T. C. ULUDAĞ ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ TÜRK DĠLĠ VE EDEBĠYATI ANABĠLĠM DALI TÜRK DĠLĠ BĠLĠM DALI ORUÇ BEG TARĠHĠ MANĠSA NÜSHASI (ĠNCELEME-METĠN-DĠZĠN) (YÜKSEK LĠSANS TEZĠ) Selami KARADUMAN BURSA 2010 T. C. ULUDAĞ ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ TÜRK DĠLĠ VE EDEBĠYATI ANABĠLĠM DALI TÜRK DĠLĠ BĠLĠM DALI ORUÇ BEG TARĠHĠ MANĠSA NÜSHASI (ĠNCELEME-METĠN-DĠZĠN) (YÜKSEK LĠSANS TEZĠ) Selami KARADUMAN DanıĢman Prof. Dr. Hatice ġAHĠN BURSA 2010 T. C. ULUDAĞ ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Türk Dili Bilim Dalı‟nda 700841001 numaralı Selami KARADUMAN‟ın hazırladığı “Oruç Beg Tarihi Manisa Nüshası (Ġnceleme-Metin-Dizin)” konulu (Yüksek Lisans Tezi) ile ilgili tez savunma sınavı, 30/06/2010 günü 15.00-16.00 saatleri arasında yapılmıĢ, sorulan sorulara alınan cevaplar sonunda adayın tezinin baĢarılı/baĢarısız olduğuna oy birliği/oy çokluğu ile karar verilmiĢtir. Üye Üye (Tez DanıĢmanı) Prof. Dr. Hatice ġAHĠN Prof. Dr. Emine YILMAZ Uludağ Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi Üye Prof. Dr. Alev Sınar UĞURLU Uludağ Üniversitesi 30/06/2010 ÖZET Yazar : Selami KARADUMAN Üniversite : Uludağ Üniversitesi Anabilim Dalı : Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı : Türk Dili Tezin Niteliği : Yüksek Lisans Tezi Sayfa Sayısı : XIII + 371 Mezuniyet Tarihi : …. / …. / 2010 Tez : Prof. Dr. Hatice ġAHĠN DanıĢman(lar)ı ORUÇ BEG TARĠHĠ MANĠSA NÜSHASI (Ġnceleme-Metin-Dizin) Eski Anadolu Türkçesine ait bu çalıĢmanın giriĢ bölümünde; Osmanlı tarih yazıcılığı, Oruç Beg Tarihi ve bu metnin nüshaları, kaynakları ve etkileri, nüshalar üzerine araĢtırmalar, eserin yazarı, eserin hazırlanmasında kullanılan yöntem hakkında bilgi verilmiĢtir. Ayrıca 15. yüzyıl Türkçesinin daha iyi bir Ģekilde ortaya konabilmesine katkı sağlamak amacıyla eserin imlası, ses ve yapı bilgisi örneklendirilmeye çalıĢılmıĢtır. Ġmla bölümünde öncelikle, eserdeki ünlülerin ve ünsüzlerin baĢta, ortada ve sonda nasıl yazıldıkları gösterilmiĢtir. Ünsüzlerin de kalın ve ince sıraya göre nasıl yazıldıkları belirtilmiĢtir. Ses bilgisi bölümünde; ünlü-ünsüz uyumları ve fonetik hadiseler örneklendirilmiĢtir. Biçim bilgisi baĢlığı altında ise; isim, fiil ve bunların aldıkları ekler, sıfat, zamir, zarf, edat, fiilimsiler örneklendirilmeye çalıĢılmıĢtır. Metin bölümünde Oruç Beg Tarihi Manisa Nüshası‟nın çeviri yazılı metni ortaya konulmuĢtur. Dizin bölümünde de Eski Anadolu Türkçesinin söz varlığına katkı sağlamak ve eserin söz varlığını ortaya koymak için yaklaĢık olarak 2810 madde baĢlı söz dizini hazırlanmıĢtır. Dizin bölümünden sonra ise, kiĢi ve yer adları dizini de oluĢturulmuĢtur. III Eserin sonunda; sonuç bölümüyle birlikte, çalıĢmada baĢvurulan kaynaklara ve öz geçmiĢe yer verilmiĢtir. En son olarak da; eserin tıpkıbasımı eklenmiĢtir. Anahtar Sözcükler Tevarih-i Al-i Osman Eski Anadolu Türkçesi Manisa Nüshası Oruç Beg IV ABSTRACT Yazar : Selami KARADUMAN Üniversite : Uludağ Üniversitesi Anabilim Dalı : Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı : Türk Dili Tezin Niteliği : Yüksek Lisans Tezi Sayfa Sayısı : XIII + 371 Mezuniyet Tarihi : …. / …. / 2010 Tez : Prof. Dr. Hatice ġAHĠN DanıĢman(lar)ı THE MANĠSA MANUSCRIPT OF THE HISTORY OF ORUÇ BEG (Analysis-Text-Index) In the introduction part of this study, which exhibits Ancient Anatolian Turkish form, some information about the history writing in Ottomans, The History of Oruç Beg and the manuscript of this text, the source and effects of it, the searches about the manuscript, the author of the manuscript and the method used in the formation of the manuscript is given. In order to contribute to a better presentation of the 15th century Turkish, some ortographic, phonetic and morphological examples are tried to examplify. In the ortography part, the writing of the vowels and consonants in the beginning, in the middle and at the end of the words are shown. The back and front series of consonants are also explained. In the phonetics part, vowel-consonant harmonies and phonetic appearances are examplified. Under the tittle of morphology; nouns, verbs and their affixes, adjectives, pronouns, adverbs, prepositions and infinite verb forms are tried to examplify. In the text part, the translation of The Manisa Manuscript Of The History of Oruç Beg is put forth. In the index part, approximately a 2810 item vocabulary index is prepared in order to make a contribution to the Ancient Anatolian Turkish vocabulary and to exhibit V the vocabulary in the manuscript. After this part, another index for people and place names is also placed. At the end of the study together with the conclusion part, a list of reference and researchers CV take place. Finally, the most accurate and exactcopy version of the manuscript is given. Key Words The History of The Ottoman Family Ancient Anatolian Turkish The Manisa Manuscript Oruç Beg VI ÖN SÖZ Tarihimizi anlamlandıran, millî birlik ve beraberliğimizi güçlendiren kütüphaneler dolusu birbirinden seçkin eserlere sahip bulunuyoruz. Edebiyat, tarih, sosyoloji, felsefe, folklor vb. gibi millî bilinci geliĢtiren gerçek eserler elimizin altındadır. Ne var ki bu eserler henüz istenildiği düzeyde incelenememiĢtir. Söz konusu seçkin eserlerimiz arasında yer alan Oruç Beg Tarihi Manisa Nüshası‟nın dil açısından değerlendirilmesindeki genel amaç; Türk dili ve tarihi açısından büyük bir öneme sahip olan bu nüshayı bilim dünyasına tanıtmak ve bu çalıĢmanın sonucunda, Eski Anadolu Türkçesinin dil özelliklerini yansıtan örneklerle dönemle ilgili çalıĢmalara ve dilimizin tarihî geliĢiminin daha iyi ortaya konabilmesine katkıda bulunmaktır. Oruç Beg Tarihi, birçok bakımdan orijinal bilgilere sahip önemli bir kaynaktır. Bu tarih metni, diğer 15. yüzyıl Osmanlı tarihleri arasında, II. Bayezit devrinin kronolojisini detaylı olarak vermesi açısından özel bir önem taĢır. Eserde, II. Bayezit‟in Ġstanbul‟dan eski Osmanlı baĢkenti Edirne‟ye, ya da Edirne‟den Ġstanbul‟a hareketi ve bu Ģehirlere varıĢı ile fırtına, sel ve deprem gibi doğal âfetler, yangınlar ve salgın hastalıklar, ay ve güneĢ tutulması gibi astronomik olaylar ve diğer haberler büyük bir titizlikle ve kronolojik ayrıntılarıyla verilir. Bu özellikleriyle Oruç Tarihi, araĢtırıcıların daima ilgisini çeken bir eser olarak Osmanlı tarih bilimindeki seçkin yerini almıĢtır. Osmanlı tarihinin ilk iki yüzyılında meydana gelen olayları, özellikle II. Bayezit devrini, aydınlatmak isteyen bir araĢtırıcının kullanacağı ilk kaynaklardan biri Oruç‟un kroniğidir. Dolayısıyla, bu devirler için Oruç‟un eserine dayanmayan bir araĢtırmanın eksik kalacağı göz ardı edilmemelidir. Oruç Beg Tarihi Manisa Nüshası, giriĢ ve iki bölümden oluĢmaktadır. GiriĢte genel bilgiler verilmiĢtir. Birinci bölümde inceleme baĢlığı adı altında eserin imlası, ses ve yapı bilgisi ile ilgili özellikleri belirlenmeye çalıĢılmıĢtır. Ġkinci bölüm, metin ve dizinden oluĢmaktadır. Metin baĢlığı adı altında eserin çeviri yazılı tam metni ortaya konulmuĢtur. Dizin, metinde geçen bütün kelimeleri kapsayacak Ģekilde hazırlanmıĢtır. Dizine girmeyen Arapça ve Farsça kısımların anlamları dipnotlarda verilmiĢtir. Ayrıca kiĢi ve yer adları dizini de oluĢturulmuĢtur. Bu çalıĢma sırasında yardımlarını ve desteğini esirgemeyen saygıdeğer hocam Prof. Dr. Hatice ġAHĠN‟e, ele aldığımız eserin teminindeki yardımlarından ve çalıĢma esnasındaki desteklerinden dolayı Bursa Yazma ve Eski Basma Eserler Kütüphanesi Müdürü Ömer S. KURMUġ‟a teĢekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim. VII ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa TEZ ONAY SAYFASI .............................................................................................. ii ÖZET ......................................................................................................................... iii ABSTRACT ............................................................................................................... v ÖN SÖZ ..................................................................................................................... vii ĠÇĠNDEKĠLER .......................................................................................................... viii KISALTMALAR ....................................................................................................... xii GĠRĠġ ......................................................................................................................... 1 Osmanlı Tarih Yazıcılığı ........................................................................................... 1 Oruç Beg Tarihi ......................................................................................................... 4 Eserin Yazarı Hakkında Bilgi .................................................................................... 6 Metnin Nüshaları ....................................................................................................... 8 Eserin Kaynakları ve Etkileri ..................................................................................... 10 Nüshalar Üzerine AraĢtırmalar .................................................................................. 12 ÇalıĢmada Kullanılan Yöntem ................................................................................... 14 BĠRĠNCĠ BÖLÜM (ĠNCELEME) 1. ĠMLA ..................................................................................................................... 18 1.1. Ünlülerin YazılıĢı ............................................................................................ 18 1.1.1. a ünlüsünün yazılıĢı ............................................................................... 18 1.1.2. e ünlüsünün yazılıĢı ............................................................................... 19 1.1.3. ı ünlüsünün yazılıĢı ................................................................................ 20 1.1.4. i ünlüsünün yazılıĢı ................................................................................ 21 1.1.5. o ünlüsünün yazılıĢı ............................................................................... 21 1.1.6. ö ünlüsünün yazılıĢı ............................................................................... 22 1.1.7. u ünlüsünün yazılıĢı ............................................................................... 22 1.1.8. ü ünlüsünün yazılıĢı ............................................................................... 23 1.2. Ünsüzlerin YazılıĢı ......................................................................................... 24 1.2.1. p ünsüzünün yazılıĢı ............................................................................... 24 1.2.2. ç ünsüzünün yazılıĢı ............................................................................... 25 1.2.3. t ünsüzünün yazılıĢı ............................................................................... 26 1.2.4. s ünsüzünün yazılıĢı ............................................................................... 26 1.2.5. k ünsüzünün yazılıĢı ............................................................................... 27 1.2.6. g ünsüzünün yazılıĢı ............................................................................... 28 1.2.7. ñ ünsüzünün yazılıĢı ............................................................................... 29 VIII 2. SES BĠLGĠSĠ (FONETĠK) ..................................................................................... 29 2.1. Ünlüler ............................................................................................................ 29 2.1.1. Uzun ünlüler .......................................................................................... 30 2.1.2. Ünlü uyumları ........................................................................................ 30 2.1.2.1. Damak uyumu ........................................................................... 30 2.1.2.2. Dudak uyumu ............................................................................ 31 2.2. Ünsüzler .......................................................................................................... 35 Ünsüz uyumu ................................................................................................... 35 2.3. Fonetik Hadiseler ............................................................................................ 35 2.3.1. ÖtümlüleĢme .......................................................................................... 35 2.3.2. ÖtümsüzleĢme ........................................................................................ 36 2.3.3. SızıcılaĢma ............................................................................................. 37 2.3.4. DüĢme .................................................................................................... 37 2.3.5. Türeme ................................................................................................... 38 2.3.6. NöbetleĢme ............................................................................................ 39 2.3.7. BirleĢme ................................................................................................. 39 2.3.8. GöçüĢme ................................................................................................ 39 2.3.9. GeçiĢme ................................................................................................. 40 2.3.10. Ünsüz kaynaĢması ................................................................................ 40 3. BĠÇĠM BĠLGĠSĠ (MORFOLOJĠ) ........................................................................... 41 3.1. Ġsim Çekimi ..................................................................................................... 41 3.1.1. Çokluk eki .............................................................................................. 41 3.1.2. Ġyelik ekleri ............................................................................................ 41 3.1.3. Durum ekleri .......................................................................................... 42 3.1.3.1. Yalın durum .............................................................................. 42 3.1.3.2. Ġlgi durumu ............................................................................... 42 3.1.3.3. Belirtme durumu ....................................................................... 43 3.1.3.4. Yönelme durumu ...................................................................... 43 3.1.3.5. Bulunma durumu ...................................................................... 43 3.1.3.6. Ayrılma durumu ........................................................................ 43 3.1.3.7. EĢitlik durumu ........................................................................... 44 3.1.3.8. Araç durumu ............................................................................. 44 3.1.3.9. Yön gösterme durumu .............................................................. 44 3.2. Sıfat ................................................................................................................. 45 3.2.1. Niteleme sıfatları .................................................................................... 45 3.2.2. Belirtme sıfatları .................................................................................... 45 3.2.2.1. ĠĢaret sıfatları ............................................................................ 45 3.2.2.2. Sayı sıfatları .............................................................................. 46 3.2.2.2.1. Asıl sayı sıfatları ....................................................... 46 3.2.2.2.2. Sıra sayı sıfatları ....................................................... 46 IX 3.2.2.2.3. ÜleĢtirme sayı sıfatları .............................................. 46 3.2.2.3. Belirsizlik sıfatları ..................................................................... 46 3.2.2.4. Soru sıfatları .............................................................................. 47 3.3. Zamir ............................................................................................................... 47 3.3.1. KiĢi zamirleri ......................................................................................... 47 3.3.2. ĠĢaret zamirleri ....................................................................................... 47 3.3.3. DönüĢlülük zamirleri ............................................................................. 48 3.3.4. Belirsizlik zamirleri ............................................................................... 48 3.3.5. Soru zamirleri ........................................................................................ 48 3.4. Zarf .................................................................................................................. 48 3.4.1. Yer zarfları ............................................................................................. 48 3.4.2. Zaman zarfları ........................................................................................ 49 3.4.3. Miktar zarfları ........................................................................................ 50 3.4.4. Durum zarfları ........................................................................................ 51 3.4.5. Soru zarfları ........................................................................................... 51 3.5. Edat ................................................................................................................. 51 3.5.1. Bağlama edatları .................................................................................... 51 3.5.2. Son çekim edatları ................................................................................. 52 3.5.3. Soru edatları ........................................................................................... 52 3.5.4. Berkitme edatları .................................................................................... 52 3.5.5. Ünleme edatları ...................................................................................... 52 3.6. Fiil ................................................................................................................... 52 3.6.1. Fiillerde olumsuzluk .............................................................................. 52 3.6.2. Fiillerde soru .......................................................................................... 53 3.6.3. KiĢi ekleri ............................................................................................... 53 3.6.3.1. Zamir kaynaklı kiĢi ekleri ......................................................... 53 3.6.3.2. Ġyelik kaynaklı kiĢi ekleri ......................................................... 54 3.6.4. Fiil çekimi .............................................................................................. 54 3.6.4.1. Basit çekim ............................................................................... 54 3.6.4.1.1. Bildirme kipleri ......................................................... 54 3.6.4.1.1.1. Görülen geçmiĢ zaman ........................... 54 3.6.4.1.1.2. Öğrenilen geçmiĢ zaman ........................ 55 3.6.4.1.1.3. Gelecek zaman ....................................... 55 3.6.4.1.1.4. ġimdiki zaman ....................................... 56 3.6.4.1.1.5. GeniĢ zaman ........................................... 56 3.6.4.1.2. Tasarlama kipleri ...................................................... 57 3.6.4.1.2.1. Ġstek kipi ................................................ 57 3.6.4.1.2.2. Emir kipi ................................................ 58 3.6.4.1.2.3. Gereklilik kipi ........................................ 58 3.6.4.1.2.4. Dilek-Ģart kipi ........................................ 58 X 3.6.4.2. BirleĢik çekim ........................................................................... 59 3.6.4.2.1. Hikaye ....................................................................... 59 3.6.4.2.2. Rivayet ...................................................................... 59 3.6.4.2.3. ġart ............................................................................ 60 3.6.5. Ek-fiil ..................................................................................................... 60 3.6.6. BirleĢik fiiller ......................................................................................... 61 3.6.6.1. Tasvirî fiiller ............................................................................. 61 3.6.6.1.1. Süreklilik bildirenler ................................................. 62 3.6.6.1.2. Tezlik bildirenler ....................................................... 62 3.6.6.1.3. Yeterlilik bildirenler ................................................. 62 3.6.6.2. Yardımcı fiiller ......................................................................... 62 3.7. Fiilimsiler ........................................................................................................ 63 3.7.1. Ġsim-fiiller .............................................................................................. 63 3.7.2. Sıfat-fiiller .............................................................................................. 63 3.7.3. Zarf-fiiller .............................................................................................. 64 ĠKĠNCĠ BÖLÜM (METĠN-DĠZĠN) METĠN ....................................................................................................................... 67 DĠZĠN ......................................................................................................................... 156 KĠġĠ VE YER ADLARI DĠZĠNĠ ............................................................................... 336 SONUÇ ...................................................................................................................... 364 KAYNAKÇA ............................................................................................................. 367 ÖZ GEÇMĠġ .............................................................................................................. 371 TIPKIBASIM ............................................................................................................. 372 XI KISALTMALAR ve ĠġARETLER Kısaltmalar: a.g.e. : Adı geçen eser Ar. : Arapça bkz. : Bakınız c. : Cilt Çev. : Çeviren DTCF : Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Far. : Farsça Fr. : Fransızca Haz. : Hazırlayan krĢ. : KarĢılaĢtırınız MEB : Milli Eğitim Bakanlığı Moğ. : Moğolca nu. : Numara Rum. : Rumca s. : Sayfa ss. : Sayfadan sayfaya TDAY : Türk Dilleri AraĢtırmaları Yıllığı TDK : Türk Dil Kurumu TM : Türkiyat Mecmuası YÖK : Yükseköğretim Kurulu Yun. : Yunanca (as) : Aleyhisselam (sav) : Sallallahü Aleyhi Vesellem ĠĢaretler: A : a, e C : c, ç G : g, à I : ı, i K : k, ú U : u, ü V : ünlü (vokal) - : Fiile bağlanmayı gösterir. + : Ġsme bağlanmayı gösterir. (?) : OkunuĢunda veya anlamında Ģüphe edilen sözcükleri gösterir. > : Okun içi ilk biçimi gösterir. XII >> : Birden çok ses olayını gösterir. 2a/01 : / iĢaretinden önceki bölüm sayfa numarasını, sonraki kısım ise satır numarasını gösterir. [ ] : Tahminî olarak okunan ve diğer nüshalardan karĢılaĢtırma sonucunda tespit edilen sözcükler ile derkenarları gösterir. … : Silik çıkmıĢ ve okunamayacak durumda olan harf ve sözcükleri gösterir. …… : Silik çıkmıĢ ve okunamayacak durumda olan satırları gösterir. XIII GĠRĠġ Osmanlı Tarih Yazıcılığı Birinci Dünya SavaĢı‟ndan sonra P. Wittek, F. Giese, F. Kraelitz, Th. Seif, Th. Menzel, Fr. Babinger gibi Alman ve Avusturyalı oryantalistler ilk Osmanlı kaynakları üzerinde metin tenkidi ile önemli filolojik çalıĢmalar yapmıĢlardır. Bu çalıĢmalar Fr. Taeschner, J. H. Kissling, V. L. Menage, R. Anhegger, R. F. Kreutel gibi yine Batılı bilim adamları tarafından devam ettirilmiĢtir. Osmanlı tarihçiliği, Türkçe anonim tevarihlerin önemini Giese‟nin Batı kütüphanelerindeki anonimleri tanıtımı ve neĢri ile öğrenmiĢtir. Giese, AĢık PaĢazade‟nin eserini de yayınlayarak Osmanlı tarihi araĢtırmalarına katkılarını sürdürmüĢtür. Necib Asım “Osmanlı Tarihnüvîsleri ve Müverrihleri”, “Düstûrname-i Enverî”; Hüseyin Namık Orkun “Tevarih-i Al-i Osmanlar Hakkında”; Ahmed Refik “Tevarih-i Al-i Osman” ve Köprülüzade Mehmed Fuad “Osmanlı Tarihçileri” gibi Türk bilim adamları da ilk iki yüzyıla ait Osmanlı kaynakları ve tarihçileri üzerine, daha sonraki çalıĢmalara ıĢık tutacak nitelikte önemli makaleler kaleme almıĢlardır. 