T.C. BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI TÜRK DİLİ BİLİM DALI AZERBAYCAN TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİTKİ ADLARININ KARŞILAŞTIRILMASI (YÜKSEK LİSANS TEZİ) Ramila TAKHİROVA BURSA - 2022 T.C. BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI TÜRK DİLİ BİLİM DALI AZERBAYCAN TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİTKİ ADLARININ KARŞILAŞTIRILMASI (YÜKSEK LİSANS TEZİ) Ramila TAKHİROVA Danışman: Prof. Dr. Hatice ŞAHİN BURSA - 2022 ÖZET Yazar adı soyadı Ramila Takhirova Üniversite Bursa Uludağ Üniversitesi Enstitü Sosyal Bilimler Enstitüsü Anabilim dalı Türk Dili ve Edebiyatı Bilim dalı Türk Dili Tezin niteliği Yüksek Lisans Mezuniyet tarihi 06/07/2022 Tez danışmanı Prof. Dr. Hatice Şahin AZERBAYCAN TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİTKİ ADLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Yüksek lisans tezi dört bölümden oluşmaktadır. Tezin amacı, Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki bitki adlarını yapı ve anlam bakımından karşılaştırarak benzerliklerinin veya farklılıklarının olup olmadığını tespit etmektir. Çalışmanın birinci bölümünde bitki adı bilimi, bitki adları ve onlarla ilgili adlandırmalar, çalışmalar, güçlükler hakkında genel bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde Latince karşılıkları ile beraber iki dile ait olan sözlüklerden taranıp elde edilen verilerden bir tablo oluşturulmuştur. Ayrıca Azerbaycan Türkçesindeki bitki adları yapı bakımından sınıflandırılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde fonetik, morfolojik ve semantik açıdan bitki adlarının değerlendirilmesi yer almıştır. Son bölümde Latince karşılığı ile birlikte bitki adları sözlüğü verilmiştir. Anahtar kelimeler: Azerbaycan Türkçesi, Türkiye Türkçesi, bitki adları, karşılaştırma v ABSTRACT Name & surname Ramila Takhirova University Bursa Uludağ University Institute Institute of Social Sciences Field Turkish Language ve Literature Subfield Turkish Language Degree awarded Master Date of degree awarded 06/07/2022 Supervisor Prof. Dr. Hatice Şahin COMPARISON OF PLANT NAMES IN AZERBAIJAN TURKISH AND TURKEY TURKISH This study consists of four parts.The aim of the study is to determine whether there are similarities or differences by comparing plant names in Azerbaijan Turkish and Turkey Turkish in terms of structure and meaning. In the first part of the study, general informations about difficulties and studies related to plants names and scientific names of plants are given. In the second part of the study, a table was created from the data obtained by scanning the dictionaries belonging to the two languages together with their Latin equivalents. In addition, plant names in Azerbaijan Turkish are classified in terms of structure. In the third part of the study, the evaluation of plant names in terms of phonetics, morphology and semantics in Azerbaijan Turkish and Turkey Turkish took place. The dictionary of plant names with its Latin equivalent is given in the last part. Keywords: Azerbaijan Turkish, Turkey Turkish, plant names, comparison vi ÖN SÖZ Bu araştırmada Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde kullanılan bitki adlarının derlenmesi, yapı ve anlam bakımından karşılaştırılması ve elde edilen verilerin üzerine bir sözlük hazırlanması hedeflenmiştir. Bursa Uludağ Üniversitesi’nde okuma şansını veren Yurtdışı Türkler ve Akraba Toplulukları Başkanlığı’na (YTB) teşekkür ederim. Ukrayna’da doğup büyümüme rağmen ana dilim olan Azerbaycan Türkçesi ile ilgili tez yazmak benim için büyük bir mutluluktur. Tez konusunun belirlenmesinde yardımcı olan, tezin her bölümünün yazım sürecini titizlikle takip eden Tez danışmanıma Prof. Dr. Hatice ŞAHİN’e, Enstitüdeki işlemler ile ilgilenen Arş. Gör. Ebru KUYBU’ya minnettarlığımı sunarım. Ayrıca tez çerçevesinde bulguların bir kısmına erişilmesine yardımcı olan Bakü Devlet Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Qızılgül ABDULLAYEVA’ya teşekkürlerimi sunarım. Yüksek lisans dönemim boyunca gösterdiği yardımları ve katkıları için Türk Dili ve Edebiyatı bölümü kıymetli hocalarına, değerli sınıf arkadaşlarıma teşşekkür ederim. Başta canım ailem olmak üzere desteklerini esirgemeyen arkadaşlarıma teşekkürlerimi bir borç bilirim. Ramila TAKHİROVA BURSA / 2022 vii İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET…………………………………………………………………………………….v ABSTRACT…………………………………………………………………………….vi ÖN SÖZ ……………………………………………………………………………….viii İÇİNDEKİLER…………………………………………………………………………vii KISALTMALAR ...…………………………………………………………………….xi GİRİŞ ……………………………………………………………………………………1 BİRİNCİ BÖLÜM BİTKİ BİLİMİ, BİTKİ ADLARI, BİTKİ ADLARIYLA İLGİLİ ÇALIŞMALAR, GELİŞMELER, GÜÇLÜKLER 1. BİTKİ BİLİMİ………………………………………………….……………………4 1.1. BİTKİ ADLARI…………………………………..………………………......…5 1.1.1. Bitki Adlarıyla İlgili Çalışmalar …………………………….……….......6 1.1.2. Bitki Adlandırma Yolları ……………………….………………………12 1.1.3. Bitki Adlarıyla İlgili Güçlükler …………………………………………14 İKİNCİ BÖLÜM AZERBAYCAN TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİTKİ ADLARI 1. AZERBAYCAN TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİTKİ ADLARI...16 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BİTKİ ADLARININ FONETİK, MORFOLOJİK, SEMANTİK AÇIDAN KARŞILAŞTIRILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ 1. AZERBAYCAN TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİTKİ ADLARININ FONETİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ……………………………………60 1.1. ÜNLÜLERDE TESPİT EDİLEN FONETİK DEĞİŞİKLİKLER………...…...60 1.1.1. Kalınlık – İncelik Uyumu…………………………….…………….…...60 1.1.2. İncelik – Kalınlık Uyumu……………………………….………………61 viii 1.1.3. Geniş Ünlülerin Daralması…………………………….………………..61 1.1.4. Dar Ünlülerin Genişlemesi…………………………….………………..62 1.1.5. Düz Ünlülerin Yuvarlaklaşması………………………….……………..62 1.1.6. Yuvarlak Ünlülerin Düzleşmesi………………………….………..……63 1.1.7. Diğer Değişmeler…………………………….…………………………63 1.1.8. Ünlü Benzeşmesi…………………………….………………………….64 1.1.9. Ünlü Düşmesi…………………………….……………………………..64 1.1.10. Ünlü Kaynaşması…………………………….………………………....65 1.1.11. Ünlü Türemesi………………………….……………………………….65 1.2. ÜNSÜZLERDE TESPİT EDİLEN FONETİK DEĞİŞİKLİKLER……………65 1.2.1. Akıcılaşma…………………………….…………….…………….…....66 1.2.2. Dudaksıllaşma…………………………….………….………….……...66 1.2.3. Ötümlüleşme…………………………….………….………….……….66 1.2.4. Ötümsüzleşme…………………………….………….…….…………...67 1.2.5. Sızıcılaşma……………………….………….…….…….…….….…….68 1.2.6. Ünsüz Benzeşmesi…………………………….……..…….……………69 1.2.7. Ünsüz Yumuşaması…………………………….………….……………69 1.2.8. Diğer Değişmeler…………………………….………….…….……..…70 1.2.9. Ünsüz Düşmesi…………………………….………….………………...71 1.2.10. Ünsüz Türemesi…………………………….………….………………..72 1.2.11. İkizleşme……………………………...….………….…………….……72 1.2.12. Göçüşme…………………………….....………….…………………….73 1.2.13. Hece Düşmesi………………………….….………….…………………73 2. AZERBAYCAN TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİTKİ ADLARININ MORFOLOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ………………………………73 2.1. AZERBAYCAN TÜRKÇESİNDEKİ YAPI BAKIMINDAN KULLANILAN BİTKİ ADLARI.….……….………………………………………………...…73 2.1.1. Azerbaycan Türkçesindeki Basit Yapılı Bitki Adları….……….….……73 2.1.2. Azerbaycan Türkçesindeki Türemiş Yapılı Bitki Adları….…….………79 2.1.2.1. İsimden İsim Yapan Ekler.……………….……………….…….79 2.1.2.2. Fiilden İsim Yapan Ekler……………………………………..…80 2.1.2.3. Fiilden Fiil Yapan Ekler…………………………………………80 ix 2.1.2.4. Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde Ortak Olan Ekler………………...……………………………………………….80 2.1.3. Azerbaycan Türkçesindeki Birleşik Yapılı Bitki Adları….…….…….…82 2.1.3.1. İsim Tamlaması Biçiminde Kurulan Bitki Adları………………90 2.1.3.1.1. Belirtili isim tamlaması biçiminde kurulan bitki adları.....90 2.1.3.1.2. Belirtisiz isim tamlaması biçiminde kurulan bitki adları...………………...………………………………….……90 2.1.3.2. Sıfat Tamlaması Biçiminde Kurulan Bitki Adları………………95 2.1.3.3. Sıfat-Fiil Grubu Biçiminde Kurulan Bitki Adları…........………97 2.1.3.3.1. -An sıfat-fiil ekiyle kurulan bitki adları…….…………..97 2.1.3.3.2. -Ar sıfat-fiil ekiyle kurulan bitki adları……………....…98 2.1.3.4. Tekrarlama Biçiminde Kurulan Bitki Adları…...………………98 2.1.3.5. Cümle Biçiminde Kurulan Bitki Adları…………………………98 2.1.3.6. Birleşik Yapılı Familya Adları …………………………………98 2.1.3.6.1. Azerbaycan Türkçesinde +lAr ekiyle kurulan bitki familyaları………………………………………………..……98 2.1.3.6.2. Azerbaycan Türkçesinde +kimilər ekiyle kurulan bitki familyaları………………………………………………..……99 2.1.3.6.3. Türkiye Türkçesinde +giller ekiyle kurulan bitki familyaları……………………………………………………..99 3. AZERBAYCAN TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİTKİ ADLARININ SEMANTİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ……………………………..…100 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM LATİNCE DİZİN 1. LATİNCE DİZİN………………………………………………………………....102 SONUÇ ……………………………………………………………………………….131 KAYNAKLAR……………………………………………………………………......133 x KISALTMALAR AB Azərbaycanın Biomüxtəlifliyi AAB Azərbaycanın Ali Bitkiləri ADİL Azərbaycan Dilinin İzahlı Lüğəti ADDL Azərbaycan Dilinin Dialektoloji Lüğət ARL Azərbaycanca Rusca Lüğət Az. T. Azerbaycan Türkçesi BA Bitkilerle Anadolu BAHNB Bitki Adları Haqqında Nə Bilirsiniz? BAS Bitki Adları Sözlüğü BB Bursa Bitkileri bkz. Bakınız CFÖBİ Câmi‘ü’l-Fürs Örneğinde XVI. Yüzyıl Bitki İsimleri DS Derleme Sözlüğü ƏYTBE Ədviyyat və Yabanı Tərəvəz Bitkilərinin Ensiklopediyası XMBŞR Bəzi Xəstəliklərin Müalicəsində Bitkilərin Şəfaverici Rolu QKDDB Naxçıvan Muxtar Respublikası Florasının “Qırmızı Kitabı”na Düşmüş Dərman Bitkiləri Lat. Latince LMEBA Lügat-i Müşkilât-ı Eczâ’da Türkçe Bitki Adları TBAS Türkçe Bitki Adları Sözlüğü TBS Türkiye Bitkileri Sözlüğü TMİB Tercüme-i Müfredât-ı İbn-i Baytâr Tr. T. Türkiye Türkçesi TS Türkçe Sözlük TTZB Türkiye’nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri YEYB Yağlı və Efir Yağlı Bitkilər Yun. Yunanca xi GİRİŞ Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi birbirine en yakın Oğuz grubu lehçelerindendir. Güneybatı Türk Lehçeleri Grubunun kolu olan Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesinin yayıldığı coğrafi bölge aynı olduğundan birçok ortak kelime bulunmaktadır; bunlardan bazıları zaman içerisinde anlam değiştirmiş, bazıları şekil ve anlamını korumuş ya da yabancı dillerin etkisinde kalmıştır. Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesi, ağızları ile birlikte Eski Anadolu Türkçesine dayanan XVI.yüzyıldan sonra gelişmiş bir Oğuz lehçesidir (Korkmaz, 2013: 178). Muharrem Ergin, Azerbaycan Türkçesi ile ilgili şunu belirtilmektedir: “...Batı Türkçesinin esas yazı dili çizgisini teşkil eden Osmanlı yazı dili çizgisinin paralelinden dışarı çıkmamıştır. Azerî ve Osmanlı Türkçeleri, günümüze kadar hiç bir zaman iki ayrı yazı dili haline gelmemiş, daima aynı yazı dilinin iki ayrı dairedeki görünüşünü teşkil etmişlerdir” (Ergin, 1981: 8). Azerbaycan dilinin uzun bir gelişim süreci olmuştur. 1920’lerin sonlarına dek Azerbaycan Türkçesinin yazımı Arap alfabesine dayanıyordu, sonra ise 1929’da Latin alfabesine geçiş sağlanmıştır. Ancak bu durumun Sovyetler Birliği tarafından reddedilmesi üzerine 1939 yılında Kiril alfabesi kullanılmaya başlanmıştır. Aynı olan fonemler, yani sesbirimler fonetik kurallara göre farklı alfabelerde farklı şekillerde temsil edilmeye başlamıştır. Bu da Türk dilleri arasındaki farklılıkları yapay olarak pekiştirmek amacıyla yapılmıştır. Sovyetler Birliği’nin dağılma süreci başladığında Azerbaycan halkının Latin alfabesine geçilmesi ilk taleplerinden biriydi. Böylelikle hem Türklük kimliği muhafaza edilebilmiş hem de Türk dilleri ile dil bakımından birlik oluşturulmuştur. Ana Türkçe tarafından bilinen tüm bitki adları bir araya getirilirse bunların önceki coğrafi dağılımını dikkate alarak eski Türklerin yerleşim alanının bir zamanlar var olan sınırlarını belirlemek mümkündür. Kamış (Türkiye Türkçesi) – qamış (Azerbaycan Türkçesi) – қамыс (Kazak Türkçesi) - qemiş (Özbek Türkçesi) – qamış (Kırım Tatar Türkçesi) – qomuş (Uygur Türkçesi) bitki adlarının örneğinde fonetik açısından az çok farklılıklarıyla günümüzde Türkçenin yayılma bölgesi çizilmiş olabilir. 1 Bitki adları sadece belirli botanik özellikleri içermez. Bitki adları her dilin sözlüğünde özel bir katman oluşturmakla birlikte insanların ekonomik ve kültürel faaliyetleri, bitki dünyası hakkındaki görüşleri, günlük gözlemleri, eski gelenekleri ve inançlarını yansıtmaktadır. İnsanların bitki dünyası ile sürekli temas halinde olması bitkilerin isimlendirilmesinde doğrudan etkili olmuştur. Zengin bir doğaya, floraya sahip olan Azerbaycan ve Türkiye en eski yerleşim yerlerinden biri olarak ve elverişli coğrafi konumu nedeniyle her zaman tüccarların ve gezginlerin uğrak yeri olmuştur. İlaçların ve tıbbın bazı hastalıklar karşısında etkili olmadığı bir dönemde, merhem olarak kullanılmaya başlayan bitkiler zamana karşı başarıyla direnmiş ve halen insanlar tarafından kullanılmaktadır. Aynı zamanda bu bitkilerden bazıları insanlar için besin kaynağıdır. Yani bu bitkiler tüm doğada olduğu gibi insan hayatında da çok önemli bir rol oynamaktadır. Elbette sayısız türünün isimlerini ifade etmek için dilin geniş bir kelime hazinesine sahip olması da gereklidir. Oğuz Türklerinin Anadolu ve çevresinde yerleşmeden önceki zamanlara ait belgelerin günümüzde pek bulunmuyor, bundan dolayı da kullandıkları bitki adlarını XIII. yy. öncesine ait eserlerle belgelemek zordur. Bu sebeple Divanü Lûgati’t-Türk tek kaynak niteliğindedir (Gümüşatam, 2015: 28). En eski sözlüklerinden biri olan Divanü Lûgati’t-Türk’te bitkilerin hangi lehçelerde yer aldığı açıklanmaktadır. Bu eserde yer alan ayrık, armut, arpa, kabak, kamış, karakan, karamuk, sögüt, üzüm vb. bitkilerin yanı sıra, bunlardan Türkiye Türkçesinde kullanılmayan bazılarının Türk ağızlarında ve hatta Türk lehçelerinde görüldüğüne dair görüşler mevcuttur. Ayrıca bu lehçelerde köprü rolünü bu adlar üstlenerek Türk halkları arasında kolaylıkla iletişimin sağlanmasında yardımcı olmaktadır (Şahin, 2016: 781- 782). Botanik terminolojisinin incelenmesi dilbilimcilerin her zaman dikkatini çekmiştir. Bu kelime grubunun çalışmalarına duyulan ilgi; isimlerin kökenini, farklı dillerdeki dağılımını, isimlerin kelime oluşum yapısını, anlamsal temelini ve etimolojisini araştırma gereksinimi ile açıklanmaktadır. Bu da araştırmanın güncelliğini ortaya koymaktadır. Araştırmanın Amacı ve Materyalı Tezin konusu, Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde bitki adlarının taranması, bu adların yapı ve anlam açısından incelenmesi ve elden edilen verilerden bir 2 bitki adları sözlüğünün hazırlanmasıdır. Araştırmanın amacı, Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde bitki adlarını yapı ve anlam bakımından karşılaştırarak benzerliklerinin veya farklılıklarının olup olmadığını tespit etmektir. Böylece kıyaslanacak olan dillerde bulunan bitki adlarının dilsel özellikleri hakkında geniş bir fikir verilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmanın materyalı, her iki dile ait sözlüklerdir. Azerbaycan Türkçesine ait olan bitki adlarının çoğu “Azərbaycan Dilinin İzahlı Lüğəti”, “Azərbaycanca-Rusca Lüğət”, “Azərbaycan Dilinin Dialektoloji Lüğəti”, Türkiye Türkçesindeki ise Turhan Baytop’un “Türkçe Bitki Adları Sözlüğü” ve “Türkiye’nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri”, internet sayfasında bulunan “Güncel Türkçe Sözlük” ve “Derleme Sözlüğü”nden derlenmiştir. Araştırmanın Yöntemi Bu araştırmada inceleme, betimleme, örnekleme, tezin konusu ile ilgili literatür taraması gibi yöntemlere başvurulmuştur. Yukarıda adı geçen sözlüklerden taranıp elde edilen bitki adları yapı ve anlam bakımından sınıflarına göre tasnif edilmiştir. Tablo halinde oluşturulmuş kelimeler sırayla Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde bitki adı ve Latince karşılığı maddelere göre ayrılmıştır. Son bölümde Latinceye göre alfabetik sırayla bitki adlarının sözlüğü dizilmiştir. Araştırmada esas olarak iki nokta işaretiyle Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki bitki adları arasında farklılıklar gösterilmiştir. Doğru Latince karşılığı tespit edilmediği takdirde çalışmanın tutarsızlığına yol açar. Bu yüzden internet sayfalarındaki görselleri göz önünde bulundurarak Azərbaycanın Biomüxtəlifliyi adlı internet sayfasından yararlanarak uygun Latince karşılıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. 3 BİRİNCİ BÖLÜM BİTKİ ADI BİLİMİ, BİTKİ ADLARI, BİTKİ ADLARIYLA İLGİLİ ÇALIŞMALAR, GELİŞMELER, GÜÇLÜKLER 1. BİTKİ ADI BİLİMİ Ferdinand de Saussure’ün “Genel Dilbilim Dersleri” adlı kitabının yayınlamasıyla dilbilimin bambaşka bir boyuta geçmesi sonucunda ilgi duyulan bu alanın bir kolu olan Yunancadan gelen ‘ad verme sanatı’ Türkiye Türkçesine adbilim, Azerbaycan Türkçesine ise onomastika olarak geçmiştir. Dilbilim ve adbilimin arasındaki ilişki bütün parça olarak tanımlanır. Dilbilim yaygın olarak gelişmiş bir bilim olarak yöntemleriyle adbilim malzemesini inceler. İbrahim Şahin “Adbilim” kitabında bu alanla ilgili kayda değer incelemelerini yapmıştır. Çalışmada adbiliminin tanımı ve sınırları tanımlanmış, adbilimde kullanılan yöntemler verilmiş, Türk adbiliminin sorunları üzerinde durulmuş, bu konudaki terimler örneklerle açıklanmıştır. Adbilim, “anemonim (rüzgaradı), antroponim (kişiadı), astronim (yıldızadı), dokümantonim (belgeadı), ergonim (örgütadı), etnonim (kökadı), fitonim (bitkiadı), hrematonim (eseradı), hrononim (zamanadı), kozmonim (uzayadı), mitonim (mitadı), poreyonim (araçadı), pragmatonim (ürünadı), planetonim (gökadı), toponim (yeradı), urbonim (kentlikadı), zoonim (hayvanadı) gibi 17 kollara ayrılmıştır” (Şahin, 2021: 8). Mehmet Hengirmen’in “Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü”nde adbilime “adları, kavram-sözcük ilişkisine dayanarak inceleyen, adların veriliş yollarını, nedenlerini, adların kaynağını, kökeni araştıran bilim dalı” denir (Hengirmen, 2009: 9- 10). Diğer tanımlamaya göre: “Adbilim (onomastics) özel adların kökenini ve tarihsel gelişimini inceleyen daldır” (İmer, Kocaman, Özsoy, 2011: 14). Doğan Aksan, sadece yöntem açısından farklı görünen adbilimin anlambilim ve sözcükbilim ile benzerliğiyle beraber bu bilim dalının geniş ve dar anlamda kullanıldığı konusunda durur. Dar anlamda kullanılan adbilim yer, coğrafya, kişi adları gibi özel adları ele alırken geniş anlamdaki adbilim ise kelimelerin kavramlarıyla olan ilişkisini incelemektedir (Aksan, 2003: 32). Böylece, bitki adlarının Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesine nasıl aktarıldığı, 4 nasıl bir anlatım biçimi aldığı ve bu anlatımda hangi faktörlerin etken olduğu genel adbilim yorumlamaktadır. Bitki adı bilimi ise özel adbilimin kapsamına girer. Azerbaycan dil bilgisinde adbilimin gelişimi Afad Qurbanov’un adıyla bağlıdır. “Azərbaycan onomalogiyasının əsasları” adlı kitabında onomastika terimiyle özel adların tümünün, bununla ilgilenen dilbilim bölümünün ise onomologiya olarak adlandırılmasını daha uygun bulmuştur (Qurbanov, 2019: 15). Onomastika, ayrıntılı bir şekilde araştırılması gerektiren modern dilbilimin bir dalıdır. Azerbaycan dil bilgisinde onomastiğin farklı alanlarından bazı gramer kitaplarında, monograflarda detaylıca açıklanmasına rağmen, dilde onomastiğin çözülmemiş teorik konuları vardır. Dilbilimde onomastika kelimesi; 1) dilde mevcut olan tüm özel isimler; 2) dil biliminin özel adlarının incelenmesi gibi iki anlamıyla açıklanmıştır (Mikayılova, 2008: 3). Adbilimin önemli bir katmanını oluşturan bitki adı bilimi diğer adıyla fitonimi en eski tematik kelime grubudur ve insanoğlunun etrafındaki dünya hakkında izlenimlerini içerir. Botanik kelime hazinesi bilim adamları tarafından defalarca dilbilimsel araştırmaların konusu olmuştur. 1.1. BİTKİ ADLARI “Diller söz varlığını geliştirme, yeni kavramlara ve yabancı kelimelere yerli karşılıklar bulma konusunda çeşitli yollar geliştirir” (Şahin, 2006: 125). Bu sebeple bir terimin birçok karşılıkları ortaya çıkmış durumundadır. Dilbilimde fitonim terimi birçok dilbilimci tarafından tüm bitkilerin terminolojik adı olarak kabul edilir. Ancak bununla birlikte floronim, fitomorfizm ve fitoterim kavramları da yaygınlaşmıştır. Sözcükler birbirleriyle benzer olduğu kadar anlam bakımından da farklılık gösterir. Fitonim (Yun. phyton ‘bitki’ ve onoma ‘ad’) floronim (Lat. flos ‘çiçek’ ve Yun. onoma ‘ad’) terimininden daha genel bir anlam ifade eder (Aleshina, 2009: 35). İnsan özelliklerinin çiçeklere ve mantarlara aktarılmasına fitomorfizm denir. Fitoterimler uluslararası, yani Latince adlarıyla oluşan bitkileri temsil eder. Bir bitkinin dilde yalnızca bir fitoterimi olabilir, ancak fitonimlerinin sayısı sınırlı değildir. Örneğin, Azerbaycan Türkçesinde melissa ve Türkiye Türkçesinde melisa fitoterimlerine bir tane Melissa officinalis Latince karşılığı gelir. Bundan başka bu 5 bitkinin Azerbaycan Türkçesinde – arıotu, bədrənc, limonotu, əngəbu, Türkiye Türkçesinde – arı otu, limon otu, melisa otu, oğul otu gibi fitonimleri mevcuttur. İbrahim Şahin, “Filoloji ve Botanik Alanlarının Kavşağında Yerel Fitonimler (Bitkiadları) Meselesi” adlı çalışmasında bütün ağaç, ot, çalı, mantar ve çiçekleri kapsayan fitonimler ve onları inceleyen dalına fitonimi terimiyle izah edildiğini öne sürmüştür. Botanikçilere göre ve konuşma dilinde otsu bitkileri izahlayan bitki adı terimi olarak kabul edilmişken fitonimi alanına girmesi için fitonimlere bitki adı denmesine ihtiyaç duyulmuştur. Ayrıca araştırmacı bitkiadı teriminin bitişik yazılmasının taraftarı olmuştur (Şahin, 2016: 780-781). Adbilim literatüründe at şabalıdı, maral fındığı örneğinde iki kelimeden oluşan birleşik bitki adlarına fitonimik birleşme de denmektedir (Abasova, 2018: 200). Diğer yandan, Rus dilbilimci O. Rubtsova “Farklı yapıda olan dillerinin şifalı bitki isimleri” adlı doktora tezinde şifalı bitkiler için farmakofitonim (Yun. pahramakon - ilaç, zehir) kavramının kullanmasını teklif etmiştir (Ergenekon, Bölükbaşı, Bölükbaşı, 2019: 6). “Dîvânü Lugāti’t-Türk” adlı eserde ot sözcüğü ‘bitki, ilaç, zehir’ anlamına gelmektedir. Böylece farmakofitonim terimi sadece tıbbi ve zehirli bitkileri kapsadığından kullanış için uygun değildir. Azerbaycan Türkçesi dil bilgisinde bitki adları fitonimler, botanik terimleri, adlandırma sözcükleri olarak da geçmektedir. Bununla birlikte, onların hangi terimlerle ve nasıl adlandırıldığına bakılmaksızın temelde aynı nesneyi isimlendirmeye hizmet ederler. Esas terim olarak bitki adları sözcük öbeğinin seçilmesinin uygun olduğunu kanaatindeyiz. Bu terim ağaçlar, çalılar, mantarlar, yosunlar, tahıllar, sebzeler, meyveler ve süs bitkilerinin isimlerini ve cinslerini, türlerini, çeşitlerini kapsamaktadır. 1.1.1. Bitki Adlarıyla İlgili Çalışmalar Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesi bitki adları ile ilgili birçok çalışmaya imza atılmıştır. Yuliia Normanskaya’nın “Bitki örtüsü. Ağaçlar ve çalılar. Bitkiler Sözlüğüne Göre Türklerin İlk Anavatanının Coğrafi Konumu” (“Rastitel'nyy Mir. Derev'ya i Kustarniki. Geograficheskaya Lokalizatsiya Prarodiny Tyurok Po Dannym Floristicheskoy Leksiki”) 6 konulu çalışması sadece bitki örtüsüne, ağaçlara, çalılara adanmamıştır, aynı zamanda Türklerin yaşadığı coğrafi konumunu da yansıttığı için çok ilginçtir. Oruc İbadlı ve Aliyə Zərgərli’nin “Bitki Adları Haqqında Nə Bilirsiniz?” adlı kitabında bitkiler hem Latin hem Rus dilinde karşılıklarıyla dizilmiştir. Kitapta farklı bölgelerden uzun yıllar boyunca Kafkasya’ya yapılan seferler, o bölgelerde yaşayanlara yapılan anketler, çok sayıda literatürün incelenmesi sonucunda bitki isimleri üzerinde elde edilen kapsamlı materyaller verilmiştir. İkram Qasımov ve Zümrüd Qasımova’nın “Bəzi Bitki Adlarının Etnolinqvistik Xüsusiyyətləri” çalışmasında Azerbaycan dilindeki bazı bitki adlarının isimlendirme sırasında insan yaşamındaki rolleri üzerinde analiz yapılmıştır. Elnurə Hüseynova’nın “Azərbaycan və Türk Dillərinin Dialektlərində Flora Leksikası ilə Bağlı Frazeoloji Vahidlərin İşlənmə Xüsusiyyətləri” isimli çalışmasında Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi örneğinde ağızlarda ve yazı dilinde kullanılan bitki adları kıyaslanmıştır. Sebine Abid’in “Azerbaycan Ağızlarında Kullanılan Yabani Bitki Adlarının Anlamsal ve Morfolojik İncelenmesi” adlı makalesinde Azerbaycan Türkçesi Ağızları Sözlüğü’nden derlenen 295 yabani bitki adının yapı ve anlam bakımından incelenmesi yapılmıştır. Engin Gökçür’ün “Azerbaycan Bitki Adları Sözlüğü”nde Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Latince ve Rusçada tespit edilen karşılıklarıyla birlikte 5980 tane bitki verilmiştir. Nübar Abasova “Heyvan Komponentli Fitonimlərin Tematik Məna Qrupları”, “Azerbaycan Dilinin Hayvan Adlarıyla Oluşan Birleşik Bitki Adları” (“Zoonimicheskiye Komponenty v Mnogosostavnykh Fitonimakh Azerbaydzhanskogo Yazyka”), “Azərbaycan Dilinin Dialektoloji Lüğət’ində Heyvan Komponentli Fitonimlər” çalışmalarında hayvan adlarıyla kurulan bitki adları ağaç adları, çalı adları ve ot odlarına göre ayırıp, çiçek ve ot kelimeleriyle oluşturulan Azerbaycan Ağızları Sözlüğünden derlenen hayvan adlarından yararlanan bitki adları üzerinde durmuştur. “Metafora Linqvokulturoloji Vasitə Kimi” çalışmasında bitki adları hayvan adı + organ adı yapısında olanlar ve hayvan adı + bitki adı yapısında olanlar olarak iki grup olarak ayrılmıştır. 