11 Uludag Univ. J. Fac. Vet. Med. 31 (2012), 1: 11-17 Bir Süt Sığırcılığı İşletmesinde Bovine Viral Diarrhoea (BVD) Virus Enfeksiyonunun Kontrol ve Eliminasyonu Kadir YEŞİLBAĞ* Gizem ALPAY* Pelin TUNCER* Geliş Tarihi: 07.09.2012 Kabul Tarihi: 27.09.2012 Özet: Bovine viral diarrhoea (BVD) sindirim, solunum ve reprodüktif sistem enfeksiyonlarına neden olması sebebiyle ekonomik önemi olan bir hastalıktır. Modern hayvancılık uygulamalarının temel hedeflerinden birisi de sürüde BVD virus enfeksiyonlarını kontrol altına almak ve elimine etmektir. Farklı yöntemler kullanılarak BVD’nin ülke çapında kontrol altına alındığı ya da eradike edildiği birçok örnek bulunmaktadır. BVD virus taşıyıcılarının (persiste enfekte hayvanlar) elimine edilmesi, aşılama, biyogüvenlik ve monitoring sistemlerinin uygulanması hastalığın kontrol ve eradikasyonunda takip edilen başlıca yöntemlerdir. Bu çalışmada, yeni kuru- lan ve BVDV enfeksiyonu saptanan süt sığırcılığı bir işletmede hastalık kontrol programının oluşturulması ve eliminasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Sürü taramalarında ticari bir antijen ELISA yöntemi kullanılmış, pozitif olduğu belirlenen hayvanlardan virus izolasyonu yapılmıştır. Bu kapsamda toplam 400 hayvandan alınan kan örnekleri test edilmiş, pozitif sonuç veren hayvanlar 21 gün arayla ikinci kez örneklenerek persiste enfeksi- yon yönünden kontrol edilmiştir. Çalışma sürecinde taranan düve ve erişkin sığırlarda % 1,27 (3/236) oranında akut enfeksiyon varlığı saptanırken persiste enfeksiyon belirlenememiştir. İşletmede doğan buzağıların takibinde prekolostral veya 3 aylık yaşta alınan kan örnekleri kullanılarak %4.84 (8/164) oranında persiste enfekte buzağı doğumu belirlenmiştir. Persiste enfekte buzağıların ivedilikle sürüden ayrılması ve aşılama programının uygu- lanmasına bağlı olarak bir sonraki doğum döneminde sürüde persiste enfekte buzağı doğumlarının görülmediği belirlenmiştir. Bu çalışma ile persiste enfekte buzağıların takip edilerek ayıklanması ve aşılama çalışmalarının birlikte yürütülmesiyle sürü bazında BVDV eliminasyonunun başarıyla sağlanabildiği gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: Bovine Viral Diarrhoea, BVD, Eliminasyon, Persiste enfeksiyon. Control and Elimination of Bovine Viral Diarrhoea Virus in a Dairy Herd Abstract: Bovine viral diarrhoea virus creates economically important concerns due to infection of gastrointes- tinal, respiratory and reproductive systems. One important target of modern animal husbandry is control and elimination of BVD virus infections in the herd. Several countries controlled and eradicated the disease by per- forming different strategies. Identification and elimination of BVD virus carriers (persistently infected animals), vaccination, biosecurity and monitoring are the main steps of control and eradication programmes. In this study, disease control and elimination were applied on newly established-BVDV infected dairy herd. Screening of the animals was performed by antigen ELISA and virus isolation was achieved from the antigen positive animals. For that purpose, blood samples from 400 animals were tested and antigen positive individuals were retested with 21 days intervals for identification of persistent infection animals. Although 1,27 %(3/236) of the heifers and cows were identified as acutely infected, no persistent infection was detected among those of animals. Calves were screened using blood samples either in precolostral stage or after 3 months of age. The rate of per- sistently infected calves born in the herd was 4.84% (8/164). Due to the urgent elimination of persistently infect- ed calves and implementation of vaccination schedule, no PI hatchling was identified at the next calving period. In this study it was showed that BVDV