Ulud. Üniv. Zir. Fak. Derg., (1998) 14: 103·113 Kesme Gladiol Yetiştiriciliğinde Dikim Sıklığı ile GAJ Uygulamalarının ÇiÇeklenme ve Çiçek Kalitesi Üzerine Etkileri Murat ZENCİRKIRAN• Ahmet MENG üç•• ÖZET Kesme gladiol yetiştiriciliği üzerine dikim sıklığı ve GA3 uygulama- larının etkilerinin araştırıldığı bu çalışmada; dikim sıklığı ve GA3 uygula- masına çeşitlerin farklı tepkiler verdiği belirlenmiştir. Sık dikimler (12. 5 x 12.5 cm) çiçek boyu ve kandil sayısını azaltmış, GA3 uygulamaları ise çiçek kalitesini arttırmıştır. En iyi kalitede çiçekler, 100 ppm'lik GA3 uygulama- sına tabi tutulan cormlardan elde edilmiştir. Anahtar Sözcükler: Gladiol, GA3, Çiçek Kalitesi. ABSTRACT Effects of Planting Density and GA3 Applications on Flowering and Flower Quality of Cut Gladiolus Growing In this study, consits of the researches on the effects of planıing density and GA3 applications on flowering and flower quality of cut gladiolus growing; it was determined that the cultivars are giving different • Öğr. Gör. Dr., U. Ü. Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü •• Prof. Dr.; U. Ü. Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü l03 responses to different planıing densities and GA3 applications. lntensive (dence) plantings (short distance plantings) ( 12.5 x 12.5 cr:z) ~educ~dflower Lenght and the number of flourescents, whereas GA3 applıcatıons ıncreased the flower quality. The best quality flowers were obtained by the corms, which have treated w ith I 00 ppm GA3 application. Key Words: Gladiol,GA3,Flower Quality. GİRİŞ Ülkemizde karanfil, gül ve kasımpatı' dan sonra en fazla yetiştirilen kesme çiçek Gladiol' dür. Gladiol üretimi Akdeniz, Ege ve M armara bölgele- rinde örtü altında ve açıkta yapılmaktadır. lridaceae familyasından olan Gladiol cinsi yaklaşık 180 tür ihtiva etmektedir. Dünya üzerinde doğal olarak Afrikanın yağışlı bö lgeleri (Güney Afrika), Orta Afrika, Akdeniz Sahil Şeridi, Orta Avrupa, Anadolu, Ortadoğu ve İrlanda 'da bulunmaktadır (Anderton ve Park 1989, M engüç 1985, Poulın ve Huxley 1981). 2000 yıl önce Anadolu 'da yetiştirilen ve mısır zambağı olarak tanınan bu bitkinin Avrupa türleri ise 500 yıldır yetiştiri lmektedir. İn­ giltere'de 1730'dan önceki ana bahçe türleri olan G.communis, G.segetum ve G.byzantinus gibi türler 1629' dan sonra İstanbul ' dan götürülen türlerdir. Communis, Blandus ve Cardinalis gibi türlerin öncü tipleri ise l 880' lerde yetiştirilmeye başlanmış, pekçok doğal hibrit oluşmuş ve bunlar kültüre alın­ mıştır (Altan ve Altan 1984, Bushman 1984, Genders 1973, Gürsan 1986). Ticari olarak kesme Gladiol yetiştiriciliği cormlar ile yapılmaktadır. Yetiştiricilikte kullanılan çeşitler, corm büyüklüğü, dikim sıklığı ile bazı büyürneyi düzenleyicilerin kullanımı, çiçeklenme, ç içek kalitesi ve kantitesi üzerine farklı etkiler yapabilmektedir. Ülkemizde yapılan yetiştiricilikte dikimler genellikle 12 .5x 12.5 cm olarak yapılmaktadır. Bununla birlikte farklı dikim s ıklıkları çiçeklenme ve çiçek