7 Aygül Kadimova’nın “Azerbaycan ve Rus Dillerinde Fitonimlerin Anlamsal Sınıflandırılması” (“Semanticheskaya Klassifikatsiya Fitonimov v Azerbaydzhanskom i Russkom Yazykakh”) makalesinde Rus ve Azerbaycan dillerinin sözcüksel ve anlamsal özelliklere göre bitki adları sınıflandırılmıştır. Zehra Cankan’ın “Dîvânu Lugâtî’t-Türk’ten Nahçıvan Ağzına Bitki Adları” çalışmasında Dîvanu Lugâtî’t-Türk’te geçen günümüze kadar Azerbaycan Türkçesinin Nahçıvan ağzında bulunan bitki adları ele alınmıştır. Zülfiye Agayeva “Et-Tuhfetü’z-Zekiyye Fi’l-Lugâti’t-Türkiyye ve Azerbaycan Türkçesinde Ortak Kullanılan Bitki Adları Üzerine” adlı makalesinde Kıpçak Türkçesiyle yazılmış bu eserde geçen ortak bitki adlarını Azerbaycan Türkçesiyle karşılaştırmıştır. İbrahim Şahin’in “Filoloji ve Botanik Alanlarının Kavşağında Yerel Fitonimler (Bitkiadları) Meselesi” konulu araştırması fitonim (bitkiadı) ve fitonimi (bitkiadbilim) terimlerinin tanımlama ve netleştirilme konusunda oldukça önemlidir. Hatice Şahin’in “Câmi’ü’l-Fürs Örneğinde XVI. Yüzyıl Bitki İsimleri”nde Farsçadan Türkçeye tercüme edilmiş olan bu eserden derlenen bitki adları değişik biçimlerde, çoğu bitkilerin kökenleri ve Latince isimlere göre dizin verilmiştir. Mihrican Çolak’ın “Türkiye Türkçesinde Gıda Adlarıyla Kurulan Bitkiadları”nda, gıda adlarıyla oluşturulan bitki adları üzerinde durulmuştur. Bu kelimeler yapı bakımından incelenmiş ve bunun üzerine gıda adıyla oluşturulan bitki adları sözlüğü hazırlanmıştır. Şeyma Borazan’ın “Derleme Sözlüğü ile Tarama Sözlüğü’ndeki Bitki Adlarının Karşılaştırılması” çalışmasında iki sözlükte yer alan bitki adları taranmış ve birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Mehmet Solmaz ve İlhan Uçar’ın “Türkiye Türkçesinde Organ Adlarıyla Oluşturulmuş Bitki Adları”nda çeşitli eserlerden ve bu konuda yazılmış bazı makalelerden organ adllarıyla kurulan bitki adları ele alınmıştır. İlhan Uçar’ın “Türkiye Türkçesinde Hayvan Adlarından Türetilmiş Bitki Adları” makalesinde 595 adet bitkinin Latince adı, kökeni ve kaynağı belirtilmiştir. 8 Gürkan Gümüşatam’ın “Risâle-İ Mu’âlece’ye Göre XVI. Yüzyıl Türkçesinde Tıbbi Bitki Adları”nda, bitki adarını tek kelimeden oluşan bitki adları, belirtisiz isim tamlaması kuruluşunda bitki adları ve sıfat tamlaması kuruluşunda bitki adları olarak ayırıp bunlardan Arapça, Farsça, Yunança kökenli bitki adları incelenmiş ve kelimelerin Türkiye Türkçesi ve Latince karşılıkları gösterilmiştir. Zafer Önler’in “XIV.-XV. Yüzyıl Tıp Metinlerinde Türkçe Bitki Adları”nda Anadolu sahasında yazılmış olan Edviye-i Müfrede, Hazâʼinüʼs-Saâʻdât, Mücerrebnâme, Müntahab-ı Şifâ, Yadigar-ı İbn-i Şerif tıp metinlerde adı geçen bitki adlarının Latince karşılıklarıyla kökenleri verilmiştir. Kürşat Efe “Tarihî Türk Lehçelerinde Alıntı Bitki İsimleri”nde Köktürkçe döneminden başlayarak Osmanlı Türkçesine kadar yazılmış eserlerden bitki adları incelemiştir. Semra Canan Yıldız “Eski Anadolu Türkçesi ile Yazılmış Tıp Eserleri ve Bu Eserler Üzerine Yapılan Çalışmalar”da Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait 37 tane tıp metni incelemiştir. Muharrem Özden “Türkçenin İlk Sözlüğünde Kullanılan Bitki Adlarının Günümüz Anadolu Ağızlarındaki İzdüşümleri” Dîvânü Lügâti’t-Türk’te yer alan günümüz Anadolu ağızlarındaki kullanılan bitki adlarının 63’ü tespit edilmiştir. Turhan Baytop’un “Türkçe Bitki Adları Sözlüğü” birçok araştırmalara kaynaklık eden, Türkiye’de bulunan 4.000 kadar bitki türünü kapsayan sözlüktür. Eserde, bilimsel karşılıklarıyla beraber çoğu bitkiler hakkında verilen bilgilerle yazı dilinde ve Türkiye ağızlarında kullanılan bitkiler saptanmıştır. “Türkiye’nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri” kitabı Türkiye’de bulunan bütün tıbbi ve zehirli bitkileri içerir. Diğer “Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi” adlı kitabında 650 kadar tıbbi bitkilerin dizini, tanınması, üzerinde yapılan araştırmalar verilmiştir. Botanik adlarının günümüzde modern tıp alanında yer almaması ağırlıklı olarak biyoloji konularıyla ilgilidir. Bu bağlamda tıp yazmaları, biyoloji ve tıp tarihi ile dil tarihi araştırmalarını içeren metinlerdir. Anadolu’da yetişen bitki adlarının derlenmesi, sınıflandırılması ve adlandırılması açısından daha yapılacak çok iş olduğu düşünüldüğünde, tarihi metinlerin, özellikle de tıp metinlerinin incelenmesi ihtiyacı doğal 9 olarak oluşmuştur. Tıbbi el yazmaları, hastalıkların sebepleri, şifa teknikleri içereren tıp metinleridir. Metinlerin giriş kısımlarına bakılırsa bu eserler insanları iyileştirmeye yöneliktir. Ayrıca bu metinlerde çok sayıda organ, hastalık ve bitki adlarına yer verilir (Şahin, 2008: 8). Paki Küçüker ve Yasemin Yıldız’ın “Tercüme-i Müfredât-ı İbn-i Baytar’daki (1b- 150a) Bitki Adları Üzerine Bir İnceleme”, “Tercüme-i Müfredât-ı İbn-i Baytar’daki (150b-295a) Bitki Adları Üzerine Bir İnceleme (II)”, “Hazâ Kitâb-ı Hulâsa-i Tıbb’daki Bitki Adları Üzerine Bir İnceleme” başlıklı makalelerde taranan eserlerden belirtilen kökenleri ve Türkiye Türkçesiyle birlikte Latince karşılıkları ile madde başı bitki adları verilmiştir. Paki Küçüker’in “Lügat-i Mükilât-ı Eczâ’da Türkçe Bitki Adları”nda, 17. yüzyılda yazılan bu tıp sözlüğünden bitki adları taranmış ve Türkçe karşılıkları verilmiştir. Aslı Aytaç’ın “Kitâb-ı Ma’cûn Adlı Tıp Metninde Geçen Botanik ve Tıp Terimleri” çalışmasında Eski Anadolu Türkçesi özelliklerini taşıyan tıp ve botanik terimleri ele alınmıştır. H. Ahmet Kırkkılıç’ın “Lehcetü’l-Lügat’te Tıbbi İsimler I, II. III” çalışmasında Lehcetü’l-Lügat’inde adı geçen tıp ile ilgili bitki, hayvan, taş veya çeşitli maddeler yer almıştır. Yasemin Yıldız’ın “Bitkilerin Adlandırılmasında Benzetmenin Rolü”nde 24 eserin taramasından elde edilen ve benzetme nedeniyle kurulan verileri toplayan çalışma ürünüdür. Orhan Sevgi ve Ünal Akkemik’in “‘Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler)’ Adlı Eserin Bilgi Kaynağı ve Terim Yaklaşımı Üzerine Bir Değerlendirme” çalışması adı geçen eserde bazı odunsu bitkiler hakkında incelenmesi gerektiren hususlar, yanlış ve düzensiz adlandırmaları ele alan bir araştırmadır. M. Fatih Alkayış’ın “Türkiye Türkçe’sinde Bitki Adları” konulu doktora tezinde kapsamlı bir şekilde bitki adlarının biçim ve anlam bakımından tasnif edilmiştir. Yeliz Alkaya’nın “Derleme Sözlüğündeki Bitki Adları” yüksek lisans tezinde alfabe ve cilt sayısına göre 1466 tane bitki derlenmiştir. 10 Özlem Bayrak’ın “Tarihî Türk Lehçelerinde Bitki İsimleri” isimli tezi Türk dilinin bütün tarihî dönemlerindeki bitki adlarının dizinin oluşturulması bitkilerin hangi dönemlerde ve hangi şekillerde ortaya çıktığını gösterilmesi için yazılmıştır. Yasemin Yıldız’ın “Türkçe Bitki Adlarının Anlam Bilimi Açısından İncelenmesi” doktora tezinde 13.500 bitki adı dil, yapı ve kavram açısından tasnıf edilmiştir. Eş anlamlı, çok anlamlı, zıt anlamlı, eş sesli bitkilerin konusu ele alınmıştır. Ainura Kemel Kyzy’ın “Manas Destanı’ında Geçen Bitki Adları” yüksek lisans tezinde Kırgızların “Manas” destanında 64 bitki tespit edilmiştir. Çiğdem Karacaoğlan’ın “Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde Yer Alan Bitki Adları” isimli çalışmasında 309 bitki arasında yer, kaynağın sayfası, kullanma sebebini belirten indeks verilmiştir. Ravza Kaygusuz’un “Osmanlı Türkçesi döneminde yazılmış sözlüklerde bitki adları” adlı yüksek lisans tezinde, “Kâmus-ı Türkî, “Lügat-ı Nâcî”, “Müntahabât-ı Lügât-ı Osmâniyye” ve “Lehçe-i Osmânî” sözlüklerinden taranan kelimeler tür, yer, anlam ve yapıya göre sınıflandırılmıştır. Gizem Filiz “Kitab-ı Dede Korkut’ta Hayvan ve Bitki Adları”, Dede Korkut Kitabı’nda örneklendirilerek ismi geçen 23 bitki hakkında detaylı bir şekilde bilgi vermiştir. Sultan Şenödeyici’in “Azerbaycan Türkçesinde Bitki Adlandırmalarında Metaforlar: Dilbilimsel ve Göstergebilimsel Bir Analiz” çalışmasında “Azerbaycan Bitkileri Bilgi Merkezi” adlı internet sitesinden taranan bitki adları metaforik bakımından, metofor ile isimlendirme ilişkisi incelenmiştir. Ayşegül Şahin’in “Türkiye Türkçesi ve Kazak Türkçesindeki Bitki Adlarının Yapı ve Anlam Bakımından Karşılaştırılması” adlı tezi Türkiye Türkçesi ve Kazak Türkçesindeki bitki adlarını yapı ve anlam bakımından karşılaştırarak ortak yönlerinin veya farklılıklarının olup olmadığını tespit etmek amacıyla yazılan çalışmadır. Ortak çalışmalarından biri olan Meryem Arslan tarafından hazırlanan “Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi’nin Meyve Adları Yönünden Karşılaştırılması” 11 makalesinde fonetik ve morfolojik özellikleri bakımından iki dilde yer alan meyve adları incelenmiştir. 1.1.2. Bitki Adlandırma Yolları Azerbaycan dilinde, Türk dili de dahil olmak üzere bitkileri adlandırırken insanların günlük gözlemi ve bitkilerin rengi, tadı, kokusu, şekli, işlevi ve diğer özellikleri önemli bir rol oynamıştır. Bitkileri adlandırma biçimleri insanların dünyayı nasıl algıladıkları hakkında önemli bilgiler sağladığı kadar aynı zamanda farklı toplumlar arasındaki ilişkilere de ışık tutuyor. Örneğin bir kaktüs türü denilen qaynanadili “kaynanadili” fitonimi, dilin bir iletişim aracı olarak kullanıldığı toplumda kayınvalideye yönelik tutumu yansıtmaktadır. Xanıməli “hanımeli” adlı bitki ise dil taşıyıcılarının kadınlara karşı tutumunu gösterir. Aynı şekilde farklı dillerden gelen fitonimler de toplumlar arasındaki kültürel alışverişin açık kanıtıdır (Babayeva, 2019: 150-151). Benzetme ve anlam aktarımı yoluyla çoğu birleşik sözcükler kurulmuştur. Anlam aktarımı, başka deyişle metaphor, biçim ya da özellik açısından bir kavram için kendisiyle benzerlik gösteren diğer kavramdan faydalanma hadisesidir. Bu birleşik kelimelerin oluşması için bir araya getirilen sözcükler ya anlamca değişir ya da birleşir. Bitki adları da böyle oluşmuştur. Bu birleşik kelimeler biçim veya özellikler açısından hayvan ve insan organları ile benzerlik gösterilerek hem birleşir hem anlamca tamamen değişir. Bunlardan çiçek türleri; aslanağzı, aslankuyruğu, ayı kulağı, geyikdili, horozibiği... (Korkmaz, 2007: 271). Birçok bitki herhangi bir nesne veya hayvanın şeklini alır, hayvanların organlarına benzediği için de adlandırılır. Örneğin, şekilce kuzu kulağına benzeyen bitkiye quzuqulağı “kuzu kulağı”, kedi kuyruğuna benzeyene ise pişikquyruğu “kedikuyruğu” denir. Aynı biçimde itburnu veya kuşburnu bitkileri adlandırılır. Çalının yanı (‘böyrü’) dikenlerle dolu olduğu için şekline göre böyürtkən “böğürtlen” ismini almıştır (Qasımov, Qasımova, 2015: 290). Bitkileri isimlendirirken kullanım noktasına da dikkat edilmiştir. Keçisöyüdü “keçi söğüdü” söğüt türünün bitkisi olup bu tür adlandırmada keçi kısmı - bitkinin kullanımını karakterize eder. Bahsi geçen bitkinin yaprakları keçiler için iyi bir yem olarak kabul 12 edilir ve keçiler tarafından iyi yenir. Bu nedenle ağaca keçisöyüdü “keçi söğüdü” denir. Bilimsel adı Dracaena draco olan əjdahaağacı “ejderha kanı ağacı” Sokotra adasında yetişir. Vücudu hasar gördüğünde sızan kırmızı kanı ağaçtan akan kana benzetildiği için ejderha tanımı verilmiştir. Mamontağacı “mamut ağacı” adlı bitkinin ismi ya mamut dişlerini anımsatan asılı ve yüksek eğimli dağların varlığından ya da çok iri görünümünden kaynaklanır (Abasova, 2018: 200-201). İnsanların bazı bitkilerde kanama, yaraları hızla iyileştirme yeteneği gözlemlediklerinden ve yaşamda bu bitkinin sık sık kullandıklarından dolayı ona kəsikotu adını verilmiştir. Halk arasında danaqıran “danakıran” bilinen bitki ilkbaharda henüz karlar erimediği için çiçeklerin rengi uzaktan dikkat çekmektedir. Böyle soğuk havalarda danalar dışarıda otladıklarında ilk karşılaştıkları bitki olduğu için çiçekleri ve yaprakları yerler. Bu sebeple bu tür adlandırma ortaya çıkmıştır. İtboğan bitkiyi yiyen hayvanlar nefes almakta güçlük çekerler ve şiddetli boğulma yaşarlar. Bitkinin morfolojik özelliğine (tikanlı ot “dikenli ot”, tikanyarpaq “dikenli yaprak”), bitkinin kokusuna (kokar ağaç, kokulu ardıç), çiçeğin açma ve kokusunun yoğunlaştığı vaktine (gecəbənövşəsi “gece menekşesi”), tadına (acı badam “acı badem”, şirinkök “tatlı kök”) bakılarak bitki adları ortaya çıkmıştır. Tat özelliğine ek olarak acı bir tada sahip olan istiot “biber” sıcaklık verdiği için bu ismi almıştır. Buraya ilaveten bitkinin rengine göre de ad verilir. Renklerle oluşan qara tut “karadut” meyve adları kullandığı gibi, qızılsöyüd “kızıl söğüt” ağaç adları ve sarı yonca “sarı yonca” gibi çiçek adları mevcuttur. Trabzon hurması Trabzon’da yetiştiği bölgeye göre, daşxınası “taş kınası”, dağşamı “dağ çamı”, dənizotu “deniz otu” gibi bitkiler ortama göre, firəngüzümü “Frenk üzümü”, ərəbotu “Arap otu” milletlerin adına göre isimlendirilmiştir. Bilindiği üzere ağızlarda kullanılan bazı kelimelere edebî dilde de rastlamak mümkündür. Ancak bu tür bitki adları anlam bakımından aynı olmayıp sadece ses benzerliği özelliğini taşır. Azerbaycan Türkçesi ağızlarında bitkilerin farklı biçimlerde adlandırırken Türkiye Türkçesinde fonetik değişikliklerle kelimeler karşımıza çıkar. Azerbaycan Türkçesinde olan buğda bitkisi Culfa’da ağdən, Naxçıvan’da dəvədişi, Şahbuzda gülüsor, Zakatala’da güngənə’dir. Türkiye Türkçesinin ağızlarında buğday kelimesi ise Trabzon’da bağda, 13 Bolu’da bıyday, Tekirdağ’da bıydey, Eskişehir’de buldey, Sivas’a bağlı Divriği ilçesinde buğda şekillerde kullanılmaktadır. Ağızlarlarda edebî dil ile benzerlik gösteren kelimelerden biri sünbül bitkisidir. Bakü ağzında sünbül anlamında dənnəmə, Kazah ağzında biş-bişi sümbül benzeri bir ot anlamında kullanılır. Türkiye Türkçesinde sünbül kelimesi n~m ünsüz değişimi ile sümbül şeklindedir. Diyarbakır ağzındaki sümbül bitkisi Azerbaycan edebî dilindeki gibi aynı biçimde aynı kavramı ifade eder. Ayrıca sümbül İstanbul’un Sarıyer ilçesinde argo anlamını taşır (Hüseynova, 2021: 556-557). 1.1.3. Bitki Adlarıyla İlgili Güçlükler Bitki isimleri bütün sözlüklerde, bitki kitaplarında Latinceye göre adlandırılmıştır. Lakin uzmanların Latin dilinde bitkilerin farklı isimlendirilmesi zorluk yaratmıştır. Örneğin, sarmaşık bitkisinin Latincesi, “Güncel Türkçe Sözlüğü”nde Hedera helix, Turhan Baytopun “Türkçe Bitki Adları Sözlüğü”nde Tamus communis L. subsp. cretica olarak geçmektedir. Diğer örnekte, “Güncel Türkçe Sözlüğü”nde Silyum marianum, “Türkçe Bitki Adları Sözlüğü”nde Alhagi pseudalhagi, “Bursa Bitkileri” adlı kitabında Carduus olympicus gibi deve dikeni bitkisinin Latince karşılıkları bulunmaktadır. “Bir isim, bölgelere göre, değişik bitki türlerine verildiği gibi, aynı türe değişik bölgelerde değişik isimlerin verildiğine sık sık rastanmaktadır...Hyoscyamus niger türüne, bölgelere göre Banotu, Gavurhaşhaşı veya Dağdağan ismi verilmektedir” (Baytop, 1984: 75). “Türkçe Bitki Adları Sözlüğü”nde mayasıl otu aynı zamanda boz ot (Lat. Marrubium vulgare), kantaron (Lat. Hypericum perforatum), yer çamı (Lat. Ajuga chamaepitys) ve yüksük otu (Lat. Digitalis purpurea) adlı bitkilerinin eş anlamlısıdır. Bu da haliyle ilk baştan bitki adlarının karşılaştırılmasında hangi Latince karşılığının esas alınması gerektirecek konusunda güçlük çıkarmıştır. Azerbaycan Türkçesinde çiçek hem ‘gül’ hem ‘çiçək’ olduğu için bitkilerin karşılaştırmasında da güçlük yaratmaktadır. Şöyle ki, derleme sonucunda qargülü bitkiyi kar çiçeği olarak düşünüp hata yapmamıza neden olmuştur. Çünkü Latince ve bitkilerle verilen tanımlamalara göre qargülünün karşılığı kardelen olup qarçiçəyi ise Türkiye Türkçesinde kar çiçeğidir. 14 Diğer yandan, Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki fonetik farklılıklardan doğan yanlışlıkların çıkması söz konusudur. Örnek olarak, Lenkeran ağzında kullanılan tereye benzeyen pǝllik, Türkiye Türkçesindeki pelik ise palamutun eş anlamlısıdır. Bir bitkinin ağızlardaki iki ya da üç söyleniş şeklinden hangisinin esas alınması gerektiği tartışılabilir. Celtis Latincesi olan ağacın “Güncel Türkçe Sözlüğü”ndeki dardağan “Derleme Sözlüğü”ndeki dağdağan kelimeler esas alınmıştır. Turhan Baytop ise kitabında çitlenbik, ağız örneklerinde hem dardağan hem de dağdağan biçimlerini kullanmıştır. Familyalarda temsil edilen cins, tür adlarında tesadüfi kullanım söz konusudur. Orchidaceae familyasına salep bitkisi bazı cinslerine dahil edilip bazıların ise dahil edilmemiştir. Böylelikle, bitki isimlendirmeleri değişik kaynaklarda birçok farklı özelliklerden yola çıkılarak ele alındığı için bir araya getirildiği zaman düzenli bir toplu tertip etmek pek de mümkün olmayabilir (Özmen, 2010: 507). 15 İKİNCİ BÖLÜM AZERBAYCAN TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİTKİ ADLARI Bu bölümde Azerbaycan Türkçesi ile Türkiye Türkçesinde yazılışı ve anlamı aynı olan bitki adları adlı grubunda yazı ve anlam bakımından aynı olan bitki adları tespit edilip alfabetik sıraya göre verilir. Bununla birlikte, Azerbaycan Türkçesinde adaçayı - ada çayı, ayıfındığı - ayı fındığı gibi örneklerde kelimeler bitişik yazılırken Türkiye Türkçesindeki kelimelerin ayrı olarak yazıldığı görülmüştür. Azerbaycan Türkçesinde kalın ve ince k sesinin ayrıldığı, k : q ayrımı yapıldığı, Türkiye Türkçesi her ikisi için aynı işaretin kullanıldığından bahsedilen ses deşikliği söz konusu olmamıştır. Bu sebeple qoz - koz, poruq - poruk, uşqun – uşkun gibi örnekler bu grupta yer alır. Azerbaycan Türkçesi ile Türkiye Türkçesinde yazılışı farklı ama anlamı aynı olan bitki adları isimli grubu iki alt başlığa ayrılır. Türkiye Türkçesinden farklı olarak Azerbaycan alfabesinde ə, q, x sesinin bulunması nedeniyle bu harfleri kapsayan kelimeler Fonetik değişikliklere uğramış ama anlamı aynı olan bitki adları adlı gruba dahil edilmiştir. Özel adların yanına eklenen ot (itöldürən - it öldüren ot, qaraçörəkotu - kara çörek), çiçek (sünbülçiçək - sümbül) ve ağaç (mazı ağacı - mazı) gibi sözcükler bitkinin yapısal özelliğine işaret etmektedir. Bu sebeple bu tür örnekler anlamca farklılık göstermemektedir. Diğer bitki adları Yazılışı farklı ama anlamı aynı olan bitki adları isimli bölümünün kapsamına girer. Son olarak zaman içerisinde anlam bakımından farklılıklara uğrayıp aynı olan adlar Azerbaycan Türkçesi ile Türkiye Türkçesinde yazılışı aynı ama anlamı farklı olan bitki adları bölümünde yer alır. Sıra Azerbaycan Türkçesi Türkiye Türkçesi Latince Karşılığı 1.Azerbaycan Türkçesi ile Türkiye Türkçesinde Yazılışı ve Anlamı Aynı Olan Bitki Adları 1. adaçayı ada çayı Salvia officinalis 2. ağyonca ağ yonca Trifolium repens 3. albalı albalı, vişne Cerasus vulgaris 4. a nanas ananas Ananas sativus 16 5. a ndız andız Juniperus drupacea 6. a nemon anemon Anemone 7. a rıotu arı otu Melissa officinalis 8. arpa arpa Hordeum vulgare 9. atgötü atgötü Polygonum aviculare 10. atquyruğu atkuyruğu Equisetum 11. ayıfındığı ayı fındığı Styrax officinalis 12. a yısoğanı ayı soğanı, ada soğanı Urginea maritima 13. a yrıqotu ayrık otu Elymus repens 14. b ağayarpağı bağa yaprağı Plantago 15. b aldırğan baldırğan, baldırgan Heracleum trachyloma 16. b aldırıqara baldırıkara Asplenium adiantum- nigrum 17. b anda banda Pyrus elaeagnifolia 18. b aşlıot başlı ot 19. b at-bat batbat, ban otu Hyoscyamus niger 20. b itotu bit otu, mevzek otu Delphinium staphisagria 21. b odurotu bodur otu Marsdenia erecta 22. b ulaqotu bulak otu Veronica 23. b urunotu burun otu Nicotiana rustica 24. c acıq cacık Chaerophyllum angelicifolium 25. c anavarotu canavar otu Orobanche caryophyllacea 26. ç ay çay Thea chinensis 27. ç ayır çayır otu Phleum pratense 17 28. ç ayotu çay otu Sideritis libanotica 29. ç il çil 30. ç iriş çiriş Eremurus speclabilis 31. ç irişotu çiriş otu Asphodelus 32. d ağdağan dağdağan Celtis 33. d anaayağı danaayağı Arum 34. d anaburnu danaburnu, aslanağzı Antirrhinum majus çiçeği 35. d arı darı Panicum 36. f ındıq fındık Corylus avellana 37. f ıstıq fıstık Pistacia 38. g ülnar gülnar 39. i lanbaşı ilan başı Dracocephalum 40. i tburnu itburnu, yabani gül Rosa canina 41. i tsarımsağı itsarımsağı 42. i tsoğanı itsoğanı, itsarımsağı Allium scorodoprasum 43. i tüzümü it üzümü Solanum nigrum 44. k akao kakao Theobroma cacao 45. k anaryaotu kanarya otu Senecio 46. k iriş kiriş Eremurus speclabilis 47. q abaq kabak Cucurbita 48. q amış kamış Phragmites australis 49. q anqal kangal Carduus hamulosus 50. q arabaş karabaş Lavandula stoechas 51. q arabaşaq karabaşak Fagopyrum 18 52. q arabaşlı karabaşlı 53. q arabaşotu karabaş otu Lavandula stoechhas 54. q araca karaca ot Helleborus niger 55. q araot kara ot Origanum 56. q arayonca kara yonca Medicago sativa 57. q arnıyarıq karnıyarıkotu Plantago psyllium 58. q asıqotu kasık otu Herniaria hirsuta 59. q atırquyruğu katırkuyruğu Equisetum 60. q ayışqıran kayışkıran Ononis spinosa 61. q aymaqotu kaymak otu Opopanax hispidus 62. q aytaran kaytaran Thalictrum minus 63. q azanqarası kazankarası 64. q azanqulpu kazankulpu Cirsium ciliatum 65. q azayağı kazayağı Falcaria vulgaris 66. q ırmızı turp kırmızı turp Raphanus sativus var. radicula 67. q ızılboya kızıl boya Rubia tinctorum 68. q ızılca kızılca 69. q ızılcıq kızılcık Cornus mas 70. q ızılsarmaşıq kızıl sarmaşık, Cuscuta bostanbozan 71. q oyungözü koyungözü Bellis perennis 72. q oyunqıran koyunkıran Hypericum 73. q oyunotu koyun otu Agrimonia eupatoria 74. q oz koz Juglans regia 19 75. q uşburnu kuşburnu Rosa canina 76. q uşdili kuş dili, biberiye Rosmarinus officinalis 77. q uşqonmaz kuşkonmaz Asparagus officinalis 78. q uşüzümü kuş üzümü, it üzümü Solanum 79. q uzudili kuzudili 80. q uzuqulağı kuzukulağı Rumex acetosella 81. q uzuotu kuzu otu Reseda 82. q uzu pıtrağı kuzu pıtrağı, koyun otu Agrimonia eupatoria 83. l ilpar lilpar Caltha palustris 84. l imon limon Citrus limon 85. l imonotu limon otu Melissa officinalis 86. m aş maş Phaseolus aureus 87. m ayaotu maya otu, şerbetçi otu Humulus lupulus 88. m azı ağacı mazı Thuja 89. n ar nar Punica granatum 90. n ar ağacı nar ağacı Punica granatum 91. n argülü nar gülü 92. ö küzgözü öküzgözü Arnica 93. p azı pazı Beta vulgaris varcicla 94. p ıtraq pıtrak Xanthium 95. r eyhan reyhan, fesleğen Ocimum basilicum 96. s abunağacı sabun ağacı Sapindus 97. s abunotu sabun otu Saponaria officinalis 98. s almanca salmanca 20 99. s arıkök sarıkök, zerdeçal Curcuma longa 100. s arımsaq sarımsak Allivum sativum 101. s arımsaqotu sarımsak otu Alliaria petioiata 102. s arı yonca sarı yonca Medicago lupulina 103. s armaşıq sarmaşık Hedera helix 104. s ığırquyruğu sığırkuyruğu Verbascum 105. s oğan soğan Allium cepa 106. s oya soya Glycine max 107. s ugülü su gülü, nilüfer Nymphea 108. s uqabağı su kabağı Lagenaria siceraria 109. s uqamışı su kamışı Typha 110. s umaq sumak Rhus coriaria 111. s uyoncası su yoncası Menyanthes trifoliata 112. ş amama şamama 113. ş ehduran şehduran, aslanpençesi Alchemilla 114. t atula tatula Datura stramonium 115. t opalaq topalak, karatopalak Cyperus 116. t urp turp Raphanus sativus 117. t ütün tütün Nicotiana tabacum 118. u nluca unluca Atriplex nitens 119. u şqun uşkun Rheum rhaponticum 120. ü züm üzüm Vitis vinifera 121. y ağlıca yağlıca 21 122. y alanqoz yalankoz Pterocarya 123. y emlik yemlik Tragoporon 124. y ersarmaşığı yer sarmaşığı Cleome 125. y onca yonca Trifolium 126. y osun yosun Algae 127. y ulaf yulaf Avena sativa 128. z oğal zoğal, kızılcık Cornus mas 2.Azerbaycan Türkçesi ile Türkiye Türkçesinde Yazılışı Farklı Ama Anlamı Aynı Olan Bitki Adları 2.1.Fonetik Değişikliklere Uğramış Ama Anlamı Aynı Olan Bitki Adları 129. a bnos abanoz Diospyros ebenum 130. a cı badam acı badem Amygdalus amara 131. a cıbiyan acı meyan Sophora 132. a cıqarpız acı karpuz Citrullus colocynthis 133. a cıqıcı acıgıcı, hindiba Cichorium 134. a cıqovuq acı kavuk Taraxacum 135. a cıqovun acı kavun, eşek hiyarı Ecballium elaterium 136. a cıtərə acı tere Cardonine amara 137. a cıyovşan acı yavşan, pelin otu Artemisia absinthium 138. a di ardıc adi ardıç Juniperus communis 139. a ğamiri akmeri 140. a ğcabaş akçabaş Anthemis