elimination is successfully obtainable at herd level in Turkey by removal of PI animals concordantly applied with herd vaccination practices. Key Words: Bovine Viral Diarrhoea, BVD, Elimination, Persistent infection. * Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Viroloji Anabilim Dalı. kyesilbag@uludag.edu.tr 1 2 Giriş kadar persiste enfekte hayvanların saptanması ve eliminasyonu BVDV mücadele programları- Bovine viral diarrhoea virusu (BVDV) nın temelini oluştursa da seçilecek yöntem hay- sığırlarda yaygın olarak enfeksiyon oluşturan ve van yoğunluğu ve hastalık prevalansına göre önemli ekonomik kayıplara neden olan patojen- değişmektedir. BVDV mücadelesinde üzerinde ler arasındadır. Tek iplikçikli, zarflı ve pozitif durulan temel unsurlar; persiste enfekte hayvan- anlamlı bir RNA virusu olan BVD virusu Flavi- ların belirlenmesi ve eliminasyonu, aşılama viridae ailesi içerisinde Pestivirus genusunda yoluyla bağışıklık geliştirilmesi, duyarlı hay- yer almaktadır. Virusun bugüne kadar tanım- vanlara yayılımın engellenmesi için biyogüven- lanmış iki genotipi (BVDV-1, BVDV-2) vardır. lik kurallarının uygulanması ve yeni enfeksi- BVDV suşları arasında genotipik özelliklerden yonların takip edilmesidir2. Persiste enfekte bağımsız olarak sitopatojen ve non-sitopatojen hayvanların eliminasyonuna hayvanlar sürüye biyotiplerin varlığı bilinmektedir. Hastalık epi- dâhil edilmeden başlanmalıdır. Sürüye yeni demiyolojisi açısından önemli olan immunotole- katılacak hayvanların sürüden 3 hafta ayrı ba- re persiste enfeksiyon sadece non-sitopatojen rındırılması, yine gebe hayvanlar ayrı yerde BVDV suşları tarafından oluşturulmaktadır. barındırılarak yavrularının BVDV yönünden BVDV enfeksiyonu subklinik seyirli ola- negatif oldukları belirlendikten sonra sürüye bileceği gibi, ateş, diyare, süt veriminde ani dahil edilmeleri, Persiste BVDV enfeksiyonu azalma, fertilite problemleri, oral, nasal akıntı- yönünden negatif olduğu belirlenmiş boğalar ya lar, ağız boşluğunda erozyon ve ülser gibi lez- da semenlerinin kullanılması uygulanması gere- yonlar ve ölümcül mukozal hastalığa kadar de- ken başlıca yöntemler olarak sayılabilir 29,30. ğişen hastalık tablosuyla seyredebilmektedir. Sahada virus sirkülasyonunun ve re- Hastalığın etkisi direkt olarak solunum, gastro- enfeksiyonun önlenmesi dışında, uygulanan intestinal ve reprodüktif sistem üzerine olabildi- aşılamanın esas amacı transplasental BVDV ği gibi immun sistem üzerine etkileri de görüle- enfeksiyonunun ve böylece gelişebilecek persis- bilmektedir1. Transplasental enfeksiyonlarda te enfeksiyonun engellenmesidir15. Sığır popü- abort, mumifikasyon, serebral hipoplazi ve mik- lasyonunun az olduğu bazı ülkeler aşılamaya roensefali gibi konjenital malformasyonlar ile ihtiyaç duymadan BVDV kontrolü ya da eradi- gelişim geriliği, döl tutmama ve erken embriyo- kasyonunu başarıyla gerçekleştirmiştir8,17,28. nik ölümler gelişebilir20. Fötusun bağışıklık Hayvan yoğunluğu dolayısıyla seroprevalans sisteminin henüz gelişmediği gebeliğin ilk 120 değerlerinin yüksek olduğu bölgelerde ise geniş günlük döneminde non-sitopatojenik virus suşu çaplı aşı uygulamaları önerilmektedir. Bu bölge- ile enfeksiyonda persiste enfekte (PI) yavru lerde PI hayvanların azaltılması ile ekonomik doğumu ile karşılaşılabilir16. Yaşam boyu virus kayıpların en aza indirilmesi daha pratik bir saçıcısı olan ve fenotip olarak farklılık görül- yaklaşımdır30. meyen PI hayvanlarda bağışıklık sistemi hasar Bu çalışmada, yeni kurulan ve daha önce gördüğü için bu hayvanlar diğer etkenlere karşı BVD aşısı uygulanmamış bir süt sığırı işletme- daha duyarlıdırlar. sinde BVDV enfeksiyonu varlığının incelenme- Türkiye’de yapılan çalışmalarda BVDV-1 si ve kontrol-eliminasyon programı uygulanma- genotipine ait farklı altgrupların