Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 48 (2) 137-141, 2022 DOI: https://doi.org/10.32708/uutfd.1066850 ÖZGÜN ARAŞTIRMA Çocukluk Çağı Kafa Travmalarında Kan Glukoz Düzeyi ve Vücut Sıcaklığının Prognoza Etkisi Ayşen ÇAKIR1, Vahide Aslıhan DURAK2, Mevlüt Özgür TAŞKAPILIOĞLU3, Güven ÖZKAYA4, Nevzat KAHVECİ1 1 Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı, Bursa. 2 Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Bursa. 3 Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı, Bursa. 4 Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı, Bursa. ÖZET Pediatrik kafa travması çocukluk çağının önemli mortalite ve morbidite sebepleri arasındadır. Acil servise başvuru anındaki parametrelere göre prognozun önceden bilinmesi tedavi ve yakın takip için uyarıcı olabilecektir. Bu çalışmada başvuru anındaki kan glukoz değerinin ve vücut sıcaklığının prognoz üzerine etkisinin Modifiye Rankin Skoru ile değerlendirilmesi planlanmıştır. Çalışmada Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Servisi’ne başvuran 0-16 yaş aralığındaki 301 olgu incelenmiştir. Başvuru anındaki Glasgow Koma Skoru ile kan glukoz değeri arasında ters yönde korelasyon saptanmıştır. Ayrıca Glasgow Koma Skoru ile Modifiye Rankin Skoru arasında da ters yönde korelasyon gözlenirken, kan glukoz değeri ile Modifiye Rankin Skoru arasında pozitif yönde zayıf korelasyon saptanmıştır. Başvuru anında saptanan hiperterminin prognoz üzerine etkisinin olmadığı gözlenmiştir. Bu sonuçlar başvuru anındaki Glasgow Koma Skorunun yanı sıra kan glukoz değerinin yüksekliğinin prognoz tayininde önemli olabileceğini göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Vücut sıcaklığı. Kan glukozu. Çocuk kafa yaralanmaları. Morbidite. Glasgow koma skalası. The Effect of Blood Glucose Level and Body Temperature on Prognosis in Pediatric Head Traumas ABSTRACT Pediatric head injuries is one of the most important etiological causes of mortality and morbidity in childhood. The early decision for the prognosis due to the parameters in the emergency department admission can be warning for treatment and close follow-up. The aim of this study is to evaluate the effect of blood glucose level and body temperature on prognosis at the time of admission by using the Modified Rankin Score. 301 cases between the ages of 0-16 who applied to the Bursa Uludağ University Faculty of Medicine Emergency Department were included in this study. A negative correlation was found between the Glasgow Coma Score and the blood glucose level. In addition, a negative correlation was observed between Glasgow Coma Score and Modified Rankin Score, while a weak positive correlation was found between blood glucose level and Modified Rankin Score. It was observed that the hyperthermia detected at the time of admission had no effect on the prognosis. These results showed that, the high blood glucose level may be important in determining the prognosis in addition to the Glasgow Coma Score. Key Words: Body temperature. Blood glucose. Pediatric head injuries. Morbidity. Glasgow Coma Score. Geliş Tarihi: 01.