austriaca 141. a ğcaqovaq akçakavak, akkavak Populus alba 142. a ğdən akdene 143. a ğəsmə ak asma Clematis 22 144. a ğ gül ak gül, beyaz gül 145. a ğ xardal akhardal Sinapis alba 146. a ğqanad akkanat 147. a ğqovaq akkavak Populus alba 148. a ğlarot aklar ot Lythrum salicaria 149. a ğ pıtraq akbıtırak 150. a ğsöyüd aksöğüt Salix alba 151. a ğtikan akdiken Rhamnus cathartica 152. a ğ tut akdut Morus alba 153. a ğ üzüm ak üzüm 154. a ğ zanbaq akzambak Lilium candidum 155. a kasiya akasya Acacia 156. a qava agav Agave 157. a lacəhrə ala cehri Rhamnus 158. a laqanqal ala kangal, gengel Silybum marianum 159. a lça alıç Crataegus 160. a lma elma Pirus malus 161. A nadolu südotu Anadolu sütotu Polygala anatolica 162. a rdıc ardıç Juniperus 163. a rmud armut Pirus communis 164. a sqırıqotu aksırık otu, kündūs Gypsophila struthium 165. a stra aster Aster 166. a tdol atol 23 167. a təvəliyi at eveliği Rumex patientia 168. a yıbaldırğanı ayı baldıranı Lecokia cretica 169. a yıpəncəsi ayıpençesi Acanthus dioscoridis 170. a zad azat Zelkova 171. b abasilotu mayasıl otu 172. b adam badem Amygdalus communis 173. b adımcan patlıcan Solanum melongena 174. b adbadı batbat, ban otu Hyoscyamus niger 175. b alqabaq bal kabağı Cucurbita moschata 176. b ambuk bambu Bambusa vulgaris 177. b amiyə bamya Hibiscus esculentus 178. b aobab baobap Adansonia digitata 179. b armaqotu parmak otu 180. b atat badat Ipomoea batatas 181. b eqoniya begonya Begonia 182. b elladon belladonna Atropa belladonna 183. b erqamot bergamot Citrus bergamia 184. b əng otu bengilik otu Hyoscyamus niger 185. b ənövşə menekşe Viola 186. b ıtraq pıtrak Xanthium 187. b ibər biber Piper 188. b ildirçinbıdı bıldırcınbudu 189. b irəçiçəyi bira çiçeği, şerbetçi otu Humulus lupulus 190. b irəotu pire otu Tanacetum coccineum 24 191. b irinc pirinç Oryza 192. b iyan meyan Glycyrrhiza 193. b occa boçça Amygdalus communis 194. b oğazçiçəyi boğaz çiçeği Matricaria chamomilla 195. b oyaq boya 196. b oyana moyana, rezene Foeniculum 197. b ozalğan bozlağan Helichrysum stoechas 198. b öyürtkən böğürtlen Rubus fruticosus 199. b uğda buğday Triticum 200. b uzovburnu buzağıburnu 201. c acıx cacık Chaerophyllum angelicifolium 202. c ancul cancur 203. c əviz ceviz Juglans regia 204. c incar cıncar 205. c iyərotu ciğer otu Marchantia polymorpha 206. c övüz ceviz Juglans regia 207. ç ağala çağla Amygdalus communis 208. ç aqqalarmıdı çakal armudu Pyrus elaeagnifolia 209. ç aqqalboğan çakalboğan Daucus broteri 210. ç aşır çağşır, çaksır otu Ferulago 211. ç əltik çeltik Oryza sativa 212. ç əmən çemen Cuminum cyminum 213. ç əmənotu çemen otu Trigonella faenum graecum 25 214. ç ətənə çetene, kenevir otu Cannabis sativa 215. ç inar çınar Platanus orientalis 216. ç iyələk çilek Fragaria xananassa 217. ç obandüdüyü çobandüdüğü Asarum europaeum 218. ç obaniynəsi çobaniğnesi Geranium 219. ç obansüzgəci çobansüzgeci Galium 220. ç oğan çöven Gypsophila 221. ç ovdar çavdar Secale cereale 222. ç örəkotu çörek otu Nigella damascena 223. ç uğundur çükündür, pancar Beta vulgaris 224. ç üyütotu çivit otu Isalis tinctoria 225. d ağsaqqızı dağ sakızı Scorzonera sublanata 226. d amarlı üskükotu damarlı yüskükotu Digitalis nervosa 227. d arçın tarçın Cinnamomum 228. d aşarmudu taşarmudu Pyrus communis 229. d aşbadam taş bademi Amygdalus graeca 230. d aşxınası taş kınası Lawsonia inermis 231. d ağşamı dağ çamı Pinus mugo 232. d əfnə defne Laurus nobilis 233. d əligilas delikiraz Cerasus padus 234. d əmirotu demir otu, ayrık otu Elymus repens 235. d əmirtikan demir dikeni Tribulus terrestris 236. d ənizotu deniz otu Cichorium maritimum 237. d əvədabanı devetabanı Tussilago farfara 26 238. d əvədişi devedişi 239. d əvəqulağı deve kulağı Limonium meyeri 240. d əvəgözü devegözü 241. d əvəotu deve otu Corispermum 242. d ənizsoğanı deniz soğanı, ada soğanı Urginea maritima 243. d əvətikanı deve dikeni Alhagi pseudalhagi 244. d ilqanadan dilkanatan Galium 245. d oqquzdon dokuzdonlu, hanımeli Lonicera 246. d ombalan domalan Tuber melanosporum 247. d onuzayağı domuzayağı Dactylis glomerata 248. d onuzquyruğu domuzkuyruğu Peucedanum 249. d onuzotu domuz otu Polygonum aviculare 250. d ovşanalması tavşan elması Cotoneaster integerrimus 251. d ovşandodaq tavşandudağı 252. d ovşanotu tavşancıl otu Heracleum 253. d ovşantopuğu tavşantopuğu Orchis italica 254. d öngəl döngel Mespilus germanica 255. e şşəkqanqalı eşek kangalı Cirsium arvense 256. e şşəyotu eşek otu 257. e şşəkturpu eşekturpu Raphanus raphanistrum 258. e vkalipt okaliptüs Eucalyptus 259. ə qrəbotu akrep otu Heliotropium arborsecens 260. ə məköməci ebe gümeci Malva sylvestris 27 261. ə ncir incir Ficus carica 262. ə nginar enginar Cynara scolymus 263. ə nlik enlik Alkanna tinctoria 264. ə rəbotu Arap otu Arabis 265. ə rkəvan erguvan Cercis siliquastrum 266. ə vəlik evelik, labada Rumex 267. ə vənkövənci evem kömenci, ebe Malva sylvestris gümeci 268. ə zgil ezgil, muşmula Mespilus germanica 269. ə zvay azvay, sarısabır Aloe 270. f irəngüzümü Frenk üzümü Ribes rubrum 271. g ecəbənövşəsi gece menekşesi Hesperis matronalis 272. g əlinbarmağı gelinparmağı Sempervivum armenum 273. g əlinboğan gelinboğan Mespilus germanica 274. g ənəgərçək genegerçek Ricinus 275. g əvən geven Astragalus 276. g əvil gevil 277. g ilas kiraz Cerasus avium 278. g öbələk göbelek, mantar Fungi 279. g öy bibər göybiber, yeşilbiber 280. g öyəm güvem, erik Prunus 281. g öyərçinotu güvercin otu Verbana officinalis 282. g özotu gözlükotu Euphrasia pectinata 283. g ülbəsər gülbeser 284. g üləbrişim gülibrişim Albizia julibrissin 28 285. g ülxətmi gülhatmi Alcea rosea 286. g ülül külür, mürdümük Hyrus sativus 287. g ünəbaxan günebakan Helianthus annuus 288. h eyva ayva Cydonia vulgaris 289. H ələb şamı Halep çamı Pinus halepensis 290. h əlməl helmel Zygophyllum 291. h əsilotu hasır otu Typha 292. h əvəcüvə havacıva Alkanna tinctoria 293. h ulu hülü 294. h inddarısı Hint darısı Sorghum vulgare 295. x anıməli hanımeli Lonicera 296. x ardal hardal Brassica nigra 297. x aşxaş haşhaş Papaver 298. x atınbarmağı hatunparmağı 299. x əncərçiçək hançer çiçeği Tropeoalum 300. x əndəkotu hendek Symphytum officinalis 301. x ınaçiçəyi kınaçiçeği Balsamina hortensis 302. x ırnik hırnık Diospyros lotus 303. x iyar hıyar Cucumis sativus 304. x oruzgülü horoz gülü, keklikgözü Adonis 305. x oruzbibiqi horoz ibiği Amaranthus 306. x urma hurma Diospyros 307. x rizantem krizantem, kasımpatı Chrysanthemum 29 308. i landili yılandili Ophioglossum 309. i lanotu yılan otu Aristolochia hirta 310. i lanyastığı yılanyastığı Arum 311. i langülü yılan gülü 312. i lanüzümü yılan üzümü 313. i nciçiçəyi inci çiçeği Convallaria majalis 314. i nəkəmcəyi inek emceği 315. i nəkotu inek otu 316. i nnab hünnap Ziziphys jujuba 317. i spanaq ıspanak Spinacia oleracea 318. i stiot isot Piper 319. i txiyarı it hıyarı, eşek hiyarı Ecballium elaterium 320. i töldürən it öldüren ot 321. i ydə iğde Elaeagnus angustifolia 322. j asmin yasemin Jasminum officinale 323. j enşen ginseng Panax ginseng 324. k afur ağacı kâfur ağacı Cinnamonum camphora 325. k ağız ağacı kağıt ağacı Broussenetia papyrifera 326. k ahı kahu, marul Lactuca 327. k aktus kaktüs Cactus 328. k ameliya kamelya Camellia japonica 329. k eçibuynuzu keçiboynuzu Ceratonia siliqua 330. k eçiəmcəyi keçi emceği 331. k eçiməməsi keçimemesi 30 332. k eçisədəfi keçisedefi Galega officinalis 333. k eçisöyüdü keçi söğüdü Salix caprea 334. k eşniş kişniş Coriandrum 335. k əkotu kek otu, kekik Thymus 336. k əklikotu keklik otu Thymus 337. k əkrə kekre Acroptilon repens 338. k ələm kelem, lahana Brassica olarecea 339. k ənaf kenevir Cannabis sativa 340. k əndir kendir, kenevir Cannabis sativa 341. k əngər kenger Cynara cardunculus 342. k ərəviz kereviz Apium graveolens 343. k əstanə kestane Castanea sabva 344. k ətan keten Linum usitatissimum 345. k ibrə kibre 346. k irpibaş kirpibaşı Echinops microcephalus 347. k ök-saqqız kök sakızı Taraxacum kok-saghyz 348. k öpəkdili köpekdili, pisiktetiği Cynoglossum 349. k üknar köknar Abies 350. k üncüt küncü, susam Sesamum indicum 351. k üpəçiçəyi küpe çiçeği Fuchsia 352. k üsdüm küstüm 353. k üsdümotu küstüm otu Mimosa pudica 354. q antəpər kantepen Cephalaria 31 355. q arabibər karabiber Piper nigrum 356. q arabuğda karabuğday Fagopyrum 357. q aracadarı karaca darısı Panicum milliaceum 358. q araçörəkotu kara çörek, çörek otu Nigella sativa 359. q ara tut karadut Morus nigra 360. q arağac karaağaç Ulmus 361. q arahəllə kara helile 362. q araqovaq kara kavak Populus nigra 363. q aramıx karamıh, karamuk Berberis crataegina 364. q arapürən kara piren 365. q aratikan kara diken Paliurus spina-christi 366. q arçiçəyi kar çiçeği Leuconium 367. q ardaşqanı kardeşkanı ağacı Draceane draco 368. q arğaayağı kargaayağı Coronopus Procumbens 369. q arğabükən kargabüken Stryhnos nuxvomice 370. q arğagözü kargagözü 371. q arğasabunu kargasabunu Saponaria officinalis 372. q arğasoğanı karga soğanı Gladiolus 373. q arğı kargı Arundo donax 374. q arğıdalı kargıdalı, mısır Zea mays 375. q arpız karpuz Citrullus vulgaris 376. q atırdırnağı katırtırnağı Spartium junceum 377. q aysı kayısı Prunus armeniaca 378. q əhvə kahve Coffea arabica 32 379. q əlbotu kalp otu 380. q ərənfil karanfil Dianthus caryophyllus 381. q ıcı gıcı 382. q ılıncotu kılıç otu 383. q ımı kımi Chaerophyllum bulbosum 384. q ındırğa kındıra Typha domingensis 385. q ırxbuğum kırkboğum Equisetum 386. q ırmızı bibər kırmızıbiber Capsicum annuum 387. q ızılağac kızılağaç Alnus 388. q ızılsöyüd kızıl söğüt Salix laevigata 389. q iyaq kıyak 390. q ovaq kavak Populus 391. q ovun kavun Cucumis melo 392. q reypfrut greyfurt Citrus decumana 393. q uquçiçəyi gugu çiçeği Dianthus barbatus 394. q umdarısı kum darı, darı Panicum miliaceum 395. q urbağagözi kurbağa gözü 396. q urdayağı kurtayağı, kibrit otu Lycopodium 397. q urdbağrı kurtbağrı, kurtbaharı Ligustrum vulgare 398. q urdboğan kurtboğan Aconitum 399. q urdkökü kurtkökü 400. q urdpəncəsi kurtpençesi Polygonum bistorta 401. q urğuşunotu kurşun otu Plumbago europaea 33 402. q uzğunqılıcı kuzgunkılıcı Gladiolus 403. q uzugöbələyi kuzugöbeği Morchella 404. l avanda lavanta çiçeği Lavandula 405. l obeliya lobelya Lobelia 406. l otos lotus Nelumbo 407. m ahlıc mahluç 408. m aqnoliya manolya Magnolia 409. m amontağacı mamut ağacı Sequoiadendron giganteum 410. m andarin mandalina Citrus reticulata 411. m anqo mango Mangifera 412. m elissa melisa Melissa officinalis 413. m eşmeşi mışmış 414. m ədix medik Cirsium rhizocephalum 415. m ələkotu melek otu Angelica sylvestris 416. m ərcimək mercimek Lens culinaris 417. m ərsin mersin Myrtus communis 418. m əryəmotu meryem otu, acı yavşan Teucrium polium 419. m ərzə merze Origanum majorana 420. m əhəbbətçiçəyi muhabbet çiçeği Reseda 421. m əkə mekke Zea mays 422. m ərəvcə merevcen, silcan Smilax 423. m ərci mercimek Lens culinaris 424. m inaçiçəyi mine çiçeği Verbana officinalis 425. m irçalıq bırçalık Scorzonera mollis 34 426. m isqalı müşküle 427. M usdafaçiçəyi Mustafa çiçeği Primula auriculata 428. m ürvər mürver Sambucus nigra 429. n anə nane Mentha 430. n arınc narenc, turunç Citrus aurantium 431. n ərgiz nergis Narcissus 432. n əsrin nesrin Rosa canina 433. n ilufər nilüfer Nymphaea 434. n oxud nohut Cicer arietinum 435. ö ksəotu ökse otu Viscum album 436. o vçuotu avcı otu Adonis 437. p axla bakla Vicia 438. p axlalılar baklagiller Fabaceae 439. p alax palak Stipa hohenackeriana 440. p alıd pelit, palamut Quercus 441. p alma palmiye Trachycarpus 442. p ambıq pamuk Gossypium 443. p apirus papirüs Cyperus papyrus 444. p atpatı patpat Hyoscyamus niger 445. p azıpencəri pazı pancarı Beta trigyna 446. p eyğəmbərbuğda peygamber buğdayı 447. p eyğəmbərçiçəyi peygamber çiçeği Centaurea cyanus 448. p ərpərəng perper Portulaca oleracea 35 449. p ərpətöyün perpetöyün, semiz otu Portulaca oleracea 450. p iran piren 451. p işikciynağı pişikcırnağı, pisiktetiği Cynoglossum officinale 452. p ortağal portakal Citrus sinensis 453. p üstə püste Pistacia vera 454. r azyana rezene Foeniculum vulgare 455. r əvənd ravent Rheum 456. s aflor asfur Carthamus tinctorius 457. s ahabi şahabî 458. s aqqızağacı sakız ağacı Pistacia lentiscus 459. s arı nilufər sarı nilüfer Nymphaea lutea 460. s arısüsən sarı süsen, bataklık Iris pseudacorus L. süseni 461. s arıtikan sarı diken Carthamus lanatus 462. s arızanbaq sarızambak 463. s ekvoyya sekoya Sequoia 464. s ədəfotu sedef otu Ruta 465. s əhləb salep Orchis 466. s ənaməki sinameki Cassia officinalis 467. s əndəl sandal Santalum album 468. s ərv servi Cupressus sempervirens 469. s ərvotu servi otu Santolina chamaecyparissus 470. s içanquyruğu sıçankuyruğu 471. s idr sedir Cedrus libani 472. s inəkqapan sinekkapan Dionaea muscipula 36 473. s olmaz çiçəyi solmaz çiçek Helichrysum 474. s ormux sormuk 475. s öyüd söğüt Salix 476. s öyüd ağacı söğüt ağacı 477. s öyüdgülü söğüt gülü 478. s ubaldırğanı su baldıranı Cicuta virosa 479. s ubibəri su biberi Persicaria hydropiper 480. s ukərəvizi su kerevizi 481. s unərgizi su nergisi, lilpar Caltha 482. s uzanbağı su zambağı Nymphaea 483. s üdləyən sütleğen Euphorbia 484. s üdotu süt otu Polygala 485. S üleyman möhürü mührüsüleyman Polygonatum multiflorum 486. s ünbülçiçək sümbül Hyacinthus orientalis 487. s üsən süsen İris 488. s ütlükən sütleğen Euphorbia 489. ş aftalı şeftali Prunus persica 490. ş aftalı ağacı şeftali ağacı 491. ş ahməhləmi şahmehlemi Sambucus ebulus 492. ş ahtərə şahtere Fumaria officinalis 493. ş alğam şalgam Brassica rapa 494. ş am çam Pinus 495. ş əbbu şebboy Cheiranthus cheiri 37 496. ş əkərqamışı şeker kamışı Saccarum officinarum 497. t axıl tahıl 498. t əkəsaqqalı tekesakalı Scorzonera 499. t əpəotu tepe otu 500. t ərə tere Lepidium sativum 501. t ərxun tarhun Artemisia dracunculus 502. t ikanlı ot dikenli ot 503. t ikanyarpaq dikenli yaprak 504. t opalağ topalak, karatopalak Cyperus 505. t opalax topalak, karatopalak Cyperus 506. t oppuztikan topus dikeni, topuz Echinops 507. t oyuqdarısı tavuk darısı 508. t ut dut Morus 509. t üklücə tüylüce 510. t ülküquyruğu tilkikuyruğu 511. u nutmaməni unutmabeni Myosotis palustris 512. ü skükotu yüksük otu Digitalis 513. ü vəz üvez Sorbus 514. ü zərlik üzerlik Peganum harmala 515. v anil vanilya Vanilla 516. y abanı badam yabani badem 517. y abanı mərsin yaban mersini Vaccinum myrtillus 518. y abanı turp yabani turp Raphanus raphanistrum 519. y abanı soğan yaban soğanı 38 520. y abanı üzüm yabani üzüm 521. y ağıotu yakı otu Epilobium 522. y alançı zəfəran yalancı safran Carthamus tinctorius 523. y apşaq yapışak 524. y arpız yarpuz Mentha pulegium 525. y ayla çiçəyi yayla çiçeği Helichrysum 526. y azlıq buğda yazlık buğday 527. y elmiqara yelimkara, burç 528. y elpənək yelpenek, hıyar 529. y emişan yemişen Crataegus rosaceae 530. y eralması yer elması Helianthus tuberosus 531. y ovşan yavşan otu Artemisia 532. y ulğun ılgın Tamarix 533. z anbaq zambak Lilium сandidum 534. z eytun zeytin Olea europaea 535. z eytun ağacı zeytin ağacı Olea europaea 536. z əfəran safran Crocus sativus 537. z əqqum zakkum Nerium oleandr 538. z əncəfil zencefil Zingiber officinale 539. z əravənd zeravend, pipo çiçeği Aristolochia 540. z ərdalı zerdali Armeniaca vulgaris 541. z ərdə zerde, havuç Daucus carota 542. z ərdəçal zerdeçal Curcuma longa 39 543. z əyərək zeyrek, keten Linum usitatissimum 544. z ılx zılk, pazı Beta vulgaris 545. z irə zıra Cuminum cyminum 2.2.Yazılışı Farklı Ama Anlamı Aynı Olan Bitki Adları 546. a basbəyi bal armudu, balbardağı 547. a cıçiçək centiyane Gentiana 548. a cılıqotu deniz üzümü Ephedra 549. a cı nanə bahçe nanesi Mentha piperitta 550. a damkökü adam otu Mandragora autumnalis 551. a di pıtraq büyük pıtrak Xanthium strumarium 552. a di şam sarı çam Pinus sylvestris 553. a di vələs adi gürgen Carpinus betulus 554. a ğacgöbələyi ağaç mantarı Collybia velutipes 555. a ğagörməz bal armudu, balbardağı 556. a ğ akasiya beyaz akasya Robinia pseudoacacia 557. a ğ boranı ak kabak Cucurbita pepo 558. a ğcaqayın akçaağaç Acer 559. a ğcaqayınkimilər akçaağaçgiller Aceraceae 560. a ğkirpik papatya Matricaria chamomilla 561. a ğ küstüşam şeytan şalgamı Bryonia alba 562. a ğ tozağacı ak huş Betula pendula 563. a la-bəzək bənövşə alaca menekşe Viola tricolor 564. A lp əvəliyi dağ pazısı Rumex alpinus 565. a raxis yer fıstığı Arachis hypogaea 40 566. a rtişok enginar Cynara 567. a sırqal çöpleme Veratrum 568. a tıl-batıl peynir otu Zosima absinthifolia 569. a tqaytaran kuşkonmaz Asparagus officinalis 570. a t lərgəsi fink baklası Vicia faba 571. a tlılobya maş Phaseolus aureus 572. a tpıtrağı dulavrat otu Arctium tomentosum 573. a tşabalıdı at kestanesi Aesculus hippocastanum 574. a yıdöşəyi eğrelti otu Driopteris flix-mas 575. a ylant kokar ağaç Ailantthus 576. b adamcan yaban eriği Prunus 577. b adımcançiçəklilər patlıcangiller Solanaceae 578. b adyan yıldız anasonu Illicium anisatum 579. b ağamburc ökse otu Viscum album 580. b ağ səhləbi çam salebi Anacamptis pyramidalis 581. b alboranı bal kabağı Cucurbita moschata 582. b anan muz Musa sapientum 583. b arıncı eşek yoncası Melilotus officinalis 584. b aşınağacı gilaburu Viburnum opulus 585. b aşlıqotu kaside Scutellaria orientalis 586. b ataqlıq səhləbi çayır salebi Orchis palustris 587. b ədmüşk keçi söğüdü Salix caprea 588. b ədrənc melisa otu, oğul otu Melissa officinalis 41 589. b əlğəmotu hatmi Alcea 590. b igəvər tavşanmemesi, tavşan Ruscus aculeatus kirazı 591. b irgöz kurtbağrı, kurtbaharı Ligustrum vulgare 592. b oranı kabak Cucurbita 593. b oyaqotu kök boya Rubia tinctorum 594. b oyaqotukimilər kök boyasıgiller Rubiaceae 595. b oymadərən civanperçemi Achillea millefolium 596. b ozaqgülü çalba Phlomis 597. b urunlu kəpənəkçiçək Kutul kurtboğanı Aconitum nasutum 598. b uynuzbaşı şakayık Paeonia 599. b uynuzgülü göl kestanesi Trapa Natans 600. b uynuzlalə boynuzlu gelincik Glacium 601. c anavargiləsi dafne Daphne 602. c anavarpəncəsi kurtpençesi Polygonum bistorta 603. c əbrayılotu, tütəkce, melek otu Angelica sylvestris tütəkotu 604. c əfəri maydanoz Petroselinum crispum 605. c ığkimilər hasır otugiller Juncaceae 606. c ırhavuc yaban havucu Pastinaca sativa 607. c ırmərsin yaban mersini Vaccinium myrtillus 608. c incilim kuş otu Stellaria media 609. c irə kimyon Cuminum cyminum 610. c irəgülü anason Pimpinella anisum 611. c iyən hasır otu Typha 612. c ökə ıhlamur Tilia 42 613. c ökəçiçəklilər ıhlamurgiller Tiliaceae 614. ç aqqalgavalısı çakal eriği Prunus spinosa 615. ç alovcuq geyikdili Scolopendrium officinale 616. ç aytikanı çıçırgan Hippophae rhamnoides 617. ç əkil dut Morus 618. ç əpərsarmaşığı çit sarmaşığı Calystegia sepium 619. ç əpişotu keçisedefi Galega officinalis 620. ç ətirçiçəklilər maydanozgiller Apiaceae 621. ç ınqılotu su karanfili Geum urbanum 622. ç obanəppəyi çobanekmeği 623. ç obanqarğısı laden Cistus creticus 624. ç obanqarğısıkimilər ladengiller Cistaceae 625. ç ödükotu zulfa otu Hyssopus officinalis 626. ç ölanisi anason Pimpinella anisum 627. ç ölkeşnişi yabani kişniş Bifora radians 628. ç öl qatırquyruğu küçük atkuyruğu Eguisetum arvense 629. ç öllaləsi gelincik Papaver rhoeas 630. ç ölnanəsi kır nanesi Mentha arvensis 631. ç ölnoxudu burçak Vicia 632. ç öl sarmaşığı tarla sarmaşığı Convolvulus arvensis 633. ç öltərəsi yaban teresi, horozcuk Lepidium campestre otu 634. ç örəkağacı ekmek ağacı Artocarpus incisa 635. ç ubuqluca filbahri Phidelphus 43 636. ç uğundurotu deli otu Alyssum 637. d ağcirəsi dağ kimyonu 638. d ağnovruzu tavşankulağı Cyclamen 639. d ağtərxunu pire otu Tanacetum coccineum 640. d alamaz ballıbaba Lamium 641. d anaayağıkimilər yılanyastığıgiller Araceae 642. d araqqanqal tarak otu Dipsacus 643. d araqlı şüyüd kişkiş Scandix pecten-veneris 644. d aşdələn taşkıran, taşkıran otu Saxifraga paniculata 645. d aşdələnkimilər taşkırangiller Saxifragaceae 646. d aşkələm alabaş Brassica oleracea var gongylodes 647. d aş palıd pırnal meşesi Quercus ilex 648. d aş sarmaşığı duvar sarmaşığı Hedera helix 649. d azı kantaron Hypericum 650. d əfnəgilas karayemiş Prunus laurocerasus 651. d əfnəkimilər defnegiller Lauraceae 652. d əlibəng tatula Datura stramonium 653. d əmirqara gürgen Carpinus 654. d əmrovotu kırlangıç otu Chelidonium majus 655. d ərman nəmgülü tıbbi kestere Betonica officinalis 656. d əvəayağı deve kulağı Limonium meyeri 657. d əyməmənə küstüm otu Mimosa pudica 658. d işqurtlayan diş otu Ammi visnaga 659. d odaqçiçəklilər ballıbabagiller Lamiaceae 44 660. d oqquzdonkimilər hanımeligiller Caprifoliaceae 661. d ovşançarığı bağa yaprağı Plantago 662. d üyü pirinç Oryza 663. e fedra deniz üzümü Ephedra 664. e rikaçiçəklilər fundagiller Ericaceae 665. e rkək ayıdöşəyi erkek eğrelti otu Dryopteris filix-mas 666. ə məköməcikimilər ebegümecigiller Malvaceae 667. ə ngəbu melisa otu, oğul otu Melissa 668. ə rikgülü Latin çiçeği Tropeoalum 669. ə rküdə hayıt Vitex agnus-castus 670. ə sməqovaq titrek kavak Populus tremula 671. ə snəgülü, əspərək kuzu otu Reseda 672. ə tirşah turnagagası, iğnelik Geranium 673. ə totu biberiye Rosmarinus officinalis 674. ə yrim laləvər cin haşhaşı Roemeria refracta 675. f ırçaotu tarak otu Dipsacus 676. f ırçaotukimilər tarak otugiller Dipsacaceae 677. f ıstıqkimilər kayıngiller Fagaceae 678. f irəngotu lobelya Lobelia 679. f uksiya küpe çiçeği Fuchsia 680. g avalı erik Prunus domestica 681. g ecəçiçəyi gece menekşesi Hesperis matronalis 682. g ecəvər eğir otu Acorus calamus 45 683. g eorgin yıldız çiçeği Dahlia 684. g əndalaş mürver Sambucus nigra 685. g icitkən ısırgan Urtica 686. g icitkənkimilər ısırgangiller Urticaceae 687. g ilənar vişne Cerasus vulgaris 688. g iləzəhər acı ot Tamus communis 689. g öl qatırquyruğu bataklık atkuyruğu Equisetum palustre 690. g öyçiçək mavi kantaron Centaurea cyanus 691. g öy noxud bezelye Pisum sativum 692. g öyrüş dişbudak Fraxinus excelsior 693. g öytikan boğa dikeni Eryngium 694. g öyzəban hodan Borago officinalis 695. g özəl vaxtsızot güzel çiğdem Colchicum speciosum 696. g özəl zəfəran çayır çiğdemi Crocus speciosus 697. g ücotu koyun otu Agrimonia eupatorium 698. g ülçiçəklilər gülgiller Rosaceae 699. g üldəfnə boy otu Trigonella faenum graecum 700. g ül kələm karnabahar Brassica oleracea botrytis 701. g üllücə mürdümük Lathyrus sativus 702. g ülümbahar aynısefa Calendula arvensis 703. g üyəmə ipek fidanı Periploca graece 704. h əmərsin itburnu, yabani gül Rosa canina 705. h əmişəbahar aynısefa Calendula arvensis 706. h il kakule Elettaria cardamomum 46 707. H indqozu Hindistan cevizi Cocos nucifera 708. H ind yasəməni oya çiçeği Lagerstroemia indica 709. h ündür andız andız otu Inula helenium 710. x açgülü kanarya otu Senecio 711. x aççiçəklilər turpgiller Brassicaceae 712. x amırmaya şerbetçi otu Humulus lupulus 713. x anımotu güzelavrat otu Atropa belladonna 714. x arıbülbül ofris Ophrys 715. x aşa evliya otu Onobrychis 716. x aşxaşçiçəklilər gelincikgiller Papaveraceae 717. x əccəgülü, xədicəgülü kardelen Galanthus 718. x əşənbül eşek yoncası Melilotus officinalis 719. x ımı yaban havucu Pastinaca sativa 720. x oraotu yara otu Anthyllis vulneraria 721. x ırdaçiçəkli şahtərə küçük çiçekli şahtere Fumaria parviflora 722. i lansoğanı dağ sümbülü Muscari 723. i nəknoxudu Fink baklası Vigna unguiculata 724. İ taliya şamı fıstık çamı Pinus pinea 725. i totu köpek otu, boz ot Marrubium 726. i ttikanı keçiboynuzu Ceratonia siliqua 727. i ydəkimilər iğdegiller Elaeagnaceae 728. k ağızgülü kağıt çiçeği 729. k artof patates Solanum tuberosum 47 730. k artofkimilər patlıcangiller Solanaceae 731. k asni hindiba Cichorium endivia 732. k eçiqulağı sığırkuyruğu Verbascum 733. k eçiyemliyi tekesakalı Scorzonera 734. k əndirkimilər kendirgiller Cannabaceae 735. k əpənəkçiçək kurtboğan Aconitum 736. k əskiniyli ardıc kokulu ardıç Juniperus foetidissima 737. k əvər pırasa Allium porrum 738. k içik qıfotu küçük Cezayir Vinca minor menekşesi 739. k udu kabak Cucurbita 740. k üsdümgülü mimoza Mimosa 741. q abaqkimilər kabakgiller Cucurbitaceae 742. Q afqaz xurması kara hurma Diospyros lotus 743. q alxanlıca eğrelti otu Driopteris flix-mas 744. q ambatı çayır düğmesi Sanguisorba 745. q araçöhrə porsuk Taxus baccata 746. q araçöhrəkimilər porsukgiller Taxaceae 747. q araçöyrükotu köpekayası Marrubium vulgare 748. q ara gəndalaş kara mürver, mürver Sambucus nigra 749. q aragilə çoban üzümü Vaccinium myrtillus 750. q arağat Frenk üzümü Ribes nigrum 751. q ara istiot karabiber Piper nigrum 752. q araqınıq mercanköşk Origanum 753. q aranquşotu sütlü ot Glaux maritima 48 754. q argülü kardelen Galanthus 755. q argilə inci çalısı Symphoricarpos 