yaygınlığı ve sı amaçlanmıştır. BVDV-2 genotipinin varlığı gösterilmiştir13,33,34. Ülkemizde doğal konakçı olan sığır, koyun, keçi Materyal ve Metod gibi evcil hayvanlar haricinde lama, ceylan, geyik gibi pek çok artiodactyla türlerinde de Hayvanlar ve Teşhis Materyalleri BVDV enfeksiyonu varlığı saptanırken31, serop- Çalışma, Bursa’da bulunan ve yeni kuru- revalans dağılımlarının % 24.8- %96.04 arasın- lan bir süt sığırı işletmesinde gerçekleştirilmiş da değiştiği gösterilmiştir4,14,27,32. Türkiye’deki olup sürü 2010-2011 yıllarında takip altına süt sığırı işletmelerinde persiste enfeksiyon oranlarının %0,07-0,5 arasında olduğu saptan- alınmıştır. Başlangıç aşamasında sürüdeki hay- 3,4,34 vanların tamamı 1 yaşından büyük olmasına mıştır . Ancak daha yüksek değerlerin bildi- 25 karşın ilerleyen dönemlerde hayvan sayısı ve rildiği çalışmalar da bulunmaktadır . yaş dağılımları doğumlara bağlı olarak değişik- BVDV enfeksiyonlarının sık görülmesi lik göstermiştir. Çalışma öncesinde aşılama ve önemli ekonomik kayıplara yol açması nede- uygulanmamış olan bu işletmede 4 yavru atma niyle birçok ülkede mücadele ve eradikasyon olgusu dışında BVDV enfeksiyonuna ilişkin yöntemleri uygulanmaya başlanmıştır. Her ne bulgu saptanmamıştır. 13 Çalışmada 1 yaşın üzerinde 205 adet ri 1:3 PBS ile 3 kez yıkandı ve 2 saat +80 °C’de Holstein-Fresian sığır, sürüye yeni katılan 31 bekletilerek hücrelerin fikzasyonu sağlandı. düve ve 164 buzağıdan alınan toplam 400 kan Hücre yüzeylerine sırasıyla tween 20-PBS içeri- örneği kullanıldı. Kan örneklerinin 1800 xg ‘de sinde sulandırılan mouse anti-BVDV monoklo- 10 dk +4ºC’de santrifuj edilmesiyle serum ör- nal antikor, goat biotin conjugated anti-Mouse nekleri ayrıldı ve takiben antijen ELISA testine IgG (Pierce-Thermo) ve streptoavidin-biotin tabi tutuldu. Atık olgularından elde edilen fötal horseradish peroxidase conjugate (Pierce- dokular test edilecekleri süreye kadar -20ºC’de Thermo) konuldu. Her basamakta oda sıcaklı- saklandı. Sürü taramalarında BVDV antijeni ğında bir saat inkübasyon uygulandı ve takip yönünden pozitif olduğu saptanan hayvanlarda eden basamağa geçmeden önce 3 kez 1:3 PBS persiste enfeksiyon kontrolü amacıyla 21 gün ile yıkama işlemi yapıldı. Son aşamada substrat arayla ikinci örnekleme yapıldı. çözeltisinden (0,3 ml DMF [Di-methyl- Virus ve Hücre Kültürü formamid] içinde çözdürülmüş 2mg 3-amino 9-etil karbazol, 4,7ml Sodyum asetat tamponu [pH Virus izolasyonu ve peroksidaz bağlı an- 5,0], %0,05 H2O2) her göze 200 µl ilave edildi tikor testleri Madin-Derby Bovine Kidney ve 30 dk oda sıcaklığında bekletildikten sonra (MDBK) hücre hattı kullanılarak gerçekleştiril- invert mikroskopta değerlendirme yapıldı. Pozi- di. BVDV yönünden negatif olduğu önceden tif gözlerde kırmızı-kahverengi hücre içi bo- belirlenmiş olan hücre hattı %10 fötal dana se- yanmalar tespit edildi. rumu ihtiva eden Dulbecco’s MEM içerisinde üretildi. Testlerde kontrol virusu olarak lokal BVDV Kontrol Programının non-sitopatojen bir BVDV-1 izolatı olan BVDV Uygulanması TR-19 suşu kullanıldı. Bu çalışmada takip edilen BVD virus Antijen ELISA eliminasyon şeması Şekil 1’de gösterilen basa-maklardan oluşmaktadır. Yukarıda açıklanan Doku ve kan örneklerinde BVDV antijeni niteliklere sahip olan erişkin sığırlar ve düveler varlığının ortaya konulması amacıyla ticari bir çalışmanın başlangıç aşamasında teste tabi tu- Ag ELISA kiti (HERDCHECK, IDEXX) kulla- tuldu. Akut BVDV enfeksiyonu saptanan 2 adet nıldı. BVDV Erns spesifik monoklonal antikor- erişkin ve 1 adet düvenin sürüden çıkarılmasına larla kaplı mikropleyt gözlerinde viral antijenle- gerek görülmezken, tüm sürüye koruyucu amaç- rin tespit edilmesi prensibine dayanan test, üre- la inaktif BVDV aşısı uygulandı. Çalışmanın tici firmanın önerdiği şekilde uygulandı. Test “sürü takibi” sürecinde yapılan faaliyetler buza- gözlerindeki optik dansite değerleri ELISA ğı doğumları üzerine odaklandı. Doğumu takip okuyucuda (Thermo, Multiskan EX) 450nm altında yapılabilen buzağılardan prekolostral dalga boyunda belirlendi. kan örnekleri alınarak test edildi. Ancak bu Virus İzolasyonu ve Peroksidaz Bağlı yöntemin saha şartlarında uygulanabilirliğinin Antikor Testi düşük olduğu görüldü. Diğer buzağılar ise ma-ternal antikorların kaybolması amacıyla 3 aylık BVDV antijenleri yönünden pozitif sonuç yaşa ulaştıktan sonra örneklenerek test edildi. veren örnekler bir gün önceden kültür tüplerinde Gerçekleştirilen virolojik çalışmalarda 21 gün hazırlanan MDBK hücre kültürlerine adsorbsi- arayla yapılan her iki örneklemede BVDV yö- yonlu yöntemle ekildi. Her gün invert ışık mik- nünden pozitif sonuç veren hayvanlar sürüden roskobu (Nikon, TS100) altında incelemeler ayıklandı. Diğer buzağılara ise 3 aylık yaştan yapılarak sitopatojen virus üremesinin varlığı başlamak üzere BVDV aşılama programı uygu- arandı. Dört ile yedi gün arasında devam eden landı. Persiste enfekte son bireyin ayıklanmasını bu süreç sonunda kültürler -80 °C’de donduru- takiben 1 yıl süreyle başka bir persiste enfekte lup-çözdürülerek virus toplandı. Örneklere top- buzağı doğumunun görülmemesiyle çalışmanın lam 3 kör pasaj uygulandı ve virus üremesinin yürütüldüğü sürüde BVDV eliminasyonunun teyidi amacıyla peroksidaz bağlı antikor tes- tamamlandığı değerlendirildi. ti’nden (PLA) yararlanıldı33. Bu amaçla 24 ku- yucuklu tabletlere 100.000 hücre/ml oranında Bulgular sulandırılan MDBK hücre süspansiyonundan 1 ml konuldu. Üç kez kör pasajı yapılan örnekler Antijen ELISA yöntemiyle yapılan sürü her göze 100µl olacak şekilde ikişer kuyucuğa taramalarında başlangıçta sürüde bulunan 205 ekildi. İnkübasyonun 3 güne tamamlanmasını yetişkin sığırdan alınan örneklerin 2’si, takip takiben tablet içerikleri boşaltılıp hücre yüzeyle- eden dönemde test edilen 31 düveden ise 1 tane- 14 si BVDV antijenleri yönünden pozitif bulundu. 1). Ag ELISA ile pozitif olduğu saptanan 11 Yeni doğan buzağılarda yapılan çalışmalarda ise hayvandan 9 adetine ait örneklerde virus izolas- 164 buzağıdan 8 tanesi BVDV antijeni yönün- yon çalışması gerçekleştirilebildi. Bu örneklerin den pozitif sonuç verdi. Bu süreçte karşılaşılan 8 adetinden başarıyla BVD virus izole edilerek 4 adet yavru atma olgusunda hem annelerden PLA yöntemiyle doğrulandı. Tekrarlanan pasaj- hem de atık buzağılardan alınan örneklerin lamalar sonucunda hiçbir örnekte sitopatojen BVDV yönünden negatif olduğu yine antijen virus üremesi saptanamadı. Antijen ELISA’da ELISA ile belirlendi. Persiste enfeksiyon tespi- şüpheli pozitif sonuç veren 1 adet düveye ait tinin yapılabilmesi amacıyla BVDV (+) olduğu örnekten virus izolasyonu gerçekleştirilemedi. belirlenen hayvanlardan 21 gün sonra tekrar kan örneği alındı ve antijen ELISA’ya tabi tutuldu. Tartışma Erişkin sığır ve düveler ikinci örneklemede negatif sonuç verirken 8 buzağının tamamında BVD tüm dünyada sığırların önemli has- pozitif sonuç elde edildi (Tablo 1). talıklarından biri olup değişik klinik bulgularla birlikte özellikle immunosupresyona yol açması sebebiyle diğer hastalıklar için de hazırlayıcı Persiste enfekte değil İnaktif aşı uygulaması faktör konumundadır. BVD virus enfeksiyonla- Başlangıç tarama testleri (Bireysel kan örnekleri) Persiste enfekte Sürüden çıkar rının sürü sağlığı problemi olduğu ve işletme- lerde önemli düzeylerde ekonomik kayıplara yol Persiste enfekte değil İnaktif aşı uygulaması Buzağıların Taranması açtığı gösterilmiştir5. BVD enfeksiyonu bulu- (Bireysel kan örnekleri) (>3 ay yaş) Persiste enfekte Sürüden çıkar nan süt sığırı işletmelerinde döl verimi ile ilgili parametrelerin önemli düzeyde olumsuz etki- Yenidoğan