Şubat.2022 Çocukluk çağı kafa travmaları, çocukluk çağında en Kabul Tarihi: 14.Haziran.2022 sık görülen morbidite ve mortalite sebeplerinden biri Dr. Ayşen ÇAKIR olarak karşımıza çıkmaktadır 1. Her ne kadar ülkeler Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, arası ve ülke içindeki farklı bölgelerde kafa Fizyoloji Anabilim Dalı, travmalarının oluş nedeni değişiklik gösterse de Bursa. pediatrik kafa travmalarının oluş mekanizması Tel: 0224 295 40 14 E-posta: aysencakir@uludag.edu.tr yetişkine göre farklıdır. Çocuklarda baş/vücut oranının farklı olması ve kafa kemiklerinin yetişkinlere göre ince olması nedeniyle pediatrik kafa travmalarında Yazarların ORCID Bilgileri: klinik seyir de yetişkinlerden farklıdır 2. Bu nedenlerle Ayşen ÇAKIR: 0000-0001-7729-7373 ayrı olarak değerlendirilmeli ve incelenmelidir. Vahide Aslıhan DURAK: 0000-0003-0836-7862 Kafa travmalı hastaları değerlendirmede Glasgow M Özgür TAŞKAPILIOĞLU: 0000-0001-5472-9065 Güven ÖZKAYA: 0000-0003-0297-846X Koma Skoru (GKS) değeri son derece önemlidir. Nevzat KAHVECİ: 0000-0003-0841-8201 GKS; travma skorları içinde en iyi bilinen ve dünyada en fazla kullanılan skorlamadır 3. Pediatrik hastaların 137 A. Çakır, ark. kullanımı için ise modifiye edilmiştir (Tablo I). Genel mikroanjiyopatiye yol açabilir. Hiperglisemisi olarak GKS 13 ve üzerinde ise hafif beyin hasarı, 9-12 bulunan hastalarda der�n ven trombozu ve pulmoner arasında ise orta düzey beyin hasarı, 8 ve altında ise embol� g�b� kompl�kasyonların sıklığının arttığı ağır beyin hasarı olarak tanımlanmaktadır4. bel�rt�lm�şt�r15. Travmatik beyin hasarından sonra hastaların %15- Tablo I. Pediatrik Glasgow Koma Skoru 80’inde hipertermi izlenmektedir 16. Hiperterminin kafa içi basınç artışı ile ilişkili olduğu ve metabolik >1 yaş ≤1 yaş Skor gereksinimi arttırdığı17 bu nedenle sekonder beyin Göz açma Spontan Spontan 4 hasarına neden olan etkenlerin başında geldiği Verbal uyarı ile Yüksek sesle 3 açma seslenildiğinde açma düşünülmektedir. Özellikle travmanın erken dönemde Ağrı ile açma Ağrı ile açma 2 saptanan hiperterminin kötü prognoz ile ilişkili olduğu Cevap yok Cevap yok 1 yönünde yayınlar bulunmaktadır ancak fikir birliğine Motor cevap Emirlere uyma Normal spontan 5 varılmış bir eşik değer saptanamamıştır. hareket Modifiye Rankin Skoru nörolojik hasara karşı gelişen Ağrıyı lokalize etme Dokunma ile çekme 4 adaptasyonu değerlendirmek amacıyla geliştirilmiş bir Ağrı ile çekme Ağrı ile çekme 3 skorlama olup travmatik beyin hasarı sonrasında Anormal fleksiyon Anormal fleksiyon 2 kullanılan skalalardan biridir. Hastaların fonksiyonel Anormal Anormal ekstansiyon 1 durumlarını değerlendiren bu ölçekte hastaya en ekstansiyon uygun madde belirlenerek 0-6 arasında puan Cevap yok Cevap yok 0 verilmektedir (Tablo II)18,19. Verbal cevap 0-23 ay 2-5 yaş >5yaş Gülümsüyor, uygun Uygun kelimeler Oryante 5 Tablo II. Modifiye Rankin Skorlaması ve hasta mırıldanmalar dağılımı İrritable ağlama Uygunsuz kelimeler Konfüze 4 Çığlık şeklinde Çığlık veya Uygunsuz kelimeler 3 n (%) ağlama hırıldama 0: Semptom yok 284 (94,4) Hırıldamalar Hırıldamalar Değişik sesler 2 1: Semptom varlığına rağmen, anlamlı işgörmezlik