 20,1 amphorasında doldurma bezeği olarak kullanılmıştır (Özgünel 1996: 15 vd. FS 20,1) ve Miken ilişkisini gösteren Troya buluntuları içerisinde yerini almıştır. Dalgalı çizgiler, bazı kaplarda doldurma bezeği bazı kaplarda da ana motif olarak kullanılmıştır. Müskebi mezarlarında bulunan tek kulplu fincanın (FS 230-231,1) ağız kenarı altında, kalın yatay tekli dalgalı çizgi motifi (FM 53:10) bulunmaktadır. Troya’da bulunan alabastron’un (FS 85,1) kulpları arasında, Müskebi’den küçük boyutlu yonca ağızlı testinin (FS 149, 1) boyun alanında ve tek kulplu skyphos’un (FS 283,1) ağız kenarı altında, tekli dalgalı çizgi (FM 53,17) görülmektedir (Özgünel, 2013: 103). Milet’te bulunan mercimek gövdeli tek kulplu büyük şişenin (FS 186,1) gövdesinde geniş kıvrımları olan dalga çizgileri (FM 53, 18,19) tasvir edilmiştir. Rodos, Vatoi’de bulunan FS 186 biçimindeki benzer kap üzerinde de Milet’teki örneğe yakın dalgalı çizgi motifi yer almaktadır (Özgünel, 1996: 109 vd.). Müskebi’de bulunan keskin kenar profil veren fincanın (FS 220, 3) ağız kenarı altında yine geniş kıvrımları olan dalgalı çizgi motifi (FM 53, 18) bulunmaktadır (Özgünel, 1996: 112 vd.). Ayrıca yuvarlak ağızlı, armut-ovoid biçimli yerli Müskebi testisinin (FS 105-107,1) boyun alanında ana motif olarak dalgalı çizgi motifinin kalın varyasyonu (FM 53, 19) betimlenmiştir (Özgünel, 2013: 103.) Furumark (1941a: 375 vd.) FM 53,19 motifini tarihsel olarak GH IIIC1 erken evresi içine yerleştirmiştir. Dalgalı çizgi motifi, Kıta Yunanistan’da GH IIIC evresinden itibaren görülürken, Doğu Ege/Batı Anadolu bölgesinde GH IIIA2 evresinden itibaren 57 görülmektedir. Benzerleri Kos-Seraglio (Morricone, 1972: 355, Res. 347-348), Kalymnos- Vathy Mağarası (Benzi, 1993: 282, Res. 4a-b) ve Chios-Emporio’da (Hood, 1982, lev. 199,a) görülmektedir. Çine-Tepecik Miken seramiğinde, bezeme motifi olarak yer alan dalgalı çizgiler ise çok yaygın olarak kaplar üzerinde kullanılmıştır. Miken boya bezeli kapları arasında görülen dalgalı bezek (FM 53: 19-20) GH IIIC evresinde görülen bir geleneği yansıtmaktadır. Benzerleri, Kıta Yunanistan’da ve Adalarda GH IIIC orta ve geç evrelerinde görülmektedir (Mountjoy, 1999: 475, 1122, Res. 173.16,17,18,19, Res. 461. 183, 184). Derin kaselerde sık dalga motifi de (FM 53: 17-18) diğer kap parçaları ile paralel bir kronoloji vermektedir (Mountjoy, 1999: 726, 796, 1124, 1135, Res. 279.119, Res. 317.320, Res. 461:183-184, Res. 466: 29,). Derin kase formu veren yatay kulplu Miken kapları arasında bej/krem astar üzerine kırmızı ya da kırmızı boya bezemeli grupta, ağız kenarının alt kısmında yatay bantlarla sınırlandırılmış dalga bezek (FM 53: 19-20), Miken kap repertuvarında GH IIIC evresinde görülen bir geleneği yansıtmaktadır. Derin kaselerde sık dalga motifi de (FM 53: 17-18) Euboea, Phocis, Kalymnos ve Kos’ta benzer bir kronoloji vermektedir (Mountjoy, 1999, Euboea; a.g.e. Res. 279.119, Phocis; a.g.e. Res. 317.320, Kalymnos; a.g.e., Res. 466.29, Kos; a.g.e. Res. 461.183) süsleme tarzını oluşturmaktadır. Ayrıca Orchomones’ta bulunan bir goblet üzerinde, FM 53 motifi bulunmaktdır (Mountjoy, 2008: 46). Aynı motifle, Mykenai’de bulunan bir FS 59 amhoriskos üzerinde de karşılaşılmaktadır (Mountjoy, 1986: 124, Res. 150.2). Zikzak (M 10 – FM 61) motifi, Anadolu buluntularında GH IIIA2 evresinde görülmektedir (Özgünel, 2013: 131). GH IIIB evresinde de zikzak motifi kullanılmaya devam etmektedir (Furumark, 1941a: 386 vd., fig.67). Mountjoy, GH IIIB evresinde zikzak motifinin daha çok dikey triglifler arasında saplı ve derin kaseler ile üzengi kulplu testilerle, küçük testilerin bel kısımlarında yatay bantlar arasında yer aldığını söylemektedir. (Mountjoy, 1986: 96 vd.). Öncesinde GH IIB evresinde yine Troya’da bulunan FS 18, 1 armut-ovoid biçimli amphora gövdesinde uygulanmıştır (Özgünel 2013: 32). FM 61 zikzak motifi, FS 284-285 derin kase üzerinde kullanılmıştır ve GH IIIC erken evresine tarihlendirilmiştir (Mountjoy, 2008: 125-126, Res. 268). Ayrıca Korakou’da bulunan bir piriform/armut biçimli testi üzerinde de kullanımı görülen FM 61 motifi, GH IIIB1 evresine tarihlendirilmektedir (Mountjoy, 1986: 98, Res. 116.6). Ek olarak, Kos-Langada’da bulunan bir üzengi kulplu testinin (FS 173) karın bölgesinde görülen FM 61 zikzak motifi, GH IIIB evresine tarihlendirilmektedir (Mountjoy, 2008: 96). Çine-Tepecik Miken seramiğinde görülen söz konusu zikzak motifinin, kase ve çömlekler ile kap formu saptanamayan gövde parçaları üzerinde kullanımı saptanmıştır. 58 Balık Ağı (M 6 – FM 57) motifi, GH IIIA1 evresine tarihlenen Troya’da bulunmuş piriform amphoranın (FS 31,2) kulplar arası-omuz bölümünde yer almaktadır (Furumark, 1941a: 589 vd. FS 31,15; Özgünel, 1996: 28 vd. FS 31,2). Anadolu’da bulunan Miken seramiğinde, GH IIIA2 erken evresi ile başlayan balık ağı süslemeleri, bir çok farklı kap biçimlerinde uygulanmıştır. Özellikle alabastron ve amphoralarda çok sevilen bir bezektir. Müskebi mezarlarında gün ışığına çıkarılan piriform-ovoid biçimli büyük amphoralar (Özgünel, 1996: 40 vd.) ile Panaztepe, Beşik Yassı Tepe (Özgünel, 1996: 43 vd.) ve Manisa Çerkez Sultaniye’de (Özgünel, 2013: 75) bulunan amphoranın omuz alanlarında balık ağı motifinin ikinci varyasyonu (FM 57, 2) bulunmaktadır. Beşik Yassı Tepe ve Panaztepe mezarlarından gelen iki alabastronda söz konusu bezeme vardır. Üzengi kulplu testilerin omuz alanında kullanılan balık ağı motifine örnek olarak Müskebi’de bulunan örnek gösterilmektedir (Özgünel, 1996: 54 vd.). Bu motif GH IIIB döneminde, Anadolu’da ele geçen Miken kaplarında çok fazla örnekte görülmemektedir (Özgünel, 2013: 103). Çine-Tepecik Miken seramiğinde baklava desenli ağ motifi, kaseler ve kap formu saptanamayan gövde parçaları üzerinde uygulanmıştır. Balık ağı motifi, Melos/Phylakopi’de, FS 93 bir alabastron üzerinde kullanılmış ve GH IIIA1 dönemine verilmiştir (Mountjoy, 1986: 58, Res. 65.2). Vourvatsi’den ele geçen bir FS 94 alabastron üzerinde de söz konusu motif uygulanmıştır (Mountjoy, 1986: 100, Res. 119.1). Prosymna’da bulunan bir alabastron üzerinde de bu motif kullanılmıştır (Mountjoy, 2008: 67). Ayrıca FS 225 tipindeki bir fincan üzerinde de bu motif kullanılmıştır (Mountjoy, 1986: 63, Res. 73.8). Ek olarak yine Phylakopi’den FS 219 tipindeki bir kase üzerinde de bu motif kullanılmıştır (Mountjoy, 1986: 62, Res. 72.3). Alacalı Taş Bezeği (M 2- FM 76), Antalya Arkeoloji Müzesi’nde saklanan kümesiz küçük pithos, boyundan başlayan ve kaidede biten, kalın bant bezemesi ile dekore edilmiştir. Formsal olarak yakın örneklerine rastlama olasılığı kısıtlıdır. Bezeme düzenlemesi farklı olan bir örnek Enkomi eski mezar 50 örneğidir (Furumark, 1941a: 596 vd. FS 77, 7 Enkomi, OT.50: CVA Brit. Mus. 1 3 vd. Pl.24, 25). Çine- Tepecik Miken seramiğinde bu motifin uygulanması özellikle kase ve çömlek tipi kapların bezenmesinde izlenebilmektedir. Çiçek motifi (M 7- FM 18) , Müskebi (Furumark, 1941a: 611 vd.; Özgünel, 1996: 58 vd) ve Tell Atchana üzengi kulplu testilerinde tasvir edilmiştir. Ayrıca Milet’te ele geçen bir piriform amphora omuz parçası üzerinde (Özgünel, 2013: 67) ve Rodos’ta ele geçen bir piriform amphoranın üzerinde rastlanmaktadır (Furumark, 1941a: 590 vd.; Robinson 59 vd., 1930: 20 vd. pl. 5 76). Çine Tepecik’te, FS 182 grubuna dahil olan ve Yapı 1’den ele geçen üzengi kulplu testinin omuz kısmında çiçek (FM 18c,136,137) motifi bulunmaktadır (Lev. 17:3) ve GH IIIB evresine tarihlendirilmektedir. Bağlantılı Yarım Daireler (M 13 – FM 42) GH IIIC1 evresi içinde birçok kap üzerinde doldurma motifi olarak kullanılmış olup, Müskebi’de bulunan üzengi kulplu testinin omuz bölümünde üçlü kümeler şeklinde betimlenmiştir (Özgünel, 2013: 100). FS 48 piriform/armut biçimli bir testi üzerinde kullanımı saptanan bu motif, GH IIIB1 evresine tarihlendirilmektedir (Mountjouy, 1986: 98, Res. 116.8-9). Ayrıca, Prosymna’da bulunan FS 59 amphoriskos üzerinde de bu motifin kullanımı görülmüş ve GH IIIB2 evresine tarihlendirilmiştir (Mountjoy, 1986: 124, Res. 150.1). Çine-Tepecik seramiğinde zincir motifi olarakta adlandırılabilen bağlantılı yarım daire motifi, çömlek ve kap formu belirlenemeyen gövde parçaları üzerinde kullanılmıştır. Tepecik’te Miken kültürünün son evrelerine tarihlenen bu örneklerin yanı sıra yine geç evrenin bir bezeme stilini temsil eden ve kap üzerine farklı motiflerle bir arada uygulanmış birbirine paralel dikey çizgiler ve bu çizgilerin kenarlarına bağlı yarım daire zinciri (FM 42: 9) GH III B ve C dönemlerinin süsleme tarzını oluşturmaktadır (Mountjoy, 1999: Res. 306.230, 239, 240). GH IIIC evresinde karşılaşılan üçgen (M 16-FM 61A,3) motifinde Kıta Yunanistan örneklerinin dışında, Rodos-Miken etkilerinin varlığına Furumark değinmektedir (Furumark, 1941a: 389). M 4-FM 43 sınırlı yarım daire motifinin benzer örnekleri, Arcadia-Palaiokastro (Demakopoulou-Crouwel, 1998: lev. 53-55c), Asine (Mountjoy, 1999: 166, Res. 45.342; 180, Res. 52.397; 181: Res. 53.401-402), Delphi (Mountjoy, 1999: 782, Res. 308.250), Rodos-Ialysos (Mountjoy, 1999: 1055, Res. 431.204) ve Kos-Langada’dan (Mountjoy, 1999: 1117, Res. 457.143; 1120, Res. 459.155-156) bilinmektedir. Çine-Tepecik’te, yarım daire motifinin farklı kaplar üzerinde uygulanan en popüler süsleme arasında yer aldığı belirlenmiştir. Bu motifin, iç içe yarım daireler, içi boyalı yarım daireler ya da dışı noktalarla sınırlanmış iç içe çizgilerin oluşturduğu yarım daireler olmak üzere çeşitleri bulunmaktadır. Çine-Tepecik Miken seramiğinde görülen bezeme ve motifler genel olarak değerlendirildiğinde, bu bezeme stili, Çine-Tepecik II1 kültür tabakasına ait yerleşmede kase, krater ve üzengi kulplu kaplarda en yaygın uygulanan motifler olarak takip edilmektedir. Söz konusu motif, Miken kültürünün son evrelerini temsil eden GH IIIB2 ve GH IIIC1-2 evrelerinin bezeme stilini yansıtmaktadır. Miken seramiğinde kase ve kraterler üzerinde görülen bu motif, genel olarak GH IIIC erken ve orta evrelerinin süsleme stilini 60 yansıtmaktadır (Naxos; Mountjoy 1999: Res. 382:a-b, Rodos; a.g.e, Res. 400:h-i, Ialysos; a.g.e. 1053, Res. 431:202, Attica–Perati; a.g.e. 595, Res. 220:447-448 ve Athens; a.g.e. 619, Res. 235: 572). Bu gruba ait diğer parçalarda ise, içi boyalı yarım daireler tek ya da çift çizgi ile sınırlanmış bir süsleme görülmektedir (FM 43b-c, FM 43: 27). Bu bezeme tarzı Miken seramik gelişiminde, Naxos, Rodos ve Attika’da GH IIIC erken ve orta evrelerine tarihlenmektedir (Mountjoy, 1999, Naxos; a.g.e., Res. 382:a-b, Rodos; a.g.e., Res. 400:h- i, Rodos üzengi kulplu bir kap üzerinde, Rodos; Res. 431:202, Attika; Res. 220:447-448, Res. 235: 572. 238). Panel-triglif motifi (FM 75), Anadolu GH IIIB Miken seramiği içinde Müskebi’de bulunan amphoriskos’ta yer almaktadır ve bezeme stili açısından Rodos ve Kos örnekleriyle ilişkilendirilmektedir (Özgünel, 1996: 110 vd.). Ayrıca FS 284-285 derin kase üzerinde görülen FM 75 motifi GH IIIC erken dönemine tarihlendirilmiştir (Mountjoy, 2008: 124-125, Res. 271). Çine Tepecik’te bu motifin kullanımına, FS 284 biçimindeki bir derin kase üzerinde (Lev. 12:1) rastlanmaktadır. Derin kaselerde (FS 284) gövde üzerinde dikey bantlar arasına uygulanmış olan zikzak bezeme tarzı (FM 75), Kıta Yunanistan’da Boeotia-Scimatari (Mountjoy, 1983: 76, Res. 30.125), Attika-Atina (Mountjoy, 1999: 551- 552, 576, 578 Res. 200.247, 250, 213.376) Argolis-Asine (Frizell 1986: 30, Res. 15.120) ve Messenia-Pylos (Mountjoy, 1999: 351-52 Res. 120.114) bölgelerini kapsayan bir dağılım alanında görülmekte ve GH IIIB ve C evresinin başlarına uzanan bir kronoloji içinde değerlendirilmektedir (Mountjoy, 1999: 352, Res. 120.115) ve derin kaseler dışında kraterlerde de görülmektedir. FM 75 motifi ile birlikte kullanılan derin kaseler (FS 284) Kıta Yunanistan, Ege Adaları ve Batı Anadolu’da coğrafi bir yayılıma sahiptir ve GH IIIB, GH IIIC erken geçiş ve orta evrelerinde kullanılmaktadır. M 9- FM 56: 1-2 dama tahtası motifi, Phylakopi’de FS 282 tipindeki bir krater üzerinde kullanılmıştır ve GH IIIC orta evresine tarihlendirilmektedir (Mountjoy, 1986: 173, Res. 223.6) Çine-Tepecik’te kap tipi saptanamayan bir gövde parçası üzerinde kullanımı saptanmıştır (Lev. 24:2). Söz konusu kap muhtemelen bir kratere ait olmalıdır. Anadolu’da ele geçen GH IIIC seramiği örneklerinde omuz alanında yer alan resimsel anlatıma yönelik sahneler, genellikle kapların karın bölümünde biter ve büyük boyutlu kaplarda ise karın ile kaide arasında bantlar bulunmaktadır (Özgünel, 2013: 122). Çine-Tepecik’te bu gruba giren örneklerde de benzer bir uygulama söz konusudur. Özellikle geç döneme tarihlenen resimsel stile ait Anadolu örnekleri Dodekanes etkilerini 61 göstermektedir. Ayrıca bu gruptaki stile sahip Miken seramik buluntuları, Batı Anadolu kıyılarında bir artış ortaya koymaktadır. Bu süreç, M.