kalitesi üzerinde değişik etkiler yapabilmektedir. Mukhopadhay ve Yadaw (1987), Psittachinus hibrit çeşidinde yaptıkları araştırmada l Ox30, 15x30, 20x30 veya 25x30 cm' lik dikim aralıklarının çiçeklenme üzerine etkilerini araştırmışlar, en fazla çiçeği 10x30 cm' lik dikim sıklığından elde etmişlerdir. Gowda (1988), ise Snow Princess çeşidinde 30x10, 30xl5, 30x20 ve 30x25 cm aralıklarla dikimi araştırmış, en iyi sonuçları 30x25 cm aralıklarla dikilen cormlarda elde etmiştir. Barelli (1985), sık dikimierin çiçek, corm ve kralen ürünlerini artırdığını fakat bitki boyu, başak uzunluğu, her başaktaki kandil sayısı, cormların ve kralenierin ortalama ağırlıklarını azaltığını bildirmektedir. Aynı şeki lde _S~iortin~ ve ark. (1988): diki~ sıklığının artışına para lel olarak corm ürünlerının arttıgından bahsetmışlerdır. 104 ~iğer ~andan büy ürney i düzenley iciler kesme çiçek yetiştiriciliğinde yaygın bır şekılde kullanılmaktadır. Bitkilerde uzun sap oluşumu, erken ve bol çiçeklenme elde etmek amacıyla en fazla kullanılan büyürneyi düzenleyici madde Gibberellik Asit (GA3)'tir. Bunun yanında diğer ?,üyümeyi düzenley ici maddelerden de farklı etkiler için yaralanı lmaktadır. ü zeilikle Gibbere llik Asit' in düşük konsantrasyonları çiçeklerin sap ve pediküllerinin uzaması için kullanılmaktadır. Örneğin; Shloma ve ark. (I 985), uzun gün koşulları altında ve düşük gece s ıcaklıklarında (7 ila 12- 140C) yetiştirilen Gypsophila paniculata'da 125-150 mg/It GA uygulama- larının bitkilerde çiçeklenmeyi teşvik ettiğini, Jones ve Hanks (1985) , ise 5°C de tam soğuklatılmış Lale soğanlarının 250-500 mg/lt GA3 içerisinde 24 saat tutulması ile 7-11 gün erkencilik sağlanabi leceğini saptamışlardır. Sarhan ve EI-Sayed (1984), Antirrhinum majus L. 'de yaptıkları çalışmalarda, dikimden 45 ve 75 gün sonra 50-200 ppm GA3 uygulaması ile başak boyu ve bitki boyu en uzun olan çiçeklerin elde edildiğini, Auge ( 1983), ise Apeldoorn !ale soğanlarının dikimden önce 500 veya 200 mg/I GA (Berelex) içerisinde tutulmas ı ile 10 günlük erkencilik sağlandığını bildirmişlerdir. Dua ve ark.(l984), Sylvia gladiol çeşidinde 50-100 veya 200 ppm konsantrasyonlarında GA3 ile bitkilere farklı büyüme dönemlerinde püskürtme uygulaması ve 75-100 veya 150 ppm GA3 içerisinde ise cormları bekletme uygulaması yapmışlardır. Püskürtme uygulamaları bitki boyunu, yaprakların sayısını, sürgün/ bitki sayısını arttırmış ve başak kalitesini yükseltmiştir. Aynı zamanda corm ve kralenierin sayısı ve kalitesi de bu uygulamalar neticesinde yükselmiştir. 3 defa 100 ppm püskürtme uygula- ması veya cormların I 00 ppm GA3 içerisinde tutulması sonucunda maksi- mum sayıda corrrılar ve kralenler elde edilmiştir. Diğer yandan, Psittacinus hibrit gladiol çeşidinde yapı lan bir denemede 2.5-2.7 cm çapındaki corrnlar dikimden önce Kinetin (25 veya 50 ppm), Ethrel (Ethephon) (100 - 200 ppm) ile GA3 (50-100 ppm) içerisinde 6 saat süre ile tutulmuş 2 ve m de 25 veya 33 corm olacak şekilde dikilmiştir. Yüksek bitki sıklığı; bitki