BURSA İLİ KESTEL İLÇESİNDE SÜS BİTKİLERİ ÜRETİMİNİN İNCELE NMESİ Ali CEBECİ T.C. BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BURSA İLİ KESTEL İLÇESİNDE SÜS BİTKİLERİ ÜRETİMİNİN İNCELENMESİ Ali CEBECİ 0000 0002 7059 6300 Doç. Dr. Mehmet ÖZGÜR (Danışman) 0000 0001 65074885 YÜKSEK LİSANS BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI BURSA– 2019 B.U.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, tez yazım kurallarına uygun olarak hazırladığım bu tez çalışmasında;  tez içindeki bütün bilgi ve belgeleri akademik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi,  görsel, işitsel ve yazılı tüm bilgi ve sonuçları bilimsel ahlak kurallarına uygun olarak sunduğumu,  başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda ilgili eserlere bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunduğumu,  atıfta bulunduğum eserlerin tümünü kaynak olarak gösterdiğimi,  kullanılan verilerde herhangi bir tahrifat yapmadığımı,  ve bu tezin herhangi bir bölümünü bu üniversite veya başka bir üniversitede başka bir tez çalışması olarak sunmadığımı beyan ederim. 27/09/2019 Ali CEBECİ ÖZET Yüksek Lisans Tezi BURSA İLİ KESTEL İLÇESİNDE SÜS BİTKİLERİ ÜRETİMİNİN İNCELENMESİ Ali CEBECİ Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Mehmet ÖZGÜR Kestel ilçesinde 1950’li yıllara uzanan süs bitkisi üretimi sayesinde üreticiler bu sektörde tecrübe sahibidirler. Süs bitkileri işletmelerinin %96,67’si S.S. Kestel Süs Bitkileri ve Meyve Fidancılığı Üretim ve Pazarlama Kooperatifi’ne üyedir. Aynı zamanda Tarım ve Orman Bakanlığı Bitki Pasaportu Sistemine de kayıtlıdırlar. Kestel ilçesinde üretim parselleri çok parçalı olup işletmelerinin yarısından fazlası (%56,66) 11 dekar ile 50 dekar arasında değişen alanlarda üretim yapmaktadır. İşletmelerin üretim yaptıkları arazilerin büyük çoğunluğu (%90) kiralık arazilerdir. İşletmelerin tamamı süs bitkileri gruplarından dış mekân süs bitkileri üretimi yapmaktadır. İlçede 2018 yılında 6 milyon süs bitkisi fidanı üretilmiştir. Süs eriği(Prunus cerasifera pissardi nigra) en fazla (%43,33) üretimi yapılan bitki türüdür. Bunu çınar ve akasya takip etmektedir. Süs bitkilerinin çoğaltımı aşı yolu ile yapılmaktadır. Üretiminde kullanılan çöğürler genel olarak (%60) orman fidanlıklarından temin edilmektedir. Açık araziye çöğürlerin dikiminde büyük çoğunluk(%66,67) 40 cm x 90 cm mesafeyi kullanmaktadır. İşletmelerin %86,66’sı ürettikleri bitkilere göz aşı uygulamaktadır. Üretilen süs bitkilerinde repikaj uygulamasının oranı(%83,33) olup, repikaj uygulamalarında 150 cm x 120 cm dikim mesafelerini kullanan üreticilerin oranı %90’dır. Kestel ilçesi süs bitkileri işletmelerin de teknik eleman çalıştırma oranı %3,33’tür.Üreticilerin %83,33’üne göre sektördeki en önemi sorun kalifiye eleman eksikliğidir. Bu araştırma kapsamında elde edilen verilere göre; küçük ve parçalı arazilerde bütünleştirme, özel sektör işletmelerinin ve kamunun peyzaj uygulamalarında yerli fidan tercih etmeleri ve süs bitkisi satışında KDV oranının düşürülmesi Kestel ilçesi süs bitkisi sektörünün gelişmesini hızlandıracaktır. Anahtar Kelimeler: Kestel, süs bitkileri, ağaç ağaççık, çalı, üretim, pazarlama 2019, vii+ 77 sayfa. i ABSTRACT MSc Thesis INVESTIGATION OF ORNAMENTAL PLANT PRODUCTION IN KESTEL DISTRICT OF BURSA PROVINCE Ali CEBECİ Bursa Uludag University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Horticulture Supervisor: Doç. Dr. Mehmet ÖZGÜR Producers of ornamental plants dating back to the 1950s in Kestel have experienced in this sector. 96.67% of ornamental plants hold S.S. Kestel is a member of Ornamental Plants and Fruit Nursery Production and Marketing Cooperative. They are also registered in the Plant Passport System of the Ministry of Agriculture and Forestry. Production parcels in Kestel district are multi-part and more than half of their enterprises (56.66%) produce in areas ranging from 11 decares to 50 decares. The majority (90%) of the land where the enterprises produce is leased land.All of the enterprises produce outdoor ornamental plants from ornamental plants groups. In 2018, 6 million ornamental plant saplings were produced in the district. Ornamental plum (Prunus cerasifera pissardi nigra) is the most produced plantspeciesby 43.33%. This is followed by plane tree and acacia. Reproduction of ornamental plants is done by grafting by budding. The seedling used in production are generally obtained from forest nurseries (60%). A large majority (66.67%) uses a distance of 40 cm x 90 cm in the planting of open area.86,66% of the enterprises apply grafting by budding to the plants they produce. The rate of repicage application in ornamental plants produced is 83.33% and the rate of producers using 150 cm x 120 cm planting distances in repicage applications is 90%. In Kestel district ornamental plants, the rate of employing technical personnel is 3.33%. According to 83.33% of the producers, the most important problem in the sector is the lack of qualified personnel. According to the data obtained within the scope of this research; integration of small and fragmented lands, private sector enterprises and the public preferring domestic seedlings in landscape applications and decreasing VAT rate in ornamental plant sales will accelerate the development of ornamental plant sector in Kestel district. Key words: Kestel, ornamental plants, tree shrubs, shrubs, production, marketing 2019, vii +77 pages. ii ÖNSÖZ VETEŞEKKÜR “Bursa ili Kestel ilçesinde Süs Bitkileri Üretiminin İncelenmesi” isimli bu çalışma, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanmıştır. Yüksek lisans öğretimim boyunca bilgi ve deneyiminden yararlandığım; tezimin yönlendirilmesi ve sonuçlandırılmasında her türlü desteği veren danışman hocam Sayın Doç. Dr. Mehmet ÖZGÜR’e teşekkür ederim. Maddi ve manevi olarak hiçbir zaman desteklerini esirgemeyen sevgili eşime, anne ve babama sevgi ve saygılarımla teşekkürü bir borç bilirim. Ali CEBECİ 27/09/2019 iii İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET.................................................................................................................................. i ABSTRACT ...................................................................................................................... ii ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR ................................................................................................ iii SİMGELER ve KISALTMALAR DİZİNİ ..................................................................... vii ŞEKİLLER DİZİNİ ........................................................................................................ viii ÇİZELGELER DİZİNİ ..................................................................................................... x 1. GİRİŞ… ….. ............................................................................................................... 1 1.1.Dünya’da ve Türkiye’de Süs bitkileri üretimi ............................................................ 4 1.2. Araştırma alanının tanıtımı ........................................................................................ 6 2.KAYNAK ARAŞTIRMASI…………………………………………………………...9 3. MATERYAL VE YÖNTEM ...................................................................................... 12 4. BULGULAR ............................................................................................................... 14 4.1. Süs Bitkisi İşletmecilerinin Özellikleri .................................................................... 14 4.1.1. İşletme sahiplerinin yaş grupları ........................................................................... 14 4.1.2. İşletme sahiplerinin eğitim durumları ................................................................... 15 4.1.3. İşletme sahiplerinin cinsiyetleri ............................................................................ 17 4.1.4. İşletme sahiplerinin süs bitkileri sektöründeki deneyim süreleri .......................... 17 4.1.5. İşletme sahiplerinin süs bitkisi ile ilgili sertifikaya sahiplik durumları ................ 17 4.2 İşletmelerin Özellikleri.............................................................................................. 19 4.2.1 İşletmelerin kuruluş tarihi ...................................................................................... 19 4.2.2 İşletmelerin hukuki yapısı ...................................................................................... 20 4.2.3 İşletmenin mülkiyet durumu .................................................................................. 21 4.3 İşletmelerin Üretim ve Pazarlama Olanakları ........................................................... 22 4.3.1 İşletmelerin faaliyet alanları ................................................................................... 22 4.3.2 İşletmelerin iş gücü yoğunluk dönemleri ............................................................... 23 4.3.3 İşletmede sorumlu teknik eleman çalıştırma durumları ......................................... 24 4.3.4. Süs bitkisi işletmelerinin üretim harici faaliyet alanları ....................................... 25 4.3.5. İşletmelerin kooperatiflere üyelik durumları ........................................................ 26 4.3.6. İşletmelerin üretimde tarımsal kredi kullanım durumları ..................................... 27 4.3.7. İşletmelerin süs bitkisi üretimi harici ek gelire sahip olma durumları .................. 27 4.3.8. İşletme arazilerinin mülkiyet durumu ................................................................... 28 iv 4.3.9. İşletmelerin arazi büyüklükleri ............................................................................. 29 4.3.10. İşletmelerin Süs Bitkisi Üretici Belgesi Sahiplik Durumu ................................. 30 4.3.11. İşletmelerinin Bitki Pasaportu Sistemine Kayıt Durumları ................................ 31 4.3.12. İşletmelerin süs bitkisi üretimine başladığı türler ............................................... 32 4.3.13. Kestel ilçesinde üretilen süs bitkileri çeşitleri ..................................................... 34 4.3.14. Kestel ilçesi süs bitkisi üretiminde en çok tercih edilen türler............................ 35 4.3.15. İşletmelerin süs bitkisi çöğürü temin ettikleri kurumlar ..................................... 36 4.3.16. İşletmelerin fidan üretiminde tercih ettikleri çoğaltım yöntemleri ..................... 37 4.3.17. İşletmelerin tercih ettikleri vegetatif üretim yöntemleri ..................................... 38 4.3.18. İşletmelerin süs bitkisi çoğaltımında çelik alma yöntemleri ............................... 39 4.3.19. İşletmelerin çöğür dikim mesafeleri.................................................................... 40 4.3.20. İşletmelerin süs bitkisi fidanlarına repikaj uygulamaları .................................... 41 4.3.21. Süs Bitkisi işletmelerinde repikaj dikim aralığı .................................................. 42 4.3.22. İşletmelerin dış mekan süs bitkilerinde uyguladıkları aşı yöntemleri ................. 43 4.3.23. İşletmelerin aşı kalemi muhafaza yöntemleri ..................................................... 44 4.3.24. İşletmelerin üretim deseni seçerken dikkat ettikleri hususlar ............................. 45 4.3.25. Üretim parsellerinde kök-ur nematodu analizi yapılma durumları ..................... 45 4.3.26. İşletmelerin bitki besleme için toprak analizi yaptırma durumları ..................... 46 4.3.27. İşletmelerin sergi yeri sahiplik durumları ........................................................... 46 4.3.28. Üretimi yapılan süs fidanların satış yerleri ......................................................... 47 4.3.29. İhracatın toplam ürün satışı içerisindeki payı ..................................................... 48 4.3.30. İşletmelerin üretim masrafları dağılımı ............................................................... 49 4.4. İşletmelerin üretimde yaşadıkları sorunlar ............................................................... 50 4.4.1. İşletmelerin üretim parseli bulma zorlukları ......................................................... 50 4.4.2. İşletmelerin üretim parseli bulma zorluklarının nedenleri .................................... 51 4.4.3. İşletmelerin iş gücü sorunları ............................................................................... 52 4.4.4. İşletmelerin iş gücü sorunlarının nedenleri ........................................................... 52 4.4.5. İşletmelerin üretim alanlarında sulama suyu sorunları ........................................ 53 4.4.6. İşletmelerin zirai mücadele sorunları .................................................................... 55 4.4.7. İşletmelerin teknik bilgi sorunları ......................................................................... 55 4.4.8. İşletmelerin pazarlama sorunları ........................................................................... 56 4.4.9. İşletmelerin pazarlama sorunları nedenleri ........................................................... 56 v 4.5. Süs bitkisi işletmelerinin tavsiyeleri ........................................................................ 58 5.TARTIŞMA ve SONUÇ……………………………………………………………..59 KAYNAKLAR ............................................................................................................... 65 EKLER…… ................................................................................................................... 