Ö. geç 13. yüzyıl ve erken 12. yüzyılda ortaya çıkmaktadır. Tell Atchana’da bulunan ve GH IIIA1 evresine tarihlenen krater, bu gruba ait erken bir örnektir (Özgünel, 2013: 123). Milet’te kuş ve balık betimleri ile bezenen üç ayaklı çanak, resimsel stilin uygulandığı Anadolu’daki örneklerden biridir. (Vermeule-Karageorghis, 1982: 166 vd.). 62 7.2.2. Kap Tiplerinin Bölgelerarası Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi KS I tipindeki kase örnekleri, Furumark kap tipolojisindeki FS 220, 1-3 grubundaki kaplarla benzerlik göstermektedir. Bu örnekler hafif yayvan gövdeli veya yarım küresel gövdelidir. Geniş bir alana yayılan yayvan ve derin gövdeli bu kaplar, Kıta Yunanistan örnekleriyle birlikte Kıbrıs ve Levant yerleşimlerinden de ele geçmiştir (Furumark, 1941a: 621 vd.). Benzer bir örnek, Argolid-Mikenai’ de (Mountjoy, 1999: 140, Res. 35. 258), yer almaktadır ve GH IIIB1 safhasına tarihlendirilmektedir. KS II tipindeki kase örnekleri Furumark kap tipolojisindeki FS 245 grubundaki kaplarla benzerlik göstermektedir. Benzer bir örnek Argolid-Mikenai’den gelmektedir (Mountjoy, 1999: 126, Res. 28.204). KS III tipindeki kase örnekleriyse, Furumark tarafından yayvan kase olarak adlandırılmaktadır ve FS 207 biçimiyle temsil edilmektedir. Söz konusu kaseler, Kıta Yunanistan (Korakou), Rodos (Apollokia) ve Kıbrıs’ta (Enkomi) bulunmuştur (Furumark, 1941a: 619 vd.). Ayrıca Argolid-Asine’de bulunan FS 206 varyasyonu da KS III tipiyle benzeşmektedir (Mountjoy, 1999: 126, Res. 28.197). KS VI2 tipindeki kaselerse, düz-ince olarak tasarlanmış kaideli örneklerdir. Konik kenar profillidir (Furumark, 1941a: 619 vd.). Bu tipteki kaseler, Furumark kap tipolojisindeki FS 230 tipindeki kaplarla benzerlik göstermektedir. Benzer bir örnek kulplu olarak Achae bölgesinde bulunmaktadır ve GH IIIB evresine tarihlenmektedir (Mountjoy, 1999: 412, Res. 144.35). KS VII1 tipinde tek örnekle temsil edilen kase, FS 209,1 ile benzerlik göstermektedir (Furumark, 1941a: 620 vd.). Ağız-gövde profili sert geçişli olan, yarım küresel gövdeli ve muhtemelen kaideli bir kase olan bu tip, biçimsel yönden Prosymna ve Ialysos’ta bulunan örneklerle benzerlik kurmaktadır (Blegen, 1937, fig. 97 204; Ialysos CVA Brit. Mus. 5, Pl. 57 13). KS VII2 ve KS VII3, FS 295 tipindeki örneklerin benzerleri, Ege dünyasında GH IIIC erken döneminde Tiryns (Mountjoy 1999: 151, Res. 39.299), Mykenai (Mountjoy, 1986: 153, Res. 197.2; Mountjoy 1999: 157, Res. 41.322) ve Korinthia/Korakou’dan (Mountjoy 1999: 237, Res. 78.204) bilinmektedir. Benzer bir örnek, Argolid-Asine’ de (Mountjoy, 1999: 129-130, Res. 29.214-15), yer almaktadır. Diğer benzer örnekler, 63 Laconia- Ay Stephanos (Mountjoy, 1999: Res. 97. 214), Kos-Langada (Mountjoy, 1999: 1104, Res. 451.98) yerleşimlerinde görülmekte ve GH IIIC erken döneme tarihlendirilmektedir. Attica- Athens’de bulunan bir örnekte (Mountjoy, 1999: 601, Res. 224.501) GH IIIC geç evresine tarihlendirilmektedir. Ayrıca KS V2’nin bazı örnekleri de (Lev. 5:1-2) FS 295 ile benzerlik göstermektedir (Mountjoy, 1999: 237, Res. 78.204). Çine- Tepecik Höyüğü, KS VIII derin kase formundaki Miken kabının (FS 284) yakın bir diğer paraleli ise, Rodos adasında Ialysos’da (Forsdyke, 1925: lev. XIVA 955) bir mezar buluntusudur. İthal olduğu düşünülen bu kap, Miken seramiğinin Batı Anadolu’nun güneyinde, iç kesimde olmak üzere Menderes yöresinde Çine Ovası’nda da takip edilebileceğini göstermesi açısından önem arz etmektedir (Günel, 2006: 22). Muhtemelen bu derin kase ithal bir örnektir ve malzeme teknik açıdan ince niteliktedir (Günel, 2010b: 31). Çine-Tepecik Miken kaselerinin benzerleri, Kıta Yunanistan’da (Ithaka) ve Adalarda (Kos) GH IIIC orta ve geç evrelerinde görülmektedir (Ithaka; Mountjoy, 1999. Res. 173.13; Kos; a.g.e. Res. 461: 184). Ayrıca Argolid-Mycenae’de bulunan örnekler de Çine-Tepecik örneğiyle benzeşmektedir ve GH IIIB1 evresine tarihlendirilmektedir (Mountjoy, 142: Res. 35.267-270). Ayrıca, Laconia-Ay. Stephanos’ta bulunan ve GH IIIC orta evresine ait örneklerde, Çine-Tepecik örneğiyle benzerlik göstermektedir (Mountjoy, 1999: 286: Res. 97.199-212). ÜZKT I tipindeki örnekler, FS 181 ile benzerlik göstermektedir. Argolid- Mycenae’de (Mountjoy, 1999: 139, Res. 34.254), Boeotia-Thebes’te (Mountjoy, 1999: 674, Res. 257.133) bu tipte bir kaplar bulunmuştur ve GH IIIB evresine verilmektedir. Çine Tepecik’te bu kap tipi iki ayrı örnekle temsil edilmektedir (Lev. 17: 1-2). ÜZKT II tipindeki örneklerse, FS 182 ile benzerlik göstermektedir. Argolid- Prosymnna’da (Mountjoy, 1999: 139, Res. 34.255) Çine-Tepecik örneğine benzer bir örnek bulunmaktadır. Ayrıca yine Boeotia-Thebes’te (Mountjoy, 1999: 674, Res. 257.134) bu tipte bir testi bulunmuştur ve GH IIIB evresine tarihlendirilmektedir. Korinthia- Zygouries, FS 182 tipindeki üzengi kulplu testi de GH IIIB evresine tarihlendirilmektedir (Mountjoy, 1999: 221, Res. 70.131). Yine aynı döneme tarihlenen benzer bir örnek Elis/Strephi’den gelmektedir (Mountjoy, 1999: 386, Res. 134.60). KR I tipindeki krater parçası üzerinde, bir avcı tasvir edilmiştir. Bu figür, Kalapodi’den bir krater üzerindeki figürle çok yakın bir benzerlik göstermektedir ve GH IIIC orta evresine tarihlendirilmektedir (Günel, 2011: 23; Mountjoy 1999: 815, Res. 325.28). 64 KR III tipindeki krater, FS 281 ile benzerlik göstermektedir. Argolid-Triyns’te (Mountjoy, 1999: 149, Res. 38.290) bulunan örnek Çine-Tepecik örneğiyle benzerlik göstermekte ve GH IIIB2 evresine tarihlendirilmektedir. Ayrıca benzer bir örnek Argolid- Mycenae’ de, GH IIIC orta evresine tarihlendirilmektedir (Mountjoy, 1999: 171, Res. 48.362) Tepecik derin kase ve kraterleri üzerinde uygulanan figürlü betimlemeler, GHIIIB ve GH IIIC erken ve orta evrelerinin malzemesini oluşturmakta ve en yakın paralellerine Kıta Yunanistan ve Doğu Ege adalarında rastlanmaktadır. Tepecik Geç Tunç Çağı yerleşmesine ait seramik gelişiminde görülen bu paralellik, bölgelerarası ticari ilişkilerin varlığına ışık tutmasının yanı sıra Miken kültürel etkisinin kıyı şeridinden içeride, Çine bölgesine değin takip edilebileceğini ortaya koymuştur. Çine-Tepecik’te resimsel anlatıma yönelik sahneleri içeren krater parçaları, Kıta Yunanistan-Batı Anadolu ilişkileri için oldukça önemli bir buluntu grubudur. 65 SONUÇ Bu tez çalışmasında, Çine-Tepecik’in, 2004-2013 yıllarında ele geçen Geç Tunç Çağı Miken seramiklerinin bir grubu ele alınmış ve Geç Tunç Çağı yerleşimi mimarisi, stratigrafik ve kronolojik gelişimi, Miken seramiğinin malzeme teknik özellikleri, kap tipleri ve bezeme anlayışı ile motifleri açıklanmış ve çevre kültürlerle olan bağlantıları incelenmeye çalışılmıştır. Çine-Tepecik Miken seramiği malzeme ve teknik özellikleri değerlendirildiğinde hamur yapısı ve katkı maddeleri ve bu katkıların boyutları ve dağılımı açısından ince, orta ve orta/kaba nitelikli seramik olmak üzere 3 ayrı seramik grubuyla karşılaşılmıştır. Hamur renkleri ile boya renkleri çoğunlukla devetüyü, kırmızı, sarı ve kahverenginin değişik tonlarından oluşmaktadır. Hamur yapısında yer alan organik ve inorganik katkı maddelerine bakıldığında kuvars, mika, kum, küçük taş parçaları, bitkisel katkı maddeleri hemen hemen bütün gruplarda bulunmaktadır. İnce nitelikli seramik grubunun bazı örneklerinin ithal Miken seramik örneklerini teşkil ettiği düşünülmektedir. İthal Miken seramikleri oldukça ince bir hamur yapısına sahiptir. Bu grubun hamur renkleri, krem, pembe, yeşilimsi sarı olmak üzere farklı tonlardadır. Kapların neredeyse tamamına yakınında gerçek astar uygulanmıştır. Astar renkleri, beyaz, çok açık kahve, pembemsi beyaz, açık kahverengi, açık sarımsı kahve, sarı, açık gri, pembe, gri, soluk sarı ve kırmızımsı sarı tonlarındadır. Seramiklerin katkı maddelerinin tespit edilmesi hususunda hamur örnekleri üzerinde henüz kimyasal analizler yapılmamıştır. Seramik grupları genel olarak değerlendirildiğinde en fazla orta nitelikli seramik grubunun baskın olduğu görülmüştür. Çine Tepecik Miken seramikleri, kırmızı devetüyü hamurlu yerli seramiklerle birlikte hem yerli Miken seramiği şeklinde hem de az örnekte ithal Miken seramiği şeklinde tespit edilmiştir. Yerli Miken seramiğinin temel özelliği, kırmızı devetüyü renginde hamurlu kırmızı mal grubuna ait örneklerin krem/bej astar ile astarlanmış olmasıdır. Özellikle yerli Miken seramiklerinin astarlarında, mikanın yoğun olarak kullanımı saptanmıştır. Çine Tepecik’te görülen Miken etkilerinin nehir vadilerini takip ederek yerleşime ulaşmış olduğu düşünülmektedir. Seramikle ilgili çalışmalar, II. 1 tabakasına ait mimarî kalıntıların Geç Tunç Çağının son evrelerine uzanan bir kültürel gelişimini ortaya koymaktadır. Seramik buluntuları arasında yerli ve ithal Miken kapları, özellikle GH IIIB ve C evreleri ile paralel bir kronolojiyi vermiştir. Miken kültürünün son evreleri, Ege coğrafyasında Doğu Ege adaları ve Batı Anadolu’nun kıyı şeridini kapsayan bir dağılım alanı ile dikkati çekmektedir. Ancak Çine ovasındaki konumu ile Tepecik ve ele geçirilen Miken seramikleri, bu coğrafî sınırın Çine 66 yöresini de kapsayan bir yayılım alanında değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Öte yandan II. kültür tabakasının 1. ve 2. yapı katları da yerli seramik, hamur yapısı ve hamur niteliği ve aynı zamanda yüzey işlenişi olmak üzere, malzeme ve teknik özellikleri ile kap formları açısından bölgeye özgü Batı Anadolu’dan tanınan yerel seramik geleneğinin öğelerini taşımaktadır. Aynı zamanda söz konusu yapı katlarına ait kaplar, Orta Anadolu seramik geleneğini yansıtmasıyla da dikkati çekmektedir. Bu yakınlığı, kırmızı ve devetüyü seramik grubuna ait kase ve testi örneklerinde görmek mümkündür. Bu bağlamda, Tepecik yerleşmesinde, bölgesel kültür oluşumlarının yanı sıra İç Anadolu ve Ege bölgesi ile ilişkilerinde ve kültürel yakınlığında, Çine ovasındaki coğrafî konum önemli rol oynamıştır. Çine- Tepecik Miken seramiği kap tipleri genel olarak değerlendirildiğinde, GH IIIB-C evresinde derin kaseler ve konik üzengi kulplu testiler yeni kap formları olarak ortaya çıkmaktadır. Söz konusu durum Çine-Tepecik Miken seramiğinde de izlenebilmektedir. Üzengi kulplu testilerden küresel gövdeli olan formda bu dönemde yaygındır. Derin kaselerde, GH IIIB evresinde kabın dış yüzeyinde, ağız kenarında ve karın bölümünde ve dip kısmında, bant yer almaktadır. Benzer özellik Çine-Tepecikte de mevcuttur. Çine- Tepecik II1 a ve b evreleri GH IIIB- IIIC ile paralel bir süreci yansıtmaktadır. Bu dönemde yerleşimde ilk defa ortaya çıkan bazı kap formları yerli seramikle birlikte bulunmuştur. Bu kaplar, üzengi kulplu testiler, kraterler ve kase tipleri şeklinde sıralanabilmektedir. Bunun dışında Miken seramik geleneğinden bilinen alabastron, armut biçimli amphora ve rhyton tipindeki kaplarla, Çine-Tepecik’te henüz karşılaşılmamıştır. Çine-Tepecik’te yerli Miken seramiğinin baskın olması, söz konusu seramiği ticaret vasıtasıyla ihraç eden sarayların ortadan kalkmış olmasıyla açıklanabilmektedir. GH IIIC döneminde saray sisteminin çökmesi neticesinde bölgesel atölyelerin bu boşluğu doldurduğu düşünülmektedir. Bunun yanı sıra yerli kırmızı mal seramik grubundaki özellikle kase örnekleri, Miken geleneğinde boyanmıştır. Pişirme kaplarından çömleklerin bazı örnekleri ise Miken geleneğinde boyanmış olup kraterlerde izlenen yoğun bezeme anlayışı çömleklerde söz konusu değildir. GH IIIB döneminde küçük derin kapların artması, Çine-Tepecikte de takip edilmektedir. Bu kapsamda kaseler çeşitli tipleriyle hem Miken seramiğinde hem de kırmızı mal grubunda bulunmaktadır. Kaselerin büyük çoğunluğu yerli kırmızı mal grubundaki yerli örneklerle benzerlik göstermektedir ve Miken geleneğinde boyanmıştır. Çömlek formundaki kaplar daha sade bir anlayışla boyanmıştır. Testilerde aynı şekilde sade bir özellik göstermektedir. 