boyunu, çiçek sapı uzunluğunu ve her alandaki corm ürünlerini arttırmış, diğer yandan çiçek uzunluğu ve çapı ile kandillerin sayısını azaltmıştır. Ethrel uygulaması bitki büyümesini engellemiş fakat satılabi lir corm ürününü arttırmıştır. Kinetin uygulaması ise özellikle düşük dikim sıkl ığında çiçek büyüklüğü ve başaktaki kandillerin sayısını arttırmıştır (Nılımesh 1990). Bununla birlikte, Bhattacharjea (1984), Friendship gladiol çeşidinde 1O ve 100 ppm GA3 uygulaması ile vegetatif büyüme ve corm büyüklüğü ile ağırlığının arttığını , GA3'ün daha fazla kralen oluşumunu teşvik ettiğini, aynı zamanda çiçek sapı ve başak uzunluğu ile her başaktaki kandil sayılarını arttırdığını saptamıştır. Bu araştırma, plastik seralarda farklı gladiol çeşitleri ile yapılan kesme çiçek yetiştirici liğinde, dikim sıklığı ve GA3 uygulamalarının Zir11t F: 1 105 çiçeklenme ve çiçek kalitesi üzerine etkilerinin saptanması amacıyla yapıl­ mıştır. MATERYAL ve YÖNTEM Araştuma Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölü- mü Araştırma ve Uygulama Serasında yürütülmüştür. Araştırma materyalini Yalova S.S. Çiçekçiler Kooperatifi tarafından Yalova ve diğer yörelerdeki üreticileri için Hollanda' dan ithal edilen ve ülkemizde en fazla yetiştiriciliği yapılan, ı. Peter Pears 6. Jester Gold 2. Eurovision Elite 7. Bonaire 3. Mascagni 8. Saxony 4. Priscilla 9. White Prosperity 5. Victor Borge 10. Chorm Glow Gladiol çeşitlerinin 8/1 O cm çevre büyüklüğüne sahip cormları oluştur­ muştur. Cormlar dikimden önce 112 saat % Ol Beniate ile mantari enfeksi- yonlara karşı ilaçlanmış, daha sonra 1 saat süre ile; 1. Kontrol (Saf su) 2. ı 00 ppm GA3 3. 200 ppm GA3 solüsyonları içerisinde bekletilmiştir. Cormlar plas- tik sera içerisinde ı m genişliğinde hazırlanan yastıklara; a) 12.5 x 12.5 cm b) 20 x 20 cm s ıra arası ve üzeri mesafeler o lacak şeki lde 5-8 cm derinliğe 21.02.1997 tarihinde dikilmiştir. Deneme boyunca düzenli olarak sulama, ot alma ve zararlılar ile mücadele yapılmış, sera içi maximum ve minimum sıcaklıklar ayiara göre saptanmıştır (Çizelge ı). Çizelge:l Araştırma Süresince Ölçülen Sera İçi Sıcaklıklar (0rtalama-0 C) Aylar Maximum Minimum Şubat 29.16 9."6 Mart 35.0.7 10.02 Nisan 33.53 10.42 Mayıs 38.17 12.12 106 Araştırma tesadüf parselleri faktöriyel düzen deneme desenine göre 5 tekerrürlü ve her tekerrürde 10 corm olacak şekilde kurulmuştur. Araştırma sonucunda; çiçeklenmeye kadar geçen ortalama gün sayı­ ları, çiçek boyu ve kandil sayıları saptanmış, elde edilen sonuçlar varyans analizine tabi tutularak Duncan testine göre gruplandırmalar yapılmıştır (Turan 1988). ARAŞT~ SONUÇLAlU Çiçekleurneye Kadar Geçen Ortalama Gün Sayıları Ç içeklenmeye kadar geçen ortalama gün sayıları bakımından yapılan istatistiki analiz sonucunda; çeşitler, hormon uygulaması ile çeşit x dikim sıklığı , çeş it x hormon ve çeşit x dikim sıklığı x hormon interaksiyonları % 1 seviyes inde öne mli bulunmuştur (Çizelge 2). Dikim aralıkları ise istatistiki olarak önemli bulunmamıştır. En