15. yüzyılın önemli tarihçilerinden AĢık PaĢazade‟nin eseri üzerinde ilk çalıĢma Ali Bey‟in Tevarih-i Al-i Osman‟ıdır. Oruç Beg‟in de kaynakları arasında yer alan AĢık PaĢazade‟nin bu tarih eseri, günümüze ulaĢmayan eski menakıbname rivayetlerini de içermektedir. Eserin önemli özelliklerinden biri de yer adları ile ilgili doğru bilgiler vermesidir. Osmanlıların ilk dönemlerine dair onun eserinde geçen, özellikle Kuzeybatı Anadolu‟daki bazı tarihî yer adları bugün de aynı adı taĢımaktadır. Nihal Atsız, 15. yüzyıla ait beĢ önemli tarih kaynağından üçünü (Ahmedî, Dasitan-ı Tevarih-i Mülûk-i Al-i Osman; ġükrullah, Behcetü't-tevarih; AĢık PaĢazade 1 Tarihi) bizzat kendisi hazırlamıĢtır. Diğer ikisini (Karamanlı NiĢancı Mehmed PaĢa, Osmanlı Sultanları Tarihi; Bayatlı Mahmud oğlu Hasan, Cam-ı Cem-Ayîn) ise baĢkalarına hazırlatıp külliyat olarak yayınlamıĢtır. Ahmedî‟nin bu manzum Dasitan-ı Tevarih-i Mülûk-i Al-i Osman‟ı günümüze ulaĢan ilk tarih kaynağıdır. Ahmedî, hiçbir olayın kronolojisini vermemiĢtir. Onun eserindeki kimi beyitleri, daha sonraki pek çok tarihçi eserine almıĢtır. Osmanlı tarihinin orijinal bilgiler sunan kaynaklarından biri olan tarihî takvimler üzerinde ilk çalıĢmayı Osman Turan yapmıĢ ve II. Murad devrine ait iki takvimi neĢretmiĢtir. Atsız da bu yüzyıla ait bazı Osmanlı takvimlerini yayınlayarak kaynak çalıĢmalarına olan katkılarını sürdürmüĢtür. H. Ġnalcık-M. Oğuz, Ġzladi-derbendi yenilgisini (1443) ve Varna savaĢını çok ayrıntılı anlatan bir Gazavatname‟yi geniĢ bir değerlendirme ile neĢretmiĢlerdir. II. Murad zamanının renkli simalarından Mevlana ġükrullah‟ın, Fatih devrinde yazdığı Farsça Behcetü't-tevarih‟i Osmanlı kültürü sahasında ilk dünya tarihi örneğidir. Eserin Osmanlı tarihi kısmı üzerinde ilk çalıĢmayı Th. Seif yapmıĢtır. Behcetü't- tevarih‟in Osmanlı tarihi bölümü daha sonra Atsız tarafından Farsçadan Türkçeye çevrilmiĢtir. Tarihçi ġükrullah, olayların kronolojisini ayrıntılı Ģekilde vermekte oldukça titiz davranmıĢtır. Mükrimin Halil Yınanç, Fatih dönemi tarihçilerinden Enverî‟nin eserini eski harflerle yayınlayarak kaynak neĢrinde ilk çalıĢmayı yapan isimlerden biri olmuĢtur. Enverî‟nin söz konusu manzum tarih eserinin 842 beyitten oluĢan Osmanlı tarihi bölümü, giriĢ, özet, değerlendirme, yeni harfli metin ve dizin olarak, sonuna Ġzmir nüshasının metni eklenmek suretiyle de Necdet Öztürk tarafından neĢredilmiĢtir. Fatih devri devlet, siyaset ve bilim adamlarından Karamanlı NiĢancı Mehmed PaĢa, Osmanlılarda ilk Arapça Osmanlı tarihini yazmıĢtır. Olayların kronolojisini 2 kaydetmede oldukça titiz davranan NiĢancı PaĢa‟nın bu eseri konusunu Osmanlılara yönelten nesir türünde ilk tarih örneğidir. Osmanlı tarih yazıcılığının ortaya çıktığı II. Murad devrinden sonra oğlu II. Mehmed saltanatında tarihçilik geliĢmesini sürdürmüĢ ve çok fazla sayıda olmamakla birlikte önemli eserler kaleme alınmıĢtır. II. Bayezit devraldığı bu tarih birikiminin üzerine, yeni ve önemli eserler koymayı baĢarabilmiĢtir. Bu padiĢah zamanında ilim, sanat ve kültürde, özellikle tarihçilik alanında parlak bir devir yaĢanmıĢtır. Saraya ve elit kesimin okuma zevkine hitap eden süslü bir dille yazılan tarih eserlerinin yanı sıra halk kesimine ve askerî zümreye hitap eden sade bir Türkçenin kullanıldığı popüler tarih kitapları da yazılmıĢtır. II. Bayezit zamanı tarihçilerinden Mehmed NeĢrî‟nin Osmanlı tarihinin güvenilir kaynaklarından biri olan Kitab-ı Cihannüma‟sı, F. ReĢit Unat-M. Altay Köymen ve Fr. Taeschner tarafından yayınlanmıĢtır. Kıvamî‟nin, manzum ve mensur olarak yazdığı Fetihname-i Sultan Mehmed adlı eserini Fr. Babinger yayınlamıĢtır. H. Ġnalcık, müellifi bilinen Osmanlı kronikleri ile anonim tevarihler ve tarihî Osmanlı takvimleri arasındaki kaynak kullanımı iliĢkisini tespit edip AĢık PaĢazade, Oruç, NeĢrî ve anonim tevarihlerin ortak kaynakları üzerinde çalıĢmıĢtır. Mertol Tulum, Osmanlılarda ilk saltanat tarihi yanında süslü nesrin de ilk örneği olan Tursun Bey‟in, II. Bayezit döneminde yazdığı Tarih-i Ebü'l-Fethi‟ni neĢretmiĢtir. II. Bayezit dönemi tarih kaynakları arasında önemli bir grubu oluĢturan Türkçe anonim tevarihler, muhtemelen bu dönemde en çok okunan tarih eserleridir. Türkiye‟deki kütüphanelerde de çok sayıda nüshası bulunan anonimlerden biri de Necdet Öztürk tarafından yayınlanmıĢtır (Anonim Osmanlı Kroniği). II. Bayezit döneminin Ģair ve tarihçilerinden Kemal‟in 3029 beyitten oluĢan manzum tarih eseri de 3 yine aynı yazar tarafından neĢredilmiĢtir (Selatînname). Fars dili karĢısında Türkçenin savunuculuğunu yapan ve Türk diliyle de güzel eserler yazılabileceğini ileri süren Kemal, eserinde Osmanlıların ilk zamanlarına ait önemli kayıtlar sunmaktadır. Oruç Beg de anonim tevarih yazarları, Kemal, AĢık PaĢazade, Mehmed NeĢrî, Edirneli Ruhî Çelebi, Ġbn Kemal, Ġdrîs-i Bitlisi gibi, Sultan II. Bayezit devri tarihçilerindendir. 1500‟lü yıllarda Osmanlı tarihçiliği, dönemin padiĢahı II. Bayezit‟in yakın ilgi ve desteğiyle popüler tarihlerin yanında bilimsel tarihlerin de yazıldığı iyi bir düzeye ulaĢmıĢtır. Henüz yayınlanmamıĢ kaynakların da bilim dünyasına sunulmasıyla, 14.-15. yüzyıla ait Osmanlı tarihinin kütüphane malzemesinin tamamına yakını ortaya konulacaktır. Osmanlı tarihi kaynak çalıĢmalarının bugün geldiği nokta düĢünüldüğünde, Osmanlı tarihinin ilk devirleri üzerinde çalıĢan günümüz tarihçileri geniĢ malzeme imkânına sahiptirler. Türkçe kaynak malzemesinin arĢiv belgeleri ile desteklenmesi ve yabancı kaynaklarla karĢılaĢtırılarak değerlendirilmesi durumunda, Osmanlı tarihinin ilk iki yüzyıllık dönemi ile ilgili daha güvenilir bilimsel sonuçlara varılabilecektir. Oruç Beg Tarihi Oruç Beg, çağdaĢı AĢık PaĢazade ve bu dönemin diğer tevarih yazarları gibi, Osmanlı devletinin kuruluĢundan kendi zamanına kadar gelen bir tarih eseri yazmıĢtır. Osmanoğullarının tarihini anlatan bu tür eserlere genel olarak “Tevarih-i Al-i Osman” adı verilmektedir. Oruç da bu geleneğe uyarak eserini “Tevarih-i Al-i Osman” biçiminde adlandırmıĢtır. Günümüzde ise bu isim altındaki tevarihler yaygın olarak yazarlarının adıyla tanınır: AĢık PaĢazade Tarihi, NeĢri Tarihi, Oruç Beg Tarihi/Oruç Tarihi gibi. Oruç‟un bu tevarihinin dıĢında bir eserinin olup olmadığı bilinmemektedir. Oruç Beg, ilk önce böyle bir eser yazmasının nedenine kısaca değinmiĢtir. Ardından, Osmanoğullarının Ģeceresi, Cengiz Han‟ın Belh, Horasan ve Irak vilayetlerini 4 harap etmesi, Ertuğrul Gazi‟nin babası olarak gösterilen Süleyman ġah‟ın Moğolların baskısı yüzünden Mahan Ģehrinden Rum‟a göç etmek zorunda kalıĢı, üç oklar, boz oklar, Süleyman ġah‟ın Fırat‟ta boğulması ve sonrasındaki geliĢmeler, Ertuğrul‟un kahramanlıkları, rüyası ve bu rüyanın yorumu gibi Osmanlıların ilk zamanlarına dair rivayetleri naklettikten sonra Osman Gazi devri olaylarına geçer; padiĢah devirlerine göre anlatımına devam ederek Ġstanbul‟un fethi ile Osmanlı tarihini anlatmayı geçici olarak keser. Oruç araya, Kostantiniye ve Ayasofya‟nın efsanevî tarihi ile Hz. Peygamber, Dört Halife, Emeviler ve Abbasiler döneminin özet olarak anlatıldığı Ġslam tarihini eklemiĢtir. O, bundan sonra tekrar Osmanlı tarihine dönerek kalınan yerden olayların anlatımını sürdürür. Oruç Beg, bir olayı anlatıp bitirdikten sonra okuyucuya yeni bir olayı anlatacağını genellikle “defa”, “defa girü“, “girü”, “ve girü”, “defa ve girü” gibi ifadeler kullanarak haber verir. Oruç Beg, 15. yüzyılın ikinci yarısına ait bir tarihçi olduğu için dili de Eski Anadolu Türkçesinin (13.-15. yüzyıllar) son devresine girer. Oruç Beg‟in dilindeki asıl önemli husus, onun Türk nesir dilinin geliĢmesindeki önemli bir aĢamayı yansıtmıĢ olmasıdır. Oruç Beg ve çağdaĢı AĢık PaĢazade, Türkiye Türkçesi nesir dilinin geliĢmesinde önemli kilometre taĢlarıdır. Oruç Beg‟in dilindeki bir diğer özellik ise, zaman zaman Edirne ağzının, dolayısıyla da Balkan Türkçesinin onun eserine kısmen yansımıĢ olmasıdır. Oruç Beg‟in kullandığı sade Türkçe, ilk saltanat tarihçisi, aynı zamanda süslü nesrin de ilk temsilcisi olan Tursun Bey ile Ahmed Sinan Çelebi‟nin kullandıkları dil hariç tutulursa, 15. yüzyıl boyunca sürmüĢtür. Oruç Beg sade bir anlatımı tercih ederken, çağdaĢı Tursun Bey süslü anlatımı tercih etmiĢtir. Tursun Bey‟in dili ve anlatım tarzı, esas itibariyle sonraki yüzyılda yazılacak tarihlerin üslubunun ne olacağı hakkında bir ön bilgi vermektedir. 5 Oruç, halk tarzındaki ve geniĢ tekrarlara yer veren yavan anlatımı tercih etmiĢtir. SavaĢ tasvirlerinde güçlü bir Ģiirsel dil kullanmıĢ ve araya serpiĢtirdiği beyitlerle anlatıma canlılık vermeye çalıĢmıĢtır. Bu anlatım tarzı, bilimsel bir Osmanlı tarihçisinin zevkine uygun düĢmemiĢtir. 16. yüzyıla gelindiğinde, ilmin birçok dallarında olduğu gibi tarihçilikte de bir birikim söz konusuydu. Gerçi Osmanlı tarihçiliği henüz yarım yüzyıllık bir geliĢim çizgisine sahipti. Ancak tür, dil ve üslup bakımından tarihçiliğin geliĢmesi ve yükseliĢi, diğer ilimlerle kıyaslandığında çok daha hızlı olmuĢtur. Artık yazılan eserlerde arkaik Türkçe yerine Arapça ve Farsça unsurların bolca kullanıldığı külfetli ve süslü bir dil tercih edilmeye baĢlanmıĢtır. Hatta bazı eserler doğrudan Farsça ya da Arapça olarak yazılmıĢtır. Nitekim, Ġran edebî tarihçiliğini Osmanlı ülkesine getiren ve II. Bayezit‟in emriyle ilk sekiz Osmanlı padiĢahı devrini tasvir eden Ġdrîs-i Bitlisi HeĢt BihiĢt adlı eserini Fars dilinde yazmıĢtır. Bu yüzyılda, Türk dilinde sade nesirden süslü nesre geçiĢin öncüsü ise büyük bir üslup ustası olan ünlü bilgin Ġbn Kemal‟dir. Menkıbe ve destanî unsurlarla süslenen ve sade Türkçeyle yazılan kronikler halk kesimine ve askerî zümreye hitap ederken, Ġbn Kemal ve onu model alan tarihçilerin eserleri saraya ve elit zümrenin zevklerine hitap ediyordu. Artık manzum, mensur ya da bunların karıĢımı, renkli ve bol tasvire önem veren süslü bir üslupla yazılmıĢ Osmanlı tarihlerini okumaktan hoĢlanan yeni bir okuyucu kitlesi ortaya çıkmıĢtı. Bu seçkin zümreyi, kuĢkusuz, saray ve çevresindekiler oluĢturuyordu. Aydın kesimin beklentilerini karĢılama endiĢesiyle kaleme alınan eserlerde kullanılan dil; imparatorluk bilim dilinin özelliklerini ve inceliğini yansıtan Arapça, Farsça ve Türkçenin harmanlandığı bir dil konumundaydı. Eserin Yazarı Hakkında Bilgi Oruç Beg‟in hayatı hakkında Osmanlı biyografi kitapları ve tezkirelerinde herhangi bir bilgi mevcut değildir. Eserinde kendisini “Oruç bin Adil el-kazzaz katibü'l- 6 Edirnevî” Ģeklinde tanıtmaktadır. Bu bilgiden hareketle onun Edirne‟de doğmuĢ olma olasılığı vardır. Doğum tarihi bilinmemekle beraber onun 15. yüzyılın ikinci çeyreğinde doğduğu tahmin edilebilir. Oruç Beg‟in nasıl bir eğitim aldığı, sosyal ve kültürel çevresinin ne olduğu konusunda kaynaklardan gelen herhangi bir bilgi yoktur. Eserinde kullandığı dil ve üsluba bakılırsa onun, devrin geçerli ilimlerini tahsil ettiği, Arapça ve Farsçayı bildiği söylenebilir. Eski Osmanlı baĢkenti Edirne‟de yetiĢen Oruç bu Ģehirde katiplik yapmıĢtır. Babası Adil adında biri olup, “kazzaz” yani ipekçidir. Babinger, onun babasının ipekçilik yapmasından dolayı ailesiyle birlikte Bursa‟dan Edirne‟ye göçmüĢ olabileceğini söyler. Doğum tarihi gibi ölüm tarihi de kesin olarak bilinmemektedir. Bu bilgilere göre Oruç Beg; II. Mehmed devrini (1451-1481) ve II. Bayezit saltanatının (1481-1512) ise 21 yıllık kısmını idrak etmiĢtir. Oruç‟un Edirne‟deki vakıflarına dair BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi‟nde bulunan 1070 Nolu Tapu Tahrir Defteri‟nde “Adil‟in oğlu Oruç 905/1499-1500 yılında Edirne‟de katip idi.” kaydı geçmektedir. Bu vakfiye kaydı, tarih yazarı Oruç‟la uyuĢmakta ve onun, II. Bayezit devrinde yaĢayıp yaĢamadığına dair kuĢkuları ortadan kaldırmaktadır. Adı geçen belgedeki kayıtları değerlendiren Ġrene Beldiceanu-Steinherr, Oruç‟un ekonomik durumu hakkında önemli bilgilere ulaĢmıĢtır. O, Oruç‟un 905/1499- 1500 yılında sermayesi 4000 ve yıllık geliri 1848 akça olan bir vakıf kurduğunu, elde edilen gelirin bir kısmının Kur'an okuyucularına, özellikle Saruca PaĢa ve Kerefısoğlu mescitlerinin imamlarına, sakalarına, vakfın idaresine ve hademelerine verildiğini, vakfın yöneticiliğini bizzat Oruç‟un üstlendiğini bildirmektedir. Bu kayıtlarla Oruç‟un ekonomik durumu ve iyiliksever kiĢiliği hakkında bilgi edinilmektedir. 7 Metnin Nüshaları Oruç‟a ait olduğu kesinlik kazanan altı yazma vardır. Bunlardan birisi Manisa‟da, üçü Paris‟te, diğer ikisi ise Londra‟dadır. 1. Manisa Genel Kütüphanesi, (Muradiye nu. 5506/2): Bu nüsha, bir derginin ikinci eseri olarak 143-236. yaprakları arasında yer alır. Ġlk sayfanın dört ve beĢinci satırlarında “Oruç b. Adil el-[kazzaz] katibü'l-Edrenevî” kaydı yer alır. Bu kayıtta, babasının meslek adının (kazzaz) geçmemesi müstensihin dalgınlığından kaynaklanan bir atlama olması mümkündür. Nesih ile yazılan eserin her sayfası genellikle 15 satırdan oluĢmaktadır. Yazıldığı tarih belli olmayan, buna mukabil en eski nüsha olarak kabul edilen bu nüshanın sonu eksiktir. CD ve fotokopideki duruma göre dağınık olan yazmanın sayfaları düzene sokulmaya çalıĢılmıĢ, ancak bu iĢlem, kronoloji ve olayların sırası dikkate alınmadan yapılmıĢtır. Sayfaların birkaç kez numaralandığı görülmektedir. Bu yazmanın II. Bayezit devrinde kopya edildiğine dair önemli iĢaretler bulunmaktadır. Bayezit için kullanılan “zamanumuzun padiĢahı”, “padiĢahumuz” gibi ifadeler sıkça geçmektedir. Bu nüshadaki ilk ve son kronoloji kaydı Ģöyledir: “hicrettin sene 687 altı yüz seksen yedi yılından ta hicrettin 906 tokuz yüz altısına gelince zamanumuzun padiĢahı” 2. Paris Bibliotheque Nationale, (Supplement Turc 1047): 149 yaprak, ilk sayfada 14, son sayfada 9 satır, diğer sayfalarda 19 satır, nesih. Birkaç istisna dıĢında bütün kronoloji rakamlarla gösterilmiĢtir. Yazmanın, kimi sayfaları geniĢ ölçüde hasarlıdır. Bazı kelimeler, muhtemelen renkli mürekkeple yazılmıĢ olması yüzünden, okunamayacak derecede kötü durumdadır. Bu nüsha, II. Bayezit devrinde yazılmıĢtır. 8 3. Paris Bibliotheque Nationale, (ancien fonds Turc 99): 186 yaprak, birinci sayfada 12, son sayfada 10, diğer sayfalarda 13 satır, harekeli nesih. Bütün olayların kronolojisi, bir iki istisna ile yazıyla gösterilmiĢtir. Her iki Paris nüshası karĢılaĢtırıldığında tarihler, olaylar, sayı ve yer adları bilgilerinde farklılık olduğu görülür. Ayrıca olayların tasvirindeki sıralamada da uyumsuzluk söz konusudur. Her iki nüsha, imla bakımından, herhangi bir delile gerek olmaksızın değiĢiklik göstermektedir. 4. Paris Bibliotheque Nationale, (Supplement Turc nu. 922): Roboly nüshası olarak da geçer. Kissling‟in, anonim kabul ettiği bu yazma, Ġstanbul‟da Etinne Roboly tarafından 1145/1732-33 yılında, öğrenci çalıĢması olarak, Fransızcaya çevrilmiĢtir. Kissling, ilk makalesinde kısa bir giriĢten sonra Roboly‟nin çeviri hataları ve atlamalarına dair bazı örnekler üzerinde durur; makalesinin sonunda ise Roboly‟nin kopya ettiği metnin Almanca çevirisini verir. Kissling, ikinci makalesinde ise, yine kısa bir giriĢten sonra, bu nüshanın, II. Bayezit devri ile ilgili kısmının transkripsiyonunu vermiĢtir. Menage, Roboly‟nin Fransızcaya çevirdiği metni diğer Oruç nüshalarıyla karĢılaĢtırdıktan sonra, bunun son derece tahrif edilmiĢ ve aynı zamanda eksik bir Oruç yazması olduğu sonucuna varmıĢtır. 5. Oxford Bodleian Kütüphanesi (Ravel, or. 5): 6. Cambridge Üniversitesi Kütüphanesi (Dd. II, 15): Oruç‟a ait bu iki nüsha Alman Türkolog Fr. Babinger tarafından Arap harfleriyle yayınlanmıĢtır (Hannover 1925). Babinger, çalıĢmasının önsözünde Oruç yazmalarına nasıl ulaĢtığını belirttikten sonra giriĢte, genel olarak Tevarih-i Al-i Osmanlar, Oruç‟un hayatı, eseri, nüshaları ve özellikleri, Oruç‟tan ilk söz eden Türk tarihçileri gibi konular üzerinde durmuĢtur. 9 Babinger neĢrinde Oxford nüshası 3-75. sayfaları içine almakta ve 872/1467- 8‟de sona ermektedir. Cambridge nüshası ise eserin 79-139. sayfalarını iĢgal etmekte olup 899/1493-4 yılına kadar gelmektedir. Babinger, kelime ve ifade farklılıkları son derece fazla olduğundan, iki nüsha arasındaki farkları göstermemiĢtir. Babinger‟in bu çalıĢması Atsız tarafından sadeleĢtirilerek yayınlanmıĢtır (Ġstanbul 1972). Atsız, Babinger‟in Oxford nüshasını çalıĢmasına esas almıĢ ve bu nüshanın bittiği yerden Cambridge nüshasıyla devam ederek çalıĢmasını tamamlamıĢ ve sonuna, kötü durumdaki Manisa yazmasının fotokopisini de eklemiĢtir. Bu iki nüsha ile Roboly nüshası ehil olmayan ve ihmalkâr müstensihler tarafından yazılmıĢ olup, noksanlıkları yanında erken tarihte bitmeleri gibi özellikleri dolayısıyla bugün değerlerini yitirmiĢlerdir. Oruç kroniğinin yazmaları, kuĢkusuz, yukarıdakilerle sınırlı değildir. Babinger ve muhtemelen ondan aktaran Atsız, Oruç‟un muhtasar ve tahrif edilmiĢ diğer nüshalarına iĢaret etmektedirler. Eserin Kaynakları ve Etkileri Elvan Çelebi Menakıbı: Oruç Beg, eserini yazarken kullandığı bazı kaynaklarını bize açıkça bildirmektedir. Bunlardan ilki AĢık PaĢaoğlu Elvan Çelebi‟nin menakıbıdır. Oruç, Moğolların Horasan bölgesinde yaptıkları mezalim sonucu Oğuz boylarının kitleler halinde Anadolu‟ya göçleri ve buradaki tarihleri ile ilgili bilgilerin kaynağı olarak Elvan Çelebi‟yi gösteriyor. Ġnalcık; AĢık PaĢazade, Oruç ve anonim tevarihlerin 826/1422 yılına kadar, ortak kaynak kullandıklarını, 1422‟den 889/1484 yılına kadar ise kaynakların farklılaĢtığını söylüyor. Bu ortak kaynaklardan en azından üçü bilinmektedir. Bunlar, YahĢi Fakih (Fakı)‟in günümüze ulaĢmayan menakıbı ile Elvan Çelebi‟nin menakıbı ve tarihî takvimlerdir. Takvimler: Oruç‟un önemli kaynaklarından biri de 15. yüzyıl Osmanlı takvimleridir. Kronolojik listeler Ģeklinde düzenlenen takvimler Oruç tarafından da 10 kullanılmıĢtır. Takvimlerin bir kısmı müstakil olduğu gibi bazıları da anonim kroniklerin içindedir. Menage, bunlardan 889/1484 yılına kadar gelen birini, AĢık PaĢazade, Oruç ve Giese‟nin neĢrettiği Türkçe anonim tevarih metinleri baĢta olmak üzere, bazı kaynaklarla özellikle kronoloji ve anlatım tarzı bakımından karĢılaĢtırmıĢtır. Menage, II. Murat‟ın 824/1421 yılında tahta çıkıĢından 852/1448 yılına kadarki olaylarının detaylı analizini yapmıĢtır. O, bu yıllığın 826-847/1422-1443 yılları arasının Oruç yazmalarına yakın benzerliğini tespit etmiĢ ve yıllıkları yazanların sık sık divan vezirlerinin adlarını kaydetmiĢ olduklarına iĢaret etmiĢtir. Menage, Ģimdiye kadar Oruç yazmalarına has bir durum olarak nitelendirilen bu hususun takvimlerden gelen bir özellik olduğunu ispatlamıĢtır. Dolayısıyla, Oruç‟un kaynaklarından birinin orijinal bilgiler sunan takvimler olduğu kesinlik kazanmıĢtır. Az da olsa farklılıklar vardır. Örneğin, takvimlerde vezirlerle ilgili bilgi sürekli yıl kayıtlarının sonunda, fakat tarihten öncedir. Oruç‟ta ise vezirler kaydı bazen tarihten önce gelmektedir. Ġnalcık, Oruç ve anonim tevarihlerin ortak kaynağının takvimler olduğunu söyleyerek bunu bir örnekle açıklar; Oruç‟un Yıldırım Bayezit‟in oğlu Mustafa Çelebi‟nin 825/1422‟deki isyanında iki farklı anlatıma yer vermesini anlamlı bulur. Ġlki, anonim tevarihlere ve AĢık PaĢazade‟ye açıkça benzeyenidir; ikincisi ise, bu tarihten sonraki sıralamada Oruç ve anonimlerin ortak kaynağının takvimler olduğudur. Ġnalcık‟ın vardığı bu sonuç Menage‟ın yukarıda bildirdiği Oruç‟ta yer alan divan vezirlerindeki değiĢiklik örneğiyle de teyit edilmiĢ olmaktadır. Gazavatname: Ġnalcık, Oruç Beg‟in Varna ve Kosova savaĢları gibi büyük tarihî olaylar için takvimlerin yanında gazavatnamelerden de yararlanmıĢ olabileceğini söyler; ancak herhangi bir gazavatname adı bildirmez. AĢık PaĢazade Tarihi: Oruç‟un, Elvan Çelebi‟den sonra adını verdiği ikinci kaynağının yazarı, yüz yaĢlarında olduğunu söylediği DerviĢ Ahmed AĢıkî, yani ünlü tarihçi AĢık PaĢazade‟dir. Oruç, AĢık PaĢazade‟nin kaynağının da Orhan Gazi‟nin 11 imamı Ġshak Fakı‟nın oğlu YahĢı Fakı olduğunu söyler ve AĢık PaĢazade‟nin Çelebi Mehmed devrine kadar olan olayları ondan naklettiğini ifade eder. Daha sonra yazılan kimi tarihlere kaynaklık ettiği bilinen YahĢı Fakı‟nın Menakıbname‟si ise bugün ortada yoktur. Oruç, eserinin yeni, yani ikinci versiyonunu yazdığı 908/1502 yılında, adını belirttiği meslektaĢı AĢık PaĢazade‟nin sağ olduğu izlenimini vermektedir. Raviler, Görgü ġahitleri ve Kendi Gözlemleri: Oruç Beg, eserinde tasvir ettiği olayları “raviler”e, “görgü Ģahitleri”ne ve “kendi gözlemleri”ne dayandırmaktadır. Ravilerinin adlarını kimi zaman veren Oruç Beg, bazı olaylara dair yazdıklarını sadece bir raviye dayandırmıyor; aynı konuda baĢka ravilerden edindiği bilgileri de aktarıyor. Oruç Beg‟in, Osmanlı ordusunun kimi askerî faaliyetleri hakkındaki bilgi kaynağı ise, akınlarda ya da seferlerde bulunmuĢ kimselerdir. Oruç, “vilayetümüz” ve “Ģehrümüz” derken eski baĢkent Edirne ve çevresini kastediyor. Dolayısıyla Edirne ve yöresinde ortaya çıkan ve halkı da yakından ilgilendiren pek çok olay hakkında yazdıklarını ya kendi gözlemlerine dayandırmakta ya da olayı bizzat yaĢayan güvenilir kiĢilerden edindiği haberlere göre aktarmaktadır. Dönemin Osmanlı tarih kaynakları listesinde ilk sıralarda yer alan Oruç yazmalarından Kemal PaĢazade, Gelibolulu Mustafa Ali, Ġbn Kemal ve henüz Bayezit‟in maiyetinde bulunan Ruhî ve Hoca Sadeddin doğrudan ya da dolaylı olarak yararlanmıĢlardır. Nüshalar Üzerine AraĢtırmalar Tarihçi Oruç Beg ve eserinden ilk söz eden “ġehrîzade” (Ġstanbulluoğlu) olarak bilinen Mehmed Said Efendi (ö. 1768)‟dir. O, Osmanlı saltanatının baĢından 1592 yılına kadar gelen olayları yazdığı Nevpeyda adlı eserinin kaynakları arasında Oruç Beg‟i de sayar. Sonra, Oruç‟un adı bir kez daha unutulur ve ancak bir asır sonra 12 Tayyarzade Ata Bey‟in (ö. 1880) sayesinde tekrar ortaya çıkar. Onun, Enderun Tarihi adındaki beĢ ciltlik eserinin üçüncü cildinde, kısa bir kayıt yer alır. Ata Bey‟den sonra Oruç‟tan bahseden üçüncü isim Necib Asım olup, Oruç‟tan en eski Osmanlı tarihçisi olarak söz eder. Asım, esas itibariyle Ata Bey‟in söylediklerini tekrar etmekle yetinmiĢtir. Osmanlı tarihinin kıymetli diğer bazı önemli eserleri gibi, Oruç Beg‟in eseri de Batılı bilim adamlarının yorucu çalıĢmalarıyla tarih bilimine kazandırılmıĢtır. Osmanlı tarihçilerinin, Oruç‟un iki yazmasını Babinger‟in çalıĢmasından öğrendikleri (Hannover 1925) ve Babinger‟in Oruç çalıĢmasının Atsız tarafından da yayınlandığı (Ġstanbul 1972) daha önce belirtilmiĢti. Paris yazmaları üzerinde doktora çalıĢması yapan Sadettin Buluç anonim tevarih olarak kabul ettiği bu iki yazmayı, Babinger‟in neĢrettiği nüshalar ve Giese‟nin kullandığı anonim nüshaları ile karĢılaĢtırmıĢtır. Babinger‟den sonra Oruç‟un eserinin değeri hakkında, güvenilir çalıĢmalar yapılmıĢtır. Bunların baĢında, derin alan bilgisi ve isabetli görüĢleri ile Menage‟ın yazdıkları gelmektedir. Menage, Buluç tarafından anonim olarak kabul edilen Paris‟teki iki yazmanın Oruç‟a ait olduğunu ileri sürmüĢ ve bu tezini filolojik temellere oturtmuĢtur. Babinger tarafından yayınlanan ve 1494 yılına kadar gelen ilk versiyonun yanında, yine Oruç‟un kendisi tarafından 1502 yılı sonuna kadar geniĢletilmiĢ ikinci versiyonunun varlığını ispat etmiĢtir. Ayrıca Oruç‟un eserini II. Mehmed zamanında değil, II. Bayezit devrinde yazmıĢ olduğunu ileri sürmüĢtür. Ekrem Üçyiğit, Nihal Atsız‟ın Oruç Beg Tarihi neĢri dolayısıyla yazdığı kısa makalesinde söz konusu yayını bazı yönleriyle eleĢtirmiĢ ve Oruç Beg‟in tarihçiliği ve eserinin özelliği hakkında kısa değerlendirmelerde bulunmuĢtur. 13 Necdet Öztürk, Oruç‟un eserinin II. Bayezit saltanatı kronolojisi bakımından önemine ve anonim tevarihler arasındaki benzerliklerine iĢaret etmiĢtir. ÇalıĢmada Kullanılan Yöntem Ġncelenmek üzere seçilen metin, tespit edilen altı Oruç Beg nüshası arasından Manisa nüshasıdır. Eser, Oruç bin Adil el-kazzaz tarafından yazıldığı için yazarının adını taĢır. Bu nüsha, Osmanlının kuruluĢ döneminden baĢlayarak II. Bayezit devrine kadar olan zaman dilimini konu edinir. Birçok değerli tarih araĢtırmacısı, Oruç Beg tarihleri üzerinde durmuĢtur. Bu araĢtırmacıların tarih açısından değerlendirmeleri; eserin güvenilirliğini, diğer önemli Osmanlı tarihi yazıcılarına etkisini ortaya koymuĢtur. 15. yüzyılda yazılan Manisa nüshası üzerinde herhangi bir çalıĢmanın yapılıp yapılmadığının tespiti için YÖK Tez Tarama Merkezi taranmıĢ ve burada yer alan Tevârih-i Âl-i Osmanlarla ilgili çalıĢmalar incelenmiĢtir. AraĢtırmalar sonucunda bu nüshanın çalıĢılmadığı görülmüĢtür. Ġlk önce nüshanın çeviri yazılı metni ortaya konulmuĢtur. Sayfa ve satırlar numaralandırılmıĢtır. Satır numarası verilirken sözcük hangi satırda baĢlamıĢsa o satıra ait kabul edilmiĢtir. 2a/01‟den 96b/15‟e kadar sayfa ve satır numarası verilmiĢtir. 36, 77, 88 numaralı sayfalar 16; diğer sayfalar ise 15 satırdan oluĢmaktadır. Nesir biçiminde yazılan eserin Ģu sayfa ve satır numaraları manzumdur: 34b/11, 34b/12, 52a/10, 52a/11, 52a/12, 52a/13, 52a/14, 52a/15, 52b/01, 52b/02, 52b/03, 52b/04, 52b/05, 52b/06, 52b/07, 52b/08, 52b/09, 52b/10, 52b/11, 52b/12, 52b/13, 62b/09, 64a/08, 68a/08, 73a/13, 73a/14, 73a/15, 73b/01, 73b/03, 73b/04, 73b/05, 73b/06, 73b/08, 73b/09, 77b/15, 77b/16 Dizine girmeyen Arapça ve Farsça kısımlar, ayetler italik olarak yazılmıĢ ve bunların anlamları dipnotlarda belirtilmiĢtir. Ayrıca ayetler de sure adı, ayet numarası ve mealleriyle birlikte dipnotta yer almıĢtır. Tıpkıbasımda kırmızı renkli olan sözcük ve sözcük grupları çeviri yazılı metinde koyu renkli olarak iĢaretlenmiĢtir. Satır sonundaki bazı sözcüklerin bölünerek diğer 14 satıra geçtiği görülmüĢtür. Bu Ģekilde bölünen sözcükler, satır sonuna ve baĢına kısa çizgi (-) konularak gösterilmiĢtir. Metnin çeviri yazısı ortaya konulduğunda müstensihin bazı sözcükleri eksik veya yanlıĢ yazdığı görülmüĢtür. Hatta bazı cümlelerde eksikler vardır. Eksik veya yanlıĢ yazılan sözcükler, diğer nüshalardan karĢılaĢtırılıp sözlüklerden de yararlanılarak tamamlanmıĢ ve düzeltilmiĢtir. Bu eksik ve yanlıĢ yazılan sözcükler dipnotlarda verilmiĢtir. Silik çıkmıĢ ve okunamayacak durumda olan satırlar 6 nokta “……”, harf ve sözcükler ise 3 nokta “…” ile gösterilmiĢtir. Tahminî olarak okunan ve diğer nüshalardan karĢılaĢtırma sonucunda tespit edilen sözcükler ile derkenarlar köĢeli parantez [ ] içinde yazılmıĢtır. Yeri tespit edilen derkenarlar uygun yerlere yerleĢtirilmiĢ, tespit edilemeyenler ise varak sonunda verilmiĢtir. Daha sonra; “Cibakaya 2.2” dizin programından yararlanılarak metindeki sözcüklerin alfabetik sıraya göre dizini oluĢturulmuĢtur. Dizinde; kök ve gövde halindeki sözcüklerin anlamları, hangi dile ait oldukları yazılmıĢ ve sözcükler madde baĢı olarak verilmiĢtir. Adlara getirilen ekler, nokta (.) ve artı (+) iĢaretleriyle; fiillere getirilen ekler ise, nokta (.) ve kısa çizgi (-) iĢaretleriyle gösterilmiĢtir. OkunuĢunda veya anlamında Ģüphe edilen sözcüklerin yanına soru iĢareti (?) konulmuĢtur. Dizindeki sözcüklerin hepsi, metindeki sayfa ve satır numarası ile numaralandırılmıĢtır. Ardından kiĢi ve yer adları dizini hazırlanmıĢtır. Metinde geçen kiĢi ve yer adları; tarih metinlerinden, Osmanlıca kiĢi ve yer adları sözlüklerinden bulunup karĢılaĢtırılmıĢ ve bunların doğru imlaları verilmeye çalıĢılmıĢtır. YazılıĢları aynı anlamları farklı olan kiĢi ve yer adları için ayrı birer madde baĢı yapılmıĢ ve bunların hangi adı karĢıladıkları parantez içinde verilmiĢtir. Tezin en sonuna nüshanın tıpkıbasımı konulmuĢtur. 15 Tez çalıĢması süresince; Eski Anadolu Türkçesi ile ilgili kitaplar ve bu dönemin dil özellikleri ile ilgili çalıĢmalardan; metnin çeviri yazısının gerçekleĢtirilmesi ve söz varlığının ortaya konulması aĢamasında Arapça, Farsça ve Osmanlı Türkçesi sözlüklerden, Tarama ve Derleme sözlüklerinden yararlanılmıĢtır. Ayrıca çalıĢmada TDK‟nın Yazım Kılavuzu (Türk Dil Kurumu, Ankara, 2009)‟na bağlı kalınmıĢtır. 16 BĠRĠNCĠ BÖLÜM (ĠNCELEME) 17 ĠNCELEME 1. ĠMLA 1.1. Ünlülerin YazılıĢı Ġlk hecede yer alan o ve ö ünlüleri hariç bütün ünlüler; ön, iç ve son seste bulunabilirler.1 1.1.1. a ünlüsünün yazılıĢı BaĢta › medli elif (آ) ile kullanılanlar; ay 12 آىb/04, ad 73 آدb/09, aĢıru 31 آb/01 › üstünlü elif ( ) ile kullanılanlar; aralıúda ِ ن 88b/13, azdur د 95a/10 › elif ( ) ile kullanılanlar; aàaç 12 غاجb/05, alup وب ,47a/05 ج 95b/08, avuç ن ayurtup وب و ت 26a/07 ي Ortada › medli elif (آ) ile kullanılanlar; varup 68 آ بa/14, úalan ٌآل 35a/10, taraĢ ق آ ط آلٌ 90b/13, yılan ت 31b/10 ي › elif ( ) ile kullanılanlar; varup 74 بa/15, baãup طوب ا 23b/10, úatında ت ِ ُ ات طال 35a/09, ãal ق 19a/01, ãaúladılar ط الدي ن 42a/14, çaàırup ي ب 63b/01 چاغ › üstünlü elif ( ) ile kullanılanlar; nÀllanduàı د غي ٍ ص ا 84b/10, sıcaú َا ل ن 86b/08 › iĢaretsiz kullanılanlar; unutmayalar ه ي ًت َ 3a/03, andlaĢup شوب ,78b/15 َ ن anlar ه َ 71b/05, úomayasın ٍي ص يا وي 19a/06 د يً يٍ 36b/09, duymadın ق 1 Gabain, A. Von, Çev. Mehmet Akalın, Eski Türkçenin Grameri, TDK Yayınları, Ankara, 2003, s. 36. 