69 EK 1 - Kestel ilçesinde üretilen dış mekan süs bitkileri ................................................. 69 EK 2 - Anket Çalışması................................................................................................... 70 EK 3- Toprak numunesi örneği………………………………………………………...76 ÖZGEÇMİŞ ................................................................................................................... 77 vi SİMGELER ve KISALTMALAR DİZİNİ Simgeler Açıklama da Dekar ha Hektar m2 Metrekare tl Türkiye Cumhuriyeti Para Birimi $ Amerika Birleşik Devletleri Resmi Para Birimi Kısaltmalar Açıklama AB Avrupa Birliği ÇKS Çiftçi Kayıt Sistemi KDV Katma değer vergisi M.Ö. Milattan Önce OSB Organize Sanayi Bölgesi SÜSBİR Süs Bitkileri Üreticileri Alt Birliği TKDK Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu vii ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa Şekil 1.1. Atatürk Arboretumu ......................................................................................... 6 Şekil 1.2. Bursa ili Kestel ilçesi konumu .......................................................................... 7 Şekil 3.1. Süs bitkisi üreticileriyle anket çalışması ......................................................... 13 Şekil 4.1. İşletme sahiplerinin yaş grupları ..................................................................... 14 Şekil 4.2. Kestel süs bitkisi üreticilerinden Tahsin Sevinç ............................................. 15 Şekil 4.3. İşletme sahiplerinin eğitim durumları ............................................................. 16 Şekil 4.4. İşletme sahiplerinin cinsiyetleri ...................................................................... 17 Şekil 4.5. İşletme sahiplerinin süs bitkileri sektöründeki deneyim süreleri .................... 18 Şekil 4.6. İşletme sahiplerinin süs bitkisi ile ilgili sertifikaya sahiplik durumları .......... 19 Şekil 4.7. İşletmelerin kuruluş tarihi ............................................................................... 20 Şekil 4.8. İşletmelerin hukuki yapısı ............................................................................... 21 Şekil 4.9. Dış mekan süs bitkisi üretim serası ................................................................. 22 Şekil 4.10. İş gücü yoğunluk dönemi .............................................................................. 23 Şekil 4.11. Sorumlu teknik eleman çalıştırma durumu ................................................... 24 Şekil 4.12. İşletmelerin üretim harici faaliyet alanları dağılımı...................................... 25 Şekil 4.13. İşletmelerin kooperatif üyelik durumları dağılımı ........................................ 26 Şekil 4.14. İşletmelerin üretimde tarımsal kredi kullanım durumları ............................. 27 Şekil 4.15. İşletmelerin ek gelir durumları ..................................................................... 28 Şekil 4.16. İşletme arazilerin mülkiyet durumu oranı ..................................................... 29 Şekil 4.17. İşletmelerin arazi büyüklükleri ..................................................................... 30 Şekil 4.18. Süs bitkisi üretici belgesi sahiplik durumu dağılımı ..................................... 31 Şekil 4.19. Bitki pasaportu örneği ................................................................................... 32 Şekil 4.20. İşletmelerin süs bitkisi üretimine başladığı türler ......................................... 33 Şekil 4.21. Kestel’de üretilen dış mekân süs bitkileri .................................................... 34 Şekil 4.22. Kestel ilçesi süs bitkisi üretiminde en çok tercih edilen türler ..................... 35 Şekil 4.23. İşletmelerin süs bitkisi çöğürü temin ettikleri kurumlar ............................... 36 Şekil 4.24. İthal fidan çöğürlerinde bitki etiket örneği ................................................... 37 Şekil 4.25. İşletmelerin fidan üretiminde tercih ettikleri çoğaltım yöntemleri ............... 38 Şekil 4.26. Akçaağaç çoğaltım tekniği örneği ................................................................ 39 Şekil 4.27.İşletmelerin tercih ettikleri vegetatif üretim yöntemleri ................................ 39 Şekil 4.28. İşletmelerin süs bitkisi çoğaltımında çelik alma yöntemleri......................... 40 Şekil 4.29. İşletmelerin çöğür dikim mesafeleri ............................................................. 41 Şekil 4.30. 40x90cm aralıkla dikilmiş batı çınarı .......................................................... 41 Şekil 4.31. İşletmelerin süs bitkisi fidanlarına repikaj uygulamaları .............................. 42 Şekil 4.32. Süs bitkisi işletmelerinde repikaj dikim aralığı dağılımı .............................. 43 Şekil 4.33. İşletmelerin dış mekan süs bitkilerinde uyguladıkları aşı yöntemleri .......... 44 Şekil 4.34. İşletmelerin aşı kalemi muhafaza yöntemleri ............................................... 45 Şekil 4.35. İşletmelerin sergi yeri sahiplik durumları ..................................................... 47 Şekil 4.36. Üretimi yapılan süs fidanların satış yerleri ................................................... 48 Şekil 4.37. İhracatın toplam ürün satışı içerisindeki payı ............................................... 49 Şekil 4.38. İşletmelerin üretim masrafları dağılımı ........................................................ 50 Şekil 4.39. İşletmelerin üretim parseli bulma zorluklarının nedenleri ............................ 51 Şekil 4.40. İşletmelerin iş gücü sorunları ....................................................................... 52 Şekil 4.41. İşletmelerin iş gücü sorunlarının nedenleri ................................................... 53 Şekil 4.42. İşletmelerin üretim alanlarında sulama suyu sorunları ................................ 54 Şekil 4.43. İşletmelerin üretim alanlarında sulama suyu sorunlarının nedenleri ............ 55 viii Şekil 4.44. İşletmelerin pazarlama sorunları ................................................................... 56 Şekil 4.45. İşletmelerin pazarlama sorunlarının nedenleri .............................................. 57 Şekil 4.46. Süs bitkisi işletmelerinin sektöre dair önerileri ............................................ 58 ix ÇİZELGELER DİZİNİ Sayfa Çizelge 1.1. Süs bitkisi üretimi yapılan ülkeler ................................................................ 4 Çizelge 1.2. Ürün grubuna göre dünya süs bitkileri ihracatı............................................. 5 Çizelge 1.3. Türkiye süs bitkileri üretim oranları(da) ....................................................... 6 Çizelge 4.1. İşletme sahiplerinin yaş grupları ................................................................. 14 Çizelge 4.2. İşletme sahiplerinin eğitim durumları ......................................................... 16 Çizelge 4.3. İşletme sahiplerinin cinsiyetleri .................................................................. 17 Çizelge 4.4. İşletme sahiplerinin süs bitkileri sektöründeki deneyim süreleri ................ 18 Çizelge 4.5. İşletme sahiplerinin süs bitkisi ile ilgili sertifikaya sahiplik durumları ...... 19 Çizelge 4.6. İşletmelerin kuruluş tarihi ........................................................................... 20 Çizelge 4.7. İşletmelerin hukuki yapısı ........................................................................... 21 Çizelge 4.8. İşletmelerin mülkiyet durumu ..................................................................... 22 Çizelge 4.9. İşletmelerin faaliyet alanları ....................................................................... 22 Çizelge 4.10. İşletmelerin iş gücü yoğunluk dönemi ...................................................... 23 Çizelge 4.11. Sorumlu teknik eleman çalıştırma durumu ............................................... 24 Çizelge 4.12. İşletmelerin üretim harici faaliyet alanları ................................................ 25 Çizelge 4.13. İşletmelerin kooperatiflere üyelik durumları ............................................ 26 Çizelge 4.14. İşletmelerin üretimde tarımsal kredi kullanım durumları ......................... 27 Çizelge 4.15. İşletmelerin ek gelir durumları.................................................................. 28 Çizelge 4.16. İşletme arazilerinin mülkiyet durumu ....................................................... 28 Çizelge 4.17. İşletmelerin arazi büyüklükleri ................................................................. 29 Çizelge 4.18. Süs bitkisi üretici belgesi sahiplik durumu ............................................... 30 Çizelge 4.19. Bitki pasaportu sistemine kayıt durumu ................................................... 32 Çizelge 4.20. İşletmelerin süs bitkisi üretimine başladığı türler ..................................... 33 Çizelge 4.21. Kestel’de üretilen dış mekan süs bitkileri ................................................. 34 Çizelge 4.22. Kestel ilçesi süs bitkisi üretimde en çok tercih edilen türler .................... 35 Çizelge 4.23. İşletmelerin süs bitkisi çöğürü temin ettikleri kurumlar ........................... 36 Çizelge 4.24. İşletmelerin fidan üretiminde tercih ettikleri çoğaltım yöntemleri ........... 37 Çizelge 4.25. İşletmelerin tercih ettikleri vegetatif üretim yöntemleri ........................... 38 Çizelge 4.26. İşletmelerin süs bitkisi çoğaltımında çelik alma yöntemleri..................... 40 Çizelge 4.27. İşletmelerin çöğür dikim mesafeleri ......................................................... 40 Çizelge 4.28. İşletmelerin süs bitkisi fidanlarına repikaj uygulamaları .......................... 42 Çizelge 4.29. Süs bitkisi işletmelerinde repikaj dikim aralığı dağılımı ......................... 42 Çizelge 4.30. İşletmelerin dış mekan süs bitkilerinde uyguladıkları aşı yöntemleri ...... 43 Çizelge 4.31. İşletmelerin aşı kalemi muhafaza yöntemleri ........................................... 44 Çizelge 4.32. İşletmelerin üretim deseni seçerken dikkat ettikleri hususlar ................... 45 Çizelge 4.33. Üretim parsellerinde kök-ur nematodu analizi yapılma durumları ........... 46 Çizelge 4.34. İşletmelerin bitki besleme için toprak analizi yaptırma durumları ........... 46 Çizelge 4.35. İşletmelerin sergi yeri sahiplik durumları ................................................. 47 Çizelge 4.36. Üretimi yapılan süs fidanların satış yerleri ............................................... 47 Çizelge 4.37. İhracatın toplam ürün satışı içerisindeki payı ........................................... 48 Çizelge 4.38. İşletmelerin üretim masrafları dağılımı .................................................... 49 Çizelge 4.39. İşletmelerin üretim parseli bulma zorlukları ............................................. 50 Çizelge 4.40. İşletmelerin üretim parseli bulma zorluklarının nedenleri ........................ 51 Çizelge 4.41. İşletmelerin iş gücü sorunları .................................................................... 52 Çizelge 4.42. İşletmelerin iş gücü sorunlarının nedenleri ............................................... 53 x Çizelge 4.43. İşletmelerin üretim alanlarında sulama suyu sorunları ............................ 53 Çizelge 4.44. İşletmelerin üretim alanlarında sulama suyu sorunları nedenleri ............. 54 Çizelge 4.45. İşletmelerin zirai mücadele sorunları ........................................................ 55 Çizelge 4.46. İşletmelerin teknik bilgi sorunları ............................................................. 55 Çizelge 4.47. İşletmelerin pazarlama sorunları ............................................................... 56 Çizelge 4.48. İşletmelerin pazarlama sorunları nedenleri ............................................... 57 Çizelge 4.49. Süs bitkisi işletmelerinin sektöre dair önerileri ........................................ 58 xi 1. GİRİŞ Estetik, fonksiyonel ve ekonomik ihtiyaçlar için yetiştirilen bitkilere süs bitkileri denilmektedir (Ay 2009). Süs bitkileri, insanların manevi ihtiyaçlarını karşılayıp, zihinlerini dinlendirmeye yönelik olarak yetiştirilen bitkiler olarak tanımlanmışlardır. Giderek bu tanımın içeriği genişlemiş ve süs bitkileri, özellikle kentsel alanlarda insan ile doğa arasında bir bağ ve konfor gibi fiziksel ihtiyaçların karşılamasına yönelik önemli unsurlardan biri haline gelmiş ve dış etkilerden kaynaklanan bir çok sorunun insan ve yaşamı üzerindeki olumsuz etkisinin ortadan kaldırılmasında yararlanılan araçlardan biri olarak görülmeye başlanmıştır (Karagüzel ve ark. 2010). Süs Bitkileri sektörü sınıflandırıldığında, kesme çiçekler, iç mekân süs bitkileri, dış mekân süs bitkileri ve doğal çiçek soğanları olarak gruplandırılırlar. Ağaç ve ağaççıklar, mevsimlik çiçekler ve çimler de süs bitkileri gruplarının içerisinde değerlendirilmektedir (Karagüzel ve ark. 2010). İnsanoğlu, ilk çağlardan beri başta bitkiler olmak üzere çevresinde estetik değer taşıyan unsurlara ilgi göstermiş, onlardan etkilenmiş, günlük yaşantısının içerisinde bulundurmaya ve onları kullanmaya çalışmıştır. Bu nedenle bitkilerin süs amaçlı kültüre alınması, tarımsal amaçlı kültüre alınmalarından yeni değildir (Heywood 2003). M.