kısa sürede çiçeklenme ortalama 86.17 gün ile 100 ppm GA3 uygulanan ve 20 x 20 cm aralıklarla dikilen Mascagni çeşidinde meydana gelmiş, bunu ortalama 86.75 gün ile aynı çeşidin 200 ppm GA3 uygulanan ve 20 x 20 cm aralıklarla dikilen cormları izlemiştir. En uzun sürede çiçek- lenme ise ortalama 117 gün ile 200 ppm GA3 uygulaması yapılarak ı 2.5 x 12.5 cm aralıklarla dikimi yapılan White Prosperity çeşidinde meydana gelm iştir (Ç izelge 2). Çiçek Boyu Çiçek boyu bakımından yapılan istatistiki analizler sonucunda çeşit­ ler, dikim sıklığı , hormon uygulaması ile Çeşit x Dikim Sıklığı, Çeşit x Hormon, Çeşit x Dikim Sıklığı x Hormon interaksiyonları % 1 seviyesinde önemli bulunmuştur (Çizelge 3). En uzun çiçekler ortalama ll ı. 70 cm ile 20 x 20 cm aralıklarla dikilen Priscilla çeşidi kontrol grubu çiçeklerinde meydana gelmiş, bunu ortalama 107.0 cm ile aynı aralıklarla dikilen Bonaire çeşidi kontrol grubu çiçekleri izlemiştir. En kısa çiçekler ise ortalama 66.08 cm ile 100 ppm GA3 uygulanan ve 12.5 x 12.5 cm aralıklarla dikilen Chorm Glow çeşidinde meydana gelmiştir (Çizelge 3). Kandil Sayısı Kandil sayıs ı bakımından yapılan istatistiki değerlendirmeler sonucuna göre çeşitler, dikim sıklığı, hormon uygulaması ile çeşit x dikim sıkl ığı , çeşit x hormon, çeşit x dikim sıkl~ğı x hormon interaksiyonları % l seviyesinde önemli etkide bulunmuştur (Çızelge 4). 107 Çizelge: 2 Farklı Çeşit, Dikim Sıklığı ve GA3 Uygulamalarının Çiçektenıneye Kadar Geçen Ortalama Gün Sayısına Etkileri* ce;ıjtler Dikim Sıki~Cm) GA3 -oom Ciceklenmeve Kadar Gecen Ort. Gün Sayısı Peter Pears ı 2.5 X 12.5 o ı ı 2.20 abcde ıoo 99.40 ıjkımno 200 99.ı O ıjklmno 20x 20 o ıoo.OO h ıjklmno ıoo 94.33 mnopq 200 91.50 opq Eurovisian 12.5 x ı2.5 o ı 08. ı O abcdefghı 100 105.60 cdefghıjk 200 ı 04.70 defghıjkl 20x20 o 10 7.80 abcdefghı 100 100.90 hıjkl ınno 200 102.00 ghıjklmn Mascagni 12.5xl2.5 f J o 98.70 ıjklmııo 100 92. 10 opq l'"ı •• 200 88.47 pq •i 20x 20 o 93.92 nopq 100 86.17 q .; 200 86.75 q Priscilla ı 2.5 X 12.5 o 103.60 efglujk l ın ı oo 96.63 jklmnop 200 i 98.50 ıjklmno 20x 20 o ı 02.30 fghıjklmn 100 96.25 kimoop 200 100.70 lııjklmno ' Vi ctor Bor ge 12.5 X 12.5 o 1 1 1.60 abcdefg 100 ııı.90 abcdef 200 1 13.00 abc de 20x 20 o 1 ı4.50 abcd 100 1 ı 2.30 abcde 200 ı 06.50 bcdefghı JesıerGold 12.5x 12.5 o 114.50 abcd 100 1 ı 1.00 abcdefg 200 1 ı2.30 abcde 20x 20 o l 1 ı 2. 10 abcde 100 109.30 abcdefg 200 Bonaire 105.80 cdefghıjk 12.5 X ı2.5 o 109.40 abcdefgh 100 ı 07.60 abcdefglıı 200 l 20 20 ı 06.00 cdefglııj . X o 1 13.30 abcde ' 100 107.50 abcdefglıı 200 Saxony ı ıı.62 abcdefg ı 2.5 X ı2.5 o t1 5.00 abc • r 100 115.30 abc 200 20 20 11 2.70 abcde ,. ' X o 100 1 ı 0.60 abcdefg 200 White ı2.5x ı 2.5 ııı.90 abcdef o Prosperity ıoo 11 4.50 abcd 200 20x 20 ı 17.ooa o 1 ı 6.0 ab ") ıoo 1 1 1. 