18 › üstün ( ) ile kullanılanlar; yuvaladı 50 ي و ن يb/03, úovmaàa 51 ق و ي اa/03, tavuú 84b/10 ت و › he (ِ) ile kullanılanlar; andadur 15 َ ِ دa/01, bulalum وو ّ ن ون ,28a/15 ت oúuyalum وو ّي ن 37a/06 ق Sonda › elif ( ) ile kullanılanlar; saña كا ص 13a/01, ala ال 12b/13, ova 91a/06 › he (ِ) ile kullanılanlar; úatında ِ ُ ات ّ 35a/09, yola ق ون ك ِ 8b/02, soñra ي ط 34a/04, arpa ّ 2b/03 طا ِ 28b/14, ùaĢra پ › iĢaretsiz kullanım; puãuda 91 پ ظودa/04 1.1.2. e ünlüsünün yazılıĢı BaĢta › elif ( ) ile kullanılanlar; eĢigine ُّ ك 88b/14, esirgedi ي ك ي ص 36b/11, esen صٍ 47b/01 › üstünlü elif ( ) ile kullanılanlar; eyledi 6 يه يb/04, el 8 لb/15 Ortada › elif ( ) ile kullanılanlar; degenegile ّه ي اك اَ كالدن 84b/08, beklediler دك ت 16b/14, geçürdmeyeler يان چو دي ى 53b/15, iledeyim ك الٌ 19a/07, gelen ن ي ,11a/01 ك úulesinde ِ ُ وب 68b/09, yeñilenüp ق ال ص كي ال َ 34a/06 ي › üstün ( ) ile kullanılanlar; geyek 83 كيa/01, gelin ٍ ٍ 95b/07, diyen كه ,86a/11 دي leylek 63 ن ي نa/10, dedesiyidi 20 د د صي يb/12, yere 14 يa/15 › iĢaretsiz kullanılanlar; diledügi ي ه ك كو 14b/12, güyegü دي وي 26b/03, diseler ك ه ض 13a/13 دي 19 › he (ِ) ile kullanılanlar; deve ِ11 دb/04, yülegü و ه 31b/09, ögreneler ي ونّ ك َ 22b/14 ك ِ Sonda › elif ( ) ile kullanılanlar; eyle- ال كا 52b/11, gölge ي ون 24b/07 ك › he (ِ) ile kullanılanlar; gice ّي ُ ِ 69b/14, içinde ك چ ُ ِ 65b/09, úulesinde ي ق ال ص 68b/09 › iĢaretsiz kullanılanlar; deve ِ11 دb/04, güneĢde ش وَ 14b/06 ك 1.1.3. ı ünlüsünün yazılıĢı BaĢta › elif ve ye (ي ) ile kullanılanlar; ılanı ي آلَ ضو 63a/10, ısuz ي 71b/07 ي › iĢaretsiz kullanılanlar; ıraúdan ٌ 32 قa/02, ıãmarladı طً ن ي 12a/01, ıràad 59b/14 غاد Ortada › esre ( ) ile kullanılanlar; aĢıru 31 آb/01, çıú- 40 چa/12, sıcaú ص ا 86b/08, ãıyup 85 طي و بb/05 › ye (ي) ile kullanılanlar; úız يز ي وب 95b/07, çıúup ق ي ب 91a/15, çaàırup چ چاغ 63b/01, ãaúladılar ط الدي ن 42a/14 › iĢaretsiz kullanılanlar; úıàırdı 28 ق ديa/08, yapdılar ث ن 15a/15, úılıç ي هج ي ت ن 72b/04, ãatdılar ق ط 68b/10 Sonda › ye (ي) ile kullanılanlar; bunı ي وَ اغي 35b/05, ayaàı چ ي 74a/09, çıúdı ت ي 50b/01 › esre ( ) ile kullanılanlar; sancaúı 86/01 صُ ا, altı 75 نa/06 20 1.1.4. i ünlüsünün yazılıĢı BaĢta › esreli elif ( ) ile kullanılanlar; ideler 80 دنa/10, iñledüpdür 52 كه تb/06 › elif ve ye (ي ) ile kullanılanlar; idersem صى و دن 36b/12, irgürdiler ي ي ك 60b/03, iriĢür 60 ي وb/04, içinde ِ ُ چ 65b/09 ي › iĢaretsiz kullanılanlar; imdi 71 ي يb/03, içinde ِ ُ ت ي 95b/01, iletdi چ ن 21a/12, ister ت ص 73b/01 Ortada › esre ( ) ile kullanılanlar; gelini ي ,8b/15 ك چض ي 30b/11, kiçisi د ي 9a/14, diri كهُ dinç ج َ يّ 65a/08, nireye د َ 93b/10, úulesinde ِ ُ 68b/09 ق ال ص › ye (ي) ile kullanılanlar; virüp 66 ي بb/07, dirler 88 دي نa/02, iĢidüp ي ب 74a/09, deñiz يز وب 84a/12, yeñilenüp دك كي ال َ ى 34a/06, segirdim ي ك دي ص 70a/06 › iĢaretsiz kullanılanlar; siñirini ي ك َ ص 37b/11, bizüm زو ك -65a/13, git ت 40a/12, yigirmi ك و 64a/02 ي Sonda › ye (ي) ile kullanılanlar; gitdi ت ي ي 35b/05, evini ك َ 73b/14 › esre ve ye ( ي ) ile kullanılanlar; diri 30 د يb/11, kiçisi 8 ك چض يb/15 1.1.5. o ünlüsünün yazılıĢı BaĢta › elif ( ) ile kullanılanlar; ocaàum 36 جاغووb/06, oàlı هي 4a/04 غ › elif ve vav ( ) ile kullanılanlar; oúudılar 37 ن قa/07, orta ّ 95a/05 ت › ötreli elif ( ) ile kullanılanlar; on ٌ 29b/14, ova 91a/06 21 › ötreli elif ve vav ( ) ile; oú 65b/03 Ortada › vav ( ) ile kullanılanlar; úomayasın ٍي ص يا وي 27b/02, ùola چو 36b/09, çoú ق ّ 10a/09 طون › ötre ve vav ( ) ile kullanılanlar; boy 74 ت و يb/14, bozuldı 8 ت و ن يa/02, úovuĢurken ٍ38 ق و كa/12 › ötre ( ) ile; úovmaàa 51 ق و ي اa/03 › iĢaretsiz kullanım; ùopùolu هو ثط 52a/12 ط 1.1.6. ö ünlüsünün yazılıĢı BaĢta › elif ( ) ile kullanılanlar; ötri 47 ت يb/07, ölçdük چ ك 72a/01 ن › elif ve vav ( ) ile kullanılanlar; öksük ضوك ٍ 2b/13, öñdin ك ,96b/04 ك ي ölüm وو 52a/13 ن Ortada › vav ( ) ile kullanılanlar; börk و ك كا 17a/15, gölge ت ون 24b/07, ölüsini ك ُي ص و ,37b/14 ن › ötre ve vav ( ) ile; sözi 7 ص و يa/12 › ötre ( ) ile kullanılanlar; götürüp 63 كت و بa/10, gögüs 30 ك و ك شb/01 › iĢaretsiz kullanılanlar; söyündürmeyesin ٍي ص يا ُ ي ي ص 36b/06, gömdügi ي ً ك 3b/04 د ت 58a/04, dört ك 1.1.7. u ünlüsünün yazılıĢı BaĢta › elif ve vav ( ) ile kullanılanlar; uyanduú َا شوب 9a/05, ulaĢup ي ,91b/12 ن 22 › ötreli elif ve vav ( ) ile; ulu نو 30b/07 › ötreli elif ( ) ile; usùurlÀbla ّالته 63a/05 صط › iĢaretsiz kullanılanlar; uàradı 5 غ ديb/10, uàraĢ 51 غ طb/03, unutmayalar ه ي ًت َ 3a/03 Ortada › vav ( ) ile kullanılanlar; ayurtup وب و ت ,12b/08 ي ودٌ 26a/07, uyúudan ي panmuú و ًُ ٍ 82a/11, sanculansa پ ُ ون ص ّص 15a/02, baãàunın ٍ ظ وَ 11a/04 ت › ötre ve vav ( ) ile kullanılanlar; yumup 30 ي وي و بb/02, úoyup 30 ق وي و بa/01, buãudan ٌ91 ت ظ ودa/14, dut 85 د تa/08, ãıyup 85 طي و بb/05, úovuĢurken ٍ38 ق و كa/12, duymadın ٍ19 د يً يa/06 › ötre ( ) ile kullanılanlar; úoyup 87 قوي ةb/09, buãu 91 ت ظوa/12, yuvaladı ي و ن ي 50b/03, úulesinde ِ ُ 84b/10 ت و 68b/09, tavuú ق ال ص › iĢaretsiz kullanılanlar; dutuldı ه ي الج 66b/02, úulaç دت ج 72a/01, avuç ق 47a/05 Sonda › vav ( ) ile kullanılanlar; ùaru 30 طاa/10, adlu و ا 13a/07, añaru دن ,92b/09 ك buãu 91 ت ظوa/12, úamu ًو 31b/01 آ 25b/01, aĢıru ق › vav ve elif ( ) ile kullanılanlar; úarĢu 14 ق وb/06, ãatu و طات 27a/01 1.1.8. ü ünlüsünün yazılıĢı BaĢta › elif ve vav ( ) ile kullanılanlar; üĢüp 31 وبb/02, üleĢdürdi ش دي ن 17b/14 23 › ötreli elif ve vav ( ) ile kullanılanlar; üĢdügi 30 كيa/10, üzerine َّ 72b/10 › elif ( ) ile kullanılanlar; üçünci ي ُ توٌ 30b/14, üstün 72b/04 چ ص Ortada › vav ( ) ile kullanılanlar; kütük وت و دن 24b/07, irgürdiler ك ,60b/03 ي ك iriĢür 60 ي وb/04, yürek و ك 52a/13 ي › ötre ve vav ( ) ile kullanılanlar; götürüp 63 كت و بa/10, bölük 7 ت ه و كb/04, düĢ 29b/14 ك و ك ي 94a/02, kürekci د ط › ötre ( ) ile kullanılanlar; düĢmez 88 د ًزb/15, yürüdiler 31 ي و دنa/13, tümen ٍ ً 34a/09 ت › iĢaretsiz kullanılanlar; söyündürmeyesin ٍي ص يا ُ ي ي ص 36b/06, degüldür د م 81b/09 دك Sonda › vav ( ) ile kullanılanlar; güyegü كو وي و 26b/03, yülegü ك 31b/09, yedeklü ي ونّ ك هو 85a/05 ت 26a/07, berü ي ك › ötre ( ) ile; kendü ُ 41b/12 ك › vav ve elif ( ) ile; kendü ُ 51a/08 ك 1.2. Ünsüzlerin YazılıĢı Türkçedeki p, ç, g, ñ sesleri Arap alfabesinde karĢılık bulamadığı için Arap harfleriyle yazılmıĢ metinde bu seslerin fonetiğini tespit etmek son derece güçtür. 1.2.1. p ünsüzünün yazılıĢı Türkçe ve Farsça sözcüklerin baĢında, düzenli olarak p (پ) iĢaretiyle gösterilmiĢtir. 24 pÀdiĢÀh ِاد ا ا ِ 79b/15, pÀre پ و 30a/03, panmuú پ ًُ ا ا 82a/11, pÀĢÀ پ پ 16a/13, pÿtı ي وت 91a/04 پ ظود 58a/04, puãuda پ Ġki ünlü arasında ve bir ünsüzün yanında p (پ) ve b (ب) iĢaretleriyle gösterilmiĢtir. úapu و اپ ث ن 63b/11, yapdılar ق ّ 15a/15, arpa ي ْي 28b/14, sipÀhì پ پا ص 29b/15, ùopùolu هو پط 72a/08 ط Sözcük sonunda p (پ) ve b (ب) iĢaretiyle gösterilmiĢtir. ãalup وب طان 79b/02, hep ْة 15b/03, iĢidüp ي ب 26a/05, ùop 30 طوبa/14, úopup پ وپ وپ 8b/09, yapup ق اپ 63b/08 ي 1.2.2. ç ünsüzünün yazılıĢı ç (چ) ve c (ج) iĢareti ile gösterilmiĢtir. BaĢta › ç (چ) ile kullanılanlar; çeri 23 چ يb/04, çevre ِ 90 چوb/13, çıú- 40 چa/12, çoú ي ب 27b/02, çaàırup چو 37b/12 چان ي 63b/01, çaldı چاغ › c (ج) ile kullanılanlar; çaàırdı 32 جاغ ديb/11, çañlar 63 جاك نa/02, çift ف ج 22b/13 Ortada › ç (چ) ile kullanılanlar; içinde ِ ُ چ ه ي 65b/09, çeçleri ي 28b/11 چچ › c (ج) ile kullanılanlar; úaçup 75 ق ةa/01, göçdi وج ي 28b/07 ك Sonda › ç (چ) ile; iç چ 96a/13 ي › c (ج) ile kullanılanlar; úılıç هج ي َ ج 86a/07, dinç غاج 72b/04, aàaç ق ,65a/08 د avuç 47 جa/05, úulaç الج 72a/01 ق 25 1.2.3. t ünsüzünün yazılıĢı t ünsüzü ince sıradan ünlülerin yanında t (ت), kalın sıradan ünlülerin yanında ù .ile yazılmıĢtır (ط) BaĢta › t (ت) ile kullanılanlar; tümen ٍ ً ُ 34a/09, tenk ت ف 52a/11, tüfek 32b/03 ت ت › ù (ط) ile kullanılanlar; ùaĢra ِ 2 طاb/03, ùola ّ هو 10a/09, ùopùolu طون ثط ط 52a/12, ùoñuz و 31b/02 طوك Ortada › t (ت) ile kullanılanlar; gitdi ت ي توٌ 14b/01, üstün ك ص 72b/04 › ù (ط) ile kullanılanlar; usùurlÀbla ّالته هطاٌ 63a/05, sulùÀn صط ص 13b/09 Sonda › t (ت) ile kullanılanlar; yigit ك ف 12b/10, çift ي 3b/04 د ت 22b/13, dört ج › ù (ط) ile kullanılanlar; evÀsıù صط 79b/09, àalaù 72 غه طa/06 Ancak bazı durumlarda kalın sıradan ünlülerin yanında da (ت) iĢaretinin kullanıldığı görülür. tavuú 84 ت وb/10, talayup ة االي وب 71b/05, ayurtup ت و ت 26a/07, baturup ي و ب ات آ ط 30b/07, taraĢ ت 85a/08 د ت 91a/07, dut آ ت 90b/13, at ت 1.2.4. s ünsüzünün yazılıĢı Ġnce sıradan ünlülerin yanında s (س), kalın sıradan ünlülerin yanında ã (ص) ile yazılmıĢtır. BaĢta › s (س) ile kullanılanlar; segirdim ى ك دي ص 70a/06, sekmez كًز ص 84b/08, siñek ك ص 71a/06, seçilüp هوب صچ 9b/09, söylenüp ُة ه صوي 87a/15 26 › ã (ص) ile kullanılanlar; ãal طال 19a/01, ãaúladılar ط الدي ن 42a/14, ãatdılar ت ن ط 68b/10, ãuvarurlar طو ن 12b/07, ãundurdı طوَ دي 9a/07 Ortada › s (س) ile kullanılanlar; gösterür ت ص و ت 37a/01, ister ك ص 73b/01, issiliginden ٌ ُ ك ض ي 78b/04, kesdi ص ي ن صٍ 43a/10, esen ك 47b/01 › ã (ص) ile kullanılanlar; baãup طوب ا 91a/12, ıãmarladı ت ظو 23b/10, buãu ت طً ن ي 12a/01, baãàunın ٍ ظ وَ 11a/04 ت Sonda › s (س) ile kullanılanlar; gögüs 30 ك و ك شb/01, kerkes ش 60a/06 ك ك › ã (ص) ile kullanılanlar; iòlÀã 10 خالصa/03, úafaã فض 36a/12 ق Ancak bazı durumlarda kalın sıradan ünlülerin yanında da s (س) iĢaretinin kullanıldığı görülür. ısuz ضو صاغ 86b/08, saà ص ا 71b/07, sıcaú ي 47b/01, sanculansa ّض ُ ُ ون ص 15a/02 1.2.5. k ünsüzünün yazılıĢı Ġnce sıradan ünlülerin yanında k (ك), kalın sıradan ünlülerin yanında ú ( ) ile yazılmıĢtır. BaĢta › k (ك) ile kullanılanlar; kütük وت 9b/02, kemüklerini ك ي 24b/07, kiçi ك ي ه َ ًوك ُ 34a/01, kendü ك ض ي 2a/01, kesdi ك 43a/10 ك › ú ( ) ile kullanılanlar; úılıç هج ي 28a/08 ق دي 72b/04, úıàırdı ق Ortada › k (ك) ile kullanılanlar; beklediler كالدن 29b/14 ك و ك ي 16b/14, kürekci ت 27 › ú ( ) ile kullanılanlar; çıúup ي وب ط الدي ن 91a/15, ãaúladılar چ 42a/14 Sonda › k (ك) ile kullanılanlar; beglik ه ك ًه 7a/06, bilmek ت ت ه و ك 55b/07, bölük ت 7b/04, kiçirek چ ك وت 31a/14, kütük ك ه 24b/07, terslik ك ص 19a/12 ت › ú ( ) ile kullanılanlar; sıcaú 86 ص اb/08, panmuú و ًُ چو 82a/11, çoú پ 27b/02, ayruú 29 يa/04, azuú 31a/02 1.2.6. g ünsüzünün yazılıĢı Ġnce sıradan ünlülerin yanında g (ك), kalın sıradan ünlülerin yanında à (غ) ile yazılmıĢtır. BaĢta › g (ك) ile kullanılanlar; gölge كا ون و َ ِ 24b/07, gözinde ك 79b/03, güyegü ك كو وي ُ 26b/03, gündüz ك 21a/07 ك › à (غ) ile kullanılanlar; àıjàırup ي ب 87b/05 غوغا 30a/13, àavàÀ غژغ Ortada › g (ك) ile kullanılanlar; begendi ي ُ ك ه 57b/13, beglik ت ك ك و ك ش 7a/06, gögüs ت 30b/01 › à (غ) ile kullanılanlar; aàladuàın ٍي ه غ ي ب 36b/10, çaàırup غ ,63b/01 چاغ baãàunın ٍ ظ وَ 12b/05 غاج 28a/08, aàaç ق دي 11a/04, úıàırdı ت Sonda › g (ك) ile kullanılanlar; beg 8 تa/01, çeng ُ 40b/15 چ › à (غ) ile kullanılanlar; çoà 26 جوغb/14, ãaà طاغ 49b/07, sancaà اغ ُ ص 85b/02 Kalın sıradan ünlülere sahip olduğu halde “buluĢmaga ّك شً ون ”74b/12 ت sözcüğü g (ك) ile yazılmıĢtır. 28 Arapça bir sözcük olan “cebbÀr” sözcüğüne isimden isim türeten +lIK eki iki farklı biçimde eklenmiĢtir: cebbÀrlıàından ٌ ُ 50 جثا نa/08, cebbÀrliginden ٌ ُجثا نك 56a/07 1.2.7. ñ ünsüzünün yazılıĢı ñ ünsüzü sözcük baĢında yer almaz. Sözcük içinde ve sonunda kullanılması durumunda (ك) ile gösterilmiĢtir. Ortada tañrı ك ي كا 24a/14, saña ت ص 27b/01, añmaúlıú ه ً يز 2a/02, deñiz ك دك 30a/13, ãoñra ِ ك ط 34a/04, göñli هي وك و 14b/12, ùoñuz ك كي 31b/02, yeñi طوك ي 83a/03, siñirini ي ك َ ص 37b/11, siñek ك ص 71a/06, öñce ّ ٍ 45b/08, öñdin ك ك ي 96b/04, yaña كا كز 90b/13, beñzer ي كا 34b/12, bıñar ت كه ت 38b/05, iñledüpdür ت 52b/06 Sonda biñ 28 تa/15, òalúuñ ه وك و ك 28b/03, yürüñ خ وك 31a/12, çañuñ ي 63a/11 چاك Türkiye Türkçesinin yazı dilinde gerek ilgi eklerinde gerekse iç ve son seslerde ñ‟ler n olmuĢtur.2 2. SES BĠLGĠSĠ (FONETĠK) 2.1. Ünlüler Türkçe ünlüleri bol bir dildir.3 Bu bolluğu eserin imlasından tespit edilebilen Ģu ünlülerde görebilmekteyiz: a, e, ı, i, o, ö, u, ü. Ancak, devre sonlarına doğru i‟li Ģekillerin yanında kapalı e‟li örneklere de rastlanmaktadır.4 Kapalı e‟nin varlığından söz edilse de varlığı kabul gören bu ünlünün tespiti mümkün değildir. Eski Türkçeden bu 2 Çağatay, Saadet, “Türkçede ñ~à sesine dair”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1954, s. 27. 3 Aksan, Doğan, Türkiye Türkçesinin Dünü, Bugünü, Yarını, Bilge Yayınevi, Ankara, 2001, s. 68. 4 Özkan, Mustafa, Türk Dilinin GeliĢme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, Filiz Kitabevi, Ġstanbul, 1995, s. 91. 29 yana i ve e ünlüleri, ikili geliĢme göstermiĢtir. Aynı sözcükte hem i hem de e ünlüleri yer almıĢtır. Kapalı e‟nin varlığı kesin bir sonuca bağlanabilmiĢ değildir.5 2.1.1. Uzun ünlüler Eski Türkçede birincil uzun ünlülerin bulunduğu kesin olarak ispatlanmıĢtır ve kabul görmüĢtür.6 Bu uzunluklar; Yakutça, Halaçça ve Türkmencede devam etmektedir.7 Aradaki devreyi temsil eden Eski Anadolu Türkçesinde de bu uzunlukların bazılarının korunduğu tespit edilmiĢtir.8 Ancak her metinde hatta aynı metinde bile farklılık gösterebilen değiĢik imlalar verilebilmektedir. Metinde Arap ve Uygur imlasının birlikte kullanılması, Türkçe sözcüklerdeki uzun ünlülerin ortaya konulmasını engellemektedir. 2.1.2. Ünlü uyumları Türkçe kelimelerdeki ünlüler, kalınlık-incelik ve düzlük-yuvarlaklık bakımından belirli bir uyum içerisinde bulunurlar. Kalınlık-incelik uyumu, Türkçenin her devrinde kendisini gösterir. Ancak düzlük-yuvarlaklık uyumunun kural haline gelebilmesi, Osmanlıcanın sonlarında mümkün olabilmiĢtir. Bu uyum, kalınlık-incelik uyumuna göre zayıf bir uyumdur.9 2.1.2.1. Damak uyumu Türkçe sözcüklerde var olan kalınlık-incelik uyumu, eserde tam olarak görülmektedir. 5 Korkmaz, Zeynep, “Eski Osmanlı Kaynaklarının Yayınında Transkripsiyonla Ġlgili Değerlendirmeler”, Türk Dili Üzerine AraĢtırmalar, c. I, TDK Yayınları, Ankara, 2005, s. 483. 6 Tuna, Osman Nedim, “Köktürk Yazılı Belgelerinde ve Uygurcada Uzun Vokaller”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1960, ss. 213-282 7 Tekin, Talat, Ana Türkçede Asli Uzun Ünlüler, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1975, s. 220 8 Korkmaz, Zeynep, “Eski Anadolu Türkçesinde Asli Ünlü Uzunlukları”, DTCF Dergisi XXVI/1-2, ss. 49-84. 9 Karahan, Leyla, Erzurumlu Darîr Kıssa-i Yûsuf (Yûsuf u Züleyhâ) Ġnceleme-Metin-Dizin, TDK, Ankara, 1994, s. 45. 30 açdurmayup 31b/05, oúumıĢlar mıdur 28a/05, yuvaladı 50b/03, söylemiĢlerdür 2a/06, bilmezlerdi 26b/04, ögreneler 22b/14 i- fiiline eklenen -ken eki, eserdeki bazı Türkçe sözcüklerde damak uyumuna aykırı bir Ģekilde kullanılır. úaçariken 91a/11, yoàiken 70a/06, oturmıĢ iken 23a/13, olmıĢ iken 23b/08 Arapça ve Farsça sözcüklerde kalınlık-incelik uyumu bozuktur. Uyuma girmeyen bazı örnekler: zaómetinden 70b/06, vaãiyyet 16a/10, õevvÀú 27a/04, taóayyür 96a/03, siliódÀrdan 29b/15, cebbÀrliginden 56a/07, kerÀmet 12a/13, ÀòiryÀnlar 71a/01, Àõìne 81a/08, bahÀne 71b/11, cihÀnda 73a/15, çÀresin 52a/15 2.1.2.2. Dudak uyumu Eserdeki dudak uyumu bugünkü duruma göre epeyce bozuktur.10 Eski Anadolu Türkçesi metinlerinin fonetik bakımdan gösterdiği en önemli özellik, düzlük- yuvarlaklık bakımından vokal uyumunun zayıf olması ve vokallerde genellikle bir yuvarlaklaĢma eğiliminin bulunmasıdır.11 Ünlülerdeki genel yuvarlaklaĢma eğilimi ve bazı eklerin devamlı düz veya yuvarlak ünlü ile kalıplaĢması uyumu bozan asıl etkenlerdir. Dudak uyumunu bozan bu sebepler tabanlarda ve eklerde olmak üzere iki baĢlık altında incelenebilir. Tabanlarda Yuvarlaklık ve YuvarlaklaĢma Bir sebebe bağlı kalmadan Eski Türkçe devresinden beri devam eden yuvarlaklık; eyü 14b/11, kendü 2a/01, getürüp 9b/15, girü 12b/04, úarañuluú 22a/08, 10 ġahin, Hatice, Eski Anadolu Türkçesi, Akçağ Yayınları, Ankara, 2003. s. 38. 11 TimurtaĢ, Faruk Kadri, Haz. Mustafa Özkan, Makaleler (Dil ve Edebiyat Ġncelemeleri), TDK Yayınları, Ankara, 1997, s. 255. 31 úarĢu 30b/04, aàulanmıĢ 86a/07, altun 86b/06, azuú 94a/12, berü 19b/09, incülü 58a/05, yılduz 65b/10, arĢun 60a/01, yavsu 86a/04, çevük 27b/03, belürdi 9b/07, çarĢu 41b/10, yaluñuz 47a/09, kemüklerini 34a/01, degül 33a/03, ãınur 8a/04 Eski Türkçedeki G sesinin erimesi sonucu Eski Anadolu Türkçesinde ortaya çıkan yuvarlaklaĢmalar; úapıà>úapu 84a/05, úamuà>úamu 17a/15, beglig>beglü 35b/13, tillig>dillü 86a/07, gizlig>gizlü 94b/01 Bunun yanında az sayıda örnekte ünlünün düzlüğünü koruyarak uyuma girdiği de görülür; çerig>çeri 35b/02, tirig>diri 87a/12 +GArU ekindeki G‟nin düĢmesi sonucu oluĢan yuvarlaklaĢmalar; içgerü>içerüden 54b/01, ilgerü>ilerü 41b/08 Dudak ünsüzlerinin yanındaki ünlüyü yuvarlaklaĢtırması; demür 36a/10, tavuú 84b/10, çevük 27b/03, çamura 37b/10, ãovuú 70b/04, panmuú 82a/11 Düzlük ve DüzleĢme Eski Türkçeden beri devam eden ikinci hece düzlüğü; yürimez 84b/08, ùoàrı 12a/09 Bu sözcükler eserde yuvarlak ünlülü olarak da görülebilmektedir; yürüyen 2a/09, ùoàru 19a/11 Eklerde Devamlı yuvarlak ünlü bulunduran ekler Ġsimden isim türetme eki +CUGAz; yircügez 95b/02 Ġsimden isim türetme eki +CUK; çeĢmecük 95b/02, aydıncuú 58a/02, oàlÀncuúlarını 87b/11 Ġsimden isim türetme eki +lU; yedeklü 26a/07, tüfeklü 72b/13, incülü 58a/05, baĢlu 7a/06, yasaúlu 28b/12, úayàulu 36a/15, ãoyúalu 85b/04 32 Ġsimden isim türetme eki +sUz; belürsüz 77b/03 Fiilden isim türetme eki -GUn; baãàunın 11a/04, ùaĢàundı 21b/12, azàun 84b/13 Fiilden isim türetme eki -GU; úayàulu 36a/15, yülegü 31b/09 Fiilden isim türetme eki +mUr; yaàmur 81b/14 Fiilden isim türetme eki -UK; ayruú 29a/04, delüge 20b/01, eksügümüz 77a/12 Fiilden fiil türetme eki -GUr; irgürüp 79b/04 Fiilden fiil türetme eki -Ur; geçürüp 4a/01, baturup 30b/07, degĢürüp 12a/09, úaçurup 32a/04, ãıàurınımayup 40a/08 Fiilden fiil türetme eki -dUr; yapdurdı 15a/12, yapıĢdurup 14b/06, üleĢdürdügi 41a/14, indürür 31a/04, bildürdi 21b/10, çekdürüp 34a/11 Fiil çekim eki ile kiĢi eki -dUm; uyandum 10a/12, geldüm 62b/01, didüm 12b/09 Fiil çekim eki ile kiĢi eki -dUñ; alduñ 13a/13, bildüñ 13a/13, söyledüñ 36a/11 Fiil çekim eki ile kiĢi eki -dUñUz; varduñuz 18b/06, geldüñüz 62a/12 Fiil çekim eki ile kiĢi eki -dUK; uyanduú 9a/05, yetiĢdük 10b/04, geldük 15a/05 GeniĢ zaman eki -Ur; añılur 18b/05, iĢlenür 36b/01, gösterür 37a/01 Ġlgi durum eki +(n)Uñ; oúlarınuñ 86a/08, birinüñ 6a/04, anlaruñ 10a/15, bunlaruñ 7a/04, deñizüñ 68a/02, ùaàlaruñ 84b/06, depelerüñ 84b/06 I. kiĢi iyelik eki +(U)m; ocaàumı 36b/06, dilegüm 36b/06 KiĢi eki -sUn; açsun 11b/10, gelsün 25b/05, neylesün 63b/01 KiĢi eki -Uz; isterüz 37a/08, virürüz 13a/14 KiĢi eki -(A)vUz; olavuz 80a/08, gelevüz 78b/05 33 KiĢi eki -(y)AlUm; barıĢalum 37a/09, bulalum 28a/15, gelelüm 4b/15, gönderelüm 37a/09, dileyelüm 27b/12, oúuyalum 37a/06 Ulaç eki -(y)Up; alup 45b/15, ùaàılup 46a/10, ıãmarlayup 48a/03, siñirleyüp 50a/12 Ulaç eki -(y)U; diyü 36b/01, ùolaĢu 94b/06, sarmaĢu 94b/06 Sıfat-fiil eki -dUK; oúumaduú 28a/10, aàladuàın 36b/10, diledügi 14b/12, geldügi 27a/14 Ġsimden isim türetme eki +ndU; ikindü 73a/10 Devamlı düz ünlü bulunduran ekler Fiil iĢletme eki -dI; boàuldı 5b/14, oturdı 6b/10, úodı 6b/15, düĢdi 9b/13 Ġsim iĢletme eki +(y)IlA; ãuyıla 71a/06 Ġsimden isim türetme eki +(U)nCI; onuncı 95a/02, üçünci 30b/14 Fiil iĢletme eki -mIĢ; úopmıĢ 87b/07, görmiĢ 91b/06, doàmıĢ 4a/15 Ġyelik eki +(s)I; ùoàrusın 36a/05, ordusını 69a/10 Ġsim iĢletme eki +(y)I; ãuyı 69b/15 Ulaç eki -(y)ICAK; öticek 63a/12 Ulaç eki -(y)InCA; olınca 21a/08 Fiilden isim türetme eki -(y)ICI; süricilerdür 2b/02, dutıcılardur 2b/01 Hem düz hem de yuvarlak ünlü ile gelebilen ekler Fiilden fiil türetme eki -Il; görilüp 76b/04 Fiilden fiil türetme eki -(I)n; görinüp 91a/15 34 2.2. Ünsüzler Eserin imlasından tespit edilebilen ünsüzler Ģunlardır: b, c, ç, d, f, g, à, h, ó, ò, k, ú, l, m, n, ñ, p, r, s, ã, å, Ģ, t, ù, v, y, z, ô, õ, ø. Ünsüz uyumu Ünsüzler arasıdaki ötümlülük-ötümsüzlük uyumu Türkçenin eski dönemlerinde görülmemektedir. Aynı uyumsuzluk Eski Anadolu Türkçesinde de devam etmektedir. Ötümlü Ģekilleriyle kalıplaĢmıĢ olan ekler sözcüğün kök veya tabanı ötümsüz bir ünsüzle de bitse her zaman ötümlü olarak kullanılır. Bulunma durum eki +dA; ùarafda 5b/03, óayÀtda 9a/02, vilÀyetde 12a/15, güneĢde 14b/06 Ayrılma durum eki +dAn; açlıúdan 15b/11, aàaçdan 24b/13, gökden 30b/03 Görülen geçmiĢ zaman III. tekil kiĢi eki -dI; iletdi 35b/11, eyitdi 36a/04, çökdi 37b/10, çıúdı 38a/14, yıúdı 16b/10 Görülen geçmiĢ zaman III. çoğul kiĢi eki -dIlAr; uàraĢdılar 38b/15, barıĢdılar 39a/02, kesdiler 53b/15, ürkdiler 71b/06 Görülen geçmiĢ zaman I. tekil kiĢi eki ile kiĢi eki -dUm; itdüm 88a/11 Bildirme eki +dUr; yoúdur 28a/13, óaúdur 52b/10, rivÀyetdür 61b/10, gerekdür 73b/09 2.3. Fonetik Hadiseler 2.3.1. ÖtümlüleĢme Eserde ünsüzlerin ötümlüleĢmesi olayı; t/d, k/g, ú/à, ç/c, p/b ünsüzleri arasında tespit edilmiĢtir. p, ç, t, k, ú ötümsüz ünsüzleri ile biten Türkçe sözcükler, ünlü ile baĢlayan ek aldıklarında ötümlüleĢmektedir. 35 git-üp>gidüp 69b/14, eĢit-üp>>iĢidüp 24a/01, aúıt-up>akıdup 38b/06, gelmek+e>gelmege 5a/01, yoú>yoà+iken 70a/06, açmaú+a>açmaàa 9a/09, yıúduú+ı>yıúduàı 24a/14, ayaú+ı>ayaàı 16a/04, kireç+ini>kirecini 59b/10, aàaç+ı>aàacı 24b/06, dip+inde>dibinde 86b/15, úılıç+ı>úılıcı 11b/08 Sözcük baĢında görülen ötümlüleĢme örnekleri Ģunlardır: ti->di-r 4b/11, tilek>dilek 36b/05, teg->deg-miĢ 24b/04, toà->doà-dı 65b/10, tütün>dütün+le 82a/07, keç->geç-üp 4a/01, köz>göz 77b/15, kötür->götür-üp 96a/15 Metinde; k ve g ünsüzlerini ayırmak için bazı Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde görülen üç noktalı, iki çizgili “kef”ler kullanılmamıĢtır. k ünsüzünün kelime baĢındaki durumu, Anadolu ağızlarında da farklılık göstermektedir.12 Eski Anadolu Türkçesinde ince ünlülü sözcüklerde özellikle t>d ve k>g biçiminde görülen ötümlüleĢme kalın ünlülü sözcüklere göre daha yaygındır. Ayrıca kalın ünlülü sözcüklerde ötümlüleĢme gerçekleĢirken ötümlü ve ötümsüz ünsüzlü örnekler nöbetleĢe kullanılmaktadır. çoú 27b/02 - çoà 26b/14, tutmıĢ 4b/03 - dutmıĢ 24b/08, ùurup 5b/03 - durup 2a/10, puãuda 91a/04 - buãu 91a/12, ùÀéiresini 15a/02 - dÀéiresine 34a/11, sancaú 53b/11 - sancaà 85b/02, ayurtup 26a/07 - ayırd 34b/12 2.3.2. ÖtümsüzleĢme ÖtümsüzleĢme olayı Eski Anadolu Türkçesinin genel eğilimine ters düĢen bir olaydır.13 Bu yüzden Eski Anadolu Türkçesindeki ötümsüzleĢme örnekleri ötümlüleĢmeye göre azdır. iĢid->iĢit-di 27a/07, aúca>aúça 22b/07, baĢ aàa>pÀĢÀ 16a/13 12 Caferoğlu, Ahmet, “Anadolu Ağızlarında Konson DeğiĢmeleri”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1964, ss. 1-32 13 ġahin, Hatice, Hatiboğlu Ferahname, Dil Özellikleri-Metin-Sözlük, Ġnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktara Tezi), Malatya, 1993, s. 8. 36 2.3.3. SızıcılaĢma Bu ses olayının sebebi ünlü-ünsüz benzeĢmesidir. Sızıcı ünsüzler, yanlarındaki patlayıcı ünsüzleri sızıcılaĢtırma eğilimindedir.14 bar>var 60a/06, bar->var- 10a/09, ber->vir- 52b/12, seb->sev-düginden 56b/15, çebük>çevük 27b/03, eb>ev+de 27a/10, adaú+ı>>ayaàı 16a/04, ked->giy- 17b/01, bod>boy 74b/14, edgü>>eyü 14b/11, úod->úoy-up 87b/04, úadgu>úayàu+lu 36a/15, taúı>daòı 36b/10, yoúsa>yoòsa 32b/02, aúĢam>aòĢam 76a/15, úuduruú>>úuyruú+lu 65b/09, udıku>uyúu+dan 12b/08, yalbar->yalvar-up 46b/11, yadaú>>yaya 25b/08, úorúu>úoròu 52a/12, masúara>masòara 27a/15 2.3.4. DüĢme Ses düĢmesi olayı; sözcük baĢında, içinde ve sonunda ünlü ve ünsüz düĢmesi biçiminde görülür. Hece düĢmesi ise sözcük içinde benzer ya da eĢ hecelerin yan yana gelmesi durumunda bu hecelerden birinin düĢmesidir. Ünlü DüĢmesi BaĢta; Türkçede ilk sesin ve ilk hecenin düĢmesi seyrektir. Ön sesteki dar seslilerin düĢmesi olayı, ön sesli düĢmesi olur.15 uĢ ol>Ģol 3b/11, uĢ Ģöyle>Ģöyle 15b/03 Ortada; aàız+ını>aàzını 85a/15, oàul+ı>oàlı 47a/15, göñül+i>göñli 14b/12, buyuruú+ı>buyruàı 22b/05, ayur-uú>ayruú 29a/04, eyitür>eydür 22a/11, virür ise>virürse 96a/06, bilür idi>bilürdi 12a/11, úuduruú>>úuyruú+lu 65b/09, oàulan>oàlan 93a/10, tegiĢ-ürüp>>degĢürüp 12a/09, biribiri>bir biri 78a/01 Sonda; taúıàu>>tavuú 84b/10 Ünsüz DüĢmesi 14 ġahin, Hatice, a.g.e., s. 80. 15 Banguoğlu, Tahsin Türkçenin Grameri, TDK, Ankara, 2004, s. 65. 37 BaĢta; bol->ol- 10a/04, yıàaç>aàaç 12b/05, yılan>ılanı 63a/10 Ortada; keltür->>getür-üp 09b/15, birle>bile 10a/03, er->i-di 3b/09, oltur->otur- dı 6b/10, kergek>gerek 40a/10, úulàaú>úulaú 91b/04, olàan>olan 2a/02, kelgen>gelen 6a/02, yerge>yere 14a/15, baràınca>varınca 58b/06, kelgince>gelince 3a/07, ãuwàar- >ãuvar-urlar 12b/07, olàalı>olalı+dan 54b/14, ilgerü>ilerü 41b/08, içgerü>içerü+den 54b/01, ısıàcaú>>sıcaú 86b/08, temürgen>>demren+i 31b/09 Sonda; úuruà>úuru+da 88a/10, sub>>su 90b/06, úatıà>úatı 40b/08, çerig>çeri 81a/02, açıà>acı+sından 31b/15, úamuà>úamu 17a/15, uluà>ulu 30b/07, úutluà>úutlu 51a/13, yaylaà>yayla 6b/05, úapıà>úapu 35b/06, törlüg>dürlü 31b/15, úadàulıà>úadàulu 36a/15, yedeklig>yedeklü 26a/07, yadaú>>yaya 25b/08, yuà->yu- yanlarumuz 85b/15, úıĢlaà>úıĢla, 6b/04, puãuà>puãu+da 91a/04 Hece DüĢmesi Hece düĢmesi, benzer ya da eĢ hecelerden birinin düĢmesidir. ùurur > durur > +dur / +dür vardur 4b/04, meĢhÿrdur 15a/04, óelÀldür 22a/12, kiçirekdür 31a/14 2.3.5. Türeme Ses türemesi, düĢme olayının tersine sözcüğü geniĢleten bir ses olayıdır. Metinde genellikle sözcük içinde görülür. Ünlüyle biten bir köke ünlüyle baĢlayan bir ek veya edat getirildiği zaman arada “y” yardımcı sesi meydana gelmektedir. diyen 86a/11, isteyen 41a/10, kendü ile>kendüyile 6a/01, úarındaĢı ile>>úarındaĢıyla 96a/10, ne ise>neyise 37b/14, àazÀ ile>àazÀyıla 45b/11 Ġyelik eki “-i”den sonra isim çekim eklerinden biri getirildiği zaman arada bir yardımcı “n” sesi türemektedir. 38 yolına 2a/11, bunı 21a/10 Türeme, yabancı sözcükleri Türkçenin ses ve hece yapısına uydurmak amacıyla da ortaya çıkar. Türkçe kelimelerde iki ünlü yan yana bulunmadığı için, bu tür ödünç kelimelerde de iki ünlü arasına bir yardımcı ünsüz getirilir.16 èacÀéib>èacÀyib 18b/01, cebreéìl>cebreyìl 62a/02, taire>ùÀyire+sini 75b/03, ùÀife>ùÀyife+si 4a/06 2.3.6. NöbetleĢme Türkçe asıllı olmayan sözcüklerde, sonda yan yana bulunan çift ünsüzden biri Türkçeye uydurularak düĢürülebilmektedir. haúú>óaú 2b/01, óÀll>óÀl 20a/01 TekleĢen ünsüz, sözcük ünlüyle baĢlayan bir ek aldığında tekrar çift ünsüz olarak görülür; haúúuñ 2b/01, óÀllince 59b/08, óacca 64b/09, cinne 56a/01 2.3.7. BirleĢme Her zaman bir arada kullanılan iki sözcüğün geçirdiği değiĢiklikten sonra yeni bir Ģekil alarak tek sözcük haline gelmesidir. uĢ ol>Ģol 3b/11, uĢ Ģöyle>Ģöyle 15b/03, uĢ Ģimdi>Ģimdi 58b/01, tag ol>degül 77a/12, yalıñ öz>yaluñuz 35b/06, sekiz on>seksen 45b/12 2.3.8. GöçüĢme Sözcük içinde seslerin yer değiĢtirmesi olayıdır. Eski Anadolu Türkçesinde yer değiĢme olayı yaygındır. Ancak bu olay yazı diline çok az yansımıĢtır.17 Ses aktarımı (metathese) olarak da bilinen bu olay yakın veya uzak sesler arasında gerçekleĢebilir. Yer değiĢtiren sesler iki ünsüz ya da bir ünsüz bir ünlü olabilir. Fonetik bir olay olduğu 16 Gülensoy, Tuncer, Türkçenin El Kitabı, Akçağ Yayınları, Ankara, 2000, s. 327. 