yok 13 (4,3) Cevap yok Cevap yok Cevap yok 1 2: Ilımlı işgörmezlik 2 (0,7) 3: Orta derecede işgörmezlik 0 (0) 4: Orta - şiddetli işgörmezlik 0 (0) Kafa travmasının ardından prognoza etki ettiği 5: Şiddetli işgörmezlik 1 (0,3) düşünülen faktörlerden bir diğeri de travma sonrası 6: Ölüm 1 (0,3) ölçülen kan glukoz değerinin yüksek olması yani hiperglisemi durumudur. Bruno ve ark. tarafından yapılan bir çalışmada hastaneye başvuru esnasında Bu çalışmada; pediatrik kafa travmalı hastaların kan glukoz değerinin 125- 130 mg/dl olmasının travmadan 30 gün sonraki kontrol muayene hastanede kalış süresini uzattığı ve mortaliteyi sonuçlarına göre Modifiye Rankin Skoru hesaplanarak arttırdığı gösterilmiştir5. ve başvuru anındaki kan glukoz ve vücut sıcaklığı değerinin prognoz üzerindeki etkisi incelenmiştir. Hipergliseminin, vasküler inflamasyona neden olduğu, kan beyin bariyerinin permeabilitesini arttırdığı çalışmalarla gösterilmiştir6,7. Ayrıca hipergliseminin Gereç ve Yöntem ekstrasellüler glutamat birikimini ve hücre içi kalsiyum miktarını arttırması nedeniyle kaspaz-3 Çalışmalara Bursa Uludağ Üniversitesi Klinik aktivasyonuna yol açarak apoptoza neden olduğu ve Araştırmalar Etik Kurulu’nun onayı sonrası nöron ölümü ile kötü prognoza yol açtığı başlanmıştır (Karar no:2021-17/21). Ocak 2017 ile düşünülmektedir8. Diğer yandan hipergliseminin Aralık 2017 tarihleri arasında Bursa Uludağ hücresel metabolizmayı bozduğu ve dokuda asidoza Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Servisi’ne kafa neden olduğu da hayvan çalışmaları ile travması nedeniyle başvuran ve yatarak tedavi altına gösterilmiştir9,10. Asidozun sitotoksiteye neden olarak alınan 0-16 yaş arası toplam 301 hastanın verileri hücre ölümünü indüklemesi11 ve beyin ödeminde retrospektif olarak incelenmiştir. Tüm hastaların yaşı, artışa neden olması da prognozda etkili olabilecek mekanizmalardandır12 cinsiyeti, travma nedeni, travmanın olduğu ortam, . Bunların yanı sıra eşlik eden travmaları, Bilgisayarlı Tomografi (BT) hipergliseminin koagülasyon faktörlerini de etkilediği 13 bulguları, başvuru anındaki GKS, kan glukoz değeri, bilinmektedir . Hiperglisemi nedeniyle plazminojen vücut sıcaklığı değerleri ve 30 gün sonraki kontrol aktivatör inhibitör seviyeleri artmakta ve doku muayenelerine göre Modifiye Rankin Skorları plazminojen aktivatör seviyeleri azalmaktadır14. Uzun hesaplanarak değerlendirilmiştir. Hastalar; hastane süreli hipergliseminin kan damarlarında meydana laboratuvar referans değerleri baz alınarak, başvuru getirdiği inflamatuvar değişiklikler deri dönüşümsüz 138 Çocukluk Çağı Kafa Travmaları anındaki kan glukoz değerlerine göre hipoglisemik %98,3’ü (n=296) normotermik iken %1,7’sinde (n=5) (kan glukoz değeri<70mg/dl), normoglisemik (kan hipertermiktir. Başvurular arasında hipotermik hasta glukoz değeri:70-100mg/dl) ve hiperglisemik (kan saptanmamıştır (Tablo IV). glukoz değeri>100mg/dl) olarak üç gruba ayrılmıştır. Başvuru anındaki vücut sıcaklığı değerlerine göre de o o Tablo III. Kan glukoz değerine göre hasta dağılımı hipotermik (<35 C), normotermik (35-37.5 C) ve hipertermik (>37.5 