Uludağ Üniv Tıp Fak Derg 1-2-3: 117-118, 1995 
Metakromazi 
Melda Yardımoğıu· 
ÖZET. Bu çalışmada dokularm boyanma mekanizmast ve metakromazi olayı incelendi. Metakromatik boyanan 
dokulardan örnekler verilerek metakromat ik boyanma mekanizması açıklanmaya çalışıldı. 
Anahtar Kelimeler .metakromazi .boyanma .toluidin mavisi. 
Metac h romasia 
SUMMARY. Staining mechanism of tissues and metachromasia processes were examined in this study. It was 
studied to explanation metachromatic staining mechanism by samples. 
Key Words .metachromasia .staining .toluidin blue. 
Histolojik boyaların dokularla etkileş i mleri ve nedenle metakromazi gösteren maddelerin büyük 
bağlanma yerleri farklıdır. Boyalar asit ve bazik anyonik moleküllerden oluşması gereklidir. Böylece 
boyalar olarak iki bölüme ayrılır. Bazı hücreler ve metakrcmalik maddeler sülfatlı, karboksilli asit 
dokular asit boyaya, bazıları ise bazik boyaya karşı mukopolisakkarit radikaller içeren maddelerdir. Bu 
duyarlıdırlar. Bazik boyalara duyarlı olanlara gruplar önce bazik boyalarla (metakromatik) tuzları 
bazofilik, asit boyalara duyarlı olanlara asidofilik, oluşturacak şekilde birleşir ve bu asit gruplar 
hiçbirine duyarlı olmayanlara ise nötrofilik molekülde birbirine çok yakın dizildiğinden boya 
elementler denir. Boyalar solüsyon içinde anyon ve molekülleri arasında sekonder bağlantılar oluşur. 
katyonianna ayrılırlar . Boyanın rengini anyon ve Böylece bazik boya mor-kırmızı renkte ortaya 
katyonlardaki boya taşıyan organik gruplar verir. çıkar4 . ör. toluid in mavisi amiloidleri içeren pek çok 
Eğer boya taş ıyan grup katyonda ise bazik, an- doku komponentini boyar. Orthokromatik mavi 
yanda ise asit boyad ı r12. Asit boyalar negatif renkte olup amiloid dichroismiyle ve dikkati çeken 
iyonlarla yüklüdür ve katyonik yükler taşıyan parlak kırmızı rengi ile ayırt edilir. Wolman (1971}, 
dokular için yüksek affiniteye sahiptir, fakat negatif bu boyanmanın amiloid içerisindeki karbonhidrat 
yükler taşıyan yapı lar için düşük affıniteye sahiptir. komponenti ile ilişkili olarak meydana geldiğini 
Katyonik boyalar ise pozitif iyonlarla yüklüdür ve düşünmüştür. 
anyonik yükler taşıyan dokular için yüksek affiniteye Hyalin kıkırdak matriksin boyanmasıyla ilgili 
sahiptir, fakat pozitif yükler taşıyan yapı lar için bulgular, kondromusin agregatların proteoglikan 
düşük affiniteye sahiptir. Boyaların çoğu ünitelerinin demonstrasyonu olarak yorumlan-
orthokromatiktir ve bu nedenle tüm dokuyu kendi mı ştırı. 
rengine boyarlar 4. Bazı boyalar dokuları ve doku 
ROMHANYI'nın Aldehyde-Bisulfite-Toluidine Blue 
elemanlarını boyanın renginden farklı bir renge 
(ABT) reaksiyonunun varyansı ile duodenum ve 
boyarlar. Bu olaya metakromazi, böyle boyalara da 
ıeıunum mikrovilluslarında optik analizlerle 
metakromatik boyalar denir. Bunlar toluidin mavisi, glikoproteinlerin düzenlenmiş misellar yapısı açığa 
metilen mavisi, tiyonin gibi bazik anilin boya-
5 6 7 çıkarılmıştırı. Kıkırdak ara maddesi, kondroitin larıdır4 . Metakromatik boyalar katyoniktir. Bu sülfat nedeniyle; bağ dokusu musini, asit mu-
kopolisakkarit ve hyaluronik asit nedeniyle; goblet 
Dr; U.Ü. Tıp Fak. Histoloji ve Embriyoıoj i ABD. hücresi ve müköz bezler daha çok sülfatlı asit 
Geliş Tarihi: 02.12.1994 mukopolisakkarit nedeniyle ve daha az olarak da 
Kabul Tarihi: 08.04.1995 
-117-
M Yardımoğlu 
sülfatsız mukopolisakkarit nedeniyle; mast hücre Kaynaklar 
granülleri heparinde yer alan sülfatlı asit 
mukopolisakkarit nedeniyle; parafolliküler hücreler 1. Hatiboğlu T: Boyama (staining). Histoloji Laboratuvar Bilgisi. 
içerdiği karbaksil gruplarından dolayı metakromatik T.C. Ankara Üniv. Diyarbakır Tıp Fak. Morfoloji Kürsüsü, 
boyanırlar41011 · 1213 14. 15 . pH. 2-3 ile tamponianmış Diyarbakır , 1973, s. 23. 