17 Bayat, Fuzuli, Türk Dili Tarihi (BaĢlangıçtan Günümüze Kadar Türk Dili), KaraM Yayınları, Çorum, 2006, s. 193. 39 kadar telaffuz cihazlarının fizyolojik örgüsünden de doğma bir dil geliĢmesi olan metathese‟in söz ve deyim zenginliği ve çeĢnisi bakımından dilimiz için büyük bir önemi vardır.18 Ancak bu tanımlara rağmen metathese sözcüklerden kaide çıkarmak çok zordur.19 çömlek-çölmek 82b/11 2.3.9. GeçiĢme Sürekli birlikte kullanılan iki sözcüğün birleĢmesi olayıdır. Bu olayda ünlüyle biten bir sözcük, ünlüyle baĢlayan diğer bir sözcükle birleĢir. Türkçede sözcük köklerinde yan yana iki ünlünün bulunması mümkün olmadığından, ünlü ile sona eren bir sözcüğe ünlü ile baĢlayan bir ek veya sözcük eklendiği zaman ünlülerden biri düĢmekte ve bir birleĢme meydana gelmektedir. Bu birleĢme geçici olabildiği gibi, kalıcı nitelikte sözcükler de ortaya çıkarmaktadır.20 Bu hadisenin örnekleri Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde pek çoktur.21 ne ara>nere+den 13a/13, kendü özi>kendüzi 66a/09, ne eyle->neyle-sün 63b/01, ne idügin>nidügin 26b/04, ne itdi>nitdi 73a/13, ne ola>nola 58b/01, ne ise ne>nesne 18b/03, ne içün>niçün 22a/13 2.3.10. Ünsüz kaynaĢması KaynaĢma, söz içinde yan yana bulunan iki ünsüzün birleĢip tek foneme geliĢmesi olayıdır.22 Eski Türkçeden beri n ve g sesleri arasında görülen kaynaĢma Eski Anadolu Türkçesinde de kendini göstermiĢtir. 18 Caferoğlu, Ahmet, “Anadolu Ağızlarındaki Metathese GeliĢmesi”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1955, s. 1. 19 Eren, Hasan, “Türk Dillerinde Metathese”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1953, s. 161. 20 TimurtaĢ, Faruk Kadri, “Küçük Eski Anadolu Türkçesi Grameri”, TM, XVIII (1976), s. 340. 21 Özkan, a.g.e., s. 98. 22 Tekin, Talat, Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri AraĢtırmaları Dizisi, Ġstanbul, 2003. s. 77. 40 sen+ge>saña 13a/01, ben+ge>baña 36b/07, anga>aña 14b/15, yanga>yaña 90b/13 3. BĠÇĠM BĠLGĠSĠ (MORFOLOJĠ) 3.1. Ġsim Çekimi 3.1.1. Çokluk eki Eski Anadolu Türkçesinde çokluk eki +lAr biçimiyle gösterilmiĢtir. bedenler 63b/09, çeĢmeler 12b/08, dükkÀnlar 95a/09, èarabalar 48a/10 Eski Türkçede kullanılan +An ve +z çokluk ekleri bu devrede iĢlek olmayıp, donmuĢ bir ek olarak birkaç sözcükte kalıplaĢmıĢtır. erenleri 31b/12, oàlÀn 93a/10, göz 77b/15 3.1.2. Ġyelik ekleri Bu ekler, ismin karĢıladığı nesnenin bir kiĢiye veya bir nesneye ait olduğunu bildiren eklerdir. Bir nesnenin baĢka bir nesnenin malı olduğunu ifade eder.23 Ġyelik ekleri, getirildikleri adların dıĢında fakat o adlara ait olan, o adların malı sayılan nesneleri, kiĢi olarak gösteren eklerdir. Dolayısıyla iyelik ekleri bir nesnenin hangi kiĢiye ait olduğunu ve o kiĢilerin sahipliğini gösteren eklerdir.24 Metinde iyelik eki almıĢ sözcük örneklerinden bazıları Ģunlardır: I. teklik kiĢi: +(U)m; adum 10a/07, úızum 12b/12, èalemüm 10a/06, düĢüm 12b/08 àazÀm 84a/01, atam 7a/13 II. teklik kiĢi: +(U)ñ; maúãÿduñ 27b/06, leĢkerüñi 71a/13, neslüñ 10a/09 III. teklik kiĢi: +(s)I(n); adı 6a/05, úapusı 53b/07, añarusı 47b/08, yüzi 30a/14, birisi 9b/09 uzunı 61b/12, adını 23a/01 23 Ergin, Muharrem, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, Ġstanbul, 1989, s. 210. 24 Korkmaz, Zeynep, Türkiye Türkçesi Grameri (ġekil Bilgisi), TDK Yayınları, Ankara, 2003, s. 259. 41 I. çokluk kiĢi: +(U)mUz; iĢümüz 48b/15, leĢkerümüz 71b/07, pÀdiĢÀhumuz 29b/05, elçimüz 69b/08 II. çokluk kiĢi: +(U)ñUz; çiftüñüz 47a/06, fikrüñüz 18b/07, arañuzda 9b/10 III. çokluk kiĢi: +lArI; iètiúÀdları 2b/06, ruhbÀnları 32a/13, keĢìĢleri 32a/13, kendüleri 94a/05 III. kiĢi iyelik eki almıĢ bazı sözcüklerde ek aĢınır ve iĢlerliğini kaybeder. Böylece sözcük kalıplaĢarak taban haline gelir.25 Bu durumda III. kiĢi iyelik ekini almıĢ sözcük gerektiğinde bir kez daha aynı iĢlevdeki iyelik ekini alabilir. Bu olaya “iyelik eki yığılması” adı verilir. Eserden bazı örnekler: begisi 49a/09, birisi 63a/12, baèżısına 42b/14 3.1.3. Durum ekleri Ġsim çekimi ekleri arasında en geniĢ ve çeĢidi en fazla olan ekler, durum ekleridir. 3.1.3.1. Yalın durum Yalın durum eksizdir. Bu durumdaki bir isim, yalnız çokluk ve iyelik eklerini alabilir.26 evler 63b/12, èarabalar 48a/10, geçit 5b/12, úafeã 36a/12, úapusı 94b/05, memleketümüz 87a/06, suéÀlüm 36a/04, tavuú 84b/10 3.1.3.2. Ġlgi durumu Ünlüsü her zaman yuvarlak olan bu ek +(n)Uñ biçimindedir. zamÀnuñ 60a/14, Àdemüñ 82a/15, cumèanuñ 45b/06, çerinüñ 28b/13 25 Gülsevin, Gürer, Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, TDK Yayınları, Ankara, 1997, s. 16. 26 Banguoğlu, Tahsin, Türkçenin Grameri, TDK Yayınları, Ankara, 1998, s. 327. 42 3.1.3.3. Belirtme durumu Eski Türkçedeki +(I)G belirtme durum ekinden G sesinin düĢmesi sonunda ortaya çıkan +(y)I eki Eski Anadolu Türkçesinde belirtme durumu eki olarak kullanılmıĢtır. úubbeyi 53b/09, elçiyi 69b/05, esìri 71b/10, banı 91b/03, binÀyı 63a/03, fetvÀyı 26b/15 Eski Anadolu Türkçesinde iyelik eki almıĢ bazı sözcüklerin belirtme durum ekini almadan belirtme durumuna girdiği görülür. Böyle örneklerde sıfır “accusative” söz konusudur. úulaúların 31b/14, òandaúın 59b/09, izin 93b/13, leĢkerin 40b/07, maúberesin 92a/02 Ġyelik eki almıĢ bazı sözcükler de belirtme durum ekini almıĢtır. diregini 29a/12, èadlini 18a/08, aàzını 85a/15, ÀlÀylarını 35a/11 3.1.3.4. Yönelme durumu Eski Anadolu Türkçesinde, Eski Türkçe dönemindeki +GA ekinden gelen +(y)A yönelme durum eki kullanılmaktadır. deñize 84a/13, cezìreye 56a/14, diyÀra 14b/07, etrÀfa 38a/10, aúıncıya 47a/07 3.1.3.5. Bulunma durumu Eski Türkçe döneminden bu yana değiĢmeden gelen +dA eki Eski Anadolu Türkçesinde de bulunma durumu eki olarak kullanılmıĢtır. evde 27a/10, derede 89a/10, adada 83b/14, mìrÀåda 28a/15 3.1.3.6. Ayrılma durumu Metinde ayrılma durumu eki +dAn biçimindedir. 43 deñizden 90a/05, depesinden 86a/06, mÀldan 70a/09, metÀèdan 54b/11 3.1.3.7. EĢitlik durumu Metinde eĢitlik durumu eki +cA biçimindedir. dilince 72a/05, úavlince 62b/14, ardınca 29b/05, aàırınca 68b/10 3.1.3.8. Araç durumu Eski Anadolu Türkçesinde araç durumu eki +(I)n biçimindedir. Eski Türkçeden beri Doğu ve Batı Türkçesinde kullanılan27 bu ek, metinde Ģu Ģekilde görülmektedir. yayan 65a/11 Ayrıca bu ek, metinde benzetme bildiren +layın ekini almıĢ Ģu sözcükde de görülür: uàurlayın 45a/08 Araç durumu eki +(I)n, kalıplaĢmıĢ örnekler dıĢında, kaybolmuĢ; yerini ile‟den ekleĢen +(yI)lA biçimine bırakmıĢtır.28 Bu biçim, metinde de yaygın olarak kullanılmıĢtır. devletiyle 29a/03, dilile 86b/08, yeñiçeriyile 78a/07, ÀlÀyıyla 35b/06, úıyÀsıla 61a/01, pÀĢÀyıla 30a/05, peymÀnla 6a/15, saèÀdetle 76b/12 Bunların dıĢında ile, bile ve birle edatları da araç iĢlevinde kullanılır. ungurus ile 83b/01, mürìdi bile 3b/15, kÀfir çerisi birle 15a/05 3.1.3.9. Yön gösterme durumu Eski Türkçedeki +GArU yön gösterme durumu ekinden G sesinin düĢmesi sonunda ortaya çıkan +ArU eki yön gösterme durumu ekidir. Bunun yanında +rU ve +rA ekleri de yön gösterme iĢlevinde kullanılmıĢlardır. Türkçenin tarihi devirlerinde 27 Korkmaz, a.g.e., s.25 28 Ercilasun, Ahmet Bican, BaĢlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara, 2004, s. 459. 44 büyük bir yer iĢgal eden bu ekler, bugünkü Türk Ģivelerinde ancak kalıplaĢmıĢ Ģekilleri ile kullanılmaktadır.29 Metinde de kalıplaĢmıĢ örnekler Ģunlardır: ùaĢra 2b/03, üzre 73b/08, añaru 92b/09, içerüden 54b/01, ilerü 41b/08 3.2. Sıfat Asıl görevleri isimleri nitelemek ve belirtmek, yani tamamlamak olan sözcüklerdir. Sıfat takımlarında asıl kelime isimdir. Sıfatın görevi sadece tamamlamaktır. Türkçede bütün tamlayıcılar gibi sıfatlar da önce gelir.30 3.2.1. Niteleme sıfatları Önüne geldikleri isimlerin niteliğini bildirirler. úara nerre Ģìrlerümüz 85b/15 ulu banÀyırları 96b/11 aú börk 17b/06 eyü at 14b/11 úızıl börk 17a/15 mücrim orÿc bin èÀdil 2a/04 úıymetlü incülü laèl 58a/05 kiçi bayrÀm namÀzını 83b/08 eski ve yeñi on iki maóalle mescidleri 95a/07 iètiúÀdlu yörükler 5a/15 3.2.2. Belirtme sıfatları Ġsimlerin önlerine gelerek onları iĢaret, sayı, soru ve belirsizlik yönlerinden belirtirler. 3.2.2.1. ĠĢaret sıfatları bu ôulmle 4a/02 ol iètiúÀdla 5a/15 o úosovaya 25b/11 iĢbu esìrler 22a/15 Ģol zamÀn 84b/15 29 Duran, Suzan, “Türkçede Cihet ve Mekan Gösteren Ek ve Sözler”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1956, s. 3. 30 Gencan, Tahir Nejat, Sıfat Birlikleri, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1954, s. 181. 45 3.2.2.2. Sayı sıfatları Ġsimleri sayı yoluyla belirten sözcüklerdir. Türkiye Türkçesinde sayıların bugün kullandığımız Ģekilleri, Eski Anadolu Türkçesine dayanmaktadır.31 3.2.2.2.1. Asıl sayı sıfatları bir èazab 50a/11 iki yıl 72a/03 üç gün 73b/07 dört yıl 76a/09 beĢ ulu mÀéuna 30b/15 biĢ baĢ 29a/01 altı bölük 60a/08 yedi yirde 60a/05 sekiz kerkes 61b/02 ùoúuz yıl 16a/06 on baĢ 29a/01 biñ aúçada 28a/15 otuz yıl 52a/05 úırú yıl 20b/05 elli úaùÀr deve 11b/04 altmıĢ kelìsÀ 63b/11 yetmiĢ miúdÀrı 86b/02 seksen kiĢi 19a/09 yüz yaĢında 13b/02 yigirmi úadıràa 72b/12 3.2.2.2.2. Sıra sayı sıfatları birinci gün 55a/04 ikinci kerkes 60b/09 üçünci gün 30b/14 dördünci gün 51a/15 beĢinci günde 92b/07 altıncı bölük 60b/15 yedinci bölük 60b/15 sekizinci gün 29b/07 onuncı güninde 95a/02 3.2.2.2.3. ÜleĢtirme sayı sıfatları birer vezìrlere ikiĢer yedeklü yediĢer kerkes 3.2.2.3. Belirsizlik sıfatları bir àazÀ 29a/03 baèżı rÀvìsi 13a/14 bir úaç süvÀr 9b/08 çoú àazÀlar 5b/03 her óiúÀyetler 2a/05 fülÀn gün 94a/06 31 Kaymaz, Zeki, “Eski Anadolu Türkçesinde Sayı Adları ve KullanılıĢları”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1991, s. 10. 46 baĢúa menÀúıbı 38a/06 ayruú iĢleri 29a/04 úamu aóvÀlini 59a/05 3.2.2.4. Soru sıfatları ne sebebden 5a/03 niçe baĢ 21b/09 nice ulu beglerini 11a/09 Bütün bunların dıĢında sıfatlardaki üstünlük derecesi +rAK eki ile belirtilir. Eski Türkçede ve Türkiye Türkçesinin ilk dönemlerinde kullanıĢ sahası yaygın olan bir üstünlük bildirme ekidir.32 Metinde tespit edilen tek örnek vardır. kiçirek olan gemilere 31a/14 3.3. Zamir Ġsmin yerini temsil veya iĢaret yoluyla tutan sözcüklerdir. 3.3.1. KiĢi zamirleri I. teklik kiĢi: ben 19a/07, baña 36b/07, benden 27b/08, beni 57b/15, benüm10a/06 II. teklik kiĢi: sen 36a/07, saña 13a/01, senden 27b/09, seni 36a/10, senüñ 71a/11 III. teklik kiĢi: ol 7a/01, aña 7b/12, anuñ 6a/04, andan 12b/14 I. çokluk kiĢi: biz 39b/12, bize 77b/10, bizüm 31a/05 II. çokluk kiĢi: sizi 19a/07, sizüñ 9b/15, sizler 58a/08 III. çokluk kiĢi: anlar 8b/02, anları 3a/03, anlaruñ 10a/15, anlara 7b/06 3.3.2. ĠĢaret zamirleri KiĢi zamileri gibi bu zamirler de ne varlık, ne niteleme, ne de belirtme adıdırlar. Yalnız, varlıkların yerlerini iĢaret ederler.33 32 Akalın, Mehmet, Haz. Recep Toparlı, Dil Yazıları, TDK Yayınları, Ankara, 2001, s. 147. 33 Ediskun, Haydar, Sesbilgisi-Biçimbilgisi-Cümlebilgisi Türk Dilbilgisi, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 1999, s. 161. 47 bu 7a/12, budur 2a/08, bunda 6a/13, bundan 17b/12, bunı 21a/10, buña 6b/11, bunuñ 13a/14, bunlar 5a/07, bunları 19a/11, bunlaruñ 7a/04, bunlara 5a/03, bular 39a/07, bulardur 58b/15, Ģu 60b/03, Ģunuñ 54b/12, Ģol 79a/09, aña 5b/06, andan 8b/03, anda 19b/07, anlardan 26b/07 3.3.3. DönüĢlülük zamirleri kendü 27b/15, kendüzi 66a/09, kendüyile 6a/01, kendüler 6b/01, kendüsi 6b/10, kendüye 6b/14, kendüyi 40b/09 3.3.4. Belirsizlik zamirleri kimi 85a/02, biri 7b/08, birisi 22b/08, bir biri 78a/01, baĢúa 25a/14, her biri 7a/06, her birisi 35a/09, hiç 2a/06, úamu 17a/15, úamusı 52a/14, baèżılar 16a/11, baèżısına 42b/14, çoàı 26a/10, kimse 32b/02, kimesne 35b/15 3.3.5. Soru zamirleri ne 17a/14, nedür 62a/01, kim 78b/14, kimüñ 33b/09, kimler 55b/06, neyidi 5a/01, neler 73a/15, nereden 13a/13, nireden 62a/01, nireye 62a/02, kandan 62a/04, kanda 62a/04 3.4. Zarf Fiilleri niteleyen ve vasıflandıran sözcüklerdir. Bu özellikleriyle zarflar; yer, zaman, miktar, durum ve soru zarfları olarak kendi içinde türlere ayrılır. 3.4.1. Yer zarfları aĢaàa deryÀ kenÀrında cimnik óiãÀrı dirler 18b/14 kendü gelüp girü àÀzì murÀd òÀn gelüp 23a/03 içerüden ùaĢradan leĢkerler yayan olup 65a/10 óaú yolından ùaĢra olan ùÀàìleri úırıcılardur 2b/03 48 sözi ilerü geldi ol fetvÀ virdi 41b/08 óiãÀra úarĢu yıàılmıĢ terslik vardı 19a/12 ol óÀli görüp ıraúdan úaçup gidüp 32a/02 óiãÀra yaúın gelecekleri vaút yelkenlerin indürür 31a/03 gelen kÀfirlerden úarĢu varup kÀfir leĢkerini úarĢulayup 11a/01 iç ara ittifÀú idüp allÀhu ekber diyüp 96a/13 cÀn baĢ ortaya úoyanlar ner ejderhÀ ùaàa ùırmanup 86a/02 köprünüñ berü baĢında oturdı 43a/11 3.4.2. Zaman zarfları Zarf olarak kullanılan zaman isimleri Ģunlardır: dün yarusında kÀfire beliñ düĢüp 26a/09 bir birini úırup çoàı dünleyile tuna ãuyına düĢüp 26a/10 bir gice düĢ gördi bir èaceb vÀúıèa 12a/06 óÀcı ilbegi gündüz óiãÀra girerdi 21a/07 imdi iĢ çün böyle oldı 36b/02 bre èarab Ģimdi bu úÀżìlar oúumıĢlar mıdur 28a/05 úaçan ol illerde at sanculansa getürür 15a/02 aòĢam úarañusında leĢker her ùarafdan hücÿm idüp 23b/06 tekür çayırında ikindü vaútinde 73a/10 ãoñra oròÀnla ãuló olunup óiãÀrı virdiler 15b/14 despot öñce gelüp ìzlÀdì derbendinde buluĢup 47a/02 bu gün baña ise yarın sañadur 36b/07 49 ol ãu üzerinde ol gice úonup yarındası gün gidüp 69b/14 bre èarab bu gün çevük çıúduñ 27b/06 Türkçe olmayan bazı sözcükler de zaman zarfı olarak kullanılabilir: duèÀsı oúı niĢÀna degmiĢ idi hemÀn bu nefesi itdi 24b/04 sulùÀnumuñ hemìĢe düĢmeninüñ baĢı atı ayaàı altında àalùÀn olsun 50b/01 henüz bu araya Ģimdi geldüm 62b/01 bu gice Ģeb-i òÿn idüp üç bölük olup 11a/02 dur ãabÀó ata süvÀr ol fülÀn yirden bir àÀzì vardur 10a/04 aòĢamda ve ãubó vaútinde ôÀhiren gördük diyü ĢehÀdet itdiler 96b/05 bu teĢvìĢde iken bir laóôadan òaber geldi 24b/10 nÀgÀh rÿm ùarafından ãaórÀ yüzinden toz belürdi 9b/07 gÀh gÀh gelüp tìmÿr òÀn yıldırım òÀnuñ óÀùırın ãorar idi 36a/13 aú börk götür didi evvel kendü giydi 17b/05 pes kÀfirler àÀfilìn òaberleri yoú 96b/14 meõkÿr leylde altı sÀèat geçdükde sÀèat-i züòalde 75a/06 3.4.3. Miktar zarfları temÀĢÀ idüp bir az ùurdı òayrÀn olup fikre vardı 18b/02 bu keĢìĢler çoú oúumıĢlardur bunca yıllar zaómet çekmiĢlerdür 28a/03 anuñ zamÀnında dÀniĢmendler çoà oldılar 26b/14 óamìd vilÀyetini àÀyet incitdi 28b/06 50 3.4.4. Durum zarfları Fiili durum bildirerek niteleyen ve vasıflandıran bütün sözcükler durum zarfı olabilir. Bundan dolayı bu zarfların sayısı çoktur. Metinden bazı örnekler Ģunlardır: lÀz oàlından çün òaber böyle geldi 25b/06 sögütcükde defn itdiler dirler hem eyle itdiler 16a/12 buluĢdılar arada úatı ceng oldı 40b/08 gice olınca eùrÀfuñ kÀfirlerini rÀóat itmezlerdi 21a/08 evvelki beg oàlÀnlarını tìz tìz çıúarup bir bir èazl itdiler 8a/01 óiãÀr Ģöyle yaluñuz úaldı 15b/03 gelüp gine dönüp óicÀza gitdi 64b/10 3.4.5. Soru zarfları úÀżì èasker eyitdi yÀ niçe idelüm 22a/14 biĢde biri pÀdiĢÀhuñdur niçün alınmaz didi 22b/01 3.5. Edat Tek baĢlarına anlamları olmayıp ancak cümledeki diğer sözcük ve sözcük grupları arasında çeĢitli ilgiyi kurmaya yarayan alet sözlerdir.34 Bu ilgi genel olarak zarf veya sıfat ilgisidir.35 3.5.1. Bağlama edatları ger 52b/03, eger 7a/12, zìrÀ 11b/11, zìrÀ kim 2a/03, çünkim 16a/05, çün 5b/14, meger 9b/11, ve illÀ 93a/13, ki 12b/05, kim 14b/04, yÀ 10b/11, yÀòÿd 32a/15, ile 34 Hacıeminoğlu, Necmettin, Karahanlı Türkçesi Grameri, TDK Yayınları, Ankara, 2003, s. 75. 35 Tiken, Kamil, Eski Türkiye Türkçesinde Edatlar, Bağlaçlar, Ünlemler ve Zarf-Fiiller, TDK Yayınları, Ankara, 2004, s. 1. 51 21a/14, ü 21a/12, nitekim 71a/03, ãan 10b/15, sankim 82b/02, belki 19b/01, tÀ 29b/12, úaçan kim 10b/14, ne 52a/13, ve 2b/06, veyÀ 53b/09, hem 31a/03 3.5.2. Son çekim edatları gibi 61b/13, bigi 63a/02, ile 48a/09, birle 15a/05, bile 15b/12, içün 90b/01, üzre 73b/08, +a dek 10a/10, +a degin 11b/10, +dan berü 33a/09, +den girü 14a/14 3.5.3. Soru edatları ne 58a/08, niçe 22a/14, neden 13a/13, nireye 62a/06, nereden 13a/13, niçün 28a/11, úanda 62a/04, úandan 62a/04 3.5.4. Berkitme edatları daòı 3b/10, elbette 2a/01, hergiz 69b/15, òod 86a/08, da 73a/14 3.5.5. Ünleme edatları Bunlar her türlü duygu ve heyecanı ifade etmek için kullanılan sözlerdir. MenĢe ve yapı bakımından ya tabiat seslerini taklit suretiyle, yahut da hislerin yorumlanarak “ses” Ģeklinde terennümü neticesinde meydana gelmiĢtir.36 Àh 52b/08, iy 17a/10, yÀ 10a/01, iĢbu 22a/15 3.6. Fiil Fiiler; hareket, oluĢ ve tavır bildiren sözlerdir.37 Metinde hemen hemen bütün kiplere ait fiil çekimi örnekleri tespit edilmiĢtir. Örneklendirilen kip ekleri; görülen geçmiĢ zaman, öğrenilen geçmiĢ zaman, gelecek zaman, Ģimdiki zaman, geniĢ zaman; istek, emir, gereklilik ve Ģart kiplerine aittir. 3.6.1. Fiillerde olumsuzluk Fiil çekiminde olumsuzluk, fiil kök ve gövdelerine getirilen -mA ekiyle yapılır. 36 Hacıeminoğlu, Necmettin, Türk Dilinde Edatlar, Milli Eğitim Basımevi, Ġstanbul, 1974, s. 293. 37 Hacıeminoğlu, Necmettin, Yapı Bakımından Türk Dilinde Fiiller, Cönk Yayınları, 1984, s. 9. 52 incitmediler 6b/01 begenmedi 57b/15 bilmesünler 31a/05 çıúarmadı 6b/15 bulmadı 52a/15 úalmadı 27a/12 GeniĢ zamanın olumsuz çekiminde ise -mAz eki kullanılır. geçilmez 37a/10, indürmezler 85a/10, dutmazlar 28a/11, varmaz 52b/01 3.6.2. Fiillerde soru Fiillerin soru biçimi -mI ekiyle yapılır. Ekteki ünlü, daima düzdür. Ünlü uyumuna bağlı değildir. Fiil çekiminde ekin yeri, bugünkü kullanımla aynıdır. Metinde öğrenilen geçmiĢ zaman ve bildirme ekiyle kullanılmıĢtır. oúumıĢlar mıdur 28a/05, var mıdur 9b/10 3.6.3. KiĢi ekleri Dil, çekimli fiillerdeki kiĢi kavramını karĢılamak için kiĢi zamirlerinden baĢka bir de iyelik eklerinden yararlanmıĢtır. 3.6.3.1. Zamir kaynaklı kiĢi ekleri I. teklik kiĢi: -Am, iĢleyem 58a/09 -In; úorúarın 27b/07, varurın 62b/02 II. teklik kiĢi: -sIn; añılasın 17a/13, itmezsin 22a/13 III. teklik kiĢi: eksiz; olur 12b/06, virmez 52a/11 I. çokluk kiĢi: -Uz; virürüz 13a/14, isterüz 37a/08 -vUz; olavuz 80a/08, girevüz 19a/06 II. çokluk kiĢi: -sIz; giresiz 19a/08, buyurursuz 62a/10 III. çokluk kiĢi: -lAr; açalar 10a/11, ögreneler 22b/14 53 3.6.3.2. Ġyelik kaynaklı kiĢi ekleri I. teklik kiĢi: -m; uyandum 10a/12, düĢsem 36a/07 II. teklik kiĢi: -ñ; düĢseñ 36a/09, alduñ 13a/13 III. teklik kiĢi: eksiz; didi 14a/15, yıàılmıĢ 19a/12 I. çokluk kiĢi: -k; uyanduú 9a/05, geçsek 18b/09 II. çokluk kiĢi: -ñUz; virseñüz 62a/08, varduñuz 18b/06 III. çokluk kiĢi: -lAr; vardılar 5a/08, diseler 13a/13 3.6.4. Fiil çekimi 3.6.4.1. Basit çekim 3.6.4.1.1. Bildirme kipleri 3.6.4.1.1.1. Görülen geçmiĢ zaman Görülen geçmiĢ zaman eki -dI biçimindedir. I. ve II. kiĢi eklerinde ünlü her zaman yuvarlaktır. I. teklik kiĢi: -dUm; uyandum 12b/08, gördüm 62a/03 II. teklik kiĢi: -dUñ; çıúduñ 27b/06, söyledüñ 36a/11 III. teklik kiĢi: -dI; düzdürdi 36a/12, buyurdı 36a/11 I. çokluk kiĢi: -dUK; yetiĢdük 10b/04, uyanduú 9a/05 II. çokluk kiĢi: -dUñUz; geldüñüz 62a/12, varduñuz 18b/06 III. çokluk kiĢi: -dIlAr; dutdılar 19a/03, getürdiler 19a/04 Olumsuz biçimler: úalmadı 56a/02, gelmedi 16a/05, açdurmadılar 94b/03, öldürmediler 90a/15 54 3.6.4.1.1.2. Öğrenilen geçmiĢ zaman Öğrenilen geçmiĢ zaman eki -mIĢ biçimindedir. Ekin ünlüsü daima düzdür. Metinde öğrenilen geçmiĢ zamanın I. ve II. kiĢi ekleri kullanılmamıĢtır. III. teklik kiĢi: -mIĢ; bıraúmıĢ 92a/11, gelmiĢ 11b/05 -mIĢdUr; dinilmiĢdür 2a/07, úopmıĢdur 3b/10 -mIĢ ùurur; úazılmıĢ ùurur 60a/12 III. çokluk kiĢi: mIĢlAr; örtmiĢler 60a/07, yaradılmıĢlar 61a/09 mIĢlAr-(dUr); durmıĢlardur 2a/11, söylemiĢlerdür 2a/06 Metinde bu ekin yanında -UpdUr / -Up durur / -Up ùurur ekleri de öğrenilen geçmiĢ zaman eki olarak kullanılmıĢtır. iñledüpdür 52b/06 olupdur 9a/06 aàladup durur 52b/06 gidüp dururdı 87a/03 úonup ùururken 48b/12 úarÀr idüp ùururken 95a/15 Olumsuz biçim: itmemiĢdür 57b/12 3.6.4.1.1.3. Gelecek zaman Eski Anadolu Türkçesinde karakteristik gelecek zaman eki -(y)IsAr biçimindedir. Ancak metinde bu ekin tek örneği vardır. olmayısardur 63b/04 -(y)A eki de gelecek zaman görevinde kullanılmıĢtır. ùola 10a/09, ola 12b/11, ala 12b/13, gele 63a/01, geçürdmeyeler 53b/15 55 3.6.4.1.1.4. ġimdiki zaman Eski Anadolu Türkçesinde olduğu gibi metinde Ģimdiki zaman eki olarak özel bir ek yoktur. Ancak geniĢ zaman -(V)r ve istek kipi -(y)A eki Ģimdiki zaman görevinde kullanılmıĢtır. -(V)r; dilerem 58a/08, yatur 28b/11, eydürsin 36b/11 -(y)A; yaúalar 90a/02, bile 70a/08 “Edirne Ġli Ağızlarında Zaman Çekimleri” adlı makalesinde Emin Kalay, -I ekini Ģimdiki zaman çekimi olarak vermektedir: bili, deyi, veriyi, gelmeyi, açılıyı, yapı, yapmayı38. Eserin yazarı Edirneli Oruç Beg de kendi yöresinin bu ağız özelliğini metinde iki yerde yansıtmıĢ olabilir: gönderi 59a/02, 59a/09 3.6.4.1.1.5. GeniĢ zaman GeniĢ zaman eki, -(V)r biçimindedir. -Ur eki, Eski Anadolu Türkçesinde ünlüsü her zaman yuvarlak olan ektir. I. teklik kiĢi: -(V)r-Am; dilerem 58a/08 -(V)r-In; úorúarın 27b/07 II. teklik kiĢi: -(U)r-sIn; eydürsin 36b/11, 62a/11 gidersin III. teklik kiĢi: -(V)r; görür 2a/05, dutar 12b/05, içer 12b/07 I. çokluk kiĢi: -(U)r-Uz; isterüz 37a/08, virürüz 13a/14 II. çokluk kiĢi: -(A)r-sIz; geçersiz 18b/11, dirsiz 58a/08, gidersiz 62a/12, gelürsiz 62a/05, buyurursuz 62a/10 III. çokluk kiĢi: -(V)r-lAr; ãuvarurlar 12b/07, alurlar 94a/03, dirler 94a/05, gelürler 62a/02, çıúarlar 63b/10 38 Kalay, Emin, “Edirne Ġli Ağızlarında ġimdiki Zaman Çekimleri”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1999, s. 141. 56 Olumsuz biçim: dutmazlar 28a/11, alınmaz 32a/14, geçilmez 37a/10, indürmezidi 56a/08, bilmezem 62a/04, bilmezüz 18b/07 Ayrıca istek kipi “-(y)A” eki de metinde geniĢ zaman anlamında kullanılmıĢtır. ögreneler 22b/14, düĢe 41a/05 3.6.4.1.2. Tasarlama kipleri 3.6.4.1.2.1. Ġstek kipi Ġstek kipi günümüzde olduğu gibi Eski Anadolu Türkçesinde de -(y)A biçimindedir. I. teklik kiĢi: -(y)A-m; iĢleyem 58a/09 -AyIm; iledeyim 19a/07 -AyIn; öldüreyin 85a/08, ideyin 27b/02 II. teklik kiĢi: -A-sIn; añılasın 17a/13, gönderesin 59a/13 III. teklik kiĢi: -A; ola 72b/04, yıúa 24b/03, dileye 36b/14 I. çokluk kiĢi: -A-vUz; olavuz 72b/04, girevüz 19a/06 -(y)AlUm; úıralum 27b/14, oúuyalum 37a/06, geçelüm 37a/08, dileyelüm 27b/12 II. çokluk kiĢi: -A-sIz; giresiz 19a/08, idesiz 57a/08, viresiz 58a/10 III. çokluk kiĢi: -A-lAr; açalar 10a/11 Olumsuz biçim: úomayasın 36b/09, unutmayalar 3a/03, görmeyeler 19a/06 57 3.6.4.1.2.2. Emir kipi Her kiĢi için ayrı asıldan gelen ekler kullanılmıĢtır.39 Metinde emir kipinin I. teklik ve çokluk çekimleri yoktur. II. teklik kiĢi: eksizdir; dur 10a/04, aç 14a/15, giy 17b/01, götür 17b/05 III. teklik kiĢi: -sUn; açsun 11b/10, gelsün 25b/05 II. çokluk kiĢi: -(U)ñ; úoñ 16a/11, yürüñ 31a/12, buyuruñ 12b/09, getürüñ 42a/09 III. çokluk kiĢi: -sUnlAr; giysünler 17a/15, eylesünler 27b/14 Olumsuz biçim: bilmesünler 31a/05, úorúma 27b/08 3.6.4.1.2.3. Gereklilik kipi Gereklilik kipi için metinde ayrı bir ek yoktur. -mek isim-fiilinden sonra “gerek” sözcüğü getirilerek yapılanlar: gitmek gerekdür 71b/03, nitmek gerek 78a/05, õikr itmeklik gerekdür 2a/02 Dilek-Ģart kipine “gerek” sözcüğü eklenerek de yapılabilir: olsa gerek idi 40a/10 3.6.4.1.2.4. Dilek-Ģart kipi Dilek-Ģart kipi günümüzde olduğu gibi Eski Anadolu Türkçesinde de -sA biçimindedir. I. teklik kiĢi: -sA-m; düĢsem 36a/07 II. teklik kiĢi: -sA-ñ; düĢseñ 36a/09, III. teklik kiĢi: -sA; eylese 28a/01, yazılsa 28b/01 39 TimurtaĢ, Faruk Kadri, Eski Türkiye Türkçesi, Akçağ Yayınları, Ankara, 2005, s. 147. 58 I. çokluk kiĢi: -sA-k; geçsek 18b/9 II. çokluk kiĢi: -sA-ñUz; cevÀb virseñüz 62a/08 III. çokluk kiĢi: -sA-lAr; diseler 13a/13, úaãd itseler 9a/04 Olumsuz biçim: olmasa 18b/09 Doğu Türkçesinde, aslen “olmasa, olmazsa” manasına gelen “bolmasa” fiil Ģeklinin cümle baĢına getirilerek çeĢitli manaları ifade eden bir bağ veya zarf olarak da kullanıldığı görülür.40 3.6.4.2. BirleĢik çekim BileĢik çekimler için “i-“ fiilinin hikaye, rivayet ve dilek-Ģart biçimleri kullanılır. Bazı örneklerde “i-“ fiilinin düĢtüğü görülür. 3.6.4.2.1. Hikaye Hikaye tarzında anlatmak, fiil hangi zamanı gösteriyorsa göstersin, eski bir zaman çerçevesi içindedir. Metinde III. kiĢi örnekleri görülür. getürmiĢler idi 3b/09 doàmıĢ idi 4a/15 gelürlerdi 20a/12, gitmiĢdi 93b/12 gelmiĢidi 94a/13 didiyidi 41b/09, úoymıĢdı 87b/12 úalmıĢıdı 13b/11 olmazdı 26b/05 olsa gerek idi 40a/10 3.6.4.2.2. Rivayet Rivayet tarzında, eski zaman çerçevesine, anlatılan durumun vasıtalı bir bilgiye dayandığı, baĢkasından duyulduğu noktaları da eklenir. Metinde III. kiĢi örnekleri görülür. dirler imiĢ 13b/06 úorlar imiĢ 60b/08 görmiĢ imiĢ 91b/06 40 Eckmann, Janos, “Bolmasa Kelimesine Dair”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1954, s. 33. 59 yaradurımıĢ 60b/13 gidermiĢ 31b/01 olurmıĢ 35a/03 rÀst gelmezmiĢ 31a/15 3.6.4.2.3. ġart ġart tarzında ifadede ise, fiildeki hareket ve oluĢ, baĢka bir hareket ve oluĢ için Ģart olarak gösterilir. Metinde II. ve III. kiĢi örnekleri görülür. dirseñ 17a/14 isterseñ 52b/12 ararsañ 87b/15 úurtarursañ 27b/01 ãorarsañuz 32a/08 buyurursa 18b/10 3.6.5. Ek-fiil Ġsimlerin sonuna gelerek onların fiil gibi kullanılmalarını sağlayan ve de basit çekimli fiilleri bileĢik çekime sokan er->>i- ana yardımcı fiilidir. Fiillerin birleĢik çekimi, “birleĢik çekim” maddesinde örneklendirilmiĢtir. Ek-fiilin olumsuzu, degül edatıyla yapılır. eksügümüz degül 77a/12 maèlÿm degüldür 40a/12 Ek-fiilin zarf-fiil biçimi olarak -ken eki görülür. maèmÿriken 64a/06 yoàiken 70a/06 Ġsimlerle birlikte kullanılan ek-fiil; geniĢ zaman, görülen geçmiĢ zaman, öğrenilen geçmiĢ zaman ve Ģart kipi biçiminde dört ayrı çekime girer: Ek-fiilin geniĢ zamanı: GeniĢ zamanın çekimi diğer zamanlara göre farklılık gösterir. I. ve II. kiĢi ekleri kiĢi zamirlerinden, III. kiĢi eki ise ya eksizdir ya da +dUr ve +dUrUr eklerinden oluĢur. Metinde ek-fiilin geniĢ zaman kiĢi ekleri Ģunlardır: I. teklik kiĢi: +(y)Am; peyàÀmberem 40a/04, oàlıyam 42b/05 II. teklik kiĢi: +sIn; melÿlsın 36a/16 60 III. teklik kiĢi: eksiz; yoú 60a/05, var 60a/06 +dUr; meĢhÿrdur 15a/04, vardur 22a/12, var mıdur 19a/06, kiçirekdür 31a/14, óelÀldür 22a/12, güyegüsidür 88a/04 +dUrUr; yoú durur 62b/09 Metinde ek-fiilin görülen geçmiĢ zaman, duyulan geçmiĢ zaman ve Ģart çekimleri III. kiĢi ile görülür. Ek-fiilin görülen geçmiĢ zamanı: i- fiili -dI geçmiĢ zaman ekini alır. neslinden idi 4a/09, pÀdiĢÀh idiler 3b/10, yoàıdı 19a/13 Ek-fiilin duyulan geçmiĢ zamanı: i- fiili -mIĢ geçmiĢ zaman ekini alır. ãarp imiĢ 72a/13, be-nÀmlarından imiĢ 9b/12, buyımıĢ 61a/04, varmıĢ 91b/02 Ek-fiilin Ģartı: i- fiili -sA Ģart ekini alır. buyruàı ise 22b/05, neyise 37b/14 3.6.6. BirleĢik fiiller Eski Anadolu Türkçesinde birleĢik fiil olarak tasvirî fiiller (süreklilik, tezlik, yeterlilik ve yaklaĢma bildirenler) ve bir isim ve yardımcı fiilin birleĢmesiyle oluĢan fiiller kullanılır. Metinde kullanılan birleĢik fiiller Ģunlardır: 3.6.6.1. Tasvirî fiiller Tavirî fiiller, fiillerin -A, -I ve -U almıĢ zarf-fiil biçimlerine belli baĢlı fiiller (gör-, gel-, git-, úo-, vir-, bil-) eklenerek oluĢturulur. 