oC) gruplandırılmışlardır. Başvuru Kan glukoz değeri n (%) anındaki GKS skorları pediatrik GKS tablosuna uygun <70 mg/dl (hipoglisemik) 3 (%1) (Tablo I) hesaplanarak 13 ve üstü, 9-12 arası, 8 ve altı 70-100 mg/dl (normoglisemik) 99 (%33,1) olmak üzere gruplandırılmıştır. Hastaların tedavi >100mg/dl (hiperglisemik) 197 (%65,9) kontrol protokolleri gereği 30 gün sonra kontrol muayenesine geldiklerinde elde edilen muayene Tablo IV. Vücut sıcaklığına göre hasta dağılımı notları dosyalarından incelenerek Modifiye Rankin Skorlamasına (Tablo II) göre değerlendirilmiştir. Vücut sıcaklığı n (%) o Verinin istatistiksel analizi IBM SPSS 23.0 (IBM <35 C (hipotermik) 0 (0) o Corp. Released 2015. IBM SPSS Statistics for 35-37.5 C (normotermik) 296 (%98,3) o Windows, Version 23.0. Armonk, NY: IBM Corp.) >37.5 C (hipertermik) 5 (%1,7) istatistik paket programında yapılmıştır. Tanımlayıcı istatistikler nitel veri için frekans ve yüzde olarak Kontrol muayene notlarına göre Modifiye Rankin belirtilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkiler Skoru incelendiğinde; 284 (%94,4) hastanın Spearman korelasyon katsayısı ile incelenmiştir. semptomu yokken, 13 (%4,3) hastanın semptomu olsa Anlamlılık düzeyi α=0,05 olarak belirlenmiştir. da anlamlı işgörmezliğinin olmadığı, 2 hastanın (%0,7) ılımlı işgörmezliğinin olduğu, orta veya orta- şiddetli işgörmezlik olarak değerlendirilen hastanın Bulgular olmadığı, 1 (%0,3) hastanın şiddetli işgörmezliğinin olduğu, 1 (%0,3) hastanın ise kaybedildiği Hastaların %41,5’ü (n=125) 0-2 yaş; %31,3’ü (n=94) saptanmıştır (Tablo II). 3-7 yaş arasında ve %27,2’ü (n=82) 8-16 yaş Bulgular karşılaştırıldığında geliş kan glukoz değeri aralığındadır. Hastaların %31,9’u kız (n=96); %68,1’i ile geliş GKS arasında ters yönlü düşük düzeyde (n=205) erkektir. Kafa travması oluş mekanizması anlamlı korelasyon saptanmıştır (r= -0,257: p<0,001). incelendiğinde en sık sebep %62,8 (n=189) oranı ile Ayrıca Modifiye Rankin Skoru ile geliş GKS değeri yüksekten düşme olarak saptanmıştır. Bunu %11,6 arasında da ters yönlü düşük düzeyde istatistiksel (n=35) oranıyla araç dışı trafik kazası, %10,3 (n=31) olarak anlamlı korelasyon olduğu bulunmuştur (r= - oranıyla aynı seviyeden düşme, %8,3 (n=25) oranıyla 0,407: p<0,001). Modifiye Rankin Skoru ile geliş kan araç içi trafik kazası, %5 (n=15) oranıyla yabancı glukoz değeri arasında pozitif yönde oldukça zayıf cisim çarpması ve %2 (n=6) oranı ile darp takip korelasyon saptanmıştır (r= 0,135: p=0,019) (Tablo etmiştir. Travmalar %50,5 (n=152) oranında dış V). Başvuru anındaki hipertermi ile Modifiye Rankin ortamda olurken, %47,2 (n=142) oranında evde, %2,3 Skoru arasında herhangi bir korelasyon (n=7) oranında ise okulda gerçekleşmiştir. saptanmamıştır. Hastaların %95’inde (n=286) GKS 13 ve üzerindeyken %0,7’sinde (n=2) 9-12 arasında Tablo V. Modifiye Rankin Skoru, Kan Glukoz Değeri %4,3’ünde (n=13) 8 ve altındaydı. Hastalarda %11,3 ve GKS korelasyon tablosu ile en çok gözlenen ek travma maksillofasial travmalar iken bunu %5 (n=15) oranıyla ekstremite, %4,7 Medyan GKS Modifiye Rankin (n=14) oranıyla toraks, %4,3 (n=13) oranıyla servikal, (min-maks) Skoru