67 Çine-Tepecik Miken seramiklerinde bezeme tekniği olarak boya bezeme uygulamasından önce kaplar ‘’gerçek astar’’ ve ‘’sınırlı astar’’ şeklinde astarlanmıştır. Bu astar rengi, beyaz, açık sarı, krem/bej tonlarındadır. Çine-Tepecik Miken seramiklerinde kullanılan boya bezemenin rengi, astarın yüzeyinden koyu bir renkte vurgulanmıştır. Çine- Tepecik’te boya bezeme, kap yüzeyine kap pişmeden önce uygulanmış olmalıdır. Çine-Tepecik Miken seramiğinde kullanılan bezeme tekniği boya bezeme şeklindedir. Boya bezeme, Çine-Tepecik Miken seramiklerinde, gerçek astar üzerine kabın içinde tamamen veya kısmen uygulanmıştır. Kabın dışında da motifler, boya bezeme ile belirginleştirilmiştir. Kabın iç yüzeyi ve motiflerden başka, ağız kenarı düz olan örneklerde, boya bezeme, ağız kenarı üzerinde, diş/ince çizgi şeklinde uygulanmıştır. Boya bezemede kullanılan motifler, ağız kenarına dikey olarak, ağız kenarına yatay yani paralel olarak, kabın gövdesinde merkezi bir konumda ya da paneller şeklinde yerleştirilmiştir. Motifler, geometrik ve bitkisel motifler olmak üzere iki ana grupta incelenmiştir. GH IIIB-C evresinde dar alansal motiflerden dalgalı çizgiler, zikzaklar, birleşen yarım daireler ve sınırlı yarım daireler yaygın olarak kaplarda kullanılmıştır. Çiçek ve rozet motifi şeklindeki bitkisel motiflerde kullanılan diğer motiflerdir. Bunların dışında yer alan resimsel anlatıma yönelik sahneler, özellikle krater ve derin kaselerde uygulanan bir süsleme programıdır. Ayrıca kraterler ve derin kaseler üzerinde resimsel anlatımın yanı sıra triglif motifleri, yarım daire sıraları da yer almaktadır. Çine-Tepecik Geç Tunç Çağı mimarisine bakıldığında, kare planlı kule yapılarıyla destekli sur duvarına ait yerleşme, II 1-2 kültür tabakalarının buluntularını vermektedir. Yerleşmenin en geç evresini II 1 kültür tabakası temsil etmekte ve bu tabaka Geç Tunç Çağının son evrelerine (GH IIIB-C) tarihlendirilmektedir. Seramik buluntuları doğrultusunda bu süreç, M.Ö. 1220/1200-1100/1090 tarihlerine erişmektedir. Ayrıca II 1 kültür tabakasının depo amaçlı kullanım gördüğü anlaşılan yapı kalıntıları (Yapı 1 ve Yapı 2) Geç Tunç Çağının son evrelerine ait buluntuları vermektedir. 1. yapı katında, Miken seramiğinin belirgin bir yoğunlukta ele geçirilmesi ve ayrıca aralarında figürlü tasvirlerin de yer aldığı oldukça iri boyuttaki krater parçalarının da olması, Çine-Tepecik merkezinin basit bir yerleşimden ziyade sosyal organizasyona sahip bir merkez olarak değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Bununla birlikte, Hitit mühür baskıları, Hitit İmparatorluk Dönemine ait olup II 1 tabakasının kronolojisini güçlendirmektedir. Çine- Tepecik, bir taraftan Hitit metinlerinde 68 geçen Arzawa ülkesinde Mira topraklarının yayılım alanına ilişkin yeni bilgiler ortaya koymakta, diğer taraftan ise, Ege dünyasıyla kültürel bağlantıları olan bir merkez konumunda olduğunu göstermektedir. Burada sözü edilen bu sonuçlar, Çine-Tepecik merkezinin bölgelerarası ilişkilerinde bulunduğu coğrafî konumunun önemini ve bağlantılarını da göstermektedir (Günel, 2011a: 73). Çine-Tepecik bulunduğu coğrafyada, savunma sistemine sahip yerleşim biçimiyle gelişmiş bir yerel kültürü ve aynı zamanda batıda Ege dünyasıyla, doğuda ise, Orta Anadolu etkilerini ortaya koyan bir yerleşimdir. Bu bağlantılarda, bir taraftan Büyük Menderes üzerinden Ege kıyı şeridine doğru açılan vadiler, diğer taraftan ise, kuzey, güney ve doğu yönde uzanan doğal yollar, önemli bir etken olmuştur. Miken kültürünün anlaşılmasında ve bu dönem rölatif (karşılaştırmalı) kronolojisinin ortaya konmasında önemli bir payı olan Miken seramikleri, Çine-Tepecik'te görülen özellikleri ile bu merkezin Geç Tunç Çağı'ndaki Miken seramik geleneğinin anlaşılmasını ve höyüğün rölatif kronolojisinin oluşturulmasını olanaklı kılmıştır. Ayrıca, burada ele geçirilen ithal ve yerel üretim Miken seramiklerinin özellikleri ortaya konularak karşılaştırmalar yapılmış ve bu bölgedeki Miken kültürel yayılımının anlaşılmasında Çine- Tepecik’in konumu tespit edilmeye çalışılmıştır. Tepecik, kıyı şeridine yakın olan Çine bölgesindeki konumuyla, Batı Anadolu’nun diğer yerleşim birimleriyle paralel bir kültürel gelişimi ortaya koymaktadır. Çine-Tepecik Höyük kazılarında günümüze dek yapılan çalışmalarda ele geçen Miken seramiğinin GH IIIB1’den başlayarak GH IIIC sonuna kadar kullanım gördüğü anlaşılmaktadır (ca. M.Ö. 1320/1300 – 1190/1090). Çine-Tepecik Miken seramiği örneklerinin çoğu, Kıta Yunanistan ve Adalardaki muhtemelen benzer örneklerden etkilenerek yapılmış yerli üretimlerdir. Bu değerlendirmeler sonucunda Çine-Tepecik, M.Ö. 2. binyılında Anadolu ve Ege dünyasındaki önemi ve konumunu güçlendirecek buluntularıyla bölgelerarası kültürel ilişkilerin yoğun olduğu bir yerleşme özelliği taşımaktadır. 69 Katalog No: 1 Levha No: 1:1 Kasa No:- Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/13 Plankare: VI-VII/b-e Derinlik: 57.82 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 10 YR 6/4 light yellowish brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 7/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 6/6 reddish-yellow, 5 YR 6/6 reddish yellow Ölçüler: AÇ: 17 cm KY:- CK: Dip Çapı:- Tip: KS I Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Günel, 2010: 35, fig. 12. Katalog No: 2 Levha No: 1:2 Kasa No: 16106-09 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: J/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 58.22-58.11 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 7.5 YR 7/4 pink Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/6 red, 2.5 YR 5/8 red Ölçüler: AÇ: 14 cm KY: 5.00 cm CK: 0.5 cm Dip Çapı:- Tip: KS I Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 3 Levha No: 1:3 Kasa No: 25010-06 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: L/12 Plankare: I-X/a-i, I-V/f-i Derinlik: 58.25-58.08 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 7.5 YR 5/4 brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 2.5 Y 8/2 pale yellow Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 4/1 gray Ölçüler: AÇ: 14 cm KY: 2.30 cm CK: 0.48 cm Dip Çapı:- Tip: KS II 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 70 Katalog No: 4 Levha No: 1: 4 Kasa No: 9070-13 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.88-57.70 Niteliği: İnce Hamur: TPİ101 Hamur Rengi: 5 YR 5/4 reddish brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 7/8 light red Ölçüler: AÇ: KY: 4.00 cm CK: 0.40 cm Dip Çapı: Tip: KS II 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 5 Levha No: 1: 5 Kasa No: 16147.09 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: J/12 Plankare: V-VIII/f-g Derinlik: 58.10-57.89 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 6/6 light red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/4 very pale brown Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 3/3-3/4, 2.5 YR 5/8 red Ölçüler: AÇ: 20 cm KY: 3.51 cm CK: 0.4 cm Dip Çapı: Tip: KS II 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 6 Levha No: 2: 1 Kasa No: 16171-25 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: J/12 Plankare: IX-X/f-i Derinlik: 58.08-57.99 Niteliği: İnce Hamur: TPİ101 Hamur Rengi: 10 YR 5/2 grayish brown Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 8/2 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 2.5/1 black Ölçüler: AÇ: 14 cm KY: 2.2 cm CK: 0.35 cm Dip Çapı:- Tip: KS II 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 71 Katalog No: 7 Levha No: 2: 2 Kasa No: 25125-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: L/12 Plankare: I-X/a-c, VIII-X/d-i Derinlik:57.74/57.69-57.59 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/8 red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/3 very pale brown Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/6 red Ölçüler: AÇ: 13.50 cm KY: 2.3 cm CK: 0.47 cm Dip Çapı:- Tip: KS II 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 8 Levha No: 2: 3 Kasa No: 24252-14 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/11 Plankare: VI-X/a-e Derinlik: 56.86-56.81 Niteliği: Orta Hamur: TPO105 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/8 red Astar rengi: İçte: - Dışta: 2.5 Y 8/4 pale yellow Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 4/3 brown Ölçüler: AÇ: 14 cm KY: 2.3 cm CK: 0.59 cm Dip Çapı:- Tip: KS II 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 9 Levha No: 2: 4 Kasa No: 9073-10 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.70-57.57 Niteliği: Orta Hamur: TPO137 Hamur Rengi: 5 YR 6/6 reddish yellow Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/6 red Ölçüler: AÇ: 28 cm KY: 3.50 cm CK: 0.6 cm Dip Çapı: Tip: KS III Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 72 Katalog No: 10 Levha No: 2: 5 Kasa No: 9077-33 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.57-57.47 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte: - Dışta: 5 YR 5/1 gray Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 YR 4/4 dark yellowish brown Ölçüler: AÇ: 24 cm KY: 4.2 cm CK: 0.3 cm Dip Çapı: Tip: KS III Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 11 Levha No: 2: 6 Kasa No: 2017-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: I/12 Plankare: VI-X/a-e Derinlik: 58.79-58.53 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte: 2.5 YR 6/6 light red Dışta: 2.5 YR 6/6 light red Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 5/8 red Ölçüler: AÇ: 20 cm KY: 3.70 cm CK: 0.50 cm Dip Çapı:- Tip: KS III Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 12 Levha No: 2: 7 Kasa No: 24052-03 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/11 Plankare: I-X/a-I, I-V/f-i Derinlik: 57.40-57.30 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/8 red Astar rengi: İçte: 7.5 YR 8/2 pinkish white Dışta: 7.5 YR 8/2 pinkish white Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 6/6 reddish yellow Ölçüler: AÇ: 12 cm KY: 2.00 cm CK: 0.4 cm Dip Çapı:- Tip: KS III Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 73 Katalog No: 13 Levha No: 3: 1 Kasa No: 24217-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/11 Plankare: I-X/a-e Derinlik: 57.52-57.41 Niteliği: Orta Hamur: TPO105 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/6 red Ölçüler: AÇ: 10 cm KY: 3.5 cm CK: 0.6 cm Dip Çapı:- Tip: KS IV Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 14 Levha No: 3: 2 Kasa No: 25118-04 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: L/12 Plankare: I-X/a-c, VIII-X/d-i Derinlik:- Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/8 red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/4 very pale brown Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 2.5/1 black, 2.5 YR 3/4 dark reddish brown Ölçüler: AÇ: 10 cm KY: 3.5 cm CK: 0.7 cm Dip Çapı:- Tip: KS IV Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 15 Levha No: 3: 3 Kasa No: 20176-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/12 Plankare: VI-X/a-e Derinlik: 57.95-57.80 Niteliği: Orta Hamur:TPİ101 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/8 red. Astar rengi: İçte: - Dışta: - Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 R 5/8 red Ölçüler: AÇ: 10 cm KY: 3.00 cm CK: 0.5 cm Dip Çapı: Tip: KS IV Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 74 Katalog No: 16 Levha No: 3: 4 Kasa No: 16192-05 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: J/12 Plankare: IX-X/f-i Derinlik: 57.82-57.78 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5YR 4/8 red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/4 reddish brown Ölçüler: AÇ: 20 cm KY: 4.00 cm CK: 0.6 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 17 Levha No: 3: 5 Kasa No: 9066-33 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: Derinlik: Niteliği: Orta Hamur: TPO105 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 7/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/6 dark yellowish brown Ölçüler: AÇ: 14 cm KY: 3.7 cm CK: 0.8 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 18 Levha No: 4: 1 Kasa No: 25118-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: L/12 Plankare: I-X/a-e, VIII/d-i Derinlik:- Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/8 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/6 red +5 YR 2.5/1 black Ölçüler: AÇ: 14 cm KY: 2.80 cm CK: 0.5 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 75 Katalog No: 19 Levha No: 4: 2 Kasa No: 22076-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/13 Plankare:- Derinlik:- Niteliği: Orta Hamur: TPO103 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 7/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 R 4/8 red Ölçüler: AÇ: 20 cm KY: 3.00 cm CK: 0.7 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 20 Levha No: 4: 3 Kasa No: 9070-48 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.88-57.70 Niteliği: Orta Hamur: 140 Hamur Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 7/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 R 2.5/1 reddish black Ölçüler: AÇ: 12 cm KY: 2.7 cm CK: 0.48 cm Dip Çapı: - Tip: KS V 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 21 Levha No: 4: 4 Kasa No: 9105-13 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/a-e Derinlik: 57.51-57.37 Niteliği: Orta Hamur: TPO105 Hamur Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 7/1 light gray Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 4/2 brown + 5 YR 2.5/1 gray Ölçüler: AÇ: 22 cm KY: 3.00 cm CK:0.5 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 76 Katalog No: 22 Levha No: 5: 1 Kasa No: 9077-04 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik:57.57-57.47 Niteliği: Orta Hamur: 133 Hamur Rengi: 5 YR 4/4 reddish brown Astar rengi: İçte: - Dışta: 