70 abcdefg 200 12.5 X ı 2.5 o 1 12.50 abcde ChormGiow 100 ı 08.00 abcdefgh ı 200 100.80 hıjklmno 20 X 20 o 99.96 hıjklmno ıoo.3o hıjklmno ıoo 200 95.12 lmnopq 94.42 mnopq • ) Harfler % ı sevi y esinde far klı gruplan gostennektedır. . ) 108 Çizelge: 3 Farklı Çeşit, Dikim Sıklığı ve GA3 Uygulamalarının Ortalama Çiçek Bovuna Etkileri* : Çeşitler Dikim Sıldı~ı (Cm) GA,· ppm Ortalama Çiçek Boyu (cm) Peter Pears 12.5 X 12.5 o 87.13 cdefgh ıjk 100 73.50 ıjk lın 200 76. 1O fghıjklın 20x 20 o 93. 18 abcdefgh 100 94.21 abcdefg 200 87.00 cdefghıjk Eurovisian 12.5 xl2.5 o 89.00 cdefghıjk 100 86.15 defghıjkl 200 87.00 cdefghıjk 20 X 20 o 95.50 abcdef 100 94.37 abcdef 200 95.62 abcdef Mascagni 12.5 X 12.5 o 77.35 fghıjklm 100 67.50 lm 200 69.24 klın 20x 20 o 81.64 efghıjkhn 100 77.76 fghıjklın 200 72.42 jklm Priscilla 12.5 X 12.5 o 84.14 efghıjklın 100 72.81 ıjklm 200 76.30 fghıjklın 20 X 20 o 111 .70 a 100 87.50 cdcfgh ıjk 200 87.08 cdefghıjk Victor Borge 12.5 X 12.5 o 103.80 abcd 100 94.62 abcdef 200 89.75 bcdefgh ıj 20x 20 o 73.00 ıjklm 100 77.54 fghıjklm 200 78.98 fgbıjk llm Jester Gold 12.5 X 12.5 o 87. 18 cdefghıjk 100 88.35 bcdefghıjk 200 85.92 defglı ıjkl 20 X 20 o 87. ı 8 cdefglııjk 100 88.35 bcdefghıjk 200 85.92 defghıjkl Bonaire 12.5 X 12.5 o 92.33 bcdefghı ·' 100 84.25 efghıjk lm 200 99.87 abcde 20x20 o 107.00 ab 100 105.80 abc 200 87.58 cdefgh ıjk Saxony 12.5" 12.5 o 104.00 abcd 100 88.50 bcdefghıjk 200 94.33 abcdef 20x 20 o . 100 95. 17 abcdef 200 9 ı .50 bcdefghıj White 12.5" 12.5 o . Prosperity 100 83.66 efghıjklm 200 80.00 ghıjkhn 20 x 20 o 84.00 efghıjklın 100 90.08 bcdefghıj 200 95.63 abcder 12.5x 12.5 o 73.66 hıjklm ChormGiow 100 66.08 m 200 67.00 1m 20 x 20 o 74.67 glııjklm 100 80.08 fghıjklm 200 84.58 defğıııjklm •) Harller % 1 seviyesinde farklı grupları göstermektedır. 109 Çizelge: 4 Farkh Çeşit, Dikim Saklağa ve GA3 Uygulamalarının Ortalama K an d.1l S ayasına Etkile rı. * Çeşitler Dikim Sıkittı (Cm) GA3 -ppm Ortalama Kandil Says ı (Adet) Peter Pears 12.5 X 12.5 o 12.63 cdefghıjkl 100 10.63 lınnopqrs ıu 200 11.30 hıjklınnopqrs 20 x 20 o 13.88 abcde 100 13.96 abcd 200 13 .7 9 abcdef Eurovision 12.5 xl2.5 o 12.83 cdefghıj 100 12.50 cdefgbıjklın 200 12.78 cdefgbıjk 20x 20 o 13.67 abcdefg 100 15.00 ab 200 15.13 a Mascagni 12.5 X 12.5 o 12.1O defghıjklınn 100 11.10 ıjklınnopqrs 200 11.88 defghıjk lınno 20x20 o 12.38 defghıjklnıno 100 12.75 cdefghıjk l 200 l l.7 9 efghıjklınnop Priscilla 12.5 X 12.5 o 11.85 efgbıjk lınnop 100 10.75 jkJmnopqrst 200 10.90 jklmnopqrst 20x 20 o 1 1.50 hıjklnınopqr 100 12.71 cdefghıjkl 200 12.66 cdefghıjkl Victor Borge 12.5 X 12.5 o 10.25 nopqrsıuv 100 8.60 V 200 12.00 defghıjklınno 20x20 o 11.63 ghıjk lmnopq 100 12.2 1 cdefghıjklınn 200 11.75 fglııjklınnop Jester Gold 12.5 X 12.5 o 10.50 mnopqrsıuv 100 9.54 rsıuv 200 9 .33 stuv 20x 20 o 12.57 cdefglııjklm 100 13.08 bcdefghı 200 12.33 cdefghıjklınn Bonaire 12.5 X 12.5 o 12.17 cdefghıjklınn 100 l l. 79 efghıjk lııınop 200 12.75 cdefghıjkl 20 X 20 o 13.33 abcdefgh 100 14.20 abc 200 10.66 klınnopqrstu Saxony 12.5 X 12.5 o 11.00 ıjklınnopqrsı 100 11.00 ıjklmnopqrst 200 12.00 dcfghıjklınno 20 x20 o 100 12.20 cdefglı ıjklınn 200 White Prosperity 12.50 cdefghıjklın 12.5x 12.5 o 100 8.66 uv 200 10.00 opqrsıuv . 