Ö. 2000’li yıllarda yabani kasımpatı formları kültüre alınıp, yetiştirilip önemli gelirler elde edilmiştir. Tarihsel süreç içinde bitkilerin süs amaçlı kullanımlarına ilişkin iz ve işaretleri Mezopotamya, Mısır, Roma, Maya, İslam, Türk-İslam, Rönesans, Yeni ve Yakın Çağ uygarlıklarında görmek mümkündür (Karagüzel ve ark. 2010). Süs bitkilerinin Osmanlı dönemindeki önemi Lale Devrinde ortaya çıkmıştır. Osmanlı’da lalenin yanı sıra gül, nergis, sümbül ve karanfil saraylarda kullanılan süs bitkilerindendir. Osmanlı döneminde Meclis-i Şukufe adıyla çiçeklerin tescil edildiği bir kurumun bulunması süs bitkilerine verilen önemin somut örneğidir. Bununla birlikte II. 1 Abdülhamit Döneminde öncelikli olarak gül olmak üzere çok sayıda süs bitkisi üretmek için Ziraat Mektebi Çiftliği kurulmuştur (Baktır 2013). Şehirleşmenin hızlanmasıyla birlikte ağaçlandırma çalışmalarında ekolojik uyum maalesef dikkate alınmamakla birlikte çevrecilik adına bir çok yabancı ve istilacı tür dikilmektedir. Akasya ve kokarağaç gibi istilacı türler, ülkemizde doğal yoldan veya peyzaj çalışmalarıyla her geçen gün çoğalmaktadır. Çeşitlilik bakımından çok zengin olan Türkiye’de kent estetiğinde kullanılabilecek dekoratif çok sayıda bitki olup, yörelere özgü doğal türler araştırılmalı ve uygulamalarda yer almalıdır (Yılmaz 2014). Özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra süs bitkileri sektörü, üretim alanı ve değeri açısından ülkeler için önemli bir sektör haline gelmiştir. Süs bitkileri sektöründe uzmanlaşma, üretim, pazarlama ve kullanım konuları endüstriyel ürünler gibi ele alınmaya başlamış ve standardizasyon ve teknolojinin sektörde kullanımı ile “Süs bitkileri Endüstrisi” adıyla anılmasıyla sonuçlanmıştır. Buna karşın gerek evrensel anlamda, gerek ülkesel anlamda sektörün gelişmesinin sürmesi için yeni ürünler, üretim ve pazarlama politikalarının gündeme getirilmesi ile yakından ilişkili görülmektedir. Türkiye’de bulunan süs bitkileri işletmeleri, birbirinden farklı hukuki ve yapısal özellikleri, sektörde var olabilme ve küreselleşme sürecinde önemli yapısal değişikliklere gitme ve yenilenme süreçlerinin esiğinde bulunmaktadır (Karagüzel ve ark. 2010). Türkiye’de süs bitkileri üretimi 1940’larda İstanbul’da kesme çiçek üretimi ile başlamıştır. Daha sonraki yıllarda bir yandan hızlı kentleşme, diğer yandan artan refah düzeyine paralel olarak estetiğe duyulan ilgi süs bitkilerine talebin gelişmesine yol açmıştır. Toplumun kültür düzeyi ve yaşam alışkanlıkları bu sektörü canlı tutan en önemli unsurlardır (Titiz ve ark. 2015). Süs bitkileri sektörünün büyümesi, ihracat teşvikleri ve çoğaltma materyali ithaline kolaylıklar 1985 yılına kadar sınırlı olmuş olup; bu yıldan sonra ise tüm faaliyet alanlarında çok hızlı gelişmeler yaşanmıştır (Öztürk 2013). 2 Sektörün gelişimi açısından Aralık 2017’de TSE’den resmi standart olarak yayınlanan üç standart, sektörde üretimi arttırmaya ve haksız rekabet ortamını durdurmaya, uluslararası arenada rekabet gücümüzün artmasına katkı sağlamaktadır. TS 13796 Süs bitkileri- İsimlendirme TS 13797 Süs bitkileri – Biçim, kodlandırma ve ölçülendirme TS 13798 Süs Bitkileri- Üretim-terimler ve tanımlar Bitkilerin estetik özelliklerinden faydalanmak için dikimlerinin yanında yetiştirildikleri ortamların refah seviyelerini arttırdıkları görülmüştür. Kent peyzajında yol kenarlarına dikilen dış mekan süs bitkileri başta olmak üzere süs bitkilerinin çok yönlü kullanım imkanları vazgeçilmez tasarım elemanlarıdır (Yıldırım 2002). Bitkilerin insan hayatındaki yeri farklı dönemlerde de olsa daima önemini sürdürmüştür. Bitkilerin süs bitkisi olarak kullanım amaçlı kültüre alınıp yetiştirilmesi çok eski tarihlere kadar uzanmasına karşın, dünyada süs bitkilerinin önemli bir sektör haline gelmesi 20. yüzyılın basında başlamış bir süreçtir. Gelişmiş ülkelerinin şehirlerinde süs bitkisi yetiştiriciliği ilk olarak kesme çiçek yetiştiriciliği olarak başlamış ve iç ve dış mekân süs bitkileri üretimiyle devam etmiştir. Süs bitkileri üretimi ve pazarlanması ile ilgili araştırma faaliyetleri de bu gelişmeler ışığında artarak devam etmiş, günümüz çalışmalarında kullanılan kaynaklar bu dönemde üretilmiştir. Dünya savaşları, süs bitkileri sektörünün gelişimi ve üzerinde yapılacak çalışmalara engel olmuştur (Vonk Noordegraaf 1998). 2. dünya savaşının ardından süs bitkileri sektörü tekrar üretime başlamıştır. Savaş sonrası gelişmeler tarım sektörü içerisinde süs bitkilerinin payını arttırmıştır. ABD ve Kanada, daha sonra AB ülkeleri ve Asya kıtasında ise Japonya süs bitkileri sektörünün gelişmiş ve önden ülkeleri haline gelmişlerdir (Karagüzel ve ark. 2010). Süs bitkileri işletmelerinin elde edebilecekleri gelir, diğer sektörlerden çok daha yüksek olabilir (Kelkit ve Bulut 1998, Onay 2008, Çiçekdemir 2010). Ülkemiz peyzaj ve süs bitkileri sektörü günümüzde 48.500 dekar üretim alanı ve 81.6 milyon $ ihracat 3 değeriyle önemli bir sektör haline gelmesine rağmen 2016 yılında 5.6 milyon $ değerinde ithalat yapmıştır (Kazaz ve ark. 2016). Çalışmamızda, Bursa ili Kestel ilçesinde bulunan süs bitkileri fidanlık işletmeleri araştırma alanı olarak seçilmiştir. Seçilen fidanlıklara ilişkin güncel durumların ortaya konulmasına yönelik sektörel bir analiz yapılması çalışmanın ana amacını oluşturmaktadır. Türkiye’de yaklaşık 60 yıldır süs bitkisi üretimi yapılmasına rağmen 11.01.2011 tarihli ‘Bitki Pasaportu ve Operatörlerin Kayıt Altına Alınması Hakkındaki Yönetmelik’ sonrasında ürünler, üretim aşamasından satış anına kadar geçen tüm işlemlerde denetime tabi tutulmaya başlamıştır. 1.1. Dünya’da ve Türkiye’de Süs bitkileri üretimi ABD, Japonya, İtalya ve Hollanda gibi süs bitkileri üretim alanındaki önder ülkelerin yanı sıra Latin Amerika ve Afrika ülkelerinde de süs bitkisi üretimi gün geçtikçe artmaktadır. Son yıllarda iklim ve ucuz iş gücü imkânlarına sahip olan Kolombiya, Ekvator, Etiyopya ve Kenya gibi ülkeler en önemli kesme çiçek üreticisi ve ithalatçısı konumuna gelmektedirler. Çizelge 1.1.’de görüldüğü gibi 2018 verilerinde, dünya süs bitkileri üretimi toplamda 650.000 hektarlık alana sahiptir. Çizelge 1.1.Süs bitkisi üretimi yapılan ülkeler BÖLGELER ÜRETİM ALANI(ha) AVRUPA 60.000 ORTA DOĞU 6.200 AFRİKA 18.000 ASYA/PASİFİK 480.000 KUZEY AMERİKA 30.200 ORTA ve GÜNEY ABD 49.000 TOPLAM 650.000 Kaynak: (Anonim 2018a) 4 Üretim yapılan en büyük yer ise 480.000 ha alan ile Asya/Pasifik kıtasıdır. Toplam üretimin %75’lik kısmına sahip olan Asya/Pasifik kıtasına nazaran Amerika, Afrika, Avrupa ve Orta Doğu’nun üretim alanlarının toplamı, tüm üretim alanlarının %25’ine karşılık gelmektedir. 2017 yılı toplam üretim bazında dünya süs bitkileri ihracat rakamı 20 milyar 802 milyon $’dır. İhracatta en yüksek paya sahip olan gruplar ise canlı bitkiler ve kesme çiçeklerdir (Çizelge 1.2.). Çizelge 1.2.Ürün grubuna göre Dünya süs bitkileri ihracatı (1.000 USD) ÜRÜN GRUBU 2014 2015 2016 2017 Canlı Bitkiler 9.387.847 8.033.284 8.436.513 9.140.593 Kesme Çiçekler 9.321.614 7.969.832 8.344.615 8.639.837 Çiçek Soğanları 1.989.811 1.654.360 1.720.214 1.775.782 Yosun ve Ağaç Dalları 1.172.421 1.094.277 1.154.100 1.245.693 TOPLAM 21.871.693 18.751.753 19.655.442 20.801.905 Kaynak: (Anonim 2018b) Ülkemiz süs bitkileri üretimi açısından oldukça zengin bir içeriğe sahiptir. Şekil 1.1 de görüldüğü gibi Türkiye’nin ilk fidanlığı 1913 yılında iğne yapraklı ağaç fidanlarını yetiştirmek üzere kurulmuştur. İklim, coğrafi şartlar, pazar olan ülkelere konum itibariyle yakınlığı sebebiyle çok önemli avantajlara sahiptir. Çizelge 1.3’te belirtildiği gibi Türkiye’de süs bitkisi üretiminin en yüksek olduğu İzmir, Sakarya, Antalya, Bursa, Yalova ve Edirne’dir. Bursa’da 2018 verilerine göre 2.989.44 adet süs bitkisi üretilmiştir. 5 Şekil 1.1. Atatürk Arboretumu Çizelge 1.3.Türkiye süs bitkileri üretim oranları (da) İl 2013 2014 2015 2016 2017 2018 İzmir 10.669,32 13.898,81 14.346,89 16.181,17 15.458,48 16.251,42 Sakarya 12.543,52 12.601,21 10.517,22 10.689,63 10.995,82 10.806,16 Antalya 5.636,93 5.687,34 5.509,53 5.506,03 5.577,08 5.959,14 Bursa 3.169,65 3.249,59 2.838,68 2.873,24 2.891,51 2.989,44 Yalova 2.709,89 2.773,21 2.772,80 2.739,79 3.275,44 3.559,93 Edirne 2.500,00 2.500,00 2.500,00 2.500,00 2.500,00 2.500,00 Diğer 7.807,78 8.198,46 7.487,05 7.948,03 9.390,71 9.736,56 Toplam 45.037,09 48.908,62 45.972,17 48.437,89 50.089,03 51.802,64 (Kaynak:Anonim 2018c) 1.2. Araştırma alanının tanıtımı Türkiye’de 2018 verilerine göre toplamda 51.802,64 da alanda süs bitkisi üretimi yapılmaktadır. Bursa ili 2.989,44 da üretim arazisi alanıyla süs bitkileri sektöründe önde gelen illerdendir. 6 Bursa ili sınırları içerisinde yer alan Kestel’in, M.Ö. 300’lü yıllarda bugünkü Yunanistan’dan gelen Megaralılar tarafından kurulduğu tahmin edilmektedir. Kentin ismi, Doğu Roma İmparatorluğu döneminde yapılan kaleye atfen ‘Castel’ kelimesinden gelmektedir. Osmanlı İmparatorluğu’nun kurucusu Osman Bey zamanında Yenişehir Bursa arasında yaşanan Dimboz Muharebesi’nin ardından 1306 yılında Osmanlıların eline geçen "Castel" zamanla Kestel ismini almıştır. Kestel, Bursa merkezinde Osmangazi, Yıldırım, Nilüfer, Gemlik Gürsu, Mudanya ile birlikte 7. merkez ilçe olarak Bursa Büyükşehir Belediyesi’ni oluşturmaktadır. 42.900 hektarlık bir alan üzerinde kurulan Kestel ilçesi, Nilüfer Belediyesi’nden sonra Bursa’nın merkez ilçe belediyeleri arasında yüz ölçüm bakımından 2. büyük ilçesidir (Anonim 2019a). Kestel, Güney Marmara Bölgesi’nde Bursa ilinin doğusunda 29° 12' 42¨ E boylam ve 40° 11' 44¨ N enlemde bulunmaktadır. Doğusunda Yenişehir ve İnegöl, batısında Yıldırım ve Osmangazi, güneyinde Keles ve Osmangazi, kuzeyinde ise Gürsu ve Gemlik İlçeleri bulunmaktadır (Şekil 1.2.). Şekil 1.2. Bursa İli Kestel İlçesi Konumu (Anonim 2019b) Denizden yüksekliği 155 metre olup arazi genellikle dağlıktır. Kestel genelde ılıman bir iklime sahiptir. Nem oranı yüksektir. En sıcak ay Ağustos, en soğuk ay Ocaktır. Ortalama yağış 759,4 kg/m2'dir (Anonim 2019a). 7 Kestel dışarıdan göç alan bir yerleşim yeridir. 1927'de 526 olan merkez nüfusu; 1990'da 15.239'a, 2000'de 27.496. 2009' da 37.282' ye çıkmıştır. Bursa’nın doğu kapısı Kestel, son 15 yılda büyük gelişme gösteren ilçelerden biridir. Kestel’de Çimento Fabrikası’ndan sonra fabrikaların kuruluşu 1980 yıllarında olmuştur. Dış mekân süs bitkileri ve meyve fidancılığı ilçe ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Kestel’de 1942 yılından itibaren başlayan meyve fidanı üretimi ile 20 yıl önce başlayan dış mekân süs bitkileri üretimi tüm Türkiye pazarında satılmaktadır. Mikro klima iklimi sayesinde fidancılığın başkenti olma misyonunu başarıyla yürütmektedir. Kestel'de 200 civarında fidan üreticisi bulunmaktadır. Büyük çoğunluğu küçük aile işletmesidir. Kestel Süs Bitkileri ve Meyve Fidancılığı Üretim ve Pazarlama Kooperatifi’nde 130 üye bulunmaktadır. Kestel ilçesi toplam arazisinin %25’i tarım arazisi, %42’si orman, %1’i çayır mera, %32’si ise tarım dışı kullanılan alandır. Bursa ili Kestel ilçesinde 2018 yılı dış mekan süs bitkileri miktarı 3 milyon adettir (Anonim 2019c). 8 2. KAYNAK ARAŞTIRMASI Kesici (2010), süs bitkilerinin genetik varlığının belirlenmesi ve ıslahını çalışmıştır. Araştırmasında bazı sebeplerden dolayı doğal bitki örtüsünün tahrip edildiğini ve birçok bitki türünün yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu gözlemlemiştir. Türkiye’nin sahip olduğu bitki çeşitliliği avantajları, doğal türler üzerindeki baskılar ve ülkenin doğal bitki kaynaklarını koruma yolları ortaya koyulmuştur. Bitkilerin estetik özellikleri, kullanıldıkları mekânlara kazandırdıkları kimlik, ekolojiye olan katkıları gibi işlevlerini, bitki çeşitliliği yönünden değerlendirmiştir. Gülbağ (2015) Türkiye’de çalışmaları devam eden süs bitkileri ıslah çalışmalarını ve bu çalışmaları yürüten kurumların hangileri olduğunu, süs bitkileri sektöründe üretimde kullanılmak üzere yerli çeşit miktarının artırılması için olması gerekenleri tespit etmiştir. Altay (2012) Mustafa Kemal Üniversitesi’nde kullanılan süs bitkilerinin Latince ve Türkçe adları, ait oldukları familyaları ve süs bitkilerinin kökenlerini incelenmiştir. Kampüste belirlenen süs bitkisi türlerinin %10,07’si doğal, %17,83’ü kültüre alınmış bitkiler oldukları. %6,20’si Akdeniz iklimi bitkileri ve %65,90’ı yurtdışı kökenli süs bitkileri oldukları tespit edilmiştir. Kampüste bulunan yurtdışı kökenli süs bitkileri ve Türkiye’nin doğal florasında bulunmayan 85 türün; 31’i Abd, 20’si Asya,6’sı Avustralya, 6’sı Afrika kıtası, 9’u Avrupa kıtası ve 1’i Japonya orijinli oldukları tespit edilmiştir. Niemelä (1999) araştırmada biyolojik çeşitliliğin içinde bulundukları ortamlara temel oluşturduğunu ayrıca ekolojik sistemin görmüş olduğu zararlara karşı da dayanıklılığını artıran önemli bir etken olduğunu belirtmiştir. Kent içindeki bitki yetiştirme ortamlarının üstün özelliklere sahip olduğunu, bazen bu alanlarda soyu tükenen türlerin bulunduğunu, dolayısıyla söz konusu habitatlardaki tür zenginliğinin korunmasına ciddi anlamda önem verilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Nemutlu ve ark. (2013) yaptıkları çalışmada tarihi kentler ve yapılar için mutlak gerekliliği olan süs bitkilerinin iklim isteklerine ve yetiştirilme şartlarına göre en doğru 9 şekilde kullanılması konusunu araştırmış ve bu konuda örnekler sunmuşlardır. Ayrıca tarihi mekanlara olan ilgi ve algının artması için dış mekân süs bitkileri kullanımının estetik, fonksiyonel ve ekolojik etkiler oluşturacak şekilde planlanması gerektiğini vurgulamışlardır. Önder ve Akbulut (2011) çalışmada kent estetiği amacıyla kullanılan süs bitkilerinin bulundukları yerlere getirdikleri imkanlar ve kentlerde ağaçlandırma çalışmalarını incelemişlerdir. Aksaray ilinde peyzaj çalışmalarında kullanılan bitki türleri belirlenmiştir. Çalışmada yeşil alanlarında kullanılan 36 adet ağaç ve ağaççık, 27 adet çalı ve sarılıcı tür olduğunu tespit etmişler, kullanım alanlarındaki fonksiyonlarını belirtmişlerdir. Kurt (2015) Afyonkarahisar Orman fidanlığında üretilen süs bitkilerinin maliyetlerini araştırmıştır. Çalışma sonucu olarak çıplak köklü süs bitkisi fidanı üretiminin ekonomik değerler açısından zarara sebep olduğu görülse de pazarlama kısmını ilgilendiren nakliye ve dikim kolaylıkları açısından değerlendirildiğinde artılarının olduğunu savunmuştur. Gülçür (2015) çalışmada Dünyada, AB ülkelerinde ve Türkiye’de süs bitkisi sektörünün, durumunu, ülkelerin sektör içindeki üretim alanlarını ve ekonomik değerlerini sunarak, karşılaştırmalar yapmıştır. Süs bitkisi üretiminde bölgenin iklim şartlarının üretime ve pazarlamaya direk etkisini vurgulamıştır. Süs bitkileri sektörünü geliştirmek ve kaliteyi arttırmak için AB ve Bakanlık desteklerinden faydalanılması gerektiğini savunmuştur. Üreticilerin iklim değişikliğini dikkate alarak kuraklığa dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi üzerine çalışmalar yapması gerektiğini belirtmiştir. Karagüzel ve ark. (2010) süs bitkisi üretim alanlarını, ihracattaki payını ve sektöre ait özelliklerini SWOT analizi ile birlikte değerlendirmiştir. Dış mekân süs bitkileri açısından Türkiye’nin önemli derecedeki üstünlüğü olan yurtiçi gen kaynakları ve ekolojik çeşitliliğinin, sektörel örgütlenme, standartlara uyum, bilgi ve teknoloji ile kalitenin iyileştirilmesi ile birlikte geniş coğrafyalara sunma noktasına taşınabileceğini savunmuştur. 