7.5 YR 8/3 pink Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 3/4 reddish brown Ölçüler: AÇ: 28 cm KY: 2.2 cm CK: 0.4 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 23 Levha No: 5: 2 Kasa No: 9077-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.57-57.47 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 8/2 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 R 2.5/2 very dusky red + 10 R 4/6 red Ölçüler: AÇ: 24 cm KY: 2.7 cm CK: 0.5 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 24 Levha No: 5: 3 Kasa No: 21035-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: J/13 Plankare: I-X/a-i Derinlik: 58.21-58.18 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 7.5 YR 3/4 dark brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 7/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 4/6 yellowish red Ölçüler: AÇ: 18 cm KY: 3.2 cm CK: 0.5 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 77 Katalog No: 25 Levha No: 5: 4 Kasa No: 27087-17 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: L/13 Plankare: I-V/d-e Derinlik: 58.72-58.64 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/8 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 6/8 light red Ölçüler: AÇ: 28 cm KY: 2.30 cm CK: 0.58 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 26 Levha No:5: 5 Kasa No: 3020-24 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: I-V/a-c Alan: I/13 Plankare: I-V/a-c Derinlik: 58.13-58.02 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/3 reddish brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 7.5 YR 6/4 light brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 2.5/1 reddish black Ölçüler: AÇ: 16 CM KY: 2.09 cm CK: 1.06 cm-0.6 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 27 Levha No: 5:6 Kasa No: 15047-09 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: X/g Alan: J/11 Plankare: III-X/a-i Derinlik: 7.43 Niteliği: Orta Hamur: TPO106 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 5/8 red-2.5 YR 3/3 dark reddish brown Ölçüler: AÇ: 28 cm KY: 2.49 cm CK:2.13 cm-0.80 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 78 Katalog No: 28 Levha No: 6: 1 Kasa No: 15090-09 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: J/11 Plankare: III-X/ a-i Derinlik: 56.98-56.94 Niteliği: İnce Hamur: TPİ101 Hamur Rengi: 2.5 YR 6/6 light red Astar rengi: İçte: - Dışta: 5 YR 7/6 reddish yellow Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 5/8 red Ölçüler: AÇ: 16 cm KY: 1.80 cm CK: 0.70 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 29 Levha No: 6:2 Kasa No: 11272-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: L/11 Plankare: VI-X/a-c Derinlik: 57.00-56.95 Niteliği: Orta Hamur: TPO107 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/6 red, özü 10 YR 5/1 gray Astar rengi: İçte: 10 YR 8/4 verpy pale brown Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 3/3 dark reddish brown Ölçüler: AÇ: 30 cm KY: 2.50 cm CK: 2.10 cm-0.70 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 30 Levha No: 6: 3 Kasa No: 9103-19 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/a-e Derinlik: 57.65-57.51 Niteliği: Orta Hamur: TPO103 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/8 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 2.5 Y 8/2 pale yellow Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 6/8 light red Ölçüler: AÇ: 20 cm KY: 3.00 cm CK: 0.90 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 79 Katalog No: 31 Levha No: 6: 4 Kasa No: 27108-11 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: L/13 Plankare: I-X/d-e Derinlik: 58.22-58.11 Niteliği: Orta Hamur: TPO103 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 3/2 dark brown Ölçüler: AÇ: KY: 4.00 cm CK: 0.78 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 32 Levha No: 6: 5 Kasa No: 16006-17 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: J/12 Plankare: I-X/a-e Derinlik: 57.96-57.84 Niteliği: Orta Hamur: TPO103 Hamur Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 5/4 reddish brown, 5 YR 5/6 yellowish red Ölçüler: AÇ: 25 cm KY: 1.84 cm CK: 0.83 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 33 Levha No: 7: 1 Kasa No: 24309-06 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/11 Plankare: I-III/a-e Derinlik:57.00-56.92 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 7.5 YR 6/4 light brown Astar rengi: İçte: 10 YR 7/3 very pale brown Dışta: 10 YR 7/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red Ölçüler: AÇ: 26 cm KY: 4.00 cm CK: 0.6 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 4 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 80 Katalog No: 34 Levha No: 7: 2 Kasa No: 14038-07 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: İ/12 Plankare: VI-X/a-e Derinlik:57.89-57.71 Niteliği: Orta Hamur: TPO144 Hamur Rengi: 7.5 YR 5/4 brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 7.5 YR 7/2 pinkish gray Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 4/4 brown Ölçüler: AÇ: 18 cm KY: 2.00 cm CK: 0.5 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 4 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 35 Levha No: 7: 3 Kasa No: 24016-36 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/11 Plankare: I-X/a-i, VI-X/f-i Derinlik: 57.59-57.51 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/8 red Ölçüler: AÇ: 16 cm KY: 3.30 cm CK: 0.40 cm Dip Çapı:- Tip: KS V 4 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 36 Levha No: 7: 4 Kasa No: 9070-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.88-57.70 Niteliği:Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 7.5 YR 3/1 very dark gray Astar rengi: İçte: - Dışta: 2.5 Y 8/4 very dark gray Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 3/1 very dark gray Ölçüler: AÇ: 8 cm KY: 2.6 cm CK: 0.4 cm Dip Çapı: Tip: KS V 4 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 81 Katalog No: 37 Levha No: 8: 1 Kasa No: 27019-06 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: L/13 Plankare: I-V/a-c Derinlik: 58.08-57.95 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte: - Dışta: 2.5 Y 8/2 pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red, 10 YR 4/1 dark gray Ölçüler: AÇ: 14 cm KY: 3.50 cm CK: 0.60 cm Dip Çapı:- Tip: KS VI 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 38 Levha No: 8: 2 Kasa No: 20103-09 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/12 Plankare: VI-X/f-i Derinlik: 58.37-57.90 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 3/6 dark red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/3 very pale brown Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/8 red Ölçüler: AÇ: 16 cm KY: 4.70 cm CK: 0.78 cm Dip Çapı:- Tip: KS VI 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 39 Levha No: 8: 3 Kasa No: 22083-04 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/13 Plankare:- Derinlik:- Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/6 red Astar rengi: İçte: 2.5 Y 8/2 pale yellow Dışta: 2.5 Y 8/2 pale yellow Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/6 red Ölçüler: AÇ: 12 cm KY: 3.50 cm CK: 0.60 cm Dip Çapı:- Tip: KS VI 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 82 Katalog No: 40 Levha No: 8: 4 Kasa No: 6028-03 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: N/13 Plankare: I-V/a-I, I-V/a-e Derinlik: 58.68-57.93 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 5/4 reddish brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 7.5 YR 7/3 pink Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/4 reddish brown, 2.5 YR 4/6 red Ölçüler: AÇ: 18 cm KY: 4.90 cm CK: 0.50 cm Dip Çapı:- Tip: KS VI 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 41 Levha No: 8: 5 Kasa No: 24223-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/11 Plankare: IV-X/a-e Derinlik:57.38-57.35 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/8 red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/6 red Ölçüler: AÇ: 24 cm KY: 3.71 cm CK: 0.70 cm Dip Çapı:- Tip: KS VI 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 42 Levha No: 9: 1 Kasa No: 20050-04 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/12 Plankare: I-V/a-e Derinlik:57.83-57.74 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 4/3 reddish brown Ölçüler: AÇ: 14 cm KY: 2.52 cm CK: 0.57 cm Dip Çapı:- Tip: KS VI 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 83 Katalog No: 43 Levha No: 9:2 Kasa No: 25094-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: L/12 Plankare: I-X/a-c, VIII-X/d-i Derinlik: 58.05-57.96 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/6 red Ölçüler: AÇ: 20 cm KY: 2.50 cm CK: 0.40 cm Dip Çapı:- Tip: KS VI 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 44 Levha No: 9: 3 Kasa No: 15102-13 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: J/11 Plankare: III-X/a-i Derinlik: 56.75-56.62 Niteliği: Orta Hamur: TPO103 Hamur Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 R 3/3 dusky red, 2.5 YR 4/8 red Ölçüler: AÇ: 26 cm KY: 3.14 cm CK: 0.55 cm Dip Çapı: Tip: KS VI 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 45 Levha No: 9: 4 Kasa No: 27019-13 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: L/13 Plankare: I-V/a-c Derinlik: 58.08-57.95 Niteliği: Orta Hamur: TPO140 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 5/8 red Ölçüler: AÇ: 7 cm KY: 3.00 cm CK: 0.47 cm Dip Çapı:- Tip: KS VI 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 84 Katalog No: 46 Levha No: 9: 5 Kasa No: 20058-22 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/12 Plankare: I-V/a-e Derinlik: 57.74-57.66 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 8/2 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 4/4 brown Ölçüler: AÇ: 22 cm KY: 3.50 cm CK: 0.70 cm Dip Çapı: - Tip: KS VI 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 47 Levha No: 9: 6 Kasa No: 24028-02 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan:- Plankare:- Derinlik:- Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 R 4/6 red Ölçüler: AÇ: 12 cm KY: 3.30 cm CK:0.57 cm Dip Çapı:- Tip: KS VI 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 48 Levha No: 10: 1 Kasa No: 20021-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.95-57.91 Niteliği: İnce Hamur: TPİ101 Hamur Rengi: 5 YR 6/6 reddish yellow Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/2 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/4 reddish brown Ölçüler: AÇ: 26 cm KY: 0.5 cm CK: 0.60 cm Dip Çapı:- Tip: KS VI 4 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 85 Katalog No: 49 Levha No: 10: 2 Kasa No: 8107-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/13 Plankare: I-X/f-i Derinlik: 58.19-58.05 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/8 red, özü: 2.5 YR 5/1 reddish g. Astar rengi: İçte: 10 YR 8/3 very pale yellow Dışta: 10 YR 8/3 very pale yellow Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/8 red, 2.5 YR 5/8 red Ölçüler: AÇ: 22 cm KY: 6.48 cm CK: 0.67 cm Dip Çapı:- Tip: KS VI 4 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 50 Levha No: 10: 3 Kasa No: 2022-06 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: I/12 Plankare: I-V/c-e Derinlik: 58.39-58.33 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 6/6 reddish yellow Astar rengi: İçte: 5 YR 6/8 reddish yellow Dışta: 5 YR 6/8 reddish yellow Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/6 red, 2.5 YR 5/8 red Ölçüler: AÇ: 20 cm KY: 7.10 cm CK:0.60 cm Dip Çapı:- Tip: KS VII 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 51 Levha No: 10: 4 Kasa No: Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: N/13 Plankare: I-V/a-e Derinlik: 57.79 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 6/6 reddish yellow Astar rengi: İçte: 10 YR 7/3 very pale brown Dışta: 10 YR 7/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 6/6 reddish yellow, 5 YR 5/6 yellowish red Ölçüler: AÇ: 12.08 cm KY: 10.06 cm CK:- Dip Çapı:- Tip: KS VII 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 86 Katalog No: 52 Levha No: 11: 1 Kasa No: - Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: N/13 Plankare: I-V/a-e Derinlik: 57.79 Niteliği: Orta Hamur:- Hamur Rengi: 5 YR 6/6 reddish yellow Astar rengi: İçte: 10 YR 8/3 very pale brown Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 6/6 reddish yellow Ölçüler: AÇ: 22.2 cm KY: 12 cm CK:- Dip Çapı:- Tip: KS VII 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 53 Levha No: 11: 2 Kasa No:- Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: N/13 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 58.02 Niteliği: Orta Hamur:- Hamur Rengi: 5 YR 6/6 reddish yellow Astar rengi: İçte: 10 YR 8/3-7/3 very pale brown Dışta: 10 YR 8/3-7/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 