39 Uludag Univ. J. Fac. Vet. Med. 31 (2012), 1: 39-49 İnnate İmmunite ve Konakçı Savunması Alper VATANSEVER* M. Müfit KAHRAMAN* Geliş Tarihi: 17.07.2012 Kabul Tarihi: 11.09.2012 Özet: İnnate immun sistem memelilerin savunma sisteminde önemli bir role sahiptir. Adaptif immun sistemin aksine, patojenlerle karşılaşıldığı zaman ani olarak immun yanıtın şekillenmesini sağlar. İnnate immun sistem, mikroorganizmaların patojen olarak tanınmalarını sağlayan Patojen ilişkili moleküler yapıları (P.A.M.P.), bu yapıları tanımakla görevli yapı tanıyan reseptörler (P.R.R.) aracılığı ile tanıyarak, hücre içinde innate immun sistemin sinyal mekanizmalarını tetikler, sonuç olarak yangının şekillenmesi ile son bulan reaksiyonları başlatır. İnnate immun sistemin en önemli yapılarından olan Toll benzeri reseptörler (T.L.R.), patojenlerin tanınmasında rol oynarlar. P.R.R.’ler sadece patojen etkenleri tanımakla kalmayıp, radyasyon, yüksek sıcaklık, travma gibi fiziksel sebeplere karşı da yanıtın oluşmasını ve reaksiyonların başlatılmasını sağlarlar. İnnate immun sistemi hedef alan tedavi çalışmaları günümüzde büyük bir önem ve hızla devam etmektedir. Anahtar Kelimeler: İnnate immunite, Toll-Like Reseptör, Yangı, Patogenez. Innate Immunity and Host Defense Abstract: Innate immune system has an important role in the mammalian defense mechanism. Contrast to adap- tive immune system, innate immune system provides occurrence of a rapid response against pathogens. It deter- mines Pathogen Associated Molecular Pattern (P.A.M.P.), pathogenic structures of microorganisms, by Pattern Recognition Receptors (P.R.R.) and then induces intracellular signal mechanisms resulted with inflammation. Toll like receptors (T.L.R.s), an important component of the innate immune system, recognize pathogens. P.R.R.s recognizes not only pathogens, but also these receptors response against physical factors such as radia- tion, heat, and trauma. Therapeutic studies targeting innate immune system are still continuing with extensive importance and a pace. Key Words: Innate immunity, Toll-Like Receptors, Inflammation, Pathogensis. Giriş adaptif immun sistem, antijenik etkene karşı acil cevabı indükleyemez. Bir patojen ile karşılaşıl- Memelilerin bağışıklık sistemi doğuştan dığında, enfeksiyöz etkenleri öncelikle spesifik (innate) ve edinsel (adaptif) olmak üzere 2’ye olmayan vücut yüzeylerindeki fiziksel hattan, ayrılır. Adaptif immunite antijenik etkene özel özelleşmiş hücrelerden ve vücuttaki moleküller- yanıt oluşturması ile karakterizedir ve gen dü- den oluşan bir bariyer karşılar. Fiziksel ve kim- zenlenmesi tarafından üretilen antijen-spesifik yasal ve hücresel yapılardan oluşan bu bariyer reseptörlere sahip çok fazla çeşitteki lenfositle- innate immun sistem olarak adlandırılır. Epi- rin klonal seçimi ile gelişir. Adaptif immunite, dermis, siliyumlu solunum epiteli, damar endo- konakçının immunolojik hafıza oluşturmasına teli ve sekresyon özelliğindeki mukozal yüzey- imkan sağlar. Ancak bu spesifik yanıtın oluşa- ler bu bariyerin fiziksel ve kimyasal yapısını bilmesi zaman alan bir süreçtir. Bu yüzden, oluşturur. Hücresel yapısı ise antijen sunan * Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı, avatansever@uludag.edu.tr 4 0 dentritik hücrelerden, fagositik makrofajlardan enfeksiyonuna karşı geliştirilen konakçı savun- ve granulositlerden, sitotoksik doğal öldürücü ması için gerekli bir reseptör olarak tanımlan- hücrelerden ve T hücrelerinden meydana gelir. mıştır23. Bu çalışmadan bir yıl sonra, Toll resep- İnnate immun yanıt, patojenlerin hızlı bir şekil- törünün memelilerdeki homoloğu olarak tanım- de tanınmasını sağlayarak enfeksiyonlara karşı lanan T.L.R.4’ün gen ekspresyonlarının yan- korunmanın ilk basamağını oluşturur. Monosit, gısal cevabı tetiklediği gösterilmiştir28. makrofaj, dentritik hücre, doğal öldürücü hücre- T.L.R.’ler bir transmembran glikoproteinidir ve ler (N.K.) gibi yangı hücrelerinin yanında, fib- değişken sayılarda ekstraselüler N-terminal roblast, endotel ve epitel hücreleri gibi yangısal leucine rich repeat (L.R.R.) domaini içerirler. olmayan hücreler de innate immun cevaba katı- L.R.R.’ye bağlı bir cysteine-rich bölgesi, deva- lır. Bu hücreler hastalık etkenlerinin patojen mında transmembran domain ve C-terminal olarak tanınmasını sağlayan “Pathogen- sitoplazmik Toll/IL-1R (T.I.R.) domaini bulun- associated molecular patterns (P.A.M.P.)”lara maktadır (Şekil 1) 12. Bugüne kadar yapılan ça- karşı, Nuclear Factor-Kappa B (N.F.-K.B)’yi lışmalarda, çok sayıda T.L.R. tanımlanmış ve aktive ederek yanıt oluştururlar. N.F.-K.B, DNA T.L.R.’lerin çeşitli durumlara spesifite göster- transkripsiyonunu kontrol eden protein komp- dikleri ortaya konmuştur. Örneğin; T.L.R.1, leksi olup hemen hemen bütün hücrelerde bulu- T.L.R.2, T.L.R.4, T.L.R.5, T.L.R.6’nın bakteri- nan ve stres, sitokin, serbest radikaller, bakteri- lere, T.L.R.3, T.L.R.7, T.L.R.8, T.L.R.9’un yel ve viral antijenlere karşı oluşturulan hücre- viral RNA ve viral DNA’ya affinite gösterdikle- sel yanıta katılırlar. Yapılan bir çalışmada fib- ri belirtilmiştir 42. Biraz daha spesifik bir örnek roblastların Toll-like reseptör (T.L.R.2) bağımlı olarak, T.L.R4’ün bakteriyel lipopolisakkarit yol ile N.F.