Buzağıların Takibi lendiği, eş atamama ve buzağı ölüm oranlarının (Bireysel kan örnekleri) Son PI buzağı doğumundan Persiste enfekte Sürüden çıkar sonra en az 1 yıl süreyle buzağı saptanması arttığı, süt veriminde kayda değer azalmaların olduğu değişik çalışmalarda tespit edilmiş bul- Yeni Persiste Enfeksiyon Yok gulardır6(En az 1 yıl) . Bütün bu gerekçeler BVD virus en- feksiyonlarının sürü bazında elimine edilmesini, mümkünse ülke bazında kontrol ve eradikasyon Arilik Statüsü programlarının uygulanmasını gerekli kılmakta- dır. Şekil 1. Çalışmada takip edilen BVD virus BVD kontrol ve eradikasyon programla- eliminasyon programı rında temel amaç persiste enfekte bireylerin Figure 1. BVD virus elimination scheme eliminasyonu ve yeni persiste enfekte buzağı followed in this study. doğumlarının engellenmesidir11. Persiste enfek- te bireylerin belirlenmesi için takip edilebilecek Tablo 1. İşletmede test edilen hayvanların farklı yöntemler bulunmaktadır10. Mikrotitras- BVDV Ag ELISA test sonuçları yon pleytlerinde virus izolasyonu sürü taraması Table 1. BVDV antigen ELISA results ob- için kullanılabilen hızlı ve ekonomik bir yöntem tained from the dairy establish- olsa da antikor varlığında yanlış sonuç alınabi- ment leceği için gerek akut enfeksiyonların belirlen- mesinde gerekse 3 aylıktan küçük hayvanlarda 1. örnekleme 2. örnekle- Örnekle- ELISA sonuçları me ELISA Persiste persiste enfeksiyonun belirlenmesinde tercih nen sonuçları enfeksi- Virus Pozitif / yon izolas- edilen bir yöntem değildir 10,30. Sürü bazında hayvanlar test (%) (pozitif / test oranı (%) yonu BVD virus teşhisini yapabilmek üzere gelişti- edilen edilen) rilmiş birçok ELISA ve RT-PCR protokolleri Yetişkin Sığır 2 / 205 0,97 0 / 2 0,0 2 /2 bulunmaktadır 19,22. Bu protokoller tank sütü, Düve 1* /31 3,22 0 /1 0,0 0/1 birleştirilmiş kan örnekleri veya bireysel kan Buzağı 8 /164 4,87 8 / 8 4,87 6/6 örnekleri kullanılarak BVD virus teşhisine ola- Toplam 11 / 400 2,75 8 / 11 2,00 8 / 9 nak sağlamaktadır21. Ayrıca persiste enfekte * Bu örneğe uygulanan antijen ELISA testinde şüpheli bireylerin bulunduğu sürüleri belirlemek için pozitif sonuç elde edilmiştir geliştirilmiş protokoller de bulunmaktadır 7. Bu çalışmada ele alınan işletmenin sınırlı büyük- Test edilen toplam 400 örneğin lükte olması sebebiyle bireysel kan örneklerinin %2,75’inde BVD antijeni saptanırken %2 sinde test edilmesi yoluyla persiste enfekte bireylerin persiste enfeksiyon varlığı gösterilmiştir (Tablo belirlenmesi yoluna gidilmiştir. Ticari bir Ag 15 ELISA kitiyle test edilen 205 adet erişkin süt buzağılarda saptanan persiste enfeksiyon oranı sığırının 2 adeti ve 31 adet düvenin 1 adeti ilk (%4,87) daha önce kapalı işletmelerde bildirilen örnekleme periyodunda BVD virus yönünden değerlerden oldukça yüksektir. Bu durum BVD pozitif sonuç vermiştir. Söz konusu 3 hayvan- virusa karşı aşılama yapılmamış olan sürünün dan 21 gün arayla alınan 2. örneklerde BVD BVD virus enfeksiyonuyla yeni tanışmış olması virus yönünden negatif sonuç elde edilmesi anaç ve virusun hayvanlar arasında hızla yayılarak grubu hayvanlarda persiste enfeksiyon bulun- transplasental enfeksiyonları oluşturmasına madığını ancak sürüde virus sirkülasyonun bağlanabilir. Benzer şekilde seronegatif sürülere mevcut olduğunu ortaya koymaktadır. yeni giren BVD virus enfeksiyonlarında virusun Sürüde gerçekleştirilen çalışmalarının en kısa bir sürede sürünün büyük bir bölümüne önemli ayağını yeni doğan buzağıların takibi, bulaşabileceği ve beklenmedik düzeyde yüksek örneklenmesi ve ayıklanması süreci oluşturmuş- (%12,7) persiste enfekte buzağı doğumlarının tur. Bu süreçte mümkün olduğunca buzağıların gerçekleşebileceğini gösteren çalışmalar bu- 26 doğumu takiben kolostrum almadan örneklen- lunmaktadır . mesi önerilmiştir. Ancak bu