5/8 yellowish red Ölçüler: AÇ: 18 cm KY: 12.05 cm. CK:- Dip Çapı:- Tip: KS VII 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 54 Levha No: 11: 3 Kasa No: - Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/13 Plankare: VI-VII/b-e Derinlik: 58.02 Niteliği: Orta Hamur: - Hamur Rengi: 5 YR 6/4 light reddish brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 6/8-7/8 reddish yellow Ölçüler: AÇ: 17 cm KY: 10.02 cm CK:- Dip Çapı:- Tip: KS VII 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 87 Katalog No: 55 Levha No: 12: 1 Kasa No: Cinsi: Kase Buluntu yeri: Alan: I/13 Plankare: IV/c Derinlik: 57.11 Niteliği: İnce Hamur:- Hamur Rengi: 10 YR 7/3 very pale brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 2.5 Y 8/3 pale yellow Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi:7.5 YR 6/6 reddish yellow, 5 YR 5/4 reddish brown Ölçüler: AÇ: 14.94 cm KY: 11.44 cm CK:- Dip Çapı: 5.43 cm. Tip: VIII Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 56 Levha No: 12: 2 Kasa No: 20048 Cinsi: Krater Gövde Parçası Buluntu yeri: Alan: K/12 Plankare: I-II/g-h Derinlik: 57.97-57.88 Niteliği: Orta Hamur: TPO104 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red, 2.5 YR 6/6 light red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 5/6 red, 2.5 YR 6/6 light red 2.5 YR 4/6 red, 2.5 YR 8/4 pink Ölçüler: AÇ: 57.05 cm KY: 25.06 cm Gövde Çapı: 61.07 cm K. Genişlik: 34.08 cm CK: 0.89 cm-1.57 cm/1.72 cm Kulp G.: 5.94 cm-8.47 cm Dip Çapı:- Tip: KR I Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Günel-Herbordt, 2014 88 Katalog No: 57 Levha No: 12: 3 Kasa No: 20043 Cinsi: Krater Gövde Parçası Buluntu yeri: Alan: K/12 Plankare: II/h Derinlik: 57.97 Niteliği: İnce Hamur: TPO104 Hamur Rengi: 5 YR 6/6 reddish yellow Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown, 10 YR 8/4 very pal brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 5/6-5/8 red, 5/4 reddish brown Ölçüler: AÇ: - KY: 27.06 cm Gövde Çapı: 54.00 cm K. Genişlik: 31.04 cm CK: 1.17 cm-1.92 cm Dip Çapı:- Tip: KR II Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Günel-Herbordt, 2014 Katalog No: 58 Levha No: 13: 1 Kasa No:- Cinsi: Krater Gövde Parçası Buluntu yeri: Alan: İ/11 Plankare: VI/d Derinlik: 57.08 Niteliği: Orta Hamur:- Hamur Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red, 5 YR 5/1 grey Astar rengi: İçte: 5 YR 5/4 reddish brown, 5 YR 5/6 yellowish red Dışta: 10 YR 8/2-8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red, 5 YR 6/6 reddish yellow Ölçüler: AÇ: 43 cm KY: 8.05 cm CK:- Dip Çapı:- Tip: KR III Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 59 Levha No: 13: 2 Kasa No: 15001-13 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: J/11 Plankare: I-II//f-i Derinlik: 57.93-57.36 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 7.5 YR 6/6 reddish yellow, özü: 7.5 YR 5/1 gray Astar rengi: İçte: 10 YR 7/4 very pale brown Dışta: 10 YR 7/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 YR 3/1 very dark gray Ölçüler: AÇ: KY: 3.50 cm CK: 0.90 cm Dip Çapı: Tip: ÇÖ I 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 89 Katalog No: 60 Levha No: 13: 3 Kasa No: 24256-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/11 Plankare: III-X/a-e Derinlik: 57.12-56.99 Niteliği: Orta Hamur: TPO107 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/8 red Astar rengi: İçte: 2.5 Y 8/3 pale yellow Dışta: 2.5 Y 8/3 pale yellow Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red Ölçüler: AÇ: 29 cm KY: 4.50 cm CK: 1.20 cm Dip Çapı: Tip: ÇÖ I 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 61 Levha No: 13: 4 Kasa No: 13113-03 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: İ/11 Plankare: VI-X/a-b Derinlik: 56.02-55.87 Niteliği: Orta Hamur: TPO103 Hamur Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/6 yellow Dışta: 10 YR 8/6 yellow Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 4/2 dark reddish gray Ölçüler: AÇ: 29 cm KY: 6.10 cm CK: 1.30 cm- 0.90 cm Dip Çapı:- Tip: ÇÖ I 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 62 Levha No: 14: 1 Kasa No: 20050-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/12 Plankare: I-V/a-e Derinlik: 57.83-57.74 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red Astar rengi: İçte:- Dışta: - Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 R 4/6 red Ölçüler: AÇ: 26 cm KY: 4.50 cm CK: 0.90 cm Dip Çapı:- Tip: ÇÖ I 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 90 Katalog No: 63 Levha No: 14: 2 Kasa No: 15102-19 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: J/11 Plankare: III-X/a-i Derinlik: 56.75-56.62 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/4 reddish brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 5/6 red Ölçüler: AÇ: 14 cm KY: 2.04 cm CK: 0.73 cm Dip Çapı:- Tip: ÇÖ I 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 64 Levha No: 14: 3 Kasa No: 24252-11 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: K/11 Plankare: VI-X/a-e Derinlik:56.86-56.81 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 6/6 light red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/3 very pale brown Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/8 red Ölçüler: AÇ: 16 cm KY: 3.02 cm CK: 0.80 cm Dip Çapı: Tip: ÇÖ I 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 65 Levha No: 14: 4 Kasa No: 16020-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: J/12 Plankare: I-X/a-e Derinlik: 57.76-57.67 Niteliği:Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 6/4 light reddish brown Astar rengi: İçte: 10 YR 8/3 very pale brown Dışta: 7.5 YR 6/4 light brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 R 3/6 dark red Ölçüler: AÇ: 10 cm KY: 7.30 cm CK:0.71 cm Dip Çapı:- Tip: ÇÖ II 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 91 Katalog No: 66 Levha No: 15: 1 Kasa No: 9118-20 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/a-i, I-V/c-i Derinlik: 57.37-57.31 Niteliği: Orta Hamur: TPO132 Hamur Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/3 very pale brown Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 4/1 dark gray, 5 YR 4/4 reddish brown Ölçüler: AÇ:- KY: 4.70 cm CK: 0.70 cm Dip Çapı:- Tip: ÇÖ II 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 67 Levha No: 15: 2 Kasa No: 9103-27 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/a-e Derinlik: 57.65-57.51 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/8 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/4 reddish brown Ölçüler: AÇ: 12 cm KY: 2.00 cm CK: 0.47 cm Dip Çapı:- Tip: ÇÖ II 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 68 Levha No: 15: 3 Kasa No: 27014-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: L/13 Plankare:- Derinlik:- Niteliği: Orta Hamur: TPO103 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/4 reddish brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 7/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 4/4 reddish brown Ölçüler: AÇ: 13 cm KY:5.50 cm CK: 0.60 cm Dip Çapı: Tip: ÇÖ II 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 92 Katalog No: 69 Levha No: 15: 4 Kasa No: 16006-13 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan:J/12 Plankare: I-X/a-e Derinlik: 57.96-57.84 Niteliği:Orta Hamur: TPO105 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/3 very pale brown Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 6/6 light red, 2.5 YR 4/3 reddish brown Ölçüler: AÇ: 20 cm KY: 3.84 cm CK: 1.22 cm-0.53 cm Dip Çapı:- Tip: ÇÖ II 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 70 Levha No: 16: 1 Kasa No: 8105-01 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/13 Plankare: IV/h Derinlik: 58.14-58.05 Niteliği: Orta Hamur: TPO103 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red, Özü: 10 YR 5/1 gray Astar rengi: İçte: 10 YR 7/4 very pale brown Dışta: 10 YR 7/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 5/8 red Ölçüler: AÇ: 16 cm KY: 4.42 cm CK: 0.92 cm-0.49 cm Dip Çapı:- Tip: ÇÖ II 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 71 Levha No: 16: 2 Kasa No: 2004 Yüzey Araştırması Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan:- Plankare: - Derinlik:- Niteliği: Orta Hamur: TPO155 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/8 red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/4 very pale brown Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/8 red Ölçüler: AÇ: 18 cm KY: 4.00 cm CK: 0.60 cm Dip Çapı: Tip: ÇÖ II 3 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 93 Katalog No: 72 Levha No: 16: 3 Kasa No: 9118-12 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/c-e Derinlik: 57.31-57.30 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/6 red Ölçüler: AÇ: 8 cm KY: 2.50 cm CK: 0.50 cm Dip Çapı: Tip: ÇÖ III Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 73 Levha No: 16: 4 Kasa No: 16098-05 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: J/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 58.64-58.44 Niteliği: Orta/Kaba Hamur: TPO107 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red, özü: 2.5 YR 4/1 dark reddish gray Astar rengi: İçte: 7.5 YR 7/4 pink Dışta: 7.5 YR 7/4 pink Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 5/8 red, 7.5 YR 4/2 brown Ölçüler: AÇ: 28 cm KY: 4.00 cm CK: 1.40 cm Dip Çapı:- Tip: ÇÖ IV Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 74 Levha No: 17: 1 Kasa No: TP 07/27 Cinsi: Üzengi Kulplu Testi Buluntu yeri: Alan: İ/11 Plankare: IX/g Derinlik: 57.15 m. Niteliği: İnce Hamur:- Hamur Rengi: 5 Y 7/2 light grey Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 7/2, 2.5 Y 7/2 light grey Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 5/4 reddish Brown, 7.5 YR 5/4 brown, 5 YR 4/1 dark grey Ölçüler: AÇ: 2.65 cm Y: 9.79 cm CK: - G.Çapı: 14.27 cm Dip Çapı: 8.47 cm Tip: ÜZKT I Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Günel, 2010: 25-49 94 Katalog No: 75 Levha No: 17: 2 Kasa No: TP 07/26 Cinsi: Üzengi Kulplu Testi Buluntu yeri: Alan: İ/11 Plankare: X/g Derinlik: 57.15 m. Niteliği: İnce Hamur:- Hamur Rengi: 5 YR 5/2 pink Astar rengi: İçte:- Dışta: 5 YR 6/4 light red/brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 R 5/6-5/8 red 10 R 6/8 light red Ölçüler: AÇ: 3.04 cm Y: 11 cm CK:- G.Çapı: 15.01 cm Dip Çapı: 6.03 cm Tip: ÜZKT I Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Günel, 2010: 25-49 Katalog No: 76 Levha No: 17: 3 Kasa No: TP 07/21 Cinsi: Üzengi Kulplu Testi Buluntu yeri: Alan: İ/11 Plankare: IX-X/g-h Derinlik: 57.20-57.15 m. Niteliği: İnce Hamur:- Hamur Rengi: 7.5 YR 7/3 pinkish-buff Astar rengi: İçte:- Dışta: 7.5 YR 7/3 pink, 7.5 YR 7/4 pink Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 5/6-5/8 red 2.5 YR 4/8 red Ölçüler: AÇ: 2.05 cm Y: 13.48 cm CK:- G.Çapı: 15.03 cm Dip Çapı: 6.63 cm Tip: ÜZKT II Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Günel 2010: 25-49 Katalog No: 77 Levha No: 18: 1 Kasa No: 9077-14 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.57-57.47 Niteliği: Orta Hamur: TPO106 Hamur Rengi: 7.5 YR 7/6 reddish yellow Astar rengi: İçte: 2.5 Y 8/3 pale yellow Dışta: 2.5 Y 8/3 pale yellow Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/8 red Ölçüler: AÇ: 7.00 cm KY: 8.50 cm CK: 0.70 cm Dip Çapı:- Tip: TS I 1 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 95 Katalog No: 78 Levha No: 18: 2 Kasa No: 25132-01 Cinsi: Testi Buluntu yeri: Alan: L/12 Plankare: VIII-X/a-i Derinlik: 57.59-57.59 Niteliği: Orta Hamur: TPO118 Hamur Rengi: 7.5 YR 5/1 gray Astar rengi: İçte: 10 YR 8/3 very pale brown Dışta:- Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 5/1 gray, 5 YR 3/3 dark reddish brown Ölçüler: AÇ: KY: 6.50 cm CK: 0.52 cm Dip Çapı:- Tip: TS I 2 Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 79 Levha No: 18: 3 Kasa No: 11243-03 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: L/11 Plankare: IV-V/f-i Derinlik: 56.77-56.69 Niteliği: Orta Hamur: TPO103 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/8 red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/3 very pale brown Dışta:10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 YR 3/3 dark brown Ölçüler: AÇ: 12 cm KY: 6.00 cm CK: 0.71 cm Dip Çapı: Tip: TS II Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 80 Levha No: 18: 4 Kasa No: 16027-27 Cinsi: Ağız Kenarı Buluntu yeri: Alan: J/12 Plankare: I-X/a-e Derinlik: 57.67-57.58 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 6/6 light red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/4 very pale brown Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 YR 4/1 dark gray Ölçüler: AÇ: 12 cm KY: 4.92 cm CK:1.12 cm- 0.60 cm Dip Çapı:- Tip: TS III Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi 96 Katalog No: 81 Levha No: 19: 1 Kasa No: Cinsi: Gövde