10 Kazaz ve ark. (2016) Türkiye’nin süs bitkisi üretim alanlarını, ekonomik durumu ve dünya ticaretindeki payını ortaya koymuştur. Süs bitkisi sektörünün sorunları incelenmiş ve bunlara çözümleri önerileri sunulmuştur. Özellikle dışa bağımlılığın azaltılması için ve dünya piyasalarında rekabet gücünün artırılması noktasında verim ve kalitesi yüksek yerli süs bitkisi çeşitlerinin geliştirilmesine vurgu yapmışlardır. Gürsan ve Erkal (1998) Ülkemizde ve uluslararası alanda süs bitkileri üretimi ve ticaretindeki gelişmeleri incelemişlerdir. Çalışmada ülkelerdeki süs bitkisi üretimi, mevcut durumu ve gelişimi göz önüne konulmuştur. Dünyada süs bitkileri satışında en yüksek miktarın kesme çiçeklere ait olduğu belirtilmiştir. Gençer (2014) “Dünya’da ve Türkiye’de Kesme Çiçek Sektörü Pazarlama Organizasyonları ve Tüketici Eğilimleri” adlı, İstanbul ilinin çalışma alanı olarak seçildiği ve Dünya’da ve Türkiye’de kesme çiçek sektörünün yapısı, bitki üretimi ve pazarlama imkanlarının incelendiği doktora çalışmasında SWOT analiz yöntemini kullanmıştır. Hollanda bitki mezat sistemi detaylı şekilde anlatılmıştır. Kesme çiçek kullanımın sebep sonuç ilişkisi ve Türkiye’de yasal düzenlemelerin yapılmasıyla, mezat sisteminin yenilenmesi gerektiğinin; üretim niteliğine ve teknolojik yatırımlarla süs bitkisi fidanlarında kalitenin arttırılması gerektiğinin sonucuna ulaşmıştır. Çelikel (2013) Kesme çiçeklerde hasat sonrasında ortaya çıkan sorunlar ve bunların bertaraf edilmesi için kullanılan kimyasal maddeleri araştırmıştır. Hasat edilen bitkilerin taşınması esnasında kullanabilecek yöntemlere ve kalitenin sağlanması ve devamlılığı için yapılması gerekenleri tespit etmiştir. Kurnaz (2014) Küreselleşmenin artmasıyla Türkiye ekonomisinin 1980’den başlayıp dışa dönük izlediği ekonomik politikaları ele almış, yaşanan süreçler üzerine araştırma yapmış, krizleri ve etkileri ve yapısal dönüşümleri değerlendirilmiştir. 11 3.MATERYAL VE YÖNTEM Araştırma materyalini, Bursa ili Kestel ilçesinde süs bitkisi üretimi yapan üreticilerle yapılan anket çalışmasından elde edilen veriler oluşturmaktadır. Ayrıca konu ile ilgili kaynaklar, araştırmalar, kitaplar ve raporlar da materyal olarak değerlendirilmiştir. Literatür taraması sonrasında edinilen bilgiler ışığında anket soruları (50 soru) oluşturulmuştur (EK-2). Araştırma için hazırlanan anket sorularının bir kısmı konuyla ilgili çeşitli araştırmalara dayanılarak hazırlanmış, bazı sorular ise araştırmanın amacı, konunun içeriği ve anketin uygulanacağı ana kitlenin özellikleri dikkate alınarak araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Araştırma bağlamında ana kitleyi, Burs İli Kestel ilçesindeki süs bitkileri üreticileri meydana getirmektedir. Bursa ilindeki tek süs bitkileri kooperatifi, S.S. Kestel Süs Bitkileri ve Meyve Fidancılığı Üretim ve Pazarlama Kooperatifi’dir. Bu çalışmadaki hedef kitle Kestel ilçesindeki süs bitkisi üretimi ile uğraşan işletmeler arasından, örnekleme yöntemi kullanılarak tespit edilmiştir. Bu amaçla aşağıdaki oransal örnek hacmi formülünden yararlanılarak %95 olasılık, %10 hata payı ile örnek hacmi hesaplanmıştır. Araştırmada örnek hacmi 30 olarak saptanmış ve anket değerlendirmeye tabi tutulmuştur (Şekil 3.1.). n= Np (1-p) / (N-1) σ2 px + p(1-p) Formülde; n = Örnek hacmi N = Toplam süs bitkisi üretici sayısı P = Süs bitkisi üretimi yapan üreticilerin oranı (maksimum örnek hacmine ulaşmak için p = 0,5 alınmıştır p = Örneğe girecek üreticilerin oranı σ2px = Oranın varyansıdır. 12 Şekil 3.1. Süs bitkisi üreticileriyle anket çalışması 13 4. BULGULAR 4.1. Süs Bitkisi İşletmecilerinin Özellikleri 4.1.1. İşletme sahiplerinin yaş grupları Araştırmada, süs bitkileri işletme sahiplerinin yaşları gruplara ayrılarak hesaplanmış, ortalama, minimum ve maksimum yaşları Çizelge 4.1. ve Şekil 4.1. verilmiştir. Çizelge 4.1. İşletme sahiplerinin yaş grupları Yaş Grupları Frekans(n) Yüzde(%) 18-25 Yaş Arası 0 0 26-35 Yaş Arası 3 10 36-45 Yaş Arası 12 40 46-55 Yaş Arası 8 26,66 56 Yaş ve Üzeri 7 23,34 Toplam 30 100 Minimum Yaş 26 Maksimum Yaş 72 Ortalama Yaş 47,5 5 6 V E Ü Z E R İ 23,34% 4 6 - 5 5 Y A Ş 26,66% 3 6 - 4 5 Y A Ş 40% 2 6 - 3 5 Y A Ş 10% 1 8 - 2 5 Y A Ş 0% Şekil 4.1. İşletme sahiplerinin yaş grupları 14 Araştırma sonucu Kestel ilçesi süs bitkileri işletme sahiplerinin yaş ortalaması 47,5 olarak bulunmuştur. 18-25 yaş arası hiç kimse yok iken, 26-35 yaş grubu %10, 36-45 yaş grubu %40, 46-55 yaş grubu %26,66 oranındadır. 56 yaş ve üzerinde bulunan üreticilerin toplam orandaki payı %23’tür (Şekil 4.2.). Şekil 4.2. Kestel süs bitkisi üreticilerinden Tahsin Sevinç 4.1.2. İşletme sahiplerinin eğitim durumları Eğitim düzeyi toplumlarda sosyo ekonomik düzeyin belirlenmesinde önemli bir göstergedir. Araştırmada süs bitkisi üreticilerinin eğitim durumları dağılımı çizelge 4.2.’de yedi eğitim grubunda ve grafik olarak beş grup altında şekil 4.3.’de belirtilmiştir. 15 Çizelge 4.2.İşletme sahiplerinin eğitim durumları Eğitim Grupları Frekans (n) Yüzde (%) Okuryazar Değil - - Okuryazar - - İlkokul Mezunu 9 30 Ortaokul Mezunu 4 13,34 Lise Mezunu 8 26,66 Üniversite Mezunu 9 30 Yüksek Lisans-Doktora - - Mezunu Toplam 30 100 30% 30% İlkokul Ortaokul Lise 13% Üniversite 27% Şekil 4.3.İşletme sahiplerinin eğitim durumları Okuma yazma bilmeyen ve yüksek lisans-doktora mezunu olan işletmeci bulunmamaktadır. İşletme sahiplerinin %30’u ilkokul mezunu, %13,34’ü ortaokul mezunu, %26,66’sı lise mezunu, % 30’u üniversite mezunudur. İlkokul mezunu ve üniversite mezunu işletmeciler %30 ile en yüksek oranda bulunmaktadır. 16 4.1.3. İşletme sahiplerinin cinsiyetleri Süs bitkileri sektöründe üreticilerin cinsiyetleri sosyolojik bilgilendirme yapmaktadır. Araştırmada süs bitkisi üreticilerinin cinsiyetleri belirlenip, Çizelge 4.3. ve Şekil 4.4. ‘de açıklanmıştır. Çizelge 4.3. İşletme sahiplerinin cinsiyetleri Cinsiyet Frekans(n) Yüzde(%) Erkek 29 96,67 Kadın 1 3,33 Toplam 30 100 Kadın 3% Erkek 97% Şekil 4.4.İşletme sahiplerinin cinsiyetleri Kestel İlçesi Süs Bitkileri Sektöründe üretici kadınların oranı %3 ile oldukça düşük çıkmıştır. Mevcut kadın üreticilerin ise sektörde üreticiler ile nihai tüketiciler arasında (fidan satış yeri işletmecisi) aracı olarak çalıştığı gözlemlenmiştir. 4.1.4. İşletme sahiplerinin süs bitkileri sektöründeki deneyim süreleri Süs bitkileri üretiminde meslekteki deneyim süresi bilgi, birikim ve tecrübe açısından fikir sahibi olunmasına yardımcı olmaktadır. Kestelli üreticilerin deneyim yılları dört grup halinde incelenip Çizelge 4.4.’de, grafiksel dağılımı ise Şekil 4.5. verilmektedir. 17 Çizelge 4.4. İşletme sahiplerinin süs bitkileri sektöründeki deneyim süreleri Deneyim Yılı Frekans(n) Yüzde(%) 1-5 Yıl 3 10 6-10 Yıl 2 6,66 11-19 Yıl 4 13,34 20 Yıl ve üzeri 21 70 Toplam 30 100 Maksimum Deneyim Yılı 50 Minimum Deneyim Yılı 2 Ortalama Deneyim Yılı 21,6 70 13,34 10 6,66 1-5 YIL 6-10 YIL 11-19 YIL 20 YIL VE ÜZERİ Şekil 4.5.İşletme sahiplerinin süs bitkileri sektöründeki deneyim süreleri Süs bitkileri sektöründe ortalama deneyim yılı 21,6 yıl olarak bulunmuştur. Üreticilerden 1-5 yıl arası %10, 6-10 yıl deneyime sahip olanların oranı %6,66, 11-19 yıl deneyime sahip olanların oranı %13,34 ve son olarak ve en yüksek oranda 20 yıl ve üzeri deneyime sahip üreticilerin oranı %70 olarak belirlenmiştir. 18 4.1.5. İşletme sahiplerinin süs bitkisi ile ilgili sertifikaya sahiplik durumları Çizelge 4.5.’de ve Şekil 4.6.’da görüldüğü gibi Kestel süs bitkileri üreticilerinin %50si süs bitkileri üretimi ile ilgili kurs ve belgelere sahipken, %50’lik kısmında ise herhangi bir belge bulunmamaktadır. Çizelge 4.5.İşletme sahiplerinin süs bitkisi ile ilgili sertifikaya sahiplik durumları Belge Sahiplik Durumu Frekans(n) Yüzde(%) Var 15 50 Yok 15 50 Toplam 30 100 Var 50% 50% Yok Şekil 4.6.İşletme sahiplerinin süs bitkisi ile ilgili sertifikaya sahiplik durumları 4.2 İşletmelerin Özellikleri 4.2.1 İşletmelerin kuruluş tarihi Süs bitkileri işletmelerinin kuruluş yıllarıyla ilgili dağılımı dört grupta Çizelge 4.6 ile grafik halinde ise Şekil 4.7’de açıklanmıştır. Grupların oluşumunda 2000 Yılında kurulan S.S. Kestel Süs Bitkileri ve Meyve Fidancılığı Üretim ve Pazarlama Kooperatifi faktörlerin en belirleyicisi olmuştur. 19 Çizelge 4.6.İşletmelerin kuruluş tarihi Kuruluş Tarihi Frekans(%) Yüzde(%) 1980 ve Öncesi 1 3,33 1981-1999 5 16,67 2000-2009 20 66,66 2010 ve sonrası 4 13,34 Toplam 30 100 70 66,66 60 50 40 30 20 16,67 13,34 10 3,33 0 1980 ve öncesi 1981-1999 2000-2009 2010 ve sonrası Kuruluş Tarihi Dağılımı (%) Şekil 4.7.İşletmelerin kuruluş tarihi Süs bitkisi işletmelerinin büyük çoğunluğu %66,66 lık oranla 2000-2009 yılları arasında kurulmuştur. Bu oranda Kestel Süs Bitkileri Kooperatifinin kurulması büyük öneme sahiptir. 1980 ve öncesi kurulan işletmelerin oranı %3,33, 1981-1999 arasında kurulanların oranı 16,67 ve 2010 ve sonrası kurulan süs bitkisi işletmelerinin toplam orandaki payı %13,34 tür. 4.2.2 İşletmelerin hukuki yapısı Süs bitkileri işletmelerinin hukuki yapısı Çizelge 4.7. ve Şekil 4.8.’de görülmektedir. Araştırmadan çıkan sonuca göre süs bitkisi işletmelerinin %90’lık kısmı şahıs işletmesi, %10’luk kısmı ise şirkettir. 20 Çizelge 4.7. İşletmelerin hukuki yapısı Hukuki Yapı Frekans(n) Yüzde(%) Şahıs İşletmesi 27 90 Şirket 3 10 Diğer 0 0 Toplam 30 100 10% 0% 90% Şahıs İşletmesi Şirket Diğer Şekil 4.8. İşletmelerin hukuki yapısı 4.2.3 İşletmenin mülkiyet durumu Süs Bitkileri işletmelerinde kanuni olarak sorumluluk firma sahibine yada yetkili olarak atadığı kişiye aittir. Araştırmada süs bitkileri işletmelerinin mülkiyet durumları Çizelge 4.8 verilmektedir. Araştırmada süs bitkileri işletmelerinin tamamının hukuki sorumluluğu firma sahibindedir. 21 Çizelge 4.8. İşletmelerin mülkiyet durumu Mülkiyet Durumu Frekans(n) Yüzde(%) Şirket Sahibi 30 100 Sorumlu kişi 0 0 Toplam 30 100 4.3 İşletmelerin Üretim ve Pazarlama Olanakları 4.3.1 İşletmelerin faaliyet alanları Süs Bitkileri kendi içerisinde iç mekan süs bitkileri, dış mekan süs bitkileri, doğal çiçek soğanları ve kesme çiçekler olarak 4 gruba ayrılmıştır. Araştırmada, işletmelerin faaliyet alanları Çizelge 4.9’da görülmektedir. Çizelge 4.9. İşletmelerin faaliyet alanları Üretim Grubu Frekans(n) Yüzde(%) İç Mekan Süs Bitkileri 0 0 Dış Mekan Süs Bitkileri 30 100 Kesme Çiçekler 0 0 Doğal Çiçek Soğanları 0 0 Toplam 30 100 Araştırmada Kestel İlçesi Süs Bitkileri İşletmelerinin tamamında dış mekan süs bitkileri üretimi yapıldığı belirlenmiştir(Şekil 4.9.). Şekil 4.9.Süs bitkisi üretim serası 22 4.3.2 İşletmelerin iş gücü yoğunluk dönemleri Tarım sektöründe iş yoğunluğu mevsimlere göre farklılık göstermektedir. İşletmelerin üretim desenlerine göre iş gücü yoğunlukları senenin belli zamanlarında artış gösterebilmektedir. Süs bitkileri işletmelerinin iş gücü yoğunluk dönemleri Çizelge 4.10 ve grafiksel olarak Şekil 4.10.açıklanmıştır. Çizelge 4.10. İşletmelerin iş gücü yoğunluk dönemi İşgücü Yoğunluk Dönemi Frekans(n) Yüzde(%) İlkbahar 15 50 Yaz 6 20 Sonbahar 4 13,33 Kış 5 16,67 Yılboyu 0 0 Toplam 30 100 0 Y I L B O Y U 16,67% K I Ş 13,33% S O N H A B A R 20% Y A Z 50% İ L K B A H A R Şekil 4.10. İş gücü yoğunluk dönemi Araştırmada süs bitkileri işletmelerinde iş yoğunluğunun en yüksek olduğu dönem %50 oranıyla ilkbahar çıkmıştır. Vejetasyon döneminin başlangıcı olan bu ayda tohum ekme, 23 fidan dikimi, fide dikimi, saksı değişimi, repikaj uygulamaları, budama, aşılama, çelik almak, köklendirme, toprak işleme, ilaçlama faaliyetleri yapılmaktadır. Yıl boyu iş gücü yoğunluğu olduğunu belirten hiç kimse yoktur. Kış aylarında %16.67, sonbaharda %13.33 ve yaz aylarında %20’lik kısma göre iş gücünün en yüksek olduğu dönemlerdir. 