uygulamanın saha Bu çalışmada tüm buzağılar bireysel ku- şartlarında her zaman takip edilebilir olmaması lübelerde barındırılmış ve BVD virus test so- sebebiyle örneklemelerin büyük bir bölümü nuçları çıkıncaya kadar toplu barındırma ünite- buzağılar 3 aylık yaşa ulaştıktan sonra yapılmış- sine dâhil edilmemiştir. Böylece virusun yeni- tır. Bu uygulamadaki temel yaklaşım maternal den sürü içinde sirkülasyona katılması engel- antikorların kaybolmasıdır. Kan serumunda lenmiştir. Uygulanan testler sonucunda tespit bulunan maternal antikorların virus izolasyonu edilen persiste enfekte buzağılar ivedilikle sürü- yöntemiyle yapılacak çalışmalarını olumsuz den ayıklanarak enfeksiyon kaynağı oluşturma- etkileyeceği bilinmekle birlikte, antijen ELISA sının önüne geçilmiştir. BVD kontrol program- protokollerinde de yanlış negatifliklere yol aça- larının başarısı için en önemli gösterge sürüde bileceği gösterilmiştir35. Günümüzde uygulan- son persiste enfekte birey ayıklandıktan sonra 1 mış en başarılı program olan “İskandinav BVD yıl süreyle hiçbir yeni persiste buzağı doğumu- kontrol programı”nda da buzağılar 10 haftalık nun olmamasıdır10. Bu çalışmada persiste en- olduktan sonra Ag ELISA ile test edilmiştir 11. fekte buzağılar tespit edildikçe sürüden ayık- Çalışma kapsamında, işletmede doğan lanmış ve son ayıklama işleminden itibaren 1 yıl toplam 164 adet buzağı test edilmiş ve 8 adetin- süreyle yeni doğan buzağılar teste tabi tutulmuş- de (%4,87) persiste enfeksiyon varlığı belirlen- tur. Bu süreçte hiçbir yeni persiste enfekte bu- miştir. Erişkin sığırlar ve düvelerde persiste zağı saptanamaması yapılan uygulamanın başa- enfeksiyon saptanamamasına karşın yeni doğan rıya ulaştığının göstergesi olarak değerlendiril- buzağılardan 8 adetinde persiste enfeksiyon miştir. Ayıklama işlemlerinin tamamlanmasın- saptanması sürüde virus sirkülasyonunun devam dan sonra aşı uygulamasının yapılması sürünün ettiğini göstermektedir. Bu durum hayvan alımı dışarıdan gelebilecek yeni enfeksiyonlara karşı 30 sırasında yapılan testlerin yeterli olmadığını ve korunması açısından önemlidir . Bununla bir- düzenli sürü taramalarının gerekliliğini ortaya likte sıkı biyogüvenlik tedbirlerinin alınması ve koymaktadır. BVD virusun neden olduğu im- sürüye kontrolsüz hayvan sokulmaması da zo- munotolere persiste enfeksiyon modeli buzağı- runlu uygulamalar olarak değerlendirilmelidir. ların fötal hayatın ilk 1:3 lük döneminde non- Bu çalışmada gerçekleştirilen virus izo- sitopatojen BVD virusla enfekte olması sonu- lasyonu çalışmalarında kullanılan 9 örnekten 8 cunda ortaya çıkmaktadır24. Virus taşıyıcısı adetinde virus izole edilebilmiş, Ag ELISA’da olarak doğan bu hayvanlar yaşam boyunca tüm şüpheli pozitif sonuç veren örnekte ise virus virolojik testlerde pozitif sonuç vermekle birlik- izolasyonu gerçekleştirilememiştir. Ag ELISA te genellikle BVD virus antikorları yönünden ile antijen saptanan örneklerde aynı zamanda negatiftir. Genel olarak sığır popülasyonlarında virus izolasyonu ve PLA teknikleriyle de enfek- bildirilen BVD virusla persiste enfeksiyon oranı siyon varlığının ortaya konulması bu testin en- %1’in altındadır23. Ülkemizde gerçekleştirilen feksiyon kontrol programlarında başarıyla kul- çalışmalarda kapalı süt sığırcılığı işletmelerin- lanılabileceğini teyit etmektedir. Virus izolas- deki persiste enfeksiyon oranlarının %0,07 ile yonu sürecinde uygulanan 3 kör pasaj aşama- %0,5 arasında değişiklik gösterdiği belirlenmiş- sında sitopatojenik etki tespit edilememiş olma- tir3,4,34. Bazı çalışmalarda ise %4.9’a varan yük- sı izole edilen virusların büyük olasılıkla non- sek değerlerin saptandığı bildirilmektedir25. sitopatojenik karakterde olduğunu göstermekte- Kapalı bir işletmenin incelendiği bu araştırmada dir. Ancak bununla ilgili kesin yargıya