-K.B’yi aktive ederek ve kemokin (LPS) veya endotoksinlere, T.L.R.2’nin lipte- üreterek nekrotik hücrelere karşı yanıt oluştur- ichoic acid (LPA) ve peptidoglikana, duğu gösterilmiştir24. P.A.M.P.’lar Gram (-) T.L.R.3’ün tek sarmallı viral RNA’ya ve bakterilerin lipopolisakkariti (LPS), Gram (+) T.L.R.9’un bakteriyel CpG DNA’ya karşı oluş- bakterilerin peptidoglikanları, flagellin ve hatta turulan innate immun yanıtta rol oynadıkları bakterilerin nükleik asitlerini içerir. Adaptif bilinmektedir. İnnate immun yanıtın oluşmasın-da, T.L.R.’lerin yerleşim yerlerinin de etkili immun sistemin aksine, innate immun sistem olduğu vurgulanmaktadır. T.L.R.1, T.L.R.2, hızlı bir şekilde aktive olarak patojenlere karşı T.L.R.4, T.L.R.5, T.L.R.6 hücre yüzeyinde bu- reaksiyon şekillendirir. lunurken, T.L.R.3, T.L.R.7, T.L.R.8, T.L.R.9 İnnate immun sisteme katılan hücreler, hücre içinde endozomların yüzeyinde yerleşim P.A.M.P.’ları “Pattern-recognition receptors göstermektedir. P.R.R.’lerin diğer bir grubu ise; (P.R.R.)” adı verilen reseptörler aracılığı ile Nükleotit oligomerizasyon domain-like tanırlar ve hücrelerin her biri etkene karşı uygun (N.O.D.-like) reseptörlerdir. Bu reseptörler sito- cevabı oluşturmak için direkt ya da endirekt zoliktirler ve viral yapılar dahil olmak üzere olarak uyarılırlar. İnnate immun yanıt oluştu- hücre içi etkenleri tanırlar. Yapılan deneysel ğunda, innate immun yanıta katılan hücrelerden çalışmalarda, Mycobacterium tuberculosis etke- sitokin ve kemokin salınımı başlar ve yangısal ninin tanınmasında, T.L.R. ve N.O.D.-Like cevap oluşumu uyarılmış olur. Bu basamaklar reseptörlerin yanında C-Tip lectin, Dentritik sırasında, aktive olmuş N.K. hücre türevli inter- hücre-spesifik interselüler adhezyon molekül 3 feron-γ (IFN-γ), erken yanıtta önemli rol oynar. grabbing nonintegrin (D.C.-S.I.G.N., CD209) Ayrıca IFN-γ, yangıya önderlik eder ve innate ve Dectin-1 reseptörlerinin de rol oynadığı gös- ile adaptif immun cevaplar arasında bağlantıyı terilmiştir (Şekil 2)18,30. kurar4,20,50. Şap hastalığında meydana gelen innate Pattern-recognition reseptörler, immun cevap çeşitli çalışmalarla incelenmiştir. P.A.M.P.’ların tanınması için innate immun Şap hastalığının daha çok epitel hücrelerine sistem hücreleri tarafından eksprese olan prote- affinite gösterdiği bilinmektedir. Şap hastalığı inlerdir ve uygun yanıtın oluşmasında önemli virüsüne ait olan “L proteini”, enfekte olan epi- rol oynarlar. P.R.R.’ler hücre yüzeyinde ya da tel hücrelerinden protein sentezini engelleyerek, hücre içinde bulunurlar ve enfeksiyon varlığın- virüse karşı yanıtın oluşmasını engeller. Özel- da sinyal yollarını aktive ederek yangısal yanıtın likle IFN-α salınımının engellenmesi innate uyarılmasını sağlarlar. İnnate immun sistemin immun yanıtın oluşmamasında önemli etkiye oluşması sırasında önemli rol oynayan “Toll- sahiptir. Deri dentritik hücreleri tip 1 IFN ve like reseptörler (T.L.R.)” P.R.R.’lere ait resep- kemik iliği türevli dentritik hücreler IFN-α üre- tör grubundandır. Toll ilk olarak, sadece innate terek şap hastalığı virüsüne karşı innate immun immuniteye sahip olan Drosaphila’daki mantar yanıtın oluşabilmesini sağlar. Kısacası, bugüne 41 kadar yapılmış çalışmalar ile dentiritik hücrele- İnnate immun sistem ile ilgili, insanlarda rin şap hastalığı virüsüne karşı innate immun ve sığırlarda yapılan çalışmalarda, makrofajlar- savunmada önemli rol oynadıkları ve tip 1 da bulunan “The Intracellular Pathogen Resis- IFN’nin bu yanıtın önemli bir komponenti ol- tance Gene 1-Hücre İçi Patojen Direci Geni 1 dukları gösterilmiştir. Şap hastalığına karşı ya- (I.p.r.1), bir çok hücre içi patojenin innate im- pılan aşılama çalışmalarında, aşılamanın hemen mun yanıtı oluşturmasında görevli olduğu gös- ardından, antiviral aktivitenin olmamasına rağ- terilmiştir. Mycobacterium spp. etkeninin repli- men, proinflammatuar sitokinleri, artmış mig- kasyonunu sınırlayarak ve enfektif makrofajla- rasyon yeteneği ve kemotaktik aktiviteyi içeren rın apoptozis ya da nekroza uğraması için çeşitli innate yanıtın indüklendiği gösterilmiştir. Son- sinyal yollarını düzenleyerek görev aldığı belir- raki çalışmalarda, IFN-α’nın ekspresyonu için tilmektedir. I.p.r.1’ler içrsinde Mycobacterium Adenovirus temelli vektör eklendiğinde, enfek- spp.’nin tanınması, bu etken için duyarlı faktör siyona karşı korunmanın en erken 1. günde baş- olan SP110 geni sayesinde olur ve hücre içi ladığı gösterilmiştir. İmmun sisteme IFN-γ sağ- mekanizmalar ile innate immun yanıtın uyarıl- landığında, enfeksiyona karşı korumada faydalı 13,25,37 sonuçlar alındığı gösterilmiştir. Bu sitokin sade- dığı yapılan çalışmalarla vurgulanmıştır . ce şap hastalığı etkenine karşı antiviral aktivite İmmun sistem sadece mikroorganizmala- göstermez, ayrıca virüsün kontrolüne katılan ra karşı cevap oluşturmaz, ayrıca fiziksel trav- doğal öldürücü hücrelerin ve makrofajların ak- ma, radyasyon, oksidatif sinyal, iskemi ve yük- tivasyonlarını sağlar44. sek sıcaklığa karşı da yanıt oluşturur. İnnate immunite, bu yüzden, bütün yaşayan organiz- malarda acil defans durumunun oluşmasını sağ- lar. Multifonksiyonel antimikrobiyal peptitlerin bir grubu, innate immun cevabın kaynağını oluştururlar. Gelişmiş canlılarda mikrobiyal işgalciler ile ilk karşılaşma kutanöz yüzeylerde veya gastrointestinal sistemin, reproduktif sis- temin, solunum sisteminin ve üriner sistemin epitel tabakasında gerçekleşir. Bu yüzden, omurgalıların epitel hücrelerinin, ilk defans hattı olarak “Host Defans Proteini-H.D.P.” üretmesi Şekil-1. Toll-Like Reseptör’ün yapısı şaşırtıcı değildir. Çünkü yangı, innate immun (Hans et al, 2011). cevaptaki başlangıç reaksiyonu ile meydana Figure-1. Structure of Toll Like Receptor gelir, H.D.P.’ler yangı hücreleri tarafından üre- 26 (Hans et al, 2011). tilirler . Kedi ve köpeklerde innate immun sistem üzerine yapılan çalışmalar sınırlıdır. Ancak, kedilerin lenfoid dokuları “Feline Immunodefi- ciency Virüs (F.I.V.)” tarafından ekpresyon oranı değişen T.L.R.1 ve T.L.R.9 eksprese eder- ler16. Aynı zamanda, yapılan bir çalışmada, köpeklerin bağırsak epitellerinde