756. q atıqotu yoğurt otu Galium 757. q atırquyruğukimilər atkuyruğugiller Eguisetaceae 758. q ayaotu yapışkan otu Parietaria 759. q aymaqçiçəyi düğün çiçeği Ranunculus 760. q aymaqçiçəklilər düğün çiçeğigiller Ranunculaceae 761. Q azax ardıcı kara ardıç Juniperus sabina 762. q azsoğanı altınyıldız Gagea 763. q ərənfilçiçəklilər karanfilgiller Caryophyllaceae 764. q ıfotu Cezayir menekşesi Vinca 765. q ıjı eğrelti otu Driopteris flix-mas 766. q ınqılıc kılıç otu, karga soğanı Gladiolus 767. q ırmızı tut mor dut Morus rubra 768. q ışlayan qatırquyruğu kış atkuruğu Equisetum hyemale 769. q ıtıqotu bayır turpu Armoracia rusticana 770. q ıyaqotu ayrık otu Elymus repens 771. q ızılbaş çayır düğmesi Sanguisorba 772. q ızılgül gül Rosa 773. q ızılçətir kırmızı kantaron Centaurium erythraea 774. q ızılsəbət altınbaşak Solidago officinalis 775. q ızılzanbaq lale Tulipa 776. q ladiolus karga soğanı Gladiolus 49 777. q lisiniya mor salkım Wisteria sinensis 778. q onaqotu çarkıfelek Passiflora 779. q oturotu uyuz otu Scabiosa 780. q ov göbələyi koyun mantarı Polyporus ovinus 781. q ovotu mum çiçeği Cerinthe minor 782. q ovunağacı papaya ağacı Carica papaya 783. q ozkimilər cevizgiller Juglandaceae 784. q oyunboğan karga otu Lysimachia vulgaris 785. q oyunburnu itburnu, yabani gül Rosa canina 786. q oyunqulağı salkım çiçeği Silene 787. q ulancar kuşkonmaz Asparagus officinalis 788. q uluncan havlıcan Alpinia officinarum 789. q uramit delice Lolium temulentum 790. q urdağzı aslanağzı Antirrhinum 791. q urdkolu kurtboğan Aconitum 792. q uruçiçək ölmez çiçek Helichrysum 793. q usdurmaotu altın kökü Cephaelis ipecacuanha 794. q uşarmudu üvez Sorbus 795. q uşbuğdası çobandeğneği Polygonum aviculare 796. q uşəppəyi çobançantası Capsella bursa- pastoris 797. q uştərəsi kuşekmeği Thlaspi 798. q uzukökəldən süt otu Polygala 799. q uzuqarnı kuzugöbeği Morchella 800. l akmusotu akbaş Chrozophora tinctoria 50 801. l ərgə burçak Vicia 802. l obya fasulye Phaseolus vulgaris 803. l opatikan şevketibostan Cnicus benedictus 804. m ahmızlalə kazgağası Corydalis 805. m axorka deli tütün Nicotiana rustica 806. m aqnoliyakimilər manolyagiller Magnoliaceae 807. m aldili kaynanadili Opuntia 808. m amır yapraklı kara yosunları Bryophyta 809. m amırotu mercan otu Sagyna procumbens 810. m ayasarmaşığı maya otu, şerbetçi otu Humulus lupulus 811. m eliya yalancı tespih ağacı Melia azedarach 812. m eşə albalısı mahlep Prunus mahaleb 813. m eşəalması yabani elma Malus sylvestris 814. m eşəgilası kuş kirazı Padus avium 815. m eşə qatırquyruğu orman atkuyruğu Equisetum sylvaticum 816. m eşənovruzu tavşankulağı Cyclamen 817. m eymun alması ayı elması Maclura pomifera 818. m əxmərgülü kadife çiçeği Tagetes 819. m ərovca silcan Smilax 820. m ərsinkimilər mersingiller Myrtaceae 821. m əryəmnoxudu kısamahmut otu Teucrium chamaedrys 822. m ixək ağacı karanfil Caryophyllus aromaticus 823. m ixəkgülü, sarıbənövşə, şebboy Cheiranthus cheiri sədbər 51 824. m ilçəktutan sinekkapan Dionaea muscipula 825. m ollabaşı çobanyastığı Thymelaea tartonraira 826. m oruq ahududu Rubus idaeus 827. m otmotu Bektaşi üzümü Ribes grossularia 828. m urdarça ala cehri Rhamnus 829. m uskat küçük Hindistan cevizi Myristica frangrans 830. m ürdəşər barut ağacı Frangula alnus 831. m ürəkkəbçiçəklilər bileşikgiller Asteraceae 832. M üsəlman süsəni yayla süseni Iris musulmanica 833. n aringi mandalina Citrus reticulata 834. n ərgizçiçəklilər nergisgiller Amaryllidaceae 835. n əstərən Latin çiçeği Tropeoalum 836. n əcib boymadərən asil civanperçemi Achillea nobilis 837. n ilüfərkimilər nilüfergiller Nymphaeaceae 838. o xçətir çobantarağı Scandix 839. o xyarpaq suoku Sagittaria 840. ö dotu ölmez çiçek Helichrysum 841. ö geyana öksürük otu Tussilago farfara 842. p axlakolu baklaçalısı 843. p aslı üskükotu pasrenkli yüksükotu Digitalis ferruginea 844. p ayızgülü krizantem, kasımpatı Chrysanthemum 845. p etruşka maydanoz Petroselinum crispum 846. p əncərkimilər ıspanakgiller Amaranthaceae 52 847. p ion şakayık Paeonia 848. p işikdırnağı keditırnağı 849. p işikquyruğu kedikuyruğu Phleum 850. p işikotu kedi otu Valeriana officinalis 851. p işiknanəsi kedi nanesi Nepeta cataria 852. p işpişə keçi söğüdü Salix caprea 853. p omidor domates Lycopersion esculentum 854. r aps kolza Brassica napus 855. r ozmarin biberiye Rosmarinus officinalis 856. s abahgülü kadife çiçeği Tagetes 857. s alaməleyküm topalak, karatopalak Cyperus rotundus 858. s ədəfgülü sedef otu Ruta 859. s əhləbkimilər salepgiller Orchidaceae 860. s ərvkimilər servigiller Cupressaceae 861. s içovqulağı sıçankulağı, fare kulağı Anagallis arvensis 862. s kabioza uyuz otu Scabiosa 863. s oğangülü yıldız çiçeği Dahlia 864. s öyüdkimilər söğütgiller Salicaceae 865. s uboyar kurbağa zehiri Hydrocharis morsus- ranae 866. s uqozu göl kestanesi Trapa natans 867. s üdləyənkimilər sütleğengiller Euphorbiaceae 868. s ümürgən sığırdili Anchusa officinalis 869. s üpürgəgülü ölmez otu Xeranthemum 870. s ürvə ada çayı Salvia officinalis 53 871. s üsənkimilər süsengiller Iridaceae 872. ş abalıd kestane Castanea sabva 873. ş amkimilər çamgiller Pinaceae 874. ş anagüllə lotus Nelumbo 875. ş əmbələ boy otu Trigonella faenum graecum 876. ş ərq fıstığı doğu kayını Fagus orientalis 877. ş ərq xurması Trabzon hurması Diospyros kaki 878. ş ərq vələsi ak gürgen Carpinus orientalis 879. ş ibyə liken Lichenes 880. ş irin biyan tatlı biyan Glycyrrhiza glabra 881. ş irinkök tatlı kök Glycyrrhiza 882. ş irquyruğu aslankuyruğu Leonurus cardiaca 883. ş irpəncəsi aslanpençesi Alchemilla 884. ş ümşad şimşir Buxus sempervirens 885. ş üvərən çalgıcı otu Sisymbrium 886. ş üyüd dereotu Anethum 887. t ayaotu tüylü kanak Crepis foetida 888. t əkçıxıntılı zanbaq zığana zambağı Lilium monadelphum 889. t ıs-tıs pişik geveni Acantholimon 890. t ikanlı ardıc katran ardıcı Juniperus oxycedrus 891. t itrətməqovaq titrek kavak Populus tremula 892. t oyçiçəyi mührüsüleyman Polygonatum multiflorum 893. t ozağacı huş Betula 54 894. t urpəng küçük şalgam Brassica rapa 895. t urşəng kuzukulağı Rumex acetosella 896. t urşəngcə ekşi yonca Oxalis acetosella 897. t utkimilər dutgiller Moraceae 898. t üklü palıd tüylü meşe Quercus pubescens 899. t ülpan lale Tulipa 900. t ülpan ağacı lale ağacı Liriodendron tulipifera 901. ü çyarpaq üçgül Trifolium 902. ü zükotu deli maydanoz Oenanthe pimpinellodies 903. v ələs gürgen Carpinus 904. v ələmir yulaf Avena sativa 905. v ən dişbudak Fraxinus excelsior 906. v əzəri tere Lepidium 907. y abanı albalı yabani kiraz Cerasus microcarpa 908. y abanı qızılgül yabani gül Rosa canina 909. y abanı sünbülçiçək dağ sümbülü Bellevalia 910. y addaşçiçəyi unutmabeni Myosotis palustris 911. y ağtikan deve dikeni Alhagi pseudalhagi 912. Y apon əzgili Malta eriği Eriobotrya japonia 913. y araqlıca it kişnişi Aethusa cynapium 914. y arğanotu kuşekmeği Thlaspi 915. y asəmən leylâk Syringa vulgaris 916. y erdombalanı yer mantarı 917. y erfındığı yer fıstığı Arachis hypogaea 55 918. y ergilası güveyfeneri Physalis alkekengi 919. y erkökü havuç Daucus carota 920. y ukka avize ağacı Yucca gloriosa 921. y umşaqsüpürgə kandıra otu Calamagrostis 922. z anbaqçiçəklilər zambakgiller Liliaceae 923. z eytunçiçəklilər zeytingiller Oleaceae 924. z əncirotu karahindiba Taraxacum 925. z əngçiçəyi çan çiçeği Campanulla 926. z əngçiçəklilər çan çiçeğigiller Campanulaceae 927. z ərifcə güngülü Helianthemum 928. z əyrəkkimilər ketengiller Linaceae 929. z ınqırovotu çan çiçeği Campanulla 930. z irinc sarıçalı Berberis vulgaris 931. z oğalçiçəklilər kızılcıkgiller Cornaceae 932. z öhrəçiçəyi venüsçarığı Ceypripedium calceolus 933. z öhrəotu yer fesleğeni Mercurialis 934. z öhrətüklü adiant venüssaçı Adiantum capillus- veneris 935. z ümrüdçiçəyi yer fesleğeni Mercurialis 3.Azerbaycan Türkçesi ile Türkiye Türkçesinde Yazılışı Aynı Ama Anlamı Farklı Olan Bitki Adları 936. a cıyonca Coronilla acı yonca Menyanthes trifoliata 937. a yıqulağı Arctostaphylos ayıkulağı Primula auricula 938. b aharotu Erophila bahar otu, çuha Primula çiçeği 939. b alıqotu Zostera balık otu Anamirta 56 940. b allıca Pulmonaria ballıca Silene alba 941. b oruçiçək Solenanthus boru çiçeği Datura stramonium 942. b ülbülotu Phalaris bülbülotu Sisymbrium officinale 943. c incilə Spergularia cincile Tricholoma 944. c inotu Minuartia cin otu, boru Datura çiçeği stramonium 945. ç obançiçəyi Anthemis çoban çiçeği Primula veris tinctoria 946. ç obanyastığı Matricaria çobanyastığı Thymelaea tartonraira 947. d ağlaləsi Tulipa dağ lalesi Anemone vulgaris 948. d ağnanəsi Ziziphora dağ nanesi Cyclotrichium clinopodioides niveum 949. d alaqotu Chrysosplenium dalak otu Teucrium chamaedrys 950. d anaqıran Merendera danakıran Helleborus orientalis 951. d araqotu Agropyron darak otu, dere Anethum otu graveolens 952. d əmirağac Parrotia persica demir ağacı Casuarina 953. d əliotu Berteroa deli otu Alyssum 954. d işotu Dentaria diş otu Ammi visnaga 955. d ovşanqulağı Bupleurum aure tavşankulağı Cyclamen um 956. e şşəkqulağı Oenothera eşekkulağı, Symphtylum karakafes 957. ə rik Prunus erik Prunus armeniaca domestica 958. f ilbahar Wisteria sinensis filbahri Phidelphus 959. g özotu Euphrasia göz otu Hyoscyamus reticulatus 960. i shalotu Aloe vera ishal otu Adiantum capillus-veneris 961. i tboğan Colchicum itboğan, Aconitum kurtboğan 962. i tquyruğu Cynosurus itkuyruğu Phleum 963. k əndirotu Abutilon kendir otu Cannabis sativa 57 964. q abalaq Rheum ribes kabalak Tussilago farfara 965. q anqurudan Circacea kankurutan, Mandragora adamotu autumnalis 966. q anotu Achillea kan otu Hypericum 967. q araçöpləmə Actaea kara çöpleme, Helleborus karaca ot orientalis 968. q araşam Larix karaçam Pinus nigra 969. q arğaotu Actaea karga otu Lysimachia vulgaris 970. q ayınağacı Betula alba kayın ağacı Fagus 971. q oç-quzu Tuber koç kuzu, koşkoz Lathyrus melanosporum tuberosus 972. q uduzotu Berteroa kuduz otu, deli Alyssum otu 973. q umotu Ammochloa kum otu, uyuz Scabiosa rotata otu 974. q urbağaotu Sparganium kurbağa otu Alkanna orientalis 975. q urdotu Linaria kurt otu, Aconitum genistifolia kurtboğan 976. q uşürəyi Vitis kuşyüreği Theligonum cynocrambe 977. q uşyemişi Ornithogalum kuş yemişi, alıç Crataegus 978. l alə Papaver lale Tulipa pavoninum 979. l eyləkotu Phidelphus leylek otu Scandix macror hyncha 980. n az Genista naz, çam ağacı Pinus 981. m ahmızçiçək Delphinium mahmuz çiçeği Centranthus 982. m ərcanotu Betonica mercan otu Sagyna officinalis procumbens 983. n ovruzçiçəyi Primula nevruz çiçeği Iris persica 984. ö küzqulaq Anchusa öküzkulağı Salvia aethiopis officinalis 985. r əngotu Isatis renk otu Datisca cannabina 986. s arıbaş Kalidium sarıbaş Centaurea macrocephala 58 987. s arıçiçək Carthamus sarıçiçek, ölmez Helichrysum çiçek 988. s ığırdili Ajuga sığırdili Anchusa officinalis 989. s içanotu Myagrum sıçanotu, fare Anagallis kulağı arvensis 990. s içanqulağı Anthoxanthum sıçankulağı, fare Anagallis odoratum kulağı, arvensis 991. s irkan Atriplex sirken Chenopodium album 992. s uçiçəyi Potamogeton su çiçeği, çuha Primula çiçeği 993. s uoxu Butomus suoku Sagitteria umbellatus sagittifolia 994. s usünbülü Potamogeton su sümbülü Eichornia crassipes 995. s üpürgəotu Xeranthemum süpürge otu Erica 996. ü rəkotu Cardamine yürek otu Crepis alpina 997. y apışqanotu Vincetoxicum yapışkan otu Parietaria 998. Y apon gülü Hydrangea Japon gülü Camellia japonica 999. y emiş Cucumis melo yemiş Ficus carica 1000. y olotu Polygonum yol otu Inula aviculare oculus-christi 1001. y umaqotu Carlina yumak otu Festuca 1002. z iyilotu Lapsana siğil otu Heliotropium communis 59 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BİTKİ ADLARININ FONETİK, MORFOLOJİK, SEMANTİK AÇIDAN KARŞILAŞTIRILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ 1. AZERBAYCAN TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİTKİ ADLARININ FONETİK AÇIDAN DEĞERLENDİRMESİ Bu bölümde Oğuz grubunun iki önemli temsilcisinde kullanılan bitki adları, Türkiye Türkçesiyle fonetik, morfolojik ve semantik açıdan karşılaştırılmaya çalışılacaktır. Her iki dilde kullanılan farklı ünlülerin yanında ortaya çıkan bazı fonetik değişiklikler, bitki adları arasında fonetik ayrılıklar ortaya çıkarmıştır. Bu durumu yarattığı tespit edilebilen ses olayları aşağıdaki gibidir. 1.1. ÜNLÜLERDE TESPİT EDİLEN FONETİK DEĞİŞİKLİKLER Farklı sebeplerden dolayı ünlü değişimlerinin en başta gelen şunlardır: 1.1.1. Kalınlık - İncelik Uyumu Bilindiği gibi, Arapça ve Farsçada a, u, ı uzun ve kısa vokalleri bulunmaktadır. Sözcükler Türkçeye bu vokallerin uzun sesleri ile aynı biçimde geçerken kısaları ise değişime uğramıştır. Bu sebeple kalın sesler incelmiştir. - a : e değişimi: Az. T. pazıpencəri : Tr. T. pazı pancarı - a : ə değişimi: Az. T. birəçiçəyi : Tr. T. bira çiçeği Az. T. əqrəbotu : Tr. T. akrep otu Az. T. əzvay : Tr. T. azvay Az. T. qəhvə : Tr. T. kahve Az. T. qərənfil : Tr. T. karanfil Az. T. rəvənd : Tr. T. ravent Az. T. səndəl : Tr. T. sandal Az. T. tərxun : Tr. T. tarhun Az. T. zirə : Tr. T. zıra - ı : i değişimi: 60 Az. T. сinсar : Tr. T. сınсar Az. T. çinar : Tr. T. çınar Az. T. ilanyastığı : Tr. T. yılanyastığı Az. T. ispanaq : Tr. T. ıspanak Az. T. xırnik : Tr. T. hırnık Az. T. xiyar : Tr. T. hıyar Az. T. qiyaq : Tr. T. kıyak Az. T. siçanotu : Tr. T. sıçanotu - o : ö değişimi: Az. T. döngəl : Tr. T. dongel 1.1.2. İncelik - Kalınlık Uyumu Kelime ortasında ve sonunda tespit edilen bu değişim e/a, i/ı, ö/o, ü/u şeklinde görülür. - e : a değişimi: Az. T. kətan : Tr. T. keten Az. T. minaçiçəyi : Tr. T. mine çiçeği Az. T. sirkan : Tr. T. sirken Az. T. tikanlı ot : Tr. T. dikenli ot Az. T. yemişan : Tr T. yemişen - i : ı değişimi: Az. T. palıd : Tr. T. pelit Az. T. şaftalı : Tr. T. şeftali Az. T. zərdalı : Tr. T. zerdali - ö : o değişimi: Az. T. çoğan : Tr. T. çöğen - ü : u değişimi: Az. T. hulu : Tr. T. hülü Az. T. kaktus : Tr. T. kaktüs Az. T. papirus : Tr. T. papirüs 1.1.3. Geniş Ünlülerin Daralması E, o, ö geniş ünlülerin daralma eğilimidir. 61 - e : ı değişimi: Az. T. narınc : Tr. T. narenc - e : i değişimi: Az. T. acı biyan : Tr. T. acımeyan - o : u değişimi: Az. T. keçibuynuzu : Tr. T. keçiboynuzu Az. T. qırxbuğum : Tr. T. kırkboğum - ö : ü değişimi: Az. T. küknar : Tr. T. köknar 1.1.4. Dar Ünlülerin Genişlemesi Dar olan i, u, ü ünlülerin genişlemesidir. - i : e değişimi: Az. T. keşniş : Tr. T. kişniş - i : ə değişimi: Az. T. alacəhrə : Tr. T. ala cehri Az. T. güləbrişim : Tr. T. gülibrişim Az. T. əncir : Tr. T. incir Az. T. sənameki : Tr. T. sinameki - u : ə değişimi: Az. T. ərkəvan : Tr. T. erguvan Az. T. məhəbbətçiçəyi : Tr. T. muhabbet çiçeği - u : o değişimi: Az. T. dovşandodaq : Tr. T. tavşandudağı Az. T. mamontağacı : Tr. T. mamut ağacı - ü : ö değişimi: Az. T. göyərçinotu : Tr. T. güvercin otu 1.1.5. Düz Ünlülerin Yuvarlaklaşması B, f, m, p, v dudak ünzülerin etkisi sonucundan düz ünlüler yuvarlaklaşır. - a : o değişimi: Az. T. acıqovun : Tr. T. acı kavun Az. T. çovdar : Tr. T. çavdar 62 Az. T. qovaq : Tr. T. kavak Az. T. dovşantopuğu : Tr. T. tavşantopuğu Az. T. yovşan : Tr. T. yavşan otu - e : o değişimi: Az. T. novruzçiçəyi : Tr. T. nevruz çiçeği - e : ö değişimi: Az. T. cövüz : Tr. T. ceviz - e : ü değişimi: Az. T. sütlükən : Tr. T. sütleğen - ı : u değişimi: Az. T. yulğun : Tr. T. ılgın - ı : ü değişimi: Az. T. həvəcüvə : Tr. T. havacıva - i : u değişimi: Az. T. zeytun : Tr T. zeytin - i : ü değişimi: Az. T. qarapürən : Tr. T. kara piren Az. T. tülküquyruğu : Tr. T. tilkikuyruğu 1.1.6. Yuvarlak Ünlülerin Düzleşmesi Seyrek görülen yuvarlak ünlülerin düzleşmesidir. - u : ı değişimi: Az. T. xatınbarmağı : Tr. T. hatunparmağı Az. T. kahı : Tr. T. kahu Az. T. qarpız : Tr. T. karpuz Az. T. mahmızçiçək : Tr. T. mahmuz çiçeği Az. T. yarpız : Tr. T. yarpuz - ü : i değişimi: Az. T. misqalı : Tr. T. müşküle 1.1.7. Diğer Değişmeler - e : ə değişimi: Az. T. bibər : Tr. T. biber 63 Az. T. çəltik : Tr. T. çeltik Az. T. çəmən : Tr. T. çemen Az. T. çətənə : Tr. T. çetene Az. T. dəfnə : Tr. T. defne Az. T. dəvədişi : Tr. T. devedişi Az. T. dəvəgözü : Tr. T. devegözü Az. T. ənginar : Tr. T. enginar Az. T. ənlik : Tr. T. enlik Az. T. kəkrə : Tr. T. kekre Az. T. mərsin : Tr. T. mersin Az. T. tərə : Tr. T. tere Az. T. üvəz : Tr. T. üvez Az. T. zəncəfil : Tr. T. zencefil Az. T. zəravənd : Tr. T. zeravend Az. T. zərdə : Tr. T. zerde 1.1.8. Ünlü Benzeşmesi Yan yana bulunan ya da mesafeli olan iki ünlüden birinin diğer sesini etkileyerek kendisine benzetmesine benzeşme ya da asimilasyon denir. Az. T. alça : Tr. T. alıç 1.1.9. Ünlü Düşmesi Çağdaş Türk lehçeleri ve ağızlarında ünlü düşmesi; birinci kelimenin son sesi ikinci kelimenin ünlü olan ön sesle birleşirken iki ünlülün yan yana bulunması aykırı olduğundan ünlülerden birinin düşmesi, telaffuz hızlığı nedeniyle ünlünün kaybolması, kelime ortasındaki iki komşu hecenin ünsüzleri yakın ya da aynıysa ünsüzlerin kolayca telaffuz edilebilmesi için bunlardan bir ünlülün erimesi gibi sebeplerden kaynaklanmıştır (Korkmaz, 1994: 49-50). e : Ø Az. T. jasmin : Tr. T. yasemin ə : Ø Az. T. ağdən : Tr. T. akdene ı : Ø 64 Az. T. ağ pıtraq : Tr. T. akbıtırak Az. T. qaysı : Tr. T. kayısı Az. T. yapşaq : Tr. T. yapışak i : Ø Az. T. sərv : Tr. T. servi Az. T. qarahəllə : Tr. T. kara helile 1.1.10. Ünlü Kaynaşması Kaynaşma, yazı ve söyleyiş sırasında kolaylık sağlanılması için meydana gelen ses olayıdır. Az. T. qarağac : Tr. T. karaağaç 1.1.11. Ünlü Türemesi Sözcük başı, ortası ve sonunda görülen ses olayıdır. Azerbaycan Türkçesinde a, ə, ı ünlülerin türemesi yabancı kelimelerin kolay bir şekilde boğumlanmaları amacıyla ortaya çıkan ses hadisesidir. Ø : a Az. T. ağameri : Tr. T. akmeri Az. T. çağala : Tr. T. çağla Ø : ə Az. T. zəyərək : Tr. T. zeyrek Ø : i Az. T. akasiya : Tr. T. akasya Az. T. bamiyə : Tr. T. bamya Az. T. firəngüzümü : Tr. T. Frenk üzümü ü : Ø Az. T. Süleyman möhürü : Tr. T. mührüsüleyman 1.2. ÜNSÜZLERDE TESPİT EDİLEN FONETİK DEĞİŞİKLİKLER Azerbaycan dilinde, Türkçesi Türkçesi ile ortak olan ünsüzlerden dışında gırtlaktan çıkan hırıltılı x ve arka damak q sesleri mevcuttur. 65 X sesi telafuz edilirken dilin arkası ile dilin yumuşak damak arasında bir yay oluşur ve ses akışı bu sırttan geçer ve dili hareket ettirir ve hafif bir hırıltı duyulur. Q ünsüzü, k ünsüzünün gıcırtılı eşdeğeridir, çünkü q ünsüzünün telaffuzunda konuşma durumu temel olarak k sesinin telaffuzundaki gibi olur. Sadece k sesinin telaffuzunda ses telleri sessiz durumdayken, q sesinin telaffuzunda ise gergin durumdadır (Axundov, 2007: 70; 76). Dilde seslerin yan yana olması durumu tesadüfen oluşmamıştır. Kelimenin başında, içinde veya sonunda seslerin ses düşmesi ya da ses türemesi durumları olabilir. Bununla beraber bazı sesler düşebilir, türeyebilir, bazıları ise kaynaşabilir, yer değiştirebilir veya birbiriyle benzerlik gösterebilmektedir. Genel olarak bu sebeplerden dolayı tüm değişmeler ses olayları ya da fonetik hadiseler olarak tanımlanır (Şahin, 2015: 45). 1.2.1. Akıcılaşma Patlayıcı ünsüzler akıcı ünsüzlere dönüşür. - ğ : y değişimi: Az. T. atəvəliyi : Tr. T. at eveliği Az. T. böyürtkən : Tr. T. böğürtlen Az. T. ciyərotu : Tr. T. ciğer otu Az. T. çobaniynəsi : Tr. T. çobaniğnesi Az. T. inəkəmcəyi : Tr. T. inek emceği Az. T. iydə : Tr. T. iğde Az. T. söyüd : Tr. T. söğüt - v : y değişimi: Az. T. göyəm : Tr. T. güvem Az. T. çüyütotu : Tr. T. çivit otu Az. T. toyuqdarısı : Tr. T. tavuk darısı 1.2.2. Dudaksıllaşma Ünsüzlerin dudak ünsüzlerine dönüşmesidir. - ğ : v değişimi: Az. T. buzovburnu : Tr. T. buzağıburnu 1.2.3. Ötümlüleşme 66 Bu fonetik hadisenin temeli ç/c, k/g, k/q, s/z, t/d, p/b seslerin karşılıklı olarak ötümlüleşmesidir. Bu ses olayı sözün başında, ortasına ve sonunda görülür. - ç : c değişimi: Az. T. ağcabaş : Tr. T. akçabaş Az. T. ardıc : Tr. T. ardıç Az. T. ayıpəncəsi : Tr. T ayıpençesi Az. T. mahlıc : Tr. T. mahluç Az. T. mircalıq : Tr. T. bırçalık - k : g değişimi: Az. T. gilas : Tr. T. kiraz - p : b değişimi: Az. T. badımcan : Tr. T. patlıcan Az. T. baobab : Tr. T. baobap Az. T. barmaqotu : Tr. T. parmak otu Az. T. bıtraq : Tr. T. pıtrak Az. T. birəotu : Tr. T. pire otu Az. T. birinc : Tr. T. pirinç Az. T. ərəbotu : Tr. T. Arap otu Az. T. Hələb şamı : Tr. T. Halep çamı - s : z değişimi: Az. T. nərgiz : Tr. T. nergis Az. T. zəfəran : Tr. T. safran Az. T. ziyilotu : Tr. T. siğilotu - t : d değişimi: Az. T. armud : Tr. T. armut Az. T. azad : Tr. T. azat Az. T. dilqanadan : Tr. T. dilkanatan Az. T. dovşantopuğu : Tr. T. tavşantopuğu Az. T. darçın : Tr. T. tarçın Az. T. daşarmudu : Tr. T. taşarmudu Az. T. dəvədabanı : Tr. T. devetabanı Az. T. hinddarısı : Tr. T. Hint darısı 67 Az. T. küsdüm : Tr. T. küstüm Az. T. lavanda : Tr. T. lavanta çiçeği Az. T. Musdafaçiçəyi : Tr. T. Mustafa çiçeği Az. T. südotu : Tr. T. süt otu 1.2.4. Ötümsüzleşme Ötümlü ünsüzlerin ötümsüz olması olayıdır. B/p, c/ç, d/t, g/k, g/q, z/s şeklinde değişim gösteren ses hadisesi kelime başında, ortasında ve sonunda meydana gelir. - b : p değişimi: Az. T. paxla : Tr. T. bakla - с : ç değişimi: Az. T. bildirçinbıdı : Tr. T. bıldırcınbudu Az. T. ovçuotu : Tr. T. avcı otu Az. T. yalançı zəfəran : Tr. T. yalancı safran - d : t değişimi: Az. T. batat : Tr. T. badat Az. T. tut : Tr. T. dut Az. T. sarıtikan : Tr. T. sarı diken - g : k değişimi: Az. T. ərkəvan : Tr. T. erguvan. - g : q değişimi: Az. T. berqamot : Tr. T. bergamot Az. T. qıcı : Tr. T. gıcı Az. T. ququçiçəyi : Tr. T. gugu çiçeği - z : s değişimi: Az. T. abnos : Tr. T. abanoz Az. T. dəligilas: Tr. T. delikiraz 1.2.5. Sızıcılaşma Benzeşmenin sonucunda ortaya çıkan ses olayının temelinde ç, g, h, k patlayıcı ünsüzlerin ş, ğ, x, sızıcılaştırırması yatmaktadır. - ç : ş değişimi: Az. T. şam : Tr. T. çam 68 - g : ğ değişimi: Az. T. qarğı : Tr. T. kargı Az. T. quzğunqılıcı : Tr. T. kuzgunkılıcı Az. T. şalğam : Tr. T. şalgam Az. T. peyğəmbərçiçəyi : Tr T. peygamber çiçeği - h : x değişimi: Az. T. xanıməli : Tr. T. hanımeli Az. T. xardal : Tr. T. hardal Az. T. xaşxaş : Tr. T. haşhaş Az. T. xəndəkotu : Tr. T. hendek Az. T. xorozgülü : Tr. T. horuz gülü, Az. T. xurma : Tr. T. hurma Az. T. qaramıx : Tr. T. karamıh Az. T. noxud : Tr. T. nohut Az. T. taxıl : Tr. T. tahıl - k : x değişimi: Az. T. cacıx : Tr. T. cacık Az. T. günəbaxan : Tr. T. günebakan Az. T. xınaçiçəyi : Tr. T kınaçiçeği Az. T. xrizantem : Tr. T krizantem Az. T. palax : Tr. T palak Az. T. sormux : Tr. T sormuk Az. T. zılx : Tr. T. zılk 1.2.6. Ünsüz Benzeşmesi B ünsüzün n ünsüzü ses olarak yakın olan m ünsüzüne dönüştürmesi tek örnekte görülür. - mb : nb değişimi: Az. T. sünbülçiçək : Tr. T. sümbül Az. T. zanbaq : Tr. T. zambak 1.2.7. Ünsüz Yumuşaması Sert ünsüzlerin yumuşak ünsüzlere dönüşmesidir. 69 - k : ğ değişimi: Az. T. ağ üzüm : Tr. T. ak üzüm Az. T. ağlarot : Tr. T. aklar ot Az. T. çuğundur : Tr. T. çükündür Az. T. portağal : Tr. T. portakal Az. T. yağıotu : Tr. T. yakı otu 1.2.8. Diğer Değişmeler - b : m değişimi: Az. T. unutmaməni : Tr. T. unutmabeni Az. T. əməköməci : Tr. T. ebe gümeci Az. T. mirçalıq : Tr. T. bırçalık - j : y değişimi: Az. T. Yapon gülü : Tr. T. Japon gülü - k : v değişimi: Az. T. bənövşə : Tr. T. menekşe1 - m : b değişimi: Az. T. biyan : Tr. T. meyan Az. T. babasilotu: Tr. T. mayasıl otu Az. T. boyana : Tr. T. moyana - m : v değişimi: Az. T. əvənkövənci : Tr. T. evem kömenci - n : m değişimi: Az. T. donuzquyruğu : Tr. T. domuzkuyruğu - r : l değişimi: Az. T. cancul : Tr. T. cancur Az. T. gülül : Tr. T. külür Az. T. həsilotu : Tr. T. hasır otu - ş : s değişimi: 1 Menekşe kelimesi hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Mehdi Rezaei, “Türkiye Türkçesi İle Azerbaycan Türkçesi Arasında Bulunan Fonetik Farklılıklar”, Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (Türklad), C.II, S. 2 (2018) s.70. 