r p r p %3,3 (n=10) oranıyla abdomen ve %2,3 (n=7) GKS 15(3-15) - - - oranıyla pelvis travmaları takip etmiştir. Modifiye Hastaların BT bulguları incelendiğinde; %69,4’ünde Rankin Skoru 0(0-6) -0,407 <0,001 - - (n=209) lineer fraktür, %13,6’sında (n=41) Kan Glukoz 108(56-688) -0,257 <0,001 0,135 0,019 parankimal, %12,3’ünde (n=37) subdural, %9,6’sında Değeri (n=29) epidural hematom saptanmışken %6,6’sında (n=20) BT bulgusu saptanmamıştır. Hastaların %92’sinde (n=277) operasyon yapılmazken, %8’i Tartışma ve Sonuç (n=24) opere olmuştur. Başvuru anında hastaların %1’i (n=3) hipoglisemik Kafa travmaları çocukluk çağında en önemli ölüm iken %33,1’i (n=99) normoglisemik, %65,9’u (n=197) sebeplerindendir. Bu nedenle başvuru anındaki ise hiperglisemiktir (Tablo III). İki olgunun kan parametrelere göre prognozun önceden bilinmesi glukoz değeri bilgisine ulaşılamamıştır. Hastaların tedavi ve yakın takip için uyarıcı olabilecektir. 139 A. Çakır, ark. Kafa travmaları ile ilgili çalışmalar incelendiğinde yönde zayıf korelasyon gözlenmiştir. Korelasyonun erkeklerin kızlardan daha fazla travmaya maruz zayıf çıkmasının nedeninin incelenen hasta grubunda kaldığı birçok çalışmada gösterilmiştir20,21. Bizim ortalama Glasgow Koma Skorunun bu çalışmaya göre çalışmamız da bu sonuçları destekler niteliktedir. daha yüksek olması olarak açıklanabilir. Yapılan Çalışmamızda en çok vakanın bebeklik döneminde (0- çalışmalarda travmatik beyin hasarı sonucunda 2 yaş) olduğu gözlenmiştir. Yapılan bir çalışmada kafa hipergliseminin sık olduğu ve prognozu kötü travmasının en çok oyun çocukluğu (3-7yaş) etkilediği gösterilmiştir. Bizim çalışmamızda kan döneminde olduğu saptanmışken21 bizim glukoz değeri ile GKS arasında bulunan ters çalışmamızda en çok travmanın bebeklik döneminde korelasyon bu sonuçları destekler niteliktedir. GKS ile olduğu gözlenmiştir. Bu yaş grubunda en çok ev içi Modifiye Rankin Skoru arasında ters yönlü korelasyon kazalar nedeniyle kafa travması gerçekleştiği daha saptanması da GKS’nin prognoz tayinindeki önemini önceki çalışmalarla da saptanmış olup bu çalışma ile bir kez daha göstermiştir. de desteklenmiştir. Hipertermi kafa travması sonrası sıklıkla ortaya Çocukluk çağında görülen kafa travmalarında en sık çıkmakta ve sekonder beyin hasarına neden olduğu nedenin düşme olduğu birçok çalışma ile düşünülmektedir. Travmatik beyin hasarı sonrasında gösterilmiştir22,23. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar hipertermi genellikle sempatik sinir sisteminin da bu bulgulara paralel niteliktedir. İncelenen hiperaktivasyonu veya hipotalamusta meydana gelen dosyalarda kafa travmasına en çok eşlik eden hasar gibi nedenlerle ortaya çıkabileceği gibi travmaların maksillofasial bölge ve ekstremite inflamasyon nedeniyle de olabilmektedir. Yapılan travmaları olduğu saptanmıştır. Daha önce yapılan çalışmada travmatik beyin hasarı sonrasındaki ilk 10 çalışmalarda da ilk iki sırayı ortopedik ve günde hastaların %94 ünde hipertermi izlenmiş sadece maksillofasiyal travmaların aldığı gözlenmiştir21,24. %6 sında hiç hipertermi gelişmemiştir. Ancak bu GKS değerleri incelendiğinde %95 oranında hafif durum genellikle 6.