P. (Krater) Buluntu yeri: Alan: K/11 Plankare: IV-X/a-e Derinlik: 56.96-56.86 Niteliği: Orta Hamur: TPO107 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/8 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 3/3 dark reddish brown Ölçüler: AÇ:- KY: 10.20 cm CK: 0.82 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 82 Levha No: 19: 2 Kasa No: 9077-26 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.57-57.47 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/8 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 7/6 yellow Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 3/6 dark red Ölçüler: AÇ:- KY: 9.11 cm CK: 0.69 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 83 Levha No: 19: 3 Kasa No: 25132-10 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: L/12 Plankare: VIII-X/a-i Derinlik: 57.59-57.59 Niteliği: Orta Hamur: TPO108 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/8 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 4/6 yellowish red, 5 YR 2.5/2 dark reddish brown Ölçüler: AÇ: KY: 4.20 cm CK: 0.70 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi 97 Katalog No: 84 Levha No: 19: 4 Kasa No: 9077-40 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.57-57.47 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 3/3 dark reddish brown Astar rengi: İçte: - Dışta: 2.5 Y 7/1 light gray Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 3/3 dark brown Ölçüler: AÇ: KY: 5.60 cm CK: 0.65 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 85 Levha No: 20: 1 Kasa No: 20230-05 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: K/12 Plankare: Derinlik: Niteliği: İnce Hamur: TPO153 Hamur Rengi: 7.5 YR 6/4 light brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 7/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/4 reddish brown Ölçüler: AÇ:- KY: 3.30 cm CK: 0.59 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 86 Levha No: 20: 2 Kasa No: 11234-18 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: VII-X/d-f Alan: L/11 Plankare: VI-X/a-g, Derinlik: 57.78-57.30 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 5/8 red Ölçüler: AÇ:- KY: 3.92 cm CK: 0.69 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi 98 Katalog No: 87 Levha No: 20: 3 Kasa No: 27087-16 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: L/13 Plankare: I-V/d-e Derinlik: 58.72-58.64 Niteliği: Orta Hamur: TPO134 Hamur Rengi: 7.5 YR 6/4 light brown Astar rengi: İçte: - Dışta: 7.5 YR 6/4 light brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/6 red, 2.5 YR 5/6 red Ölçüler: AÇ:- KY: 2.14 cm CK: 0.70 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 88 Levha No: 20: 4 Kasa No: 9111-19 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: Derinlik: Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red, özü: 2.5 YR 5/1 reddish gray Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 2.5/2 very dusky red, 2.5 YR 4/3 reddish brown Ölçüler: AÇ:- KY: 4.30 cm CK: 0.60 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 89 Levha No: 21: 1 Kasa No: 25118-05 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: L/12 Plankare: I-X/a-c, VIII-X/d-i Derinlik: Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/8 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/6 red Ölçüler: AÇ:- KY: 5.50 cm CK: 0.90 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi 99 Katalog No: 90 Levha No: 21: 2 Kasa No: 11185-01 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: L/11 Plankare: VI-X/a-e, IV-V/f-i Derinlik: 57.54-57.40 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 6/8 reddish yellow Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 2.5/1 black Ölçüler: AÇ:- KY: 4.20 cm CK: 0.70 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 91 Levha No: 21: 3 Kasa No: 24309-14 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan:K/11 Plankare: I-III/a-e Derinlik:57.00-56.92 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/8 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/2 weak red Ölçüler: AÇ:- KY: 4.02 cm CK: 0.68 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 92 Levha No:21: 4 Kasa No: 16120-05 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: J/12 Plankare: III-V/a-e Derinlik: 57.04 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/8 red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/3 very pale brown Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 6/8 light red Ölçüler: AÇ:- KY: 3.30 cm CK: 0.75 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi 100 Katalog No: 93 Levha No: 22: 1 Kasa No: 20058-03 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: K/12 Plankare: I-V/a-e Derinlik: 57.74-57.65 Niteliği: Orta Hamur:TPO103 Hamur Rengi: 5 YR 5/6 yellowish red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 6/8 light red, 5 Y 6/2 light olive gray Ölçüler: AÇ:- KY: 3.90 cm CK: 0.80 cm Dip Çapı:- Tip:- Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 94 Levha No: 22: 2 Kasa No: 11075-08 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: L/11 Plankare: I-III/f-i Derinlik: 57.05-56.99 Niteliği: Orta Hamur: TPO103 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/4 very pale brown Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 2.5/1 reddish black Ölçüler: AÇ: KY: 5.50 cm CK: 0.90 cm Dip Çapı:- Tip:- Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 95 Levha No: 22: 3 Kasa No: 9070-08 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.88-57.70 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte: 10 YR 8/4 very pale brown Dışta: 10 YR 8/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 5/6 ve 4/6 red Ölçüler: AÇ:- KY: 3.47 cm CK: 0.59 cm Dip Çapı:- Tip:- Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi 101 Katalog No: 96 Levha No: 22: 4 Kasa No: 8126-03 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: M/13 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.90-57.79 Niteliği: İnce Hamur: TPİ116 Hamur Rengi: 7.5 YR 5/4 brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 7.5 YR 5/4 brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 3/2 dark brown Ölçüler: AÇ:- KY: 5.00 cm CK: 0.50 cm Dip Çapı:- Tip:- Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 97 Levha No: 23: 1 Kasa No: 11136-08 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: IV-VII/f-i Alan: L/11 Plankare: IV-X/f-i Derinlik: 57.57-57.50 Niteliği: İnce Hamur: TPİ154 Hamur Rengi: 7.5 YR 6/4 light brown Astar rengi: İçte: 7.5 YR 7/4 pink Dışta: 7.5 YR 7/4 pink Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 4/2 brown Ölçüler: AÇ:- KY: 5.20 cm CK: 1.10 cm Dip Çapı:- Tip:- Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 98 Levha No: 23: 2 Kasa No: 24219-02 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: K/11 Plankare: I-X/a-e Derinlik: 57.41-57.38 Niteliği: Orta Hamur: TPO103 Hamur Rengi: 2.5 YR 4/8 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 3/2 dark brown Ölçüler: AÇ: KY: 7.30 cm CK: 1.20 cm Dip Çapı:- Tip:- Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi 102 Katalog No: 99 Levha No: 23: 3 Kasa No: 24052-05 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: K/11 Plankare: I-X/a-I, I-V/f-i Derinlik: 57.40-57.30 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 5/4 reddish brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 7/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 10 R 2.5/1 reddish black Ölçüler: AÇ:- KY: 4.50 cm CK: 0.70 cm Dip Çapı:- Tip:- Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 100 Levha No: 23: 4 Kasa No: 3009-14 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: I/13 Plankare: I-V/a-e Derinlik: 58.81-58.69 Niteliği: Orta Hamur: TPO139 Hamur Rengi: 5 YR 6/6 reddish yellow, özü: 10 R 5/1 reddish gray Astar rengi: İçte: - Dışta: 7.5 YR 6/4 light brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 4/3 reddish brown Ölçüler: AÇ:- KY: 5.00 cm CK: 0.80 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 101 Levha No: 24: 1 Kasa No: 20187-02 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: K/12 Plankare: VI-X/a-e Derinlik: 57.80-57.64 Niteliği: Orta Hamur: TPO103 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red. Astar rengi: İçte:- Dışta: 2.5 Y 8/3 pale yellow Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 3/1 dark reddish gray Ölçüler: AÇ:- KY: 4.50 cm CK: 1.00 cm Dip Çapı:- Tip:- Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi 103 Katalog No: 102 Levha No: 24: 2 Kasa No: - Cinsi: Göve P. Buluntu yeri: Alan: M/13 Plankare: VII-VIII/c-d Derinlik: 58.30-58.20 Niteliği: Orta Hamur: - Hamur Rengi: 10 YR 6/4 light yellowish brown Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 6/8 reddish yellow,5 YR 5/8 yellowish red Ölçüler: AÇ: - KY:- CK: - Dip Çapı:- Tip:- Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine-Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 104 Levha No: 24: 3 Kasa No: 9077-01 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.57-57.47 Niteliği: Orta Hamur: TPO107 Hamur Rengi: 2.5 YR 5/6 red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 7/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/8 red Ölçüler: AÇ:- KY: 3.50 cm CK: 0.80 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 105 Levha No: 24: 4 Kasa No: 25044-04 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: L/12 Plankare: I-X/a-i, I-VII/d-e Derinlik: 57.99-57.88 Niteliği: İnce Hamur: TPİ116 Hamur Rengi: 7.5 YR 5/4 brown Astar rengi: İçte:- Dışta:- Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 2.5 YR 4/3 reddish brown Ölçüler: AÇ:- KY: 4.50 cm CK: 0.50 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi 104 Katalog No: 106 Levha No: 25: 1 Kasa No: 25061 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: L/12 Plankare: I-X/a-i, I-VII/d-g Derinlik: 57.75-57.73 Niteliği: Orta Hamur: TPO103 Hamur Rengi: 5 YR 6/6 reddish yellow Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 6/6 reddish yellow Ölçüler: AÇ:- KY: 4.00 cm CK: 0.90 cm Dip Çapı:- Tip: - Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 107 Levha No: 25: 2 Kasa No: 9045-14 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: VI-X/f-i Derinlik: 56.96-56.62 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 6/6 reddish yellow Astar rengi: İçte: 10 YR 7/4 very pale brown, 10 YR 7/2 light gray Dışta: 7.5 YR 7/4 pink Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 7.5 YR 2.5/1 black, 5 YR 3/2 dark reddish brown Ölçüler: AÇ: - KY: 6.50 cm CK: 1.00 cm Dip Çapı:- Tip:- Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi Katalog No: 108 Levha No: 25: 3 Kasa No: 9077-43 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: M/12 Plankare: I-V/f-i Derinlik: 57.57-57.47 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 4/6 yellowish red Astar rengi: İçte: - Dışta: 10 YR 8/3 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 3/1 very dark gray Ölçüler: AÇ:- KY: 3.30 cm CK: 0.59 cm Dip Çapı:- Tip:- Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi 105 Katalog No: 109 Levha No: 25: 4 Kasa No: 24040-35 Cinsi: Gövde P. Buluntu yeri: Alan: K/11 Plankare: I-X/a-i Derinlik:57.80-57.62 Niteliği: Orta Hamur: TPO102 Hamur Rengi: 5 YR 4/6 yellowish red Astar rengi: İçte:- Dışta: 10 YR 7/4 very pale brown Bezeme Tekniği ve Motif: Boya Bezeme Rengi: 5 YR 5/4 reddish brown Ölçüler: AÇ:- KY: 5.50 cm CK: 0.90 cm Dip Çapı:- Tip:- Dönem: II 1 Yayınlandığı Yer: Çine Tepecik Kazı Arşivi 106 Kısaltmalar Listesi AÇ: Ağız Çapı a.g.e: Adı geçen eser Ck: Cidar Kalınlığı Çiz.: Çizim ÇÖ: Çömlek EH: Erken Hellas EM: Erken Minos Fig.: Figür FM: Furumark Motif FS: Furumark Tip GH: Geç Hellas GM: Geç Minos KR: Krater KS: Kase KY: Korunan Yükseklik Lev.: Levha M.Ö.: Milattan Önce myö: Milyon yıl önce OM: Orta Minos OH: Orta Hellas Res.:Resim Şek.:Şekil TP: Tepecik TS: Testi ÜZKT: Üzengi Kulplu Testi Vd.: ve diğerleri 107 Kaynaklar Akdeniz 1997 E. Akdeniz, ‘’1995 yılı Büyük Menderes Ovası ve Çevresi Yüzey Araştırmaları’’, XIV. AST II, Kültür Bakanlığı Basımevi, Ankara: 233- 254. Atalay 1982 İ. Atalay, Türkiye Jeomorfolojisine Giriş. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Yayınları 9, İzmir. Aykurt 2010 A. Aykurt, “Late Bronze Age Pottery from Çeşme Bağlararası”, Olba XVIII: 1-63. Barber 1974 R.L.N. Barber, ‘’Phylakopi 1911 and the history of the later Cycladic Bronze Age’’, BSA 69 (1974): 1-53. Benzi 1993 M. Benzi, ‘’The Late Bronze Age Pottery from Vathy Cave, Kalymnos’’ C. Zerner, P. Zerner, J.Winder (Eds.), Wace and Blegen. Pottery as Evidence for Trade in the Agean Bronze Age. Amsterdam: 275-288. Blegen 1921 C.W. Blegen, Korakou. A Prehistoric Settlement near Corinth. Boston: American School of Classical Studies at Athens. Blegen 1937 C.W. Blegen, Prosymna. The Helladic Settlement preceding the Argive Heraeum I-II, Cambridge. Blegen vd. 1958 C.W. Blegen – C. Boulter – J. L. Caskey – M. Rawson, Troy. Settlements VIIa, VIIb and VIII, Princeton: University Press. Boysal 1969 Y. Boysal, Katalog der Vasen im Museum in Bodrum I. Mykenisch-Protogeometrisch. Ankara. Burns 2010 B. E. Burns, “Trade” The Oxford Handbook of Bronze Age Aegean (ca. 3000-1000 BC), E. H. Cline (ed), Oxford: 291-304. Oxford University Press. Büyükkolancı 2005 M. Büyükkolancı, ‘’Eski Efes Ayasuluk Tepesi’’, M. Şahin, H. Mert (eds.), Ramazan Özgan’a Armağan, Ege Yayınları, İstanbul. Büyükkolancı 2007 M. Büyükkolancı, “Apaša, das alte Ephesos und Ayasoluk”, J. Cobet – V. von Graeve – W.