T.L.R.2 ve T.L.R.4’ün bozukluğu “Canine Inflammatory Bowel Disease”in patogenezine katılabileceği gösterilmiştir46. Köpeklerin testislerinde yapılan bir ça- lışmada, farklı hücre tiplerinde β-defensinlerin Şekil-2. Hücresel Patojen-Recognition (tanıma) Gram (+) ve Gram (-) bakterilere, mayalara Reseptörleri. Toll-Like Reseptörlerin ve Nod- karşı geniş spektrumlu etkileri gösterilmiştir38. Like Reseptörlerin komponentleri ve hücresel Bununla birlikte kemik iliğindeki myeloid hüc- yerleşim yerleri gösterilmiştir relerinde ve dolaşımdaki nötrofillerde bulunan, (Mogensen, 2009) geniş spektrumlu ve kuvvetli antimikrobiyal Figure-2. Cellular Pathogen Recognition Re- etkiye sahip olan “Canine cathelicidin” adı veri- ceptors.Components of Toll Like Receptors and len peptit tanımlanmıştır. Bu peptit, dolaşımdaki Nod Like Receptors and their localization hücrelerden eksprese olduğu için, sadece etkili are shown. bir antimikrobiyal olarak görev almaz, ayrıca 4 2 potansiyel bir immun modülatördür39. Tüm bu yolların araştırılması ihtiyacı doğmuştur. Evren- bulgular, köpeklerin seksüel yolla bulaşan has- sel bir bakış açısıyla, H.D.P.’ler, çok eskiden bu talıklara karşı dirençli oluşunu açıklar. Bu ça- yana bilinen ve hala yaygın olarak kullanılan lışmaların ışığında bu peptitlerin sentetiklerinin etkili endojen biyokimyasal silahlardır53. Yapı- kullanılması, köpeklerde seksüel yolla bulaşan lan araştırmalar, innate immunitenin organ spe- hastalıkların oluşumunu engelleyebileceği gibi, sifik olarak regule edilmesinden dolayı, H.D.P. üriner sistem enfeksiyonlarının da tedavisinde sentezinin seçili organ ya da dokuda şekillendi- kullanılabilir. rebilecek immunomodifiye özellikte ilaçlar 3,33 Sığırlar, farklı defensin ve cathelicidinle- geliştirmek üzerinedir . ri, bactenesinleri ve inoldicinleri içeren en az 38 T.L.R.’ler üzerine aşı üretimi ile ilgili de konakçı savunma peptitlerine (host defense birçok çalışma yapılmıştır. T.L.R.2 birçok has- peptide-H.D.P.) sahiptir41. Bovine oligosaccha- talığın tedavisinde kullanılmak üzere, antago- ride-binding protein (b.O.B.P.), sığır nötrofille- nistler geliştirilmesi için en kullanışlı terapotik rinde ve eozinofillerinde bulunan proteinleri hedeftir. Patojen etkenlerin hücre duvarı kom- taşıyan bir peptidoglikandır ve antiparazitik ponentleri, innate immun yanıtı indüklemek için aktiviteleri mevcuttur49. Bovine β-defensinleri, güçlü bir adjuvant olarak görev yapabilirler. Escherichia coli, Klebsiealla pneumoniae, Pse- Sepsis, diabet, rheumatoid artritis ve kardiyo- udomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus vaskuler sistem hastalıkları gibi birçok hastalık, ve Candida spp. ‘ye karşı antimikrobiyal etkiye T.L.R.2 ve T.L.R.4 ile ilişkilidir. MyD88 adap- sahiptir9. Epitelyal β-defensin sığırlarda çeşitli tör proteini ile indüklenen T.L.R.2 sinyali bloke dokulardan izole edilmiştir; bunlar, Trakea edildiğinde, özellikle T.L.R.4 olmak üzere bir- (tracheal antimikrobiyal peptit, T.A.P.)40, dil çok T.L.R. sinyali inhibisyona uğrar. T.L.R.2 ve (lingual antimikrobiyal peptit, L.A.P.)24, bağır- diğer T.L.R.’lere karşı antikorlar, yeni doğan sak ( enteric β-defensin, E.B.D.)48 ve meme bezi sepsisinin tedavisinde kullanışlı ve ekonomik (bovine β-defensin-1, b.B.D.-1 ve diğerleri)2,36. olabilirler. T.L.R.3 çift sarmallı viral RNA’ları Sentetik T.A.P., hızlı ve etkili bakterisidal ve veya viral replikasyon sırasında açığa çıkan ara Aspergillus ve Candida spp‘ye karşı antifungal ürünleri tanıyarak antiviral cevapta önemli rol etkiye sahiptir21. T.A.P.’ın aksine, L.A.P. daha oynar. T.L.R.3 antagonizmi, Batı Nil Virüsü ve yaygındır, sindirim sistemi, solunumu sistemi, Bovine Viral Dierrhae Virüsünün sebep olduğu meme bezleri ve kornea epitellerinde mevcut- enfeksiyonların tedavisinde faydalı olabilir5. tur43,45. L.A.P.’ın mastitis oluşturan etkenlere Aşı üretim teknolojisini sınırlandıran du- karşı geliştirilen innate immun yanıtta rol oyna- rum, innate immun reaksiyonu aşmadan T.L.R. dığı, sığırların meme enfeksiyonlarında artan 11 agonistlerinin adjuvant olarak görev almasının L.A.P. ekspresyonu ile gösterilmiştir . Benzer hücresel ve moleküler mekanizması hakkındaki şekilde bovine nötrofil β-defensin-5’in, mastitis- bilginin tamamlanmamasıdır. Hangi immun lerde T.L.R.2 ve T.L.R.4 ile birlikte ekspresyon- reseptörün hangi adjuvanta en etkili immun larının arttığı gösterilmiştir36,52. yanıt geliştireceğini bilmek önemlidir. T.L.R. Steroid uygulanan sığırlarda, L.A.P. ve agonistleri kullanılarak aşı üretiminin geliştiril- T.A.P. seviyeleri daha azdır, bu da eksojen ola- mesi, aşılama ile birçok enfeksiyöz hastalığın rak kortikosteroid uygulamasının akciğerlerde korunmasında önemli bir yer tutar. İnsan hekim- zayıflatılmış innate immun yanıtın oluşmasını liğinde bazı aşılar direkt olarak T.L.R. agonisti- öncülük edebilir29. dir5. Sindirim sistemindeki enterik β-defensin Patojenlerin P.R.R.’ler Tarafından (E.B.D.) mRNA seviyesi, buzağılarda deneysel Tanınması olarak oluşturulan “Cryptosporidiosis” olgusun- da artmıştır ve bu da H.D.P.’lerin, parazit enfes- Patojenlerin tanınmasında görev alan tasyonları sırasında konakçı cevabında aktif “Pattern Recognition Receptors” (P.R.R.)’lerin rollerinin olduğunu göstermiştir48. Geniş spekt- geniş bir skalası bulunmaktadır. Her bir rumlu antimikrobiyal etkileri ve yangı sırasında P.A.M.P.’a karşı bulunan P.R.R.’ler, daha güçlü indüklenebilen ekspresyonları β-defensin’in ve spesifik yangısal yanıtların oluşmasından bovine mukozal konakçı savunmasında merkez sorumludurlar. P.R.R.’lerin bu spesifite özellik- role sahip olduğu bilgisini destekler8,40,48. leri nedeniyle, hastalıkların patogenezlerinin Modern tıbbın en önemli sorunlarından anlaşılabilmesi için istenilen reseptörden yoksun bir tanesi, hızla artan antibiyotik direncidir. Bu deney hayvanları, deneysel çalışmalara çok yüzden, patojen etkenlerle savaşmak için yeni sayıda konu olmuş ve bu deneyler sonucunda 43 her bir P.R.R.’nin hastalık patogenezleri sıra- karşı oluşan yanıt sırasında N.F.