20x20 o 12.00 defghıjklıııno 100 11 .29 hıjk lınnopqrs 200 ClıormGlow 12.5x 12.5 11.50 hıjklınnopqr o 9.33 sıuv 100 9.00 tuv 200 20x 20 9 .66 qrsıuv o 9.80 pqrstuv 100 11.33 hıjklınnopqrs 200 12.30 cdefuhıiklınıı •) Harfler oY a 1 sevıyesınde fark lı grup ları gOsterınektedır. 110 Kandil sayısı ortalama 15.13 adet ile 200 ppm GA3 uygulanan ve 20 x 20 cm aralıklar ile dikilen Eurovisian çeşidi çiçeklerinde en fazla olmuş, bunu ortalama 15.00 adet ile 100 ppm GA3 uygulanan ve 20 x 20 cm aralıklarla dikilen aynı çeşidin çiçekleri izlemiştir. En az kandil sayıs ı ise ortalama 8.60 adet ile 100 ppm GA3 uygulanan ve 12.5 x 12.5 cm aralıklar ile dikilen Victor Borgeçeşidi çiçeklerinde meydana gelmiştir (Çizelge 4). TARTIŞMA Bu çalışmada, lO gladiol çeşidinde farklı dikim s ık lığı ve corrnlara GA3 uygulamalarının çiçeklenme ve çiçek kalitesi üzerine etki leri araştı­ rılmıştır. Çeşitler itibariyle çiçeklenmeye kadar geçen ortalama gün sayısı farklılık göstermiş, en kısa sürede çiçeklenme Mascagni çeşidinde, en uzun sürede çiçeklenme ise Victor Borge çeşidinde saptanmıştır. Dikim araltk- larının çiçeklenme süresi üzerinde etkili olmadığı , GA3 uygulamalarının ise genel o larak çiçeklenme süresini kısaltarak (Victor Borge ve Bonaire çeşidi hariç) erkencilik meydana getirdiği belirlenmiştir. Çiçek boyu, çeşitler itibariyle farklılıklar göstermiş, GA3 uygula- maları Victor Borge, Jester Gold, Bonaire, White Prosperity ve Chorm Glow çeşitlerinde çiçek boyunun uzamasma neden olurken diğer çeşitlerde etkisiz kalmıştır. GA3 uygulamalarının çiçek boyu üzerine etkileri farklı Gladiol çeşitlerinde araştırmalar yapan Dua ve ark. ( 1984), Nilimesh (1990) ve Bhattacharjee ( 1984) ile paralellik göstermi ştir. 12.5 x 12.5 cm araltklarla yapılan dikimlerin, 20 x 20 cm aralıklar ile yapılan dikimiere nazaran çiçek boyunu % 5.38 oranında azalttığı görülmüş, sık dikimlerde çiçek boyunda meydana gelen bu azalmalar Barelli (1985) ve N ilimesh (1990) ile paralellik göstermiştir . Bu araştırıcılarda sık dikimierin çiçek boyunu azalttığını bildirmişlerdir. Kandil sayısı bakımından yapılan değerlendirmelerde dikim sıklığı kandil sayısı üzerine etkili olmuş, sık dikimler meydana gelen kandil sayı­ larını azaltmıştır. GA3 uygulamaları ise genel olarak kontrol grubu çiçeklerle karşılaştırıldığında kandil sayısını arttırıcı etki yapmıştır. Bu sonuçlar farklı Gladiol çeşitlerinde çalışmalar yapan Dua ve ark. ( 1984) , Nilimesh (1990) ve Bhattacharjee (19 84)'nın elde ettiği sonuçlar ile paralellik göstermiştir. Sonuç olarak; ı. Gladiol çeşitlerinin GA3 uygulaması ve dikim sıklığına tepki- lerinin farklılıklar gösterdiği, en iyi kalitede çiçeklerin Bonaire, Eurovisian ve Peter Pears çeşitlerinden elde edildiği tespit edilmiştir. ı ıı 2. Dikim sıklığının çiçek kalitesi üzerinde etkili olduğu, sık dikimin (12.5 x 12.5 cm) daha kısa boylu ve kandil sayısı az çiçekler meydana getirdiği belirlenmiştir. 