-10. Günler arasında ortaya travma gözlenmişken %5 oranında orta-ağır travma çıkmıştır. Bunun muhtemel sebebi hiperterminin olduğu saptanmıştır. Daha önceki çalışmalara kıyasla çoğunlukla daha subakut dönemde ortaya çıkmasıdır. bu çalışmada saptanan orta-ağır travma olguları daha Yapılan bu çalışmada hiperterminin, yüksek azdır21,22. intrakranial basınç ve düşük serebral glukoz Farklı çalışmalarda opere edilen hasta oranları konsantrasyonu sebep olarak serebral enerji farklılık göstermektedir. Şimşek ve arkadaşları bu metabolizmasını olumsuz etkilediği saptanmıştır. oranı %18,2 olarak bildirmişken22 Işık ve arkadaşları Hiperterminin kötü klinik sonuçlara yol açtığı ve %10,5 olarak bildirmiştir21. Bizim çalışmamızda bu klinik seyirde yakın takip ve tedavi edilmesi gerektiği oran %8 olarak saptanmıştır. BT bulguları gösterilmiştir 28. Çalışmamızda hiperterminin prognoz incelendiğinde ise daha önce yapılan bir çalışmaya üzerine etkisinin bulunmamasının muhtemel nedeni paralel olarak en çok saptanan lineer fraktür başvuru anındaki vücut sıcaklığının incelenmesidir. olmuştur24. Daha önceki çalışmalarda hipertermi genellikle daha Hiperglisemi, travmatik beyin hasarı sonucunda geç dönemde gözlenmiştir 28. sıklıkla karşılaşılan ve mortaliteyi arttırdığı bilinen bir Hipoterminin ise nöroprotektif etkisi olduğu hipoksik durumdur. Hipergliseminin bu etkiye hangi fizyolojik iskemik beyin hasarı oluşturulan hayvanlarda 29 parametreleri bozması neticesinde yol açtığı gösterilmiştir . Travmatik beyin hasarı sonrasında da araştırmaların konusu olmuştur. Hipergliseminin hipoterminin terapotik etkisinin olduğu birçok mekanizma üzerine etkisi vardır ve bu etkileri bilinmektedir 30. Başvuran vakalarda hipotermik vaka nedeniyle prognoz üzerinde etkili düşünülmektedir. olmadığı için bu konuda bir bulgu saptanamamıştır. Liu-DeRyke ve arkadaşları travmatik beyin hasarının Çalışmamız sonucunda; kan glukoz değerinin daha erken döneminde hipergliseminin nöronlarda yüksek olduğu hastaların GKS değerinin daha düşük oluşturduğu toksisite nedeniyle hastaların kliniğini olduğu yani aralarında ters yönde bir korelasyon etkilediğini öne sürmüşlerdir25. olduğu gözlenmiştir. Ayrıca GKS düşük olan Travmatik beyin hasarı terimi GKS 3-8 arasında olan hastaların Modifiye Rankin Skorunun yüksek olduğu hastalar için kullanılan bir terimdir26. Travmatik beyin gösterilmiş ve GKS’nin prognoz tayininde önemi bir hasarı olan hastaları inceleyen bir çalışmada kez daha gözlenmiştir. Ayrıca hiperglisemik hiperglisemisi olan hastalarda mortalitenin vakalarında Modifiye Rankin Skorunun yüksek normoglisemik olanlara göre %8’den %37’ye çıktığını olduğu, aralarında zayıf da olsa pozitif bir korelasyon gösterilmiştir. Bu çalışmaya GKS 13’ün altında olan olduğu saptanmıştır. Bu sonuçlar başvuru anındaki pediatrik kafa travmalı hastalar dahil edilmiş ve kan kan glukoz değerinin yüksekliğinin prognoz tayininde glukoz değerinin 200mg/dl’nin üstünde olması önemli olabileceğini göstermiştir. Kafa travmalı hiperglisemi kabul edilmiştir27. Bizim çalışmamızda hastaların vücut sıcaklığının 10 güne kadar takip da incelediğimiz hasta grubunda Modifiye Rankin edilmesi ve elde edilen bulgular ile prognoza etkisinin Skoru ile geliş kan glukoz değeri arasında pozitif değerlendirilmesi daha doğru sonuçlar sağlayacaktır. 