-K.B sinyalinin sındaki rolleri ortaya konmaya çalışılmış ve düzensiz olduğu gösterilmiştir1. Buna ek olarak daha sonraki araştırmalar için ışık tutmuşlardır Gram (+) bakterilere ait, bakteriyal CpG DNA (Şekil-3). önemli bir P.A.M.P. molekülüdür ve T.L.R.9 tarafından tanınır14 . T.L.R.’lerin yanında Gram (+) bakterilerin tanınmasında ve güçlü bir yan- gısal yanıtın oluşturulmasında N.O.D.2 ve NALP1 inflamazomları gibi, sitozolik P.R.R.’lerin de rolleri vardır30. Gram (-) bakteriler, sitoplazmik memb- ranlarında ince bir peptidoglikan tabakasına sahiptirler ve dış membranlarında, endotoksin Şekil-3. Çeşitli patojen etkenlerin PRR’ler tara- olarak adlandırılan lipopolisakkarit (LPS), fos- fından tanınması (Mogensen, 2009) folipit ve proteinler bulunmaktadır. LPS’nin yapısında, LPS’ye antijenik özelliğini kazandı- Figure-3. Recognition of various pathogens by ran Lipid A komponenti bulunmaktadır ve PRRs (Mogensen, 2009) LPS’nin fosforilasyonuna göre farklı yapılarda Lipid A gözlenebilir. LPS ekstraselüler olarak Virüsler LPS bağlayıcı akut faz proteinine bağlandıktan sonra, hücre yüzeyinden CD14 eksprese olmaya Virüsler, antijenik özellikte olan, yüzey başlar ve daha sonra da T.L.R.4’ün ekstraselüler glikoproteinleri, DNA ve RNA türleri gibi bir- birimi olan aksesör molekül MD2’ye geçerek çok yapıya sahiptirler. Örneğin DNA, T.L.R.9 T.L.R.4’ün oligomerizasyonunu tetikler ve sin- ve DNA bağımlı IFN düzenleyici faktör aktiva- yal yollarının aktive olmasına sebep olur. Bun- törü (D.A.I.) tarafından, ssRNA, T.L.R.7 ve lara ek olarak, Gram (-) bakterilere ait diğer bir T.L.R.8 reseptörlerini, dsRNA ve 5’-trifosfat P.A.M.P. molekükü olan flagellin, T.L.R.5 tara- RNA, T.L.R.3, retinoid asit indüklenebilir gen 1 fından tanınarak, pepitodoglikan ise sitozolde benzeri reseptörleri (R.L.R.) ve IFN- N.O.D.1 ve N.O.D.2 tarafından tanınarak sinyal indüklenebilir dsRNA aktive edilmiş protein yollarının aktive olmasına neden olurlar30. kinazları (P.K.R.) aktive ederler. Birçok viral glikoprotein, T.L.R.2 ve T.L.R.4 tarafından Mantarlar ve Protozoalar tanınır. Örneğin respiratör sinsityal virüse ait Candida albicans, Aspergillus fumigatus, füzyon proteini T.L.R.4’ü aktive ederken, Her- Cryptococcus neoformans ve Pneumocysts ji- pes Simpleks Virüs’ü de (H.S.V.) içeren birçok rovecii gibi bir çok mantar etkeni T.L.R.2 ve virüs veya viral yapılar T.L.R.2’yi aktive eder- T.L.R.4 tarafından tanınır41. Mantarlara ait olan ler30. zymosan, mannan, fosfolipomannan ve β-glycan Viral hastalıklar olarak verilen en yaygın gibi P.A.M.P.’lar, T.L.R.’ler tarafından tanına- örnek H.S.V.’ler tarafından meydana getirilen rak sinyal yollarının aktifleşmesine ve mantarla- hastalıklardır. H.S.V.’ye ait füzyon proteini ra karşı yanıt oluşturulmasında önemli etkenle- T.L.R.2 ile etkileşime girerek, sitokin üretimi ile dir30. sonlanan reaksiyonları başlatır. T.L.R. bağımlı P.R.R.’ler tarafından protozoal etkenlerin yolun yanında, T.L.R. bağımsız yolla da H.S.V. tanınma mekanizmaları hakkında, diğer patojen enfeksiyonunun kontrol edilebildiği gösterilmiş- etkenlere oranla daha az bilgi edinilmiştir. Pro- tir19,30. Bunların dışında H.S.V.’nin tanınmasın- tozoal etkenlere ait tanımlanan ana P.A.M.P. da R.L.R.’ler ve D.A.I.’ler de rol oynarlar ve molekülleri, T.L.R.2 ve T.L.R.4’ü aktive eden T.L.R. bağımsız sinyal yolları ile N.F.-K.B ve glikozilfosfatidilinositol (GPI) ve T.L.R.9’u IFN üretimini uyararak antiviral cevabı uyarır- aktive eden metile olmamış DNA’dır (Tablo- lar. 1)30. Bakteriler İnnate İmmun Sistem Tarafından Gram (+) bakterilere ait lipoteikoik asit, Yangının Oluşturulması lipoprotein ve peptidoglikan gibi P.A.M.P.’ların İnnate immun sistem patojenlere karşı tanınmasında, T.L.R.2 önemli rol oynar. Yapı- yanıt oluştururken, farklı sinyal yollarını kulla- lan bir çalışmada, T.L.R.2 ve N.O.D.2 knock- nırlar. Bu sinyal yolları T.L.R. aracılı olabilece- out makrofajlarda, Listeria monocytogenes’e ği gibi, T.L.R.’lerden farklı olan diğer P.R.R. 4 4 proteinleri tarafından da gerçekleştirilebilir. nu tip 1 interferonların indüklenmesiyle sonuç- Bakterilere ait patojen yapıların büyük bir ço- lanırken T.L.R.2 ve T.L.R.5 ilişkili yolları tip 1 ğunluğu ve virüslere ait DNA ve RNA’ların interferonu indüklemez. Ayrıca, T.L.R.8 ve tanınmasında da T.L.R.’lerin rol aldığı belirtil- T.L.R.9 sinyal yolları da T.L.R.3/4 ilişkili yol- miştir. T.L.R.’lerden farklı olarak lardan farklı mekanizmalarla tip 1 interferonun P.A.M.P.’ların tanınmasında, peptidoglikan indüklenmesini sağlar. Bu yüzden, MyD88 pro- tanıma proteinlerini, sitozolik nükleotit- teininin bütün T.L.R.’ler için yaygın olmasına bağlayıcı oligomerizasyon birimi (N.O.D.) pro- rağmen, bireysel T.L.R. sinyal yolları farklılık teinini ve T.R.E.M.1 (miyeloid hücre-1’lerden gösterir. Bütün bunların ışığında, T.L.R. sinyal eksprese olan tetikleyici reseptör) içeren diğer yolunda, MyD88 bağımlı ve MyD88 bağımsız proteinler de patojen etkenlerin tanınmasında olmak üzere iki sinyal yolu tanımlanmıştır42. önemli rol oynarlar42. Sepsis durumlarında, LPS reseptör komp- leksinin üretimi (CD14, T.L.R.4, MD-2), Tablo-1. P.R.R.’ler Tarafından Bakteriyel T.L.R.4’ün dimerizasyonunu indükler ve N.F.