70 Az. T. misqalı : Tr. T. müşküle Az. T. sahabi : Tr. T. şahabi - t : z değişimi: Az. T. kağız ağacı : Tr. T. kağıt ağacı - v : ğ değişimi: Az. T. coğan : Tr. T. çöven - y : k değişimi: Az. T. tüklücə : Tr. T. tüylüce 1.2.9. Ünsüz Düşmesi Ses düşmesi olayı incelenen bitki adlarında kelime başında, içinde ve sonunda ünlü ve ünsüz düşmesi şeklinde olur. Bu tür hadise Batı Türkçesinde Eski Türkçede olan g sesinin düşmesi neticesinde çıkmıştır. Örneğin, kurug : kuru, sarıg : sarı, emgek : emek kelimelerde g sesinin düşmesi söz konusudur. Bu durum da Türkiye Türkçesinin yazı diline dönüşmesine kadar devam etmiştir (Şahin, 2015: 45). Ayrıca ses düşmesi hece düşmesine yol açtığı için bunlar birbirine karştırılmaktadır. Ünsüz düşmesi olayı kelime içinde ünsüzden önce, kelime başında ve sonunda görülür. Azerbaycan Türkçesinde ğ, h, n, y ünsüzleri düşen sesler arasındandır. ğ : Ø Az. T. çaşır : Tr. T. çağşır h : Ø Az. T. innab : Tr. T. hünnap n : Ø Az. T. mərəvcə : Tr. T. merevcen y : Ø Az. T. buğda : Tr. T. buğday Az. T. ılgın : Tr. T. yulğun Az. T. ilandili : Tr. T. yılandili Az. T. şəbbu : Tr. T. şebboy Az. T. ürəkotu : Tr. T. yürek otu Az. T. üskükotu : Tr. T. yüksük otu 71 1.2.10. Ünsüz Türemesi Kelime başında, ortasında ve sonunda b, d, ğ, h, k, q, n ünsüzlerinin türemesidir. Ø : b Az. T. dombalan : Tr. T. domalan Az. T. xorozbibiqi : Tr. T. horoz ibiği Az. T. pambıq : Tr. T. pamuk Ø : d Az. T. atdol : Tr. T. atol Ø : ğ Az. T. ayıbaldırğanı : Tr. T. ayı baldıranı Az. T. qındırğa : Tr. T. kındıra Ø : h Az. T. heyva : Tr. T. ayva Az. T. səhləb : Tr. T. salep Ø : k Az. T. bambuk : Tr. T. bambu Ø : q Az. T. boyaq : Tr. T. boya Ø : n Az. T. qılıncotu : Tr. T. kılıç otu 1.2.11. İkizleşme Azerbaycan Türkçesine ait karakteristik ses olaylarından biridir. Uzun ünlülerin kısa ünlülere dönüşmesi neticesinde ünsüz ikizleşmesi görülür. - k : qq değişimi Az. T. çaqqalarmudi : Tr. T. çakal armudu Az. T. təkəsaqqalı : Tr. T. tekesakalı Az. T. saqqızağacı : Tr. T. sakız ağacı - p : pp değişimi: Az. T. toppuztikan : Tr. T. topus dikeni - ş : şş değişimi: Az. T. eşşəkturpu : Tr. T. eşekturpu 72 1.2.12. Göçüşme Bir sözdeki yakın ya da uzak olan seslerin yer değiştirmesidir. Az. T. aksırık otu : Tr. T. asqırıqotu Az. T. bozlağan : Tr. T. bozalğan Az. T. saflor : Tr. T. asfur Az. T. yelmiqara : Tr. T. yelimkara 1.2.13. Hece Düşmesi Kelime içinde ve sonunda görülen bu ses olayı benzer ya da aynı hecelerin bir araya gelmesinden kaynaklanır. Azerbaycan Türkçesinde: Az. T. bəng otu : Tr. T.bengilik otu Az. T. doqquzdon : Tr. T.dokuzdonlu Az. T. dovşanotu : Tr. T.tavşancıl otu Az. T. evkalipt : Tr. T. okaliptüs Az. T. gözotu : Tr. T. gözlükotu Az. T. mərci : Tr. T. mercimek Az. T. kənaf : Tr. T. kenevir Az. T. vanil : Tr. T. vanilya Türkiye Türkçesinde: Az. T. çiyələk : Tr. T. çilek Az. T. istiot : Tr. T. isot Az. T. qurğuşunotu : Tr. T. kurşun otu Az. T. quzugöbələyi : Tr. T. kuzugöbeği Az. T. pərpərəng : Tr. T. perper 2. AZERBAYCAN TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİTKİ ADLARININ MORFOLOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 2.1. AZERBAYCAN TÜRKÇESİNDEKİ YAPI BAKIMINDAN KULLANILAN BİTKİ ADLARI 2.1.1. Azerbaycan Türkçesindeki Basit Yapılı Bitki Adları 73 abnos bənövşə akasiya bibər aqava bigəvər alma birinc ananas biyan andız bocca anemon boranı araxis böyürtkən ardıc buğda armud cacıx arpa cacıq artişok cancul asırqal cəfəri astra cəviz aylant cincar azad cincilə badam cincilim badımcan cirə badyan ciyən bambuk cökə bamiyə cövüz banan çağala banda çaşır baobab çay barıncı çayır batat çəkil beqoniya çəltik berqamot çəmən bədrənc çətənə 74 çil gəvən çinar gəvil çiriş gilas çiyələk göyəm çoğan göyrüş çovdar gülül çuğundur güyəmə dalamaz heyva darçın həlməl darı həmərsin dazı hil dəfnə hulu döngəl xardal düyü xaşa efedra xəşənbül evkalipt xımı əncir xırnik əngəbu xiyar ənginar xrizantem ərik xurma ərkəvan innab ərküdə ispanaq əspərək iydə əzvay jasmin fındıq jenşen fıstıq kahı fuksiya kakao georgin kaktus gəndalaş kameliya 75 kartof qlisiniya kasni qovaq keşniş qovun kəkrə qoz kələm qulancar kənaf quramit kəndir lalə kəngər lavanda kərəviz lərgə kəstanə limon kətan lobeliya kəvər lobya kibrə lotos kiriş mahlıc kudu maxorka küncüt maqnoliya küsdüm mamır qamış mandarin qanqal manqo qarğı maş qarpız melissa qaysı meliya qəhvə mədix qərənfil məkə qıcı mərci qıjı mərcimək qımı mərəvcə qiyaq mərovca qladiolus mərsin 76 mərzə püstə mircalıq raps misqalı razyana moruq reyhan muskat rəvənd mürdəşər rozmarin mürvər saflor nanə sahabi nar sarımsaq narınc sekvoyya naringi sədbər naz səhləb nərgiz səndəl nəsrin sərv nəstərən sidr nilufər sirkan noxud skabioza paxla soğan palax sormux palma soya palıd söyüd pambıq sumaq papirus sürvə pazı süsən petruşka şabalıd pion şalğam piran şam pomidor şamama portağal şəmbələ 77 şibyə yapşaq şümşad yarpız şüyüd yasəmən taxıl yelpənək tatala yonca tatula yosun tərə yukka tərxun yulaf tut yulğun turp zanbaq tülpan zeytun tütün zəfəran uşqun zəqqum üvəz zəncəfil üzüm zərdə vanil zəyərək vələs zılx vələmir zirə vən zoğal vəzəri zirinc Azerbaycan Türkçesinde, Türkiye Türkçesindeki gibi bitki adlarının arasında alıntı kelimeler karşımıza çıkar. Türklerin Orta Asya’dan Anadolu’ya göç ederken o zamanlarda İran’da tarım ve çiçekçiliğin gelişmesi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde bitki adlarının yaygınlaşmasıyla bu adların kökeni Arapça ve Farsça çıkmıştır. Bununla beraber Avupa dillerinden alıntılar da mevcuttur. Çalışmada “Güncel Türkçe Sözlük” ve “Azərbaycan Dilinin İzahlı Lüğəti”nden; Arapça kökenli cəviz “ceviz”, xardal “hardal”, innab “hünnap”, kətan “keten”, qəhvə “kahve”, reyhan “reyhan”, səhləb “sahlep”, sumaq “sumak”, tərxun “tarhun”, zəncəfil “zencefil”, zanbaq “zambak”, zeytun “zeytin”, Farsça kökenli armud “armut”, badam “badem”, əncir “incir”, xurma 78 “hurma”, qaysı “kayısı”, lalə “lale”, nar “nar”, nərgiz “nergis”, noxud “nohut”, rəvənd “ravent”, razyana “rezene”, turp “turp”, şalğam “şalgam”, İtalyanca kökenli belladon “belladonna”, Yunanca kökenli bibər “biber”, ənginar “enginar”, melissa “melisa” gibi bitki adları derlenmiştir. 2.1.2. Azerbaycan Türkçesindeki Türemiş Yapılı Bitki Adları 2.1.2.1. İsimden İsim Yapan Ekler alça: al+ça badamcan: badam+can ballıca: bal+lı+ca bozalğan: boz+al+ğan boyaq: boya+q çalovcuq: çalov+cuq çubuqluca: çubuq+lu+ca ənlik: ən+lik əvəlik: əvə+lik gecəvər: gecə+vər göbələk: göbə(k)+lək qındırğa: qındır+ğa güllücə: gül+lü+cə qabaq: qaba+aq qabalaq: qaba+laq qalxanlıca: qalxanlı+ca qaraca: qara+ca qaramıx: qara+mıx qızılca: qızıl+ca qızılcıq: qızıl+cıq quluncan: qulun+can murdarça: murdar+ça pərpərəng: pərpər+əng salmanca: salman+ca topalaq: top+ alaq 79 topalağ: top+alağ topalax: top+alax turpəng: turp+əng turşəng: turş+əng turşəngcə: turşəng+cə tüklücə: tüklü+cə tütəkcə: tütək+cə şüvərən: şüvər+ən unluca: un+lu+ca üzərlik: üzər+lik yağlıca: yağ+lı+ca yaraqlıca: yaraq+lı+ca yemişan: yemiş+an yemlik: yem+lik zərifcə: zərif+cə 2.1.2.2. Fiilden İsim Yapan Ekler baldırğan: baltır-ğan əzgil: əz-gil gicitkən: gicit-kən sarmaşıq: sarmaş-ı-q südləyən: südlə-yən sümürgən: sümür-gən sütləkən: sütlə-kən yemiş: ye-miş yovşan: yapış-an 2.1.2.3. Fiilden Fiil Yapan Ekler bıtraq: bat-ı-r-aq pıtraq: bat-ı-r-aq 2.1.2.4. Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde Ortak Olan Ekler 80 Türemiş yapılı bitki adlarının arasında Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde kullanılan ortak ekler tespit edilmiştir. +Ak: Eski Türkçede +GAk ekiyle ilişkili olan bu ek, Azerbaycan Türkçesinde +Aq şeklinde geçmektedir. qabaq – kabak qovaq – kavak +AlAk: topalax – topalak topalaq – topalak +An: +GAn ekinden türetilen g ünsüzün düşmesi sonucunda ortaya çıkan ektir. yemişan – yemişen yovşan – yavşan otu +CA: Tam sekiz biçimiyle olan +CA eki işlev bakımından zenginlik gösterir. Ek iki kavramı kıyaslar, sonra da amaç edinen niteliği ileri sürer. Denklik, küçültme, benzerlik, süreklilik, abartma anlamında kullanılır. Aşağıdaki örneklerde +CA eki eşitlik ve benzerlik anlamı katmıştır (Üstünova, 2008: 242-243). ballıca – ballıca qaraca – karaca ot +CIk: Küçüklük anlamı katan ektir. qızılcıq – kızılcık +GAn: Eski ve Orta Türkçeden beri var olan +GAn eki fiilden isim yapan ektir. Birden fazla hecelere eklenir. İşlevinde güçlü bir aşırılık anlamı vardır (Ergin, 2009: 217). Bu ek, Azerbaycan Türkçesi morfolojisinde -qan, -kən, -ğan, -gən biçimlerde yer alır. baldırğan – baldırgan gicitkən – ısırgan sütlükən – sütleğen +lAk: 81 Bu ek, +lA ekiyle –k ekinin kaynaşmasından oluşmuştur. Bunun sonucunda çeşitli ad ve sıfat türetir (Korkmaz, 2009: 50). göbələk – göbelek +lIK: Gürer Gülsevin +lIK ekinin işlevlerini sıralamaktadır: “İsimler ve sıfatlardan, soyut isimler; isimlerden zaman bildiren sıfatlar; belirli bir devreyi gösteren isimler; meslek ve meslke hâline getirilmiş uğraşları gösteren isimler; bir maddenin ne için uygun oduğunu gösteren sıfatlar; alet isimleri; bitki adları yapar” (Gülsevin, 2017: 127). yemlik – yemlik +mIk, mUk: qaramıx – karamıh, karamuk 2.1.3. Azerbaycan Türkçesindeki Birleşik Yapılı Bitki Adları abasbəyi adi vələs ağqovaq acı badam ağacgöbələyi ağlarot acıbiyan ağagörməz ağ pıtraq acıçiçək ağamiri ağsöyüd acıqarpız ağ akasiya ağtikan acıqıcı ağ boranı ağ tozağacı acıqovuq ağcabaş ağyonca acıqovun ağcaqayın ağ üzüm acılıqotu ağcaqayınkimilər ağ zanbaq acı nanə ağcaqovaq ala-bəzək bənövşə acıtərə ağdən alacəhrə acıyonca ağ tut alaqanqal acıyovşan ağəsmə albalı adaçayı ağ gül Alp əvəliyi adamkökü ağ xardal Anadolu südotu adi ardıc ağkirpik arıotu adi pıtraq ağ küstüşam asqırıqotu adi şam ağqanad atdol 82 atəvəliyi başlıqotu canavargiləsi atgötü başlıot canavarotu atıl-batıl bataqlıq səhləbi canavarpəncəsi atqaytaran bat-bat cəbrayılotu atquyruğu belladon cığkimilər at lərgəsi bədmüşk cırhavuc atlılobya bəlğəmotu cırmərsin atpıtrağı bəng otu cinotu atşabalıdı bildirçinbıdı cirəgülü ayıbaldırğanı birəçiçəyi ciyərotu ayıdöşəyi birəotu cökəçiçəklilər ayıfındığı birgöz çaqqalarmıdı ayıqulağı bitotu çaqqalboğan ayıpəncəsi bodurotu çaqqalgavalısı ayısoğanı boğazçiçəyi çayotu ayrıqotu boruçiçək çaytikanı babasilotu boyaqotu çəmənotu badbadı boyaqotukimilər çəpərsarmaşığı badımcançiçəklilər boyana çəpişotu bağamburc boymadərən çətirçiçəklilər bağayarpağı bozaqgülü çınqılotu bağ səhləbi bulaqotu çirişotu baharotu burunlu kəpənəkçiçək çobançiçəyi balboranı burunotu çobandüdüyü baldırıqara buynuzbaşı çobanəppəyi balıqotu buynuzgülü çobaniynəsi balqabaq buynuzlalə çobanqarğısı barmaqotu buzovburnu çobanqarğısıkimilər başınağacı bülbülotu çobansüzgəci 83 çobanyastığı daraqlı şüyüd dəvətikanı çödükotu daraqotu dəyməmənə çölanisi daşarmudu dilqanadan çölkeşnişi daşbadam dişqurtlayan çöl qatırquyruğu daşdələn dişotu çöllaləsi daşdələnkimilər dodaqçiçəklilər çölnanəsi daşxınası doqquzdon çölnoxudu daşkələm doqquzdonkimilər çöl sarmaşığı daş palıd dombalan çöltərəsi daş sarmaşığı donuzayağı çörəkağacı dəfnəgilas donuzquyruğu çörəkotu dəfnəkimilər donuzotu çüyütotu dəlibəng dovşanalması çuğundurotu dəligilas dovşançarığı dağdağan dəliotu dovşandodaq dağcirəsi dəmirağac dovşanqulağı dağlaləsi dəmirqara dovşanotu dağnanəsi dəmirotu dovşantopuğu dağnovruzu dəmirtikan erikaçiçəklilər dağsaqqızı dəmrovotu eşşəkqanqalı dağşamı dənizotu eşşəkqulağı dağtərxunu dənizsoğanı eşşəkturpu dalaqotu dərman nəmgülü eşşəyotu damarlı üskükotu dəvəayağı əqrəbotu danaayağı dəvəqulağı əməköməci danaburnu dəvədabanı əməköməcikimilər danaayağıkimilər dəvədişi ərəbotu danaqıran dəvəgözü ərikgülü daraqqanqal dəvəotu əsməqovaq 84 əsnəgülü gözotu xəccəgülü ətirşah gücotu xəncərçiçək ətotu gülbəsər xəndəkotu əvənkövənci gülçiçəklilər xınaçiçəyi əyrim laləvər güldəfnə xırdaçiçəkli şahtərə fırçaotu güləbrişim xoraotu fırçaotukimilər gülxətmi xoruzbibiqi fıstıqkimilər gül kələm xoruzgülü filbahar gülnar ilanbaşı firəngotu gülümbahar ilandili firəngüzümü günəbaxan ilangülü gavalı Hələb şamı ilanotu gecəbənövşəsi həmişəbahar ilansoğanı gecəçiçəyi həsilotu ilanüzümü gəlinbarmağı həvəcüvə ilanyastığı gəlinboğan Hinddarısı inciçiçəyi gənəgərçək Hindqozu inəkəmcəyi gicitkənkimilər Hind yasəməni inəknoxudu gilənar hündür andız inəkotu giləzəhər xaçgülü ishalotu göl qatırquyruğu xaççiçəklilər istiot göy bibər xamırmaya İtaliya şamı göyçiçək xanıməli itboğan göyərçinotu xanımotu itburnu göy noxud xarıbülbül itquyruğu göytikan xatınbarmağı itxiyarı göyzəban xaşxaş itotu gözəl vaxtsızot xaşxaşçiçəklilər itöldürən gözəl zəfəran xədicəgülü itsarımsağı 85 itsoğanı küsdümotu qaranquşotu ittikanı qabaqkimilər qaraot itüzümü Qafqaz xurması qarapürən iydəkimilər qambatı qaraşam kağız ağacı qanqurudan qaratikan kağızgülü qanotu qara tut kafur ağacı qantəpər qarayonca kanaryaotu qarağac qardaşqanı kartofkimilər qarabaş qarçiçəyi keçibuynuzu qarabaşaq qargülü keçiəmcəyi qarabaşlı qarğaayağı keçiqulağı qarabaşotu qarğabükən keçiməməsi qarabibər qarğagözü keçisədəfi qarabuğda qarğaotu keçisöyüdü qaracadarı qarğasabunu keçiyemliyi qaraçöhrə qarğasoğanı kəkotu qaraçöhrəkimilər qarğıdalı kəklikotu qaraçöpləmə qarnıyarıq kəndirkimilər qaraçörəkotu qasıqotu kəndirotu qaraçöyrükotu qatıqotu kəpənəkçiçək qara gəndalaş qatırdırnağı kəskiniyli ardıc qaragilə qatırquyruğu kiçik qıfotu qarağat qatırquyruğukimilər kirpibaş qarahəllə qayaotu kök-saqqız qara istiot qayınağacı köpəkdili qaraqınıq qayışqıran küknar qaraqovaq qaymaqçiçəyi küpəçiçəyi qargilə qaymaqçiçəklilər küsdümgülü qərənfilçiçəklilər qaymaqotu 86 qaytaran qovotu quşburnu Qazax ardıcı qovunağacı quşdili qazanqarası quduzotu quşəppəyi qazanqulpu qoyunboğan quşqonmaz qazayağı qoyunburnu quştərəsi qazsoğanı qoyungözü quşürəyi qəlbotu qoyunqıran quşüzümü qıfotu qoyunqulağı quşyemişi qılıncotu qoyunotu quzğunqılıcı qınqılıc qozkimilər quzudili qırxbuğum qreypfrut quzugöbələyi qırmızı bibər ququçiçəyi quzukökəldən qırmızı turp qumdarısı quzuqarnı qışlayan qatırquyruğu qumotu quzuqulağı qıtıqotu qurbağagözi quzuotu qızılağac qurbağaotu quzu pıtrağı qızılbaş qurdağzı lakmusotu qızılboya qurdayağı leyləkotu qızılçətir qurdbağrı limonotu qızılgül qurdboğan lilpar qızılsarmaşıq qurdkolu lopatikan qızılsəbət qurdkökü mahmızçiçək qızılsöyüd qurdotu mahmızlalə qızılzanbaq qurdpəncəsi maqnoliyakimilər qıyaqotu qurğuşunotu maldili qoç-quzu quruçiçək mamırotu qonaqotu qusdurmaotu mamontağacı qoturotu quşarmudu mayaotu qov göbələyi quşbuğdası mayasarmaşığı 87 mazı ağacı novruzçiçəyi salaməleyküm meşmeşi oxçətir sarıbaş məhəbbətçiçəyi oxyarpaq sarıbənövşə mələkotu ovçuotu sarıçiçək meşə albalısı ödotu sarıkök meşəalması ögeyana sarımsaqotu meşəgilası öküzgözü sarı nilufər meşə qatırquyruğu öküzqulaq sarısüsən meşənovruzu öksəotu sarıtikan meymun alması paxlakolu sarı yonca məxmərgülü paxlalılar sarızanbaq mərcanotu patpatı sədəfotu mərsinkimilər payızgülü sədəfgülü məryəmotu pazıpencəri səhləbkimilər məryəmnoxudu peyğəmbərçiçəyi sənaməki milçəktutan peyğəmbərbuğda sərvotu mixək ağacı pəncərkimilər sərvkimilər mixəkgülü pərpətöyün sığırdili minaçiçəyi pişikciynağı sığırquyruğu mollabaşı pişikdırnağı siçanotu motmotu pişikquyruğu siçanquyruğu Musdafaçiçəyi pişiknanəsi siçankulağı Müsəlman süsəni pişikotu siçovqulağı mürəkkəbçiçəklilər pişpişə sinəkqapan nar ağacı rəngotu soğangülü nargülü sabahgülü solmaz çiçəyi nəcib boymadərən sabunağacı söyüd ağacı nərgizçiçəklilər sabunotu söyüdgülü nilüfərkimilər saqqızağacı söyüdkimilər 88 subaldırğanı şəkərqamışı üskükotu subibəri şərq fıstığı üzükotu suboyar şərq xurması yabanı albalı suçiçəyi şərq vələsi yabanı badam sugülü şirin biyan yabanı qızılgül sukərəvizi şirinkök yabanı soğan suqabağı şirquyruğu yabanı sünbülçiçək suqamışı şirpəncəsi yabanı turp suqozu tayaotu yabanı üzüm sunərgizi təkçıxıntılı zanbaq yaddaşçiçəyi suoxu təkəsaqqalı yağıotu susünbülü təpəotu yağtikan suyoncası tıs-tıs yalançı zəfəran suzanbağı tikanlı ardıc yalanqoz südləyənkimilər tikanlı ot yapışqanotu südotu tikanyarpaq Yapon əzgili Süleyman möhürü titrətməqovaq Yapon gülü sünbülçiçək toppuztikan yarğanotu süpürgəgülü toyçiçəyi yayla çiçəyi süpürgəotu toyuqdarısı yazlıq buğda süsənkimilər tozağacı yelmiqara şaftalı tutkimilər yeralması şaftalı ağacı tüklü palıd yerdombalanı şahməhləmi tülküquyruğu yerfındığı şahtərə tülpan ağacı yergilası şamkimilər tütəkotu yerkökü şanagüllə unutmaməni yersarmaşığı şehduran üçyarpaq yolotu şəbbu ürəkotu yumaqotu 89 yumşaqsüpürgə zəngçiçəyi ziyilotu zanbaqçiçəklilər zəravənd zoğalçiçəklilər zeytunçiçəklilər zərdalı zöhrəotu zeytun ağacı zərdəçal zöhrəçiçəyi zəngçiçəklilər zəyrəkkimilər zöhrətüklü adiant zəncirotu zınqırovotu zümrüdçiçəyi 2.1.3.1. İsim Tamlaması Biçiminde Kurulan Bitki Adları 2.1.3.1.1. Belirtili isim tamlaması biçiminde kurulan bitki adları başınağacı 2.1.3.1.2. Belirtisiz isim tamlaması biçiminde kurulan bitki adları abasbəyi atşabalıdı bəlğəmotu acılıqotu ayıbaldırğanı bəng otu adaçayı ayıdöşəyi bildirçinbıdı adamkökü ayıfındığı birəçiçəyi ağacgöbələyi ayıqulağı birəotu ağamiri ayıpəncəsi bitotu ağ tozağacı ayısoğanı bodurotu albalı ayrıqotu boğazçiçəyi Alp əvəliyi babasilotu boyaqotu Anadolu südotu bağayarpağı bozaqgülü arıotu bağ səhləbi bulaqotu asqırıqotu baharotu burunotu atəvəliyi balboranı buynuzbaşı atgötü balıqotu buynuzgülü atquyruğu barmaqotu buzovburnu at lərgəsi başlıqotu bülbülotu atpıtrağı bataqlıq səhləbi canavargiləsi 90 canavarotu çöl sarmaşığı dəvədişi canavarpəncəsi çöltərəsi dəvəgözü cəbrayılotu çörəkağacı dəvəqulağı cinotu çörəkotu dəvəotu cirəgülü çuğundurotu dəvətikanı ciyərotu çüyütotu dişotu çaqqalarmıdı dağcirəsi donuzayağı çaqqalgavalısı dağlaləsi donuzquyruğu çayotu dağnanəsi donuzotu çaytikanı dağnovruzu dovşanalması çəmənotu dağsaqqızı dovşançarığı çəpərsarmaşığı dağşamı dovşanqulağı çəpişotu dağtərxunu dovşanotu çınqılotu dalaqotu dovşantopuğu çirişotu danaayağı erkək ayıdöşəyi çobançiçəyi danaburnu eşşəkqanqalı çobandüdüyü daraqotu eşşəkqulağı çobanəppəyi daşarmudu eşşəkturpu çobaniynəsi daşbadam eşşəyotu çobanqarğısı daşxınası əqrəbotu çobansüzgəci daş sarmaşığı əməköməci çobanyastığı dəliotu ərəbotu çödükotu dəmirotu ərikgülü çölanisi dəmrovotu əsnəgülü çölkeşnişi dənizotu ətotu çöl qatırquyruğu dənizsoğanı əvənkövənci çöllaləsi dərman nəmgülü fırçaotu çölnanəsi dəvəayağı firəngotu çölnoxudu dəvədabanı firəngüzümü 91 gecəbənövşəsi inciçiçəyi köpəkdili gecəçiçəyi inəkəmcəyi küpəçiçəyi gəlinbarmağı inəknoxudu küsdümgülü göyərçinotu inəkotu küsdümotu gözotu ishalotu Qafqaz xurması gücotu İtaliya şamı qambatı Hələb şamı itburnu qanotu həsilotu itquyruğu qarabaşotu hinddarısı itxiyarı qaracadarı Hindqozu itotu qaraçöhrəkimilər Hind yasəməni itsarımsağı qaraçörəkotu xaçgülü itsoğanı qaraçöyrükotu xanıməli ittikanı qaranquşotu xanımotu itüzümü qardaşqanı xatınbarmağı kağız ağacı qarçiçəyi xədicəgülü kağızgülü qargülü xəccəgülü kafur ağacı qarğaayağı xəndəkotu kanaryaotu qarğagözü xınaçiçəyi keçibuynuzu qarğaotu xoraotu keçiəmcəyi qarğasabunu xoruzbibiqi keçiqulağı qarğasoğanı xoruzgülü keçiməməsi qarğıdalı ilanbaşı keçisədəfi qasıqotu ilandili keçisöyüdü qatıqotu ilangülü keçiyemliyi qatırdırnağı ilanotu kəkotu qatırquyruğu ilansoğanı kəklikotu qayaotu ilanüzümü kəndirotu qayınağacı ilanyastığı kiçik qıfotu qaymaqçiçəyi 92 qaymaqotu qurdbağrı mayaotu Qazax ardıcı qurdkolu mayasarmaşığı qazanqarası qurdkökü mazı ağacı qazanqulpu qurdotu mələkotu qazayağı qurdpəncəsi meşə albalısı qazsoğanı qurğuşunotu meşəalması qəlbotu qusdurmaotu meşəgilası qıfotu quşarmudu meşə qatırquyruğu qılıncotu quşbuğdası meşənovruzu qıtıqotu quşburnu meymun alması qıyaqotu quşdili məhəbbətçiçəyi qoç-quzu quşəppəyi məxmərgülü qonaqotu quştərəsi mərcanotu qoturotu quşürəyi məryəmotu qov göbələyi quşüzümü məryəmnoxudu qovotu quşyemişi mixək ağacı qovunağacı quzğunqılıcı mixəkgülü quduzotu quzudili minaçiçəyi qoyunburnu quzugöbələyi mollabaşı qoyungözü quzuqarnı motmotu qoyunqulağı quzuqulağı Musdafaçiçəyi qoyunotu quzuotu Müsəlman süsəni ququçiçəyi quzu pıtrağı nar ağacı qumdarısı lakmusotu nargülü qumotu leyləkotu novruzçiçəyi qurbağagözi limonotu ovçuotu qurbağaotu maldili ödotu qurdağzı mamırotu öküzgözü qurdayağı mamontağacı öksəotu 93 paxlakolu subaldırğanı toyuqdarısı paslı üskükotu subibəri tozağacı payızgülü suçiçəyi tülküquyruğu pazıpencəri sugülü tülpan ağacı peyğəmbərçiçəyi sukərəvizi tütəkotu pişikciynağı suqabağı ürəkotu pişikdırnağı suqamışı üskükotu pişikquyruğu suqozu üzükotu pişiknanəsi sunərgizi yaddaşçiçəyi pişikotu suoxu yağıotu rəngotu susünbülü yapışqanotu sabahgülü suyoncası Yapon əzgili sabunağacı suzanbağı Yapon gülü sabunotu südotu yarğanotu saqqızağacı Süleyman möhürü yeralması sarımsaqotu süpürgəgülü yerdombalanı sədəfotu süpürgəotu yerfındığı sədəfgülü şaftalı ağacı yergilası sənaməki şahməhləmi yerkökü sərvotu şəkərqamışı yersarmaşığı sığırdili şərq fıstığı yolotu sığırquyruğu şərq xurması yumaqotu siçanotu şərq vələsi zeytun ağacı siçanquyruğu şirquyruğu zəncirotu siçovqulağı şirpəncəsi zəngçiçəyi soğangülü tayaotu zınqırovotu solmaz çiçəyi təkəsaqqalı ziyilotu söyüd ağacı təpəotu zöhrəotu söyüdgülü toyçiçəyi zöhrəçiçəyi 94 zümrüdçiçəyi 2.1.3.2. Sıfat Tamlaması Biçiminde Kurulan Bitki Adları acı badam ağqanad cırhavuc acıbaldırğan ağqovaq cırmərsin acıbiyan ağlarot damarlı üskükotu acıçiçək ağ pıtraq danaqıran acıqarpız ağsöyüd daraqqanqal acıqıcı ağtikan daraqlı şüyüd acıqovuq ağ tut daşkələm acıqovun ağ üzüm daş palıd acı nanə ağyonca dəfnəgilas acıtərə ağ zanbaq dəlibəng acıyonca ala-bəzək bənövşə dəligilas acıyovşan alacəhrə dəmirağac adi ardıc alaqanqal dəmirqara adi pıtraq atdol doqquzdon adi şam atlılobya dombalan adi vələs bağamburc dovşandodaq ağ akasiya baldırıqara erkək ayıdöşəyi ağ boranı balqabaq əsməqovaq ağcabaş başlıot ətirşah ağcaqayın belladon əyrim laləvər ağcaqovaq bədmüşk filbahar ağdən birgöz gavalı ağəsmə boruçiçək gənəgərçək ağ gül boyana giləzəhər ağ xardal boymadərən gilənar ağkirpik burunlu kəpənəkçiçək göl qatırquyruğu ağ küstüşam buynuzlalə göy bibər 95 göyçiçək qarabaşlı qızılgül göy noxud qarabibər qızılsarmaşıq göytikan qarabuğda qızılsəbət göyzəban qaraçöhrə qızılsöyüd gözəl vaxtsızot qaraçöpləmə qızılzanbaq gözəl zəfəran qara gəndalaş qreypfrut gülbəsər qaragilə quruçiçək güldəfnə qarağat quşqonmaz güləbrişim qarahəllə lilpar gülxətmi qara istiot mahmızçiçək gül kələm qaraqınıq mahmızlalə gülnar qaraqovaq nəcib boymadərən gülümbahar qaraot oxçətir həmişəbahar qarapürən oxyarpaq həvəcüvə qaraşam ögeyana hündür andız qaratikan öküzqulaq xamırmaya qara tut paslı üskükotu xarıbülbül qarayonca peyğəmbərbuğda xəncərçiçək qargilə pərpətöyün xırdaçiçəkli şahtərə qarnıyarıq salaməleyküm istiot qınqılıc sarıbaş kəpənəkçiçək qırxbuğum sarıbənövşə kəskiniyli ardıc qırmızı bibər sarıçiçək kirpibaş qırmızı turp sarıkök kök-saqqız qışlayan qatırquyruğu sarı nilufər küknar qızılağac sarısüsən qarağac qızılbaş sarıtikan qarabaş qızılboya sarı yonca qarabaşaq qızılçətir sarızanbaq 96 sünbülçiçək tüklü palıd yabanı sünbülçiçək şaftalı üçyarpaq yalançı zəfəran şahtərə yabanı mərsin yalanqoz şanagüllə yabanı turp yelmiqara şəbbu yabanı üzüm yumşaqsüpürgə şirin biyan yayla çiçəyi zəravənd şirinkök yazlıq buğda zərdalı təkçıxıntılı zanbaq yabanı albalı zərdəçal tikanlı ardıc yabanı badam zöhrətüklü adiant tikanlı ot yabanı qızılgül tikanyarpaq yabanı mərsin titrətməqovaq yabanı soğan Kerime Üstünova, “Ad işletimi (Biçim Bilgisi)” kitabında ayçiçek, dilbilim ve buna benzer yapılı kelimelerde iyelik ekinin düşümü, aynı zamanda kelimelerin ay çiçeği, dil bilimi biçimlerinde kullandığı da görülmektedir. Belirtili ad tamlaması biçiminde olan ay çiçeği kelimesi bu biçimde yazıda kullanılırken, ayçiçek ise herhangi bir ek almadan sadece konuşmada kalmıştır (Üstünova, 2008: 91). Türkiye Türkçesinde bal kabağı, boru çiçeği, demir ağacı, demir dikeni, filbahri, hançer çiçeği, kök sakızı, tavşandudağı, taş bademi, topus dikeni gibi bitki adları belirtili ad tamlaması şeklinde olurken, Azerbaycan Türkçesinde ise balqabaq, boruçiçək, daşbadam, dəmirağac, dəmirtikan, dovşandodaq, filbahar, xəncərçiçək, kök-saqqız, toppuztikan örneklerinde bu durumun tersine rastlanır. 