140 Çocukluk Çağı Kafa Travmaları Etik Kurul Onay Bilgisi: 14. Pandolfi A, Giaccari A, Cilli C et al Acute hyperglycemia and Onaylayan Kurul: Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Klinik acute hyperinsulinemia decrease plasma fibrinolytic activity Araştırmalar Etik Kurulu and increase plasminogen activator inhibitor type 1 in the rat. Onay Tarihi: 24 Kasım 2021 Acta Diabetol 2001;38(2):71–6. Karar No: 2021-17/21 15. Golden SH, Hill-Briggs F, Williams K, Stolka K, Mayer RS. Management of diabetes during acute stroke and inpatient Araştırmacı Katkı Beyanı: stroke rehabilitation. Arch Phys Med Rehabil Fikir ve tasarım: A.Ç., V.A.D., M.Ö.T., N.K.; Veri toplama ve 2005;86(12):2377–84. işleme: A.Ç., V.A.D., M.Ö.T.; Analiz ve verilerin yorumlanması: 16. Thompson HJ, Kirkness CJ, Mitchell PH. Intensive care unit A.Ç., V.A.D., M.Ö.T., G.Ö., N.K.; Makalenin önemli bölümlerinin management of fever following traumatic brain injury. yazılması: A.Ç., V.A.D., M.Ö.T., G.Ö., N.K. Intensive Crit Care Nurs 2007;23(2):91–6. Destek ve Teşekkür Beyanı: Çalışma için destek alınmamıştır. 17. Altun Ugras G, Yuksel S. Factors Affecting Intracranial Çıkar Çatışması Beyanı: Pressure and Nursing Interventions. J J Nurs Care 2015;1(1):1– Makale yazarlarının çıkar çatışması beyanı yoktur. 5. 18. Farrell B, Godwin J, Richards S, Warlow C. The United Kingdom transient ischaemic attack (UK-TIA) aspirin trial: Final results. J Neurol Neurosurg Psychiatry. Kaynaklar 1951;54(12):1044–54. 19. Sadaka F, Patel D, Lakshmanan R. The FOUR score predicts 1. Scaife ER, Statler KD. Traumatic brain injury: Preferred outcome in patients after traumatic brain injury. Neurocrit Care. methods and targets for resuscitation. Curr Opin Pediatr 2012;16(1):95–101. 2010;22(3):339–45. 20. Love PF, Tepas JJ, Wludyka PS, Masnita-Iusan C. Fall-related 2. Figaji AA. Anatomical and physiological differences between pediatric brain injuries: The role of race, Age, and sex. Journal children and adults relevant to traumatic brain injury and the of Trauma - Injury, Infection and Critical Care 2009; 67(1): S2- implications for clinical assessment and care. Front Neurol S15. 2017; 8:685. 21. Işik HS, Gökyar A, Yildiz Ö, Bostanci U, Özdemir C. Pediatric 3. Sternbach GL. The Glasgow Coma Scale. J Emerg Med head injuries, retrospective analysis of 851 patients: An 2000;19(1):67–71. epidemiological study. Ulus Travma ve Acil Cerrahi Derg. 4. Van de Voorde P, Turner NM, Djakow J et al European 2011;1;17(2):166–72. Resuscitation Council Guidelines 2021: Pediatric Life Support. 22. Şimşek O, Hiçdönmez T, Hamamcioǧlu MK, et al Pediatric Resuscitation 2021;161:327–87. head injuries: A retrospective analysis of 280 patients. Ulus 5. Bruno A, Biller J, Adams HP et al Acute blood glucose level Travma ve Acil Cerrahi Derg. 2005;11(4):310–7. and outcome from ischemic stroke. Neurology. 