- yapıların Tanınması (Mogensen, K.B’nin transkripsiyon faktör inhibitörünün 2009) (I.K.B) fosforilasyonunun aktivasyonu ile sonuç- Table-1. Recognition of bacterial structures lanan sinyal yolunu başlatır. Bu işlem, yangısal by PRRS (Mogensen, 2009) yanıtta rol alan sitokinlerin (T.N.F.-α, IL-1, IL-6, IL-12) üretiminden sorumlu genlerin transk- ripsiyonunu indükler. Ekstraselüler T.L.R.’lere ek olarak, sinyal yollarına katılan sitoplazmik moleküller de bulunmaktadır. Bunlar, Toll-IL-1 reseptör domain (T.I.R.-domain), adaptör pro- tein olan myeloid differentiation factor 88 (MyD88), T.I.R. domain içeren adaptör protein (T.I.R.A.P.), interferon içeren protein Toll/IL-1 reseptör domain adaptörü (T.R.I.F.), T.R.I.F. ilişkili adaptör molekül (T.R.A.M.), T.N.F.-α reseptör ilişkili faktör 6 (T.R.A.F.6), kinazlar (I.R.A.K.1, I.R.A.K.4: IL-1 reseptör ilişkili kinazlar, T.A.K.: Transforming growth factor (T.G.F.)-β activated kinaz) ve kinaz kompleks inhibitör K.B kinaz kompleksidir (I.K.K.). MyD88 Bağımlı Yol MyD88, T.R.A.F.6, T.R.I.F. ve T.R.A.M. proteinleri, T.L.R.’ler tarafından başlatılan sin-yal yolunda etkili rol oynarlar. MyD88, T.L.R.3 T.L.R.’lerin mikrobiyal komponentler ta- dışında diğer T.L.R.’lerin aktivasyonunda rafından uyarılması, immun yanıta da katılan önemli bir adaptör proteinidir. T.L.R.4’lerin birçok genin ekspresyonunun tetiklenmesine uyarılmasına karşı oluşan yanıtta MyD88, re- neden olur. T.L.R.’lerin etkenleri tanıması, di- septörlerin sitoplazmik bölümleri ile etkileşir ve merizasyonlarını kolaylaştırır. T.L.R.2, T.L.R.1 I.R.A.K. yerini almaya başlar. I.R.A.K.1’in ve T.L.R.6 ile heterofilik ikili formda gözükür T.L.R.’ler tarafından uyarılan N.F.-K.B aktivas- ancak diğer durumlarda T.L.R.’ler homodimer yonunda önemli rolleri vardır ancak son bilgiler formlarda bulunurlar. T.L.R.’lerin dimerizasyo- I.R.A.K.2’nin de N.F.-K.B aktivasyonunda rol nu, sitoplazmik Toll-IL-1 reseptör (T.I.R.) biri- aldıkları gösterilmiştir30. IL-1 reseptörleri aracı- minden köken alan sinyal yollarının aktive ol- lığıyla oluşan sinyallere analog olan MyD88 masını tetikler. T.I.R. birimi etkisindeki sinyal bağımlı yolda, uyarıma bağlı olarak yollarında, T.L.R.’ler aracılığıyla T.N.F.-α ve I.R.A.K.1’in, I.R.A.K.4 ilişkili fosforilasyonu IL-12 gibi yangısal sitokinlerin indüklenmesi kolaylaştırılmış olur. Aktive olan I.R.A.K.1, için T.I.R.-birimi içeren adaptör protein MyD88 T.R.A.F.6 ile etkileşerek M.A.P. kinazlarla bir- gereklidir. Bununla birlikte spesifik T.L.R. akti- likte aktivatör protein-1 (A.P.-1) transkripsiyon vasyonları, farklı kalıplardaki gen ekspresyon faktörünün aktivasyonu ve IKK kompleksinin kalıplarının oluşmasına neden olur. Örneğin, aktivitesinin artmasına neden olan “Transfor- T.L.R.3 ve T.L.R.4 sinyal yollarının aktivasyo- 45 ming growth factor-activated proteine kina- N.F.-K.B aktivasyonu, MyD88 bağımlı sinyal se/T.A.K.1 binding protein” (T.A.K.1/T.A.B.) yoluna kıyasla daha geç şekillendiği gösteril- kompleksinin aktivasyonunu kolaylaştırır47. miştir7. T.R.A.M. eksikliği olan fareler üzerin- T.A.K.1 aktive olduktan sonra I.K.K. komplek- deki çalışmalar, T.R.A.M.’ın T.L.R.4 ilişkili sini ve “Mitogen-activated protein kinase sinyal yoluna katıldığı ancak T.L.R.3 sinyal (M.A.P.K.)”yı içeren iki ayrı yolu uyarır30. Tüm yoluna katılmadığı ortaya konmuştur. T.R.I.F. bu basamaklar N.F.-K.B’nin ve sitokin üreten ve T.R.A.M. eksikliği olan farelerde ise, yan- genlerin aktivasyonu ile sonuçlanır. Makrofajlar gısal sitokin üretiminin T.L.R.2, T.L.R.7 ve üzerindeki T.L.R.4’lere bağlanan LPS, kısa bir T.L.R.9 ligandları tarafından indüklendiği, süre sonra yangısal sitokin üretiminin başlama- I.R.A.K.1 fosforilasyonunun T.L.R.4 ligandı sında etkili olur (Şekil-4). tarafından indüklendiği gösterilmiştir. Yukarıda da belirtildiği gibi, P.A.M.P.’ların tanınmasında T.L.R.’ler önemli fonksiyon ve görevlere sahiptirler. Ancak T.L.R.’lerden farklı olarak, P.A.M.P.’ların ta- nınmasında, peptidoglikan tanıma proteinleri, sistozolik N.O.D. proteini ve T.R.E.M.1 resep- tör proteinlerini içeren protein grupları da önemli rol oynarlar. Bu proteinlerin bakteriyel LPS, peptidoglikan gibi antijenik yapılara bağ- lanması sonucu, N.F.-K.B’yi aktive eden genler uyarılarak innate immun yanıt başlatılmış olur. N.O.D.1 ve N.O.D.2 gibi N.O.D.-Like Resep- törler (N.L.R.’ler) ile P.A.M.P.’ların tanınması ve innate immun yanıtın başlatılması için MyD88 adaptör proteinine ihtiyaç yoktur. Genel olarak monosit ve makrofajlarda bulunan ve bir Şekil-4. T.L.R. sinyal yolu basamakları. MyD88 glikoprotein olan T.R.E.M.1’in ekspresyonu, bağımlı ve MyD88 bağımsız yol şeması Gram (+) ve Gram (-) bakterilerin sebep olduğu (Mogensen, 2009) enfeksiyonlarda yangısal reaksiyonla birlikte Figure-4. T.L.R. signaling mechanisms. MyD88 artış gösterir. Yapılan bir çalışmada T.R.E.M.1 dependent and MyD88 independent pathways proteininin engellenmesi, aşırı yangısal reaksi- (mogensen, 2009) yonun şekillenmesiyle meydana gelen şok ve sepsis oluşumunu ve ölümü azalttığı gösteril- miştir6. MyD88 Bağımsız Yol İmmun sistemin, patojen etkenlerin ekti- MyD88 bağımlı yolda T.R.A.F.6 proteini siz hale gelmesi ve ardından konak üzerinden önemli rol oynarken, MyD88 bağımsız yolda temizlenmesi üzerinde çok önemli görevinin T.R.A.M. ve T.R.I.F. proteinler ön plandadır. olmasına rağmen, aşırı şekillenen ya da kontrol- T.R.A.M. molekülünün eksikliğinde sitokin süz olarak şekillenen immun yanıtlar konağa üretimi azalarak yangısal yanıt gerilemiş olur. zarar verebilir. Bu aşırı veya kontrolsüz yanıtlar T.L.R.4 veya MyD88 eksikliğinde ise bakteri konakta immunopatolojilere veya otoimmunite- fagositozu ertelenir. ye neden olabilirler. Bu yüzden, patojen etken MyD88 adaptör proteininin yetersizliğin- etkisiz hale geldikten ve konak üzerindeki hasar de ve daha önceden LPS tarafından uyarılmış onarıldıktan sonra, innate immun yanıt, yangısal T.L.R.4 ilişkili N.F.