61 3.6.6.1.1. Süreklilik bildirenler Bu tasvir için birden çok tasvirî fiil kullanılabilir. Fiillerin zarf-fiil biçimine “gör-, gel-, git-, úo-“ yardımcı fiilleri getirilerek yapılır. idegördi 35a/12, çıúageldi 9b/08, uyanugeldi 12a/07, úovagitdiler 25b/15, aluúodılar 90a/15, aãaúodılar 41a/03 3.6.6.1.2. Tezlik bildirenler Fiillerin zarf-fiil biçimine “vir-“ yardımcı fiili getirilerek yapılır. úılıvire 3a/01, alıvireyin 7a/14, alıvirdi 9a/13, úoyıvirüp 78b/12, úoyuvirdiler 21a/13, yürüyüvirdi 35a/14 3.6.6.1.3. Yeterlilik bildirenler Fiillerin zarf-fiil biçimine “bil-“ yardımcı fiili getirilerek yapılır. Metindeki tek örnek: açabildügüñ 11b/10 Olumsuz çekimde ise, U- fiilinin olumsuz biçimi olan Uma- fiili kullanılır. Bu kullanım sırasında fiilin zarf-fiil biçimi ile U- fiili arasına yardımcı ses gelmez. Bu birleĢme sonunda U- fiili düĢer. Metinde süreklilik ve tezlik bildiren tasvirî fiillerin olumsuz biçimleri görülmez. Yeterlilik bildiren fiilin olumsuzunda -I ve -A zarf-fiili görülmektedir. bulımayup 57a/11, alımaz 32a/12, úurtarımaz 52b/02, idemeyüp 70b/06 3.6.6.2. Yardımcı fiiller Daha çok yabancı kaynaklı isim soylu sözcüklerle kullanılıp ismin anlamıyla yüklü fiiller oluĢtururlar.41 Eski Anadolu Türkçesinde “eyle-, it-, ol- ve kıl-“ asıl yardımcı fiillerdir. 41 ġahin, Hatice, a.g.e., s. 66. 62 baòĢ eyledi 6b/04, Ģehìd eyledi 43a/03, tÀlÀn eyledi 44a/05, cemè idüp 2a/10, kör itdiler 31b/14, aúın idüp 44a/05, úarÀr idüp 45a/04, naãb idüp 64b/09, ibtidÀ olup 3a/04, úutlu olsun 51a/13, èazl olup 45a/10, óÀżır olup 45b/14, mÀniè olmaz 63a/08, namÀz úılup 50b/09, úarÀr úıldı 15b/05, cülÿs úılup 74a/01 Asıl yardımcı fiil olmamakla beraber yardımcı fiil göreviyle kullanılan diğer örnekler: çift süreler 22b/13, úılıç úuĢanup 29b/06, bel baàlayup 29a/15, baĢa çıúıĢmaú 77b/11, gögüs gerüp 30b/01, úaydını görüp 66b/09, el ãunup 10b/07, naúl olunmıĢdı 14a/01, oda urdı 38b/05, rÀst gelmedi 29a/04, elin çeküp 51b/08, göz yumdı 43a/02, aç kaldı 28b/14, Àbdest alup 09b/03, güĢÀyiĢ bula 52b/01, Ģevket dutsun 16a/06, nuãret vir 49b/14, zaómet çekmiĢlerdür 28a/04 3.7. Fiilimsiler Fiilden türeyip isim, sıfat ve zarf görevlerinde kullanılan sözcüklerdir. Bu görevlere bağlı olarak üç ana baĢlık altında incelenirler. 3.7.1. Ġsim-fiiller Fiilleri isim biçimlerine sokan isim-fiil ekleri Ģunlardır: -mA; yaratması 62b/06, gelmesine 12a/03 -mAK; aàırlamaú 87a/08, almaú 23a/15, giymek 25a/04, bilmek 55b/07, açmaàa 9a/09, incitmege 14b/11 -mAKlIK; añmaúlıú 2a/02, ölmeklik 52b/10 -(y)IĢ; gidiĢde 71b/11, geliĢde 71b/13 3.7.2. Sıfat-fiiller Fiil ve sıfatların özelliklerini birlikte gösteren eklerdir.42 -ACAK; alınacaú 72a/15, alacaúları 65a/05, dönecekleri 9b/06, gelecek 91a/02 42 Eker, Süer, ÇağdaĢ Türk Dili, Grafiker Yayınları, Ankara, 2003, s. 304. 63 -(y)An; çıúan 12b/06, yuyanlarumuz 85b/15, yürüyen 2a/09, gelen 11a/01 -dUK; bulduúları 71b/09, olduàı 79a/14, bildükleri 57b/03, gömdügi 58a/04, atduúları 86a/06 -mAdUK; oúumaduú 28a/10 -mAz; uçmaz 84b/08, yürimez 84b/08, sekmez 84b/08, bilmez 5b/08 -mIĢ; aàulanmıĢ 86a/07, bezenilmiĢ 58a/05 -(V)r; añılur 18b/05, úonar 5a/08, göçer 6a/02 3.7.3. Zarf-fiiller Fiilerin Ģahıs ve zamana bağlanmayan hareket halindeki zarf Ģekilleri demek olan zarf-fiiller43, Ģu eklerle fiillere bağlanırlar: -(y)A; boza 38a/14, yıúa 38a/14 -AlI; yaradılalı 61b/04 -AlIdAn; oúunalıdan 3a/05 -ArAK; úaçaraú 43b/02, õikr iderek 12a/07, fikr iderek 12a/07 -dUGIndA; fetó olduàında 16a/04 -dUKCA; durduúça 3a/03 -dUKdA; úazılduúda 60a/02, varduúda 61b/10, gitdükde 69b/04, geçdükde 75a/06 -ICAK; öticek 63a/12, iĢidicek 40a/06 -(y)IncA; diyince 70a/06, varınca 2b/08, gelince 14a/01, olınca 21a/08 -iken; oturmıĢ iken 23a/13, germ iken 27b/05, cengde iken 38b/08 43 Korkmaz, Zeynep, “Türkçede -°N Zarf-fiil eki ile -PAN/-PEN Eki ve Türemeleri”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1984, s. 155. 64 -mAdIn; duymadın 19a/06, ùurmadın 19b/09, girmedin 7a/13, vefÀt itmedin 42a/05 -(y)Up; úarĢulayup 11a/01, varup 14b/01, yüzüp 14b/05, diyüp 23b/04 -(y)U; diyü 5a/06, ùolaĢu 94b/06, sarmaĢu 94b/06 65 ĠKĠNCĠ BÖLÜM (METĠN-DĠZĠN) 66 METĠN (ORUÇ BEG TARĠHĠ MANĠSA NÜSHASI) 2a 1. èazìzler elbette her kiĢiye lÀzımdur kim kendü zamÀnında 2. olan pÀõiĢÀhları úıããasını aña añmaúlıú ve õikr itmeklik 3. gerekdür zìrÀ kim ôıllu'llÀh-ı fì'l-arżdur1 imdi iy èazìz- 4. -ler bu faúìr óaúìr żaèìf naòìf mücrim orÿc bin 5. èÀdil e'l-kÀtibü'l-edirnevì görür kim her úıããalar kim her 6. óiúÀyetler kim söylemiĢlerdür ve illÀ hìç tevÀrìó-i Àl-i èoåmÀn 7. úıããası tevÀtürile dinilmiĢdür degüldür èale'l-òuãÿã ehl-i 8. úıããa budur Àl-i èoåmÀn úıããasıdur óaú buyruàı üzerine 9. yürüyen àÀzìlerdür àÀliblerdür àazÀ yolında fì-sebìl- 10. -i'llÀh durup àazÀdan àazÀ malını cemè idüp óaú 11. yolına viricilerdür óaú yolına durmıĢlardur óaúdan 12. yaña gidicilerdür dìn yolında àayretlüdür dünyÀya maàrÿr 13. degüllerdür Ģerìèat yolını gözedicilerdür Ģerìèat 14. baórına àarú olıcılardur àa[rú] ... intiúÀm 15. …… 2b 1. óaú ùarafını gözedicilerdür óaú yolını dutıcılardur óaúúuñ 2. emrine muùìè olıcılardur óaúúın óaúúına süricilerdür óaú yolından 3. ùaĢra olan ùÀàìleri úırıcılardur óaúúuñ úahrını bilüp 4. óaúúuñ keremine sıàınıcılardur Ģarúdan àarba àarbdan Ģarúa 5. islÀm dìnini açıcılardur Àl-i èoåmÀn bir ãulb-ı úavmdür kim 6. oàuz neslinden ve sÀm aãlındandur dirler iètiúÀdları 7. muókem dìn yolında úavìlerdür imdi èazìzler elbette lÀzımdur kim 8. Àl-i èoåmÀnuñ ibtidÀsından kim tÀ intihÀsına varınca 9. úıããalarını ve itdükleri àazÀlarını õikr idüp tÀ úıyÀmete 10. degin añılmaúdur óaú taèÀlÀnuñ èinÀyeti ve raómeti ve muóammed 11. muãùafÀnuñ ĢefÀèati ve enbiyÀlaruñ ve evliyÀlaruñ himmeti 12. ve Ģerìèat yolını icrÀ iden müĢtehidlerüñ ve èÀlimlerüñ 13. duèÀsı üzerilerinden öksük olmayup ced-ber-ced 14. …… 15. …… 1 Allah‟ın gölgesi yeryüzündedir. 67 3a 1. nÿrla münevver úılıvire óaú taèÀlÀnuñ raómeti óażret-i risÀletüñ 2. ĢefÀèati ol èazìzlerüñ ol àÀzìlerüñ üzerine olsun 3. kim dünyÀ durduúça anları òayr duèÀdan unutmayalar Àmìn yÀ rabb- 4. -ü'l-èÀlemìn2 tevÀrìó-i nesl-i Àl-i èoåmÀn àÀzì ibtidÀ olup 5. adına òuùbe oúunalıdan hicretüñ sene 687 altı yüz seksen 6. yedi yılından tÀ hicretüñ sene 906 ùoúuz yüz altısına 7. gelince zamÀnumuzuñ pÀdiĢÀhı sulùÀnü'l-islÀm ve'l- müslimìn 8. sulùÀnü'l-mücÀhidìn3 sulùÀn bÀyezìd ibn sulùÀn 9. muóammed bin sulùÀn murÀd bin sulùÀn muóammed bin bÀyezìd bin meróÿm 10. sulùÀn àÀzì murÀd bin oròÀn ibn èoåmÀn ibn er- 11. -ùugrul bin àÀzì süleymÀn ĢÀh ibn úaya alp ibn 12. úızıl buàa ibn bayıntur òÀn ibn iltmulaà ibn toàar 13. ibn úaynıtun ibn baysunúur ibn bÀúì aàa ibn gök alp 14. ibn oàuz ibn úara òÀn ibn úutlu aàa ibn tuzaú aàa 15. ibn úara òÀn ibn baysuú ibn toàar ibn sevinç aàa 3b. 1. ibn çar buàa ibn úurtulmıĢ ibn úaraca òÀn ibn èamÿd ibn úarlu oàlÀn 2. ibn süleymÀn ibn úaraòol ibn úolàay ibn baytemÿr ibn ùos 3. ibn çìn ibn mÀçìn ibn yÀfeå ibn nÿó peyàÀmber èaleyh- 4. i's-selÀm úırú dört neferdür èalÀ haõÀ ced-ber-ced ibn yÀfeåe 5. çıúınca kim nÿóuñ oàlıdur ol nesldendür Ģarú ùarafında 6. úonan efrÀsyÀb uruàından oàuz neslinden kim èacem vilÀ- 7. -yetinde pÀdiĢÀh oàuz aãlı oàuz ùÀéifesi kim vardı 8. iètiúÀdlu ùÀéifeyidi óaøret-i risÀlete iètiúÀdları muókem 9. vardı iètiúÀdla ìmÀn getürmiĢler idi mÀhÀn Ģehrinde 10. pÀdiĢÀh idiler ebÿ'l-müslim-i mervì daòı bu neslinden úopmıĢdur 11. dirler Ģol tÀrìóde kim hicretüñ sene 622 altı yüz yigirmi 12. ikisinde kim cengìz òÀn kim òıùÀy vilÀyetinden òurÿc idüp 13. yigirmi kez yüz biñ erle gelüp belò vilÀyeti ve Ģehrini ve òoraãan 14. ve èırÀú ol vilÀyetleri òarÀb idüp belò Ģehrinüñ içinde necm- 15. -e'd-dìn-i kübrÀyı tamÀm belòüñ öñinde altı yüz mürìdi bile úılıçdan 2 Alemlerin rabbi 3 Ġslam ve Müslümanların sultanı, mücahitlerin sultanı 68 4a 1. geçürüp andan geçüp semerúanda varup semerúanduñ içinde yüz biñ 2. kiĢiyi úılıçdan geçürdi dirler bu ôulmle èÀlemi òarÀba virüp 3. belò Ģehrinüñ begini òurozımì ĢÀhı memleketden çıúarup ol 4. óìnde cengìz òÀn vefÀt idüp fì'n-nÀri4 fì's-saúar5 oàlı 5. hülÀgü òÀn ve bir oàlı ögetey òÀn ikisi yürüyüp memleketleri 6. òarÀb idüp Àl-i selçuk ùÀyifesi úılıçdan geçürüp memleketden 7. çıúarup ve andan baàdÀda gelüp Àl-i èabbÀsìleri bulup 8. ol vaút baàdÀduñ pÀdiĢÀhı óalìfesi mustaèãam bi'llÀh 9. idi Àl-i èabbÀs neslinden idi gelüp mustaèãamı úatl idüp 10. Àl-i èabbÀsìleri úılıçdan geçürüp taót Àl-i èabbÀsìlerden 11. alup memleketleri cengìz òÀnìler dutup èÀlem úarıĢ 12. murıĢ olmıĢ idi ol vaút kim cengìz òÀn belò Ģehrini 13. òarÀb itdükde cengìz òÀn gelmezden yedi yıl öñdin belò Ģehrinüñ 14. içinde kim óurozım ĢÀh zamÀnında sulùÀnü'l-èÀrifìn6 15. óażret-i mevlÀnÀ celÀle'd-dìn doàmıĢ idi cengìz òÀn 4b 1. gelmezden altı ay öñdin sulùÀnü'l-èÀrifìn7 babası sulùÀn 2. bahÀde'd-dìn olup baàdÀd ùarafından óicÀza gidüp óicÀzdan 3. gelüp úonyada vaùan ùutmıĢ idi úudret ol yirde mekÀn 4. göstermiĢ idi anuñ daòı úıããası óikÀyet vardur menÀúıbında 5. õikr ider bu ùarafdan cengìz òÀn oàlı hülÀgü òÀn memleketleri 6. dutup vilÀyet ve vilÀyet-i baàdÀdı gümistÀn ÀbilistÀn 7. vilÀyet-i yÿnÀn hep dutmıĢlar idi èÀlem úarıĢ murıĢ 8. ol vaút sulùÀn èalÀée'd-dìn daòı bu memleketlerüñ pÀdiĢÀhıydı 9. vilÀyet-i èacemde cengìz òÀn àavàasından çıúup vilÀyetini úoyup 10. gelüp rÿm vilÀyetine gelmiĢ idi vilÀyet-i yÿnÀna pÀdiĢÀh 11. olmıĢdı yaènì vilÀyet-i úaramandur dir vilÀyet-i yÿnÀn 12. dimekle meĢhÿrdur ol vaút gelüp sivÀzı ve úonya 13. Ģehrini binÀ itmiĢ idi anuñ daòı baĢına bir menÀúıbı vardur 14. èÀĢıú pÀĢÀ oàlı elvÀn çelebi menÀúıbında dimiĢdür maèlÿm 15. itmiĢdür biz girü Àl-i èoåmÀn úıããasına gelelüm ve hem èoåmÀn àÀzìnüñ 4 Metinde “fì'n-nÀ” biçimindedir. 5 Cehennemde ve kırmızı ateĢte 6 Ariflerin sultanı 7 Ariflerin sultanı 69 5a 1. dedesi kim süleymÀn ĢÀh rÿm vilÀyetine gelmege sebeb neyidi 2. adana ve tarsÿs ve sìn ve mìs èarab elinde úalduàı neyidi 3. ve mıãrlu bunlara ne sebebden óükm itdilerdi ol vaút kim cengìz 4. òÀn kim gelüp èacem vilÀyetini òarÀba virdükde èacem begleri tefrìúÀ 5. olmaàın èarab úavm-i èacem üzerine àÀlib olup óükm ider oldılar 6. èacem begleri daòı èibret idüp èarab bize óükm ider oldı diyü 7. bunlar daòı varup süleymÀn ĢÀh ol vaút mÀhÀn Ģehrinde 8. pÀdiĢÀhdı úonar göçer yörükler idi vardılar bu èacem begleri 9. ittifÀú itdiler cengìz òÀndan úalmıĢ úonar göçer tatar evlerini 10. bulup çıúarup rÿm vilÀyetine ve èarab diyÀrına óavÀle 11. olalar Àl-i selçuk ve Àl-i èabbÀs tefrìúa olmaàın süleymÀn 12. ĢÀh daòı ol elli biñ úonar göçer tatar evleri ile mÀ- 13. - hÀn Ģehrinden göçdiler vilÀyet-i rÿma gelmege èarab diyÀrına 14. niyyet itdiler ve hem iĢitdiler kim rÿm vilÀyetinde àazÀ olur òaber 15. alup bildiler bunlar ol iètiúÀdla iètiúÀdlu yörükler idi 5b 1. èacem vilÀyetinden göçüp erzincÀna geldiler erzincÀndan göçüp 2. rÿm vilÀyetine geldiler amÀsiyye ùarafı kim rÿmìlerdür ol 3. ol ùarafda ùurup çoú àazÀlar itdiler rÿm vilÀyetinden göçüp ÀbilistÀn 4. yaènì dulúÀdir ili türkmen ili girü ÀbilistÀn vilÀyetinden göçüp 5. óaleb úalèası öñinde geldiler óaleb úalèası nÀóiyesinde bir úalèa 6. vardur aña caèber úalèası dirler gelüp öñine úondılar bir úaç 7. gün ùurup andan daòı göçdiler furÀt ırmaàı öñlerine geldi 8. furÀt ırmaàını ãuyını geçmek istediler yol iz bilmez yörükler 9. ùÀyifesi bun òalú àÀfilìn furÀt ırmaàına uàradılar süleymÀn 10. ĢÀh at depdi furÀt ırmaàına uàradı geçmek istedi 11. úażÀ-yı asmÀnì óükm-i rabbÀnì ecele úarĢu gelmez olmaz furÀt 12. ırmaàı geçit vire diyü süleymÀn ĢÀh furÀt ırmaàına uàradı 13. öñi yarmıĢ süleymÀn ĢÀh atıyla furÀt ırmaàına 14. boàuldı Ģehìd oldı çün süleymÀn ĢÀh meróÿm furÀt 15. ırmaàından çıúardılar caèber úalèasınuñ öñinde defn itdiler Ģimdi 6a 70 1. aña mezÀr-ı türk dirler çün süleymÀn Ģehìd oldı kendüyile 2. bile gelen úonar göçer tatar evleri her ùarafa ùaàıldılar bu tatar 3. begleri içinde boz oúlu üç oúlu daòı dirler bir ulu òÀn va- 4. -rdı bÀçÿ òÀn dirlerdi anuñ altı oàlı vardı birinüñ 5. adı yüregìr birinüñ adı úoãun birinüñ adı varsaú 6. birinüñ adı úara èìsÀ birinüñ adı üzer birinüñ adı 7. gündüz birinüñ adı úuĢ temÿr dirler idi bu meõkÿr- 8. -lar göçlerile göçdiler geldiler çuúur ovaya geldiler çuúur ova kim 9. vardur ol meõkÿr olan Ģehrler çuúur ovadadur 10. ve hem úalèaları bu vilÀyetüñ ùaàlarındadur vilÀyeti ve Ģehri 11. hep ermenìlerdür irmenì ùÀéifesi dutmıĢdı ĢÀma ve òalebe 12. òarÀc virilürdi bu boz oúlu üç oúlu didügümüz òÀn 13. vefÀt itdi ulu oàlı yüregìr bunda baĢ oldı yüre- 14. -gìr geldi evvel misìn úalèasın aldı ve andan aùana ve daòı 15. tarsÿs aldılar ermenìlerden èahdla peymÀnla ermenìleri 6b 1. incitmediler girü yirlü yirinde úodılar kendüler úalèaları alup 2. içine Àdem úoydılar memleketi żabù itdiler èÀúıbet yüregìr 3. vefÀt itdi bir oàlı úaldı ramażÀn adlu bu ramażÀn 4. vardı bu illeri baòĢ eyledi úoãuna eserkefi úıĢla 5. ve gülekde tekür belini yayla virdi ve úara èìsÀya müllini 6. úıĢla ve alanúaĢını yayla virdi ve úuĢ temÿra tarsÿsı 7. úıĢla ve yulúar ùaàını yayla virdi ve üzere pÀy- 8. -bÿrdı ve iskenderiyyeyi úıĢla ve çöz ùaàını yayla virdi 9. ve gündüze mìsi úıĢla ve sìs yayla virdi ramażÀn 10. kendüsi aùananiyeyi taót idinüp oturdı ve bÀúì bu adlar kim 11. vardur buña tÀbiè oldılar yazların ve yayların yayladılar ve 12. úıĢların úıĢladılar bir nice yıl bunda úaldılar bu õikr itdügümüz 13. ùÀéifeler bunda oldılar ammÀ úoãun ve varsaú didügümüz 14. yaylada olurken gülek úalèası kendüye ùapdurdı kÀfir- 15. -lerin irmenìlerin içinden çıúarmadı úodı ve ramażÀn 7a 1. sìsi kendüye ùapdurdı ol daòı kÀfirlerin çıúarmadı bir 2. gün ramażÀn vefÀt itdi bir úaç oàulları úaldı ammÀ 3. ulu oàlı ibrÀhìm adlu yirinde úÀyim maúÀm oldı e'l-óÀãıl-ı kelÀm 4. [b]u meõkÿr olan begler allÀh emrine vardılar ve bunlaruñ her 5. [biri]nüñ çoú oàulları úaldı üredi kendülerden ãoñra 6. her biri yirlerinde yirinde baĢ çekdiler baĢlu 71 baĢına beglik 7. [i]tdiler ol vaút mıãrda sulùÀn óasan dirlerdi ol 8. mıãrda sulùÀn idi bir gün üzerüñ dÀvud adlu oàlı 9. úarındaĢlarından úaçdı óalebe vardı ol vaút melik 10. mÀreti daòı Ģeyò óasan mıãr sulùÀnına òaber gönderdi 11. kim sulùÀnum üzerüñ dÀvud adlu bir oàlı úaçup óalebe 12. geldi úarındaĢları arasından sözi bu kim eger sulùÀn 13. baña himmet iderse atam üzerüñ cemìèi ilini úarındaĢ girmedin 14. alıvireyin didi mıãr sulùÀn Ģeyò óasan daòı óaleb 15. melik mÀresine òaber gönderdi kim emr itdi aña èaôìm leĢker 7b 1. úoĢdılar leĢkerler cemè olup dÀvud ile bile varup üzerüñ 2. ilini úarındaĢlarından aldılar ol vilÀyeti fetó idüp dÀvuda 3. virdiler óÀãılını memleketini mıãrlu żabù itdiler vardılar mıãrlu 4. üzerüñ memleketi bir niçe kiĢiye baòĢ itdiler bölük bölük idüp 5. ãubaĢılıú ãubaĢılıú böldiler bu üzerüñ bÀúì oàulları 6. kim vardur anlara üleĢdürdiler andan ãoñra gündüz oàullarına 7. daòı subaĢılıúlar virdiler idi úarar idüp otururken 8. bunlaruñ biri úaçdı mıãra vardı ayÀs úalèasını mıãr- 9. -luya virdi mıãrlu ayÀs úalèasına içine úul bender 10. idindi andan ãoñra ramażÀnluya il virdiler ramażÀn- 11. -ludan biri úaçdı ibrÀhìm adlu mıãra vardı 12. mıãrlu aña leĢker úoĢdı gelüp aùanayı aldı úardaĢlarını 13. úodı úırdı çıúardı sìs úalèasını mıãrluya virdiler 14. mıãrlu sìs úalèasına daòı Àdem úodı úuĢ temÿr 15. oàlı tarsÿs mıãrluya vardı bu mıãrlular daòı ol 8a 1. evvelki beg oàlÀnlarını tìz tìz çıúarup bir bir èazl itdiler bir birine 2. virdiler riĢvetler bu riĢvet sebeble èÀlem bozuldı 3. bu begler hep yoúsul oldılar vilÀyetleri òarÀb oldı 4. yıúıldı Àòirü'l-emr güvlek ãınur oldı güvleke úul 5. úodılar bu sebeble mıãrlu bu vilÀyetlere óükm ider oldılar 6. Ģimdi kim vardur Àl-i èoåmÀnuñ daèvÀsı budur kim cevÀbları 7. aùana ve tarsÿs ve sìs ve mìs vilÀyetlerini bizüm 8. didügümüz8 fetó itdi dirler bu sebebdendür kim bu úıããa- 9. -lar kim ol vaút idi kim hicretüñ sene 632 idi biz girü 10. Àl-i èoåmÀn úıããasına gelelüm ol vaút kim süleymÀn 11. meróÿm furÀt 8 Metinde “didügügümüz” biçimindedir. 72 ırmaàında Ģehìd oldı süleymÀn 12. ĢÀh furÀt ırmaàından çıúarup defn idüp gitdiler 13. ammÀ süleymÀn ĢÀhuñ üç oàlı úaldı birinüñ 14. adı sunúÿr tekini birinüñ adı gün doàdı 15. [bi]rinüñ adı erùugrul idi kim èoåmÀn àÀzìnüñ 8b 1. atası durur úalan úardaĢları gördiler kim ataları vefÀt 2. itdi anlar daòı göçdiler geldükleri yola girdiler furÀt 3. baĢından pÀsìn ovasına geldiler ve andan sürmelü çuúura 4. geldiler sunúÿr tekini ve gün doàdı bu iki úardaĢlar 5. girü èacem vilÀyetine gitdiler erùugrul bir zamÀn ol 6. vilÀyetlerde yürüdi èÀúıbet ÀbilistÀn vilÀyetinden 7. girüp úayãer ùarafına yürüyüp óaú àazÀlar itdiler Ģol 8. vaút idi kim sulùÀn èalÀée'd-dìn kim Àl-i selçuk 9. neslindendür dirler èacem vilÀyetinden úopup gelüp 10. úayãer-i rÿm vilÀyetine vilÀyet-i yÿnÀna istiúlÀlì pÀdi- 11. -ĢÀh olmıĢdı anuñ daòı baĢına bir úıããası 12. vardur ve girü bu ùarafdan erùugruluñ daòı üç oàlı 13. oldı birinüñ adı gündüz ve birinüñ adı ãÀrÿyatı 14. kim aña ãavcı dirler ve birinüñ adı èoåmÀn àÀzì 15. el kiçisi idi èoåmÀn àÀzì bunda sögüdcükde doàdı 9a 1. Àl-i èoåmÀn úıããasına gelelüm ol vaút èoåmÀn àÀzì za- 2. -mÀnıydı erùugrul ol vaút daòı óayÀtda idi àıyÀåe'd-dìn 3. vefÀt idüp memleketler tefriúa daòı olmaàın vilÀyet òÀlì 4. olduúda erùugrul úaramana úaãd itseler alurlardı ve illÀ 5. dirlerdi kim biz ol ocaúdan uyanduú ol ocaàa úaãd 6. itmek olmaz ve bize óaú ùarafından ilhÀm olupdur kim àazÀdan dönmek 7. àazÀdan dönmek olmaz naãìb bize àazÀ mÀlından ãundurdı diyü 8. bu iètiúÀdı muókem dutup àazÀdan dönmediler fì-sebìli'llÀh 9. àazÀ yolında durdılar çoú àazÀlar itdiler memleketler açmaàa baĢladılar 10. Ģevket dutdılar bir gün erùugruluñ göñline bu geldi kim 11. ol düĢ kim görmiĢdi evÀyilde ol düĢi Ģeyò edebÀlì 12. taèbìr itmiĢdi óaú taèÀlÀ Ģeyò edebÀlìnüñ úızını èoåmÀn 13. àÀzìye alıvirdi èÀlì dügün idüp 73 úonyadan rÀbièa òÀtÿn 14. alup gelüp úonyanuñ9 ekÀbirleri gelini hep bile getürdiler 15. rÀbièa òÀtÿn nikÀó idüp èoåmÀn àÀzìye virdiler èoåmÀn 9b 1. àÀzì murÀd virüp murÀd aldı yarındası yigit yeñil ekÀbir aèyÀn 2. ulu kiçi at úoĢusına çıúdılar èoåmÀn àÀzì daòı ãubó vaútin 3. durup àusl idüp Àbdest alup ãubó namÀzını úılup rüstemvÀr 4. ata süvÀr olup dilÀverler Ģìr-i nerler bahÀdırlar alp 5. erenler úoĢuya meydÀna çıúdılar at úoĢusını itdiler èÀdet 6. üzerine av ĢikÀr itdiler girü dönecekleri vaút 7. nÀgÀh rÿm ùarafından ãaórÀ yüzinden toz belürdi toz içinden 8. bir úaç süvÀr belürdi çıúageldi cebelü cevĢenlü içlerinden 9. birisi seçilüp meydÀn ortasında cevelÀn úılup çaàırdı kim 10. ÀvÀzla eyitdi kim hìç arañuzda èoåmÀn adlu kimesne var mıdur 11. diyü àÀzìler daòı èoåmÀn gösterdiler meger kÀfir beglerinden úoãùanùìnüñ 12. ulu be- nÀmlarından imiĢ hemÀn sÀèat kim èoåmÀn àÀzìyi gördi 13. bigi bigi atdan indi èoåmÀnuñ atı ayaàına düĢdi e'ã-ãelÀtü 14. ve's-selÀmu èaleyke yÀ resÿlu'llÀh10 didi kelìme-i ĢehÀdet 15. getürüp eyitdi kim yÀ èoåmÀn àÀzì düĢümde sizüñ peyàÀmberi kim 10a 1. muóammed muãùafÀ èaleyhi's-selÀm geldi baña eyitdi yÀ èabdu'llÀh diyü 2. islÀm dìnini telúìn itdi kelìme-i ĢehÀdet düĢümde ögretdi 3. ve hem fÀtióayı ve sÿre-i iòlÀã bile ögretdi eyitdi yÀ èabdu'llÀh 4. dur ãabÀó ata süvÀr ol fülÀn yirden bir àÀzì vardur 5. anuñ adı èoåmÀndur iĢbu Ģeklì yigitdür aña var fì-sebìl- 6. -i'llÀh àazÀya niyyet idüp àazÀ ider ve benüm aú èalemüm anuñ 7. úatındadur didi benüm adum miòÀl idi muóammed muãùafÀ ãallÿ 8. èaleyh benüm adumı èabdu'llÀh úodı didi sen daòı èoåmÀnla 9. àazÀya var senüñ daòı neslüñ ve õürriyetüñ èÀleme ùola 10. didi ced-ber-ced àazÀlar ideler didi tÀ ungurus úapusına dek 11. islÀm dìnini açalar didi islÀm sancaàını ÀĢikÀre ideler 12. didi çün düĢümden uyandum yüzümde gözümde nÿr 13. berú urdı daòı gelüp girü èoåmÀnuñ öñinde kelìme-i ĢehÀdet 14. getürüp müselmÀn oldı Ģimdi kim 9 Metinde “úonyuñ” biçimindedir. 10 Salat ve selam üzerine olsun ey Allah‟ın resulü! 74 zamÀnumuzda miòÀl oàulları kim 15. vardur anuñ anlaruñ aãlı ve nesli ol miòÀl neslinden- 10b 1. -dür bu vÀúıèayı kim cemìè ulular gördiler óaúúa çoú çoú Ģükrler itdiler 2. èoåmÀn àÀzìnüñ úayıntası Ģeyò edebÀlì èazìz daòı bile gelmiĢdi 3. cümle ulular bu aóvÀl gördiler iètiúÀdları daòı muókem oldı 4. e'l-óamdüli'llÀh11 diyüp ãoñ demümüzde bu deme yetiĢdük didiler andan 5. geldiler mekÀnlarına úarÀr itdiler èìĢe ve nÿĢa meĢàÿl oldılar 6. nÀgÀh ecel úurdı yetiĢüp erùugrul bir gün úażÀ-yı ecel 7. aña daòı el ãunup anuñ daòı menĢÿrını derüp dÀr-ı fenÀdan 8. dÀr-ı beúÀya rıólet itdi innÀ li'llÀhi ve innÀ ileyhi rÀcièÿn12 èoåmÀn 9. àÀzì atası yirine úÀyim maúÀm oldı èoåmÀn àÀzì tamÀm kemÀ- 10. - linde bir bahÀdır bir dilÀver ve Ģìr-i ner úopdı kim èÀlemde rüstem-i 11. zÀl yÀ efrÀsyÀb yÀòÿd nerìmÀndı gicede ve gündüzde fì- 12. -sebìli'llÀh diyüp àazÀ iderdi bahÀdırlıúda dilÀver- 13. -likde Ģol úadar ad çıúarmıĢdı kim yigit yeñil arasında 14. óürmetlü ve èizzetlü úoydı úaçan kim ata süvÀr olsa üzerinde 15. ãan sÀm süvÀr yÀ isfendiyÀr-ı rÿy- ten idi andan 11a 1. gelen kÀfirlerden úarĢu varup kÀfir leĢkerini úarĢu- 2. -layup bu gice Ģeb-i òÿn idüp üç bölük olup 3. üç ùarafdan girüp seròoĢ úÀfirler àÀfil iken àÀzìler 4. ùavlunbÀz úaúup dün baãàunın eylediler kÀfirlere beliñ 5. düĢüp rÿm ùÀéifesi velveleye úoyup üç ùarafdan 6. úılıç úoyup kÀfirleri ile úırdılar kim bì-nihÀyet kÀfir 7. leĢkeri münhezim olup úılıçdan úurtulan úaçup 8. àÀzìler àÀyet ùoyum olup kÀfirlerüñ sancaúlarını 9. alup bir nice ulu beglerini bile dutup úızlarını òazìnelerin 10. cemè idüp kÀfirlerüñ sancaàıyla tuàıyla bir nice ulu 11. begleriyle bir baĢlarla sulùÀn èalÀée'd-dìne getürdi 12. sulùÀn èalÀée'd-dìne òaber vardı kim sulùÀnum ol yörükler 13. ol àarìbler ol himmet itdügüñüz 11 Allah‟a hamdolsun 12 Bakara 156: “Biz bu dünyada Allah‟a kulluk için varız. Vakti geldiğinde de O‟na dönüp huzuruna çıkacağız.” 75 yigitler gelen kÀfir 14. [le]Ģkerini úırup helÀú sulùÀnuma sancaúları ile 15. òazìnesiyle gönderdi didiler sulùÀn èalÀée'd-dìn daòı 11b 1. gelen sancaúları ve òazìneyi görüp ĢÀd oldı e'l-óamdüli'llÀh13 diyüp 2. óaúúa çoú Ģükrler itdi sulùÀn èalÀée'd-dìn daòı buyurdı 3. kendü òazìnesinden tuà ve sancaú ve èalem çıúardı cebe 4. ve cevĢen elli úaùÀr deve elli úaùÀr úatır esbÀbıyla ve 5. mıãrdan sulùÀndan gelmiĢ óażret-i risÀletüñ aú èalemini 6. çıúarup bile gönderdi emìre'l- müéminìn14 èoåmÀnuñ idi 7. kim bu úılıç mıãr sulùÀnı sulùÀn èalÀée'd-dìn göndermiĢ idi 8. ol úılıç belinde getürür idi ol úılıcı belinden çıúarup bile 9. gönderdi istiúlÀli ol vilÀyete pÀdiĢÀh olsun 10. açabildügüñ yire degin açsun mübÀrek olsun didi 11. zìrÀ sulùÀn èalÀée'd-dìnüñ ÀbilistÀn ùarafından tatarla 12. cengi vardı ÀbilistÀn vilÀyeti ve èacem vilÀyeti cengìz òÀnlar 13. uàurından dutmıĢdı çaàaùÀy leĢkeri gelüp belürüp 14. sulùÀn èalÀée'd-dìne üzerine gelmiĢdi sulùÀn èalÀée'd-dìn 15. tatar leĢkeri ile ceng itmege meĢàÿl idi èÀúıbet 12a 1. ol yolda oldı vilÀyet-i rÿm erùugrula ıãmarladı 2. erùugrul daòı iki oàlıyla her ùarafa yürüyüp àazÀlar ider- 3. -lerdi erùugruluñ oàlı kim vücÿda geldi gelmesine 4. úudret ne yüz gösterdi taúdìrde vardı meger èoåmÀnuñ 5. gelmesi erùugrula iĢÀret neyidi meger erùugrul 6. bir gice düĢ gördi bir èaceb vÀúıèa ol vÀúıèadan 7. uyanugeldi düĢini fikr iderek allÀh õikr iderek 8. ãabÀó ùurup ãubó namÀzını úılup ata süvÀr olup 9. ùoàrı úonya geldi ãÿret degĢürüp meger úonyada 10. bir muèabbir Ģeyò vardı adına Ģeyò edebÀlì dirler idi 11. ãÀóib-i kemÀllerden idi kelìmi rüéyÀyı bilürdi 12. zamÀnında hemÀn rüéyÀ èilminde yÿsuf-ı åÀnìyidi 13. kerÀmet ôÀhir olmıĢdı dünyÀsı ve nièmeti buldı 14. cemèì òalúuñ muèteúìdi dervìĢ kiĢiyidi ol 15. vilÀyetde meĢhÿr idi sulùÀn èalÀée'd-dìn 12b 13 Allah‟a hamdolsun 14 Müminlerin emiri 76 1. daòı aña iètiúÀdı vardı erùugrul ùoàrı ol 2. Ģeyòe geldi ol gördügi düĢi ol Ģeyòe didi 3. eyitdi yÀ Ģeyò düĢümde gördüm senüñ úoynuñdan bir 4. ay çıúar gelür benüm úoynuma girür girü göbegümden 5. bir aàaç biter ki gölgesi èÀlemleri dutar gölgesinüñ altında 6. ùaàlar olur her ùaàuñ dibinden ãular çıúar bu çıúan 7. ãulardan kimi içer ve kimi bÀàlar ve bÀàçeler ãuvarurlar ve 8. çeĢmeler aúıdurlar ol uyúudan uyandum düĢüm budur kim 9. didüm didi taèbìrini buyuruñ didi Ģeyò edebÀlì 10. eyitdi iy yigit düĢüñüñ taèbìri budur kim senüñ 11. bir oàluñ ola adı èoåmÀn ola ve benüm daòı 12. bir úızum ola adı rÀbièa ola ol úızumı senüñ 13. oàluñ ala ol úızumdan anuñ çoú oàulları ola 14. andan bir oàlı ola adı oròÀn ola ol oròÀn- 15. -dan ced-ber-ced pÀdiĢÀh olalar muĢtuluú olsun 13a 1. saña kim ve senüñ neslüñe kim pÀdiĢÀhlıú virildi 2. didi mübÀrek olsun didi erùugrul düĢünüñ 3. taèbìrini bilüp allÀh Ģükr idüp girü gelüp yirinde 4. úarÀr itdi bu Ģeyò edebÀlì didügümüz èazìzüñ èömri 5. yüz yigirmi biĢ yaĢında idi cemìè èömrinde iki òÀtÿn 6. aldı birini yigitliginde aldı ve birini pìrliginde 7. aldı evvelki òÀtÿndan olan úızı rÀbièa adlu kim 8. èoåmÀn àÀzìye ve pìrliginde olan òÀtÿndan olan 9. úızını tÀce'd-dìn-i kürd úızından idi adı tÀce'd-dìn-i 10. kürd úızından olan úızını òayre'd-dìn pÀĢÀya virdi 11. virmiĢdi èoåmÀn àÀzì òayre'd-dìn pÀĢÀ ile 12. bacanaú olmıĢdı eger saña suéÀl itseler bu tevÀrìóleri 13. bu menÀúıbları neden bildüñ nireden alduñ diseler 14. biz faúìr daòı cevÀb virürüz kim bunuñ baèżı 15. rÀvìsi Ģehr-i úoãùanùinde15 bir èazìz vardı 13b. 1. dervìĢ aómed èÀĢıúì dirler idi cihÀn-dìde sÀl- 2. -òÿrde yüz yaĢında pìr idi sulùÀn devrine 3. irmiĢdi baba ilyÀs ve muòliã pÀĢÀ ve èÀĢıú pÀĢÀ 4. ve elvÀn çelebi neslinden ve muóiblerinden idi ol daòı 5. rivÀyet itmiĢdür bu menÀúıbları anuñ rÀvìsi oròÀn 6. àÀzìnüñ bir imÀmı varmıĢ isóÀú naúì dirler imiĢ 7. isóÀú naúìnüñ bir oàlı varmıĢ baòĢì faúì dirler 8. imiĢ ol baòĢì faúì didügümüz kiĢi kim vardur 9. sulùÀn murÀduñ babası sulùÀn muóammed devrine 10. úalmıĢdı ve daòı Ģeyò edebÀlìnüñ oàlı oàlı 11. úalmıĢıdı 15 Metinde “úoãùanùide” biçimindedir. 