23. Verma S, Lal N, Lodha R, Murmu L. Childhood trauma profile 1999;52(2):280–4. at a tertiary care hospital in India. Indian Pediatr. 6. Zhang Z, Yan J, Shi H. Role of Hypoxia Inducible Factor 1 in 2009;46(2):168–71. Hyperglycemia-Exacerbated Blood-Brain Barrier Disruption in 24. Ökten Aİ, Yalman M, Kaptanoğlu E, Gül B, Gezici AR Sİ. Ischemic Stroke. Neurobiol Dis 2016;95:82–92. Pediatrik kafa travmaları Turkish Journal of Trauma and 7. Dietrich DW, Alonso O, Busto R. Moderate hyperglycemia Emergency Surgery 1996;2.1: 94-99. worsens acute blood-brain barrier injury after forebrain 25. Liu-Deryke X, Collingridge DS, Orme J ea al Clinical impact ischemia in rats. Stroke 1993;24(1):111–6. of early hyperglycemia during acute phase of traumatic brain 8. Li PA, He QP, Ouyang YB et al Early release of cytochrome C injury. Neurocrit Care 2009;11(2):151–7. and activation of caspase-3 in hyperglycemic rats subjected to 26. Shi J, Dong B, Mao Y et al. Review: Traumatic brain injury transient forebrain ischemia. Brain Res 2001;896(1–2):69–76. and hyperglycemia, a potentially modifiable risk 9. Widmer H, Abiko H, Faden AI, James TL, Weinstein PR. factor.Oncotarget 2016; 71052–61. Effects of hyperglycemia on the time course of changes in 27. Chong SL, Harjanto S, Testoni D et al. Early hyperglycemia in energy metabolism and pH during global cerebral ischemia and pediatric traumatic brain injury predicts for mortality, reperfusion in rats: Correlation of 1H and 31P NMR prolonged duration of mechanical ventilation, and intensive spectroscopy with fatty acid and excitatory amino acid levels. J care stay. Int J Endocrinol. 2015;2015. Cereb Blood Flow Metab 1992;12(3):456–68. 28. Svedung Wettervik TM, Engquist H, Lenell S et al. Systemic 10. Folbergrova J, Memezawa H, Smith ML, Siesjo BK. Focal and Hyperthermia in Traumatic Brain Injury - Relation to perifocal changes in tissue energy state during middle cerebral Intracranial Pressure Dynamics, Cerebral Energy Metabolism, artery occlusion in normo- and hyperglycemic rats. J Cereb and Clinical Outcome. J Neurosurg Anesthesiol Blood Flow Metab. 1992;12(1):25–33. 2021;33(4):329–36. 11. Back T, Hoehn-Berlage M, Kohno K, Hossmann KA. Diffusion 29. Alkan T, Kahveci N, Buyukuysal L, Korfali E, Ozluk K. nuclear magnetic resonance imaging in experimental stroke Neuroprotective effects of MK 801 and hypothermia used alone correlation with cerebral metabolites. Stroke 1994;25(2):494– and in combination in hypoxic-ischemic brain injury in 500. neonatal rats. Arch Physiol Biochem. 2001;109(2):135–44. 12. Song EC, Chu K, Jeong SW et al Hyperglycemia exacerbates 30. Kahveci FS, Kahveci N, Alkan T et al Propofol versus brain edema and perihematomal cell death after intracerebral isoflurane anesthesia under hypothermic conditions: Effects on hemorrhage. Stroke 2003;34(9):2215–20. intracranial pressure and local cerebral blood flow after diffuse 13. Rao AK, Chouhan V, Chen X, Sun L, Boden G. Activation of traumatic brain injury in the rat. Surg Neurol. 2001;56(3):206– the tissue factor pathway of blood coagulation during prolonged 14. hyperglycemia in young healthy men. Diabetes 1999;48(5):1156–61. 141