-K.B bulunmadığında, yan- reaksiyonları kontrol edebilmelidir. Bu kontrol gısal reaksiyonların şekillenmesi ve sitokin mekanizması, T.L.R.’lerin, IL-10, IL-4, IL-5 ve üretiminin başlatılması için T.R.I.F. adlı diğer IL-13 gibi anti-inflammatuvar sitokinleri tetik- bir protein görev alır. T.R.I.F. proteini, MyD88 lemesi ile gerçekleşir. Bu mekanizma konak proteininin yetersizliğinde T.R.A.F.6 proteini ile savunması için yararlı olsa da patojenler bu birlikte interferon düzenleyici faktörü (I.R.F.) mekanizmaları kullanarak immun sistemden aktifleştirir. I.R.F., N.F.-K.B ve A.P.-1 ile bir- kaçabilirler. Sonuç olarak patojen etkenlerin likte bir kompleks oluşturup IFN-β geninin konakçı savunmasından kaçmak için geliştirdik- transkripsiyonunu indükler (Şekil-3)30. Yapılan leri yöntemler bulunmaktadır32. bir çalışmada, MyD88 bağımsız sinyal yolu ile 4 6 Örneğin virüsler, kolaylıkla antijenik ya- te immun yanıt aktivasyonunu sinyal yollarını pılarını değiştirebilme özellikleri ile konakçı hedef alan tedavi metodları geliştirilmeye çalı- savunması için ciddi denebilecek seviyede teh- şılmaktadır. Tedavi için kullanılan ajanlar ara- like oluştururlar. Yapılan çalışmalarda, Poxviri- sında, glukokortikoidler, N.F.-K.B p38 inhibi- dae, Flavivirdae, Herpesviridae, Reoviridae, törleri, T.L.R. agonist ve antagonistleri kullanı- Asfarviridae ve Bunyaviridae ailelerinde viral mı ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. N.F.-K.B inhibitörlerinin çoğu rapor edilmiş- Glukokortikoidler, T.L.R. sinyal yollarını tir22. Mohamed ve arkadaşları 2009 yılında, Bu inhibe ederek N.F.-K.B’nin translokasyonunu viral N.F.-K.B inhibitörleri 2 genel kategori bloke eder ve proinflammatuar sitokin salınımı- altında sınıflandırmşlardır. Bu kategoriler, salgı- nın engellenmesine neden olurlar. N.F.-K.B ve lanan ligandlar ve hücre içi N.F.-K.B inhibitör- p38 inhibitörleri, direkt olarak I.K.K. kinaz leridir31. Salgılanan ligandlar, tuzak reseptörü aktivitesini inhibe ederek N.F.-K.B’nin nüklear olarak görev alarak, normal hücresel sinyal yol- translokasyonunu ve I.K.B α fosforilasyonunu larını engeller ve böylece N.F.-K.B’nin aktive engellerler. Bu grupta aspirin ve sodyum salisi- olmamasını sağlarlar. Hücre içi N.F.-K.B inhi- lat gibi preperatlar örnek olarak gösterilebilir. bitörleri, birkaç farklı yol ile N.F.-K.B aktivas- T.L.R. agonistlerinden, çoğunlukla aşı üretim yonunu engelleyerek virüslerin konakçı savun- teknolojisinde yararlanılmaktadır. T.L.R anta- masından kaçmasını sağlarlar. Hücre içi inhibi- gonistleri ise yangının sonlandırılması ve oluşa- törler, T.L.R. ilişkili yolu baskılayarak, I.K.K. bilecek muhtemel immunopatolojilerin önüne kompleksini baskılayarak ve direkt olarak N.F.- geçmek için kullanılırlar30. K.B’yı baskılayarak, virüslerin immun sistem- den kaçmalarına neden olurlar22. Vincent ve Sonuç olarak, patojen tanınması ve innate arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada (2011), immun sistemin aktive olarak proinflammatuar Hepatitis B Virüs’ü, MyD88-I.R.A.K.4 birleş- sitokin salınımı konakçı için önemli bir aşama- mesini bloke ederek, Plazmasitoid Dentirik dır. Erken ve hızlı bir şekilde aktive olan innate hücrelerden ve B hücrelerden, bakteriyel ve immun yanıt enfeksiyonun kontrol altına alın- viral DNA kalıplarını tanıyan T.L.R.9 ekspres- masında önemli rol oynar. Konağa ait yonunu azalttığı ve immun sistemden kaçışını P.R.R.’ler, antijen etkenlerin P.A.M.P.’lerinin kolaylaştırdığı görülmüştür. Ancak Hepatitis B tanınarak proinflammatuar sitokin ve tip 1 IFN Virüs’ünün varlığında T.L.R.7 ilişkili IL-6 üre- üretimini içeren innate immun yanıtın uyarılma- timinde artış olduğu gösterilmiştir51. sını sağlarlar. Ayrıca P.R.R.’ler, antijen sunan dentritik hücrelerin ve antijen spesifik T hücre- İnnate ve Adaptif İmmun Yanıt Ara- lerinin olgunlaşmasını sağlayarak adaptif im- sındaki Bağlantı mun yanıtın da başlatılmasında rol oynarlar. İnnate ve adaptif immun yanıt arasındaki P.R.R.’lerin fonksiyon bozukluklarında bir ta- bağlantının açığa çıkarılması amacıyla çok sa- kım immun yetmezlikler ön plana çıkarak en- yıda araştırma yapılmaktadır. Ancak bütün bu feksiyöz etkenlere karşı konağı daha duyarı hale araştırmalara rağmen, bu bağlantının moleküler getirebilirler. Sadece enfeksiyöz hastalıklar için düzeydeki mekanizması hakkında tam olarak değil, yine P.R.R.’lerin fonksiyon bozuklukları, elde edilen bir veri bulunmamaktadır. Yapılan immunopatolojik hastalıkların oluşmasına da çalışmalarda edinilen bilgiler ışığında, innate ve neden olabilir. Bu sebeplerden dolayı patojenle- adaptif immun yanıt arasındaki geçiş aydınla- rin tanınması ve proinflammatuar sinyallerin tılmaya çalışılmaktadır. başlatılması için ve hastalık patogenezlerinin araştırılması ve tedavi yolları aramak için innate Yapılan araştırmalar sonucu elde edilen immun sistem üzerinde yapılan çalışmalar gü- bilgi, genel olarak, innate immun yanıt uyarıl- nümüzde de büyük bir önemle devam etmekte- dıktan sonra, daha önce bahsedilen aktivasyon dirler. yolları aracılığı ile başta sitokin ve kemokinler olmak üzere çeşitli genlerin ekspresyonlarında Kaynaklar artış ile T hücrelerinin ve alt populasyonlarının aktive olduğu ve uyarı bölgesine toplanması- 1. Anand P.K., Tait S.W., Lamkanfi M., Amer dır10,15,17,27,34. A.O., Nunez G., Pagès G., Pouysségur J., Mcgar- Tedavi Hedefleri gill M.A., Green D.R., Kanneganti T.D., 2011. TLR2 and RIP2 pathways mediate autophagy of Çoğu hastalığın patogenezinde aşırı yan- Listeria monocytogenes via extracellular signal- gısal reaksiyonlar rol oynadığından dolayı, inna- regulated kinase (ERK) activation. The Journal of Biological Chemistry, 16;286(50):42981-42991. 