4.3.3 İşletmede sorumlu teknik eleman çalıştırma durumları Süs bitkileri işletmelerinde üretim, pazarlama ve Bakanlık talimatları gereği teknik eleman çalıştırma durumları çizelge 4.11. ve grafiksel olarak şekil 4.11. verilmiştir. Çizelge 4.11. Sorumlu teknik eleman çalıştırma durumu Teknik Eleman Frekans(n) Yüzde(%) Var 1 3,33 Yok 29 96,67 TOPLAM 30 100 3% Var Yok 97% Şekil 4.11. Sorumlu teknik eleman çalıştırma durumu 24 Süs bitkileri işletmelerinin yalnızca %3’ün de teknik eleman (Mühendis, Peyzaj Mimarı, Tekniker vb.) bulunmaktadır. %97’lik oranla teknik eleman çalıştırmayan işletmeler, üyesi oldukları Süs Bitkileri Kooperatifinin Sorumlu Mühendisi tarafından ticari ve kanuni işlemlerini yürütmektedirler. 4.3.4.Süs bitkisi işletmelerinin üretim harici faaliyet alanları İşletmelerin faaliyet yaptıkları alanlar Çizelge 4.12. ve Şekil 4.12.’te verilmiştir. Çizelge 4.12.İşletmelerin üretim harici faaliyet alanları Faaliyet Alanları Frekans(n) Yüzde(%) Üretim 20 66,67 Üretim ve Pazarlama 10 33,33 Toplam 30 100 66,67 33,33 Ü R E T İ M Ü R E T İ M V E P A Z A R L A M A Şekil 4.12. İşletmelerin üretim harici faaliyet alanları dağılımı Süs bitkileri işletmelerinin %66,67 lik kısmı sadece üretim, % 33,33 lük kısmı ise üretim ve pazarlamayı beraber yapmaktadır. Sadece üretim yapılan işletmeler ürünlerini S.S. Kestel Süs Bitkileri Kooperatifi kanalıyla pazarlamaktadırlar. 25 4.3.5.İşletmelerin kooperatiflere üyelik durumları Tarım sektöründe Kooperatifler çiftçi örgütlerinden en önemli olanlarındandır. Kestel İlçesinde süs bitkisi ve meyve fidanı üreticilerinin üye olduğu S.S. Kestel Süs Bitkileri ve Meyve Fidancılığı Üretim ve Pazarlama Kooperatifi büyük bir çiftçi örgütlenmesidir. İşletmelerin kooperatiflere üyelik durumu Çizelge 4.13. ve Şekil 4.13. de grafiksel olarak verilmiştir. Çizelge 4.13.İşletmelerin kooperatiflere üyelik durumları Kooperatife Üyelik Frekans(n) Yüzde(%) Var 29 96,67 Yok 1 3,33 Toplam 30 100 120,00% 100,00% 96,67% 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% 3,33% 0,00% Var Yok Şekil 4.13. İşletmelerin kooperatif üyelik durumları dağılımı Süs Bitkileri işletmelerinin %96,67 lik büyük bir oranının kooperatif üyeliği bulunmaktadır. Kooperatif üyesi olmayan işletmelerin toplam orandaki oranı %3.33’tür. 26 4.3.6.İşletmelerin üretimde tarımsal kredi kullanım durumları Araştırma sonucu tespit edilen tarımsal kredi kullanım oranları Çizelge 4.14. ve Şekil 4.14’de verilmiştir. Çizelge 4.14. İşletmelerin üretimde tarımsal kredi kullanım durumları Kredi Kullanımı Frekans(n) Yüzde(%) Evet 20 66,67 Hayır 10 33,33 Toplam 30 100 Evet Hayır 33,33% H A Y I R 66,67% E V E T Şekil 4.14. İşletmelerin üretimde tarımsal kredi kullanım durumları Süs bitkisi işletmelerinin %66,67’si tarımsal üretim amacıyla kredi kullanmaktadırlar. Çiftçi Kayıt Sistemi(ÇKS)’ye kayıt edilen araziler üzerinden tarımsal kredi kullanılmaktadır. 4.3.7. İşletmelerin süs bitkisi üretimi harici ek gelire sahip olma durumları İşletmelerin süs bitkisi üretimi harici ek gelire sahip olma durumları Çizelge 4.15. ve Şekil 4.15.’de verilmiştir. 27 Çizelge 4.15.İşletmelerin ek gelir durumları Ek Gelir Durumu Frekans(n) Yüzde(%) Var 9 30 Yok 21 70 Toplam 30 100 Yok 70% Var 30% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Var Yok Şekil 4.15. İşletmelerin ek gelir durumları Kestel İlçesi Süs bitkileri üreticilerinin %70’inin tek geliri süs bitkisi üretimidir. %30’luk bir kısmında ise süs bitkisi üretimi harici(kira, diğer tarım ürünleri, emeklilik vb.) gelirleri bulunmaktadır. 4.3.8. İşletme arazilerinin mülkiyet durumu Süs Bitkileri üretimi yapan işletmelerin, üretim parsellerinin mülkiyet durumları Çizelge 4.16. ve grafik olarak Şekil 4.18.’de verilmiştir. Çizelge 4.16. İşletme arazilerinin mülkiyet durumu Arazi Mülkiyet Durumu Frekans(n) Yüzde(%) Kendi 3 10 Kira 27 90 Toplam 30 100 28 90% 10% Kendi Mülkü Kiralık Şekil 4.16. İşletme arazilerin mülkiyet durumu oranı Süs Bitkisi İşletmelerinin üretim parsellinin %90’lık bölümü kiralık arazilerdir. Bu durum parçalı arazilerde üretime yol açtığı için, üretim maliyetlerini yükseltmektedir. Ayrıca üretim ile ilgili yapılan planlamalar, işletme alt yapısı, yapılacak sabit yatırımlar ve kurumsallaşmanın önündeki engellerden biridir. 4.3.9.İşletmelerin arazi büyüklükleri İşletmelerin üretim yaptıkları arazi büyüklükleri (da) Çizelge 4.17. ve Şekil 4.17.’da sunulmuştur. Çizelge 4.17. İşletmelerin arazi büyüklükleri Arazi Büyüklüğü (da) Frekans(n) Yüzde(%) 0,100-1 0 0 1,1-5 4 13,34 5,1-10 6 20 11-50 17 56,66 51-üstü 3 10 Toplam 30 100 29 10% 0% 13% 20% 57% 0,100-1,000 1,100-5,000 5,100-10,000 11,000-50,000 51,000-üstü Şekil 4.17. İşletmelerin arazi büyüklükleri Süs Bitkisi işletmelerinin 1 dekar ve altında üretim yapan bulunmamaktadır. 1,1-5 da arası üretim yapanların oranı %13, 5,1-10 dekar arasında üretim yapanların oranı %20, 11-50 da arasında üretim yapanların oranı %57 ve 51 dekar üzeri üretim yapan işletmelerin oranı %10’dur. 4.3.10.İşletmelerin Süs Bitkisi Üretici Belgesi Sahiplik Durumu Süs Bitkisi Üreticisi; 15/05/2009 tarihli ve 27229 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tohumculuk Sektöründe Yetkilendirme ve Denetleme Yönetmeliğinin 15. Maddesi’ne göre verilen ‘Süs Bitkisi Üretici Belgesi’ ne sahip olan gerçek ve tüzel kişilerdir. Araştırmada süs bitkisi üretici belgesine sahip işletmeler Çizelge 4.18. ve grafiksel olarak Şekil 4.18.’de verilmiştir. Çizelge 4.18. Süs bitkisi üretici belgesi sahiplik durumu Süs Bitkisi Üretici Belgesi Frekans(n) Yüzde(%) Var 3 10 Yok 27 90 Toplam 30 100 30 10% Var Yok 90% Şekil 4.18. Süs bitkisi üretici belgesi sahiplik durumu dağılımı Süs Bitkileri İşletmelerinden yalnızca %10’u süs bitkisi üretici belgesine sahiptir. %90’lık oranda bulunan işletmeler ise, süs bitkisi satışlarında gerekli olan Bitki Pasaportu işlemlerini üyesi bulundukları Süs Bitkileri Kooperatifi üzerinden yürütmektedirler. 4.3.11. İşletmelerinin Bitki Pasaportu Sistemine Kayıt Durumları 12.01.2011 tarih ve 27813 sayılı resmi gazetede yayımlanan ‘Bitki Pasaportu Sistemi ve Operatörlerin Kayıt Altına Alınması Hakkındaki Yönetmelik’ çerçevesinde; ‘’Bitki sağlığı ile ilgili bu Yönetmelikte belirlenen bitki sağlığı standartlarının ve özel şartların karşılandığını gösteren, çeşitli bitki ve bitkisel ürünler için standart hale getirilmiş, Bakanlıkça belirlenen usullere uygun olarak hazırlanan ve Bakanlık veya Bakanlıkça yetkilendirilenler tarafından düzenlenen resmi etiketi veya belirli ürünler için Bakanlıkça kabul edilen etiket dışındaki işareti’’ satışı yapılacak süs bitkileri bitki pasaportu taşımak zorundadır (Anonim 2019d). İşletmelerin bitki pasaportu sistemine kayıt durumları Çizelge 4.19.’da verilmiştir. 31 Çizelge 4.19. Bitki pasaportu sistemine kayıt durumu Bitki Pasaportu Kayıt Frekans(n) Yüzde(%) Var 30 100 Yok 0 0 Toplam 100 100 Bitki pasaportu listelenmiş bitki veya bitkisel ürünlerin karantinaya tabi hastalık ve zararlıları içermediğini gösterir. Sebze fidesi, meyve fidanı, süs bitkileri, tohumluk patates ve çiçek soğanı üreten, ithal eden, depolayan ve ticaretini yapanlar operatör olarak adlandırılır. Süs bitkileri işletmelerinin tamamı bitki pasaportu sistemine kayıtlıdır. Bitki Pasaportunda süs bitkisi üreticisinin kayıt numarası, üretim yapılan arazinin ada/parsel numaraları, satışı yapılan bitkinin Türkçe ve latince ismi, tarihi, menşei ve adedi bulunmaktadır ( Şekil 4.19.). Şekil 4.19. Bitki pasaportu örneği 4.3.12. İşletmelerin süs bitkisi üretimine başladığı türler İşletme sahiplerinin %96,62’lük kısmı Kestel İlçesinde Süs Bitkisi üretiminin başlangıcı hakkında bilgiye sahip olduklarını ve bitki tür isimlerini beyan etmişlerdir (Çizelge 4.20. ve Şekil 4.20.) 32 Çizelge 4.20. İşletmelerin süs bitkisi üretimine başladığı türler Süs Bitkileri Türleri Frekans(n) Yüzde(%) Gül 2 6,66 Top akasya 9 30 Meyve Fidanı 2 6,66 Çınar 4 13,33 Mazı 8 26,66 Kızılcık 1 3,33 Servi 2 6,66 Leylandi 1 3,33 Karaçam 1 3,33 Toplam 30 100 Yüzde(%) G Ü L T O P A K A S Y A M E Y V E F İ D A N I Ç I N A R M A Z I K I Z I L C I K Şekil 4.20. İşletmelerin süs bitkisi üretimine başladığı türler Bu sonuca göre Kestel İlçesinde süs bitkilerini üretiminin başlangıç bitkileri %30’lık oranla Top Akasya, %26,66’lık oranla mazı, %13,33’ü çınar,%6,66’lık oranla gül ve meyve fidanı, %3,33’lük oranına göre ise kızılcık ile başlamıştır. 33 6,66 30 6,66 13,33 26,66 3,33 4.3.13.Kestel ilçesinde üretilen süs bitkileri çeşitleri Kestel İlçesi Süs Bitkisi İşletmelerinin %50’si üretimde yaprağını döken süs ağaçlarını tercih etmektedir. Bunu sırasıyla %23,34 ile iğne yapraklı süs bitkileri, %10 ile bodur ağaç-ağaçcık ve çit bitkileri, %6,66 ile de sarmaşık ve sürünücü bitkiler izlemektedir (Çizelge 4.21. ve Şekil 4.21.). Çizelge 4.21.Kestel’de üretilen dış mekan süs bitkileri Dış Mekan Süs Bitkisi Grupları Frekans(n) Yüzde(%) İğne Yapraklılar 7 23,34 Yaprağını Döken Süs Ağaçları 15 50 Bodur Ağaç-Çalılar 3 10 Çit Bitkileri 3 10 Sarmaşık ve Sürünücü Bitkiler 2 6,66 Tek veya Çok yıllık çiçekler 0 0 Kaya Bahçesi Bitkileri 0 0 Su Bitkileri 0 0 TOPLAM 30 100 Üretici Sayısı(n) Yüzde(%) Şekil 4.21. Kestel’de üretilen dış mekân süs bitkileri 34 7 23,34 15 50 3 10 3 10 2 6,66 0 0 0 0 0 0 4.3.14. Kestel ilçesi süs bitkisi üretimde en çok tercih edilen türler Süs Bitkisi İşletmelerinin dış mekan süs bitkileri içerisinde üretimde en çok tercih ettiği türler Çizelge 4.22 ve Şekil 4.22’te verilmiştir. Çizelge 4.22.Kestel ilçesi süs bitkisi üretimde en çok tercih edilen türler Üretilen Türler Frekans(n) Yüzde(%) Süs Eriği 13 43,33 Çınar 6 20 Gül 3 10 Akasya 6 20 Leylandi 5 16,67 Diğer 0 0 Toplam 30 100 Üretilen Çeşitler (%) S Ü S E R İ Ğ İ Ç I N A R G Ü L A K A S Y A L E Y L A N D İ D İ Ğ E R Şekil 4.22.Kestel ilçesi süs bitkisi üretiminde en çok tercih edilen türler Süs Bitkisi işletmelerinin %43,33 lük oranla üretimde en çok tercih ettikleri dış mekan süs bitkisi süs eriğidir. Çınar ve Akasya %20, Leylandi %16,67 ve Gül %10’luk payıyla üretimde en çok tercih edilen süs bitkileri sınıfına girmektedirler. 35 43,33 20 10 20 16,67 0 4.3.15. İşletmelerin süs bitkisi çöğürü temin ettikleri kurumlar Kestel Süs Bitkileri İşletmeleri üretimde kullandıkları süs bitkisi çöğürlerini %60’lık oranla Orman Müdürlüğünün Fidanlıklarından temin etmektedirler.%23,33’lük kısmı çöğür üretimi yapan kooperatiflerden, %10’u kendi üretimlerden, %6,66’sı ise ithal çöğürleri kullanmaktadırlar (Çizelge 4.23 ve Şekil 4.23 , 4.24.). Çizelge 4.23.İşletmelerin süs bitkisi çöğürü temin ettikleri kurumlar Çöğür Temin Edilen Yer Frekans(n) Yüzde(%) Orman fidanlıkları 18 60 İthal 2 6,66 Kooperatifler 7 23,33 Kendi üretimi 3 10 Toplam 30 100 KENDİ ÜRETİMİ 10% KOOPERATİFLER 23,33% İTHAL ÇÖĞÜR 6,66% ORMAN FİDANLIKLARI 60% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Şekil 4.23. İşletmelerin süs bitkisi çöğürü temin ettikleri kurumlar 36 Şekil 4.24.İthal fidan çöğürlerinde bitki etiket örneği 4.3.16.İşletmelerin fidan üretiminde tercih ettikleri çoğaltım yöntemleri Çizelge 4.24 ve Şekil 4.25.’in incelenmesinden anlaşılacağı gibi Süs Bitkisi İşletmeleri, üretim materyallerini çoğaltım işlemlerinde %70 oranında vegetatif yöntemlerden, %30 oranında generatif yöntemlerden faydalanmaktadırlar. Çizelge 4.24.İşletmelerin fidan üretiminde tercih ettikleri çoğaltım yöntemleri Kullanılan Yöntem Üretici Sayısı(n) Yüzde(%) Generatif Yöntemler 9 30 Vegetatif Yöntemler 21 70 37 Generatif Yöntemler 30% Vegetatif Yöntemler 70% Şekil 4.25. İşletmelerin fidan üretiminde tercih ettikleri çoğaltım yöntemleri 4.3.17. İşletmelerin tercih ettikleri vegetatif üretim yöntemleri Süs Bitkisi üreticileri vejetatif üretim yöntemlerinden çok tercih ettikleri metodlar %50 oranıyla çelikle üretim (Şekil 4.26), %33,34 oranıyla aşı ile üretim ve %16,66’lık oranla daldırma ile üretimdir (Çizelge 4.25. ve Şekil 4.27.). Çizelge 4.25.İşletmelerin tercih ettikleri vegetatif üretim yöntemleri Vegetatif Üretim Yöntemleri Frekans(n) Yüzde(%) Çelik ile Üretim 15 50 Aşı ile Üretim 10 33,34 Daldırma il Üretim 5 16,66 38 Şekil 4.26. Akçaağaç çoğaltım tekniği örneği 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Ç E L İ K İ L E Ü R E T İ M A Ş I İ L E Ü R E T İ M D A L D I R M A İ L E Ü R E T İ M Şekil 4.27. İşletmelerin tercih ettikleri vegetatif üretim yöntemleri 4.3.18. İşletmelerin süs bitkisi çoğaltımında çelik alma yöntemleri Kestel İlçesi Süs Bitkileri İşletmeleri çelikle çoğaltım yöntemleri içerisinde bitki bölümlerinden çelik alma oranları %66,67 ile gövde çeliği iken %16,66 kök çeliği, %16,66 yaprak çeliği ile çoğaltım yapmaktadırlar ( Çizelge 4.26. ve Şekil 4.28.). 39 Çizelge 4.26. İşletmelerin süs bitkisi çoğaltımında çelik alma yöntemleri Çelik alınan bölüm Frekans(n) Yüzde(%) Gövde Çeliği 20 66,67 Kök Çeliği 5 16,66 Yaprak Çeliği 5 16,66 17% Gövde Çeliği 16% Kök Çeliği Yaprak Çeliği 67% Şekil 4.28. İşletmelerin süs bitkisi çoğaltımında çelik alma yöntemleri 4.3.19.İşletmelerin çöğür dikim mesafeleri Süs Bitkileri Üreticilerinin arazide çöğür dikimi için tercih ettikleri sıra üzeri ve sıra arası mesafeler %66,67’lik oranla 40-90cmve %33,33’lük oranla 40-80cm arasıdır (Çizelge 4.27. ve Şekil4.29. ,Şekil 4.30.). Çizelge 4.27. İşletmelerin çöğür dikim mesafeleri Fidan dikim aralığı(cm) Frekans(n) Yüzde(%) 40-90 cm 20 66,67 40-80 cm 10 33,33 30-80 cm 0 0 50-100 cm 0 0 40 02%% 40-90 cm 40-80 cm 30-80 cm 50-100 cm 98% Şekil 4.29. İşletmelerin çöğür dikim mesafeleri Şekil 4.30.40x90cm aralıkla dikilmiş batı çınarı 4.3.20. İşletmelerin süs bitkisi fidanlarına repikaj uygulamaları Arazide sık dikilen fidanların daha iyi bir kök gelişimi yapması için, bulundukları yerden daha geniş bir alana taşınarak dikilmesi işlemine repikaj denir. Kestel ilçesi süs bitkisi işletmelerinin %83,33’ü ürettikleri süs bitkisi fidanlarına repikaj uygulamaktadırlar (Çizelge 4.28. ve Şekil 4.31.). 41 Çizelge 4.28.