-D. 108 Niemeier – K. Zimmermann (eds.), Frühes Ionien eine Bestandsaufnahme, Panionion-Symposion Güzelçamlı 26 September-1. Oktober 1999, 21-26. Mainz am Rhein. Büyükkolancı 2008 M. Büyükkolancı, “Selçuk Ayasuluk Tepesi (Eski Efes) “Appasas” mı?”, A. Erkanal-Öktü – S. Günel – U. Deniz (eds.), Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz Geç Tunç Çağı Kültürleri Üzerine Yeni Araştırmalar, Ankara: 41-55. Crouwel 2006 J. H. Crouwel, “Late Mycenaean Pictorial Pottery a Brief Review”, E. Rystedt – B. Wells (eds.), Pictorial pursuits. Figurative painting on Mycenaean and Geometric pottery, Stockholm: 15-22. Crouwel 2007 J. H. Crouwel, “Pictorial Pottery of LH III C Middle and its Antecedents”, S. Deger- Jalkotzy – M. Zavadil (eds.), LH III C Chronology and Synchronisms II LH III C Middle, Wien: 73-88. Çınardalı Karaaslan 2008 N. Çınardalı Karaaslan, “Recent Investigations at Panaztepe Harbour Town”, A. Erkanal-Öktü – S. Günel – U. Deniz (eds.), Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz Geç Tunç Çağı Kültürleri Üzerine Yeni Araştırmalar, Ankara: 57-68. Deger-Jalkotzy 1998 S. Deger-Jalkotzy, “The Last Mycenaeans and Their Successors Updated.” In Mediterranean Peoples, 114-28. Deger-Jalkotzy- Zavadil 2003 S. Deger-Jalkotzy- M. Zavadil, (eds).LH IIIC Chronology and Synchronisms. Proceedings of the international workshop held at the Austrian Academy of Sciences at Vienna. May 7th and 8th, 2001,Wien. 109 Deger-Jalkotzy- Zavadil 2007 S. Deger-Jalkotzy- M. Zavadil, (eds).LH IIIC Chronology and Synchronisms II. LH IIIC Middle. Proceedings of the international workshop held at the Austrian Academy of Sciences at Vienna. October 29th and 30th, 2004,Wien. Demakopoulou- Crouwel 1998 K. Demakopoulou-J.H. Crouwel, ‘’Some Mycenaean Tombs at Palaiokastro’’, BSA 93: 269-283. Desborough 1964 V. R. d’A Desborough, The Last Mycenaeans and Their Successors. Oxford: Clarendon. Dickinson 1974 O. T. P. K. Dickinson “The Definition of Late Helladic I.” BSA 69: 109-20. Dickinson 2006 O. T. P. K. Dickinson, The Aegean from Bronze Age to Iron Age: Continuity and Change between the Twelfth and Eighth Centuries B.C. London: Routledge. Erkanal 2008 H. Erkanal, “Geç Tunç Çağı’nda Liman Tepe”, A. Erkanal-Öktü – S. Günel – U. Deniz (eds.), Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz Geç Tunç Çağı Kültürleri Üzerine Yeni Araştırmalar, Ankara: 91- 100. Erkanal-Erkanal 1986 A. Erkanal- H. Erkanal, ‘’A New Archaeological Excavation in Western Anatolia. Panaztepe’’, Turkish Review I/3, 1986, 67-76. Erkanal - Karaturgut 2004 H. Erkanal- E. Karaturgut, “2002 Yılı Çeşme- Bağlararası Kazıları”, 25. KST, 26-31 Mayıs 2003, Ankara: 153-164. 110 Erkanal - Keskin 2009 H. Erkanal- L. Keskin, “Relations between the Urla peninsula and the Minoan world”, C. F. Macdonald – E. Hallager – W.-D. Niemeier (eds.), The Minoans in the central, eastern and northern Aegean – new evidence, Athens: 97-107. Erkanal Vd. 2009 H. Erkanal – V. Şahoğlu – R. Tuncel – O. Kouka – L. Keskin – İ. Tuğcu, “Liman Tepe 2007 Yılı Kazıları.” 30. KST, 26-30 Mayıs 2008, Ankara: 299-322. Erkanal Öktü 2000 A. Erkanal Öktü, “Überblick über die Siegelfunde von Bakla Tepe, Liman Tepe und Panaztepe”, I. Pini (ed.), Corpus der Minoischen und Mykenischen Siegel. Minoisch-mykenische Glyptik. Stil, Ikonographie, Funktion, 6: 67-77. Erkanal Öktü 2002 A. Erkanal Öktü, ‘’İzmir Bölgesi Arkeolojik Araştırmalarında Panaztepe Kazısının Yeri’’, İzmir Kent Kültürü Dergisi 5, 2002. 188-195. Erkanal Öktü 2008 A. Erkanal Öktü,“The Late Bronze Age Cemeteries of Panaztepe”, A. Erkanal-Öktü, S. Günel, U. Deniz (eds.), Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz Geç Tunç Çağı Kültürleri Üzerine Yeni Araştırmalar, Ankara: 69-90. Ersoy 1988 Y. E. Ersoy, ‘’Finds from Menemen/Panaztepe in the Manisa Museum’’, BSA 83, 1988, 55-82. Evely 2006 D. Evely, (ed)., Lefkandi IV: The Bronze Age. The Late Helladic IIIC Settlement at Xeropolis. London: British School at Athens. Forsdyke 1925 E. J. Forsdyke, Prehistoric Aegean Pottery, Catalogue of the Greek and Etruscan Vases in the British Museum Vol. I Part 1. 111 French 1967 E. French, “Pottery From Late Helladic Iııbı Destruction Contexts At Mycenae” BSA 62: 149-93. Frizell 1986 B. Frizell, Asine II.3 Results of the Excavations East of the Acropolis 1970-74, The Late and Final Mycenaean Periods, Stockholm. Furtwängler- Loeschcke 1879 A. Furtwängler-G. Loeschcke, Mykenische Thongefässe: Festschrift zur Feier des fünfzigjährigen Bestehens des Deutschen Archaeologischen Institutes in Rom im Aufträge des Institutes in Athen herausgegeben. Berlin: Asher. Furumark 1941a A. Furumark, The Mycenaean Pottery. Analysis and Classification. Stockholm. Furumark 1941b A. Furumark, The Chronologhy of Mycenaean Pottery. Stockholm. Furumark 1992 A. Furumark, Mycenaean Pottery III. Plates. Stockholm. Greaves 2010 M. Greaves, “Western Anatolia”, E. H. Cline (ed.), The Bronze Age Aegean (ca. 3000-1000 BC), Oxford: 877-889. Günel 1999a S. Günel, Panaztepe II. M.Ö. 2. Bine Tarihlendirilen Panaztepe Seramiğinin Batı Anadolu ve Ege Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi / Die Keramik von Panaztepe und ihre Bedeutung für Westkleinasien und die Ägäis im 2. Jahrtausend. Ankara: Türk Tarih Kurumu. 112 Günel1999b S. Günel, “Vorbericht über die mittel- und spätbronzezeitliche Keramik vom Liman Tepe”, IstMitt 49: 41-82. Günel 2003 S. Günel, “2001 Yılı Aydın ve Muğla İlleri Yüzey Araştırmaları”, 20. AST II, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara, 2003: 113-126. Günel 2004 S. Günel, ’’Aydın Ve Muğla İlleri 2002 Yılı Yüzey Araştırmaları”, 21. AST, Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara: 2004: 325- 334. Günel 2005 S. Günel, Aydın ve Muğla İlleri 2003 Yılı Yüzey Araştırmaları”, 22. AST I, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara 2005: 183-192. Günel 2006 S. Günel, “Çine-Tepecik Höyüğü 2004 Yılı Kazıları” 27. KST I, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara, 2006: 19-28. Günel 2007 S. Günel, “Çine-Tepecik Höyüğü 2005 Yılı Kazıları” 28. KST I, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara, 2007: 231-246. Günel 2008a S. Günel, “Çine – Tepecik Höyük 2006 Yılı Kazıları.” 29. KST 1. cilt, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara, 2008, 73-90. Günel 2008b S. Günel, “Çine-Tepecik Kazıları ve Bölge Arkeolojisine Katkıları”, A. Erkanal-Öktü – S. Günel – U. Deniz (eds.), Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz Geç Tunç Çağı Kültürleri Üzerine Yeni Araştırmalar, Ankara: 129-139. Günel 2009 S. Günel, “Çine-Tepecik 2007 Yılı Kazıları.” 30. KST I, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara, 2009, 227-240. Günel 2010a S. Günel, “Çine-Tepecik 2008 Yılı Kazıları.” 31. KST I, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara, 2010, 459-473. 113 Günel 2010b S. Günel, “Mycenaean cultural impact on the Çine (Marsyas) plain, southwest Anatolia: the evidence from Çine-Tepecik”, AS 60: 25-49. Günel-Herbordt 2010 S. Günel- S. Herbordt, “Ein hethitischer Siegelabdruck aus Çine-Tepecik” AA 2010/ 1: 1-11. Günel 2011a S. Günel, “Çine-Tepecik 2009 Yılı Kazıları.” 32. KST I, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara, 2011, 69-80. Günel 2011b S.Günel, “Çine-Tepecik Kazıları Işığında Bölgenin Tarihöncesi Kültürleri Üzerine Bir İnceleme”, A. Öztan – Ş. Dönmez (eds.), Karadeniz’den Fırat’a Bilgi Üretimi. Önder Bilgi’ye Armağan Yazılar, İstanbul, 217-232. Günel 2012 S. Günel, ‘’Menderes Bölgesinde MÖ. 2. Binyıl Kenti: Çine- Tepecik“, Colloquıum Anatolicum XI: 55-80. Günel 2013a S. Günel, “Çine-Tepecik 2010 Yılı Kazıları”, 33. KST II, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara 2012: 19-37. Günel 2013b S. Günel, “Çine-Tepecik 2011 Yılı Kazıları”, 34. KST II, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara 2013: 377-386. Günel 2014a S. Günel, “Çine-Tepecik 2012 Yılı Kazıları”, 35. KST II, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara 2014: 111-123. Günel 2014b S. Günel, “Çine-Tepecik 2013 Yılı Kazıları”, 36. KST I, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara 2013: 287-299. Günel 2014c S, Günel, “MÖ 2. Binde Çine-Tepecik Yerleşmesinin Batı Anadolu Arkeolojisindeki Yeri ve Katkıları”, N. Çınardalı- Karaaslan, A. Aykurt, N. Kolankaya-Bostancı ve Y. H. Erbil (ed.), Armağan Erkanal’a Armağan, Anadolu Kültürlerine Bir Bakış / Compiled in Honor of Armağan Erkanal, 114 Some Observation on Anatolian Cultures, Hacettepe Üniversitesi Yayını, Ankara: 243-256. Gür 2014 B. Gür, Miken Uygarlığı ve Ahhiyawa, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul. Haskell 1985 H. Haskell, ‘’T he Origin of the Aegean Stirrup Jar and its Earliest Evolution and Distribution (MB III- LB I)’’ AJA 89: 1985, 221-229. Hood 1982 S. Hood, Excavations in Chios 1938-1955. Prehistoric Emporio and Ayio Gala. Volume II. The British School of Archaeology at Athens. Thames and Hudson. Jablonka 2010 P. Jablonka, “Troy”, E. H. Cline (ed.), The Bronze Age Aegean (ca. 3000-1000 BC), Oxford: 849-861. Jung 2010 R. Jung, “End of the Bronze Age”, E. H. Cline (ed.), The Bronze Age Aegean (ca. 3000-1000 BC), Oxford: 171-184. Kleiner 1969/70 G. Kleiner, “Stand der Erforschung von Alt-Milet”, IstMitt 9/20: 113- 123. Kohlmeyer 1983 K. Kohlmeyer, “Felsbilder der hethitischen Groβreichszeit”, ActaPraehistA 15: 7-154 Leonard 1981 A. Jr. Leonard, ‘’Consideration of Morphological Variations in the Mycenaean Pottery from the Southeastern Mediterranean’’, BASOR 241: 1981, 87-101. Mallwitz 1959/60 A. Mallwitz, “Zur mykenischen Befestigung von Milet”, IstMitt 9/10: 67-76. Marchese 1986 R.T. Marchese, ‘’The Lower Meander Flood Plain. A Regional Settlement Study’’. Bar International Series 292. 115 Marchese 1989 R.T. Marchese, ‘’ The Historical Archaeology of Northern Caria. A study in Cultural Adaptations’’ Bar International Series 536. Mee 1978 C. Mee, ‘’Aegean Trade and Settlement in Anatolia in the Second Millennium B.C.’’, AnaSt 28, 1978, 121- 156. Meriç 2003 R. Meriç ,“Excavations at Bademgediği Tepe (Puranda) 1999-2002: A Preliminary Report”, IstMitt 53: 79-98. Meriç 2007a R. Meriç, “Ein Vorbericht über eine spätbronzezeitliche befestigte Höhensiedlung bei Metropolis in Ionien: die Arzawa – Stadt Puranda?”, J. Cobet – V. von Graeve – W.-D. Niemeier – K. Zimmermann (eds.), Frühes Ionien eine Bestandsaufnahme,Panionion-Symposion Güzelçamlı 26 September-1.Oktober 1999, Mainz am Rhein: 27-36. Meriç 2007b R. Meriç, “2005 Yılı Metropolis Kazıları” 28. KST II, 29 Mayıs-2 Haziran 2006, Çanakkale, Ankara: 243- 252. Meriç-Mountjoy 2001 R. Merriç – P. A. Mountjoy, “Three Mycenaean vases from Ionia”, IstMitt 51: 137-141. Meriç-Mountjoy 2002 R.Meriç – P. A. Mountjoy, “Mycenaean Pottery from Bademgediği Tepe (Puranda) in Ionia: A preliminary report”, IstMitt 52: 79-98. Momigliano 2009 N. Momigliano, “Minoans at Iasos.” C. F. Macdonald, E. Hallager and W.-D. Niemeier (eds.), The Minoans in the central, eastern and northern Aegean – new evidence, Athens: 121-140. Morricone 1972-1973 L. Morricone, ‘’Coo-Scavi e scoperte nel ‘’Serraglio’’ e in 116 localita minori (1935-1943)’’,nnuario della Scuola archeologica di Atene e delle missioni italiane in Oriente, Vol. L-LI: 139-396. Mountjoy 1983 P.A. Mountjoy, Orchomenos V: Mycenaean Pottery from Orchomenos, Eutresis, and Other Boeotian Sites. Munich: Verlag der Bayerischen Jdkademie der Wissenschaften. Mountjoy 1986 P.A. Mountjoy, Mycenaean Decorated Pottery: A Guide:to Identification. Gothenburg: Äström. Mountjoy 1993 P.A. Mountjoy, Mycenaean Pottery: An Introduction, Oxford. Mountjoy 1999 P.A. Mountjoy, Regional Mycenean Decorated Pottery I-II, Rahden. Mountjoy 2006 P. A. Mountjoy, “Mycenaean Pictorial Pottery from Anatolia in the Transitional LH IIIB2-LH IIIC Early and the LH IIIC Phases”, E. Rystedt - B. Wells (eds.), Pictorial pursuits. Figurative painting on Mycenaean and Geometric pottery, Stockholm: 107-121. Mountjoy 2008 P. A. Mountjoy, The Johann Wolfgang Von Goethe University Collections. The Mycenaean And The Minoan Pottery (Frankfurter Archaologısche Schrıften) Dr Ludwig Reichert Verlag. Niemeier- Niemeier 1997 B. Niemeier–W.