47 2. Aono S, L.I. C, Zhang G., Kemppaınen R.J., bovis. Scandinavian Journal of Immunology, Gard J., Lu W., Hu X., Schwartz D.D., Marrıson 74(5):438-444. E.E., Dykstra C., Shi J., 2006. Molecular and 14. Hemmi H., Takeuchi O., Sato S., Yamamoto M., functional characterization of bovine beta- Kaisho T., Sanjo H., Kawai T., Hoshino K., defensin-1. Veterinary Immunology and Immu- Takeda K., Akira S., 2004. The roles of two nopathology; 113:181–190. IkappaB kinase-related kinases in lipopolysac- 3. Boman H.G., 2003. Antibacterial peptides: Basic charide and double stranded RNA signaling and facts and emerging concepts. Journal of Internal viral infection. The Journal of Experimental Medicine, 254:197–215. Medicine, 21;199(12):1641-1650. 4. Caamaño J., Hunter C.A., 2002. NF-kappaB 15. Hua J., Liang S., Ma X., Webb T.J., Potter family of transcription factors: central regulators J.P., Li Z., 2011. The interaction between regula- of innate and adaptive immune functions. Clini- tory T cells and NKT cells in the liver: a CD1d cal Microbiology Reviews, 15(3):414-429. bridge links innate and adaptive immunity. PLoS 5. Coffey T.J., Werlıng D., 2011. Therapeutic targe- One, 6(11):e27038. ting of the innate immune system in domestic 16. Ignacio G., Nordone S., Howard K.E., Dean animals. Cell and Tissue Research, 343:251-261. G.A., 2005. Toll-like receptor expression in feli- 6. Colonna M., Facchettı F., 2003. TREM- ne lymphoid tissues. Veterinary Immunology and 1 (triggering receptor expressed on myeloid Immunopathology, 106(3-4):229-237. cells): 17. Kennedy-Crispin M., Billick E., Mitsui H., Gulati a new player in acute inflammatoryresponses. N., Fujita H., Gilleaudeau P., Sullivan-Whalen The Journal of Infection Disease, 15;187 2: 397- M., Johnson-Huang L.M., Suárez-Fariñas M., 401. Krueger J.G., 2012. Human keratinocytes' res- 7. Covert M.W., Leung T.H., Gaston J.E., Baltımo- ponse to injury upregulates CCL20 and other ge- re D., 2005. Achieving stability of lipopoly- nes linking innate and adaptive immunity. The saccharide-induced NF-kappaB activation. Sci- Journal of Investtigative Dermatology, ence, 16;309(5742):1854-1857. 132(1):105-113. 8. Dıamond G., Russell J.P., Bevıns C.L., Inducible 18. Kleinnijenhuis J., Oosting M., Joosten L.A., expression of an antibiotic peptide gene in lipo- Netea M.G., Van Crevel R., 2011. Innate immune polysaccharide-challenged tracheal epithelial recognition of Mycobacterium tuberculosis. Cli- cells. Proceedings of the National Academy of nicanl and Developmental Immunology, Science of United States of America, 93:5156– 2011:405310. 5160, 1996. 19. Krug A., Luker G.D., Barchet W., Leib D.A., 9. Diamond G., Zasloff M., Eck H., Brasseur Akira S., Colonna M., 2004. Herpes simplex vi- M., Maloy W.L., Bevins C.L., 1991. Tracheal an- rus type 1 activates murine natural interferon- timicrobial peptide, a cysteine-rich peptide from producing cells through toll-like receptor 9. mammalian tracheal mucosa: Peptide isolation Blood, 15;103(4):1433-1437. and cloning of a cDNA. Proceedings of the Nati- 20. Lauzon N.M., Mian F., Ashkar A.A., 2007. Toll- onal Academy of Science of United States of like receptors, natural killer cells and innate im- America, 88:3952-3956. munity. Advances in Experimental Medicine and 10. Flynn R.J., Mulcahy G., Elsheikha H.M., 2010. Biology, 598:1-11. Coordina- 21. Lawyer C., Watabe M., Pai S., Bakir H., Eagle- ting innate and adaptive immunity in Fasciola he ton L., Mashimo T., Watabe K., 1996. A synthe- patica infection: implications for control. Veteri- tic form of tracheal antimicrobial peptide has nary Parasitology, 11;169(3-4):235-240. both bactericidal and antifungal activities. Drug 11. Goldammer T., Zerbe H., Molenaar A., Schu- Design and Discovery, 14:171–178. berth H.J., Brunner R.M., Kata S.R., Seyfert 22. Le Negrate G., 2012. Viral interference with H.M., 2004. Mastitis increases mammary mRNA innate immunity by preventing NF-κB activity. abundance of beta-defensin 5, Toll-like receptor Cellılar Microbiology, 14(2):168-181. (TLR2), and TLR4 but not TLR9 in cattle. Clini- 23. Lemaitre B., Nicolas E., Michaut L., Reichhart cal and Diagnostic Laboratory Immunology, J.M., Hoffmann J.A., 1996. The dorsoventral re- 11:174–185. gulatory gene cassette spätzle/Toll/cactus cont- 12. Hans M., Hans V.M,. 2011. Toll-like recep- rols the potent antifungal response in Drosophila tors and their dual role in periodontitis: a review. adults. Cell, 20;86(6):973-983. Journal of Oral Science, 53(3):263-271. 24. Li M., Carpio D.F., Zheng Y., Bruzzo P., Singh 13. He X.N., Su F., Lou Z.Z., Jia W.Z., Song Y.L., V., Ouaaz F., Medzhitov R.M., Beg A.A., 2001. Chang H.Y., Wu Y.H., Lan J., He X.Y., Zhang An essential role of the NF-kappa B/Toll-like re- Y., 2011. Ipr1 gene mediates RAW 264.7 mac- ceptor pathway in induction of inflamma- rophage cell line resistance to Mycobacterium tory and tissue-repair gene expression by necrotic 48 cells. Journal of Immunology, 15;166(12):7 128- 37. Ruiz-Larrañaga O., Garrido J.M., Iriondo M., 135. Manzano C., Molina E., Montes I., Vazquez P., 25. Liang L., Zhao Y.L., Yue J., Liu J.F., Han M., Koets A.P., Rutten V.P., Juste R.A., Estonba A., Wang H., Xiao H., 2011. Association of SP110 2010. SP110 as a novel susceptibility gene for gene polymorphisms with susceptibility to tuber- Mycobacterium avium subspecies paratuberculo- culosis in a Chinese population. Infection, Gene- sis infection in cattle. Journal of Dairy Science, tic and Evolution: Journal of Molecular Epidemi- 93(12):5950-5958. ology and Evolutinary Genetics in Infectious Di- 38. Sang Y., Ortega M.T., Blecha F., Prakash O., seases, 11(5):934-939. Melgarejo T., 2005. Molecular cloning and cha- 26. Linde A., Ross Cr, Davis E.G., Dib L., Blecha racterization of three beta-defensins from canine F., Melgarejo T., 2008. Innate immunity testes. Infection and Immunity, 73:2611-2620. and host defense peptides in veterinary medicine. 