2.1.3.3. Sıfat-Fiil Grubu Biçiminde Kurulan Bitki Adları 2.1.3.3.1. -An sıfat-fiil ekiyle kurulan bitki adları atqaytaran dəmirtikan gəlinboğan çaqqalboğan dilqanadan günəbaxan dağdağan dişqurtlayan itboğan daşdələn dombalan itöldürən 97 qanqurudan qoyunqıran milçəktutan qarğabükən qurdboğan sinəkqapan qayışqıran quyruxyaran şehduran qaytaran quzukökəldən toppuztikan qoyunboğan lopatikan yağtikan 2.1.3.3.2. -Ar sıfat-fiil ekiyle kurulan bitki adları qantəpər suboyar 2.1.3.4. Tekrarlama Biçiminde Kurulan Bitki Adları atıl-batıl meşmeşi badbadı patpatı bat-bat pişpişə xaşxaş tıs-tıs 2.1.3.5. Cümle Biçiminde Kurulan Bitki Adları ağagörməz dəyməmənə unutmaməni 2.1.3.6. Birleşik Yapılı Familya Adları 2.1.3.6.1. Azerbaycan Türkçesinde +lAr ekiyle kurulan bitki familyaları badımcançiçəklilər xaşxaşçiçəklilər çətirçiçəklilər qaymaqçiçəklilər cökəçiçəklilər qərənfilçiçəklilər dodaqçiçəklilər mürəkkəbçiçəklilər erikaçiçəklilər nərgizçiçəklilər gülçiçəklilər paxlalılar xaççiçəklilər zanbaqçiçəklilər 98 zəngçiçəklilər zoğalçiçəklilər zeytunçiçəklilər 2.1.3.6.2. Azerbaycan Türkçesinde +kimilər ekiyle kurulan bitki familyaları ağcaqayınkimilər qaraçöhrəkimilər boyaqotukimilər qatırquyruğukimilər cığkimilər qozkimilər çobanqarğısıkimilər maqnoliyakimilər danaayağıkimilər mərsinkimilər daşdələnkimilər nilüfərkimilər dəfnəkimilər səhləbkimilər doqquzdonkimilər sərvkimilər əməköməcikimilər söyüdkimilər fırçaotukimilər südləyənkimilər fıstıqkimilər süsənkimilər gicitkənkimilər şamkimilər iydəkimilər tutkimilər kartofkimilər pəncərkimilər kəndirkimilər zəyrəkkimilər qabaqkimilər 2.1.3.6.3. Türkiye Türkçesinde +giller ekiyle kurulan bitki familyaları akçaağaçgiller defnegiller atkuyruğugiller düğün çiçeğigiller baklagiller dutgiller ballıbabagiller ebegümecigiller bileşikgiller fundagiller çamgiller gelincikgiller çan çiçeğigiller gülgiller cevizgiller hanımeligiller 99 hasır otugiller nergisgiller iğdegiller nilüfergiller ıhlamurgiller patlıcangiller ısırgangiller porsukgiller ıspanakgiller salepgiller kabakgiller servigiller karanfilgiller söğütgiller kayıngiller süsengiller kendirgiller sütleğengiller ketengiller tarak otugiller kızılcıkgiller taşkırangiller kök boyasıgiller turpgiller ladengiller yılanyastığıgiller manolyagiller zambakgiller maydanozgiller zeytingiller mersingiller 3. AZERBAYCAN TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİTKİ ADLARININ SEMANTİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Yazılışı farklı ama anlamı aynı olan bitki adları bölümünde biçimleri tamamen veya kısmen farklı olup fakat anlamı aynı olan bitki adları ele alınmıştır. Tabloya göre bitkilerin birden fazla eş anlamlıları bulunur. Bu durum, bir yandan bitkilerin çeşitli özelliklerine göre adlandırılmalarından, diğer yandan başka dillerden ödünçleme yoluyla ortaya çıkmalarından kaynaklanmaktadır. Örneğin:  Az. T. döngəl, əzgil, gəlinboğan - Tr. T. döngel, ezgil, gelinbopan, muşmula;  Az. T. xəccəgülü, xədicəgülü, qargülü - Tr. T. kardelen;  Az. T. qarğasoğanı, qınqılıc, qladiolus, quzğunqılıcı - Tr. T. karga soğanı, kılıç otu, kuzgun kılıcı; 100  Az. T. quruçiçək, ödotu, solmaz çiçəyi, yayla çiçəyi - Tr. T. ölmez çiçek, sarıçiçek, yayla çiçeği. Azerbaycan Türkçesinde Farsçadan gelen şir kelimesiyle oluşan şirquyruğu bitkisi, Türkiye Türkçesinde aslankuyruğu olarak görülür, Rusçadan gelen maxorka Türkiye Türkçesinde ise deli tütün bitkisidir. Görüldüğü gibi ödünçleme sonucunda bitkilerde yazılış farklılığı durumu bu şekilde ortaya çıkmıştır. Ayrıca tamlamanın farklı şekilde olup isim tamlaması biçiminde kurulan adamkökü -adam otu, dəvəayağı - deve kulağı, quştərəsi - kuşekmeği bitki adları yazılış ve semantik açıdan farklılık gösterir. Yazılışı aynı ama anlamı farklı olan bitki adları bölümünde ses değişikliklerle birlikte yazılışı aynı olup ama anlamı farklı olan 67 tane bitki adı sırayla verilmiştir. Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki bitkiler Latince verilen isimlerine göre karşılaştırılmıştır. Susünbülü çiçeğinin Potamogeton Latincesi bulunuyorken su sümbülü ise sözlükte Eichornia crassipes Latincesiyle yer alır. Birisi, uzun gövdeli ve yaprakları orta boyutlarda olan çiçekli su bitkisidir. Diğeri, sümbül şeklinde mavimsi, pembemsi veya mor renkli büyük çiçektir. Azerbaycan Türkçesinde lalə (Lat. Papaver pavoninum) bitkisi, Türkiye Türkçesinde haşhaş olan gelincikgiller familyasından büyük kırmızı bir çiçektir. Türkiye Türkçesinde lale (Lat. Cucumis melo) ise zambakgillerden olan kırmızı, sarı, pembe ya da beyaz renkli bitkidir. Bir lehçede ərik (Lat. Prunus armeniaca) meyvesi sarı, tatlı, tek çekirdekli meyve ve bu meyvenin ağacıdır, diğer lehçede ise erik (Lat. Prunus domestica) kayısı anlamında olup tatlı sulu mor, kırmızı ve sarı renkli çekirdekli meyvedir. Diğer örnekte Azerbaycan Türkçesinde yemiş (Lat. Cucumis melo) meyvesi qovun “kavun” olarak kullanılırken Türkiye Türkçesinde yemiş (Lat. Ficus carica) ise incir olarak bilinmektedir. 101 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM LATİNCE DİZİN Abies: köknar [TBAS, 184], küknar [ADİL, II, 774] Abutilon: kəndirotu [AAB, II, 21] Acacia: akasiya [ADİL, I, 86], akasya [TBAS, 26] Acantholimon: pişik geveni [TBAS, 228], tıs-tıs [ARL, IV, 544] Acanthus dioscoridis: ayıpəncəsi [ARL, I, 187], ayıpençesi [TBAS, 39] Acer: ağcaqayın [ADİL, I, 57], akçaağaç [TBAS, 25] Aceraceae: ağcaqayınkimilər [AB], akçaağaçgiller [TS, I, 54] Achillea: qanotu [ADİL, III, 38] Achillea millefolium: boymadərən [ADİL, I, 342], civanperçemi [TBAS, 60] Achillea nobilis: asil civanperçemi [TTZB, 44], nəcib boymadərən [AB] Aconitum nasutum: burunlu kəpənəkçiçək [AB], kutul kurtboğanı [TTZB, 15] Aconitum: itboğan, kurtboğan [TBAS, 145], kəpənəkçiçək [ARL, II, 706], kurtboğan [TBAS, 188], kurt otu, kurtboğan [TBAS, 189], qurdboğan [ADİL, III, 216], qurdkolu [ADİL, III, 216] Acorus calamus: eğir otu [TBAS, 98], gecəvər [ADİL, II 215] Acroptilon repens: kekre [TBAS, 169], kəkrə [ADİL, II, 669] Actaea: qaraçöpləmə [ARL, III, 50], qarğaotu [ARL, III, 59] Adansonia digitata: baobab [ARL, I, 222], baobap [TS, I, 217] Adiantum capillus-veneris: ishal otu [TBAS, 144], venüssaçı [TBAS, 274], zöhrətüklü adiant [AB] Adonis: avcı otu [TS, I, 164], horoz gülü, keklikgözü [TBAS, 135], xoruzgülü [ADİL, II, 474], ovçuotu [ADİL, III, 535] Aesculus hippocastanum: at kestanesi [TS, I, 159], atşabalıdı [ADİL, I, 164] Aethusa cynapium: it kişnişi [TBAS, 145], yaraqlıca [ARL, IV, 812] Agave: agav [BA, 13], aqava [ADİL, I, 88] Agrimonia eupatoria: əsnəgülü [ARL, II, 125], əspərək [ARL, II, 126], koyun otu [TBAS,183], kuzu pıtrağı, koyun otu [TBAS, 193], qoyunotu [XMBŞR, 74], quzu pıtrağı [XMBŞR, 107] Agrimonia eupatorium: gücotu [ARL, II, 308], koyun otu [TBAS, 183] 102 Agropyron: daraqotu [ADİL, I, 536] Ailantthus: aylant [ARL, I, 189], kokar ağaç [TBAS, 181] Ajuga: sığırdili [ADİL IV, 102] Albizia julibrissin: güləbrişim [ADİL, II, 304], gülibrişim [TBAS, 124] Alcea: bəlğəmotu, [ADİL, I, 274], hatmi [TBAS, 131] Alcea rosea: gülhatmi [TS, I, 903], gülxətmi [ADİL, II, 305] Alchemilla: aslapençesi [TBAS, 34], şehduran [ADİL, IV, 196], şehduran, aslanpençesi [TBAS, 257], şirpəncəsi [ADİL, IV, 230] Algae: yosun [ADİL, IV, 616], yosun [TS, II, 2465] Alhagi pseudalhagi: deve dikeni [TBAS, 90], dəvətikanı [ADİL, I, 606], yağtikan [ADİL, IV, 504] Alkanna orientalis: kurbağa otu [TBAS, 187] Alkanna tinctoria: enlik [TBAS, 101], ənlik [ADİL, II, 121], havacıva [TBAS, 131], həvəcüvə [QKDDB, 166] Alliaria petioiata: sarımsak otu [TBAS, 237], sarımsaqotu [ADİL, IV, 42] Allium cepa: soğan [ADİL, IV, 133], soğan [TS, II, 2000] Allium porrum: kəvər [ADİL II, 698], pırasa [TS, II, 1799] Allium scorodoprasum: itsoğanı [ADİL, II, 613], itsoğanı, itsarımsağı [TBAS, 145] Allivum sativum: sarımsak [TS, II, 1913], sarımsaq [ADİL, IV, 42] Alnus: kızılağaç [TBAS,176], qızılağac [ADİL, III, 157] Aloe: azvay, sarısabır [DS, I, 443], əzvay [ADİL, II, 168] Aloe vera: ishalotu [ARL, II, 585] Alpinia officinarum: havlıcan [TS, I, 962], quluncan [ARL, III, 213] Alyssum: çuğundurotu [ADİL, I, 500], deli otu [TS, I, 547], kuduz otu, deli otu [TBAS,187] Amaranthaceae: ıspanakgiller[TS, I, 1024], pəncərkimilər[AB] Amaranthus: horoz ibiği [TS, I, 1004], xoruzbibiqi [ADDL, I, 251] Amaryllidaceae: nergisgiller [TS, II, 1646], nərgizçiçəklilər [AB] Ammi visnaga: dişqurtlayan [ARL, I, 797], diş otu [TBAS, 92] Ammochloa: qumotu [ARL, III, 215] Amygdalus amara: acı badam [ADİL, I, 26], acı badem [TS, I, 8] 103 Amygdalus communis: badam [ADİL, I, 186], badem [TBAS, 40], bocca [ADDL, I, 56], boçça [TBAS, 48], çağala [ARL, I, 498], çağla [TBAS, 63] Amygdalus graeca: daşbadam [ADİL, I, 545], taş bademi [TS, II, 2147] Anacamptis pyramidalis: bağ səhləbi [AAB, I, 76], çam salebi [TBAS, 234] Anagallis arvensis: sıçankulağı, fare kulağı [TBAS, 241], siçovqulağı [ARL IV, 151] Anamirta: balık otu [TBAS, 43] Ananas sativus: ananas [ARL, I, 116], ananas [TS, I, 106] Anchusa officinalis: öküzqulaq [ARL, III, 631], sığırdili [TBAS, 241], sümürgən [ARL, IV, 266] Anemone: anemon [ARL, I, 117], anemon [TS, I, 109] Anemone vulgaris: dağ lalesi [TS, I, 513] Anethum: dereotu [TS, 1, 562], şüyüd [ADİL, IV, 249] Anethum graveolens: darak otu, dere otu [TBAS, 84] Angelica sylvestris: cəbrayılotu [ARL, I, 419], melek otu [TBAS, 203], mələkotu [ARL, III, 368], tütəkcə [ARL, IV, 644] tütəkotu [AAB, II, 190] Anthemis austriaca: ağcabaş [ADDL, I, 4], akçabaş [TBS, 46] Anthemis tinctoria: çobançiçəyi [ADİL, I, 489] Anthoxanthum odoratum: siçanqulağı [ADİL, IV,111] Anthyllis vulneraria: xoraotu [ARL, II, 195], yara otu [TS, II, 2394] Antirrhinum: aslanağzı [TS, I, 146], qurdağzı [ADİL, III, 215] Antirrhinum majus: danaburnu [ADİL, I, 531], danaburnu, aslanağzı çiçeği [TS, I, 526] Apiaceae: çətirçiçəklilər [ADİL, I, 472], maydanozgiller [TS, II, 1518] Apium graveolens: kereviz [TBAS, 171], kərəviz [ADİL, II, 686] Arabis: Arap otu [TBAS, 33], ərəbotu [ARL, II, 112] Araceae: danaayağıkimilər [ARL, II, 672], yılanyastığıgiller [TS, II, 2448] Arachis hypogaea: araxis [ARL, I, 130], yerfındığı [ARL, IV, 874], yer fıstığı [TS, II, 2438] Arctium tomentosum: atpıtrağı [AAB, III, 88], dulavrat otu [TBAS, 95] Arctostaphylos: ayıqulağı [ADİL, I, 179], Aristolochia: zəravənd [ADİL IV, 663], zeravent, pipo çiçeği [TBAS, 291] Aristolochia hirta: ilanotu [ADİL, II, 527], yılan otu [TBAS, 286] 104 Armeniaca vulgaris: zərdalı [ADİL IV, 665], zerdali [TBAS, 291] Armoracia rusticana: bayır turpu [TS, I, 248], qıtıqotu [ADİL, III, 151] Arnica: öküzgözü [ADİL, III, 546], öküzgözü [TS, II, 1723] Artemisia: yavşan otu [TBAS,282], yovşan [ADİL, IV, 616] Artemisia absinthium: acı yavşan, pelin otu [TBAS, 20], acıyovşan [ADİL, I, 35] Artemisia dracunculus: tarhun [TBAS, 260], tərxun [ADİL, IV, 322] Artocarpus incisa: çörəkağacı [ARL, I, 636], ekmek ağacı [TS, I, 683] Arum: danaayağı [ADİL, I, 516], danaayağı [TBAS, 84], ilanyastığı [ARL, II, 539], yılanyastığı [TBAS, 287] Arundo donax: kargı [TBAS, 161], qarğı [ADİL, III, 58] Asarum europaeum: çobandüdüğü [TBAS, 75], çobandüdüyü [ARL, I, 601] Asparagus officinalis: atqaytaran [ARL, I, 165], kuşkonmaz [TBAS, 190], qulancar [ADİL, III, 206], quşqonmaz [ADİL, III, 225] Asphodelus: çirişotu [ARL, I, 597], çiriş otu [TBAS, 74] Asplenium adiantum-nigrum: baldırıkara [TBAS, 43], baldırıqara [ARL, I, 222] Aster: aster [DS, I, 347], astra [ARL, I, 153] Asteraceae: bileşikgiller[TS, I, 293], mürəkkəbçiçəklilər [ARL, III, 482] Astragalus: geven [TBAS, 115], gəvən [ADİL, II, 240] Atriplex: sirkan [ADİL, IV, 126] Atriplex nitens: unluca [ADİL, IV, 404], unluca [TBAS, 272] Atropa belladonna: belladonna [TS, I, 264], belladon [ARL, I, 259], güzelavrat otu [TBAS, 127], xanımotu [ADİL, II, 423] Avena sativa: vələmir [ADİL, IV, 478], yulaf [ADİL, IV, 621], yulaf [TS, II, 2469] Balsamina hortensis: kınaçiçeği [TS, II, 1292], xınaçiçəyi [ADİL, II, 457], Bambusa vulgaris: bambu [TS, I, 214], bambuk [ADİL, I, 217] Begonia: begonya [TS, I, 255], beqoniya [ARL, I, 257] Bellevalia: dağ sümbülü [TBAS, 83], yabanı sünbülçiçək [AAB, I, 70] Bellis perennis: koyungözü [TBAS,183], qoyungözü [ARL, III, 199] Berberis crataegina: karamıh, karamuk [TBAS, 157], qaramıx [ARL, III, 54] Berberis vulgaris: sarıçalı [TS, II, 1911], zirinc [ADİL IV, 680] 105 Berteroa: dəliotu [ARL, I, 727], quduzotu [ADİL, III, 202] Beta trigyna: pazı pancarı [TBAS, 224], pazıpencəri [ADL, II, 443] Beta vulgaris varcicla: çuğundur [ADİL, I, 500], çükündür, pancar [TS, I, 508], pazı [ARL, III, 709], pazı [TS, II, 1782], zılx [ARL, IV, 962], zılk, pazı [DS, XI, 4369] Betonica officinalis: dərman nəmgülü [AB], mərcanotu [ADİL, III, 343], tıbbi kestere [TTZB, 36] Betula: huş [TBAS, 136], tozağacı [ADİL, IV, 364] Betula alba: qayınağacı [ADİL, I, 80] Betula pendula: ağ tozağacı [YEYB, 237], ak huş [TBAS, 36] Bifora radians: çölkeşnişi [ADİL, I, 497], yabani kişniş [TBAS, 276] Borago officinalis: göyzəban [ARL, II, 288], hodan [TBAS, 135] Brassica napus: kolza [TS, II, 1348], raps [YEYB, 77] Brassica nigra: hardal [TS, I, 946], xardal [ADİL, II, 426] Brassica olarecea: gül kələm [ADİL, III, 672], karnabahar [TS, II, 1222], kelem, lahana [TS, II, 1264], kələm [ADİL, II, 672] Brassica oleracea var gongylodes: alabaş [TS, I, 70], daşkələm [ARL, I, 688] Brassica rapa: şalgam [TS, II, 2070], şalğam [ADİL, IV, 189], küçük şalgam [TS, II, 1432], turpəng [ADİL, IV, 377] Brassicaceae: xaççiçəklilər [ADİL, II, 413], turpgiller [TS, II, 2254] Broussenetia papyrifera: kağız ağacı [AAB, II, 31], kağıt ağacı [TS, II, 1156] Bryonia alba: ağ küstüşam [QKDDB , 67], şeytan şalgamı [TBAS, 258] Bryophyta: mamır [ADİL, III, 287], yapraklı kara yosunları [TS, II, 2392] Bupleurum aureum: dovşanqulağı [ARL, I, 828] Butomus umbellatus: suoxu [ARL, IV, 249] Buxus sempervirens: şimşir [TBAS, 258], şümşad [ADİL, IV, 247] Cactus: kaktus [ARL, II, 643], kaktüs [TS, II, 1162] Calamagrostis: kandıra otu [TS, II, 1186], yumşaqsüpürgə [ARL, IV, 919] Calendula arvensis: aynısefa [TS, I, 178], gülümbahar, [ARL, II, 313], həmişəbahar [ADİL, I, 361] Caltha palustris: lilpar [ADİL, III, 264], lilpar [TBAS, 198] Calystegia sepium: çəpərsarmaşığı [AAB, II, 231], çit sarmaşığı [TBAS, 74] 106 Camellia japonica: Japon gülü [TS, I, 1133], kameliya [ARL, II, 648], kamelya [TS, II, 1179] Campanulaceae: çan çiçeğigiller [TS, I, 434], zəngçiçəklilər [ADİL IV, 662] Campanulla: çan çiçeği [TBAS, 66], zəngçiçəyi [ADİL IV, 662], zınqırovotu [ADİL IV, 671] Cannabaceae: kendirgiller [TS, II, 1273], kəndirkimilər [ARL, II, 704] Cannabis sativa: çetene, kenevir otu [TBAS, 69], çətənə [ADİL, I, 471], kenevir [TBAS, 170], kendir, kenevir [TS, II, 1273], kendir otu [TBAS, 170], kəndir [ARL, II, 704], kənaf [ADİL, II, 680] Caprifoliaceae: doqquzdonkimilər [AB], hanımeligiller [TS, I, 941] Capsella bursa-pastoris: çobançantası [TS, 1, 494], quşəppəyi [ADİL, III, 225] Capsicum annuum: kırmızıbiber [TS, II, 1301], qırmızı bibər [ADİL, II, 295] Cardamine: ürəkotu [ARL, IV, 703] Cardonine amara: acı tere [DS, I, 54], acıtərə [ARL, I, 29] Carduus hamulosus: kangal [TS, II, 1187], qanqal [ADİL, III, 36] Carica papaya: qovunağacı [ADİL, III, 190], papaya ağacı [TS, II, 1761] Carlina: yumaqotu [ARL, IV, 916] Carpinus: dəmirqara [ADİL, I, 582], gürgen [TBAS,125], vələs [ADİL, IV, 478] Carpinus betulus: adi gürgen [BB, 574], adi vələs [AB] Carpinus orientalis: ak gürgen [TBAS, 236], şərq vələsi [AB] Carthamus: sarıçiçək [ADİL, IV, 40] Carthamus lanatus: sarı diken [TBAS, 236], sarıtikan [ADİL, IV, 42] Carthamus tinctorius: asfur [DS, I, 341], saflor [YEYB, 65], yalancı safran [TBAS, 280], yalançı zəfəran [AAB, III, 106] Caryophyllaceae: karanfilgiller[ADİL, III, 365], [TS, II, 1209], qərənfilçiçəklilər [ARL, III, 127] Caryophyllus aromaticus: karanfil [TS, II, 1209], mixək ağacı [ADİL, III, 365] Cassia officinalis: sənaməki [ADİL, IV, 83], sinameki [TS, II, 1986] Castanea sabva: kestane [TBAS, 172], kəstanə [ADİL, II, 696], şabalıd [ADİL, IV, 180] Casuarina: demir ağacı [TS, I, 550] Cedrus libani: sedir [TBAS, 239], sidr [ADİL, IV, 111] 107 Celtis: dağdağan [ADİL, I, 512], dağdağan [DS, IV, 1324] Centaurea cyanus: göyçiçək [ARL, II, 287] mavi kantaron [TS, II, 1517], peygamber çiçeği [TBAS, 225], peyğəmbərçiçəyi [ADİL, III, 588] Centaurea macrocephala: sarıbaş [TBAS, 236] Centaurium erythraea: kırmızı kantaron [TBAS, 174], qızılçətir [ADİL, III, 158] Centranthus: mahmuz çiçeği [TS, II, 1487] Cephaelis ipecacuanha: altın kökü [TS, I, 94], qusdurmaotu [ARL, III, 228] Cephalaria: kantepen [TBAS, 152], qantəpər [ADİL, III, 39] Cerasus avium: gilas [ADİL, II, 245], kiraz [TS, II, 1327] Cerasus microcarpa: yabanı albalı [ARL, IV, 771], yabani kiraz [TS, 2, 2359] Cerasus padus: dəligilas [ADİL, I, 576], delikiraz [DS, IV, 1412] Cerasus vulgaris: albalı [ARL, I, 94], albalı, vişne [DS, I, 207], gilənar [ADİL, II 246], vişne [TS, II, 2349] Ceratonia siliqua: ittikanı [ADİL, II, 614], keçiboynuzu [TBAS, 166], keçibuynuzu [ADİL, II, 614] Cercis siliquastrum: erguvan [TBAS, 100], ərkəvan [ADİL, II, 128] Cerinthe minor: qovotu [ADİL, III, 189], mum çiçeği [TBAS, 210] Ceypripedium calceolus: venüsçarığı [TS, II, 2340], zöhrəçiçəyi [ARL, IV, 978] Chaerophyllum angelicifolium: cacıx [ADDL, I, 69], cacık [DS, III, 839] cacıq [ARL, I, 386] Chaerophyllum bulbosum: kımi [TBAS, 173], qımı [ADL, I, 327] Chelidonium majus: dəmrovotu [ADİL, I, 583], kırlangıç otu [TBAS, 174] Chenopodium album: sirken [TBAS, 245] Cherianthus cheiri: mixəkgülü [ADİL, III, 365], sarıbənövşə [ADİL, IV, 40], sədbər [ADİL, IV, 70], şebboy [TBAS, 256], şəbbu [ADİL, IV, 200] Chrozophora tinctoria: akbaş [TBAS, 25], lakmusotu [ARL, III, 232] Chrysanthemum: xrizantem [ADİL, II, 482], krizantem, kasımpatı [TS, II, 1229] payızgülü [ADİL, III, 584] Cicer arietinum: nohut [TBAS, 215], noxud [ADİL, III, 498] Cichorium: acıgıcı, hindiba [TBAS, 18], acıqıcı [ADİL, I, 33] Cichorium endivia: hindiba [TBAS, 134], kasni [ADİL II, 647] 108 Cichorium maritimum: deniz otu [DS, IV, 1424], dənizotu [ADİL, I, 735] Cicuta virosa: su baldıranı [TS, II, 2035], subaldırğanı [ARL, IV, 237] Cinnamomum: darçın [ADİL, I, 680], tarçın [TS, II, 2138] Cinnamonum camphora: kafur ağacı [ADİL, II, 614], kâfur ağacı [TS, II, 1156] Circacea: qanqurudan [ADİL, III, 37] Cirsium arvense: eşek kangalı [DS, V, 1789], eşşəkqanqalı [ADİL, II, 38] Cirsium ciliatum: kazankulpu [TBAS, 165], qazanqulpu [ADL, I, 318] Cirsium rhizocephalum: medik [TBAS, 203], mədix [ADL, II, 385] Cistaceae: çobanqarğısıkimilər [AB], ladengiller [TS, II, 1446] Cistus creticus: çobanqarğısı [ARL, I, 601], laden [TS, II, 1446] Citrullus colocynthis: acı karpuz [TBAS, 18], acıqarpız [ADİL, I, 33] Citrullus vulgaris: karpuz [TS, II, 1223], qarpız [ADİL, III, 66] Citrus aurantium: narınc [ADİL, III, 458], narenc, turunç [TS, II, 2255] Citrus bergamia: bergamot [TS, I, 271], berqamot [ARL, I, 260] Citrus decumana: greyfurt [TS, I, 896], qreypfrut [ARL, III, 204] Citrus limon: limon [ADİL, III, 265], limon [TS, II, 1466] Citrus reticulata: mandarin [ADİL, III, 287], mandalina [TS, II, 1499], naringi [ADİL, III, 459], Citrus sinensis: portağal [ADİL, III, 615], portakal [TS, II, 1818] Chrysosplenium: dalaqotu [ARL, I, 661] Clematis: ağəsmə [ARL, I, 53], ak asma [TBAS, 24] Cleome: yersarmaşığı [ARL, IV, 877], yer sarmaşığı [TS, II, 2240] Cnicus benedictus: lopatikan [ARL III, 283], şevketibostan [TBAS, 258] Cocos nucifera: Hindqozu [ARL, II, 411], Hindistan cevizi [TS, I, 996] Coffea arabica: kahve [TBAS, 149], qəhvə [ADİL, III, 104] Colchicum: itboğan [ADİL, II, 608] Colchicum speciosum: gözəl vaxtsızot [AB], güzel çiğdem [TTZB, 49] Collybia velutipes: ağacgöbələyi [ARL, I, 49], ağaç mantarı [TBAS, 22] Convallaria majalis: inci çiçeği [TBAS, 143], inciçiçəyi [ADİL, II, 547] Convolvulus arvenis: çöl sarmaşığı [AB], tarla sarmaşığı [BB, 439] 109 Coriandrum: keşniş [ADİL, II, 662], kişniş [TBAS, 170] Corispermum: deve otu [LMEBA, 406], dəvəotu [ADİL, I, 606] Cornaceae: kızılcıkgiller [TS, II, 1318], zoğalçiçəklilər [ARL, IV, 973] Cornus mas: kızılcık [TBAS,176], qızılcıq [ADİL, III, 158], zoğal [ADİL, IV, 684], zoğal, kızılcık [TBAS, 294] Coronilla: acıyonca [ADİL, I, 35] Coronopus procumbens: kargaayağı [TTZB, 18], qarğaayağı [ADİL, III, 57] Corydalis: kazgağası [TBAS, 165], mahmızlalə [ADİL, III, 295] Corylus avellana: fındık [TS, I, 778], fındıq [ADİL, II, 188] Cotoneaster integerrimus: dovşanalması [ADİL, I, 687], tavşan elması [TBAS, 262] Crataegus: alça [ADİL, I, 94], alıç [TBAS, 29], kuş yemişi, alıç [TBAS, 192] Cratargus rosaceae: yemişan [ADİL, IV, 577], yemişen [TS, II, 2430] Crepis alpina: yürek otu [TBS, 784] Crepis foetida: tayaotu [AAB, III, 130], tüylü kanak [TBAS, 271] Crocus sativus: safran [TBAS,233], zəfəran [ADİL IV, 651] Crocus speciosus: çayır çiğdemi [TBAS, 72], gözəl zəfəran [QKDDB, 63 ] Cucumis melo: kavun [TS, II, 1244], qovun [ADİL, III, 190], yemiş [ADİL, IV, 577] Cucumis sativus: hıyar [TS, I, 990], xiyar [ADİL, II, 469] Cucurbita moschata: balboranı [ARL, I, 221], bal kabağı [TS, I, 211], bal kabağı [TS, I, 211], balqabaq [ADİL, I, 215] Cucurbita pepo: ağ boranı [ARL, I, 338], ak kabak [TBS, 42] Cucurbita: boranı [ADİL, I, 334], kabak [TS, II, 1138], kudu [ADİL, II, 769], qabaq [ADİL, III, 5], Cucurbitaceae: kabakgiller [TS, II, 1138], qabaqkimilər [ARL, III, 7] Cuminum cyminum: cirə [ADİL, I, 424], çemen [TS, I, 423], çəmən [ADDL, I, 98], kimyon [TBAS, 178], zıra [TBAS, 292, 293], zirə [ADİL, IV, 679], Cupressaceae: servigiller [TS, II, 1949], sərvkimilər [ARL, IV, 122] Cupressus sempervirens: servi [TBAS, 241], sərv [ADİL IV, 94] Curcuma longa: sarıkök [ADİL, IV, 40], sarıkök, zerdeçal [DS, XII, 4672], zerdeçal [TS, II, 2506], zərdəçal [YEYB, 243] Cuscuta: kızıl sarmaşık bostanbozan [TBAS, 177], qızılsarmaşıq [ARL, III, 165] 110 Cyclamen: dağnovruzu [ADİL, I, 515], meşənovruzu [AB], tavşankulağı [TS, II, 2156] Cyclotrichium niveum: dağ nanesi [TBAS, 52] Cydonia vulgaris: ayva [TS, I, 181], heyva [ADİL, II, 348] Cynara cardunculus: kenger [TBAS, 170], kəngər [ADDL, I, 276] Cynara scolymus: artişok [ARL, I, 145], enginar [TS, I, 713], ənginar [ARL, II, 109] Cynoglossum: köpekdili, pisiktetiği [TBAS, 227], köpəkdili [ARL, II, 797] Cynoglossum officinale: pişikcırnağı, pisiktetiği [TBAS, 227], pişikciynağı [ADDL, II, 457] Cynosurus: itquyruğu [ARL, II, 623] Cyperus: topalağ [ADDL, II, 573], topalax [ADDL, II, 573], topalak, karatopalak [TBAS, 268], topalaq [ADİL, IV, 354], salaməleyküm [AAB, I, 93] Cyperus papyrus: papirus [ADİL, III, 572], papirüs [TS, II, 1761] Dactylis glomerata: domuzayağı [HATBA, 10], donuzayağı [ARL, I, 825] Dahlia: georgin [AAB, III, 69], soğangülü [ARL, I, 186], yıldız çiçeği [TS, II, 2449] Daphne: canavargiləsi [ARL, I, 400], dafne [TBAS, 80] Datisca cannabina: renk otu [TBAS, 230] Datura stramonium: boru çiçeği [TBAS, 50], cin otu, boru çiçeği [TBAS, 60], dəlibəng [ADİL, I, 575], tatula [ARL, IV, 50], tatula [TS, II, 2154] Daucus broteri: çakalboğan [TS, I, 423], çaqqalboğan [ADİL, I, 407], Daucus carota: havuç [TS, I, 963], yerkökü [ADİL, IV, 587], zərdə [ADİL IV, 665], zerde, havuç [DS, XI, 4361] Delphinium: mahmızçiçək [ARL, III, 295] Delphinium staphisagria: bitotu [ARL, I, 329], bit otu, mevzek otu [TBAS, 48] Dentaria: dişotu [AAB, I, 228] Dianthus barbatus: gugu çiçeği [TS, I, 897], ququçiçəyi [ARL, III, 209] Dianthus caryophyllus: karanfil [TS, II, 1209], qərənfil [ADİL, III, 119] Digitalis: üskükotu [ARL, IV, 705], yüksük otu [TBAS,288] Digitalis ferruginea: paslı üskükotu [AB], pasrenkli yüksükotu [TTZB, 40] Digitalis nervosa: damarlı üskükotu [AB], damarlı yüskükotu [TTZB, 40] Dionaea muscipula: milçəktutan [ADİL, III, 368], sinekkapan [TS, II, 1987] Dionaea muscipula: sinekkapan [TBAS, 235], sinəkqapan [ADİL, IV,167] 111 Diospyros: hurma [TBAS, 136], xurma [ADİL, II, 487] Diospyros ebenum: abanoz [TS, I, 2], abnos [ADİL, I, 32] Diospyros kaki: şərq xurması [AB], Trabzon hurması [TS, II, 2245] Diospyros lotus: hırnık [TBAS, 134], xırnik [ADİL, II, 462], kara hurma [TBAS, 155], Qafqaz xurması [AB] Dipsacaceae: fırçaotukimilər [AB], tarak otugiller [TS, II, 2137] Dipsacus: daraqqanqal [ARL, I, 677], fırçaotu [ADİL, II, 179], tarak otu [TS, II, 2137] Draceane draco: kardeşkanı ağacı [TBAS, 160], qardaşqanı [ADİL, III, 56] Dracocephalum: ilanbaşı [ARL, II, 539], ilan başı [LMEBA, 408] Driopteris flix-mas: ayıdöşəyi [ADİL, I, 178], eğrelti otu [TS, I, 678], erkek eğrelti otu [TBAS, 98], erkək ayıdöşəyi [QKDDB, 63], qalxanlıca [ADİL, III, 22], qıjı [ADİL, III, 133], Ecballium elaterium: acı kavun, eşek hiyarı [TBAS, 19], acıqovun [ADİL, I, 34], it hıyarı, eşek hiyarı [TBAS, 145], itxiyarı [ADİL, II, 609] Echinops: toppuztikan [ADİL, IV, 357], topus dikeni, topuz [TBAS, 268] Echinops microcephalus: kirpibaş [ARL, II, 736], kirpibaşı [HATBA, 12] Eguisetaceae: atkuyruğugiller [TS, I, 159], qatırquyruğukimilər [ADİL, III, 78] Eguisetum arvense: çöl qatırquyruğu [AB], küçük atkuyruğu [TTZB, I, 497] Eichornia crassipes: su sümbülü [TBS, 656] Elaeagnaceae: iğdegiller [TS, I, 1050], iydəkimilər [AB] Elaeagnus angustifolia: iğde [TBAS, 141], iydə [ADİL, II, 615] Elettaria cardamomum: hil [ADİL, II, 388], kakule [TS, I, 1162] Elymus repens: ayrıqotu [ADİL, I, 186], ayrık otu [TBAS, 37], dəmirotu [ADDL, I, 132], demir otu, ayrık otu [TBAS, 88], qıyaqotu [ADİL, III, 153], Ephedra: acılıqotu [ADİL, I, 34], deniz üzümü [TBAS, 89], efedra [ARL, II, 6], Epilobium: yağıotu [ADİL, IV, 501], yakı otu [TBAS, 279] Equisetum: atkuyruğu [TBAS, 36], atquyruğu [XMBŞR, 116], kırkboğum [DS, VIII, 2828], qatırquyruğu [ADİL, III, 75], qırxbuğum [ADİL, III, 139] Equisetum hyemale: kış atkuruğu [TTZB, 9], qışlayan qatırquyruğu [AB] Equisetum palustre: bataklık atkuyruğu [TTZB, 9], göl qatırquyruğu[ARL III, 78] Equisetum sylvaticum: meşə qatırquyruğu [ARL III, 78], orman atkuyruğu [TTZB, 9] 112 Eremurus speclabilis: çiriş [ADİL, I, 486], çiriş [TBAS, 73], kiriş [ADDL, II, 282], kiriş [TBAS, 178] Erica: süpürge otu [TBAS, 252] Ericaceae: erikaçiçəklilər [AB], fundagiller [TS, I, 