-D. Niemeier, “Milet 1994-1995. Projekt Minoisch-Mykenisches bis 117 Protogeometrisches Milet: Zielsetzung und Grabungen auf dem Stadionhügel und am Athenatempel”, AA, 1997:189-248. Niemeier 1998 W.-D Niemeier, “The Mycenaeans in Western Anatolia and the Problem of the Origins of the Sea Peoples”, S. Gitin, A. Mazar - E. Stern (eds.), Mediterranean Peoples in Transition, Jerusalem: 17-65. Niemeier 2007 W.-D Niemeier, “Milet von den Anfängen menschlicher Besiedlung bis zur Ionischen Wanderung”, J. Cobet – V. von Graeve – W.-D. Niemeier – K. Zimmermann (eds.), Frühes Ionien eine Bestandsaufnahme, Panionion-Symposion Güzelçamlı 26 September-1.Oktober 1999, Mainz am Rhein: 3-20. Ökse 2012 A. T. Ökse, Önasya Arkeolojisinde Çanak Çömlek (Teknik Özellikler, Biçimler), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul. Özgünel 1983 A. C. Özgünel, ‘’Batı Anadolu ve içerlerinde Miken etkileri’’. Belleten XLVII, 697-804. Özgünel 1987 A. C. Özgünel, ‘’Selçuk Arkeoloji Müzesinde saklanan Miken Pyxisi ve düşündürdükleri’’. Belleten, 51, 535-547. Özgünel 1996 A. C. Özgünel, Mykenische Keramik in Anatolien, Asia Minor Studien Band 23, Bonn. Özgünel 2006 A.C. Özgünel, ‘’Urla-Limantepe (Klazomenai) Kazılarında Gün Işığına Çıkarılan Miken Seramiğine Bakış’’, A. Erkanal- Öktü vd. (eds.) Hayat Erkanal’a Armağan, Kültürlerin Yansıması. Studies in Honor of Hayat Erkanal, Cultural Reflections, 594-601, Homer Kitabevi, İstanbul. 118 Özgünel 2013 A. C. Özgünel, Anadoluda Miken Seramiği, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara. Özkan- Erkanal 1999 T. Özkan-H. Erkanal, Tahtalı Barajı Kurtarma Kazısı Projesi , T.C. Kültür Bakanlığı, İzmir Arkeoloji Müzesi. Palmer 2003 R. Palmer, ‘’Trade in Wine, Perfumed Oil and Foodstuffs: the Linear B Evidence and Beyond’’, Ploes.. Sea Routes… Interconnections in the Mediterranean, 16th-6th c. BC. Proceedings of the International Symposium held at Rethymnon, Crete, September 29th-October 2nd 2002, N. Chr. Stampolidis-V. Karageorghis (eds.) Athens, University of Crete and the A.G. Leventis Foundation, 2003: 125-140. Robinson vd. 1930 D.M. Robinson-C.G. Harcum-J.H. Iliffe, A Catalogue of the Greek Vases in the Royal Ontario Museum of Archaeology, Toronto. Rutter 1992 J. B. Rutter, “Cultural Novelties in the Post-palatial Aegean World: Indices of Vitality or Decline?” In The 12th Century B.C.: The Crisis Years, ed. William A. Ward and Martha S. Joukowsky, 61-78. Dubuque: Kendall/Hunt. Rutter 2007 J. B. Rutter, “How Different Is LH IIIC at Mitrou? An Initial Comparison with Kalapodi, Kynos, and Lefkandi.” In LH IIIC Middle, 287-300. Rutter 2010 J. B. Rutter, “Mycenaean Pottery”, E. H. Cline (ed.), Th Bronze Age Aegean (ca. 3000-1000 BC), Oxford: 415-429. Schachermeyr 1979 F. Schachermeyr, “The Pleonastic Pottery of Cretan Middle IIIIC and Its Cypriote Relations.” In Acts of the International Archaeological Symposium “The Relations between Cyprus and Crete ca. 2000-500 b.c.”: Nicosia, 16th April- 119 22nd April 1978, 204-14. Nicosia: Department of Antiquities, Cyprus. Schachermeyr 1980 F. Schachermeyr, Die ägäische Frühzeit IV: Griechenland im Zeitalter der Wanderungen vom Ende der mykenischen Ära bis auf die Dorier. Vienna: Verlag der Österreichishen Akademie der Wissenschaften. Shelton 2010 K. K. Shelton, “Mainland Greece”, E. H. Cline (ed.), The Bronze Age Aegean (ca. 3000-1000 BC), Oxford: 139-148. Stockhammer 2007 P. W. Stockhammer, Kontinuität und Wandel: Die Keramik der Nachpalastzeit aus der Unterstadt von Tiryns. PhD diss., University of Heidelberg; http://www.ub.uni- heidelberg.de/archiv/8612. Şahoğlu 2007 V. Şahoğlu, “Çeşme-Bağlararası: A New Excavation in Western Anatolia”, F. Felten – W. Gauss – R. Smetana (eds.), Middle Helladic Pottery and Synchronisms, Proceedings of the International Workshop held at Salzburg, Wien: 309-322. Thomas 1997 P. M. Thomas 1997. “Mycenaean Kylix Painters at Zygouries.” In ΤΕΧΝΗ, 377-83. Thomas 2004 P. M. Thomas “Some Observations on the ‘Zygouries’ Kylix and Late Helladic IIIB Chronology” In ΧΑΡΙΣ, 207-24. Thomas 2005 P. M. Thomas “A Deposit of Late Helladic IIIB:i Pottery from Tsoungiza.” Hesperia 74:451-573· 120 Thomatos 2006 M. Thomatos, The Final Revival Of The Aegean Bronze Age: A Case Study Of The Argolid, Corinthia, Attica, Euboea, The Cyclades, And The Dodecanese During LH IIIC Middle. Oxford: Archaeopress. Thomatos 2007 M. Thomatos, “Koine And Subsidiary Koines: Coastal And Island Sites Of The Central And Southern Aegean During LH IIIC Middle.” In LH IIIC Middle, 315-27. van Wijngaarden 2002 G. van Wijngaarden, Use and Appreciation of Mycenaean Pottery in the Levant, Cyprus, and Italy (ca. 1600-1200 BC). Amsterdam: Amsterdam University Press. von Gerkan 1925 A. Von Gerkan, Kalabaktepe Athenatempel und Umgebung, Milet I. 8. Ventris-Chadwick M. Ventris-J. Chadwick, Documents in Mycenaean Greek, 2nd ed. Cambridge. Vermeule-Karageorghıs 1982 E. Vermeule-V. Karageorghis, Mycenaean Pictorial Vase Painting. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. Vitale 2006 S. Vitale, “The LH IIIB-LH IIIC Transition on the Mycenaean Mainland: Ceramic Phases and Terminology.” Hesperia 75:177-204. Voigtländer 2003 W. Voigtländer, Tiryns: Forschungen und Berichte X: Die Palaststilkeramik. Mainz: von Zabern. Yakar 2007 J. Yakar, Anadolu’nun Etnoarkeolojisi. Homer Kitabevi, İstanbul. 121 TABLOLAR, HARİTALAR, RESİMLER, GRAFİKLER VE LEVHALAR LİSTESİ Tablo 1 Kronoloji Tablosu (Mountjoy, 2008: 3) Tablo 2 Çine-Tepecik Kronoloji Tablosu (Günel, 2014a: 118) Tablo 3 Çine-Tepecik Miken Seramiği Motiflerinin Tablosu (Çine-Tepecik Kazı Arşivi- Furumark 1941a) Harita 1 Çine-Tepecik’in Konumunu da Gösteren Genel Harita (Günel, 2010: 26) Harita 2 Çine-Tepecik Konumunu Gösteren Batı Anadolu Haritası (Günel-Herbordt, 2010: 2) Resim 1 Çine-Tepecik Genel Görünümü ve Topografik Plan (Günel 2010: 27 ve Çine Tepecik Kazı Arşivi) Resim 2 Çine-Tepecik Genel Görünüm (Çine Tepecik Kazı Arşivi) Resim 3 Çine-Tepecik M.Ö. 2. binyıl savunma sistemi ve yerleşmeye ait mimari kalıntılar (Günel, 2012: 74) Resim 4 Çine-Tepecik, Surun güneybatı uzantısında yer alan kule yapısıyla bağlantılı Yapı 1 (Günel, 2012: 75) Resim 5 Çine-Tepecik 2007-2008 Yapı Kalıntıları, Yapı 2 (magazin) ve Taş Platform (Günel, 2012: 77) Resim 6 Çine-Tepecik 2007-2008 Yapı Kalıntıları, Taş Platform (Günel, 2010: 29) Resim 7 I/13 açması, Miken kabı-Derin Kase (Günel, 2010: 31) Resim 8 Yapı 1’de ele geçen Miken üzengi kulplu testileri (Günel, 2010: 32-34) Resim 9 Yapı 1’de ele geçen Miken üzengi kulplu testileri (Günel, 2012: 22) Resim 10 Yapı 2’de (magazin) Resimsel stil özelliği taşıyan Krater parçaları (Günel-Herbordt, 2014: 4,6) Resim 11: Yapı 2’de ele geçen Hitit hiyeroglifli mühür baskısı (Günel-Herbordt, 2010: 6) Resim 12: Yapı 2’de ele geçen Hitit hiyeroglifli mühür baskısı (Günel-Herbordt, 2014: 9) Grafik 1: Çine-Tepecik Miken Seramiği Kap Formları Grafik 2: Çine-Tepecik Miken Seramiği Hamur Gruplarının Dağılımı Grafik 3: Çine-Tepecik Miken Seramiğinde Görülen Motiflerin Dağılımı 122 LEVHALAR YAYINLANDIĞI YER Levha 1: Kase tipleri (KS I- KS II 1) (Günel, 2010: 35, fig. 12), Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 2: Kase tipleri (KS II 1- KS II 2- KS III) Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 3: Kase tipleri (KS IV- KS V1) Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 4: Kase tipleri (KS V 1) Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 5: Kase tipleri (KS V2- KS V3) Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 6: Kase tipleri (KS V3) Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 7: Kase tipleri (KS V4) Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 8: Kase tipleri (KS VI1- KS VI2) Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 9: Kase tipleri (KS VI2- KSVI3) Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 10: Kase tipleri (KS VI 4- KS VII 1- KS VII 2) Çine Tepecik Kazı Arşivi, (Günel, 2010: 36, fig. 15) Levha 11: Kase tipleri (KS VII 2- KSVII 3) (Günel, 2010: 35, fig. 13-14; Günel, 2010: 37, fig. 16) Levha 12: Kase ve Krater tipleri (KS VIII- KRI- KRII) (Günel, 2010: 31, fig. 17; Günel- Herbordt, 2014; 4,7) Levha 13: Krater ve Çömlek tipleri (KR III- ÇÖ I1) (Günel, 2010: 37, fig. 18), Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 14: Çömlek tipleri (ÇÖ I 2- ÇÖI 3- ÇÖII1) Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 15: Çömlek Tipleri (ÇÖ II1- ÇÖ II 2-ÇÖ II 3) Çine Tepecik Kazı Arşivi 123 Levha 16: Çömlek Tipleri (ÇÖ II3-ÇÖ III-ÇÖ IV) Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 17: Üzengi Kulplu Testiler (ÜZKT) (Günel, 2010: 32, fig. 8; Günel, 2010: 33, fig. 9; Günel, 2010: 34, fig. 10) Levha 18: Testiler (TSI1-TS I2 -TS II-TS III) Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 19: Gövde Parçaları Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 20: Gövde Parçaları Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 21: Gövde Parçaları Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 22: Gövde Parçaları Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 23: Gövde Parçaları Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 24: Gövde Parçaları (Günel, 2010: 39, fig. 23), Çine Tepecik Kazı Arşivi Levha 25: Gövde Parçaları Çine Tepecik Kazı Arşivi 124 Tablo 1: Kronoloji Tablosu 125 1 Klasik Dönem I 2 Karia Geometrik Dönem a II 1 Geç Tunç Çağı b a II 2 Orta Tunç Çağı b III Erken Tunç Çağı IV Kalkolitik/Geç Neolitik Tablo 2: Çine-Tepecik Kronoloji Tablosu 126 Tablo 3: Çine-Tepecik Miken Seramiği Motiflerinin Tablosu Motifler Çine -Tepecik Furumark 1941a M1 Dalgalı Çizgiler FM 53: 20 FM 53: 10 FM 53: 13 FM 53: 30 FM 53: 29 M2 Alacalı Taş Bezeği FM 76: 3 M3 FM 27:36 FM27: 14 Deniz Anemonu- Rozet Motifi 127 FM43:b FM 43:i M4 Sınırlı Yarım Daire FM43:o FM 43: 27 M5 Tek Spiral FM 52: 4,5,6,7,8 M6 Ağ FM 57:2 M7 Çiçek FM18: 136,137 M8 Deniz Anemonu- FM 76:2 Rozet Motifi FM27:35 M9 Dama Tahtası FM 56: 1-2 128 M10 Zikzak FM 61: 1 FM 61: 4 M11 Panel-Triglif Motifi FM 75: 10,22 M12 Panel-Triglif FM 75:4 Motifi M13 Bağlantılı Yarım Daireler FM42: 4 FM42:9 FM 72: 12,13,14 M14 Püskül M15 Dikey Dalgacık FM 78: 1 M16 Üçgen FM61A: 3 129 Harita 1: Çine Tepecik’in Konumunu Gösteren Genel Harita 130 Harita 2 : Çine-Tepecik Konumunu Gösteren Batı Anadolu Haritası 131 Resim 1: Çine-Tepecik Genel Görünümü ve Topografik Plan 132 Resim 2: Çine-Tepecik Genel Görünüm 133 Resim 3: Çine-Tepecik M.Ö. 2. binyıl savunma sistemi ve yerleşmeye ait mimari kalıntılar 134 Resim 4: Çine-Tepecik, surun güneybatı uzantısında yer alan kule yapısıyla bağlantılı Yapı 1 135 Resim 5: Çine-Tepecik 2007-2008 Yapı Kalıntıları, Yapı 2 (magazin) ve Taş Platform 136 Resim 6: Çine-Tepecik 2007-2008 Yapı Kalıntıları, Taş Platform 137 Resim 7: I/13 açması, Miken kabı-Derin Kase 138 Resim 8: Yapı 1’de ele geçen Miken üzengi kulplu testileri 139 Resim 9: Yapı 1’de ele geçen Miken üzengi kulplu testileri 140 Resim 10: Yapı 2’de (magazin) Resimsel Stil özelliği taşıyan Krater parçaları 141 Resim 11: Yapı 2’de ele geçen Hitit hiyeroglifli mühür baskısı Resim 12: Yapı 2’de ele geçen Hitit hiyeroglifli mühür baskısı 142 Grafik 1: Çine-Tepecik Miken Seramiği Kap Formları Grafik 2: Çine-Tepecik Miken Seramiği Hamur Gruplarının Dağılımı 143 Grafik 3: Çine-Tepecik Miken Seramiğinde Görülen Motiflerin Dağılımı 144 Lev. 1 KS I 1 2 KS II 1 3 4 5 145 Lev. 2 1 2 KS II 2 3 KS III 4 5 6 7 146 Lev. 3 KS IV 1 2 3 KS V 1 4 5 147 Lev. 4 1 2 3 4 148 Lev. 5 KS V2 1 2 3 4 KS V3 5 6 149 Lev. 6 1 2 3 4 5 150 Lev. 7 KS V 4 1 2 3 4 151 Lev. 8 KS VI 1 1 2 3 KS VI 2 4 5 152 Lev. 9 1 KS VI 3 2 3 4 5 6 153 Lev. 10 KS VI 4 1 2 KS VII 1 3 KS VII 2 4 154 Lev. 11 1 2 KS VII 3 3 155 Lev. 12 KS VIII 1 KR I 2 KR II 3 156 Lev. 13 KR III 1 ÇÖ I 1 2 3 4 157 Lev. 14 ÇÖ I 2 1 ÇÖ I 3 2 3 ÇÖ II 1 4 158 Lev. 15 1 2 ÇÖ II 2 3 ÇÖ II 3 4 159 Lev. 16 1 2 ÇÖ III 3 ÇÖ IV 4 160 Lev. 17 ÜZKT I 1 2 ÜZKT II 3 161 Lev. 18 TS I 1 1 TS I 2 2 TS II 3 TS III 4 162 Lev. 19 1 2 3 4 163 Lev. 20 1 2 3 4 164 Lev. 21 1 2 3 4 165 Lev. 22 1 2 3 4 166 Lev. 23 1 2 3 4 167 Lev 24 1 2 3 4 168 Lev. 25 1 2 3 4 169 ÖZGEÇMİŞ Adı, Soyadı Nur Deniz Ünsal Doğum Yeri ve Yılı Ankara 1979 Bildiği Yabancı Diller İngilizce ve Düzeyi Orta Düzey Üstü Eğitim Durumu Başlama - Bitirme Yılı Kurum Adı Lise Lisans 2007 2011 Hacettepe Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Yüksek Lisans Doktora Çalıştığı Kurum (lar) Başlama - Ayrılma Yılı Çalışılan Kurumun Adı 1. 2013 - Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 2. 3. Üye Olduğu Bilimsel ve Mesleki Kuruluşlar Katıldığı Proje ve Toplantılar Yayınlar: Diğer: İletişim (e-posta): nurdenizunsal@hotmail.com; ndunsal@uludag.edu.tr Tarih İmza Adı Soyadı 170