3. GA3 uygulamalannın daha erken çiçeklenme meyda~a geti~diği ve aynı zamanda yüksek kalitede ve kandil sayıları fazla olan çıçeklerın oluş­ masını sağladığı, diğer yandan 100 ve 200 ppm' lik GA:ı uygulamaları arasında farklılığın fazla olmadığı, bu yüzden l 00 ppm' lik GA:ı uygula- masının dikim öncesinde cormlara uygulanabileceği saptanm ış olup, yapı­ lacak GA3 uygulaınaları ile bütün çeşitlerde benzer sonuçlar elde edilerne- yeceği de göz önünde bulunduru lmalıdır. KAYNAKLAR Altan, T ., Altan, S. 1984. Gladiol ve Gerbera Yetiştiriciliği . TAV Yayınları, Yayın No:6, Yalova. Anderton, E.W., Park, R. 1989. Growing Gladioli. Timher Press, Ine. Portland, Oregon. 164 p. Auge, R.l983. Research on the Forcing of Tulips cv. Apeldoorn (Heat Treatment of Bulbs and Action of Gibberelin). Hort. Abst. 53(4): 2745. Bhattacharjee, S.K. 1984. The Effects of Growth Regulating Chemicals on Gladiolus. Gartenbauwissenschaft. 49(3): 103-106. Barelli, A. 1985. Planting Density and Nitragen Fertilizİng in the Cultivation of Gladioli in Surnmer and Autumn. H ort. Abst. 55( 1) : 440. Bushman, J.C.M. 1984. Gladiolus as a Cut Flower in Subtropical Regions. International Flower Bulb Center, Hillegom-Holland. Dua, LS., Sehgal, O.P., Chark, K. S.l984. Gibberellic acid Induced Earlines and Increased Production in Gladiolus. Hort. Abst. 54(9): 6326. Genders, R. 1973. Bulbs. Robert Hale and Company, 63 Old Brompton Road. London. Gowda, J .V. N. 1988. Interaction Effect of Corm Size and Spacing on Growth and Flower Production in Gladiolus cv. Snow Prince. H ort. Abst. 58(4): 2226. Gürsan, K. 1986. Gladiol Yetiştiriciliği. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enst. Yalova. Jones, S. K., Hanks, G. R. 1985. Gibberellic Acid Soak Treatmentsfor Fully Cooled Tulips. Scientia Hort. 26(1): 87-96. 112 Mengüç, A.1985. Çiçek Yetiştiriciliği I. (Kesme Çiçekler). Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Çanakkale Üretme İst. Müd. Yayın No: 6, Çanakkale. Mukhopadhyay, T . P., Yadaw, L.P. 1987. Effect of Corm Sizes and Spacing on Growth Flowering and Corm Size Production in Gladiolus. Hort. Abst. 57(4): 2704. Nilimesh, R. 1990. Effect of Plant Spacing and Growth Regulators on Growth and Flower Yield of Gladiolus Under Polyethene Tunnel. Hort. Abst. 60(4): 2670. Poulin, 0., Huxley, A. 1981. Flowers of the Mediterrenean. Chatto and Widus Ltd. London. Sarhan, A.Z., EI-Sayed, A.A. 1984. Effect of Some Growth Regulators on Growth and Flowering Snapdragon Plants (Antirrhinum majus L.). Hort. Abst. 54(3): 1599. Sciortino, A., Iapichina, G., Zizzo, G. 1988. Study on the Size of Propa- gation Organs and Planting Density of Gladioli on the Yield of Corrns for Forced Flower Production. Hort. Abst. 58(3): 1599. Shlomo, E., Shillo, R., Halevy, A.H. 1985. Gibberellin Sustituon for the High Night Temperatures Required for the Long - Day Promation of Flowering in Gypsophila pankulata L. Hort. Abst. 53(9): 7035. Turan, Z.M. 1988. Araştırma ve Deneme Metotları. U.Ü. Ziraat Fakültesi Ders Notları, Bursa. 113