İşletmelerin süs bitkisi fidanlarına repikaj uygulamaları Repikaj Uygulaması Frekans(n) Yüzde(%) Yapıyorum 25 83,33 Yapmıyorum 5 16,67 Toplam 30 100 100 80 60 83,33 40 20 0 16,67 Yapıyorum Yapmıyorum Şekil 4.31. İşletmelerin süs bitkisi fidanlarına repikaj uygulamaları 4.3.21.Süs Bitkisi işletmelerinde repikaj dikim aralığı Süs bitkileri işletmelerinin çok yüksek oranı(%90), süs bitkisi fidanlarını açık arazide repikaj dikim aralıkları 150 cm sıra üzeri, 200 cm sıra arası dikim mesafesidir (Çizelge 4.29.ve Şekil 4.32.) Çizelge 4.29. Süs Bitkisi işletmelerinde repikaj dikim aralığı dağılımı Repikaj dikim aralığı Frekans(n) Yüzde(%) 200-200 cm 3 10 150-120 cm 27 90 120-120 cm 0 0 100-100 cm 0 0 Toplam 30 100 42 0% 10% 90% 200-200 cm 150-120 cm 120-120 cm 100-100 cm Şekil 4.32. Süs Bitkisi işletmelerinde repikaj dikim aralığı dağılımı 4.3.22. İşletmelerin dış mekan süs bitkilerinde uyguladıkları aşı yöntemleri Süs Bitkileri İşletmeleri, %87’lik oranla göz aşı, %13’lük oranla kalem aşı uygulamaktadırlar (Çizelge 4.30 ve Şekil 4.33). Çizelge 4.30.İşletmelerin dış mekan süs bitkilerinde uyguladıkları aşı yöntemleri Aşı Çeşitleri Frekans(n) Yüzde(%) Göz Aşı 26 86,66 Kalem Aşı 4 13,34 Toplam 30 100 43 Göz Aşı 87% 13% 13% Kalem Aşı Şekil 4.33.İşletmelerin dış mekan süs bitkilerinde uyguladıkları aşı yöntemleri 4.3.23. İşletmelerin aşı kalemi muhafaza yöntemleri İşletmeler aşı yapmak için temin ettikleri aşı kalemlerini, aşı için uygun zaman gelinceye kadar %70 oranla soğuk hava depolarında saklamaktadırlar. %30’luk orandaki üreticiler ise aşı kalemi saklama imkanlarının olmadığını belirtmişlerdir (Çizelge 4.31. ve Şekil 4.34). Çizelge 4.31. İşletmelerin aşı kalemi muhafaza yöntemleri Aşı Kalemi Muhafaza Koşulları Frekans(n) Yüzde(%) Soğuk Hava Deposu 21 70 Toprağa Gömmek 0 0 Muhafaza İmkanı yok 9 30 Toplam 30 100 44 MUHAFAZA İMKANIM YOK 30% TOPRAĞA GÖMEREK 0% SOĞUK HAVA DEPOSU 70% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Süs Bitkisi Aşı Kalemi MuhafazaAlanı Dağılımı(%) Şekil 4.34.İşletmelerin aşı kalemi muhafaza yöntemleri 4.3.24. İşletmelerin üretim deseni seçerken dikkat ettikleri hususlar Kestel ilçesindeki Süs Bitkisi işletmelerinin üretim desenini seçerken önem verdikleri tek kriterin %100 oranıyla piyasanın durumu olduğu tespit edilmiştir. Diğer tarım ürünlerinde de olduğu gibi sene bazında getirisi yüksek olan ürünler piyasa şartlarına göre üretime alınmaktadır (Çizelge 4.32.). Çizelge 4.32. İşletmelerin üretim deseni seçerken dikkat ettikleri hususlar Üretim Deseni Seçim Nedenleri Frekans(n) Yüzde(%) Piyasanın Durumu 30 100 Arazinin Durumu 0 0 Sahip olunan üretim materyali 0 0 Sözleşmeli Üretim Yapma 0 0 Toplam 30 100 4.3.25. Üretim parsellerinde kök-ur nematodu analizi yapılma durumları Kestel İlçesindeki Süs Bitkileri üreticilerinin tamamı (%100) üretime başlamadan önce topraklarında nematod analizi yaptırmaktadırlar (Çizelge 4.33.). Nematod analiz örneği EK 3 de verilmiştir. 45 Çizelge 4.33. Üretim parsellerinde kök-ur nematodu analizi yapılma durumları Nematod analizi Frekans(n) Yüzde(%) Yaptırıyorum 30 100 Yaptırmıyorum 0 0 Toplam 30 100 Bitki Pasaportu Sistemine kayıt için zorunlu olan bu analiz üreticilerin üretim parsellerinde toprak kökenli zararlılarla mücadele de başarılı olmalarına destek vermektedirler. Kök-Ur Nematodu bulunan arazilerde Karantina şartları gereği sıfır tolerans olduğundan üretime izin verilmemektedir. Nematod analizi yapılan üretim parsellerinden, temiz çıkanlara süs bitkisi üretim izni verilmektedir. 4.3.26. İşletmelerin bitki besleme için toprak analizi yaptırma durumları Süs Bitkileri Üreticileri, yaptırılması zorunlu olan Toprak Nematodu analizini %100 oranında yaparken, bitki besleme için gerekli olan gübre analizini yaptırmamaktadırlar ( Çizelge 4.34). Çizelge 4.34. İşletmelerin bitki besleme için toprak analizi yaptırma durumları Toprak Analizi Frekans(n) Yüzde(%) Yaptırıyorum 0 0 Yaptırmıyorum 30 100 Toplam 100 100 4.3.27. İşletmelerin sergi yeri sahiplik durumları Süs Bitkileri işletmelerinin fidan satış yerine sahip olma oranları %13,33 tür. %86,67’lik kısmının ürettikleri süs bitkilerini sergileyip, pazarlayabilecekleri bir alan bulunmamaktadır ( Çizelge 4.35. ve Şekil 4.35.). 46 Çizelge 4.35. İşletmelerin sergi yeri sahiplik durumları Fidan Sergi Alanı Frekans(n) Yüzde(%) Var 4 13,33 Yok 26 86,67 Toplam 30 100 Süs Bitkisi Fidan Sergi Alanı Dağılımı (%) V A R Y O K Şekil 4.35. İşletmelerin sergi yeri sahiplik durumları 4.3.28.Üretimi yapılan süs fidanların satış yerleri Süs Bitkisi İşletmeleri, yetiştirilen ürünleri pazarlama kanalları, %33.33’erlik oranlar ile peyzaj firmaları ve diğer süs bitkileri işletmelerine %17’lik oranlar ile ise belediyelere ve nihai kullanıcılara pazarlamaktadırlar( Çizelge 4.36. ve Şekil 4.36.). Çizelge 4.36. Üretimi yapılan süs fidanların satış yerleri Fidan Satış Noktaları Frekans(n) Yüzde(%) Belediyeler 5 16,66 Peyzaj Firmaları 10 33,33 Fidancılık İşletmeleri 10 33,33 Nihai Tüketiciler 5 16,67 Toplam 30 100 47 13,33 86,67 17% 17% Belediyeler Peyzaj Firmaları Fidancılık İşletmeleri 33% 33% Nihai Tüketiciler Şekil 4.36. Üretimi yapılan süs fidanların satış yerleri 4.3.29. İhracatın toplam ürün satışı içerisindeki payı Kestel İlçesindeki Süs Bitkisi işletmelerinin %83,33’ü ürettikleri süs bitkilerini iç pazarda değerlendirmektedirler. %6’lık bir kesim toplam satışlarının %10’nu, %10’luk orandaki işletme ise toplam satışlarının %20’sini ihrac etmektedir (Çizelge 4.37. ve Şekil 4.37.) Çizelge 4.37. İhracatın toplam ürün satışı içerisindeki payı İhracat Oranları(%) Frekans(n) Yüzde(%) %0 25 83,33 %10 2 6,66 %20 3 10 %50 0 0 %100 0 0 Toplam 30 100 48 İhracatın Toplam Üretim İçindeki Payı(%) 0 1 0 2 0 5 0 1 0 0 Şekil 4.37. İhracatın toplam ürün satışı içerisindeki payı 4.3.30. İşletmelerin üretim masrafları dağılımı Kestel ilçesindeki süs bitkileri işletmelerinin üretim masraflarının dağılımı Çizelge 4.38. ve Şekil 4.38.’de görülmektedir. Çizelge 4.38. İşletmelerin üretim masrafları dağılımı Üretim Masrafları Frekans(n) Yüzde(%) Üretim Materyali 2 6,66 İşgücü 3 10 İlaç-Gübre 25 83,33 Sulama 2 6,66 Pazarlama 0 0 Toplam 30 100 49 83,33 6,66 10 0 0 83,33 10 6,66 6,66 0 ÜRETİM MATERYALİ İŞGÜCÜ İLAÇ-GÜBRE SULAMA PAZARLAMA Üretim Masrafları (%) Şekil 4.38. İşletmelerin üretim masrafları dağılımı Süs Bitkisi işletmelerinin %83,33’ü için üretim masraflarının en önemlisinin ilaç-gübre olduğu, %10’luk oran için iş gücü, %6.66’lık oranlar için sulama ve üretim materyali olduğu tespit edilmiştir. 4.4. İşletmelerin üretimde yaşadıkları sorunlar 4.4.1. İşletmelerin üretim parseli bulma zorlukları Süs Bitkileri işletmelerinin tamamı üretim yapılacak arazi bulmakta sıkıntı yaşamaktadır. Kestel ilçesinde tarım arazilerinin büyük kısmında meyvecilik üretimi yapıldığından dolayı boş arazi bulmakta zorlanılmaktadır (Çizelge 4.39.). Çizelge 4.39. İşletmelerin üretim parseli bulma zorlukları Üretim Yeri Bulma Zorluğu Frekans(n) Yüzde(%) Var 30 100 Yok 0 0 Toplam 30 100 50 4.4.2.İşletmelerin üretim parseli bulma zorluklarının nedenleri İşletmelerin üretim parseli bulma zorluklarının nedenlerine ilişkin sonuçlar Çizelge 4.40. ve Şekil 4.39.’de görülmektedir. Çizelge 4.40. İşletmelerin üretim parseli bulma zorluklarının nedenleri Üretim Yeri Bulma Zorlukları Önem Sırası Frekans(n) Yüzde(%) Kiralık arazi azlığı 3 10 Arazilerin küçük olması 7 23,33 Drenaj yetersizliği 3 10 Sulama suyu olmaması 12 40 Arazi yolunun bulunmaması 5 16,67 Toplam 30 100 Süs Bitkisi İşletmelerinin Üretim Yeri Bulma Zorlukları Sebepleri (%) 40 23,33 16,67 10 10 Şekil 4.39. İşletmelerin üretim parseli bulma zorluklarının nedenleri Süs Bitkileri İşletmelerinin %40’lık oranı arazi bulmakta zorlanmalarının sebebi arazilerde sulama suyunun bulunmamasına, %23,33’üne göre kiralık arazilerin küçük parseller olması, %16,67’lik kısma göre arazilerin yolunun bulunmayışı ve %10’arlık oranlara göre drenaj olmayışı ve kiralık arazilerin azlığı olduğu tespit edilmiştir. 51 4.4.3. İşletmelerin iş gücü sorunları Çizelge 4.41. ve Şekil 4.40.’dan da görüleceği gibi Süs Bitkisi işletmelerinin %100’ü iş gücü sorunu yaşamaktadır. Çizelge 4.41. İşletmelerin iş gücü sorunları İşgücü Sorunu Frekans(n) Yüzde(%) Evet 30 100 Hayır 0 0 Toplam 30 100 İşgücü Sorunu Dağılımı (%) E V E T H A Y I R Şekil 4.40. İşletmelerin iş gücü sorunları 4.4.4.İşletmelerin iş gücü sorunlarının nedenleri Kestel ilçesi süs bitkisi işletmelerinin %83,33’ü kalifiye eleman sorunu yaşamaktadır. %13,3’ü ise işgücü sorununun sebebini işgücü maliyetlerinin yüksek olmasına dayandırmaktadır (Çizelge 4.42. ve Şekil 4.41.) 52 100 0 Çizelge 4.42. İşletmelerin iş gücü sorunlarının nedenleri Sorun Çeşidi Frekans(n) Yüzde(%) Kalifiye Eleman Eksikliği 25 83,33 İşgücü Maliyetleri 5 16,67 Süreklilik olmaması 0 0 Toplam 30 100 Süreklilik Olmaması; 0 İşgücü Maliyetleri; 16,67 Kalifiye Eleman Eksikliği; 83,33 Şekil 4.41. İşletmelerin iş gücü sorunlarının nedenleri 4.4.5. İşletmelerin üretim alanlarında sulama suyu sorunları İşletmelerin üretim alanlarında sulama suyu sorunları varlığına ilişkin sonuçlar Çizelge 4.43. ve Şekil 4.43.’de görülmektedir. Çizelge 4.43. İşletmelerin üretim alanlarında sulama suyu sorunları varlığı Sulama Suyu Varlığı Frekans(n) Yüzde(%) Ever(var) 18 60 Hayır(yok) 12 40 Toplam 30 100 53 40% Evet(var) Hayır(yok 60% Şekil 4.42. İşletmelerin üretim alanlarında sulama suyu sorunları Süs bitkisi işletmelerinin %60’ı, üretim yapılacak parsellerde sulama sorunu yaşamaktadır. Bu sorunun kaynağına ilişkin veriler Çizelge 4.44. ve Şekil 4.50.’de görülmektedir. İşletmelerin %70’i yetersiz su kaynağından, %20’si sulama suyundaki yüksek kireç ve tuz oranlarından, %10’u ise suyun yüksek PH derecesine sahip olduğu için sorun yaşamaktadırlar. Çizelge 4.44. İşletmelerin üretim alanlarında sulama suyu sorunları nedenleri Sorun Çeşidi Frekans(n) Yüzde(%) Yetersiz Su Kaynağı 21 70 Yüksek PH 3 10 Yüksek Kireç ve Tuz 6 20 Toplam 30 100 54 Yüksek Kireç ve Tuz 20% Yüksek PH 10% Yetersiz Su Kaynağı Yetersiz Su Yüksek PH Kaynağı 70% Yüksek Kireç ve Tuz Şekil 4.43. İşletmelerin üretim alanlarında sulama suyu sorunları nedenleri 4.4.6.İşletmelerin zirai mücadele sorunları Süs bitkisi işletmelerinin tamamının süs bitkileri hastalık ve zararlılarıyla başarılı bir şekilde mücadele ettikleri tespit edilmiştir (Çizelge 4.45 ve Şekil 4.51). Çizelge 4.45.İşletmelerin zirai mücadele sorunları Hastalık-Zararlı Mücadelesi Sorun Frekans(n) Yüzde(%) Evet (sorun yaşıyorum) 0 0 Hayır (sorun yok) 30 30 Toplam 30 100 4.4.7. İşletmelerin teknik bilgi sorunları Süs bitkisi işletmeleri, üretim yaptıkları bitkilerle ilgili teknik bilgi sorunu yaşamamaktadır(Çizelge 4.46.). Çizelge 4.46. İşletmelerin teknik bilgi sorunları Teknik Bilgi Sorunu Frekans(n) Yüzde(%) Evet (yaşıyorum) 0 0 Hayır (yaşamıyorum) 30 100 55 4.4.8. İşletmelerin pazarlama sorunları Kestel ilçesi süs bitkileri işletmelerinin %66.67’lik kısmı ürettikleri bitkileri pazarlama konusunda sorunlar yaşamaktadırlar (Çizelge 4.47. ve Şekil 4.44). Çizelge 4.47. İşletmelerin pazarlama sorunları Pazarlama Sorunu Frekans(n) Yüzde(%) Evet 20 66,67 Hayır 10 33,33 Toplam 30 100 HAYIR(SORUN YOK 33,33 EVET(SORUN VAR) 66,67 0 10 20 30 40 50 60 70 80 evet(sorun var) hayır(sorun yok Şekil 4.44.İşletmelerin pazarlama sorunları 4.4.9.İşletmelerin pazarlama sorunları nedenleri Kestel İlçesindeki süs bitkileri işletmelerinin pazarlama sorunlarına ilişkin nedenler Çizelge 4.48. ve Şekil 4.45.’de sıralanmaktadır. 56 Çizelge 4.48. İşletmelerin pazarlama sorunları nedenleri Pazarlama Sorun Çeşitleri Frekans(n) Yüzde(%) Pazarlama elemanı yokluğu 0 0 Fiyat istikrarının olmaması 2 6,66 Ödemelerde yaşanan sıkıntı 10 33,33 Haksız rekabet 10 33,33 İthal ürünler 8 26,67 Diğer 0 0 Toplam 30 100 Süs Bitkileri Pazarlama Sorunları Dağılımı (%) P A Z A R L A M A F İ Y A T Ö D E M E L E R D E H A K S I Z İ T H A L D İ Ğ E R E L E M A N I İ S T İ K R A R I N I N Y A Ş A N A N R E K A B E T Ü R Ü N L E R Y O K L U Ğ U O L M A M A S I S I K I N T I Şekil 4.45. İşletmelerin pazarlama sorunları nedenleri Süs bitkisi işletmelerinin %33.33’lük kısmı satmış oldukları bitkilerin ödemelerinde sorun yaşamaktadırlar, yine %33.33’lük kısmı sektörde haksız rekabet olduğunu düşünmektedir. %26.67’lik kısma göre ise pazarlama konusundaki sorun ithal edilen süs bitkilerinin olduğu belirtilmiştir. 57 0 6,66 33,33 33,33 26,67 0 4.5.Süs bitkisi işletmelerinin tavsiyeleri Kestel ilçesi süs bitkisi işletmelerinin sektörün gelişmesine yönelik önerilerin sonuçlarına ilişkin veriler Çizelge 4.49. ve Şekil 4.46.’ de verilmektedir. Çizelge 4.49. Süs bitkisi işletmelerinin sektöre dair önerileri Öneri Dağılımı Frekans(n) Yüzde(%) Organize Süs Bitkileri Bölgeleri Kurulmalı 1 3,33 Ürün Bazlı Destekleme Getirilmeli 3 10 Sözleşmeli Üretim Modeline Geçilmeli 1 3,33 İhracata Yönenilmeli 0 0 İthal fidan yerine yerli fidan tercih edilmeli 22 73,34 Fuarlara Katılım Desteklenmeli 3 10 Toplam 30 100 Kestel ilçesi süs bitkisi işletmelerinin çok büyük oranı(%73.34) sektörde ithal fidan yerine yerli üretimin tercih edilmesi gerektiğini belirtmiştir. %10’arlık kısma göre Bakanlığın havza bazlı destekleme modelinden ürün bazlı destekleme modeline geçilmesini ve ihracat potansiyelinin arttırılması için fuarlara katılım desteği verilmesi gerektiğini savunmaktadır. %3.33’erlik bölümdeki işletmelere göre ise organize süs bitkileri sanayi bölgelerinin kurulması ve sözleşmeli üretim modeline geçilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Organize Süs Bitkileri Bölgeleri Kurulmalı 10% 3%10% 30%% Ürün Bazlı Destekleme Modeline Geçilmeli Sözleşmeli Üretim Modeline Geçilmeli 74% İhracata Yönenilmeli İthal Fidan yerine Yerli Fidan Tercih edilmeli Şekil 4.46. Süs bitkisi işletmelerinin sektöre dair önerileri 58 5. TARTIŞMA ve SONUÇ Süs Bitkiler üretimi ile ilgili çalışmalar çoğunlukla kesme çiçekler üzerine yapıldığı için, diğer dış mekan süs bitkileri fidan üretimi ile ilgili araştırma sayısı kısıtlıdır. Türkiye’de de sektörle ilgili her geçen gün ilerleme kaydedilmektedir. Ülke ekonomisine alternatif bir istihdam kapısı oluşmaktadır (Karagüzel 2010). Sektör’ün gelişimde kamunun ve özel sektörün payı büyüktür. 