varabil- 16 mek için immunoplak yönteminin18 veya mole- polymerase chain reaction (RT_PCR) in clinical küler yöntemlerin9 uygulanması gerekir. samples. Acta Veterinaria Hungarica, 51, 425– Birçok Avrupa ülkesinde gönüllü veya 431. zorunlu BVD kontrol programları başlatılmış 10. Laureyns, J., Ribbens, S., Kruif, A., 2010. Cont- bulunmaktadır23,30. Bazı ülkeler ise hastalıktan rol of bovine virus diarrhoea at the herd level: ari konuma ulaştıklarını bildirmişlerdir 12,23. Reducing the risk of false negatives in the detec-tion of persistently infected cattle. Vet. J., 184, Ülkemizde ise sistematik bir BVD mücadele 21-26. programı henüz oluşturulmuş değildir. Türki- ye’de hayvan popülasyonunun fazlalığı ve hay- 11. Lindberg, A. L.E., Alenius, S., 1999. Principles for eradication of bovine viral diarrhoea virus vancılık işletmelerinin yapısı göz önüne alındı- (BVDV) infections in cattle populations. Vet. ğında BVDV mücadelesinde persiste enfekte Microbiol., 64, 197-222. hayvanların belirlenmesi ve eliminasyonu ile 12. Moennig, V., Houe, H., Lindberg, A., 2005. birlikte fötal enfeksiyonların engellenmesi ama- BVD control in Europe: current status and pers- cıyla programlı aşı uygulamaları tercih edilebi- pectives. Animal Health Research Reviews, 6, lir. Bu çalışmada, işletme bazında programlı bir 63-74. şekilde uygulanan BVD virus kontrol ve elimi- 13. Oğuzoğlu, T.C., Muz, D., Yılmaz, D., Timurkan, nasyonunun ülkemiz şartlarındaki uygulanabi- M.O., Alkan, F., Akça, Y., Burgu, İ., 2012. Mo- lirliği gösterilmiştir. Daha geniş çaplı bölgesel- lecular characteristics of bovine virus diarrhoea ülkesel ölçekte uygulamaların planlanması ve virus 1isolates from Turkey: Approaches for an hayata geçirilmesinde de test-eliminasyon- eradication programme, Transbound Emerg Dis., aşılama uygulamalarının başarılı olabileceği 59, 303–310. değerlendirilmektedir. 14. Ozer, E., Duman, R., 2011. Study of bovine viral diarrhea virus (BVDV) infection in diary cattle. J. Kaynaklar Anim. Vet. Adv., 10, 1557-1560. 15. Patel, J.R., Shilleto, R.W., Williams, J., Alexan- 1. Baker, J .C., 1990. Clinical aspects of bovine der, D.C., 2002. Prevention of transplacental in- virus diarrhoea virus infection. Rev. Sci. Tech. fection of bovine foetus by bovine viral diarrhoea Off. İnt. Epiz., 9 (1), 25-41. virus through vaccination. Arch. Virol., 147, 2. Barrett, D., 2012. BVDV eradication: lessons 2453-63. from pilot scheme. Vet. Rec., 170, 71-72. 16. Peterhans, E., Jungi, T.W., Schweizer, M., 2003. 3. Burgu, İ., Alkan, F., Yeşilbağ, K. 1999. Türki- BVDV and innate immunity. Biologcials, 31, ye’de sığırlarda persiste BVD virus enfeksiyonu. 107-112. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg., 46 , 169-177. 17. Presi, P., Struchen, R., Knight-Jones, T., Scholl, 4. Burgu,İ., Alkan, F., Özkul, A., Yeşilbağ, K., S., Heim, D., 2011. Bovine viral diarrhea (BVD) Karaoğlu, T., Güngör, B., 2003. Türkiye'de süt eradication in Switzerland–Experiences of the sığırcılığı işletmelerinde bovine viral diarrhoea first two year. Prev. Vet. Med., 99, 112-121. virus (BVDV) enfeksiyonunun epidemiyolojisi 18. Reinecke, S. 1993. Isolation, purification and ve kontrolü. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg, 50, epitope characterisation of cytopathogenic and 127-133. noncytopathogenic biotype clones of bovine viral 5. Houe, H., 1999. Epidemiological features and diarrhoea virus (BVD) (in German). Inaugural economical importance of bovine virus diarrhoea Dissertation, Veterinary High School, Hannove. virus (BVDV) infections. Vet. Mic., 64, 89-107. 19. Renshaw, R.W., Ray, R., Dubovi, E.J., 2000. 