77 Ģeyò maómÿd dirler idi ol daòı sulùÀn 12. devrine úalmıĢıdı babaları Ģeyò edebÀlì yüz yigirmi 13. biĢ yaĢındaydı Ģeyò maómÿd daòı yüz on 14. yaĢındaydı sulùÀn devrine úalmıĢdı bu Àl-i èoåmÀn 15. tevÀrìóleri ve menÀúıbları sulùÀn muóammed bin bÀyezìd òÀn 14a 1. devrine úalmıĢdı gelince andan naúl olunmıĢdı 2. biz girü Àl-i èoåmÀn úıããasına gelelüm èoåmÀn àÀzì 3. vücÿda geldükde sulùÀn èalÀée'd-dìn vefÀt idüp 4. oàlı sulùÀn àıyÀåe'd-dìn pÀdiĢÀh olmıĢdı 5. hicretüñ sene 658 meger sulùÀn èalÀée'd-dìn daòı óayÀtda 6. iken úara óiãÀrı egirdürdi erùugrul daòı 7. bile gelüp almıĢıdı ol óìnde meger kim cengìz òÀn 8. uruàından tatar leĢkeri gelüp ÀbilistÀn vilÀ- 9. -yetini almıĢıdı ol vilÀyetleri tatar leĢkeri 10. dutmıĢdı gelüp ereglü óiãÀrın alup òalúını 11. úırup yaàma itmiĢidi bu ùarafdan sulùÀn èalÀée'- 12. -d-dìne òaber oldı kim tatar leĢkeri memleketleri òarÀb 13. itdi diyü sulùÀn alad-dìn daòı bu ùarafdan rÿm 14. vilÀyeti erùugrula ıãmarlayup Ģimdiden girü açabildügüñ 15. yere dek aç senüñ olsun didi sulùÀn èalÀée'd-dìn 14b 1. varup tatar cengine gitdi varup ÀbilistÀnla tatar leĢkerle 2. buluĢup èaôìm ceng itdiler iki ùarafdan òaylì Àdem helÀk olup 3. èÀúıbet óaú taèÀlÀ furãat sulùÀn èalÀée'd-dìne virdi 4. tatar leĢkeri mecmÿè úılıçdan geçürüp yamaú itdi kim úırılan 5. tatar leĢkerinüñ òÀyinlerini derisiyle yüzüp getürüp kiçelere 6. yapıĢdurup bir ad içün ve güneĢde úarĢu sayvÀn itdürdi Ģimdiki 7. demde ol diyÀrda añılur ol diyÀra ùaĢaú yazusı dirler 8. èÀúıbet sulùÀn èalÀée'd-dìn ol seferden döndükde vefÀt idüp 9. oàlı àıyÀåe'd-dìn pÀdiĢÀh olmıĢdı sulùÀn àıyÀåe'd-dìn óükm-i 10. óükÿmet itdükde çoú ôulmler itmege baĢladı òalúa ôulmı ziyÀde oldı 11. òalúı incitmege úaãd ider oldı kimde eyü at ve eyü metÀè 12. oàlÀndan ve èavretden göñli diledügi nesnesi ôulmle alurdı meger ol 13. ol zamÀnda bir Ģeyò vardı baba ilyÀs dirlerdi cengìz 14. òÀn ùalàalıàından vilÀyet-i èacemden gelmiĢ idi ve hem óıżı[r] peyàa- 15. -mber èaleyhi's-selÀm aña iĢÀret itmiĢdi kim rÿmda semÀè… 15a 78 1. mezÀrları andadur aña mezÀr-ı türk dirler üzerine ùaĢ yıàdılar 2. çevirdiler ùÀéiresini bellü itdiler úaçan ol illerde at sanculansa 3. getürür ol mezÀruñ üzerine üç kez ùolandururlar óaú 4. taèÀlÀ èinÀyetinde ĢifÀ olur ol vilÀyetde meĢhÿrdur 5. biz girü geldük islÀm leĢkeri kÀfir çerisi birle ceng 6. idüp óaú taèÀlÀ èinÀyetinde ve muóammed muãùafÀnuñ muècizÀt-ı 7. berekÀtında kÀfir leĢkerine Ģikest olup ãınup adranos 8. teküri úaçup burãa teküri úaçup küstel teküri 9. düĢüp burãa teküri úaçup buruãada óiãÀra girdi 10. bu ùarafdan àÀzìler ùoyum olup andan gelüp ulubadı 11. aldılar teküriyle ãuló olunup gelüp èoåmÀn àÀzì burãa 12. üzerine óavÀle oldı bir óavÀle yapdurdı gördi kim alınmaz 13. girü úarĢusında bir óavÀle daòı yapdurdı úarındaĢı oàlı aú 14. temÿrı baĢ úodı àÀyet bahÀdırlardan idi ve aña yarar 15. yoldaĢlar úoĢdı bir óavÀle daòı ùaà ùarafında yapdılar 15b 1. balabancıú dirler bir yarar úulı vardı anı úodı iki óavÀleyi 2. bir yılda yapdılar burãayı egirtdiler óiãÀrdan ùaĢra kimesne 3. çıúarmaz oldılar ilini ve vilÀyetini hep aldılar óiãÀr Ģöyle yaluñuz 4. úaldı üzerine óavÀle oldılar bunlar bunda bu ùarafdan èoåmÀn 5. àÀzì yeñi Ģehrde geldi úarÀr úıldı eùrÀfuñ kÀfirleri 6. geldiler àÀzìler ile uàraĢdılar furãat èoåmÀn àÀzìnüñ 7. oldı èÀúıbet ol vilÀyetleri żabù itdiler àÀzìler èadl 8. inãÀfla ol vilÀyetleri maèmÿr itdiler àÀzìler mÀl-ı àanÀyimle 9. àanì oldılar èoåmÀn àÀzì oàlı oròÀnı burãa fetóine 10. gönderdi burãayı óiãÀr itdiler egirddiler kÀfirleri 11. èÀciz úalmıĢlardı açlıúdan köse miòÀl kim adı èabdu'llÀh 12. idi ve ùuràud alp bile úavuĢdı oròÀn burãa 13. üzerinde èaôìm ceng itdi burãa tekürine berasaú 14. dirler idi ãoñra oròÀnla ãuló olunup óiãÀrı 15. virdiler èahdla peymÀnla teküri çıúdı istanbula gitdi 16a 1. oàlıyla úızıyla bir óabbesin almadılar oròÀn àÀzì burãayı 2. fetó itdi hicretüñ sene 726 vÀúiè oldı oròÀn àÀzì 3. burãayı fetó itdükden ãoñra èoåmÀn àÀzì henüz óayÀtda 4. idi èoåmÀn àÀzì burãa fetó olduàında ayaàı aàrıdı 5. gelmedi burãa àazÀsına anuñ çünkim oròÀn benüm zamÀnumda 6. Ģevket dutsun dirdi èoåmÀn àÀzì aãlı on ùoúuz 7. yıl beglik itdi úalan zamÀnı begligi oròÀna ıãmarlamıĢdı 8. èoåmÀn àÀzìnüñ èömri sene 69 ãoñra 79 óaú emrine vardı 9. raómeten vÀsièaten16 oàlı oròÀn àÀzì taóta cülÿs 10. úıldı hicretüñ sene 727 èoåmÀn àÀzì vaãiyyet itmiĢdi kim 11. burãada gümüĢ úubbe altında úoñ didi baèżılar dirler 12. sögütcükde defn itdiler dirler hem eyle itdiler oròÀnuñ daòı 13. iki oàlı úalmıĢıdı birinüñ adı süleymÀn pÀĢÀ birinüñ 14. adı murÀd àÀzì kim vücÿda geldi hicretüñ sene 716 15. bÀb bu ùarafdan girü úoñur alp ve àÀzì raómÀn ve 16b 1. aúça úoca ittifÀú itdiler her biri ùarafa yürüdiler úoñur alp 2. àÀzì aúça yazı ovasını ve úoñurpayı ve bolu ve mudurnı 3. vilÀyetleriyle fetó ideler kendülere musaòòar ideler ve aúça úoca 4. daòı úoca ilini fetó itdi úoca iline anuñ çün úoca ili dirler 5. ãoñra úoñur alp ve aúça úoca daòı Àòirete naúl itdiler raómete'- 6. -llÀhu èaleyh raómeten vÀsièÀn17 oròÀn àÀzì daòı ol vilÀ- 7. -yetleri sancaàıyla oàlı süleymÀn pÀĢÀ vezìri inöñi 8. sancaàıyla oàlı murÀd àÀzìye virdi murÀd àÀzì kiçi 9. oàlı idi oròÀn àÀzì kendü gelüp iznikümidi fetó 10. itdi kelìsÀlarını yıúdı mescidler ve medreseler itdürdi 11. Ģimdi henüz iznikümütde medresesi vardur úara mürsel 12. dirler idi bir er vardı ol kenÀrı aña virdi vilÀyeti 13. tìmÀr üleĢdürdiler tìmÀr erlerini ol kenÀra getürdiler istanbuldan 14. gemi çıúarmaz oldılar ol kenÀrı beklediler istanbul gemisi çıúup 15. ol kenÀrı virmeyeler ve yalaú ovayı aúça úocaluyla bile gelen 17a 1. àÀzìlere virdiler tìmÀr üleĢdürdiler ermenì bÀzÀrını baòĢ[iĢ] 2. virdiler úındır bÀzÀrını vilÀyetlerini aú baĢa virdiler 3. bunlaruñ neslinden Ģimdi henüz daòı vardur fażlu'llÀh 4. úÀżì kim gelibolıda tekyesi vardur aúça úoca neslindendür 5. ve úoca ilinüñ ve úoñurpanuñ ve bolu vilÀyetini bunlar açmıĢlar 6. idi bÀb-ı oròÀn àÀzì kim tamÀm memleketde pÀ- 7. -diĢÀh oldı úarındaĢı èalì pÀĢÀ kim vardur begligi küllì terk idüp 8. oròÀna ıãmarladı meĢÀyiò yolını dutup dervìĢlik 9. ùarìúına girmiĢdi bir gün èalì pÀĢÀ úarındaĢı oròÀna 10. didi kim iy úarındaĢ Ģimdiden girü leĢkerüñ ziyÀde oldı 11. islÀm 16 Bol rahmet 17 Allah‟ın rahmeti bolca üzerine olsun. 80 leĢkeri artdı muóammed dìni Ģevket dutup günden 12. güne artdı imdi sen daòı èÀlemde bir niĢÀn úo kim 13. anuñla añılasın didi oròÀn àÀzì eyitdi iy 14. úarındaĢ sen ne dirseñ eyle olsun didi èalì pÀĢÀ 15. eyitdi úarındaĢ úamu leĢkerüñ úızıl börk giysünler 17b 1. [se]n aú börk giy didi ve saña taèalluú úullaruñ aú 2. bör[k giysü]nler bu daòı èÀlemde bir niĢÀn olsun didi 3. oròÀn àÀzì bu sözi úabÿl idüp Àdem gönderdi 4. amÀsiyyede óÀcı bekdÀĢ e'l-òorasanìden icÀzet alup 5. aú börk götür didi evvel kendü giydi andan ãoñra 6. kendüye taèalluú úullar aú börk giydiler aú börk giymek 7. ol zamÀndan úaldı ol zamÀnda olan pÀdiĢÀhlar 8. ve begler úardaĢları ile bile olup bilince danıĢıú iderlerdi 9. bir birine óürmet ve èizzet iderlerdi bir birini öldürmezlerdi 10. tÀ yıldırım òÀn zamÀnına dek úardaĢ úardaĢı öldürmek 11. yıldırım òÀn zamÀnında oldı anaùolıda yaya yazmaú 12. oròÀn zamÀnında oldı bundan ãoñra oròÀn àÀzì 13. gelüp izniú fetó itdi tevÀbièyile ve bir ulu cÀmiè yapdurdı 14. ve bir èimÀret yapdı kendü eliyle aĢını üleĢdürdi evvel 15. bu vilÀyetde èimÀreti ol bünyÀd itdi izniki fetó itdükden 18a 1. ãoñra gelüp iznikümidi oàlı süleymÀn pÀĢÀya virdi 2. ùaraúçı yeñiceye göynüke ve mudurnıya óavÀle olmıĢdı 3. aldı oàlı murÀd àÀzìye burãa sancaàını virdi 4. ve úoca ili sancaàını èammusı oàla gündüze virdi or- 5. -òÀn àÀzìye kendü vilÀyete nÀôır oldı süleymÀn pÀĢÀya 6. ùaraúçı yeñicesini ve göynüki virdi ve mudurnı fetó itdi 7. ol vilÀyetlerde ne úadar kÀfir evi vardı süleymÀn pÀĢÀnuñ 8. èadlini dÀdını inãÀfını gördiler mecmÿè müselmÀn oldılar 9. il ve gün hep aña muùìè oldılar bu ùarafdan oròÀn 10. àÀzì úarası vilÀyetini balıkesri ve beràamayı ve edremidi 11. nevÀóìsiyle fetó itdiler ãoñra gelüp ulubadı fetó itdiler 12. tekürini içinde úomıĢlar idi ãoñra òÀyin oldı tekürini 13. úatl itdiler bÀb-ı süleymÀn pÀĢÀ rÿm iline geçmege 14. [n]iyyet itdi bir gün süleymÀn pÀĢÀ vilÀyetleri seyr 15. [i]tmege çıúdı seyr iderken aydıncuúda temÀĢÀlıàa vardı 18b 81 1. temÀĢÀlıàı seyr itdi èacÀyib àarÀyib binÀlar gördi temÀĢÀ 2. idüp bir az ùurdı òayrÀn olup fikre vardı hìç 3. kimseye nesne dimedi tefekkür deñizinde òayrÀn iken ece beg 4. dirler idi bir bahÀdır er vardı bir daòı àÀzì fÀżıl beg dirlerdi 5. bu ikisi àÀyet añılur bahÀdırlar idi bahÀdırlardur alp erenlerden 6. idi eyitdiler iy òÀn èacÀyib fikre varduñuz òayrÀn 7. úalduú fikrüñüz neyidi gibi bilmezüz dirler süleymÀn eyitdi 8. neèam fikrüm budur kim bu deñizi öte geçmege fikr iderin Ģöyle 9. geçsek kim ammÀ kÀfirlerinüñ òaberi olmasa didi ece beg 10. fażıl beg eyitdiler sulùÀnum buyurursa biz ikimiz geçelüm 11. didiler süleymÀn pÀĢÀ eyitdi ne yirden geçersiz anlar eyitdiler 12. bunda yirler vardur kim geçmege yaúındur sürdiler geldiler ol 13. yire kim adına vìrÀnca dirler bir óiãÀr vardur göreceden 14. aĢaàa deryÀ kenÀrında cimnik óiãÀrı dirler bir óiãÀrdur 15. anuñ muúÀbelesinde ece beg fÀżıl beg àÀzìler ikisi bir 19a 1. ãal düzdiler bindiler geçmege giceyile cimnik úalèasınuñ 2. nevÀóìsine çıúdılar bÀàlarınuñ arasında bir kÀfir ele 3. getürdiler dutdılar gelüp ãala binüp èale's-ãabÀó süleymÀn 4. pÀĢÀya getürdiler süleymÀn pÀĢÀ bu kÀfiri gördi 5. òilèatledi bu kÀfire eyitdi sizüñ óiãÀra girmege 6. bir yir var mıdur kim küffÀr duymadın óiãÀra girevüz görmeyeler 7. bu kÀfir eyitdi ben sizi bir yirden iledeyim kim kimesne 8. duymadın óiãÀra giresiz didi hemÀn dem bir úaç ãal 9. düzdiler süleymÀn pÀĢÀ yetmiĢ seksen kiĢi ile yarar 10. güzìde bahÀdırlar ile ãala bindiler giceyile öte yaúaya 11. geçdiler bu kÀfir bunları ùoàru cimnik úalèasına getürdi 12. óiãÀra úarĢu yıàılmıĢ terslik vardı óiãÀrdan 13. yüksek idi úalèanuñ içinde kimesne yoàıdı òarmen 14. vaútiydi óiãÀr óÀliydi giceyile ol terslikden 15. úalèanuñ içine girdiler óiãÀrı aldılar ammÀ kÀfirlerini 19b 1. incitmediler belki kÀfirlerine daòı inèÀmlar itdiler ve illÀ içinden 2. bir úaç yarar úÀfirlerini ulularını dutdılar óiãÀruñ limonında 3. gemiler buldılar ol gemileri aldılar ol kÀfirleri úarĢu ùuran 4. leĢkere gönderdiler girü ol leĢkerden iki yüz miúdÀrı 5. Àdem geçürdiler óiãÀra úarĢu geldiler ece beg óiãÀruñ 6. atlarından bindi bolayır yanında aúça 82 limon dirler idi 7. anda òaylì gemiler vardı ol gemileri varup oda yaúdılar 8. geldiler girü óiãÀra girdiler bu cimnik úalèasınuñ gemilerini 9. òıfô itdiler ùurmadın berü yaúaya Àdemler geçürdiler çoú leĢkerler 10. cemè itdiler rÿm iline geçmege evvel yörede fetó olundı 11. ol yirüñ kÀfirlerini incitmediler istimÀletler virdiler emn ü emÀn 12. içinde oldılar òÀtÿnlarını oàullarını ve úızlarını be-àÀyet 13. òoĢ gördiler cimnik úalèasınuñ kÀfirleri bu àÀzìlerle 14. müttefiú oldılar ayaĢlona dirler bir óiãÀr daòı vardı 15. ol óiãÀrı daòı aldılar óiãÀr ellerinde iki oldı ve bunuñ 20a 1. òalúıyla daòı barıĢdılar çün óÀl18 böyle aydıncuúdan òaylì 2. Àdemler geldiler gemilerle geçdiler rÿm-ili allÀhu ekber19 üniyle 3. ùoldı àÀzìler tekbìr ÀvÀzını rÿm iline ùoldurdılar 4. bundan ãoñra gelibolu ùÀéiresine segirddiler gelibolı teküri 5. úarĢu gelüp ceng itdi òaylì Àdem iki ùarafdan helÀk 6. oldılar èÀúıbet tekür ãındı úaçdı óiãÀra girdi 7. andan dönüp tekür ùaàına geldiler ol arayı fetó idüp 8. ãoñra gelibolı cebren úahren fetó itdiler fetó-i gelibolı hicretüñ 9. sene 758 gelibolı fetó olunduàından20 ãoñra süleymÀn 10. pÀĢÀ òayraboluyı ve çorluyı ve vilÀyetini aúın idüp 11. idüp úapup úazup çalup çarpup girü gelibolıya 12. gelürlerdi evrenos beg dirlerdi bir bahÀdır yigit 13. vardı ve óÀcı ilbegi dirlerdi anlar daòı dimotoúa yöre- 14. -sini ve il-begi oàlı buràozını çalup çarpup girü gelibolıya 15. gelürlerdi ol óìnde süleymÀn pÀĢÀ meróÿm av 20b 1. avlarken atı ayaàı bir delüge geçdi atıyla bile tekerlendi 2. ol arada óaú emrine vardı Ģehìd oldı hicretüñ 3. sene 759 baèżılar dirler oròÀn àÀzì daòı ol yılda 4. vefÀt itdi süleymÀn pÀĢÀ meróÿm oròÀndan 5. iki ay öñdin gitdi oròÀn beg úırú yıl beglik itdi 6. dirler bundan ãoñra daòı oròÀnuñ èömri sene 82 7. murÀd àÀzì burãada gelüp taóta geçdi pÀdiĢÀh 8. oldı oturdı andan ãoñra leĢkerler cemè idüp úarası 9. vilÀyetinden ve kendü vilÀyetinden rÿm iline geçmege ol 10. óìnde cenderlü úara òalìl dirlerdi bilecük 18 Metinde “òÀl” biçimindedir. 19 Allah en büyüktür. 20 Metinde “olundıàından” biçimindedir. 83 úÀżìsıydı 11. ve iznike daòı úÀżì olmıĢdı vezìr òalìl pÀĢÀnuñ 12. dip dedesiyidi murÀd àÀzì çenderlü òalìli getürdüp 13. úÀżì èasker idindi begler begisi lÀla ĢÀhìn dirlerdi 14. bile leĢkerle gelüp gelibolıdan geçüp ùoàru buùnoz dirlerdi 15. bir úalèa vardı ol úalèayı aldılar andan çor óiãÀrına 21a 1. vardılar àÀyet ceng itdiler ãoñra yaàmayıla aldılar andan misìn 2. úalèasını aldılar teküri kendü virdi andan geçüp buràoza 3. geldiler kÀfirleri úaçmıĢ idi óiãÀr boĢ úalmıĢ idi 4. àÀzìler óiãÀrı oda oda urdılar bu ùarafdan óÀcı 5. ilbegiyle àÀzì evrenos geldiler óÀcı ilbegi merìc 6. kenÀrında bir buràoz vardur anı aldılar Ģimdiki óÀlde 7. aña il-begi oàlı buràozı dirler óÀcı ilbegi gündüz 8. óiãÀra girerdi gice olınca eùrÀfuñ kÀfirlerini rÀóat 9. itmezlerdi ãoñra dimetoúa teküri geldi kim óÀcı il- 10. -begi giceyile ele getüre óÀcı ilbegi daòı bunı çÀsÿs- 11. -lamıĢ idi giceyile teküri ele getüredi dutdı dimetoúa 12. üzerine iletdi dimetoúa òalúıyla èahd ü peymÀn idüp 13. barıĢup Ģehri virdiler bunlar daòı teküri úoyuvirdiler oàlı 14. ile úızı ile mÀlı21 ve esbÀbıyla çıúdı inoza gitdi 15. óÀcı ilbegi oàlı dimetoúa fetó itdi hicretüñ sene 760 21b 1. ve girü evrenos beg keĢÀn ilini fetó itdi ibãalayı daòı 2. dögüp yürürlerdi bu ùarafdan murÀd àÀzì daòı eski 3. óiãÀrdan göçdi edirne fetóine gelmege niyyet itdi lÀ- 4. -lası salulu ĢÀhine leĢker úoĢdı edirneye 5. gönderdi lÀla ĢÀhìn edirneye geldi edirne teküri 6. leĢkerle úarĢuladı iki leĢker bir birile àÀyet 7. èaôìm ceng itdiler èÀúıbet edirne teküri münhezim olup 8. úaçdı gelüp óiãÀra girdi lÀla ĢÀhìn murÀd àÀzìye 9. bir niçe baĢ gönderdi kÀfir leĢkeri münhezim olduàını 10. bildürdi óÀcı ilbegi oàlı ve evrenos beg geldiler 11. murÀd òÀn àÀzìnüñ öñine düĢüp ùoàru edirneye 12. getürdiler ol vaút merìc ãuyı ùaĢàundı adranos 13. teküri giceyile bir úayıàa bindi inoza úaçdı 14. gitdi èale'ã- ãabÀó gelüp úalèasını òÀlì buldılar Ģehr 15. úavm úalèa úapusını açup úalèayı virdiler ol yıl içinde 21 Metinde “mÀlu” biçimindedir. 84 22a 1. güneĢ dutulup yılduzlar tamÀm görindi hicretüñ sene 762 2. edirne fetó olundı hicretüñ sene 761 vÀúiè oldı 3. andan edirne fetó olunduúdan ãoñra oròÀn oàlı àÀzì 4. murÀd òÀn lÀla ĢÀhini zaàraya ve filibeye ùarafına 5. gönderdi aúın virdi ol ùarafı fetó itdiler ve evrenos 6. beg daòı ibãalayı fetó itdi bu begler her biri yirlü yirinde 7. uç begleri oldılar fetó-i ibãala hicretüñ sene 763 bu 8. yıl içinde küllì güneĢ dutuldı èÀlem úarañuluú oldı 9. ve girü úara rüstem dirlerdi bir dÀniĢmend vardı ol 10. úaramandan gelmiĢ idi çenderlü òalìl kim úÀżì èasker 11. olmıĢdı úara rüstem aña eydür úÀżì èaskere 12. bu àanìmet mÀlı kim vardur aúından çıúan óelÀldür 13. niçün beglik itmezsin beglik mÀlı niçün żÀyiè idersin 14. úÀżì èasker eyitdi yÀ niçe idelüm úara rüstem 15. eyitdi iĢbu esìrler kim àÀzìler getürdiler teküri tañrı buyruàında 22b 1. biĢde biri pÀdiĢÀhuñdur niçün alınmaz didi çenderlü 2. úÀżì èasker úara òalìl pÀĢÀ bu sözi varup 3. àÀzì murÀd òÀna didi pÀdiĢÀh22 eydür çünkim tañrı buyurduàıdur niçün 4. alınmaz tañrı buyruàıymıĢ aluñ23 didi óükm itdi vardılar úara 5. rüstemi aúıncı üzerine úodılar mevlÀnÀ tañrı buyruàı ise eyit 6. vardı úara rüstem gelibolıda oturdı her esìrden yigirmi 7. biĢer aúça aldı bu iódÀå bu iki kiĢiden oldı birisi úara 8. rüstem ve birisi cenderlü úara òalìl úÀżì èaskerden ve hem àÀzì 9. evrenos bege daòı ıøfarlalu ıãmarladılar her aúında çıúan esìrden 10. yigirmi biĢer aúça alalar dört esìri olanuñ daòı yigirmi biĢer 11. aúçasın alalar bu tertìb üzerine vardılar oàlÀnlar divĢürdiler 12. aúından çıúan esìrüñ biĢde birin aldılar getürüp bu oàlÀnları ana- 13. -ùoluda türk úavmine virdiler hem çift süreler ve hem türkce 14. ögreneler üç dört yıldan ãoñra getürüp úapuda yeñiçeri eylediler aú 15. börk giydürdiler yeñiçerinüñ aãlı bünyÀdı budur ol vaútden 23a 22 Metinde “pÀd” biçimindedir. 23 Metinde “oluñ” biçimindedir. 85 1. berü adını yeñiçeri úodılar ãoñra murÀd àÀzì òÀn burãaya vardı 2. úarÀr itdi lÀla ĢÀhìni rÿm ili begler begligini virdi evrenos 3. bege uç begligini virdi kendü gelüp girü àÀzì murÀd òÀn gelüp 4. gelibolıda úarÀr idüp oturdı cenderlü òalìle istiúlÀlì 5. pÀĢÀlıú virdi çenderlü òalìl ki vezìr oldı adını òayre'd-dìn 6. pÀĢÀ úodılar sulùÀn murÀd àÀzì girü gelibolıdan göçüp 7. biàa ùarafına vardılar andan göçüp girü burãaya geldiler bir úıĢ 8. anda úıĢladılar úarÀr itdiler bu ùarafda lÀla ĢÀhìni zaàrayı ve 9. eskiyi fetó itdi evrenos beg varup ol ùarafda gümülcineyi 10. fetó itdi hicretüñ çün yaz oldı àÀzì murÀd òÀn gelüp 11. biàayı fetó itdi hicretüñ sene 766 bu yıl içinde oàlı yıldırım 12. bÀyezìd vücÿda geldi sene 756 ve daòı àÀzì murÀd òÀn buruãada 13. úarÀr idüp oturmıĢ iken òaber geldi kim serf leĢkeri cemè 14. olup memleketleri òarÀba virüp edirneye gelmege aàır leĢkerler cemè 15. idüp edirneyi almaú úaãdına gelüp andan hücÿm gelüp çirmen [ói]ãar úarĢusında 23b 1. úonup kendülere maàrÿr olup ùururken bu ùarafdan lÀla ĢÀhìn 2. daòı àÀzìler cemè idüp leĢkerini óÀżır úılup allÀh tevekkül idüp 3. òuõÀ ãıàınup óażret-i risÀletüñ muècizÀt- ı berekÀtında niyyet-i 4. àazÀ diyüp tekbìr getürüp üç ùarafdan çeri üç baòĢ idüp 5. yürüyüp serf leĢkeri àÀfil yaturken daòı lÀla ĢÀhìn 6. bir gice dün baãàunın idüp ùÀvlumbÀz úaúup aòĢam 7. úarañusında leĢker her ùarafdan hücÿm idüp serf leĢkeri 8. çoúluk çeri seròoĢ yatup àÀfil olmıĢ iken òaber oldı 9. kim türk leĢkeri geldi diyü serf leĢkeri uyúudan beliñ- 10. -leyüp bir birini baãup úırmaà baĢladılar at ürkündisi oldı 11. atları bir birine ùoúunup boĢandı fì'l-cümle ol gice ol kÀfirler 12. bir birini úırdılar irteye dek kÀfirler ãınup münhezim oldılar úur- 13. -tulanları úaçdılar àÀzìler àÀlib olup bunları gördiler 14. ardlarına düĢüp úovdılar àÀyet ùoyum olup bu nice àanìmetle 15. murÀd àÀzìye bir niçe kÀfir baĢlarını ve esìrler gönderdiler murÀd 24a 1. àÀzì bu fetói iĢidüp ĢÀd olup allÀh Ģükr idüp girü dönüp 2. burãaya geldi úarÀr itdi hicretüñ sene 767 ol 3. yıl burãada oàlÀnlarını yıldırım bÀyezìdi ve yaèúÿb çelebiyi 86 dügün 4. idüp sünnet eyledi ve bilecükde bir èÀlì cumèa yapdı ve 5. burãada daòı bir èÀlì cÀmiè ve medrese daòı yapdı ve germiyÀn 6. oàlınuñ úızını sulùÀn bÀyezìde dügün eyleyüp alıvirdi 7. everdi ve andan ãoñra varup kütÀhiyyeyi ve óamìd vilÀyetini 8. ve aú Ģehri ve beg Ģehrini ve seydì Ģehrini ve yalavacı daòı 9. ve germiyÀn ilini fetó itdi hicretüñ sene 784 ve andan ãoñra 10. murÀd àÀzì girü gelüp gelibolıdan geçüp miàalàaraya geldi ve evrenos 11. begi ve lÀla ĢÀhìni rÿm ili çerisi ile varup terúozı 12. fetó itdiler gelüp murÀd òÀn àÀzì ile buluĢdılar andan geçüp 13. incügez ùarafına vardılar polunya dirler bir óiãÀr vardı 14. türkler aña tañrı yıúduàı dirler ol vilÀyetüñ òalúı úaçup 15. ol óiãÀra girdiler ãarp úalèayıdı murÀd àÀzì gelüp 24b 1. àÀzìlerle ol óiãÀra düĢdiler bir niçe gün ceng itdiler egirddiler 2. alınmadı sulùÀn murÀd àÀzì gördi kim cengle alınmaz ãarp úalèadur 3. bir kerre óiãÀruñ üzerine naôar itdi meger bunı tañrı yıúa diyü bir Àh 4. derdle nefes itdi duèÀsı oúı niĢÀna degmiĢ idi hemÀn 5. bu nefesi itdi ve óiãÀr üzerinden göçüp gitdi vardı 6. devletlü úaba aàaç dirler idi bir úavaú aàacı vardı henüz 7. Ģimdiki demde daòı eåeri vardur kütük olmıĢdur gölge òaylì 8. yir dutmıĢ idi sulùÀn murÀd òÀn àÀzì óiãÀrı almayup 9. gelüp devletlü úaba aàaca arúasın virüp ùayandı 10. oturdı bu teĢvìĢde iken bir laóôadan24 òaber geldi kim sulùÀnum 11. óiãÀruñ bir ùarafı yıúıldı didiler óaú taèÀlÀ úudretiyle zìr ü 12. zeber oldı didiler sulùÀnum murÀd àÀzì ol devletlü úaba 13. aàaca devletlü úademlü úaba aàaç diyü ad virdi ol aàaçdan 14. Ģimdi Ģimdi niĢÀnı vardur ammÀ eskimiĢdür kütük olmıĢ- 15. - dur murÀd òÀn àÀzì lÀla ĢÀhini gönderdi varup 25a 1. ol óiãarı görüp esìrlerin mebÀliàa mÀlların cemè idüp getürdiler 2. óiãÀruñ òalúını girü istimÀletle èahd peymÀnla úoyuvirdiler ol 3. úalèanuñ içinde altun ùaslar buldılar ol ùasları àÀzìler 4. baĢlarına giyüp geldiler altun üsküf giymek baĢlara ol zamÀndan 5. úaldı èÀdet oldı girü murÀd àÀzì òÀn andan göçüp 6. girü edirneye geldi vezìri òayre'd- 24 Metinde “laòôadan” biçimindedir. 87 dìn pÀĢÀyı ve evrenos 7. begi gönderdi varuñ iller vilÀyetler fetó idüñ didi evrenos 8. beg varup gümülcineyi uç idinüp isketeyi ve marulyayı fetó 9. itdi òarÀcın aldı ve delü balaban dirlerdi sancaú begiydi 10. siroz üzerine vardı sirozı óiãÀr itdi ve 11. ĢÀhìn lÀla daòı vardı úavalayı ve dıramayı ve zıònayı 12. ve sirozı fetó itdiler andan úara feryeye vardılar anı 13. daòı fetò itdiler ve saròÀn ilinde göçer úonar yörükler v- 14. -ardı baĢúa ol bir ildi anları hep göçürdiler 15. siroz ùarafına getürdiler ve andan ãoñra varup manaãtırı 25b 1. fetó itdiler selangüke düĢüp selaniki almayup vilÀyetini úamu aldılar 2. ve andan girü varup úavala vilÀyetini fetó itdiler hicretüñ 3. ve andan ãoñra sulùÀn àÀzì murÀd lÀz oàlıyla ceng 4. ve óarb itmege baĢladı lÀz oàlı elçi göndürüp didi kim elbette 5. anuñla muúÀbele ùurup òaber iderin gelsün diyü lÀz oàlından 6. çün òaber böyle geldi àÀzì murÀd òÀn daòı çeriler 7. cemè itmege baĢladı anaùolu ve rÿm ili çerisin cemè idüp 8. anaùolıdan on biñ yaya ve rÿm ilinden on biñ èazab 9. ve yaya óÀżır idüp ve yigirmi biñ aúıncıyı çıúarup elli altmıĢ biñ 10. leĢkerler cemè idüp úosovaya varup çıúdı ittifÀúı cemèiyyet 11. o úosovaya oldı lÀz oàlı daòı serfden ve lÀzdan ve ar- 12. -navuddan ve her ùÀéifeden leĢkerler cemè idüp ol daòı úos- 13. -ovaya çıúdı àÀzì murÀd òÀn oàlı yıldırım bÀyezìdi ve 14. yaèúÿb çelebiyi ikisini bile aldı çün iki leĢker bir birile buluĢup 15. èaôìm ceng itdiler èÀúıbet kÀfirleri ãıyup úovagitdiler çeriler 26a 1. çevre illere aúın virdi sene 794 ve bundan ãoñra sulùÀn 2. bÀyezìd òÀn istanbula düĢdi úoãùanùini óiãÀr itdi 3. bu óÀlde iken òaber geldi kim sulùÀnum ungurus úıral gelüp 4. nigebolıdan geçüp nigebolı üzerine düĢdi didiler 5. sulùÀn bÀyezìd òÀn bu òaberi iĢidüp úoãùanùin 6. üzerinden göçüp atı yarar kendü yarar yigitlerle beĢ 7. on biñ kiĢiyile ikiĢer yedeklü ayurtup gelüp nigebolı 8. üzerinde buluĢup dün baãàunın idüp seròoĢ kÀfirler 9. türk geldi diyü beliñleyüp dün yarusında kÀfire 10. beliñ düĢüp bir birini úırup çoàı dünleyile tuna ãuyına 11. düĢüp helÀk olup úıral kendüsi güçle úurtulup gitdi 12. àÀzìler 88 girü àÀyet ùoyum oldılar mÀl ü àanÀyimle girü 13. edirneye geldiler hicretüñ sene 795 girü sulùÀn bÀyezìd 14. istanbula düĢdi èÀúıbet ãuló idüp içine Àdem úoydılar 15. ve úÀżì dikdiler ùaraúçı yeñicesinüñ óiãÀr erlerini getürüp içine úoydılar 26b 1. mescidler yapup bu bir maóalle itdiler hicretüñ sene 795 sulùÀn bÀye[zìd] 2. edirnede úarÀr idüp vılú oàlı úızını sulùÀn bÀyezìde alıvir[üp]- 3. -ler düñür düñüĢi güyegü oldı tÀ vılú úızını sulùÀn bÀyez[ìd] 4. gelmeyince ãoóbet ve èiĢret nidügin bilmezlerdi ol vaúte dek 5. ĢarÀb ãoóbeti olmazdı èoåmÀn ve oròÀn zamÀnında 6. èulemÀlar vardı Àl-i èoåmÀndan bir günÀh ãÀdır olsa èulemÀ[lar] 7. anlardan úaçarlardı pÀdiĢÀh úatına varmazlardı fesÀd 8. iĢler olmazdı tÀ çenderlü úara òalìl ve türk rüstem gelmeyince 9. ve türk rüsteme mevlÀnÀ rüstem didiler ululadılar25 ol daòı èÀlemi 10. óìleyile ùoldurdı ãoñra çenderlü òalìl vefÀt itdi oàlı 11. èalì pÀĢÀ babası yirine vezìr oldı sulùÀn bÀyezìd edirnede 12. uzun köpri baĢında bir èimÀret yapdurdı hicretüñ se[ne] [7]96 13. çün èalì pÀĢÀ vezìr oldı anuñ zamÀnında dÀniĢmendler 14. çoà oldılar Àl-i èoåmÀn bir ãulb-ı úavmdi úara rüstem ve d[À]- 15. -niĢmendler geldiler dürlü dürlü fetvÀya ve óìleye baĢladılar fetvÀyı 27a 1. [ú]odılar taúvÀyı götürdiler vilÀyetlere eski aúçaya ãatu bÀzÀr 2. itmegi anlar iódÀå itdiler dürlü dürlü yasaúlar itdiler eski aúçaya 3. ãatu bÀzÀr itmeyeler ve daòı eski aúça àayrı memleketlere gitmeye 4. vezìr èalì pÀĢÀ daòı õevvÀú kiĢiyidi òalúuñ daòı ekåeri 5. õevvÀú oldılar úÀżìlaruñ daòı fesÀdı ziyÀde oldı 6. úÀżìlar daòı dürlü dürlü fesÀd iĢler ider oldılar sulùÀn 7. bÀyezìd òÀn iĢitdi kim úÀżìlar dürlü dürlü fesÀd iĢler ider 8. oldı pÀdiĢÀh daòı òıĢm idüp óükm kim ne úadar úÀżì varsa 9. hep getürdi òaylì úÀżìlar getürdiler yeñi Ģehrde bir 10. evde óabs yıldırım òÀnı óükm itdi úÀżìları ol evle 11. oda yaúuñ diyü cebrì óükm itdi vezìri èalì pÀĢÀ èÀciz müteóayyir 12. úaldı pÀdiĢÀha söz söylemege mecÀli úalmadı zìrÀ yıldırım 13. òÀn àÀyet tìz nefs idi kimsenüñ mecÀli 25 Metinde “uladılar” biçimindedir. 89 yoàıdı kim àażaba 14. geldügi vaút söz söyleye èÀciz úaldılar meger pÀdiĢÀhuñ bir nedìm masòarası 15. vardı habeĢì èarab idi èalì pÀĢÀ ol masòara èaraba eyitdi 27b 1. bre èarab eger úÀżìları pÀdiĢÀhuñ òıĢmından úurtarursañ saña 2. çoú nesne inèÀm ideyin didi masòara èarab hemÀn dem ùurdı 3. varup úÀżìları úurtar meger èarab bir çevük fistÀn 4. giydi bir çevük babuç giydi peykvÀr sürdi pÀdiĢÀhuñ 5. ãoóbetine geldi yıldırım òÀn àÀyet germ iken eyitdi 6. bre èarab bu gün çevük çıúduñ peykìvÀr maúãÿduñ nedür 7. didi èarab eyitdi sulùÀnumdan úorúarın pÀdiĢÀh eyitdi 8. úorúma benden ne dilerseñ dile didi masòara èarab eyitdi sulùÀnum 9. senden dilegüm budur kim beni istanbula elçilige gönderesin 10. pÀdiĢÀh eyitdi bre èarab istanbulda neylersin didi 11. èarab eyitdi sulùÀnum istanbul tekürinden keĢìĢler 12. dileyelüm pÀdiĢÀh eyitdi bre èarab bu keĢìĢleri 13. neylersin èarab eyitdi sulùÀnum bundaàı úÀżìları hep 14. úıralum bu keĢìĢleri úÀżìlıú eylesünler didi pÀdiĢÀh 15. eyitdi bre èarab bu keĢìĢleri úÀżì idince kendü úullarum 28a 1. úÀżìlıú eylese keĢìĢler úÀżìlıú idince èarab eyitdi 2. sulùÀnum bu keĢìĢler oúumıĢlardur bu úullar oúumıĢ 3. degüllerdür bu keĢìĢler çoú oúumıĢlardur bunca yıllar 4. zaómet çekmiĢlerdür yıldırım bÀyezìd òÀn eyitdi bre 5. èarab Ģimdi bu úÀżìlar oúumıĢlar mıdur èarab eyitdi 6. sulùÀnum yÀ oúumayan úÀżì mı olur didi yıldırım òÀn 7. eyitdi yÀ bre èarab nice idelüm èarab eyitdi anı 8. pÀĢÀlar bilür didi yıldırım òÀn èalì pÀĢÀyı úıàırdı 9. eyitdi èalì bu úÀżìlar oúumıĢlar mıdur èalì pÀĢÀ eyitdi 10. sulùÀnum oúumaduú kiĢi úÀżì mı olur yıldırım òÀn eyitdi 11. yÀ oúumıĢlardur niçün oúuduúların dutmazlar yaramazlıúlar 12. iderler èalì pÀĢÀ eyitdi sulùÀnum bunlaruñ düĢelikleri 13. azdur cihetleri yoúdur didi pÀdiĢÀh eydür imdi bunlara 14. yÀ nice idersin èÀlemi èÀlì pÀĢÀ eyitdi sulùÀnum bunlara 15. bir cihet bulalum diyü vardı mìrÀåda biñ aúçada 28b 90 1. yigirmi aúça resm úodı ve girü her mektÿb Ģerèì yazılsa her 2. mektÿbda iki aúça úodı her mektÿbda iki aúça almaú ol 3. zamÀndan úaldı bu resm èalì pÀĢÀ úodı òalúuñ dilinde 4. èalì pÀĢÀ taròı aúça didükleri bundandur yıldırım òÀn bu ùarafda 5. àazÀ tedbìrinde iken eger girü úaraman oàlı èalì beg hücÿm itdi 6. yürüdi yürüdi óamìd vilÀyetini àÀyet incitdi gelüp yıldırım òÀn 7. òaber virdiler ĢikÀyet itdiler hemÀn dem yıldırım òÀn bu ùarafdan göçdi 8. anaùolıya buruãaya çıúdı andan göçdi teke ilinden úaramana 9. çıúdı hemÀn dem úonyanuñ üzerine düĢdi èalì beg úaçdı ùaĢ 10. ile girdi ile girmedi girü sulùÀn bÀyezìd úonya üzerine 11. döĢekde òarmen vaútiydi òarmen çeçleri yıàılmıĢ yatur 12. idi yıldırım òÀn àÀyet yasaúlu idi kimesne bir 13. óabbeye el vurmadı àÀyet yasaú itmiĢ idi çerinüñ 14. atları aç úaldı varup úonya òalúından arpa istediler úonya 15. òalúı eyitdiler óiãÀr içinden nice olur yıldırım òÀn destÿr 29a 1. oldı kim biĢ baĢ on baĢ esìr dutdılar allÀhuñ èinÀyetiyle 2. peyàÀmberüñ muècizÀtıyla erenlerüñ himmetiyle sulùÀn bÀyezìd- 3. -uñ devletiyle bu daòı bir àazÀ oldı kim kÀfirüñ evvel bunları 4. bunda ãındı ayruú iĢleri rÀst gelmedi muècizÀt-ı 5. muóammeddür ve girü bu yıl edirnede ve dÀéiresinde beĢ altı 6. yaàmur yaàmadı èÀúıbet ĢevvÀl ayınuñ on beĢ gün 7. ayÀruñ yaènì mayıs ayınuñ on sekiz güninde bir 8. ãÀèiúa belürüp àÀyet yaàmurlar yaàup ĢimĢekler 9. Ģaúıyup berú peydÀ olup üç yire yıldırım inüp 10. edirnede úıyıú dede maóallesinde üç kiĢiyi yıldırım urup 11. [bi]rini bÀàında ve ikisini evinde vurdı ve edirnede óekìm-i lÀrì 12. [ya]pduàı mescidüñ mermer diregini urup úudretden 13. [bu] óadeå vÀúiè olup ve girü bu ùarafdan düstÿr-ı aèôam 14. vezìri yaèúÿb pÀĢÀ meger kim àazÀya niyyet idüp 15. [pÀ]diĢÀh emriyle àazÀya bel baàlayup receb ayınuñ 14 dür 29b 1. -dinde cumèa güninde edirneden çıúup inebaòtı ùarafına 2. mora vilÀyetine òurÿc idüp ve girü rÿm ili begler 3. begisi muãùafÀ pÀĢÀ dirler ol daòı ĢaèbÀn ayınuñ 4. yigirmi altısında cumèa güninde edirneden çıúup 5. yaèúÿb pÀĢÀ ardınca gitdi ve girü 91 pÀdiĢÀhumuz ebbed-allÀhu 6. devletehu26 àazÀ niyyetine bil baàlayup úılıç úuĢanup ra- 7. -mażÀn ayınuñ sekizinci gün düĢenbih gün 8. çıúup èalì pÀĢÀ vezìrleri yaèúÿb pÀĢÀ mesìó pÀĢÀ 9. ve hersek oàlı aómed beg mora ùarafına òurÿc idüp 10. her ùarafa nÀmeler gönderüp leĢkerler cemè idüp anaùoludan 11. on biñ èazab ve rÿm ilinden daòı sekiz biñ èazab 12. ve girü anaùoludan tÀ sivÀs úapusına yigirmi biñ kürekci 13. ve rÿm ilinden daòı on iki biñ kürekci cemèÀn otuz 14. iki biñ kürekci ve on sekiz biñ èazab ve sekiz biñ daòı 15. yeñiçeri ve úapu òalúından siliódÀrdan ve sipÀhì oàlÀnlarından 30a 1. ve úapu òalúından kim gemilere úoyup óÀżır ùurmıĢlardı 2. server-i àÀzìyÀn düstÿr-ı aèôam yaèúÿb pÀĢÀyı 3. mükerrem yüz elli pÀre gemilerle ve tìre sancaàı begi muãùafÀ beg 4. dirler ve yular úısdı kim èazablar aàası kim úaragöz beg 5. dirler bunlar pÀĢÀyıla bile yürüdiler hemÀn kemÀl reéis 6. geldi zìrÀ anuñ gemisi àÀyet büyük gemiyidi dündÀr eri 7. oldı úaldı kÀfir gemilerinüñ üzerilerine yürüdiler allÀhu ekber27 8. üniyle tekbìr getürüp deryÀ yüzini allÀhu ekber28 9. ÀvÀzıyla ùoldurup èanúÀ serçe üzerine óavÀle olduàı 10. bigi zenbÿr bala üĢdügi bigi yÀ úarınca ùaru dÀnesine 11. üĢdügi bigi her ùarafından yürüdiler deryÀ yüzini kÀfirlerüñ 12. gözlerine ùar gösterdiler iki ùarafdan deryÀ ejderhÀsı29 bigi 13. àıjàırup iki ùarafdan ùoplar tüfekler atılup deñiz 14. yüzi ùop ÀvÀzından gök gürüldisi bigi gürüldeyüp der- 15. -yÀ yüzi duòÀnla ùuman bigi olup àÀzìlerümüz ùoplara 30b 1. tüfeklere úalúan bigi gögüs gerüp ceng itdiler göz 2. yumup kÀfirüñ üzerine yürüdiler sÀm yeli bigi esüp 3. úażÀ yaàmurı bigi ùoplar tüfekler oúlar atılup gökden 4. yıldırım indügi bigi eceli gelene úarĢu gelüp Ģehìd olup 5. eceli gelmeyen àÀzì olup bu vechile bir èaôìm ceng 6. itdiler èÀúıbet furãat àÀzìlerüñ olup kÀfirlerüñ 7. iki ulu kökesin bir 26 Allah hükümdarlığını ebedî kılsın. 