39. Sang Y., Teresa O.M., Rune K., Xiau W., Zhang Journal of Veterinary Internanl Medici- G., Soulages J.L., Lushıngton G.H., Fang J., Wil- ne/American College of Veterinary Internal Me- liams T.D., Blecha F., Melgarejo T., 2007. Cani- dicine, 22(2):247-265. ne cathelicidin (K9CATH): Gene cloning, 27. Maxwell J.R., Yadav R., Rossi R.J., Ruby expression, and biochemical activity of a novel C.E., Weinberg A.D., Aguila H.L., Vella A.T., pro-myeloid antimicrobial peptide. Developmen- 2006. IL-18 bridges innate and adaptive immu- tal and Comparative Immunology, 31(12):1278- nity through IFN-gamma and the CD134 1296. pathway. Journal of Immunology, 1;177(1):234- 40. Schontwetter B.S., Stolzenberg E.D., Zasloff 245. M.A., 1995. Epithelial antibioticis induced at si- 28. Medzhitov R., Preston-Hurlburt P., Janeway C.A. tes of inflammation. Science. 267:1645-1648. Jr., 1997. A human homologue of the Drosophila 41. Scott M.G., Hancock R.E., 2000. Cationic anti- Toll protein signals activation of adaptive immu- microbial peptides and their multifunctional role nity. Nature, 24;388(6640):394-397. in immune system. Critical Reviews in Immuno- 29. Mitchell G.B., Al-Haddawi M.H., Clark M.E., logy, 20:407-431. Beveridge J.D., Caswell J.L., 2006. Effect of cor- 42. Slotwinski R., Slotwinska S., Kedziora S., Balan ticosteroids and neuropeptides on the expression B.J., 2011. Innate immunity signaling pathways: of defensins in bovine tracheal epithelial cells. Links between immunonutrition and responses to Infection and Immunity; 75:1325–1334, sepsis. Archivum Immunologiae et Therapiae 30. Mogensen T.H., 2009. Pathogen recognition and Experinemtalis, 59:139-150. inflammatory signaling in innate immune defen- 43. Stolzenberg E.D., Anderson G.M., Ackermann ses. Clinicanl Microbiology Reviews, 22(2):240- M.R., Whitlock R.H., Zasloff M., 1997. Epithe- 273. lial antibiotic induced in states of disease. Proce- 31. Mohamed M.R., McFadden G., 2009. NFkB edings of the National Academy of Science of inhibitors: strategies from poxviruses. The Cell United States of America, 94:8686–8690. Cycle, 1;8(19):3125-3132. 44. Summerfield A., Guzylack-Piriou L., Harwood 32. Netea M.G., Van Der Meer J.W., Kullberg B.J., L., McCullough K.C., 2009. Innate immune res- 2004. Toll-like receptors as an escape mechanism ponses against foot-and-mouth disease virus: cur- from the host defense Trends in Microbio- rent understanding and future directions. Veteri- logy, 12(11):484-488. nary Immunology and Immunopathology, 128(1- 33. Raz E., 2007. Organ-specific regulation of innate 3):205-210. immunity. National Immunology, 8:3–4. 45. Swanson K., Gorodetsky S., Good L., Davis 34. Rijavec M., Volarevic S., Osolnik K., Kosnik S, Musgrave D., Stelwagen K., Farr V., Molenaar M., Korosec P., 2011. Natural killer T cells A., 2004. Expression of a beta-defensin mRNA, in pulmonary disorders. Respiratory Medici- lingual antimicrobial peptide, in bovine mam- ne, 105 Suppl 1:20-25. mary epithelial tissue is induced by mastitis. Infection and Immunity, 72:7311–7314. 35. Roeder A., Kirschning C.J., Rupec R.A., Schaller M., Korting H.C., 2004. Toll-like receptors and 46. Swerdlow M.P., Kennedy D.R., Kennedy J.S., innate antifungal responses. Trends Microbiolo- Washabau R.J., Henthorn P.S., Moore P.F., Car- gy. (1):44-9. ding S.R., Felsburg P.J., 2006. Expression and function of TLR2, TLR4, and Nod2 in primary 36. Roosen S., Exner K., Paul S., Schroder canine colonic epithelial cells. Veterinary Immu- J.M., Kalm E., Looft C., 2004. Bovine beta- nology Immunopathology, 15;114(3-4):313-319. defensins: Identification and characterization of novel bovine beta-defensin genes and their 47. Takeda K., Akira S., 2005. Toll-like receptors expression in mammary gland tissue. Mammalian in innate immunity. International Immunology, Genome, 15:834–842. 17(1):1-14. 49 48. Tarver A.P., Clark D.P., Diamond G., Russell 51. Vincent I.E., Zannetti C., Lucifora J., Norder H., J.P., Erdjument-Bromage H., Tempst P., Cohen Protzer U., Hainaut P., Zoulim F., Tommasino K.S., Jones D.E., Sweeney R.W., Wines M., M., Trépo C., Hasan U., Chemin I., 2011. Hepati- Hwang S., Bevins C.L.. 1998. Enteric beta- tis B virüs impairs TLR9 expression and function defensin: Molecular cloning and characterization in plasmacytoid dendritic cells. PLoS One of a gene with inducible intestinal epithelial cell 6(10):e 26313. expression associated with Cryptosproidum par- 52. Yang W., Molenaar A., Kurts-Ebert B., Seyfert vum infection. Infection and Immunity, H.M., 2006. NF-kappaB factors are essential, but 66(3):1045-1056. not the switch, for pathogen-related induction of 49. Tydell C.C., Yount N, Tran D., Yuan J., Selsted the bovine beta-defensin 5-encoding gene in M.E., 2002. Isolation, characterization and anti- mammary epithelial cells. Molecular Immuno- microbial properties of bovine oligosaccharide- logy, 43:210–225. binding protein. A microbicidal granule protein 53. Zasloff M., 2002. Antimicrobial peptides of mul- of eosinophils and neutrophils. Journal of Biolo- ticellular organisms. Nature, 415:389–395. gical Chemistery, 277:19658-19664. 50. Uematsu S, Akira S., 2008. Toll-Like receptors (TLRs) and their ligands. Handbook of Experi- mental Pharmacology, (183):1-20. 50