805] Eriobotrya japonia: Malta eriği [TS, II, 1496], Yapon əzgili [AAB, II, 62] Eryngium: boğa dikeni [TBAS,49], göytikan [AAB, II, 49] Eucalyptus: evkalipt [ADİL, II, 45], okaliptüs [TS, II, 16] Erophila: baharotu [ADİL, I, 206] Euphorbia: südləyən [ADİL, IV,166], sütleğen [TBAS 253] Euphorbiaceae: südləyənkimilər [AB], sütleğengiller[TS, II, 2061] Euphrasia: gözlükotu [BB, 483], gözotu [ADİL, II, 294] Euphrasia pectinata: gözotu [ADİL, II, 294] Fabaceae: baklagiller [TS, I, 205], paxlalılar [ARL, III, 674] Fagaceae: fıstıqkimilər [ADİL, II, 192], kayıngiller [TS, II, 1248] Fagopyrum: karabaşak [DS, VIII, 2638], karabuğday [TS, II, 1204], qarabaşaq [ARL, III, 49], qarabuğda [ARL, III, 49] Fagus: kayın ağacı [TBAS, 164] Fagus orientalis: doğu kayını [TS, I, 613], şərq fıstığı [AB] Falcaria vulgaris: kazayağı [TBAS, 165], qazayağı [ADİL, III, 88] Ferulago: çağşır, çaksır otu [TBAS, 63], çaşır [ADİL, I, 450] Festuca: yumak otu [TBAS, 288] Ficus carica: əncir [ADİL, II, 117], incir [TBAS, 143], yemiş [TS, II, 2430] Foeniculum: boyana [ADİL, I, 340], moyana, rezene [TBAS, 202] Foeniculum vulgare: razyana [ADİL, III, 638], rezene [TBAS, 230] Fragaria xananassa: çilek [TS, I, 486]çiyələk [ADİL, I, 488] Frangula alnus: barut ağacı [TBAS, 44], mürdəşər [ARL, III, 481] Fraxinus excelsior: dişbudak [TBAS, 92], göyrüş [ADİL, II, 275], vən [ADİL, IV, 479] Fuchsia: fuksiya [ARL, II, 218], küpəçiçəyi [ARL II, 825], küpe çiçeği [TS, II, 1439] Fumaria officinalis: şahtere [TBAS,255], şahtərə [ARL, IV, 251] Fumaria parviflora: xırdaçiçəkli şahtərə [AB], küçük çiçekli şahtere [TTZB, 17] 113 Fungi: göbelek, mantar [TS, 1, 863], göbələk [ADİL, II, 257] Gagea: altınyıldız [BB, 612], qazsoğanı [ARL, III, 99] Galanthus: xəccəgülü [ADİL, II, 441], xədicəgülü [ADİL, II, 441], kardelen [TBAS, 160] qargülü [ARL, II, 59] Galega officinalis: çəpişotu [ARL, I, 570], keçisedefi [HATBA, 11], keçisədəfi [ARL, II, 680] Galium: çobansüzgeci [TS, I, 495], çobansüzgəci [ARL, I, 601], dilkanatan [DS, IV, 1495], dilqanadan [ADİL, I, 606], qatıqotu [ADİL, III, 74], yoğurt otu [TS, II, 2456] Genista: naz [AAB, II, 136] Gentiana: acıçiçək [ADİL, I, 32], centiyane [TBAS,58] Geranium: çobaniğnesi [TBAS, 75], çobaniynəsi [ARL, I, 601], ətirşah [ADİL, II, 147], turnagagası, iğnelik [TBAS, 270] Geum urbanum: çınqılotu [ADİL, I, 478], su karanfili [TBAS, 249] Glacium: boynuzlu gelincik [TBAS, 51], buynuzlalə [ADİL, I, 366] Gladiolus: karga soğanı [TBAS,160], kılıç otu, karga soğanı [TBAS, 160], kuzgun kılıcı [TBAS, 192], qarğasoğanı [ARL, III, 59], qınqılıc [ARL, III, 143], qladiolus [ARL, III, 172], quzğunqılıcı [ARL, III, 232], Glaux maritima: qaranquşotu [ADİL, III, 52], sütlü ot [TS, II, 2061] Glycine max: soya [ADİL, IV, 141], soya [TS, II, 2016] Glycyrrhiza: biyan [ADİL, I, 326], meyan [TBAS, 206], şirinkök [ARL, IV, 348], tatlı kök [TBAS, 261] Glycyrrhiza glabra: şirin biyan [BŞR, 116], tatlı biyan [TBAS, 208] Gossypium: pambıq [ADİL, III, 570], pamuk [TBAS, 221] Gypsophila: çoğan [ARL, I, 602], çöğen, çöven [TBAS, 76] Gypsophila parva: ağcoğan [ADDL, I, 4], ak çöven [ATTBS, 8,] Gypsophila struthium: aksırık otu, kündūs [TMİB, 15], asqırıqotu [ADİL, IV, 146] Hedera helix: daş sarmaşığı [AB], duvar sarmaşığı [TBAS, 95], sarmaşık [TBAS, 238], sarmaşıq [ADİL, IV, 43], Helianthemum: güngülü [TBAS, 125], zərifcə [ARL, IV, 957] Helianthus annuus: günebakan [TS, I, 313], günəbaxan [ADİL, II, 313] Helianthus tuberosus: yeralması [ARL, IV, 872], yer elması [TS, II, 2437] 114 Helichrysum: quruçiçək [AAB, III, 60], ödotu [ARL, III, 630], ölmez çiçek [TBAS, 220], sarıçiçek, ölmez çiçek [TS, II, 1911], solmaz çiçek [TBAS, 247], solmaz çiçəyi [YEYB, 243], yayla çiçeği [TS, II, 2416], yayla çiçəyi [ARL, IV, 849] Helichrysum stoechas: bozalğan [ADDL, I, 60], bozlağan [TBS, 119] Heliotropium: siğil otu [TBAS, 243] Heliotropium arborsecens: akrep otu [HATBA, 8], əqrəbotu [AAB, II, 122] Helleborus niger: karaca ot [TBAS, 154], qaraca [ARL, III, 49] Helleborus orientalis: danakıran [TBAS, 84], kara çöpleme, karaca ot [TBAS, 154] Heracleum: dovşanotu [ADDL, I, 151], tavşancıl otu [TBAS, 262] Heracleum trachyloma: baldırğan [ADİL, I, 214], baldırğan, baldırgan [TBAS, 42] Herniaria hirsuta: kasık otu [TS, II, 1229], qasıqotu [ADİL, III, 69] Hesperis matronalis: gece menekşesi [TBAS, 113], gecəbənövşəsi [ADİL, II, 214], gecəçiçəyi [ADİL, II, 214] Hibiscus esculentus: bamiyə [ADİL, I, 217], bamya [TS, I, 214] Hipporphae rhamnoides: çaytikanı [ADİL, I, 455], çıçırgan [TBAS, 70] Hordeum vulgare: arpa [ADİL, I, 138], arpa [TS, I, 136] Humulus lupulus: bira çiçeği, şerbetçi otu [TBAS, 48], birəçiçəyi [ADİL, I, 316], xamırmaya [ARL, II, 447], mayaotu [ADİL, III, 299], mayasarmaşığı [ADİL, III, 299], maya otu, şerbetçi otu [TBAS, 202], şerbetçi otu [TS, II, 2086] Hyacinthus orientalis: sümbül çiçeği, taş nanesi [TBAS 251], sünbülçiçək [ADİL, IV,169] Hydrocharis morsus-ranae: kurbağa zehiri [TS, II, 1409], suboyar [ARL, IV, 239] Hydrangea: Yapon gülü [AAB, II, 15] Hyoscyamus niger: badbadı [ARL, I, 206], bat-bat [ADİL, I, 245], batbat, ban otu [TBAS, 44], bengilik otu [TBAS, 45], bəng otu [ADİL, I, 278], göz otu [TBAS, 122], patpatı [ADL, I, 443], patpat [TBAS, 223] Hypericum: dazı [ADİL, I, 556], kantaron [TBAS, 152], kan otu [TBAS, 152], koyunkıran, kantaron [TBAS,183], qoyunqıran [ARL, III, 199] Hyrus sativus: gülül [ARL, II, 313], külür, mürdümük [TBAS, 193] Hyssopus officinalis: çödükotu [ADİL, I, 495], zulfa otu [TBAS, 294] Illicium anisatum: badyan [ADİL, I, 198], yıldız anasonu [TS, II, 2449] Inula oculus-christi: yolotu [TBS, 779] 115 Inula helenium: andız otu [TBAS, 150], hündür andız [QKDDB, 67] Ipomoea batatas: badat [TS, I, 190], batat [ADİL, I, 250] Iridaceae: süsənkimilər [ARL, IV, 280], süsengiller [TS, II, 2059] Iris: süsen [TBAS, 252], süsən [ADİL, IV,177] Iris musulmanica: Müsəlman süsəni [AB], yayla süseni [TBAS, 253] Iris persica: nevruz çiçeği [TBAS, 215] Isalis tinctoria: çivit otu [TBAS, 74], çüyütotu [ARL, I, 645] Isatis: rəngotu [ARL, III, 822] Jasminum officinale: jasmin [ARL, II, 634], yasemin [TBAS, 281] Juglandaceae: cevizgiller [TS, I, 400], qozkimilər [ARL, III, 204] Juglans regia: ceviz [TBAS, 58], cəviz [ARL, I, 444], cövüz [ADİL, I, 429], koz [TS, II, 1373], qoz [ADİL, III, 194] Juncaceae: cığkimilər [ARL, I, 448], hasır otugiller [TS, I, 952] Juniperus: ardıc [ADİL, I, 131], ardıç [TBAS, 33] Juniperus drupacea: andız [ADİL, I, 118], andız [TBAS, 31] Juniperus communis: adi ardıc [ARL, I, 134], adi ardıç [TBAS, 33] Juniperus foetidissima: kəskiniyli ardıc [AB], kokulu ardıç [BB, 55] Juniperus oxycedrus: katran ardıcı [TBAS, 33], tikanlı ardıc [AB] Juniperus sabina: kara ardıç [TTZB, 10], Qazax ardıcı [AB] Kalidium: sarıbaş [ARL, IV, 50] Lactuca: kahı [ADİL, II, 629], kahu, marul [DS, XII, 4529] Lagenaria siceraria: su kabağı [TBAS, 249], suqabağı [ARL, IV, 245] Lagerstroemia indica: Hind yasəməni [AAB, II, 82], oya çiçeği [TS, II, 1708] Lamiaceae: ballıbabagiller [TS, I, 212], dodaqçiçəklilər [ARL, I, 803] Lamium: ballıbaba [TBAS, 43], dalamaz [ARL, II, 661] Larix: qaraşam [ADİL, III, 54] Lathyrus sativus: güllücə [ADİL, II, 306], küllüce otu [TBAS, 193] Lathyrus tuberosus: koç kuzu, koşkoz [TBAS, 180] Lauraceae: dəfnəkimilər [ARL, I, 720], Laurus nobilis: dəfnə [ADİL, I, 570], defne [TBAS, 152] 116 Lavandula: lavanda [ARL, III, 252], lavanta çiçeği [TS, II, 1456] Lavandula stoechas: karabaş [TS, I, 1075], karabaş otu [TBAS, 153], qarabaş [ARL, III, 49], qarabaşotu [ARL, III, 49] Lawsonia inermis: daşxınası [ADİL, I, 545], taş kınası [TBAS, 260] Lecokia cretica: ayı baldıranı [TBAS, 37], ayıbaldırğanı [ADİL, I, 179] Lens culinaris: mərci [ADİL, III, 343], mercimek [TS, 2, 1537], mərcimək [ARL, III, 383] Leonurus cardiaca: aslankuyruğu [TS, I, 146], şirquyruğu [ARL, IV, 349] Lepidium: tere [TS, II, 2197], vəzəri [ARL, IV, 757] Lepidium campestre: çöltərəsi [ADİL, I, 497], yaban teresi, horozcuk otu [TS, II, 2360] Lepidium sativum: tere [TS, II, 2197], tərə [ARL, IV, 510] Leuconium: kar çiçeği [TS, II, 1214], qarçiçəyi [ADİL, III, 55] Lichenes: liken [TS, II, 1464], şibyə [ADİL, IV, 220] Ligustrum vulgare: birgöz [ADİL, I, 317], kurtbağrı, kurt baharı [TBAS,188], qurdbağrı [ADİL, III, 216] Liliaceae: zambakgiller [TS, II, 2497], zanbaqçiçəklilər [ADİL IV, 642] Lilium candidum: ağ zanbaq [ARL, IV, 642], akzambak [TS, I, 69] Lilium candidum: zambak [TBAS, 289], zanbaq [ADİL IV, 642] Lilium monadelphum: təkçıxıntılı zanbaq [AB], zığana zambağı [TTZB, 49] Lilpar caltha: su nergisi, lilpar [TBAS, 250], sunərgizi [ADİL, IV,161] Limonium meyeri: deve kulağı [TBAS, 90], dəvəayağı, [ARL, I, 752], dəvəqulağı [ADİL, I, 606] Linaceae: ketengiller [TS, II, 1285], zəyrəkkimilər [AB] Linaria genistifolia: qurdotu [ADİL, III, 216] Linum usitatissimum: keten [TBAS, 172], kətan [ADİL, II, 697], zeyrek, keten [TBAS, 172], zəyərək [ADİL, IV, 670] Lapsana communis: ziyilotu [ARL, IV, 972] Liriodendron tulipifera: lale ağacı [TS, 2, 1451], tülpan ağacı [ARL, IV, 639] Lobelia: firəngotu [ARL, II, 193], lobeliya [ARL III, 281], lobelya [TS, II, 1469] Lolium temulentum: delice [TBAS, 87], quramit [ARL, III, 217] 117 Lonicera: dokuzdonlu, hanımeli [TBAS, 93], doqquzdon [ADİL, I, 661], hanımeli [TBAS, 129], xanıməli [ADİL, II, 423] Lycopersion esculentum: domates [TS, I, 662], pomidor [ADİL, III, 615] Lycopodium: kurtayağı, kibrit otu [TBAS,188], qurdayağı [ARL, III, 219] Lysimachia vulgaris: karga otu [HATBA, 11], qoyunboğan [ADİL, III, 194] Lythrum salicaria: ağlarot [ARL, I, 62], aklar ot [TBAS, 27] Maclura pomifera: ayı elması [TBAS, 37], meymun alması [AAB, II, 31] Magnolia: maqnoliya [ADİL, III, 283], manolya [TS, II, 1502] Magnoliaceae: maqnoliyakimilər [AB], manolyagiller [TS, II, 1502] Malus sylvestris: meşəalması [ARL III, 336], yabani elma [TBS, 735] Malva sylvestris: ebe gümeci [TBAS, 97], evem kömenci, ebe gümeci [TBAS, 97], əməköməci [ADİL, II, 109], əvənkövənci [ADDL, I, 179] Malvaceae: ebegümecigiller [TS, I, 668], əməköməcikimilər [AB] Mandragora autumnails: adamkökü [ARL, I, 38], adam kökü, adam otu [TS, I ,23], kankurutan, adamotu [TS, II, 1188] Mangifera: mango [TS, II, 1501], manqo [ADİL, III, 289] Marchantia polymorpha: ciğer otu [TS, I, 407], ciyərotu [ARL, I, 480] Marrubium: itotu [ADİL, II, 612], köpek otu, boz ot [TBAS, 185] Marrubium vulgare: köpekayası [TS, II, 1379], qaraçöyrükotu [ARL, III, 50] Marsdenia erecta: bodurotu [BŞR, 58], bodur otu [TBAS, 49] Matricaria chamomilla: ağkirpik [ADİL, I, 68], boğaz çiçeği [TBAS, 49], boğazçiçəyi [ADDL, I, 57], papatya [TBAS, 222] Matricaria: çobanyastığı [ADİL, I, 490] Medicago lupulina: sarı yonca [ARL, IV, 50], sarı yonca [TBAS, 238] Medicago sativa: kara yonca [DS, VIII, 2655], qarayonca [ADİL, III, 55] Melia azedarach: meliya [ADİL, III, 305], yalancı tespih ağacı [TBAS, 280] Melilotus officinalis: barıncı [ADİL, I, 221], eşek yoncası [TBAS, 103], xəşəmbül [ARL, II, 469] Melissa officinalis: arıotu [ADİL, I, 136], arı otu [TBAS, 34], bədrənc [ADİL, I, 267], əngəbu [ADİL, II, 120], limonotu [YEYB, 237], limon otu [TBAS, 198], melisa [TS, II, 1529], melisa otu, oğul otu [TBAS, 204], melissa [ARL III, 333] Mentha: nane [TBAS, 213], nanə [ADİL, III, 457] 118 Mentha arvensis: çölnanəsi [ADİL, I, 497], kır nanesi [TBAS, 175] Mentha piperitta: acı nanə [YEYB, 147], bahçe nanesi [TBAS, 213] Mentha pulegium: yarpız [ADİL, IV, 546], yarpuz [TBAS, 213] Menyanthes trifoliata: acı yonca [TS, I, 10], suyoncası [ARL, IV, 245], su yoncası [TBAS, 251] Mercurialis: zöhrəotu [ADİL, IV, 690], zümrüdçiçəyi [ARL, IV, 981], yer fesleğeni [TBAS,285] Merendera: danaqıran [ADİL, I, 531] Mespilus germanica: döngel [TS, I, 633], döngəl [ADİL, I, 687], ezgil, muşmula [DS, V, 1829], əzgil [ADİL, II, 162], gelinboğan [TBAS, 113], gəlinboğan [ADİL, II, 230] Mimosa: küsdümgülü [ADİL, II, 784], mimoza [TS, II, 1566] Mimosa pudica: dəyməmənə [ARL, I, 760], küsdümotu [ARL, II, 840], küstüm otu [TS, II, 1442] Minuartia: cinotu [ARL, I, 474] Moraceae: dutgiller [TS, I, 646], tutkimilər [AB] Morchella: kuzugöbeği [TBAS, 192], quzugöbələyi [ARL, III, 232], quzuqarnı [ADDL, I, 351] Morus: çəkil [ARL, I, 555], dut [TS, I, 646], tut [ADİL, IV, 379] Morus alba: ağ tut [ARL, IV, 624], akdut [TS, I, 54] Morus nigra: karadut [TS, II, 1205], qara tut [ƏYTBE, 67] Morus rubra: qırmızı tut [AB], mor dut [TBAS, 95] Musa sapientum: banan [ADİL, I, 217], muz [TS, II, 1599] Muscari: dağ sümbülü [TBAS, 83], ilansoğanı [ADİL, 527] Myagrum: siçanotu [ARL IV, 151] Myosotis palustris: unutmabeni [TBAS, 49], unutmaməni [ARL, IV, 666], yaddaşçiçəyi [ARL, IV, 773] Myristica frangrans: küçük Hindistan cevizi [TS, II, 1431], muskat [ARL, III, 451] Myrtaceae: mersingiller [TS, II, 1541], mərsinkimilər[AB] Myrtus communis: mersin [TBAS, 206], mərsin [ADİL, III, 348] Narcissus: nergis [TBAS, 214], nərgiz [ADİL, III, 479] Nelumbo: lotos [ARL, III, 284], lotus [TS, II, 1472], şanagüllə [ADİL, IV, 191] 119 Nepeta cataria: kedi nanesi [TBAS, 167], pişiknanəsi [ARL, III, 742] Nerium oleandr: zakkum [TBAS, 289], zəqqum [ADİL IV, 657] Nicotiana rustica: burunotu [ARL, I, 373], burun otu [TBAS, 55], deli tütün [TBAS,87], maxorka [ADİL, III, 281] Nicotiana tabacum: tütün [ADİL, IV, 389], tütün [TS, II, 2269] Nigella damascena: çörek otu [TBAS, 77], çörəkotu [ARL, I, 602] Nigella sativa: kara çörek, çörek otu [TBAS, 154], qaraçörəkotu [ADİL, III, 48] Nymphaea: nilüfer [TBAS, 215], nilufər [ARL, III, 553], suzanbağı [ADİL, IV,165], sugülü [ADİL, IV, 159], su gülü, nilüfer [TBAS, 249] Nymphaea lutea: sarı nilüfer [TBAS, 215], sarı nilufər [ARL, IV, 49] Nymphaeaceae: nilüfergiller [TS, II, 1654], nilüfərkimilər [AB] Ocimum basilicum: reyhan [ADİL, III, 644], reyhan, fesleğen [TBAS, 230] Oenanthe pimpinellodies: deli maydanoz [TBAS, 87], üzükotu [ARL, IV, 722] Oenothera: eşşəkqulağı [ARL, II, 50] Olea europaea: zeytin [TS, II, 2508], zeytun [ADİL IV, 649], zeytin ağacı [TBAS, 292], zeytun ağacı [ARL, IV, 945] Oleaceae: zeytingiller [TS, 2, 2508], zeytunçiçəklilər [ADİL IV, 649] Onobrychis: evliya otu [TS, I, 747], xaşa [ADİL, II, 429] Ononis spinosa: kayışkıran [TBAS, 164], qayışqıran [ADİL, III, 81] Ophioglossum: ilandili [ARL, II, 539], yılandili [TS, II, 2448] Ophrys: xarıbülbül [ADİL, II, 427], ofris [TS, II, 1671] Opopanax hispidus: kaymak otu [TBAS, 164], qaymaqotu [ARL, III, 88] Opuntia: kaynanadili [TBAS,165], maldili [ADİL, III, 285] Orchidaceae: salepgiller [TS, II, 1896], səhləbkimilər[ARL, IV, 96] Orchis: salep [TBAS, 234], səhləb [ADİL, IV, 74] Orchis italica: dovşantopuğu [ADDL, I, 151], tavşantopuğu [TBAS, 234] Orchis palustris: bataqlıq səhləbi [AB], çayır salebi [TBAS, 234] Organium: kara ot [TBAS, 158], qaraot [ARL, III, 55], qaraqınıq [ADİL, III, 53], mercanköşk [TBAS, 206] Origanum majorana: merze [DS, XII, 4592], mərzə [ADİL, III, 349] Ornithogalum: quşyemişi [ARL, III, 229] 120 Orobanche caryophyllacea: canavarotu [ARL, I, 400], canavar otu [TBAS, 57] Oryza: birinc [ADİL, I, 318], düyü [ADİL, I, 732], pirinç [TS, II, 1805] Oryza sativa: çeltik [TS, I, 458], çəltik [ARL, I, 564] Oxalis acetosella: ekşi yonca [TBAS, 99], turşəngcə [ARL, I, 621] Padus avium: kuş kirazı [TBAS, 190], meşəgilası [AAB, II, 74] Paeonia: buynuzbaşı [ADİL, I, 366], pion [ADİL, III, 603], şakayık [TS, II, 2069] Paliurus spina-chtisti: kara diken [TBAS, 154], qaratikan [ADİL, III, 54] Panax ginseng: ginseng [TS, I, 854], jenşen [ADİL, II, 623] Panicum: darı [ADİL, I, 539], darı [TBAS, 85] Panicum miliaceum: karaca darısı [TS, II, 1204], kum darı, darı [TBAS,187], qaracadarı [ARL, III, 50], qumdarısı [ADİL, III, 210] Panicum milliaceum: karaca darısı [TS, II, 1204], qaracadarı [ARL, III, 50] Papaver: haşhaş [TBAS, 130], xaşxaş [ADİL, II, 430] Papaver pavoninum: lalə [ADİL, III, 240] Papaver rhoeas: çöllaləsi [ADİL, I, 497], gelincik [TS, I, 832] Papaveraceae: gelincikgiller [TS, I, 832], xaşxaşçiçəklilər [ARL, II, 455] Parietaria: qayaotu [ARL, III, 82], yapışkan otu [TBAS, 281] Parrotia persica: dəmirağac [ADİL, I, 581] Passiflora: çarkıfelek [TS, 1, 439], qonaqotu [ADİL, III, 181] Pastinaca sativa: cırhavuc [ARL, I, 452], xımı [AAB, II, 195], yaban havucu [TS, II, 2359] Periploca graece: güyəmə [ADİL, II, 316], ipek fidanı [TBAS, 144] Persicaria hydropiper: su biberi [TBAS, 248], subibəri [ARL, IV, 239] Petroselinum crispum: cəfəri [ADİL, I, 398], maydanoz [TS, II, 1518], petruşka [BŞR, 107], Peucedanum: domuzkuyruğu [DS, IV, 1556], donuzquyruğu [ARL, I, 825] Phalaris: bülbülotu [ADİL I, 370] Phaseolus aureus: atlılobya [ARL, I, 166], maş [ARL, III, 318], maş [TS, II, 1513] Phaseolus vulgaris: fasulye [TS, I, 764], lobya [ADİL, III, 267] Phidelphus: çubuqluca [ARL, I, 638], filbahri [TS, I, 786], leyləkotu [AAB, II, 14] 121 Phleum: itkuyruğu [TS, I, 125], kedikuyruğu [DS, VIII, 2718], pişikquyruğu [ARL, III, 742], Phleum pratense: çayır [ADİL, I, 454], çayır otu [TS, I, 448] Phlomis: bozaqgülü [ADİL, I, 345], çalba [TBAS, 64] Phragmites australis: kamış [TBAS, 150], qamış [ADİL, III, 28] Physalis alkekengi: güveyfeneri [TBAS, 126], yergiləsi [AAB, II, 226] Pimpinella anisum: anason [TBAS, 31], cirəgülü [ARL, I, 477], çölanisi [ARL, I, 631] Pinaceae: çamgiller[TS, I, 432], şamkimilər [ADİL, IV, 190] Pinus: çam [TBAS, 65], naz, çam ağacı [DS, IX, 3242], şam, şamağacı [ADİL, IV, 190] Pinus halepensis: Halep çamı [TTBZ, 10], Hələb şamı [AB] Pinus mugo: dağ çamı [TS, I, 511], dağşamı [ADİL, IV, 298] Pinus nigra: karaçam [TBAS, 154] Pinus pinea: fıstık çamı [TBAS, 107], İtaliya şamı [AB] Pinus sylvestris: adi şam [AB], sarı çam [BB, 45] Piper nigrum: karabiber [TS, II, 1204], qara istiot [YEYB], qarabibər [ARL, III, 49] Piper: biber [TS, I, 288], bibər [ADİL, I, 295], isot [DS, VII, 2558], istiot [ADİL, II, 587] Pirus communis: armud [ADİL, I, 138], armut [TS, I, 135] Pirus malus: alma [ADİL, I, 104], elma [TS, I, 703] Pistacia: fıstık [TS, I, 782], fıstıq [ADİL, II, 191] Pistacia lentiscus: sakız ağacı [TBAS 233], saqqızağacı [ADİL, IV, 25] Pistacia vera: püste [TBAS, 229], püstə [ADİL, III, 630] Pisum sativum: bezelye [TS, I, 283], göy noxud [AAB, II, 100] Plantago: bağayarpağı [ADİL, I, 199], bağa yaprağı [TBAS, 41], dovşançarığı [ADL, I, 151] Plantago psyllium: karnıyarıkotu [TTZB, 42], qarnıyarıq [ADİL, III, 65] Platanus orientalis: çınar [TBAS, 70], çinar [ADİL, I, 485] Plumbago europaea: kurşun otu [TBAS, 188], qurğuşunotu [ARL, III, 220] Polygala: quzukökəldən [ADİL, III, 116], südotu [ADİL, IV,165], süt otu [TBAS, 254] Polygala anatolica: Anadolu südotu [QKDDB, 64], Anadolu sütotu [BB, 123] 122 Polygonatum multiflorum: mührüsüleyman [TBAS, 210], Süleyman möhürü [BAHNB, 32], toyçiçəyi [ARL, IV, 588] Polygonum aviculare: atgötü [ADDL, I, 19], atgötü [TBS, 72], domuz otu [TS, I, 623], donuzotu [ADDL, I, 151] Polygonum aviculare: çobandeğneği [TS, I, 494], quşbuğdası [ARL, III, 224], yolotu [AAB, I, 186] Polygonum bistorta: canavarpəncəsi [ARL, I, 400], kurtpençesi [TBAS,189], qurdpəncəsi [ADİL, III, 216] Polyporus ovinus: qov göbələyi [BŞR, 19], koyun mantarı [TBAS, 183] Populus: kavak [TBAS,162], qovaq [ADİL, III, 188] Populus alba: ağcaqovaq [ADİL, I, 57], ağqovaq [ARL, I, 61], akçakavak, akkavak [TBAS, 25], akkavak [TS, I, 61] Populus nigra: kara kavak [TBAS, 162], qaraqovaq [ADİL III, 53] Populus tremula: əsməqovaq: [ARL, II, 125], titrek kavak [TBAS, 267], titrəməqovaq [ADİL, IV, 347] Portulaca oleracea: perpetöyün, semiz otu [TBAS, 224], pərpətöyün [ADİL, III, 597], pərpərəng [ADİL, III, 597] Potamogeton: suçiçəyi [ADİL, IV,159], susünbülü [ADİL, IV, 163] Primula: bahar otu, çuha çiçeği [TBAS, 41], novruzçiçəyi [ADİL III, 500], su çiçeği, çuha çiçeği [TBAS, 248] Primula auricula: ayıkulağı [TBAS, 38] Primula auriculata: Musdafaçiçəyi [ADDL, II, 403], Mustafa çiçeği [TBS, 536] Primula veris: çoban çiçeği [TBAS, 75] Prunus: badamcan [ADİL, I, 197], göyəm [ADİL, II, 272], güvem, erik [TBAS, 49], yaban eriği [TS, II, 2359], Prunus armeniaca: ərik [ADİL, II, 125], kayısı [TS, II, 1249], qaysı [ADİL, III, 85] Prunus domestica: erik [TS, I, 719], gavalı [ADİL, II, 213] Prunus laurocerasus: dəfnəgilas [ARL, I, 720], karayemiş [TBAS, 159] Prunus mahaleb: mahlep [TS, II, 1486], meşə albalısı [AAB, II, 76] Prunus persica: şaftalı [ADİL, IV,181], şeftali [TS, II, 2081] Prunus spinosa: çakal eriği [TBAS, 63], çaqqalgavalısı [ARL, I, 504] Pseudacorus L.: bataklık süseni [TBAS, 44], sarısüsən [ADİL IV, 42] 123 Pterocarya: yalankoz [TBAS, 280], yalanqoz [ADİL, IV, 513] Pulmonaria: ballıca [ARL, I, 224] Punica granatum: nar [ADİL, III, 457], nar [TS, II, 1632]; nar ağacı [ARL, III, 511], nar ağacı [TBS, 542] Pyrus communis: daşarmudu [ADİL, I, 545], taşarmudu [DS, XII, 4741] Pyrus elaeagnifolia: banda [ADDL, I, 32], banda [TBAS, 44], çakal armudu [TBAS, 63], çaqqalarmıdı [ADDL, I, 88] Quercus: palıd [ADİL, III, 568], pelit [TBAS, 224] Quercus ilex: daş palıd [AB], pırnal meşesi [TTZB, 12] Quercus pubesces: tüklü palıd [AB], tüylü meşe [TTZB, 12] Ranunculaceae: düğün çiçeğigiller [TS, I, 668], qaymaqçiçəklilər [ADİL, III, 82] Ranunculus: düğün çiçeği [TBAS, 96], qaymaqçiçəyi [ADİL, III, 82] Raphanus raphanistrum: eşekturpu [DS, V, 1790], eşşəkturpu [ARL, II, 50],yabanı turp [ARL, IV, 772], yabani turp [TS, II, 2360] Raphanus sativus: turp [ADİL, IV, 377], turp [TBAS, 270] Raphanus sativus var. radicula: kırmızı turp [TS, II, 1302], qırmızı turp [ARL, III, 620] Reseda: kuzu otu [TBAS, 193], quzuotu [ARL, III, 233], məhəbbətçiçəyi [ARL, III, 358], muhabbet çiçeği [TBAS, 210] Rhamnus: ala cehri [TBAS, 27], alacəhrə [ADİL, I, 91], murdarça [ADİL, III, 397] Rhamnus cathartica: ağtikan [ADİL, I, 72], akdiken [TBAS, 26] Rheum: ravent [TS, II, 1848], rəvənd [ARL, III, 825] Rheum ribes: qabalaq [AAB, I, 185] Rheum rhaponticum: uşkun [TS, II, 2288], uşqun [ADL, II, 596] Rhus coriaria: sumak [TBAS, 249], sumaq [ADİL, IV,161] Ribes grossularia: Bektaşi üzümü [TBAS, 109], motmotu [ADİL, III, 386] Ribes nigrum: Frenk üzümü [TBAS, 109], qarağat [ADİL, III, 49] Ribes rubrum: firəngüzümü [ARL, II, 112], Frenk üzümü [TBAS, 109] Ricinus: genegerçek [TBAS, 114], gənəgərçək [ADİL, II, 235] Robinia pseudoacacia: ağ akasiya [AAB, II, 99], beyaz akasya [TBS, 99] Roemeria refractaəyrim: cin haşhaşı [TBAS, 97], laləvər [ADİL, II, 158] Rosa: gül [TBAS, 123], qızılgül [ADİL, III, 158] 124 Rosa canina: itburnu [ADİL, II, 608], itburnu, yabani gül [TBAS, 145], qoyunburnu [ADİL, III, 194], quşburnu [ADDL, I, 349], kuşburnu [TS, II, 1422], nesrin [CFÖBİ, 73b- 18], nəsrin [ARL, III, 543], yabanı qızılgül [ARL, IV, 771], yabani gül [TBAS, 276] Rosaceae: gülçiçəklilər [ARL, II, 303], gülgiller [TS, I, 903] Rosmarinus officinalis: biberiye [TBAS, 48], ətotu [ADL, I, 178], kuş dili, biberiye [TBAS,190], quşdili [ADİL, III, 225], rozmarin [ADİL III, 661] Rubia tinctorum: boyaqotu [ADİL, I, 340], kök boya [TBAS, 184], kızıl boya [TBAS,176], qızıl boya [BAHNB, 14] Rubiaceae: boyaqotukimilər [ARL, I, 345], kök boyasıgiller [TS, II, 1376] Rubus fruticosus: böğürtlen [TBAS, 53], böyürtkən [ADİL, I, 351] Rubus idaeus: ahududu [TBAS, 24], moruq [ADİL, III, 385] Rumex: evelik, labada [TBAS, 104], əvəlik [ADİL, II, 150] Rumex acetosella: kuzukulağı [TBAS, 192], quzuqulağı, [ARL, III, 232], turşəng [ADİL, IV, 377] Rumex alpinus: Alp əvəliyi [AB], dağ pazısı [TBAS 82] Rumex patientia: at eveliği [TBAS, 70], atəvəliyi [ADİL, I, 160] Ruscus aculeatus: bigəvər [ARL, I, 299], tavşan kirazı [TBAS, 262], tavşanmemesi [TS, II, 2156] Ruta: sedef otu [TBAS, 239], sədəfotu: [ADİL IV, 70], sədəfgülü [ADİL IV, 70] Saccarum officinarum: şeker kamışı [TS, II, 2083], şəkərqamışı [AAB, I, 127] Sagittaria: oxyarpaq [ADİL, III, 519], suoku [TS, II, 2042] Sagyna procumbens: mamırotu [ADİL, III, 287], mercan otu [TS, II, 1536] Salicaceae: söğütgiller [TS, II, 2018], söyüdkimilər [ARL, IV, 213] Salix alba: ağsöyüd [ARL, I, 65], aksöğüt [TS, I, 69] Salix caprea: bədmüşk [ADİL, I, 266], keçi söğüdü [TS, II, 1259], keçisöyüdü [ARL, II, 680], pişpişə [ADL, II, 457] Salix: söğüt [TBAS, 248], söyüd [ADİL, IV,148] Salix laevigata: kızıl söğüt [TBAS, 177], qızılsöyüd [ADİL, III, 159] Salvia officinalis: adaçayı [ARL, I, 36], ada çayı [TBAS, 20], sürvə [ADİL, IV,177] Salvia aethiopis: öküzkulağı [TBS, 556] Sambucus ebulus: şahmehlemi [TBS, 670], şahməhləmi [ADL, II, 515] 125 Sambucus nigra: gəndalaş [ADİL, II, 235], mürvər [ADİL, III, 397], mürver [TBAS, 211], qara gəndalaş kara mürver, mürver [TBAS, 158] Sanguisorba: çayır düğmesi [TBAS, 67], qambatı [AAB, II, 31], qızılbaş [ADİL, III, 163] Santalum album: sandal [TS, II, 1903], səndəl [ADİL, IV, 83] Santolina