27 Allah en büyüktür. 28 Allah en büyüktür. 29 Metinde “ejdeha” biçimindedir. 92 kökesini deñize baturup Àdemìyle 8. helÀú olup úalan kÀfirler bu aóvÀl bilüp yüz úaçmaàa 9. dutdılar úaçup gitdiler bunlar daòı ol iki kökenüñ Àde- 10. -mìlerinden yüz altmıĢ üç baĢ ve yüz seksen daòı 11. diri kÀfirleri sancaúları ile reéisiyle dergÀh-ı 12. muèallÀya gönderdiler yaèúÿb pÀĢÀ bu àazÀyı daòı idüp 13. girü yirine varup úarÀr itdi ve girü muóarrem ayınuñ 14. on üçünci gün yekĢenbih gün nÀgÀh girü deryÀ yüzinden 15. beĢ ulu mÀéuna ve barça geldi içi pür-Àdem ùolu arnavud ungurus 31a 1. ve bosna ve fireng azàunları ceng erleri iki biñden ziyÀde 2. gemilerinüñ içi pür-ùolu óiãÀr yaraàı ve azuú yaènì gelüp 3. óiãÀra yaraú getürüp ve hem yardım ideler óiãÀra yaúın 4. gelecekleri vaút yelkenlerin indürür bigi olup yaènì 5. bilmesünler diyü yürüyüp yürüdiler bu ùarafdan bizüm gemilerimüz kim 6. buãuda olan àÀzìler àÀfil olup bilmeyüp ĢÀmlu 7. oàlı sancaú begi ve yular úısdı sancaú begi úaragöz 8. beg bunlar daòı àÀfil èÀúıbet bunlar daòı ùuyup 9. kÀfirlerüñ óìle itdügin bilüp bizüm àÀzìlerümüz daòı 10. bu òaberi tedbìr idüp puãudan çıúup kÀfirlerüñ 11. üzerine yürüdiler bu ùarafdan pÀdiĢÀh bilüp daòı òıĢm 12. idüp gemilerde olan beglere elbette yürüñ diyüp 13. bunlar daòı pÀdiĢÀh òıĢm itdügini bilüp yürüdiler tedbìr 14. idüp evvel anlara úayıúlar ãaldılar zìrÀ úayıúlar kiçirekdür kiçirek 15. olan gemilere ùop iñen rÀst gelmezmiĢ atılan ùoplar 31b 1. aĢıru gidermiĢ bu úayıúlar gelüp kÀfir gemilerinüñ çevre yanına 2. üĢüp ãankim mìĢe içinde ùoñuz egirdür bigi 3. her ùarafdan egirdüp ãoñra bizüm bÀúì büyük gemilerümüz 4. bunlar daòı buãudan çıúup tìre sancaàı begi muãùafÀ 5. beg dirler ve daòı gelibolı úapudÀn dÀvud beg dirler göz açdur- 6. -mayup yürüdiler sÀm yeli bigi esüp ebÀbìl úuĢı 7. ebrehÀ leĢkeri üzerine seng-i dÿzaò yaàdurur bigi bunlar 8. daòı ùop ve tüfegi ve zenberegi yaàdurup úażÀ yaàmurı 9. bigi dımıĢúì yaylardan demreni yülegü …i oúlar atılup göz 10. açdurmayup düĢüp yavsu bigi yapıĢup yılan bigi 11. dolaĢdılar bu vechile girü bir èaôìm ceng itdiler iki 12. ùarafdan òaylì Àdem helÀk olup deñiz erenleri deñiz 13. 93 àÀzìleri gülbang idüp tekbìr üniyle deryÀ yüzinde 14. kÀfirlerüñ úulaúların ãaàır gözlerin kör itdiler kÀfirler gör- 15. -diler kim óÀlleri bir dürlü oldı cÀn bÀzÀr cÀn acısından 32a 1. óiãÀr ùarafına kenÀra geldiler ol beĢ pÀre geminüñ birisi 2. ol óÀli görüp ıraúdan úaçup gidüp ve bir gemisini 3. daòı ùopla deñize baturdılar üç pÀre gemisi ulu mÀéunalar 4. úaçurup óiãÀra kenÀra döküldiler gemilerini úodılar bizüm 5. àÀzìlerümüz varup ol gemileri çatup alup ceng 6. iderken úudret-i óaú bir dürlü daòı yol gösterdi èinÀyet-i 7. óaú bir dürlü daòı olup meger bu ùarafdan úalèa-i moton óiãÀrı 8. kÀfirleri aóvÀlinden ãorarsañuz moton óiãÀrı kÀfirleri 9. gördiler kim gelen gemilerini türk zebÿn idüp alur diyü 10. óiãÀruñ úurudan yanı ùaraf gemilerine yardım itmege óiãÀrını 11. úoyup deñiz kenÀrına geldiler kim gemilerine yardım ideler 12. iètiúÀdları buyıdı kim hergiz bu úalèayı alımaz diyü 13. zìrÀ keĢìĢleri bıùrìúleri úasìsleri ruhbÀnları 14. alınmaz meger süleymÀn peyàÀmber dirilüp gelüp divlerle 15. havÀ yüzinden görüp alalar ve yÀòÿd lÿù peyàÀmber ãÀ- 32b 1. ãaèiúası bigi bir ãÀèiúÀ olup zelzele olup aĢaàa 2. geçe dirlerdi yoòsa bunı kimse alımaz diyü iètiúÀdları 3. bunuñ üzerineyidi kim úalèaları muókem ùop tüfek 4. zenberek her yaraú açıcı pür-ùolu diyüp kendülere maàrÿr 5. olup óaú taèÀlÀ ùarafın hìç añmadılar pes eyle olsa 6. bu ùarafdan bizüm àÀzìlerümüz daòı óiãÀruñ bir ùarafı òÀlì 7. úalduàını bilüp òuõÀya ãıàınup muècizÀt-ı muóammeddür 8. diyüp tekbìr getürüp anaùolu begler begisi arnavud sinÀn 9. beg dirler anaùolu leĢkeriyle óÀżır olan èazablarla yürüdiler 10. allÀh allÀh diyüp gülbang itdiler begler begisi sinÀn bege 11. münÀdì idüp çaàırdı kim pÀdiĢÀh baĢı çün allÀh 12. yolına óażret-i risÀlet èaĢúına yaàma diyüp 13. münÀdìler her ùarafdan çaàırdılar ehl-i islÀm leĢkeri daòı 14. bu istimÀleti iĢidüp yürüdiler ve ùarafdan rÿm 15. ili èazabı ve yeñiçeri daòı ve àÀzì begler ve yigitler Ģìr-i merdler 33a 94 1. geldi burãada oturdı hicretüñ sene 798 suéÀl òÀn 2. malÀùıyyeyi türkmenden aldı divrigi daòı kürdlerden aldı 3. behistì daòı bunlar úadìmì pÀõiĢÀhlar degül idi ertanadan 4. ãoñra ol vilÀyet bunlaruñ ellerine girmiĢ idi óükm itmiĢler 5. idi yıldırım òÀn ol vilÀyetleri alıçaú ol türkmen 6. begleri úaçup èarab vilÀyetine varmıĢlar idi èarab diyÀrında 7. olurlardı úaçan kim yıldırım òÀn tìmÿr varùasına vÀúiè 8. oldı mıãr sulùÀn girü anlara virdi girü bunlar yir- 9. -lü yirine vardılar ol vaútden berü mıãrlu bunlara óükm ider 10. oldı ve andan ãoñra ùahirten beg ve germiyÀn oàlı ve menteĢe 11. oàlı ve aydın oàlı üzerine isfendiyÀr begüñ elçisiyle 12. tìmÿr òÀna vardılar óallerini ièlÀm itdiler èÀúıbet tìmÿr 13. òÀnı yirinden úopardılar dürlü dürlü òaberler ile tìmÿr òÀn 14. elçi gönderdi yıldırım òÀna cevÀblaĢdılar èÀúıbet 15. ãuló olunmayup tìmÿr òÀn èaôìm leĢker cemè idüp efrÀ- 33b 1. -syÀbvÀr vilÀyet-i rÿma òurÿc idüp gelüp sivÀs 2. Ģehrini òarÀb idüp òalúını helÀk idüp óiãÀrını yaúup 3. göçüp andan ĢÀma vardı mıãr sulùÀnı sulùÀnı bir 4. melik eĢref mıãr çerisini ve ĢÀm ve òaleb çerisini aàır 5. leĢkerler cemè idüp óaleb yanında mecnÿn ùabÀú yazusında 6. uàraĢdılar mıãr çerisi hezìmet olup sulùÀn melik eĢref 7. úaçdı mıãra gitdi tìmÿr òÀn vardı cebrle òalebi aldı 8. ve óamÿãı aldı òamÿãda èÀlì maúbereler gördi zìnetlü 9. ãordı bu maúbereler kimüñ diyü eyitdiler óażret-i risÀlet 10. ãallÀ'llÀhu èaleyhi ve sellem aãóÀblarından òÀlid bin velìd 11. ve kaèbu'l-aòbÀr ve peyk èamr ibn ÿmeyyedür didiler 12. tìmÿr òÀn bunlaruñ yüzi ãuyına bu Ģehri ÀzÀd 13. eyledi ve illÀ mÀllarını aldı virmedi ve andan göçüp baèalbeke 14. vardı anı daòı yaàma eyledi ve andan ãoñra ĢÀma vardı 15. ĢÀmuñ óiãÀrına düĢdi alınmadı èÀúıbet yaàma úıldı 34a 1. cebrle aldı ve yezìdüñ maúberesini buldurdı kemüklerini 2. çıúarup oda urdı maúberesinüñ içini necÀsetle 3. ùoldurdı ve ne úadar yezìdler varsa óìleyile buldurup 4. úırdurdı ĢÀmı fetó itdükden ãoñra geldi èacemde úara- 5. -baàda oturdı hicretüñ sene 801 ve andan 6. ãoñra çerisi girü yeñilenüp girü aàır leĢkerler cemè idüp 7. vilÀyet-i 95 rÿma yıldırım bÀyezìde elçi gönderüp bir birinüñ elçileri 8. gelüp gidüp ãuló olunmayup tìmÀr tìmÿr òÀn 9. yedi tümen leĢker her tümeni yüz biñ er olup evvel erzincÀn- 10. -dan geçüp ùoàru engüri üzerine gelüp engüri ova- 11. -sında úonup úandaú çekdürüp dÀéiresine oturup 12. bu ùarafdan daòı sulùÀn bÀyezìd òÀn eùrÀf-ı èÀleme 13. nÀmeler gönderüp leĢker cemè itmege baĢladı anaùolıdan 14. ve rÿm ilinden aúıncı çereòordan ve eflÀú çerisinden 15. ve lÀz ve serf çerisini bile ve lÀz oàlını bile uydurup ve 34b 1. èazablar daòı daòı bile cemè idüp aàır leĢkerler óÀżır idüp 2. yürüdi ve oàullarını emìr süleymÀn ve sulùÀn muóÀmmed ve muãùafÀ 3. çelebiyi bile alup ve deĢt vilÀyetinden daòı çoúluú 4. tatar gelmiĢ idi aú tÀv dirler idi begleri edirnede öldi 5. ol tatar çerisini daòı aldı bunca leĢker cemè idüp 6. sulùÀn bÀyezìd daòı yürüdi engüriyye ovasında 7. tìmÿr òÀnla buluĢdılar pençĢenbih gün ãabÀó tìmÿr 8. úondı ve yıldırım òÀn daòı cumèa gün èale'ã-ãabÀó 9. buluĢdılar Ģöyle kim yıldırım òÀn daòı tìmÿr ÀlÀyına 10. ÀlÀy düzdi iki ùarafdan ceng muóÀrebe oldı bir biriyle 11. èaôìm ceng bir neberd oldı ki hergiz rÿzgÀr 12. görmemiĢdi aña beñzer tÀcdÀr iki leĢker ayırd olmayup 13. èÀúıbet yıldırım òÀnuñ tìzliginden leĢkeri incinmiĢdi 14. evvelden gördiler óÀl böyle ceng muóÀrebe yüzinde her 15. ùarafuñ her memleketüñ begleri yüz dönderdiler ãaflar30 baàlayup 35a 1. ÀlÀylar dermiĢdür iken muúÀbil olup kÿslar çalınup ceng óarbi31 2. muúÀyil iken nÀgÀh tatar leĢkeri òÀyin oldı tataruñ 3. begleri oàlı evvelden tìmÿr òÀn úatında olurmıĢ tìmÿr 4. òÀnı gördi úaçdı tìmÿr òÀna vardı erzincÀn 5. begi daòı ùahirten beg daòı ertana begüñ úarındaĢı oàlıdur 6. ol daòı úaçdı tìmÿra döndi germiyÀn leĢkeri ve menteĢe 7. leĢkeri ve aydın ili sancaàı ve óamìd ili sancaàı 8. her memleketüñ leĢkeri kim vardur 30 Metinde “ãÀflar” biçimindedir. 31 Metinde “òarbi” biçimindedir. 96 begleri tìmÿr32 òÀn 9. úatında olurlar idi her birisi beglerini görüp döndiler bizüm 10. úalan leĢker daòı evvelden inciddükleri sebebden anlar daòı 11. ÀlÀylarını bozup ùaàıldılar her ùarafa gitdiler ve anaùolu begleri 12. ùuĢ ùuĢ döndiler vılú oàlı daòı ceng idegördi olma- 13. -dı àÀyet ceng itdi gördi kim óÀl bir dürlü oldı vılú 14. oàlı daòı bir ùarafa gitdi óorasanı aldı yürüyüvirdi 15. leĢker kim her ùarafa ùaàıldılar gitdiler sulùÀn muóÀmmed çelebi daòı 35b 1. rÿm çerisiyle ol daòı bir ùarafa muãùafÀ çelebi atasından 2. ayrıldı çeri içinde belürsüz oldılar èalì pÀĢÀ daòı ve 3. úalan pÀĢÀlar daòı aóvÀl görüp emìri süleymÀn aradan 4. aldılar bir ùarafa çıúdılar gitdiler sulùÀn muóammed rÿm çerisiyle 5. amasiyyeye çıúdı gitdi varup ve anda úarÀr itdi yıldırım òÀn 6. ÀlÀyıyla yaluñuz úaldı yeñiçerisiyle ve úapu òalúıyla 7. èÀúıbet gördiler óÀl böyle oldı anlar daòı nÀçÀr olup 8. ùapdılar èÀúıbet yıldırım òÀnı dutup esìr idüp tìmÿr 9. òÀna getürdiler tìmÿr òÀn yıldırım òÀn görüp istiúbÀl 10. idüp úarĢu vardı taèôìmle atdan indürdi kendü 11. çadırına iletdi ikisi bir úalıça üzerinde oturdılar 12. ãoóbet itdiler arada çoú kelimÀt geçdi úıããa çoú 13. èÀúıbet tìmÿr òÀn her memleketi kim vardur beglü begine 14. virdi üleĢdürdi tìmÿr òÀn umardı kim oàullarından 15. biri gele memleketi aña ıãmarlaya oàullarından kimesne gelmedi 36a 1. timÿr òÀn daòı vilÀyet-i tatar beglerine baòĢ itmege úaãd 2. itmiĢ idi bu eånÀda tìmÿr òÀn yıldırım òÀn ikisi 3. ùoñuzlu Ģehrinde óammÀma girdiler ikisi bir úurnada oturdılar 4. timÿr òÀn eyitdi hey yıldırım òÀn saña bir suéÀlüm 5. vardur ùoàrusın diyesin yıldırım òÀn eyitdi 6. buyuruñ tìmÿr òÀn eyitdi óikmet allÀhuñdur úudret 7. Ģöyle yüz gösterdi eger bu varùaya ben düĢsem sen 8. [n]içe ideydüñ yıldırım òÀn àÀyet göñüllüyidi tìz nefs 9. idi eyitdi hey òÀn sen bu varùaya sen düĢseñ 10. ben seni bir demür úafaãa úoyardum didi tìmÿr òÀn 11. eyitdi hey òÀn yamÀn söyledüñ diyü buyurdı hemÀn dem 12. bir úafaã düzdürdi yıldırım òÀnı úafaãa úoydı 13. bir deveye yükletdi gÀh gÀh gelüp tìmÿr òÀn 32 Metinde “tìmÿ” biçimindedir. 97 yıldırım òÀnuñ 14. óÀùırın ãorar idi bir vaút geldi gördi yıldırım 15. òÀn àÀyet úayàulu tìmÿr òÀn eyitdi hey òÀn 16. niçün melÿlsın melÿl olma óaúúuñ úudretidür 36b 1. diyü iĢlenür melÿl olmaú olmaz yıldırım òÀn eyitdi 2. hey òÀn óaúúuñ iĢi böyle olsa gerek idi imdi 3. iĢ çün böyle oldı ammÀ senden bir dilegüm var- 4. -dur eger úabÿl iderseñ tìmÿr òÀn eyitdi hey òÀn ne 5. dilek dilerseñ úabÿldür ideyin didi yıldırım òÀn eyitdi 6. senden dilegüm budur kim benüm ocaàumı söyündürmeyesi[n] 7. bu gün baña ise yarın sañadur benüm ocaàum söyün… 8. dilegüm senden budur kim iderem didi tatar leĢ[kerini] 9. bu memleketden alup gidersin bu memleketlerde úomayasın 10. tìmÿr òÀn daòı bunuñ aàladuàın görüp àÀyet 11. esirgedi eyitdi hey òÀn gerçek eydürsin bu 12. gün ben idersem yarın daòı baña iderler didi hemÀn [dem] 13. tìmÿr òÀn tatar leĢkerini alup kendüyile bile gitdi 14. tìmÿr òÀn diledi ki oàullarını dileye memleket girü 15. anlara vire idi gelmediler èÀúıbet tìmÿr òÀn úırĢeh[rini] 16. ve sivri óiãÀrı ve beg bÀzÀrını úaraman oàlına 37a 1. [vi]re kim bu çarò ne gösterür diyü bu ùarafdan muóammed bin bÀyezìd òÀn 2. [di]ledi kim úarındaĢı mÿsayıla ceng ide sulùÀn muóammedüñ yanında 3. [bÀ]yezìd pÀĢÀyıdı sulùÀn muóammed bÀyezìde pÀĢÀya eydür 4. [b]u rÿm iline geçmege tedbìr idüñ didi ol vaút kör ĢÀh 5. [m]elik istanbuldan çıúup sulùÀn muóammede geldi 6. [bÀ]yezìd pÀĢÀ eydür kör ĢÀh melikin oúuyalum görelüm 7. ... dir kör ĢÀh melikin oúudılar geldi eyitdiler rÿm iline 8. geçmege yir isterüz bundan geçelüm didiler kör ĢÀh melik 9. [e]ydür istanbul tekürine òaber gönderelüm anuñla barı- 10. -Ģalum andan àayrı yirden geçilmez didi vardılar zìrÀ 11. [ge]libolınuñ geçidi mÿsÀ elindedür mÿsÀnuñ Àdemleri ùurur 12. geçilmez didi vardılar gegivize úÀżìsı fażlu'llÀh istanbula 13. elçilige gönderdiler fażlu'llÀh úÀżì tekürle àÀyet dost 14. idi gelüp tekürle barıĢdı sulùÀn muóammed daòı burãadan 15. [g]öçdi yurasa geldi istanbul teküri gemiler gönderdi 37b 98 1. sulùÀn muóammedi rÿm iline geçürdiler mÿsÀ iĢitdi kim sulùÀn 2. muóammed gelür mÿsÀ edirneden göçdi lÀz iline vardı bu ùarafdan 3. sulùÀn muóammed incügeze geldi evrenos oàlı èalì beg úarĢu 4. geldi buluĢdı miòÀl oàlı yaòĢì beg daòı geldi miòÀl òoõ 5. mÿsÀnuñ begler begisiydi oàlını kendü gönderdi e'l-óÀãıl 6. sulùÀn muóammed edirneye geldi cemìèi begler mÿsÀdan yüz 7. dönderüp úaçdılar sulùÀn muóammede geldiler mÿsÀnuñ úatında 8. hemÀn aúıncı úaldı sulùÀn muóammed edirneden göçdi varup ãamaúoda 9. mÿsÀyıla buluĢup uàraĢdılar Àòir sulùÀn muóammed mÿsÀ ãıdı 10. mÿsÀ úaçdı úaçarken atı çamura çökdi mÿsÀnuñ bir úulı 11. vardı derzi ãaruca dirler idi mÿsÀnuñ atı siñirini 12. çaldı mÿsÀ atdan düĢdi ãaruca mÿsÀ dutdı 13. sulùÀn muóammede getürdi ol gün aòĢamın çadırda 14. gördiler úaydını maãlaóat neyise gördiler ölüsini alup 15. burãaya dedesi yanına gönderdiler mÿsÀ üç buçuú yıl beglik 38a 1. [i]tdi edirnede eski cÀmièi binÀ idüp bünyÀdı yir yüzine çıúmıĢdı 2. [ã]oñra gelüp sulùÀn tamÀm itdürdi girü bu ùarafdan mióÀl 3. [be]gi dutdılar toúatda bedevì çardaúa gönderdiler óabs itdiler 4. … ãamavna úÀżìsı oàlı Ģeyò bedre'd-dìn daòı oàlıyla ve úızı- 5. -yla iznike getürdiler ayda biñ aúça èulÿfe itdiler Ģeyò bedre'd-dìnüñ 6. [da]òı baĢúa menÀúıbı vardur bunda dimek olmaz mÿsÀ 7. [begü]ñ bir úulı vardı èazab beg dirler idi úaçdı eflÀàa 8. geçdi gitdi anaùolu ve rÿm ili tamÀmet sulùÀn muóammede 9. [fe]tó olundı istiúlÀlì taóta geçdi pÀdiĢÀh oldı 10. hicretüñ sene 816 sulùÀn muóammed her etrÀfa nÀmeler gönderdi 11. [e]lçiler virdi her ùarafdan elçiler geldiler barıĢdılar ol vaút 12. sulùÀn mÿsÀyıla úovuĢurken bu ùarafdan úaraman oàlı óareket 13. [id]üp yürüdi sivri óiãÀra geldi sivri óiãÀr anuñ 14. [eli]nde idi sivri óiãÀrdan çıúdı yıúa boza memleketleri 15. [bu]rãaya geldi óÀcı èivÀż pÀĢÀ buruãada subaĢı idi 38b 1. burãa òalúını getürüp meĢveret itdi úaraman oàlı gelür diyü 2. óiãÀr yaraàını gördiler óiãÀr yaraàını gören óiãÀra girdi 3. yaraàı olmayan kendü úaydını görsün didi ol kim òocalardur 4. mÀlıyla esbÀbıyla yaraàı ile óiãÀra girdiler úaraman oàlı 5. geldi buruãa 99 Ģehrini oda urdı yaúdı gelüp bıñar 6. baĢında laàımlar úazdurdı bıñar baĢı ãuyını aúıdup óiãÀrı 7. laàımlarla ala èivÀż pÀĢÀ ùuydı óiãÀrdan çıúdı laàımlarını 8. oda urdı òalúını úırdı bunlar bu cengde iken mÿsÀnuñ 9. ölüsini úapluca èimÀretine getürdiler úaraman oàlı anı gördi 10. girü úaramana úaçdı gitdi sulùÀn muóammed bunı iĢitdi 11. rÿm ilinden ve anaùolıdan çeriler cemè idüp isfendiyÀr 12. oàlını ve óamìd oàlını ve germiyÀn oàlını bile aldı 13. úaraman oàlı üzerine yürüdi aú Ģehre vardı kendü- 14. -ler virdiler úonyaya vardı úaraman oàlı úarĢuladı 15. úonya ovasında buluĢup uàraĢdılar úaraman çerisi 39a 1. ãındı úaraman oàlı muóammed beg ele girdi ve büyük oàlı 2. muãùafÀ çelebi ele girdi èÀúıbet girü ãuló idüp barıĢdılar 3. aú Ģehri ve sivri óiãÀrı ve nigde ve seydì Ģehrini 4. ve oúluàı ve úır Ģehrini ve beg Ģehrini bunları virüp ãuló 5. olunup sulùÀn muóammed girü úaraman oàlını aàır òilèat 6. giydürüp girü sancaàıyla yirine gönderdi cemìèi memleketüñ 7. begleri èoåmÀnlunuñ bular görüp iĢidüp òayrÀn úaldılar ve andan 8. ãoñra sulùÀn muóammed girü buruãaya geldi bir úaç gün 9. ùurup úarÀr idüp andan göçüp edirneye geldi eflÀà iline 10. geçmege èazm itdi úaraman oàlından ve isfendiyÀr oàlından 11. [çe]ri istedi anlar daòı oàullarını gönderdiler sulùÀn muóammed 12. …n kenÀrına geldi kendü anda ùurdı yir gök óiãÀrını 13. [ya]pdurdı aúıncılar virdi varup eflÀà iline segirdüp 14. [àÀ]yet ùoyum geldiler ãoñra begi ile baruĢup ãuló olunup òarÀca 15. [ke]sdiler òarÀcın gönderüp oàlını úapuya gönderdi ve bu yıl 39b 1. içinde girü buruãa Ģehrinde èaôìm zelzele olup ve rÿm 2. vilÀyetinde daòı òo zelzele olalıdan berü hicretüñ sene 820 3. sulùÀn muóammed girü devletle rÿm ilinden göçüp anaùoluya 4. varup ãamãunı aldı oàlı sulùÀn murÀd çelebiyi amÀsiyyede 5. úodı çünkim ãamãunı aldı gelüp iskeleye uàradı 6. çoú tatar evlerini gördi tìmÿr òÀn zamÀnından 7. úalmıĢdı ol tatar evlerini sürdi rÿm iline 8. göçürdi filibe yöresini ve úonuĢ óiãÀrı yöresini 9. ol dÀéireye ùoldurdı ol aralıúları maèmÿr itdiler 10. ol tatarlar anda úaldılar 100 minnet oàlı muóammed beg daòı 11. úonuĢda bir èimÀret ve bir kÀrvÀn sarÀy yapdurdı 12. ol yirler maèmÿr olundı yirlenüp úaldılar biz girü bu ùarafa 13. ol vaút kim ãamavna úÀżìsı oàlı Ģeyò bedre'd-dìndür úÀżì 14. èasker iken úatında ketòüõÀsı vardı börklüce muãùafÀ 15. dirler idi Ģeyò iken òÀã mürìdi idi ve hem daòı òalifesiydi 40a 1. ol börkülüce muãùafÀ úara buruna Ģeyò olup dürlü dürlü 2. fesÀd iĢlere baĢladı òaylì mürÀyìlıúlar eyledi aydın ilini 3. kendüye dönderdi ve her nevèa tertìbìler úodı òÀĢÀ 4. [kend]üye peyàÀmberem diyü òalúa iètiúÀd itdürüp bu ùarafda 5. [da]òı ãamÀvna úÀżìsı oàlı Ģeyò bedre'd-dìn iznikde úarÀr 6. [itm]iĢ ki börklüce muãùafÀ iĢidicek börklüce 7. teraúúìdedür ĢeyùÀn bunuñ göñline girüp vesvese 8. virüp àalebe eyledi kendüye ãıàurınımayup óareket 9. eylemek istedi taúdìrde òoõ olacaú iĢ vardı 10. erenlerüñ ãemÀèı ãafÀsı olsa gerek idi ãamavna úÀżìsı 11. èalì Ģeyò bedre'd-dìn iznikden sürdiler úaçdı daòı dirler 12. maèlÿm degüldür ve illÀ sürdiler memleketden çıú git diyü 13. Ģeyò bedre'd-dìni iznikden sürdiler ãamsuna çıúdı andan 14. varup isfendiyÀr oàlına vardı anda daòı durmayup 15. kefeden geçdi andan ùolaĢup eflaà iline çıúdı gelmekde 40b 1. bu ùarafdan börklüce muãùafÀyıla daòı ittifÀúı vardı 2. dirler sulùÀn muóammed daòı vezìri bÀyezìd pÀĢÀyı ve 3. oàlı sulùÀn murÀdla rÿm çerisiyle gönderdi úara 4. burunda vardılar börklüce muãùafÀyıla buluĢdılar zìr[À] 5. börklüce muãùafÀnuñ úatında òaylì ãÿfìler vardı 6. iki üç biñ miúdÀrı cemè olmıĢlar idi bÀyezìd pÀĢÀyıla 7. sulùÀn murÀd leĢkerin cemè idüp börklüce muãùafÀ üzerine 8. yürüdiler buluĢdılar arada úatı ceng oldı òaylì Àdem helÀk 9. oldı úırıldı èÀúıbet börklüce muãùafÀ ãıdılar kendüyi 10. bulup yaraladılar ol uyan ãÿfìleri úırdılar ol vilÀyet 11. żabù itdiler beg úullarına tìmÀr üleĢdürdiler bÀyezìd pÀĢÀ 12. girü sulùÀn murÀd òÀn çelebiyile maènisaya geldiler bu ùarafdan 13. daòı ùorlaú33 hÿ kemÀl dirlerdi ol daòı vardı çoú 14. mürìd-i muóib uydı 33 Metinde “ùorla” biçimindedir. 101 kemÀlìler ãÿretinde baĢı ùorlaú iki 15. biñden ziyÀde ol daòı mürìd idünüp çeng-i çeàÀneyile illerde 41a 1. gezerdi ol daòı fesÀda baĢladı òaylì mürÀyìlıúlar eyledi 2. mülóidÀne aydın ili ùarafında aña daòı leĢker gönderdiler varup 3. ùorlaú hÿ kemÀli daòı dutdılar aãaúodılar ol fesÀd daòı 4. [ara]dan gitdi girü bu ùarafdan sulùÀn muóammed daòı siroz 5. [ùa]rafına vardı selanik üzerine düĢe bu ùarafdan 6. [ãam]Àvna úÀżìsı oàlı Ģeyò bedre'd-dìn kefeden úara boàdÀndan 7. eflaú iline gelmiĢdi eflaú ilinden göçüp silisreden 8. aàaç deñizinden geldi bir úaç ãÿfìleri gönderdi kim her 9. ùarafa pÀdiĢÀhlıú benüm diyü baña virildi didi taòt 10. baña muúarrerdür didi sancaú isteyen gelsün òurÿc ideyin 11. didi aydın ilinde börklüce muãùafÀ34 daòı òurÿc itdi 12. ol òoõ benüm òiõmetkÀrumı idi aãılsuz itdi Ģeyò 13. [aàaç] deñizinden çıúdı òaylì Àdemler uydı òadem ve òaĢem 14. ve bed-baòt ãÿfìler ve úÀżì èasker iken tìmÀr üleĢdürdügi 15. tìmÀr erleri ùovıcalar hep úatına cemè oldılar fikr idüp 41b 1. gördiler bunuñ iĢinde òayr yoúdur mecmÿè ùaàıldılar gitdiler 2. sirozda sulùÀn muóammede òaber oldı sulùÀn muóammed 3. úapucı baĢıyla bir iki yüz Àdem úavuĢdılar gönderüp 4. èÀúıbet gelüp zaàrada dutdılar sirozda sulùÀn muóammede 5. getürdiler mevlÀnÀ óaydar dirler idi ulu dÀniĢmend idi 6. vilÀyet-i èacemden gelmiĢ idi Ģeyòle òaylì cidÀl itdiler 7. suéÀl cevÀb oldı èÀúıbet mevlÀnÀ óaydar sözi 8. ilerü geldi ol fetvÀ virdi úanı óelÀl35 mÀlı óarÀm 9. didiyidi Ģeyò daòı eyle fetvÀ virdi ikisi ittifÀúıyla 10. sirozda bir çÀrĢÿ baĢında aãaúodılar berdÀr 11. itdiler èÀúıbet mezÀrı anda úodılar ãoñra iki cÀmiè 12. sulùÀn murÀd tamÀm itdi kendü adına cüz oúunur sene 825 13. ve andan ãoñra sulùÀn muóammed döndi buruãaya geldi 14. hicretüñ sene 820 anda bir èÀlì èimÀret bünyÀd itdi aña 15. bir úaç köyler vaúf itdi ve edirnede eski cÀmièi tamÀm 34 Metinde “muùùafÀ” biçimindedir. 35 Metinde “helÀl” biçimindedir. 102 42a 1. itmedin andan ãoñra sulùÀn muóammed edirnede vefÀt itdi 2. raómeten vÀsièan36 óaú emrine vardı vezìrleri óÀcı èivÀż 3. pÀĢÀyıdı ve bÀyezìd pÀĢÀ ve ibrahìm pÀĢÀyıdı hicretüñ sene 824 4. sulùÀn murÀd taóta geçdi henüz sulùÀn muóammed 5. vefÀt itmedin çÀĢnigìr baĢı elvÀn begi amÀsiyyeye gönder- 6. -diler sulùÀn murÀdı amÀsiyyeden getürdi sulùÀnuñ 7. èömri sene 48 taóta geçürdi sulùÀnuñ dört oàlı 8. ve yedi úızı úaldı vezìrlerine vaãiyyet itmiĢ idi kim 9. sulùÀn murÀdı getürüñ diyü çÀĢnigìr baĢı elvÀn beg 10. sulùÀn murÀda gitmiĢ idi vezìrler óÀcı èivÀż pÀĢÀ 11. ve bÀyezìd pÀĢÀ ve ibrÀhìm pÀĢÀ bir yire cemè olup tedbìr 12. itdiler yeñiçeri anaùoluya bir ùarafa diyü gönderdiler úıããa 13. çoú èÀúıbet sulùÀn murÀd buruãaya geldi meyyitini 14. úırú gün ãaúladılar ãoñra sulùÀnuñ meyyitini 15. buruãaya aldılar getürdiler37 sulùÀn murÀd daòı buruãa 42b 1. taótında oturdı èÀlem úarıĢ murıĢ olmaàa baĢladı 2. izmir oàlı ve menteĢe oàlı ve aydın ve saròÀn ve óamìd 3. vilÀyetinüñ begleri baĢ úaldurdılar fenÀya vardı sulùÀn 4. murÀd buruãada oturdı selanikden bir düzme muãùafÀ 5. dirler ol çıúdı yıldırım bÀyeõìd òÀn oàlıyam diyü vardar 6. yeñicesine geldi adranos begüñ oàulları yanına vardılar 7. siroza vardı óiãÀrı virdiler andan göçdi 8. edirneye geldi edirneyi daòı virdiler cemìèi rÿm ili aña 9. döndiler vardı yeñicede durdı anaùolıda murÀda òaber 10. oldı sulùÀn murÀd bÀyezìd pÀĢÀ gönderdi bÀyezìd pÀĢÀ 11. edirneye geldi ol daòı aña döndi düzme muãùafÀ girü 12. bÀyezìd pÀĢÀyı vezìr idindi izmir oàlı cüneyd beg 13. geldi ol daòı aña muãùafÀya döndi rÿm ilinüñ 14. yayasını müsellem itdiler baèżısına elliĢer aúça òarclıú 15. virdiler Ģimdiki zamÀnda daòı çeriye giden kiĢiye elliĢer aúça 43a 1. òarclıú andan úaldı ve daòı èazab beg dirler idi èazab çaàırdı 2. èazab divĢürdiler göz yumdı edirneden çıúdı muãùafÀ 3. sazlu derede úondı bÀyezìd pÀĢÀyı anda Ģehìd eyledi 36 Bol rahmet 37 Metinde “getürler” biçimindedir. 