90’lı yıllardan itibaren tarım sektöründe alt sektör olarak önemli bir konuma ulaşmaktadır (Yazıcı 2015).Türkiye’de süs bitkisi üretim alanları sulama, drenaj vb. durumlarından dolayı bazı bölgelerde yoğunlaşmıştır. Bursa İli Kestel İlçesi süs bitkileri üretimi açısından Türkiye’de öncü olan bölgelerdendir. Kestel’de 1940’lara dayanan süs bitkisi üretimi, kentin önemli gelir kaynaklarındandır. Bu çalışmada, Kestel’de Süs Bitkisi Üretiminin Mevcut Durumu incelenmiş, üretim olanakları, Pazar durumu, yaşanan sorunlar araştırılmış ve çözüm önerileri sunulmuştur. Yalova'da yapılan Temel (2011) çalışmada; iç mekan, dış mekan, kesme çiçek üreticisi firmalarla anket çalışması yapılmış ve çalışmada 23 üreticinin dış mekan süs bitkisi üretimi yaptığı sonucuna ulaşılmıştır. Süs bitkisi üretimi grubunda dış mekan süs bitkilerinin ağırlıklı faaliyet oranının % 25,6 olduğu görülmüştür. Ay (2009) Yalova'da bulunan 52 adet süs bitkisi işletmecileri ile anket çalışması yapmış ve işletmecilerin % 31,1’i dış mekan bitki yetiştiriciliği yapmakta olduğunu rapor etmiştir. Aydoseli (2001)'in çalışmasında ise dış mekan süs bitkileri üretimi yapan 28 işletmeci bulunmaktadır. Kestel ilçesindeki tüm fidancılar dış mekan süs bitkisi üretimi yapmaktadır. Temel (2011) yaptığı çalışmada üreticilerin yaş ortalamasını 48 bulmuştur. Kestel ilçesinde süs bitkisi üreticilerinin yaş ortalaması Yalova iliyle aynı sayılacak şekilde (47,5 ortalama yaş) olduğu görülmüştür. Yapılan çalışma sonucunda işletmecilerin %96,67’sinin cinsiyetinin erkek olduğu ortaya çıkmıştır. Temel (2011) çalışmasında, Yalova ilinde süs bitkisi üreticilerinin ise % 95,6’sının cinsiyetinin erkek olduğunu, Ay (2009) ise işletmecilerin % 82,7’sinin erkek olduğunu ifade etmiştir. 59 İşletmecilerin fidancılık deneyimleri ortalama 22 yıldır. 20 yıl üzerinde deneyime sahip olan işletmeci oranı % 70’tir. Temel (2011)'in araştırmasında ise, süs bitkileri üretimi yapan işletmecilerden, 20 yıl üzerinde deneyime sahip olan işletmeci oranı % 47,8 olarak belirlenmiştir. Ay (2009)' ın çalışmasına göre, süs bitkileri üretimi yapan işletmecilerden % 82,7 gibi önemli bir bölümü en az 7 yıldır bu işi yapmaktadır. Bu değerlere göre, Kestel ilçesi süs bitkisi işletmelerinin daha önce yapılan araştırmaların verilerinden daha fazla iş deneyimine sahip oldukları görülmüştür. Süs bitkisi üreticilerinin eğitim seviyesinin en yüksek oranları %30 ilk okul mezunu, %30 üniversite mezunu bulunmuştur. (Temel 2011)' in yaptığı çalışmaya göre, Yalova ilinde süs bitkisi işletmecinin % 32.2'si lise, % 34.4'ü üniversite mezunu olarak ifade edilmiştir. Ay (2009)'ın yaptığı anket sonucuna göre, Yalova ilinde süs bitkisi üreten işletmecilerin % 55.8'i lise, % 32.7'si üniversite mezunudur. Bu sonuçlara göre Yalova ilindeki işletmecilerin eğitim seviyeleri, Kestel ilçesine göre daha yüksektir. Eroğlu (2016) yapmış olduğu çalışmada Yalova ili süs bitkisi işletmelerinin % 90.7'si ziraat mühendisi / peyzaj mimarı çalıştırdığını belirtmiştir. Kestel ilçesinde bu oran yalnızca %3.33’tür. Temel (2011)' in çalışmasında çıkan sonuca göre ise; bu oran % 23.3'tür. Bu değerlere göre, işletmedeki teknik eleman sayısının yetersiz kaldığı görülmektedir. Temel (2011)'in çalışmasına göre işletmeciler, işgücü sorunu, sulama suyu sorunu, kredi sorunu hastalık zararlı sorunu ve teknik bilgi sorunu olduğu görülmektedir. Çalışmada Kestel süs bitkisi işletmelerinin tamamı iş gücü sorunu yaşamaktadır. Öncelikli iş gücü sorunu %83,33’lük oranla kalifiye eleman eksikliğidir. Aydoseli (2001)'e göre de yaşanan sorunlar, bitki materyalinin temini ve üretim tekniklerindeki yetersizliktir. Çoğu işletmeci teknik eleman çalıştırsa da, teknik eleman sayısının azlığı sonucu, sorunlar tamamen çözülememektedir. Türkiye bitki çeşitliliği bakımından zengin kaynaklara sahip olup, 871 doğal odunsu tür bulunmaktadır Aksoy (2014). Çalışmada, anket yapılan 30 işletmenin süs bitkisi üretim ve satışı yapılan türler içinde toplam 30 türün doğal olduğu belirlenmiştir(Ek 1). Bu durum ülkemizde bulunan süs bitkisi olabilecek doğal türlerin hızlı bir şekilde kültüre alınması 60 gerekmektedir. Ayrıca doğal türlerin insana faydaları halk arasında bilinmektedir (Altay ve Çelik 2011). Türkiye’nin bitki çeşitliliği avantajlarının değerlendirilmesi, gen kaynaklarının yok olmasına karşı önlemlerin alınması gerekmektedir (Kesici ve ark 2010). Ayrıca doğal bitki örtümüzde mevcut süs bitkisi olan veya olabilecek türlerin kültüre alma çalışmalarına hız verilmesi ve kültüre alınabilenler için üretim alanları belirlenmesi gerekmektedir. Sonuç olarak Kestel ilçesinde;  Süs Bitkileri üreticilerinin yaş ortalaması 47,5’tir. %26,66’sı 36-45 yaş arasında bulunmaktadır.  Okuma yazma bilmeyen süs bitkisi üreticisi bulunmamaktadır. En yüksek orandaki eğitim seviyeleri %30’ar ilkokul ve üniversite mezunu üreticilerdir.  Süs bitkisi üreticilerinin %96.67’sinin cinsiyeti erkektir.  Süs Bitkisi İşletmecilerinin sektördeki ortalama deneyim süresi 21,6 yıldır. Üreticilerin %70’i sektörde 20 yıl ve üzeri deneyime sahiptir.  Süs Bitkileri İşletmelerinin %66,66’lık kısmı 2000-2009 yılları arasında kurulmuştur.  Süs Bitkileri üreticilerinin üretim ile ilgili sertifika ve kurs belgesine sahiplik durumu %50’dir.  Süs Bitkileri işletmelerinin %90’ı şahıs işletmesidir.  Süs Bitkileri işletmelerinin tamamının sorumluluğu şirket sahibine aittir.  Süs Bitkileri işletmelerinin %100’ü dış mekan süs bitkisi üretimi yapmaktadırlar.  Süs Bitkileri işletmelerinin %33,33’ü sadece üretim, %66,67’si üretim ve pazarlamayı beraber yürütmektedirler.  İşletmelerin %50’si için en yoğun iş gücü dönemi İlkbahardır.  Süs Bitkileri işletmelerinde sorumlu teknik eleman çalıştırma oranı %3,33’tür.  Süs Bitkileri İşletmelerinin %96,67’si Süs Bitkileri Kooperatifine üyedir.  Süs Bitkileri İşletmelerinin %66,67’si tarımsal amaçlı kredi kullanmaktadır.  Süs Bitkileri üreticilerinin %70’inin sektör dışı geliri bulunmamaktadır.  Süs Bitkileri işletmelerinin üretim yaptıkları arazilerin mülkiyet durumunun %90’ı kiralık arazilerdir.  Süs Bitkisi işletmelerinin %56,66’sı 11-50 da arasında, %20’si 5,1-10 da arasında, %13,34’ü 1,1-5 da arasında üretim yapmaktadır. 61  İşletmelerin, süs bitkisi üretici belgesine sahiplik durumları %10’dur.  İşletmelerin Bitki Pasaportu Sistemine kayıt durumları %100’dür.  Kestel İlçesinde süs bitkisi üreticilerinin %30’u Top Akasya, %26,66’sı Mazı, %13,33’ü Çınar, %6,66’sı gül ve servi, %3,3’ü leylandi ve karaçam ile üretime başlamışlardır.  Kestel İlçesinde üretilen dış mekan süs bitkilerini %50’si yaprağını döken süs ağaçlarından oluşmaktadır.  Süs bitkisi işletmelerinin%43,33’ü süs eriği, %20’si çınar ve akasya, %16,67’si leylandi, %10’unun en çok tercih ettikleri bitki güldür.  Süs Bitkileri işletmelerinin %60’ı üretimde kullandıkları süs bitkisi çöğürlerini orman fidanlıklarından temin etmektedirler.  Süs Bitkileri İşletmeleri %70 oranıyla bitki çoğaltım işlemlerinde vejetatif üretim yöntemlerini uygulamaktadır.  Süs Bitkileri İşletmelerinin %50’si vejetatif üretim yöntemlerinden tercih ettikleri yöntem çelik ile üretimdir. Çelik ile çoğaltım yöntemleri arasından tercih edilen yöntemler %66,67 oranıyla gövde çeliği ile, %16,66’lık oranlarla kök ve yaprak çelikleri tercih edilmektedir.  Süs Bitkileri Üreticilerinin üretilen süs bitkisi fidanlarında %86,66’lık oranla göz aşı yöntemini kullanmaktadırlar.  Süs Bitkisi İşletmelerinin süs bitkilerinde aşı için gerekli olan aşı kalemleri soğuk hava deposunda muhafaza etme oranı %70’tir.  Süs Bitkileri İşletmelerinin açık arazide çöğür dikim sıra üzeri ve sıra arası mesafe oranları %66,67’si 40-90cm ye, %33,33’ü 40-80 cm arasına dikim yapmaktadırlar.  Süs Bitkileri işletmelerinin %83,33’ü üretilen süs bitkisi fidanlarına repikaj uygulamaktadır.  Süs Bitkisi İşletmelerinin tamamı üretim desene seçimlerini piyasanın durumuna göre seçmektedirler.  İşletmelerin üretime başlamadan önce, toprak nematodları için, toprak numunesi aldırma oranı %100’dür.  Süs bitkisi işletmeleri gübreleme için toprak analizi yaptırmamaktadırlar.  Süs Bitkileri İşletmelerini ürettikleri süs bitkilerini sergileyebildikleri sergi alanına sahiplik oranı %13.33’tür. 62  Süs Bitkisi İşletmeleri, ürettikleri malları %33,33 oranında diğer fidancılık firmaları ve peyzaj firmalarına, %16,67’lik oranlarla belediyeler ve nihai tüketicilere satmaktadırlar.  Süs Bitkisi İşletmelerinin %8,333’ü ihracat yapmamaktadır. İşletmelerin %6,66’lık oranının ise, ihracat oranının toplam satışları içerisindeki payı %10’dur.  İşletmelerin %83,33’üne göre en yüksek üretim maliyeti ilaç-gübre girdileridir. Bunu sırasıyla %10 iş gücü, %6,66’şarlık oranlarla üretim maliyeti ve sulama izlemektedir.  Süs Bitkileri İşletmelerinin tamamı üretim yapılacak arazi bulma konusunda sıkıntı yaşamaktadırlar.  İşletmelerin %40’nın arazi bulamamasındaki en büyük sıkıntı, arazilerde sulama suyunun olmaması, %23,33’ü için üretim parsellerinin küçük olması, %10’arlık grup için ise kiralık arazilerin azlığı ve üretim yapılacak parsellerin yollarının olmaması gelmektedir.  Süs Bitkileri İşletmelerinin tamamı işgücü temini sorunu yaşamaktadırlar.  İşletmelerin %83,33’lük oranının iş gücü temini sorunu kalifiye eleman eksikliğidir.  Süs Bitkileri İşletmelerinin %70’i yetersiz su kaynağı, %20’si yüksek kireçli ve tuzlu sulama suyu, %10’u ise yüksek ph değerlerine sahip sulama suyu varlığından sorun yaşamaktadırlar.  İşletmelerin tamamı süs bitkileri hastalık ve zararlılarıyla mücadelede sorun yaşamadıkları tespit edilmiştir.  İşletme sahipleri tamamı, süs bitkileri üretimiyle ilgili herhangi bir teknik bilgi sıkıntısı yaşamamaktadır.  Süs Bitkileri işletmelerinin %66,67’si pazarlama ile ilgili sorun yaşarken, %33,33’ü herhangi bir sorun yaşamaktadır.  İşletmelerin %33,33’ü pazarlama konularından satış yaptıkları yerlerden ödeme alma konusunda sorun yaşamaktadırlar, gene %33,33 orandaki işletme haksız rekabet koşullarının olduğu, %26,67’lik orandaki işletmeler pazarlamanın sorununun ithal ürünler olduğunu, %6,66’lık orandaki işletmeler ise süs bitkileri fiyatlarında istikrarının bulunmadığı için pazarlama sorunu yaşamaktadırlar.  İşletmelerin %73,34’nün sektöre dair önerisi, kamu ve özel kuruluşların ve nihai tüketicilerin ithal ürünler yerine yerli malı süs bitkilerini tercih etmeleri, %10’luk 63 kısma göre Bakanlığın ürün bazlı destekleme modeline geçmesi, %3,33’lük orandaki işletmelere göre de süs bitkiler organize sanayi bölgelerinin kurulması ve sözleşmeli üretim modeline geçiş, süs bitkileri sektörü için olumlu olacağını düşünmektedir. Elde edilen bu verilerin ışığında Kestel İlçesinde süs bitkisi üretimine ilişkin sorunların çözümü ve sektör gelişimi için aşağıdaki öneriler yapılabilir;  Sektör için kalifiye eleman yetiştirecek meslek lisesi, halk eğitim merkezi vb. kurumlardan faydalanmak için plan ve programların oluşturulması.  Atıl durumda bulunan Devlet arazilerinin uzun süreli süs bitkisi üretimi için kiralanması  Süs Bitkisi Ürün Çeşitliliğini Sağlanması  Finansman desteği için düşük faizli ve uzun vadeli tarımsal kredi olanaklarının sağlanması  İhracata yönelimin sağlanabilmesi için işletmelere verilecek fuar desteği  Kestel Organize Süs bitkileri bölgesinin kurulması  Süs Bitkileri üretiminde KDV’nin düşürülmesi.  Bakanlık desteklemelerinde havza bazlı modelin geliştirilerek ürün miktarına göre desteklenmesi  Sözleşmeli üretim modelinin geliştirilmesi.  Ülke bazında üretim planlaması yapılması.  Dış mekân süs bitkilerinde yerli çeşit sayısının azlığı sebebiyle doğal ve endemik bitki türlerinin kültüre alınıp, süs bitkisi olarak sektöre kazandırılması.  Orman Fidanlıklarının çöğür haricinde üretim yapmamaları.  Küresel ısınma nedeniyle üretimde kuraklığa dayanıklı bitkilerin daha çok tercih edilmesi, kent peyzajları kullanımı için zehirli gazları ebsorbe eden bitkilerin tercih edilmesi.  Doğadan kaçak yollarla fidan söküm ve yurtdışına kaçırmaların önüne geçilmesi için farkındalığın arttırılması. 64 KAYNAKLAR Aksoy, N.,2014. Türkiye'nin Endemik ve Nadir Odunsu Taksonları (Ağaçları ve Çalıları). http://ztbb.org/festival/geleneksel-tip-festivali-2014/turkiyenin-endemik-ve- nadir-odunsu-taksonlari-agaclari-ve-calilari/-(Erişim tarihi: 01.09.2019). Anonim, 2018a. Süs Bitkileri ve Mamülleri İhracatçılar Birliği “ 2019 Süs Bitkileri ve Mamulleri Sektör Raporu” 2-3. Anonim, 2018b.Süs Bitkileri ve Mamülleri İhracatçılar Birliği “ 2019 Süs Bitkileri ve Mamulleri Sektör Raporu” 6. Anonim, 2018c.Kaynak: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr-(Erişim tarihi 29.07.2019). Anonim, 2019a.Tarihçe.https://kestel.bel.tr/belediye/1/Tarih%C3%A7e-(Erişim tarihi 13.09.2019). Anonim, 2019b. Kaynak: https://www.lafsozluk.com/2009/02/kestel-nerededir-nereye- baglidir-kestel.html-(Erişim tarihi 29.07.2019). Anonim, 2019c. Kestel Tarım ve Orman Müdürlüğü “2019 Yılı Raporu”. 