chamaecyparissus: servi otu [TBS, 627], sərvotu [ARL IV, 122] Sapindus: sabunağacı [ADİL, III, 644], sabun ağacı [TS, II, 1877] Saponaria officinalis: kargasabunu [DS, VIII, 2659], qarğasabunu [ADDL, I, 311], sabunotu [ADİL, IV, 7], sabun otu [TBAS, 232] Saxifraga paniculata: daşdələn [ARL, II, 686], taşkıran, taşkıran otu [TS, II, 2149] Saxifragaceae: daşdələnkimilər [ARL, II, 686], taşkırangiller [TS, II, 2149] Scabiosa: qoturotu [ADİL, III, 196], skabioza [ARL, IV, 182], uyuz otu [TBAS, 272] Scabiosa rotata: kum otu, uyuz otu [TS, II, 1405] Scandix: çobantarağı [TS, I, 495], oxçətir [AAB, III, 175] Scandix macrorhyncha: leylek otu [TBAS, 197] Scandix pecten-veneris: daraqlı şüyüd [ARL, II, 678], kişkiş [TBAS, 179] Scolopendrium officinale: çalovcuq [ARL, I, 513], geyikdili [TBAS, 116] Scorzonera: keçiyemliyi [AAB, III, 112], tekesakalı [TBAS, 264], təkəsaqqalı [ADİL, IV, 297] Scorzonera mollis: bırçalık [TBAS, 47], mirçalıq [ADİL, III, 376] Scorzonera sublanata: dağ sakızı [TBAS, 152], dağsaqqızı [ADİL, I, 515] Scutellaria orientalis: başlıqotu [ADİL, I, 244], kaside [BB, 503] Secale cereale: çavdar [TS, I, 447], çovdar [ADİL, I, 495] Sempervivum armenum: gelinparmağı [TBAS, 114], gəlinbarmağı [ADİL, II, 230] Senecio: xaçgülü [ARL, II, 441], kanaryaotu [ARL, II, 651], kanarya otu [TBAS, 150] Sequoia: sekoya [TS, II, 1933], sekvoyya [ARL IV, 71] Sequoiadendron giganteum: mamontağacı [ARL III, 304], mamut ağacı [TBAS, 117] Sesamum indicum: küncü, susam [TS, II, 1438], küncüt [ADİL, II, 778] Sideritis libanotica: çayotu [ARL, I, 541], çay otu [TBAS, 80] Silene: qoyunqulağı [ADİL, III, 199], salkım çiçeği [TBAS, 235] Silene alba: ballıca [TBAS, 43] 126 Silybum marianum: ala kangal, gengel [TBAS, 28], alaqanqal [ADİL, I, 92] Sinapis alba: ağ xardal [YEYB, 69], akhardal [TS, I, 49] Sisymbrium: çalgıcı otu [TS, I, 427], şüvərən [ADİL, IV, 249] Sisymbrium officinale: bülbülotu [TTZB, 19] Smilax: merevcen, silcan [TBAS, 206], mərəvcə [ARL, III, 384], mərovca [ADİL, III, 348], silcan [TBAS, 243] Solanaceae: badımcançiçəklilər [ADİL, I, 198], kartofkimilər [ADİL, II, 644], patlıcangiller [TS, 2, 1778] Solanum: kuş üzümü, it üzümü [TBAS, 191], quşüzümü [ADİL, I, 226] Solanum melongena: badımcan [ADİL, I, 197], patlıcan [TS, II, 1778] Solanum nigrum: itüzümü [ADİL, II, 614], it üzümü [TBAS, 145] Solanum tuberosum: kartof [ADİL II, 643], patates [TS, II, 1776] Solenanthus: boruçiçək [ARL, I, 340] Solidago officinalis: altınbaşak [TBAS, 29], qızılsəbət [ARL, III, 165] Sophora: acıbiyan [ADİL, I, 32], acı meyan [TBAS, 19] Sorbus: quşarmudu [ADİL, III, 224], üvez [TBAS, 273], üvəz [ADİL, IV, 444] Sorghum vulgare: hinddarısı [ARL, II, 411], Hint darısı [TS, I, 996] Sparganium: qurbağaotu [ADİL, III, 213] Spartium junceum: katırtırnağı [TBAS, 162], qatırdırnağı [ADİL, III, 75] Spergularia: cincilə [ARL, I, 472] Spinacia oleracea: ıspanak [TS, I, 1024], ispanaq [ADİL, II, 578] Stellaria media: cincilim [ADİL, I, 422], kuş otu [TBAS, 191] Stipa hohenackeriana: palax [ADDL, II, 439], palak [TBAS, 221] Stryhnos nuxvomice: kargabüken [TS, II, 1216], qarğabükən [ARL, III, 59] Styrax officinalis: ayıfındığı [ADDL, I, 22], ayı fındığı [TBAS, 37] Symphoricarpos: inci çalısı [TBS, 342], qargilə [ARL, III, 59] Symphtylum: eşekkulağı, karakafes [TS, I, 734] Symphytum officinalis: hendek [LMEBA, 407], xəndəkotu [ADİL, II, 447] Syringa vulgaris: leylâk [TBAS, 197], yasəmən [ADİL, IV, 547] 127 Tagetes: kadife çiçeği [TS, II, 1150], məxmərgülü [ADİL, III, 328], sabahgülü [ARL, IV, 6] Tamarix: ılgın [TBAS, 138], yulğun [ADİL, IV, 621] Tamus communis: acı ot [TBAS,20], giləzəhər [AAB, I, 80] Tanacetum coccineum: birəotu [ADİL, I, 316], dağtərxunu [ADİL, I, 516], pire otu [TBAS, 226] Taraxacum: acı kavuk [TBAS, 19], acıqovuq [ADİL, I, 34], karahindiba [TBAS,155], zəncirotu [ADİL IV, 661] Taraxacum kok-saghyz: kök-saqqız [ADİL, II, 750], kök sakızı [TBAS, 109] Taxaceae: qaraçöhrəkimilər [ARL, III, 50], porsukgiller [TS, II, 1818] Taxus baccata: qaraçöhrə [ADİL, III, 47], porsuk [TBAS, 228] Teucrium chamaedrys: dalak otu [TS, I, 517], kısamahmut otu [TBAS, 175], məryəmnoxudu [ADİL, III, 349], Teucrium polium: meryemotu, acı yavşan [TBAS, 207], məryəmotu [ADİL, III, 349] Thalictrum minus: kaytaran [TBS, 405], qaytaran [ADL, I, 318] Thea chinensis: çay [ADİL, I, 453], çay [TS, I, 447] Theligonum cynocrambe: kuşyüreği [TBAS, 192] Theobroma cacao: kakao [ADİL, II, 630], kakao [TS, II, 1160] Thlaspi: kuşekmeği [TS, 2, 1422], quştərəsi [ADİL, III, 225], yarğanotu [ADİL, IV, 536] Thuja: mazı [TS, II, 1520], mazı ağacı [YEYB, 243] Thymelaea tartonraira: çobanyastığı [TBAS, 76], mollabaşı [ADİL III, 382] Thymus: kek otu, kekik [TBAS, 168], kəkotu [ADİL, II, 669], keklik otu [TBAS, 168], kəklikotu [ADİL, II, 669] Tilia: cökə [ADİL, I, 428], ıhlamur [TBAS, 138] Tiliaceae: cökəçiçəklilər [ARL, I, 483], ıhlamurgiller [TS, I, 1017] Trachycarpus: palma [ADİL, III, 569], palmiye [TS, II, 1756] Tragoporon: yemlik [ADİL, IV, 578], yemlik [TBAS, 284] Trapa natans: buynuzgülü [ADİL, I, 366], göl kestanesi [TBAS, 121], suqozu [ADİL, IV,159] Tribulus terrestris: demir dikeni [TBAS, 88], dəmirtikan [ADİL, I, 582] Tricholoma: cincile [TBAS, 60] 128 Trifolium: üçgül [TBAS,273], üçyarpaq [ADİL, IV, 423], yonca [ADİL, IV, 613], yonca [TBAS, 288] Trifolium repens: ağyonca [ARL, III, 65], ağ yonca [DS, I, 116] Trigonella faenum graecum: boy otu [TBAS, 52], çemen otu [TBAS, 69], çəmənotu [ARL, I, 565], güldəfnə [ADİL, II 304], şəmbələ [AAB, II, 129] Triticum: buğda [ADİL, I, 354], buğday [TBAS, 53] Tropeoalum: ərikgülü [ADİL, II, 125], hançer çiçeği [TS, I, 940], xəncərçiçək [ARL, II, 465], Latin çiçeği [TS, II, 1456], nəstərən [ARL, III, 543] Tuber melanosporum: domalan [TS, I, 622], dombalan [ARL, I, 820], qoç-quzu [ADL, I, 337] Tulipa: dağlaləsi [ADİL, I, 512], qızılzanbaq [ADİL, III, 159], lale [TBAS, 195], tülpan [ARL, IV, 638] Tussilago farfara: devetabanı [TBAS, 91], dəvədabanı [ADİL, I, 606], ögeyana [BAHNB, 23], öksürük otu [TBAS, 219], kabalak [TBAS, 148] Typha domingensis: kındıra [DS, VI, 2049], qındırğa [ADL, I, 328] Typha: ciyən [ARL, I, 479], hasır otu [TS, I, 952], həsilotu [AAB, I, 95], su kamışı, hasır otu [TBAS, 249], suqamışı [ADİL, IV,159] Ulmus: karaağaç [TBAS, 153], qarağac [ADİL, III, 49] Urginea maritima: aksoğan, ada soğanı [TBAS, 27], ayısoğanı [ADİL, I, 181], ayı soğanı, ada soğanı [TBAS, 39], deniz soğanı, ada soğanı [TBAS, 89], dənizsoğanı [ADİL, I, 587] Urtica: gicitkən [ADİL, II 244], ısırgan [TBAS, 139] Urticaceae: gicitkənkimilər [ARL, II, 255], ısırgangiller [TS, I, 1021] Vaccinium myrtillus: cırmərsin [ARL, I, 454], çoban üzümü [TBAS, 75], qaragilə [ADİL, III, 51], yaban mersini [TS, II, 2360], yabanı mərsin [ARL, IV, 772] Valeriana officinalis: kedi otu [TBAS, 167], pişikotu [ADİL, III, 606] Vanilla: vanil [ADİL, IV, 463], vanilya [TS, II, 2330] Veratrum: asırqal [ADİL, I, 145], çöpleme [TS, I, 503] Verbana officinalis: göyərçinotu [ARL, II, 288], güvercin otu [TBAS, 296], minaçiçəyi [ARL, III, 416], mine çiçeği [TS, 2, 1567] Verbascum: keçiqulağı [ADİL, II, 653], sığırkuyruğu [TBAS, 241], sığırquyruğu [ADİL, IV, 102] Veronica: bulak otu [DS, II, 785], bulaqotu [ADİL, I, 357] 129 Viburnum opulus: başınağacı [ADİL, I, 241], gilaburnu [TBAS, 118] Vicia faba: at lərgəsi [BAHNB, 9], fink baklası [TBAS, 108] Vicia: bakla [TS, I, 205], burçak [TBAS,54], çölnoxudu [ADİL, I, 497], lərgə [ADİL, III, 258], paxla [ADİL, III, 566] Vigna unguiculata: Fink baklası [TBAS, 108], inəknoxudu [ADİL, IV, 550] Vinca: Cezayir menekşesi [TS, I, 402], qıfotu [ARL, III, 137] Vinca minor: kiçik qıfotu [QKDDB, 64], küçük Cezayir menekşesi [TTZB, 34] Vincetoxicum: yapışqanotu [ADİL, IV, 530] Viola: bənövşə [ADİL, I, 278], menekşe [TBAS, 204] Viola tricolor: ala-bəzək bənövşə [ARL, I, 84], alaca menekşe [TS, I, 64] Viscum album: bağamburc [AAB, II, 162], ökse otu [TS, II, 1722], öksəotu [ARL, III, 630] Vitex agnus-castus: ərküdə [ARL, II, 115], hayıt [BB, 495] Vitis: quşürəyi [ARL, III, 228] Vitis vinifera: üzüm [ARL, IV, 723], üzüm [TS, II, 2324] Wisteria sinensis: filbahar [ARL I, 188], qlisiniya [ARL, III, 173], mor salkım [TS, II, 1577] Xanthium: bıtraq [ADİL I, 294], pıtrak [TBAS, 226], pıtraq [ADİL III, 601] Xanthium strumarium: adi pıtraq [ARL, IV, 731], büyük pıtrak [TBAS, 226] Xeranthemum: ölmez otu [TS, II, 1726], süpürgəgülü [ARL, IV, 270], süpürgəotu [ARL, IV, 270] Yucca gloriosa: avize ağacı [TS, I, 165], yukka [ADİL, IV, 621] Zea mays: kargıdalı, mısır [DS, VIII, 2657, 2659], qarğıdalı [ADİL, III, 58], mekke [DS, IX, 3152], məkə [ADİL, III, 329], Zelkova: azad [ADİL, I, 186], azat [DS, I, 435] Zingiber officinale: zencefil [TS, II, 2505], zəncəfil [ADİL IV, 659] Ziziphora clinopodioides: dağnanəsi [ADİL, I, 515] Ziziphys jujuba: hünnap [TBAS, 137], innab [ADİL, II, 554] Zosima absinthifolia: atıl-batıl [ADİL, I, 160], peynir otu [TBAS, 225] Zostera: balıqotu [ARL, I, 223] Zygophyllum: həlməl [AB], helmel [TBAS, 132] 130 SONUÇ Bitki adları bir toplumun doğayla olan ilişkisini aktarır. Türk kültürü, Türk düşüncesi ve Türk Tarım Bilimi söz varlığını ortaya koyması açısından büyük önem taşımaktadır. Mukayeseli çalışmaların genişletilerek yapılmasının hem Türk kültürünün birliğini hem de söz varlığını ortaya koyma açısından önemi büyüktür. Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesi lehçelerindeki bitki adlarının incelenmesi aynı dil grubuna mensup olmaları açısından benzerliklerin yanı sıra farklılıkları da ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmada Türkiye Türkçesi ile yapı ve anlam bakımdan bitki adlarının karşılıştırılması amacıyla Azerbaycan Türkçesine ait familya bitki adlarıyla beraber 1008 tane bitki adı ele alınmıştır. İki dilde yer alan bitkilerin çoğu “Azərbaycan Dilinin İzahlı Lüğəti”, “Azərbaycanca-Rusca Lüğət”, ve “Azərbaycan Dilinin Dialektoloji Lüğəti”, Turhan Baytop’un “Türkçe Bitki Adları Sözlüğü” ve “Türkiye’nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri”, Türk Dil Kurumunun ağ sayfasında bulunan “Güncel Türkçe Sözlük” ve “Derleme Sözlüğü”nden derlenmiştir. Oluşturulan tabloya göre bitki adlarının:  128’i Azerbaycan Türkçesi ile Türkiye Türkçesinde yazılışı ve anlamı aynı olan bitki adı olarak ele alınmıştır. Azerbaycan Türkçesinde kalın ve ince ayrımı yapıldığı için ama Türkiye Türkçesinde her iki ses için aynı işaretin kullanıldığından (qanotu – kan otu) örnekler gibi bu bölümde yer almıştır.  417’si fonetik değişikliklere uğramış ama anlamı aynı olan bitki adı olarak ele alınmıştır. Ünlülerin arasında en çok kalın ünlülerin inceldiği (a:ə değişimi, Az. T. səndəl - Tr. T. sandal; ı:i değişimi, Az. T. xırnik - Tr. T. hırnık), ince ünlülerin kalınlaştığı (e:a değişimi, Az. T. sirkan - Tr. T. sirken), dar ünlülerin genişlediği (i:ə değişimi, Az. T. güləbrişim - Tr. T. gülibrişim), düz ünlülerin yuvarlaklaşması (a:o değişimi, Az. T. çovdar - Tr. T. çavdar) ve e: ə değişimi ( Az. T. bibər – Tr.T. biber) görülmüştür. Ünsüzlerin arasında ise en çok örnekleri bulunduran ötümlüleşme (p : b değişimi, Az. T. badımcan : Tr. T. patlıcan; t : d değişimi, Az. T. armud - Tr. T. armut), sızıcılaşma (h : x değişimi, Az. T. xanıməli - Tr. T. hanımeli; 131 k : x değişimi Az. T. günəbaxan - Tr. T. günebakan), ünsüz düşmesi ve türemesi ses olayları tespit edilmiştir.  396’sı yazılışı farklı ama anlamı aynı olan bitki adı olarak incelenmiştir.  67’si Azerbaycan Türkçesi ile Türkiye Türkçesinde yazılışı aynı ama anlamı farklı olan bitki adı ödünçleme, Latinceden farklı aktarılması ve adlandırılması neticesinde ortaya çıkmıştır. Azerbaycan Türkçesinde yapı bakımından; 272 basit yapılı bitki adı, 51 türemiş yapılı bitki adı ve 684 birleşik yapılı bitki adı bulunmaktadır. Türemiş yapılı bitki adlarının arasında Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde kullanılan ortak ekler tespit edilmiştir. Bunlardan öne çıkan; +Ak, +AlAk, +An, +CA, +Cık, +Gan, +lAk, +lIK,+mIk gibi eklerdir. Azerbaycan Türkçesinde birleşik yapılı bitki adları başlıca:  1 belirtili isim tamlaması biçiminde kurulan bitki adı ve 400 belirtisiz isim tamlaması biçiminde kurulan bitki adı,  201 sıfat tamlaması biçiminde kurulan bitki adı,  27 -an sıfat-fiil ekiyle kurulan ve 2 -ar sıfat-fiil ekiyle kurulan bitki adı,  8 tekrarlama biçiminde kurulan bitki adı,  3 cümle biçiminde kurulan bitki adı olarak sınıflandırılmıştır. Buna ilaveten yapısıyla oldukça zengin olan 47 birleşik yapılı bitki familyası kullanılmıştır. Türkiye Türkçesinde 47 tane +giller ekiyle, Azerbaycan Türkçesinde ise 17 tane +lAr ve 31 tane +kimilər ekleriyle kurulan bitki adı rast gelinmektedir. 132 KAYNAKLAR ABASOVA Nübar, “Azərbaycan Dilinin Dialektoloji Lüğət’ində Heyvan Komponentli Fitonimlər”, Bakı Universitetinin Xəbərləri, S. 3, 2018, ss. 9-15. ABASOVA Nübar, “Azerbaycan dilinin hayvan adlarıyla oluşan birleşik bitki adları” (“Zoonimicheskiye komponenty v mnogosostavnykh fitonimakh azerbaydzhanskogo yazyka”), Zakarpatsʹki filolohichni studiyi, 2018, ss. 45-50. ABASOVA Nübar, “Heyvan Komponentli Fitonimlərin Tematik Məna Qrupları”, S. 13, Filologiya məsələləri, Bakı: Elm ve təhsil, 2018, ss.199-204. ABASOVA Nübar, “Metafora Linqvokulturoloji Vasitə Kimi”, Bəkir Çobanzadə – 125 “Azərbaycan dili: dünən və bu gün” mövzusunda Beynəlxalq elmi konfransın materialları, Bakı: “Zərdabi-Nəşr” MMC Nəşriyyat Poliqrafiya müəssisəsi, 2018, ss. 153-156. ABİD Sebine, “Azerbaycan Ağızlarında Kullanılan Yabani Bitki Adlarının Anlamsal ve Morfolojik İncelenmesi”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 14, 2018, ss. 235-248. AGAYEVA Zülfiye, “Et-Tuhfetü’z-Zekiyye Fi’l-Lugâti’t-Türkiyye ve Azerbaycan Türkçesinde Ortak Kullanılan Bitki Adları Üzerine”, New Era Internatıonal Journal Of Interdıscıplınary Socıal Researches, S.5, 2020, ss. 13-18. AKSAN Doğan, Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, C. I, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2003. ALESHİNA E. K., “Naimenovaniya rasteniy i natsional’naya yazykovaya kartina mira: K Postanovke Problemy”, Vestnik NGU. Seriya: Istoriya, filologiya, C. 8, S. 2, 2009, s. 34-37. ALKAYA Yeliz, Derleme Sözlüğündeki Bitki Adları, (Yüksek Lisans Tezi), Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004. ALKAYIŞ Fatih, Türkiye Türkçesinde Bitki Adları, (Doktora Tezi), Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007. 133 ARSLAN Meryem, “Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi’nin Meyve Adları Yönünden Karşılaştırılması”, 2015, ss.85-104. AXUNDOV Ağamusa, Müasir Azərbaycan dili. 1 hissə. Fonetika, orfoepiya, orfoqrafiya, Bakı: “Şərq-Qərb”, 2007. AYTAÇ Aslı, “Kitâb-ı Ma'cûn Adlı Tıp Metninde Geçen Botanik ve Tıp Terimleri”, Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi C. 3, S. 4, 2019, ss. 303-322. Azərbaycan Dilinin Dialektoloji Lüğəti, Ankara: Türk Dil Kurumu, C. 1, 1999. Azərbaycan Dilinin Dialektoloji Lüğəti, Ankara: Türk Dil Kurumu, C. 2, 2003. Azərbaycan Dilinin İzahlı Lüğəti, Bakı: Şərq-Qərb, C. 1-4, 2006. Azərbaycanca Rusca Lüğəti, Bakı: Şərq-Qərb, C. 1-4, 2006. BABAYEVA Elvira, “Metaforik fitonimlər”, Dil ve Ədəbiyyat, S. 2, 2019, ss. 150-151. BAYRAK Özlem, Tarihî Türk Lehçelerinde Bitki İsimleri, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005. BAYTOP Turhan, Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2007. BAYTOP Turhan, Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1984. BAYTOP Turhan, Türkiye’nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları, 1963. Biodiversity Azərbaycanın Biomüxtəlifliyi, https://biodiversity.az/az, (10.01.2022). BORAZAN Şeyma, “Derleme Sözlüğü İle Tarama Sözlüğü’ndeki Bitki Adlarının Karşılaştırılması”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, C. 6, S. 3, 2019, ss. 1700- 1768. CANAN YILDIZ Semra, Eski Anadolu Türkçesi ile Yazılmış Tıp Eserleri ve Bu Eserler Üzerine Yapılan Çalışmalar, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, C. 7, S. 17, 2019, ss. 416-436. 134 CANKAN Zehra, “Dîvânu Lugâtî’t-Türk’ten Nahçıvan Ağzına Bitki Adları”, II Internatıonal Scıentıfıc Conference Of Young Researchers, 2019, ss. 391-396. ÇOLAK Mihrican, “Türkı̇ye Türkçesı̇nde Gida Adlariyla Kurulan Bı̇tkı̇adlari”, Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, C. 7, S. 18, 2019, ss.80-106. Derleme Sözlüğü, 2. b., Ankara: TDK Yayınları, C. I-XII, 1993. EBCIOĞLU Nejat, Bitki Adları Sözlüğü, İstanbul: İnkılap Kitabevi, 2009. EFE Kürşat, “Tarihî Türk Lehçelerinde Alıntı Bitki İsimleri”, Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, C. 7, S. 17, 2018, ss. 81-106. ERGENEKON Mayagül, Nermin BÖLÜKBAŞI, Okan BÖLÜKBAŞI, “Nörolojik Tedavilerde Kullanılan Bazı Şifalı Bitkilerin Adları Üzerine Kökenbilimsel Bir İnceleme”, International Anatolia Academic Online Journal Health Sciences, C. 5, S. 1 , 2019, s. 1-17. ERGİN Muharrem, Azeri Turkcesi, 2.b., İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1981. ERGİN Muharrem, Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak, 2009. ƏSGƏROV Aydın, Azərbaycanın Ali Bitkiləri, Bakı: ELM, C. 1, 2005. ƏSGƏROV Aydın, Azərbaycanın Ali Bitkiləri, Bakı: ELM, C. 2, 2006. ƏSGƏROV Aydın, Azərbaycanın Ali Bitkiləri, Bakı: ELM, C. 3, 2008. FİLİZ Gizem, “Kitab-ı Dede Korkut’ta Hayvan ve Bitki Adları, (Yüksek Lisans Tezi), Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019. GÖKÇÜR Engin, Azerbaycan Bitki Adları Sözlüğü, 1.b, Konya: Palet Yayınları, 2021. GÜLSEVİN Gürer, Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, 4. b., Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2017. GÜMÜŞATAM Gürkan “Risâle-İ Mu’âlece’ye Göre XVI. Yüzyıl Türkçesinde Tıbbi Bitki Adları”, The Journal of Academic Social Science Studies, C. 3, S. 39, 2015, ss. 23-40. 135 HENGİRMEN Mehmet, Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: Engin yayınevi, 2009. HÜMBƏTOV Hümbət, Vüqar BƏŞİROV, Vüqar MOHUMAYEV, Yağlı və Efir Yağlı Bitkilər, Bakı: Elm və təhsil, 2016. HÜSEYNOVA Elnurə, “Azərbaycan və Türk Dillərinin Dialektlərində Flora Leksikası ilə Bağlı Frazeoloji Vahidlərin İşlənmə Xüsusiyyətlər”, 2021, ss. 555-558. İBADLI Oruc, Aliyə ZƏRGƏRLİ, Bitki Adları Haqqında Nə Bilirsiniz?, Bakı: Elm, 2009. İBRAHİMOV Əliyar İbrahimov, “Naxçıvan Muxtar Respublikası Florasının “Qırmızı Kitabı”na Düşmüş Dərman Bitkiləri”, Xəbərlər Təbiət və Texniki Elmlər Seriyası, C. 7, S. 4, 2011, ss. 61-70. İMER Kâmile, Ahmet KOCAMAN, A. Sumru ÖZSOY, Dilbilim Sözlüğü, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2011. KADİMOVA Aygül “Azerbaycan ve Rus Dillerinde Fitonimlerin Anlamsal Sınıflandırılması” (“Semanticheskaya klassifikatsiya fitonimov v Azerbaydzhanskom i Russkom yazykakh”), VGU Bülteni, S. 1, 2017, ss. 126-129. KARACAOĞLAN Çiğdem, Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde yer alan bitki adları, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2018. KAYGUSUZ Ravza, Osmanlı Türkçesi döneminde yazılmış sözlüklerde bitki adları, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020. KAYNAK Gönül, Ruziye DAŞKIN, Özer Yılmaz, Bursa Bitkileri, Bursa: Uludağ Üniversitesi Kent Tarih Araştırmaları Merkezi, 2005. KEMEL KYZY Ainura, Manas Destanı’ında geçen bitki adları, (Yüksek Lisans Tezi), Ardahan: Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017. KIRKKILIÇ H. Ahmet, “Lehcetü’l-Lügat’te Tıbbi İsimler I (A-D)”, Ağrı: Ekev Akademi Dergisi, S. 79, 2019, ss. 157-194. 136 KIRKKILIÇ H. Ahmet, “Lehcetü’l-Lügat’te Tıbbi İsimler II (E-Ö)”, Ağrı: Ekev Akademi Dergisi, S. 80, 2019, ss. 209-246. KIRKKILIÇ H. Ahmet, “Lehcetü’l-Lügat’te Tıbbi İsimler III (P-Z)”, Ağrı: Ekev Akademi Dergisi, S. 81, 2020, ss. 101-136. KORKMAZ Zeynep, Türk Dili Üzerine Araştırmalar III, Ankara: Türk Dil Kurumu, 2007. KORKMAZ Zeynep, Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri ve Ek Kalıplaşması Olayları, Türk Dil Kurumu Yayınları, 3.b., Ankara, 1994. KORKMAZ Zeynep, Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Türk Dil Kurumu Yayınları, 3.b., Ankara, 2009. KORKMAZ Zeynep, Türkiye Türkçesinin Temeli Oğuz Türkçesinin Gelişimi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2013. KÜÇÜKER Paki, Yasemin YILDIZ, “Hazâ Kitâb-ı Hulâsa-i Tıbb’daki Bitki Adları Üzerine Bir İnceleme”, Journal of World of Turks, C. 11, S. 2, ss. 51-67. KÜÇÜKER Paki, Yasemin YILDIZ, “Tercüme-i Müfredât-ı İbn-i Baytar’daki (1b-150a) Bitki Adları Üzerine Bir İnceleme”, The Journal of Academic Social Science Studies, S. 44, 2016, ss.13-32. KÜÇÜKER Paki, Yasemin YILDIZ, “Tercüme-i Müfredât-ı İbn-İ Baytar’daki (150b- 295a) Bitki Adları Üzerine Bir İnceleme (II)”, Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (Türklad), C. 2, S. 1, ss. 109-137. KÜÇÜKER, Paki “Lügat-i Müşkilât-ı Eczâ’da Türkçe Bitki Adları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 3, S. 11, 2010, ss. 401-415. MİKAYILOVA Əzizə, Onomastik Vahidlərin Üslubi İmkanları, Bakı: “Mеmar Nəşriyyat–Poliqrafiya” MMC, 2008. NORMANSKAYA Yuliia, “Bitki örtüsü. Ağaçlar ve çalılar. Bitkiler sözlüğüne göre Türklerin ilk anavatanının coğrafi konumu” (“Rastitel'nyy mir. Derev'ya i kustarniki. Geograficheskaya lokalizatsiya prarodiny tyurok po dannym floristicheskoy leksiki”), Kartina mira pratyurka, 2006, ss. 1-74. 137 ÖNLER Zafer, “XIV.-XV. Yüzyıl Tıp Metinlerinde Türkçe Bitki Adları”, Kebikeç, 2004, ss. 273-301. ÖZDEN Muharrem, “Türkçenin İlk Sözlüğünde Kullanılan Bitki Adlarının Günümüz Anadolu Ağızlarındaki İzdüşümleri”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi , C. 23, S. 3, 2019, ss. 602-619. ÖZMEN Mehmet, “Bitki Adları Sözlüğü ve Bitki Adlarının Derlenmesiyle İlgili Sorunlar Üzerine”, Türk Dili Üzerine Makaleler, Ankara: Akçağ, 2010, ss.503-509. QASIMOV İkram, Zümrüd QASIMOVA “Bəzi Bitki Adlarının Etnolinqvistik Xüsusiyyətləri”, Uluslararası Sempozyum “Azerbaycanşinaslık: Geçmişi, Bugünü ve Geleceği” (Dil, Folklor, Edebiyat, Sanat, Tarih), 2015, ss. 286-293 QASIMOV Mayis, Gülər QƏDİROVA, Ədviyyat və yabanı tərəvəz bitkilərinin ensiklopediyası, Bakı: Elm, 2004. QURBANOV Afaq, Azərbaycan Onomalogiyasının Əsasları, C. I, Bakı: Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, 2019. REZAEI Mehdi, “Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesi Arasında Bulunan Fonetik Farklılıklar”, Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (Türklad), C.2, S. 2, 2018, ss 59-75. RZAYEV Elman, Bəzi Xəstəliklərin Müalicəsində Bitkilərin Şəfaverici Rolu, Bakı: Qanun Nəşriyyatı, 2013. SEVGİ Orhan, Ünal AKKEMİK, “‘Türkiye Bitkileri Listesi’ Adlı Eserin Bilgi Kaynağı ve Terim Yaklaşımı Üzerine Değerlendirmeler”, Avrasya Terim Dergisi, C. 2, S. 1, 2014, ss. 50-67. SOLMAZ Mehmet, İlhan UÇAR, “Türkiye Türkçesinde Organ Adlarıyla Oluşturulmuş Bitki Adları”, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 32, 2012, ss. 285-306. ŞAHİN Ayşegül, Türkiye Türkçesi ve Kazak Türkçesindeki bitki adlarının yapı ve anlam bakımından karşılaştırılması, (Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018. 138 ŞAHİN Hatice, “Câmi‘Ü’l-Fürs Örneğinde XVI. Yüzyıl Bitki İsimleri”, Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları, C. 2, S. 2, 2007, ss. 570-602. ŞAHİN Hatice, “Terimlerin Genel Dile Yansımasına Dair Bazı Gözlemler”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 1, S. 20, 2006, ss. 123-129. ŞAHİN Hatice, “Tıp Yazmalarının Kelime Kadrosu Üzerine”, I. Uluslararası Türk Tıp Tarihi Kongresi Bildiri Kitabı, C. 2, 2008, ss. 1-11. ŞAHİN Hatice, Eski Anadolu Türkçesi, 4. b., Ankara: Akçağ Yayınları, 2015. ŞAHİN İbrahim, “Filoloji ve Botanik Alanlarının Kavşağında Yerel Fitonimler (Bitkiadları) Meselesi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 56, 2016, ss. 775-791. ŞAHİN İbrahim, Adbilim, 5. b., Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2021. ŞENÖDEYİCİ Sultan, Azerbaycan Türkçesinde Bitki Adlandırmalarında Metaforlar: Dilbilimsel ve Göstergebilimsel Bir Analiz (Doktora Tezi), Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021. TUZLACI Erhan, Türkiye Bitkileri Sözlüğü, İstanbul: Alfa Yayınları, 2011. Türkçe Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları, C. I-II, 1993. UÇAR İlhan, “Türkiye Türkçesinde Hayvan Adlarından Türetilmiş Bitki Adları”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, C. 2, S. 1, 2013, ss. 1-19. ÜSTÜNOVA Kerime, Türkiye Türkçesi Ad İşletimi (Biçim Bilgisi), 1. b., İstanbul: Kesit Yayınları, 2008. YILDIZ Yasemin, “Bitkilerin Adlandırılmasında Benzetmenin Rolü”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 1, 2021, ss. 176-187. YILDIZ Yasemin, Türkçe Bitki Adlarının Anlam Bilimi Açısından İncelenmesi, (Doktora Tezi), Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020. 139