6. Houe, H., 2003. Economic impact of BVDV Comparison of virus isolation and reverse transc- infection in dairies. Biologicals, 31, 137-143. ription polymerase chain reaction assay for detec-tion of bovine viral diarrhea virus in bulk milk 7. Houe, H., Baker, J.C., Maes R.K., Ruegg P.L., tank samples. J. Vet. Diagn. Invest., 12, 184– Lloyd J.W., 2005. Application of antibody titers 186. against bovine viral diarrhea virus (BVDV) as a measure to detect herds with cattle persistently 20. Rüfenacht, J., Schaller, P., Audigé, L., Knutti, B., infected with BVDV. J. Vet. Diagn. Invest., 7, Küpfer, 2001. U., Peterhans E. The effect of in- 3327-332. fection with bovine viral diarrhea virus on the fertility of Swiss dairy cattle. Theriogenology, 8. Hult, L., Lindberg, A., 2005. Experiences from 56,199-210. BVDV control in Sweden. Prev Vet. Med., 72,143-148. 21. Sandvik, T., 2005. Selection and use of labora-tory diagnostic assays in BVD control program- 9. Karaoglu, T., Burgu, I., Ozkul, A., 2003. Bioty- mes. Prev. Vet. Med., 72, 3-6. pic characterisation of bovine viral diarrhoea vi- rus (BVDV) using reverse transcription- 22. Schefers, J. M., Collins, J. E., Goyal, S.M., Ames T.R. 2009. Detection, characterization, and 17 control of bovine viral diarrhea virus infection in vens, M.D., 2010. Control of bovine viral diarr- a large commercial dairy herd. Can. Vet. J., 50, hea virus in ruminants. J. Vet. Intern. Med., 24, 1075-1079. 476-486. 23. Stahl, K., Alenius, S., 2012. BVDV control and 30. Wilke, G. I., Grummer, B., Moennig, V., 2003. eradication in Europe —an update. Jpn J Vet Res, Bovine viral diarrhoea eradication and control 60, S31-S39. programmes in Europe, Biologicals, 31,13-118. 24. Stokstad,M., Loken, T., 2002. Pestivirus in cattle: 31. Yesilbag, K., Alpay, G., Karakuzulu, H.A., 2011. Experimentally induced persistent infection in Serologic survey of viral infections in captive calves. J. Vet. Med., 49, 494–501. ungulates in turkish zoos. J. Zoo. Wildl. Med., 25. Tan, M.T., Karaoğlu, M.T., Erol, N., Yıldırım, 42,44-48. Y., 2006. Serological and virological investigati- 32. Yesilbag, K., Gungor, B., 2009. Antibody preva- ons of bovine viral diarrhoea virus (BVDV) in- lence against respiratory viruses in sheep and go- fection in dairy cattle herds in Aydın province. ats in North-Western Turkey. Trop. Anim. Health Turk. J. Vet. Anim. Sci., 30, 299-304. Prod., 41, 421-425. 26. Taylor, L. F., Janzen, E. D., Ellis, J. A., Van den 33. Yesilbag, K., Förster, C., Bank-Wolf, B., Yılmaz, Hurk, J. V., Ward, P., 1997. Performance, sur- Z., Alkan, F., Ozkul, A., Burgu, I., Rosales, vival, necropsy, and virological findings from S.C., Thiel, H.J., König, M., 2008. Genetic hete- calves persistently infected with the bovine viral rogeneity of bovine viral diarrhoeavirus (BVDV) diarrhea virus originating from a single Saskatch- isolates from Turkey: Identification of a new ewan beef herd. Can Vet J., 38, 29–37. subgroup in BVDV-1. Vet. Mic.., 130, 258–267. 27. Tutuncu, M., Duz, E., Karaca, M., Akkan, H.A., 34. Yilmaz, H., Atan, E., Ridpath, J., Turan, N., Keles, I., Bakir B., Tasal, I. 2011. A serological 2012. Genetic diversity and frequency of bovine investigation of pestiviruses in sheep in eastern viral diarrhea virus (BVDV) detected in cattle in border of Turkey. Trop. Anim. Health Prod., Turkey. Comp. Immunol. Microbiol. Infect. Dis., 43,1467-1469. 35, 411-6. 28. Valle, P.S., Skjerve, E., Martin, S.W., Larssen, 35. Zimmer, G.M., Van Maanen, C., De Goey, I., R.B., Osteras, O., Nyberg, O., 2005. Ten years of Wentink, G.H., Brinkhof, J., 2004. The effect of bovine virus diarrhoea virus (BVDV) control in maternal antibodies on the detection of bovine vi- Norway: a cost-benefit analysis. Prev. Vet. Med., rus diarrhoea virus in peripheral blood samples. 72, 189-207. Vet. Microbiol., 100,145–149. 29. Walz, P.H., Grooms, D.L., Passler, T., Ridpath, J.F., Tremblay, R., Step, D.L., Callan, R.J., Gi- 1 8