1-2. Anonim, 2019d.Bitki Pasaportu Yönetmeliği ve Operatörlerin Kayıt Altına Alınması Hakkındaki Yönetmelik, Resmi Gazete, 2 Ocak 2011 Sayı:27813, Ankara Altay, V. 2012. Mustafa Kemal Üniversitesi Tayfur Ata Sökmen Kampüsü (Hatay)’nün Süs Bitkileri, Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 2 (6): 11-26. Altay, V., Çelik, O. 2011. Antakya Semt Pazarlarındaki Bazı Doğal Bitkilerin Etnobotanik Yönden Araştırılması, Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(2): 137-139. Ay,S.2009.SüsBitkileriİhracatı,SorunlarıveÇözümÖnerileri:Yalova Ölçeğinde Bir Araştırma,SDÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (3):423-443. Aydoseli, 2001. Yalova ve Çevresinde Süs Bitkileri Yetiştiriciliğinin Genel YapısıÜretime İlişkin Sorunlar ve Çözüm Olanakları. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Tekirdağ. Baktır,İ. 2013. Türkiye’de Süs Bitkilerinin Dünü, Bugünü ve Yarını, V.SüsBitkileri Kongresi,06-09 Mayıs 2013, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova. Çelikel, G. F. 2013. Süs bitkilerinin hasat sonrası kaliteleri ve yeni teknolojiler. V. Süs Bitkileri Kongresi, 06-09 Mayıs 2013, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova. Çiçekdemir, D. 2010. Türkiye’deki Süs Bitkileri Pazar Payının Araştırılması: Bursa İli Örneğinde.Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Tekirdağ. Eroğlu, A. 2016. Yalova ilinde dış mekan süs bitkilerinin mevcut durumu, sorunları ve çözüm önerileri. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Fakültesi, Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı, Tokat Gençer, B. 2014. Dünya’da ve Türkiye’de kesme çiçek sektörü pazarlama organizasyonları ve tüketici eğilimleri. Doktora Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Tekirdağ. Gülbağ, F. 2015. Türkiye’de Süs Bitkileri Islah Çalışmaları.Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 14 (2): 12-15. Gülçür, B. 2015.Dünyada, AB’de ve Türkiye’de Süs Bitkileri Sektöründeki Gelişmeler İle Bu Alandaki Uluslararası Fuarlar. AB Uzmanlık Tezi, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Ankara. Gürsan,K., Erkal, S., 1998. “Dünyada ve Türkiye’de Süs Bitkileri Üretim ve 65 Ticaretindeki Gelişmeler”. I. Ulusal Süs Bitkileri Kongresi, Bildiriler Kitabı, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, 1-11 Ekim 1998, Yalova. Karagüzel, O., Korkut, A. B., Özkan, B., Çelikel, F. G., & Titiz, S.2010. Süs BitkileriÜretimininBugünküDurumu,GeliştirilmeOlanaklarıveHedefleri.TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, s. 539-558. Ankara, Ocak11-15 Kazaz, S., Erken, K., Karagüzel, Ö., Alp, Ş., Öztürk, M., Kaya, A.S., Gülbağ, F., Temel, M., Erken, S., Saraç, Y.İ., Elinç, Z., Salman, A., Hocagil, M. 2016. Süs Bitkileri Üretiminde Değişimler Ve Yeni Arayışlar.TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi,12-16 Ocak 2015, Ankara. Kelkit A, Bulut, Y. 1998. Seralarda Süs Bitkileri Yetiştiriciliğinde Jeotermal Enerjinin Önemi. Çevre Koruma ve Araştırma Vakfı, 8 (29): 21-24 Kesici,A.2010. ÜlkemizFlorasındaDoğalOlarakYayılışGösterenSüsBitkilerinin Survey- Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi, Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 20 (2):89-95. Kurnaz, T. 2014. 1980 sonrası Türkiye ekonomisi ve dış ticaret gelişimi. Yüksek Lisans Tezi. Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Yönetimi Anabilim Dalı. Mersin. Kurt, İ. 2015. Afyonkarahisar Orman Fidanlık Müdürlüğünde Fidan Üretim Maliyetleri Üzerine Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş. Heywood, V., 2003. Conservation and sustainable use of wild species as sources of new ornamentals. Acta Horticulturae 598: 43-53. Nemutlu., E., F., Çelik, A., Sağlik, A., Devecioğlu, N., E. 2013. Tarihi Kentlerde DışMekânSüsBitkilerininKullanımı,V. SüsBitkileri Kongresi, 06-09 Mayıs 2013, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova. Niemelä, J. 1999. Ecology And Urban Planning. Biodiversity And Conservation 8, 119-131. Onay, H. A. 2008.Türkiye’de süs bitkileri sektörünün üretim ve yapısal sorunları ve öneriler. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Önder, S., & Akbulut, Ç. D. 2011. Kentsel Açık-Yeşil Alanlarda Kullanılan Bitki Materyalinin Değerlendirilmesi, Aksaray Kenti Örneği, Selçuk Tarım Ve Gıda Bilimleri Dergisi, 25 (2): 93-100. Öztürk, M. 2013. Türkiye’de süs bitkileri dış ticareti, V. Süs Bitkileri Kongresi, 06-09 Mayıs 2013, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova. Temel, M. 2011. Yalova’da Süs Bitkileri İşletmelerinin Yapısı, Üretim Olanakları,Sorunları ve Çözüm Önerileri. Yüksek Lisans Tezi, Namık KemalÜniversitesi, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Tekirdağ. Titiz, S., Çakıroğlu N., Yıldırım T.B., Çakmak S., 2000."Süs Bitkileri Üretim ve Ticaretindeki Gelişmeler", Türkiye Ziraat Mühendisliği 5. Teknik Kongresi, 12-16 Ocak 2015, Ankara. Vonk Noordegraaf, C., 1998. Trends and requirements in floriculture in Europe. Acta Horticulturea, 454: 39-48 Yazıcı, K., 2015. Tokat İli Ekolojik Koşullarında Dış Mekan Süs Bitkileri Sektör Analizi ve Uygun Üretim Alanlarının CBS İle Belirlenmesi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, İzmir. 66 Yıldırım, T.B., 2002. ‘Yaya ve Taşıt Güvenliği Açısından Yollarda Bitkisel Yasarım Uluslararası 1. Trafik ve Yol Güvenliği Kongresi Bildiriler Kitabı, 8-12 Mayıs 2002, Ankara, 49-55 s. Yılmaz, M. 2014. Kentlerdeki Bitkilendirmelerin Kültürel Açıdan Değerlendirilmesi, Çevre ve Ahlak Sempozyumu, Gaziantep Üniversitesi, 04-06 Ekim 2013, Gaziantep. 67 EKLER EK 1- Kestel İlçesinde Üretilen Dış Mekan Süs Bitkileri EK 2- Anket Çalışması EK 3- Toprak Numunesi Örneği 68 EKLER EK 1 - Kestel ilçesinde üretilen dış mekan süs bitkileri Abies nordmanniana subsp. nordmanniana Doğu Karadeniz Göknarı Acer campestre L. Ova Akçaağacı Acer negundo f. flamingo Geerinck Dişbudak Ala.Yap.Akçaağaç Acer negundo L. Dişbudak Yapraklı Akçaağaç Acer platanoides L. Çınar Yapraklı Akçaağaç Acer saccharinum L. Şeker Akçaağacı Aesculus hippocastanum L. At Kestanesi Albizia julibrissin Durazz. Gülibrişim Betula alba L. Ak Huş Betula pendula Roth. Salkım Huş Buxus sempervirens L. Adi Şimşir Catalpa bungei C.A.Mey. Top Katalpa Cedrus atlantica (Endl.) Manetti ex Carrière Atlas Sediri Cedrus deodara (Roxb. ex D.Don) G.Don Himalaya Sediri Cedrus libani A.Rich. Toros Sediri Celtis australis L. Çitlebik Cercis siliquastrum L. Erguvan Cupressus arizonica Greene Mavi Servi Cupressus macrocarpa Hartw. "Goldrest" Limoni Servi Cupressus X leylandii A.B.Jacks. & Dallim. Melez Servi Elaeagnus angustifolia L. İğde Euonymus japonica var. arg. Regel Altuni Taflan Fagus orientalis Lipsky Doğu Kayın Fraxinus americana L. Amerika Dışbudağı Ginkgo biloba L. Mabet ağacı Gleditsia triancanthos L. Giladiçya İlex aquifolium L. Çoban Püskülü Lagerstroemia indica L. Oya ağacı Ligustrum japonicum Thunb. Japon Kurtbağrı Liquidambar styraciflua L. Amerikan Sığla ağacı Liriodendron tulipifera L. Lale ağacı Magnolia grandiflora L. Büyük çiçekli manolya Malus floribunda Siebold ex Van Houtte Süs Elması Meilland Roses Meilland gülü Melia azedarach L. Tesbih ağaçı Picea abies (L.) H.Karst. Batı Ladini Picea pungens Engelm. Mavi Ladin Pinus brutia Ten. Kızılçam Pinus nigra J.F.Arnold Karaçam Pinus pinea L. Fıstıkçamı Platanus occidentalis L. Batı Çınarı Platanus orientalis L. Doğu Çınarı Prunus serrulata Lindl. Süs Kirazı Quercus rubra L. Amerikan meşesi Robinia hispida L. Pembe çiçekli akasya Salix babylonica L. Salkım Söğüt Sophora japonica L. Sofora Taxus baccata L. Adi porsuk Thuja orientalis L. Mazı Tilia rubra DC. Kafkas Ihlamuru 69 EK 2 - Anket Çalışması BURSA İLİ KESTEL İLÇESİNDE SÜS BİTKİLERİ ÜRETİMİNİN İNCELENMESİ ANKET SORULARI 2019 İşletmecinin Özellikleri 1-YAŞINIZ A) 18-25 B) 26-35 C) 36-45 D) 46-55 E) 56 Ve Üstü 2-EĞİTİM DURUMUNUZ A) Okuma Yazma Bilmiyorum B) İlkokul C) Ortaokul D) Lise E) Üniversite F) Yüksek Lisans-Doktora 3-CİNSİYETİNİZ A) Erkek B) Kadın 4-SEKTÖRDEKİ ÇALIŞMA SÜRENİZ A) 1-5 Yıl B) 6-10 Yıl C) 11-19 Yıl D) 20 Yıl ve Üstü 5-SÜS BİTKİSİ ÜRETİMİ İLE İLGİLİ BİR KURSA GİTTİNİZ Mİ VEYA BİR BELGEYE SAHİP MİSİNİZ? A) Evet B) Hayır İşletmenin Özellikleri 6-SÜS BİTKİSİ ÜRETİM İŞLETMENİZİN KURULUŞ TARİHİ A) 1970 ve Öncesi B) 1971-1990 C) 1991-2010 D) 2011-2019 7-İŞLETMENİZİN HUKUKİ YAPISI NASILDIR? A) Şahıs İşletmesi B) Şirket C) Diğer 70 8-İŞLETMENİN MÜLKİYET DURUMU A) Şahsıma Ait B) Sorumlu İşletmeci 9-SÜS BİTKİSİ GRUPLARINDAN HANGİSİNİ ÜRETİYORSUNUZ? A) İç Mekân Süs Bitkileri B) Dış Mekân Süs Bitkileri C) Kesme Çiçek D) Doğal Çiçek Soğanları 10-İŞLETMENİZİN FAALİYET ALANLARI NELERDİR? A) Üretim B) Üretim ve Pazarlama 11-İŞLETMENİZDE İŞ GÜCÜ KULLANIMINDA EN YOĞUN DÖNEM HANGİLERİDİR? A) İlkbahar B) Yaz C) Sonbahar D) Kış 12-FİRMANIZDA TEKNİK ELEMAN ÇALIŞTIRIYOR MUSUNUZ? A) Evet B) Hayır 13-SÜS BİTKİLERİ KOOPERATİFİNE ÜYE MİSİNİZ? A) Evet B) Hayır 14-İŞLEMENİZ ÜZERİNDEN TARIMSAL AMAÇLI KREDİ KULLANIYOR MUSUZ? A) Evet B) Hayır 15-SÜS BİTKİLERİ SEKTÖRÜ DIŞINDA BAŞKA GELİRİNİZ BULUNUYOR MU? A. Evet B. Hayır 16-ÜRETİM YAPTIĞINIZ ARAZİLER KİME AİT? A) Şahsıma B) Kiralık 17-ÜRETİM YAPTIĞINIZ ARAZİLERİN ALANI NE KADAR (M2) A) 100-1.000 B) 1.001-10.000 C) 10.001-50.000 D) 50.001 ve Üzeri 18-ÜRETİMİ YAPILAN SÜS BİTKİLERİNİN SATIŞ ALANLARI NERELERDİR? A) Belediyeler B) Peyzaj Firmaları 71 C) Fidan İşletmeleri D) Nihai Tüketiciler 19-SÜS BİTKİSİ FİDAN SATIŞI İÇİN SERGİ ALANINIZ VAR MI? A) Var B) Yok 20-SÜS BİTKİSİ ÜRETİCİ BELGESİNE SAHİP MİSİNİZ? A) Evet B) Hayır 21-BİTKİ PASAPORTU SİSTEMİNE KAYITLI MISINIZ? A) Evet B) Hayır 22- DIŞ MEKÂN SÜS BİTKİLERİ ÇOĞALTIMINDA KULLANDIĞINIZ YÖNTEMLER NELERDİR? A) Generatif B) Vejetatif 23-KESTEL İLÇESİNDE ÜRETİLEN SÜS BİTKİSİ GRUPLARI A) Kesme Çiçekler B) Dış Mekân Süs Bitkileri C) İç Mekân Süs Bitkileri D) Doğal Çiçek Soğanları 24-KESTEL’DE SÜS BİTKİSİ ÜRETİMİ HANGİSİ İLE BAŞLAMIŞTIR? A) Gül B) Top Akasya C) Meyve Fidanı D) Çınar E) Mazı F) Kızılcık G) Servi H) Leylandi İ) Karaçam 25-KESTEL İLÇESİNDE ÜRETİLEN DIŞ MEKÂN SÜS BİTKİSİ GRUPLARI NELERDİR? A) İğne Yapraklılar B) Yaprağını Döken Süs Ağaçları C) Bodur Ağaç-Ağaçcıklar D) Çit Bitkileri E) Sarmaşık Ve Sürünücü Bitkiler F) Tek Veya Çok Yıllık Çiçekler G) Kaya Bahçesi Bitkileri H) Su Bitkileri 26-ÜRETİMDE İLK SIRADA TERCİH ETTİĞİNİZ SÜS BİTKİSİ HANGİSİDİR? A) Süs Eriği B) Çınar 72 C) Gül D) Akasya E) Leylandi F) Diğer 27-SÜS BİTKİSİ ÜRETİMİNDE KULLANDIĞINIZ YÖNTEM HANGİSİDİR? A) Çelik İle Çoğaltım B) Aşı İle Çoğaltım C) Daldırma İle Çoğaltım 28-ÜRETİMDE HANGİ ÇELİK TÜRÜNÜ TERCİH EDİYORSUNUZ? A) Gövde Çeliği B) Kök Çeliği C) Yaprak Çeliği 29-SÜS BİTKİSİ ÇÖĞÜRLERİNİ NEREDEN TEMİN EDİYORSUNUZ? A) Orman Fidanlıklarından B) İthal Çöğür C) Kooperatiflerden D) Kendi Üretimim 30-SÜS BİTKİSİ ÇÖĞÜR DİKİM ARALIĞI NEDİR? (SIRA ÜZERİ-SIRA ARASI) A) 40-90 B) 30-90 C) 30-80 D) 50-100 31-DIŞ MEKÂN SÜS BİTKİSİNDE REPLİKAJ UYGULUYOR MUSUNUZ? A) Evet B) Hayır 32-REPLİKAJLI BİTKİ DİKİM ARALIĞINIZ NEDİR? (Sıra Üzeri-Sıra Arası) A) 200-200 B) 150-120 C) 120-120 D) 100-100 33-ÜRETTİĞİNİZ SÜS BİTKİLERİNE AŞI YAPIYOR MUSUNUZ? A. Evet B. Hayır 38-HANGİ AŞI YÖNETMİNİ TERCİH EDİYORSUNUZ? A) Göz Aşı B) Kalem Aşı 34-AŞI KALEMLERİNİ NEREDE MUHAFAZA EDİYORSUNUZ? A) Soğuk Hava Deposu B) Toprağa Gömerek C) Muhafaza İmkânım Yok 73 35-ÜRETİM DESENİNİ NEYE GÖRE SEÇİYORSUNUZ A) Piyasanın Durumuna Göre B) Arazinin Durumuna Göre C) Sahip Olduğum Üretim Materyaline Göre D) Sözleşmeli Üretim Yapıyorum 36-ÜRETİM ÖNCESİ ARAZİDE NEMATOD ANALİZİ YAPTIRIYOR MUSUNUZ? A. Evet B. Hayır 37-ÜRETİM YAPILACAK ARAZİDE GÜBRELEME İÇİN ANALİZ YAPTIRIYOR MUSUNUZ? A. Evet B. Hayır 38-ÜRETTİĞİNİZ SÜS BİTKİLERİNİN İHRACATTAKİ ORANI NEDİR? A) 0 B) %10 C) %20 D) %50 E) %100 39-EN ÖNEMLİ ÜRETİM MASRAFINIZ NEDİR? A) Üretim Materyali B) İşgücü C) İlaç-Gübre D) Sulama E) Pazarlama 40-ÜRETİM YAPILACAK ARAZİ BULMAKTA SORUN YAŞIYOR MUSUNUZ? A. Evet B. Hayır 41-YAŞADIĞINIZ SORUNLARIN EN ÖNEMLİSİ HANGİSİDİR? A) Kiralık Arazi Bulamama B) Arazilerin Küçük Olması C) Drenaj Yetersizliği D) Arazide Su Bulunmaması E) Arazilerin Yolu Olmaması 42-İŞ GÜCÜ SORUNU YAŞIYOR MUSUNUZ? A. Evet B. Hayır 43-AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİ SİZCE EN ÖNEMLİ İŞ GÜCÜ PROBLEMİDİR? A) Kalifiye Eleman Eksikliği B) İşçi Maliyetleri C) İşçilerin Süreklilik Göstermemesi 74 44-SULAMA SORUNU YAŞIYOR MUSUNUZ? A. Evet B. Hayır 45-SULAMA SULARINDA EN ÖNEMLİ PROBLEM HANGİSİDİR? A) Su Kaynaklarının Yetersiz Olması B) Suyun Ph’ının Yüksek Olması C) Suyun Kireç Ve Tuz Oranı Yüksek Olması 46-SÜS BİTKİLERİ HASTALIK Ve ZARARLILARLA MÜCADELE EDEBİLİYOR MUSUNUZ? A) Evet B) Hayır 47-YETİŞTİRİCİLİK HAKKINDA TEKNİK BİLGİ SIKINTISI YAŞIYOR MUSUNUZ? A) Evet B) Hayır 48-ÜRETTİĞİNİZ ÜRÜNLERDE PAZARLAMA SORUNU YAŞIYOR MUSUNUZ? A) Evet B) Hayır 49-PAZARLAMAYLA İLGİLİ SORUNUNUZ SİZCE NEDİR? A) Pazarlama Elemanım Yok B) Fiyatlarda İstikrar Yok C) Ödemelerde Sıkıntı Yaşıyorum D) Haksız Rekabet Olduğunu Düşünüyorum E) İthal Ürünler F) Diğer 50-SEKTÖRE DAİR ÖNERİNİZ NEDİR? A) Organize Süs Bitkileri Bölgeleri Kurulmalı B) Ürün Bazlı Destekleme Getirilmeli C) Sözleşmeli Üretim Modeline Geçilmeli D) İhracata Yönelinmeli E) İthal Fidan Yerine Yerli Fidan Tercih Edilmeli F) Fuarlara Katılım Desteklenmeli 75 EK 3- TOPRAK NUMUNESİ ÖRNEĞİ 76 ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı : Ali CEBECİ Doğum Yeri ve Tarihi : Bursa 1985 Yabancı Dil : İngilizce Eğitim Durumu Lise : Turhan Tayan Anadolu Lisesi Lisans :Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Yüksek Lisans : Çalıştığı Kurum/Kurumlar : Kestel Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü Kestel İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü İletişim (e-posta) : ali_cebeci16@hotmail.com Yayınları : 77