toluidin mavisi ile yapılan boyamalarda mast 2. Drury RAB, Wallington EA: Carleton's Histological 
Technique {4th ed). Oxford University Press, 1967, p. 104-
hücrelerinin periterinde metakromatik granülleri , 106. 
görmek mümkündürw Daha küçük çapta granüller 3. Francis RJ: Standard toluidin blue {S.T.B.) method 
ya hiç boyanmaz ya da orthokromatik olarak parlak {Wolman, 1971 ). Theory and Practice of Histological 
maviye boyanır. pH. 3-4'e granüllerin çoğu meta- Techniques {2 nd ed). Ed: Bancroft JD, Stevens A. , 
kromatik reaksiyon verir. pH. 6 ve üzerinde Churchiii-Livingstone, 1982, p. 168-169. 
4. Erdoğan D, Hatiboğlu MT, llgaz C, Görgün M: Bo}';anma 
granüller orta derecede ya da daha fazla meta- Histoloji Laboratuvar Kılavuzu (2. Bası). Sayı: 1, Gazi Ühiv. 
kromatiktirler. Siteplazma metakromazi göstermez, Tıp Fak. Morfoloji Anabilim Dalı , Ankara 199.0, s. 17-18. 
ancak maviye boyanır11 . Parafolliküler hücrelerin 5. Thompson SW: Metachromasia. Seleeleti histodremical 
incelenmesinde metakromatik reaksiyonun pratik ve and h isıopaıhologicat meıhods. Springfıeld - lllinois· - tJS:«, 
çabuk sonuç verdiği bildirilmiştir14 . Tiroid bezi 1966, p. 539-545. 
6. Bultstra SK, Drukker J, Kuijer R, Buurman WA, Van· Iller 
kesitlerinde hidroliz işlemi uygulandıktan sonra Linden AJ: Thionin staining of paraffın and plastic 
toluidin mavisi, metilen mavisi, azure-A, Schmorl'un embedded secıions of cartilage. Biotechnic and 
thionin metodu ile parafolliküler hücrelerde Histochemistry, 68{1): 20-28, 1988. 
metakromazinin arttığı bildirilmiştir. Bu çalışmada 7. Junqueira LC, Carneiro J, Kelly RO: Ması cells . Basic 
toluidin mavisi ve metilen mavisinin parafolliküler Hisıology. A lange medical book. 1990, 107-110. 
8. Geyer G, Linss W: Toluidine blue staining of cartilage 
hücre granüllerindeki karbaksil gruplarını düşük proteoglican subunits. Acıa histochem, 61 : 127-134, 1978. 
pH'ta metakromatik boyadığı görülmüştür15. 9. Makovitzky J: The variaıion of ROMHANYI's Aldehyde-
Sonuç olarak metakromatik boyanma özellikleri Bisulfiıe-Toluidine Blue {ABT) - reaction: The Aldehyde-
Bisulfıte-1 , 9-Dimethyl Methylene Blue {ABD) - and sialic 
bilinen hücre ve dokular, metakromatik boya acid specifıc topooptical reaction. Acta hisıochem, 81: 35-
metodları sayesinde kolayca belirlenebilir. Böy- 39, 1987. 
lece deneysel çalışmalarda ör. mast hücreleri 10. Gazilerli (Afşar) S: Bağ dokusu hücrelerinden mastocyt'lerin 
ya da parafolliküler hücrelerin sayısında artış ya tesbit ve boyanmasında kullanılabilecek metodların kıyaslı 
da azalma olup yorum incelenmesi. Ankara Üniv. Diş Hek. Fak. Derg. , Cil!: 2, Sayı: olmadığına bakılarak yapıla­ 2, 1975 (Ayrı basım). 
bilir. 11. Aykaç 1: Ması hücrelerinin biolojide bugünkü durumu. VI. 
Milli Türk Bioloji Kongresi Tebliğleri. izmir, 1968, s. 155-
163. 
12. Gireli E: Müköz bezler, Genel Histoloji Hücre ve Dokular 
Dr. Melda YARDIMOGLU (Düzeltilmiş 3. Baskı), Bilgehan Matbaası , Bornova-izmir, 
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi 1989, s. 193. 
Histoloji ve Embriyoloji ABD 13. Armas-Portela R, Gutierrez-Gonzalvez MG, Stockert JC: 
Tel.: (224) 442 82 06-08 /21 137-21281 Orthochromaıic and metachromaıic staining reactions by 
16059 Görükle 1 BURSA pyronin Yon Epon semithin sections. Acta Histochem, 74: 
1-4, 1984. 
14. Velicy J: A methodical contribution to the study of 
parafollicular cells of the thyroid. Folia Morph, 16(4): 373, 
1968. 
15. Ballı Y, Akbay C: Thyroid parafolliküler hücrelerinin 
metakromatik boyanma özelliklerinin belirtilmesi, Ankara 
Üniv. Tıp Fak. Mec., XXX (1): 119-128, 1977. 
-11 8 - Uludağ Üniv Tıp Fak Derg 1-2-3: /995