103 4. fikri buyıdı kim buruãaya vara sulùÀn murÀd bunı iĢitdi 5. vezìrleri ibrÀhìm pÀĢÀ ve èivÀż pÀĢÀyı ve temÿr taĢ 6. beg oàulları ve umÿr beg ve orÿc beg ve èalì beg bunlar 7. tedbìr itdiler miòÀl oàlı èalì begi toúatda óabsden çıúardılar 8. sulùÀn murÀda getürdiler sulùÀn murÀd ve pÀĢÀlar buru- 9. -ãadan göçdiler ulubad köprüsine geldiler sulùÀn murÀd ulubad 10. köprüsini kesdi köpri baĢında oturdı düzme muãùafÀ 11. daòı köprünüñ berü baĢında oturdı èÀúıbet miòÀl oàlı 12. èalì muóammed beg geldi düzme muãùafÀ çerisine giceyile çaàırdı 13. rÿm ili begleri miòÀl oàlını gördiler ulubad köprüsi 14. ãuyını at yüzdürdiler geçdiler giceyile sulùÀn murÀd 15. úatına geldiler düzme muãùafÀ anı gördi úaçdı ùuròÀn 43b 1. beg kümülì oàlı ve evrenos beg rÿm ili begleri hep 2. sulùÀn murÀda geldiler düzme muãùafÀ úaçaraú biàa ã[uyına] 3. geldi biàa úÀżìsına òaylì filorì virdi vardı 4. gelibolıya iledüp geçürdi düzme muãùafÀ gelibolı[da] 5. oturup gemiler hep úuruya çekdürdi sulùÀn mu[rÀd] 6. daòı gelüp labseküde oturdı èÀúıbet sul[ùÀn] 7. murÀd ece ovasında bir bÀzergÀn gemisiyle geçürdile[r] 8. düzme muãùafÀ sulùÀn murÀd geçüp geldügini bilüp bolayır 9. yolından úaçup edirneye geldi sulùÀn murÀd ardınca 10. geldi düzme muãùafÀ úaçdı úızıl aàaç yeñicesinde dutdılar 11. edirneye getürdiler edirnede óiãÀr burcından iĢàÀ[l] 12. berdÀr itdiler sulùÀn murÀd edirnede taótında úarÀr 13. itdi oturdı hicretüñ sene 825 sulùÀn murÀd ve l… 14. bir úarındaĢı daòı vardı muãùafÀ adlu ol daòı ana- 15. - ùolıda òaylì iĢler èÀúıbet ãulùÀn murÀd ana- 44a 1. -ùoluya geçüp iznikde dutdı úaydını gördiler anı daòı 2. atası yirine gönderdiler sulùÀn murÀd girü gelüp edirnede 3. úarÀr idüp ãoñra eflaú iline sefer itdi eflaú begi 4. dırúula kÀfir òaylì iĢ itmiĢdi sulùÀn vardı 5. eflaú aúın idüp vurdı tÀlÀn eyledi àÀyet 6. ùoyum geldiler gelüp edirnede úarÀr itdi hicretüñ 7. sene 829 ve andan ãoñra sulùÀn murÀd anaùolıya 8. geçdi izmir oàlını úovup ve menteĢe ilini ve aydın 9. ilini ve saròÀn ilini ve óamìd vilÀyetini fetó itdi hicretüñ sene 827 10. ve sulùÀn murÀd sefer itmeyüp edirnede 104 úarÀr idüp isfendiyÀr 11. úızını getürüp dügün eyledi çevre illere aúın virdi 12. hi[c]retüñ sene 828 ve andan ãoñra lÀz iline sefer 13. itdi lÀz vilÀyetini alup úoca despotı memleketden çıúarup 14. ve bu ùarafda anaùolıda ibsili úalèasını fetó olup ve izmir 15. oàlı cüneyd beg vÀúıèaya uàrayup helÀk oldı 44b 1. hicretüñ sene 829 ve andan ãoñra girü sulùÀn murÀ[d] 2. sefer itmeyüp saúar yaylaya çıúdı av eyledi kendü úa[rÀr] 3. idüp lÀz ili vilÀyetine aúıncılar virdi lÀz ilini yaúup 4. bozup tÀlÀn eyleyüp bì-nihÀyet àanìmetle geldi hicretüñ 5. sene 830 ve andan ãoñra sulùÀn murÀd cÀn adası[n] 6. ve gügercinliki aldı ve lÀz ilini vilÀyetini tamÀm musaòòar 7. itdi ve úalèaların alup ve bu ùarafda anaùoluda yör- 8. -güc oàlı óıżır beg cenük vilÀyetini fetó itdi vezìrleri 9. muóammed aàa ve ãaruca pÀĢÀ ve ibrÀhìm pÀĢÀyıdı 10. hicretüñ sene 831 ve sulùÀn murÀd girü edirnede úa[rÀr] 11. itdi çökeye yaylaya çıúdı ve òalìl pÀĢÀ baba… 12. ibrÀhìm pÀĢÀ vefÀt itdi hicretüñ sene 832 yiri[ne] 13. òalìl pÀĢÀ vezìr oldı ve sulùÀn murÀd aàır leĢke[r] 14. cemè idüp àazÀ-yı ekberdür diyüp selanik úalèasın[a] 15. düĢüp èaôìm ceng idüp ùoplarla çevre yanını yıúdursa 45a 1. beg vezìrler meõkÿrlar ve girü sulùÀn murÀda sefer itmeyüp 2. [úar]Àr idüp keĢürlik yaylasına çıúup vebÀ-yı 3. [e]kber olup hicretüñ sene 838 ve girü sulùÀn murÀd 4. edirnede úarÀr idüp vezìri ãaruca pÀĢÀyı gönderüp 5. vılú oàlı úızını getürüp nikÀó idüp òÀtÿn idinüp 6. vılú oàlı ile barıĢup ve daòı vılú oàlı semendreye bünyÀd 7. itdi hicretüñ sene 838 ve daòı vılú oàlı ol semendreyi 8. binÀ idüp uàurlayın ãaruca pÀĢÀ gelüp óiãÀr 9. yapılduàın dimeyüp ãoñra ãaruca hem begler begi hem 10. vezìr iken èazl olup ve evrenos beg oàlı ve ar- 11. -navud vilÀyetine aúın eyleyüp àÀyet ùoyum geldi 12. hicretüñ sene 839 ve girü sulùÀn murÀd úaramana varup 13. úaraman oàlı ibrÀhìm begle ceng muóÀrebe idüp 14. ibrÀhìm beg úaçup sulùÀn murÀd aú Ģehri ve beg 15. Ģehrini alup ãoñra ibrÀhìm begle ãuló idüp 45b 105 1. barıĢlıú olup gelüp rÿm ilinde bu ùarafda burc 2. óiãÀrını fetó itdi hicretüñ sene 840 [tÀrìò-i òammÀr 841] vezìrler òa[lìl] 3. pÀĢÀ ãaruca pÀĢÀ ve muóammed aàa èazl olunup yir[ine] 4. fażlu'llÀh geldi ve girü sulùÀn murÀd yeñi cÀmièi edi[rnede] 5. binÀ idüp ergene köprüsini binÀ idüp edirneden 6. çıúup cumèa gün cumèanuñ kendü eliyle binÀsın 7. baràup Ģehrden çıúup ungurus vilÀyetine se[fer] 8. idüp eflaú begi dıraúula kÀfir öñce úaraman çe[risi] 9. ve anaùolu çerisi ve èazabı ve rÿm çerisi ve èazabları ve is[òÀú] 10. beg ve ùuròÀn ve evrenos oàlı èalì beg uç beg[leri] 11. àÀzì begler àazÀyıla gelmiĢler otuz úırú biñ aúıncı 12. her birine yigirmiĢer biñ aúıncılar úoĢup yetmiĢ sekse[n biñ] 13. Àdem olup ve sulùÀn murÀduñ úalan leĢkeri èa[zab] 14. ve yeñiçeri óÀżır olup severinden geçüp altı pÀ[re] 15. úalèaların alup anaùolu begi güyegü úaraca rÿ[m] 46a 1. ungurus leĢkeri óÀżır gelüp yanúo adlu bir melèÿn 2. üzerine düĢüp mezìd begi ãıyup meróÿm mezìd beg 3. anda Ģehìd olup aúın rÀst gelmeyüp leĢkere 4. Ģikest vÀúiè olup bu óadeå kim oldı 5. hicretüñ sene 845 ve girü sulùÀn murÀd edirnede 6. úarÀr idüp begler begi òÀdım ĢahÀbe'd-dìn pÀĢÀyıla 7. rÿm ili çerisiyle ve aúıncıyıla ve daòı iki biñ yeñi- 8. -çeri ile eflaú ilinden geçüp ungurus vilÀyetine 9. varup òÀdım ĢahÀbe'd-dìn pÀĢÀ kendüye maàrÿr 10. olup aúıncıları girü àÀfilìn eùrÀfa ùaàılup òÀdım 11. pÀĢÀ òalvet úılup girü ol ungurus laèìn 12. yanúo pelìd mezìd begi ùaàıtduàı bigi èale'l-àÀfilìn 13. òÀdım pÀĢÀ üzerine yürüyüp ve yeñiçeri daòı 14. taraĢdayiken hücÿm idüp mezìd begi àÀfil bulduàı 15. bigi òadım pÀĢÀ àÀfil bulup ĢahÀbe'd-dìn pÀĢÀ 46b 1. daòı Ģikest vÀúiè oldı hicretüñ sene 846 vezìrleri 2. òalìl pÀĢÀ fażlu'llÀh pÀĢÀ úÀsım pÀĢÀyıdı 3. ve girü bu ùarafdan úaraman oàlı ibrÀhìm òurÿc idüp 4. anaùolu vilÀyetini velveleye38 úoyup sulùÀn murÀda 5. girü gelüp úaraman oàlı yürüdi geldi diyü sulùÀn 6. murÀd daòı rÿm ili leĢkerini bunda úoyup kendü 7. úapu òalúıyla anaùoluya39 geçüp ve 38 Metinde “velvüleye” biçimindedir. 39 Metinde “anaùo” biçimindedir. 106 oàlı sulùÀn èalÀ- 8. -ée'd-dìn rÿm çerisiyle amÀsiyyeden gelüp cemè o- 9. -lup úaraman oàlı üzerine yürüyüp ibrÀhìm beg 10. iĢidüp ùaĢ iline úaçup ãoñra elçiler gönderüp 11. yalvarup girü sulùÀn murÀdla ãuló olunup barıĢup 12. sulùÀn murÀd andan dönüp girü gelüp edirnede 13. úarÀr idüp dururken nÀgÀh sulùÀn èalÀée'd-dìnüñ 14. vefÀtı òaberi gelüp sulùÀn murÀd iĢidüp bu mÀtem 15. içinde iken girü bu ùarafdan lÀz oàlı despot ve 47a 1. ve ungurus leĢkeri ve yanúo melèÿn leĢkerler cemè idüp 2. despot öñce gelüp ìzlÀdì derbendinde bulu- 3. -Ģup ceng muóÀrebe idüp rÿm ili begler begisi úÀsım 4. pÀĢÀ rÿm ili çerisiyle ve ùuròÀn beg aúıncıyıla úÀsım varup ìz- 5. -lÀdì üzerinde kÀfir çerisiyle buluĢup bir avuç kÀfirdür bu- 6. -nları ùaàıdup ãoñra varup her birüñüz çiftüñüz süre- 7. -[g]idüñ diyüp aúıncıya bu istimÀleti virüp aúıncı daòı 8. ... ùovucalar bu òaberi iĢidüp varımayup úÀsım pÀĢÀ 9. yaluñuz úalup Ģikest vÀúiè olup sulùÀn murÀda 10. [òa]ber olup sulùÀn murÀd daòı edirneden göçüp rÿm 11. [i]li çerisi ve èazab ve yeñiçeri ve úapu òalúını ile úıĢın 12. zemherì vaútinde ìzlÀdì derbendinde buluĢup sulùÀn 13. [mu]rÀd pÀĢÀ40 derbend baĢında irüĢüp kÀfiri girüsine 14. [dö]nderüp kÀfir çerisi dönüp úaçup ùuròÀn beg 15. …zlıú idüp lÀz oàlıyla iç ara òaber olup lÀz oàlı 47b 1. girü ungurus leĢkerini saà ve esen alup çıúup gidüp 2. sulùÀn murÀd gine edirneye gelüp úarÀr itmiĢ iken girü bu 3. ùarafdan úaraman oàlı ibrÀhìm beg girü hücÿm idüp anaùo- 4. -lu vilÀyetini velveleye úoyup sulùÀn murÀda òaber olup 5. sulùan murÀd daòı bu ùarafdan vılú oàlı despotı ile barıĢup 6. òalìl pÀĢÀ úarındaĢı maómÿd çelebi ìzlÀdì derbendinde dutsaú 7. olmıĢ idi ol dutsaú olduàı cihetden ötri alaca- 8. -óiãÀrı ve andan añarusı ne varsa hep vılú oàlına 9. virüp girü memleketi virüp barıĢdılar ve andan ãoñra sulùÀn 10. murÀd girü anaùoluya geçdi yeñiçeri ve úapu òalúıyla ki rÿm 11. ili çerisini rÿm ilinde úalup anaùolu çerisiyle varup 12. úaraman oàlı ibrÀhìm beg úaçup èÀúıbet 40 Metinde “pÀ” biçimindedir. 107 efżal- 13. -ü'l-èulemÀé ve'l-fużalÀ41 óażret-i mevlÀnÀ ãaru yaèúÿb 14. óażretlerini gönderüp ãuló u muãÀlaóa idüp girü sulùÀn 15. murÀd dönüp gelüp yeñiçeriye destÿr virüp 48a 1. vesÀyir òalúa daòı kendü varup maènisada oturup 2. bi'l-külliye begligini terk idüp taótını sulùÀn muóammed çelebiye 3. ıãmarlayup òalìl pÀĢÀ vezìri olup mevlÀnÀ òusrev 4. úÀżì èasker olup hicretüñ sene 847 ve girü úıral 5. laèìn ve yanúo pelìd hücÿm idüp ungurus ve ãaã 6. ve alaman ve çeyò ve lÀùìn ve bosna ve liyh çerisi 7. ve eflÀú mecmÿè cemè olup ittifÀúı úıral ve yanúo laèìn 8. yetmiĢ biñ miúdÀrı leĢker cemè idüp kÀfir çerisi üç 9. dört yüz ùop èarabası ile çekilüp ùoplar 10. ve èarabalar çekilüp ve leĢkeri göm gök demüre àarú 11. olup Àhen-pÿĢ pÿlÀd içinde bunuñ bigi saùvetle 12. heybetle belàrÀddan ve severinden geçüp maùara 13. ve Ģumlu vilÀyetin òarÀba virüp ve gelüp nige- 14. -bolı üzerine düĢüp óiãÀr idüp alınmayup 15. üzerinden gidüp geçüp nigebolı sancaàı begi 48b 1. fìrÿz beg oàlı muóammed beg nigebolı çerisiyle ve òÀżır 2. aúıncı ile kÀfir leĢkerinüñ ardını baãup bu nice kÀfirlerini 3. dutup bu ùarafa göndermekde bu ùarafdan sulùÀn murÀda 4. maènisada òaber olup gelmeyüp ãoñra èalì cübe dirler 5. bir be-nÀm kimse pÀĢÀlar göndürüp èalì cübye varup 6. dürlü dürlü óüccetler ile sulùÀn murÀdı yirinden úoparup 7. úaldurup getürüp gelibolıda efrenc-i laèìn ittifÀúı bile 8. olup gemiler gönderüp gelibolı boàazını deryÀ yüzini 9. dutup yol virmeyüp geçmege yol bulunmayup èÀúıbet 10. àalaùa düĢinde yeñi óiãÀr ùarafında bir fireng gemisiyle 11. rÿm iline geçüp anaùolu çerisiyle geçüp ùoàru edirneye 12. gelüp edirnede puçuú depede úonup ùururken fìrÿz beg 13. oàlı muóammed beg ol cebelü kÀfirleri edirnede sulùÀn murÀda 14. gönderüp sulùÀn murÀd bu kÀfirleri görüp bu fÀl-ı yom 15. dutup iĢümüz rÀstdur diyüp óaúúuñ èinÀyeti ve óażret-i 41 Alimlerin ve erdemli kimselerin en üstünü 108 49a 1. risÀletüñ muècizÀt-ı berekÀtında diyüp óaú taèÀlÀya çoú 2. çoú Ģükrler úılup fì- sebìli'llÀh niyyet-i àazÀ diyüp 3. àazÀya bil baàlayup edirneden çıúup bu leĢkerler cemè 4. olup rÿm ilinüñ leĢkerleri anaùolu leĢkeri ve úapu 5. òalúı ve yeñiçeri ve èazab anaùolıdan ve rÿm ilinden 6. otuz biñ èazab ve çereòordan çıúup eùrÀf 7. èÀlemlere nefìr- i èÀmmdur diyüp cihÀd-ı ekberdür diyüp 8. ehl-i islÀm bir yirden òurÿc idüp rÿm begler begisi 9. ĢahÀbe'd-dìn pÀĢÀ dirler ve anaùolu begleri begisi güyegü 10. úaraca dirler idi sulùÀn murÀd oàlı sulùÀn muóammedi 11. edirnede úoyup vezìri òalìl pÀĢÀyıla kendü edirneden 12. çıúup vezìri òadım pÀĢÀyıla hem begler begisi rÿm 13. ilinüñ uç begleri èìsÀ beg ve isóÀú beg ve èömer beg ve 14. ùuròÀn beg èìsÀ beg ve evronos beg óażretleri veled-i miòÀl 15. oàlı òamza beg çaúırcı baĢı úÀsım pÀĢÀ veled-i dÿdurmezik bunca 49b 1. begler ùoàru sulùÀn murÀd ungurus laèìnüñ üzerine hücÿm 2. idüp varna üzerinde buluĢup èaôìm ceng idüp 3. her ùarafdan ùoplar ve tüfekler ve zenberekler úaża yaàmurı bigi ya- 4. -àup bir birine atılup yanúo laèìn bir ùarafdan ve úara miòÀl 5. laèìn bir ùarafdan ve úıral üzerine gögüsde ùurup sulùÀn 6. murÀd üzerine yürüyüp hücÿm idüp sulùÀn 7. murÀduñ ãaà úolını ve ãol úolını getürüp anaùolu ve rÿm 8. ili çerisi ve aúıncılar mecmÿè ùaàılup perÀkende olup anaùolu 9. begler begisi ùayı úaraca Ģehìd olup raómeten vÀsièÀn42 10. hemÀn sulùÀn murÀd kendü yaluñuz yanında úapu òalúı daòı 11. ùaàılup biĢ yüz kiĢi miúdÀrı úalmayup sulùÀn 12. murÀd gördi kim óÀl böyle oldı yüz göge dutup óaú 13. taèÀlÀ ùarafına nefìr-i àulüvv idüp eyitdi ilÀhì seyyidì mevlÀyì 14. islÀm dìnine sen úuvvet ve nuãret vir muóammed muãùafÀ- 15. -nuñ efżalü'ã-ãalavÀt ve ekmelü't-taóiyyÀtdur43 anuñ 50a 42 Bol rahmet 43 Duaların en faziletlisi ve selamların en mükemmelidir. 109 1. [yü]zi nÿrı berekÀtı óaúúı çün islÀm dìnine sen 2. [èinÀ]yet it ümmet-i muóammede diyü bu zÀrlıàı úıldı duèÀsı 3. [o]úı niĢÀna iriĢüp óaú taèÀlÀ duèÀsını müstecÀb 4. [úıl]up muóammed muãùafÀnuñ muècizÀt-ı berekÀtında àayb 5. [eren]lerüñ himmetinde ve àÀzìlerüñ iètiúÀdı berekÀtında óaú 6. … taèÀlÀ nuãret virüp úıral laèìn kendüye maàrÿr 7. [ol]up sulùÀn murÀduñ üzerine yürüyüp maàrÿr- 8. -[lıàın]dan çebbÀrlıàından cebbÀrlıàından sulùÀn murÀduñ ÀlÀyına 9. [a]t depüp yaluñuz úalèaya depindi óaúúuñ èinÀyetidür 10. [óa]żret-i resÿlüñ muècizÀtıdur óaú taèÀlÀnuñ fażlı 11. [yeti]Ģüp úıral melèÿnuñ atı sürçdi bir èazab ve bir 12. [yeñi]çeri óÀżır bulunup ol arada úıraluñ atını siñirleyüp 13. [úırÀ]lı atdan düĢürdiler úoca òıżır dirler alp erenlerden 14. [Ģ]ìr bahÀdurlardan añılur dilÀverlerden idi defèaten 15. [at]dan inüp úıraluñ baĢını kesüp sulùÀn murÀda 50b 1. getürüp sulùÀnumuñ hemìĢe düĢmeninüñ baĢı atı ayaàı 2. altında àalùÀn olsun diyü sulùÀnuñ öñinde baĢı 3. yuvaladı hemìĢe düĢmen baĢı eyle olsun didi 4. çün sulùÀn murÀd ol baĢı gördi úıral leĢkeri- 5. -nden bir kÀfir getürüp gösterdiler ol kÀfir ol baĢı görüp 6. aàladı úıral kendüdür didi andan bildiler úıral baĢıdur 7. sulùÀn murÀd yüz göge dutup óaúúa çoú çoú Ģükrler 8. idüp atdan inüp yüzini ùopraàa virüp secdeye 9. varup iki rekèat namÀz úılup óaúúa tażarruèlar 10. idüp baĢını secdeden úaldurup girü atına binüp 11. úıraluñ baĢını bir cidaya ãançup úaldurup münÀdì 12. úıldılar çaàırdılar úıral baĢıdur diyü leĢkerüñ içini 13. gezdürdiler mecmÿè çeriye gösterdiler girü ùaàılan leĢker 14. girü sulùÀn murÀduñ úatına cemè oldılar kÀfir çerisi 15. bu aóvÀli görüp yanúo melèÿna òaber virdiler yanúo hemÀn 51a 1. [úaç]maàa yüz dutdı çün kÀfir çerisi münhezim olup 2. [ùaàılma]àa baĢlayup ehl-i islÀm anı görüp her ùarafdan àÀlib 3. [olu]p úovmaàa gitdiler ehl-i islÀm kÀfir üzerine àÀlib 4. … anaùolu ve rÿm ili çerisi ve aúıncılar daòı òaberdÀr olup 5. [úÀfir]üñ ardınca hücÿm idüp zenbÿr bala üĢer bigi 6. [kÀfir le]Ģkerine üĢdiler yanúo pelìd hemÀn baĢını 110 aldı ve 7. [úaçd]ı úurtuldı çıúdı gitdi hemÀn maúãÿdı 8. … nuñ úıralı ele virüp kendü úıral olmaú idi 9. … dı oldı çün kÀfir leĢkeri münhezim olup 10. … èazab ve yeñiçeri mecmÿè óÀżır olan çeriler kÀfirüñ 11. … üzerine varup àÀyet ceng èaôìm olup 12. … èarabasını yaàma ve tÀlÀn idüp àÀzìler àanìmet mÀlı 13. … sulùÀn murÀduñ úatına geldiler bayrÀm úutlu olsun 14. … [mü]bÀrek ellerin sulùÀn murÀduñ elin öpüp bayrÀmlaĢdılar 15. [üç g]ün anda bayrÀm idüp dördünci gün varna 51b 1. àazÀsına àÀzìler bu àazÀya àazÀ-yı ilÀhì didiler feraólıú 2. ile münÀdìlıú ile göçüp edirneye geldiler ve edirnede 3. uàraĢ kim ceng oldı receb ayınuñ yigirmi ùoúuzında se- 4. -Ģenbih güninde hicretüñ sene 848 ve girü sulùÀn 5. murÀd edirnede bir úaç gün durup ãoñra begligi terk 6. idüp sulùÀn muóammede ıãmarlayup istiúlÀlì sulùÀn 7. muóammedi taóta geçürüp kendüsi maènisada varup 8. èìĢ èiĢrete meĢàÿl olup dünyÀdan elin çeküp 9. fÀriàü'l-bÀl olup oturup bunda sulùÀn muóammed 10. edirnede taóta geçüp kendü adına aúça kesdürüp úarÀr itdi 11. hicretüñ sene 848 vezìrleri òalìl pÀĢÀ úÀsım pÀĢÀ 12. ve ĢahÀbe'd-dìn pÀĢÀ girü begler begi oldı rÿm iline 13. sulùÀn muóammed pÀdiĢÀh olup óükm óükÿmet içinde 14. iken Ģehr-i edirne óarú olup tamÀm yanup bezzÀzis- 15. -tÀn44 içinde ketòüõÀ òoca úÀsım ve bezzÀzistÀncılar hep [veliyyu òırru? 848] 52a 1. idüp innÀ li'llÀhi ve innÀ ileyhi rÀcièÿn45 ùayyibe'llÀhu åerÀhu 2. ve ceèale'l cennete meåvÀhu46 muóarrem ayınuñ evvelinde 3. çehÀrĢenbih güninde óaú emrine vardı raómeten 4. vÀsièaten47 hicretüñ sene 855 sulùÀn murÀd òÀn 5. meróÿm otuz yıl beglik 44 Metinde "bezzÀztÀn" biçimindedir. 45 Bakara 156: “Biz bu dünyada Allah‟a kulluk için varız. Vakti geldiğinde de O‟na dönüp huzuruna çıkacağız.” 46 Toprağı bol olsun ve mekânı cennet olsun. 47 Bol rahmet 111 itdi raómetü'llÀhi èaleyh48 6. 31 üç ay 7. tÀrìó 8. sulùÀn muóammed bin sulùÀn murÀd taóta cülÿs úıldı sene 855 9. mersiye-i sulùÀn murÀd 10. çün bu resme oldı óükm-i pÀõiĢÀh Ģeh murÀda irdi fermÀn-ı ilÀh 11. tenk görindi kim aña iĢbu fenÀ dÀd virmez bì-gümÀn dÀrü'l-fenÀ 12. emn var ãanma bu yirde iy ulu kim ecel úoròusı vardur ùopùolu 13. yürek ölüm àuããasından ùolu bìm ne nebì buldı ne çÀre ne óekìm 14. úamusı bu miònetile öldiler nÀr bÀd ü úahrla òÀk oldılar 15. kimesne bu derde dermÀn bulmadı çÀresin bunuñ kimesne bilmedi 52b 1. hìç kimesne varmaz ol èuhdeye kim güĢÀyiĢ bula iĢbu èuúdeye 2. kimse kimseyi ecelden iy aòı úurtarımaz kim ùura bir gün daòı 3. irdügi dem Ģehlere virmez amÀn ger ferìdÿn ola ve ger nerìmÀn 4. iy nice çemĢìdler ve ger yolın urur iy nice [keyyÿslara]49 úa[r]Ģu ùurur 5. iy nice úayãerlerüñ úaãrın yıúar iy nice dÀrÀlaruñ dÀr[ın yıúar]50 48 Allah ona rahmet etsin. 49 Manisa nüshasında silinmiĢ olan bu ifade, Paris nüshasından tamamlanmıĢtır. 112 6. nice żaóóÀk aàladup durur iy hem nice kÀévus iñledüpdür zìr ü kem 7. nice rüstemleri ol baãup durur nice behrÀm yayını yasup durur 8. erd-Ģìrleri [ú]ılıpdur bu rÀh Àh bu ecel kim elinden Àh ü Àh 9. ne yirde adı añılsa yÀ ĢebÀb söz kesilür kimesne virmez cevÀb 10. óaúdur ölmeklik emÀn yoldaĢ òoĢ tÀ ki bundan gitmeyesin eli boĢ 11. cümle òalúa daòı iy rabbü'l-èibÀd51 sen refìú eyle emÀnı iètiúÀd 12. fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀt52 vir ãalavÀt ondan isterseñ necÀt 13. bu beyÀnsuz söze nice úalalum ĢÀh muóammed úıããasına gelelüm 14. çün sulùÀn murÀd meróÿm vefÀt itdi oàlı sulùÀn muóammed 15. taóta geçdügi vaút vezìrleri òalìl pÀĢÀ ve òÀdım pÀĢÀ ãaruca 53a 1. pÀĢÀyıdı isóÀú pÀĢÀ èazl olup anaùoluya 2. begler begi oldı ozàur oàlı èìsÀ beg èazl olundı çün 3. óÀl53 böyle olundı çün sulùÀn muóammed bin sulùÀn murÀd 4. muóarrem ayınuñ on altısında pençĢenbih güninde taóta cülÿs 5. úılup úaraman oàlı ibrÀhìm úaramanda óareket idüp sulùÀn 6. muóammed iĢidüp leĢkerini cemè idüp vezìrleri òalìl 7. pÀĢÀ ãaruca pÀĢÀ ĢahÀbe'd-dìn pÀĢÀ anaùolu 8. begler begisi úara beg leĢkerler óÀżır 50 Manisa nüshasında silinmiĢ olan bu ifade, Paris nüshasından tamamlanmıĢtır. 51 Kulların rabbi 52 Aruzun “fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀt” kalıbı. 53 Metinde “òÀl” biçimindedir. 113 olup úaraman vilÀ- 9. -yetine yürüyüp úaraman oàlı ibrÀhìm begle ceng 10. muóÀrebe idüp úaraman oàlı ibrÀhìm beg muúÀvemet 11. idemeyüp ãoñra ãuló olunup gelüp edirnede 12. yeñi sarÀy binÀ itdi hicretüñ sene 855 óaú taèÀlÀ kelÀm-ı 13. úadìmde daòı buyurmıĢdur kim 855 raómete rabbihi54 sulùÀn muóammed 14. ol ayetüñ ebced óisÀbında taóta geçmiĢdür ve girü 15. sulùÀn muóammed Ģehr-i úoãùanùin yanında boàaz kesen 53b 1. óiãÀrı yapmaàa úaãd eyledi anaùolu ve rÿm ili 2. çerilerini cemè idüp anaùolu begler begisi isóÀú pÀĢÀ 3. rÿm ili begler begisi úaraca beg vezìrleri òalìl pÀĢÀ 4. ve ãaruca pÀĢÀ zaànos pÀĢÀ hep pÀĢÀlar begler 5. bir yire gelüp yeñi óiãÀrı yapmaàa baĢladılar bünyÀdını 6. tamÀm geregi bigi úazdılar yigirmi úulaç miúdÀrı nÀgÀh bir 7. Àhen menì óammÀm úapusı çıúdı bilmediler anuñ tÀrìóini 8. kim ne zamÀnda yapılmıĢdur hemÀn bir óammÀm úapusıdur gö[r]- 9. -diler Àdemden öñdin veyÀ soñra yapılmıĢdur ol úubbeyi 10. daòı bünyÀdınuñ úızup úazup èÀúıbet óiãÀruñ 11. bünyÀdın urdılar her ùarafdan sancaú beglerine baòĢ 12. itdiler üç úuleleri her birini birer vezìrlere baòĢ 13. itdiler üç dört ayuñ içinde óiãÀrı muókem yapdılar 14. ùÀéiresine ùoplar úurdılar úara deñizden aú deñizden 15. gemiler geçürdmeyeler úoãùanùinüñ boàazını kesdiler mec[Àli] 54a 1. úalmadı hicretüñ sene 856 ve girü sulùÀn muóammed úosùanùin 2. almaàa úaãd eyledi eùrÀf-ı èÀleme nÀmeler perÀkende úılup 3. anaùoludan ve rÿm ilinden leĢkerler cemè idüp begleri 4. ve subaĢıları ve tìmÀr erlerini anaùoludan èazabından 5. ve rÿm ili èazabından ve daòı on biñ yeñiçeri àazÀ-yı 6. ekberdür diyüp ehl-i islÀma hücÿm òaber 7. olup Ģeyòlerden ve tekye niĢìn dervìĢlerden 8. ve abdÀllardan cümle óÀżır olup úoãùanùin 9. üzerine düĢüp bì-nihÀyet leĢkerler cemè olunup 10. ve daòı edirnede ejderhÀ55 peyker 54 Rabbinin rahmeti 55 Metinde “ejdeha” biçimindedir. 114 bigi ùoplar dökdürüp 11. edirneden56 tüfekleri ve topları çekdürüp 12. kendü daòı edirneden çıúup ol ùopları çeküp 13. bunca Àdemler çeriden ve èazabdan üĢüp ol ùopları 14. úoãùanùin üzerine iledüp ùopları úurdurup 15. her ùarafdan atılup Ģehr-i úoãùanùinüñ burclarını 54b 1. ve bedenlerini yaúup kÀfirlerden aórÿd kÀfirler içerüden cengle 2. ôafer bulımayup teküri àayret idüp amÀn 3. daòı dilemeyüp ol àayretle ceng idüp èÀúıbet 4. muóammed bin sulùÀn murÀd àayrete düĢüp óaú yolına 5. fì-sebìli'llÀh diyüp yaàma buyurup cebren ve úahren 6. her ùarafından leĢker üĢüp óiãÀruñ içine girüp 7. óiãÀr üzerinde kÀfirlerini úılıçdan geçürüp èÀúıbet 8. Ģehrüñ içine girü yaàma ve tÀlÀn úıldılar úızlarını 9. ve oàlÀnlarını ve èavretlerini esìr idüp ve mÀllarını 10. altundan ve incüden ve cevÀhirden tenkden ve filorìden 11. ve aúçadan ve metÀèdan her ne kim buldılar yaàmayıla aldılar ve 12. evlerini daòı ol óìnde dutan belÀdan dutalar Ģunuñ 13. gibi ehl-i islÀm àanìmet mÀlına àarú oldılar úosùanùin 14. bünyÀõ olalıdan iki biñ üç yüz dört yüz yıldan berü 15. cemè olan mÀl hep àÀzìlere naãìb olundı úosùanùin 55a 1. fetó olundı rebìèü'l-evvel ayınuñ yigirmi birinde seĢenbih güninde 2. ve andan sulùÀn muóammed úoãùanùin fetó idüp mayıs 3. ayınuñ on yedisinde seĢenbih gün elli gün egirtdiler 4. elli birinci gün fetó olundı ve andan ãoñra úalúup ibãaladan 5. göçüp varup inozı fetó itdi bu yıl varup inoz 6. úalèasın fetó itdi hicretüñ sene 857 Àyet-i úadìmde 7. daòı gelmiĢdür dirler úoãùanùinüñ alınmasına óaú 8. taèÀlÀ kelÀm-ı úadìminde buyurmıĢdur vardur 9. beldetün ùayyibetün57 tÀrìóinde vÀúiè olmıĢdur ve andan 10. ãoñra úoãùanùin alduàı demde vezìri òalìl pÀ- 11. -ĢÀyı óabs idüp ãoñra gelüp edirneden úule buràozında 12. óabs olup ãoñra gelüp meróÿm maàfÿr òalìl 13. pÀĢÀyı Ģehìd itdi 56 Metinde “eredirneden” biçimindedir. 57 Güzel belde 115 raómeten vÀsièaten nevvera'llÀhu úabrahu58 14. ve girü sulùÀn muóammed bin sulùÀn murÀd Ģehìd Ģehr-i 15. úoãùanùin fetó itdükden ãoñra ayaãofyayı görüp 55b 1. ve àarìb binÀlar görüp kelìsÀlar ve zìr-i zemennìler ve 2. àarÀyib èacÀyip reng-Àmìz mermerler görüp görüp 3. temÀĢÀ itdi müteóayyir ve òayrÀn olup úaldı diledi kim 4. ehl- i rÿmdan firengistÀn ruhbÀnlardan ve úasìs 5. bıùrìúlerinden ve tevÀrìó bilenlerden úoãùanùinüñ 6. binÀsı kimler binÀ itdiler ve kimler gelüp óükm itdiler kimler pÀdiĢÀh 7. oldılar anı bilmek istedi tevÀrìó bilenler rÿm 8. ve fireng ùÀéifesinden bıùrìúler keĢìĢler úasìsler 9. ve ruhbÀnlardan cümlesini cemè suéÀl itdi kim úoãùanùin 10. kimler binÀ itdiler ve kimler óükm itdiler anlar daòı bildüklerince kitÀ- 11. -blarında bulunanlardan ve tevÀtürle isnÀd59 olan òaberlerden 12. sulùÀn muóammede òaberler virdiler tÀrìó-i úoãùanùiniyye 13. aòbÀrda Ģöyle gelmiĢdür kim rÀvìler Ģöyle rivÀyet 14. itdiler kim óaú taèÀlÀ süleymÀn peyàÀmbere peyàÀmber- 15. -lik virdi süleymÀn peyàÀmber cemìèi inse 56a 1. ve cinne kim itdi dünyÀnuñ ne úadar pÀõiĢÀhları ve begler 2. varsa mecmÿè süleymÀna musaòòar olmıĢ idi hìç yir úalmadı kim süleymÀn 3. aña óükm itmeye meger kim maàrìb vilÀyetinde bir cezìre 4. vardı ol cezìrenüñ bir pÀdiĢÀhı vardı adına 5. [èankÿr] dirler idi ulu pÀdiĢÀh idi firengistÀn 6. [vilÀyeti]nde andan ulu pÀdiĢÀhdı yoàıdı yüz 7. [bi]ñ ere güci yeter idi ammÀ cebbÀrliginden ve tekebbürliginden 8. kimesneye baĢ indürmezidi süleymÀn peyàÀmber èaleyhi'- 9. -s-selÀm peyàÀmberliàin bilüp ve Ģevketin iĢidüp 10. ins ve cinne óükm itdügin bilmiĢ idi ve illÀ muùìè 11. olmazıdı süleymÀn peyàÀmber èasm didiler kim fülÀn 12. cezìre pÀdiĢÀhı muùìè olmaz serkeĢlik ider didiler 13. süleymÀn peyàÀmber èaleyhi's-selÀm dìvleri ve perrìleri 14. ve ins ü cinni cemè idüp ol cezìreye vardı 15. èankÿr bildi kim süleymÀn peyàÀmber gelür leĢkerini cemè itdi 58 Bol rahmetle Allah kabrini nurlandırsın. 59 Metinde “iånÀd” biçimindedir. 116 56b 1. süleymÀn peyàÀmbere úarĢu vardı bir biriyle buluĢup 2. èaôìm ceng itdiler èÀúıbet èankÿr baãılup leĢkeri tÀr 3. mÀr olup èankÿrı cengde dut…… 4. peyàÀmbere getürdiler süleymÀn peyàÀmber …… 5. islÀm èarż itdi èankÿr m…… 6. süleymÀn èankÿruñ baĢını kesdiler er…… 7. itdiler aldılar èankÿruñ mÀlını ve òazìnesini aldılar …… 8. süleymÀn peyàÀmber èÀle[yhi's-selÀm] …… 9. baòĢ itdi çün [èank]ÿruñ iĢi tamÀm o[ldı] ……10. bir ãÀóib-i [cemÀl]60 úızı vardı àÀyet óasnÀlardan 11. idi … meràÿb idi naôìri yoàıdı ol adın 12. Ģemsiyye diyü ad úomıĢlar idi ol süleymÀn peyàÀmbere getürdiler 13. süleymÀn peyàÀmber èaleyhi's-selÀm ol úızı gördi óüsnine 14. èÀĢıú oldı ol úızı getürüp kendüye nikÀó itdürdi 15. ol úızı àÀyet sevdüginden Ģöyle idi kim ol her ne 57a 1. [ma]úãÿdı olsa süleymÀn úatında maúbÿldı bir sözi 2. [iki]61 olmazıdı Ģemsiyye bir gün süleymÀn peyàÀmbere èaleyhi'- 3. -s-selÀm didi kim benüm içün bir sarÀy bir èÀlì úaãr 4. … bünyÀd id kim anuñ gibi èÀlì sarÀy köĢk hìç èÀlemi 5. … [o]lmaya dünyÀ yüzinde kimesne bünyÀd itmemiĢ ola 6. … [süleymÀn peyà]Àmber èaleyhi's-selÀm daòı dìvlere 7. perrìlere ve inse ve cinne óükm itdi kim bir havÀsı òÿb cennet 8. ãıfat yir buluñ kim anda bir èÀlì bünyÀd sarÀy idesiz didi 9. …yü ve perrìler èÀlemi geĢt itdiler èarab ve èacem hind ve sind 10. òıtÀy ve òotan çìn ve mÀçìn ve vilÀyet-i türkistÀndur 11. Ģarú ùarafıdur gezdiler hìç bir yir bulımayup èÀúıbet vilÀyet-i 12. [r]ÿm kim añılur yÿnÀnlar dimekle meĢhÿrdur aú deñiz 13. [kenÀ]rında bir havÀsı òÿb yir buldılar aydıncuú ùaàı dirler 14. [Ģim]diki èaãrda daòı vardur temÀĢÀlıú kim aydıncuúdadur 15. [aã]l binÀsı vardur ol temÀĢÀlıàı gezdiler dìvler varup 57b 1. ol yiri begendiler ol yire binÀ itmege meĢàÿl oldılar dìvler ve 2. perrìler ins ve cin èÀlemi geĢt idüp cezìrelerden kÿh-ı elbürz 3. ùaàından kÿh-ı úafdan bildükleri bulduúları 60 Manisa nüshasında silinmiĢ olan bu ifade, Paris nüshasından tamamlanmıĢtır. 61 Manisa nüshasında silinmiĢ olan bu ifade, Paris nüshasından tamamlanmıĢtır. 117 yirlerden mermer maèdeni 4. olan yirlerden envÀè rengìn mermerler bulup direkler kesüp 5. getürdiler bir yire cemè idüp óÀżır itdiler Ģimdi kim [aya]- 6. -ãofyada olan altı ãomaúì mermer direkler kim vardur 7. anuñ maèdeni kÿh-ı úafda olur dirler àayrı yirde olmaz 8. dirler ve illÀ maàrìb zemìnle óabeĢ vilÀyeti aralıàında v- 9. -ardur dirler vaútühÀ mıãra gemüyile getürürler imiĢ ve illÀ 10. bunuñ bigi cevherler degüldür dirler çün dìvler bulduúları 11. mermerleri bulup getürüp bir èÀlì úaãr köĢk bünyÀd itdiler kim 12. hìç dünyÀ yüzinde kimesne itmemiĢdür çünkim úaãr köĢk 13. tamÀm oldı yapıldı Ģemsiyye òÀtÿn gelüp köĢki begendi úarÀr 14. itdi úaldı bir nice zamÀn èÀúıbet Ģemsiyye ol yiri daòı 15. begenmedi süleymÀn peyàÀmbere didi kim beni beytü'l-muúaddese 58a 1. …h daòı ãoñra óükmi geçerdi ve èarabdan mıãrdan ve ĢÀmdan 2. … òarÀc alurdı bir gün yanúo bin mÀdyÀn aydıncuú taótında 3. [süley]mÀn peyàÀmberüñ binÀ itdügi úaãr içinde úarÀr idüp oturu- 4. -[rdı] bir gün nÀgÀh ol sarÀyda Ģemsiyye gömdügi pÿtı buldı 5. … idi kim dürr ü cevÀhirle bezenilmiĢ úıymetlü incülü laèl yÀúÿtla 6. …[i]di çün bunı yanúo bulup getürüp vezìrlerine virdi 7. [vez]ìrleri çün ol pÿtı görüp òayrÀn úaldılar yanúo bin 8. [mÀd]yÀn vezìrlerine eyitdi sizler daòı ne dirsiz dilerem kim 9. … daòı èÀlemde bir ad iĢleyem didi benüm daòı èÀlemde adum 10. … didi sizler ne dirsiz cevÀb viresiz didi meĢveret itdi 11. … yir èÀúl-ı kÀmil dÀnÀ vezìri vardı adına 12. [anu]ñ úatanvur dirler idi süleymÀn zamÀnında èankÿr cenginde 13. …di hem süleymÀn peyàÀmberüñ èaleyhi's-selÀm úuds-ı mübÀrekde binÀ 14. [it]dügi mescidi görmiĢ idi úatanvur vezìr eyitdi kim iy 15. ĢÀh-ı èÀlem Ģimdiki èÀlemde sen daòı zamÀnuñda süleymÀnsın 58b 1. bu zamÀnuñ Ģimdi süleymÀnısın didi nola sen daòı bir Ģehr bünyÀd 2. it kim èÀlemde añılasın didi yanúo bin mÀdyÀn er… 3. bir Ģehr binÀ itmege úaãd itdi yanúonuñ ili ve memleketi ve … 4. idi úıyÀsa gelmez idi tÀ óadda ungurus vilÀyetine ve firen[gistÀn] 5. ve maàrìbe tÀ èarab diyÀrına tÀ ùarabulusa ve dımıĢúa ve … 6. ve daòı èacem vilÀyetine 118 tÀ semerúanda varınca óükm ider idi [hind]- 7. -üstÀn deñizine varınca ve her memleket ve her vilÀyet kim d… 8. ve bulàÀr ve úıpçaú ve uyàur ve moàol vaútÀ ve tür- 9. -kistÀn ve òıùÀy ve òotan ve çìn mÀçìn ve fÀ- 10. -rs ve èırÀú ve belò mecmÿè türkistÀn vilÀyetine varınca 11. ve deĢt vilÀyetinden berü kim çerkezdür ve úırımdur ve 12. kefedür ve liyh ve úara boàdÀn aralıàı rÿs ve òurÿs 13. úara boàdÀn ve eflÀú ve ungurus ve çeyò ve alaman 14. ve andan añarusı mosúosdur ol daòı bir ùÀéifedür kim 15. bì- nihÀyet tÀ óadda deñize varınca bulardur kim andan öte Àdem zÀd 59a 1. diyü òaylì teĢvìĢ çeküp teftìĢ it… èÀúıbet bu beg 2. úayãerì beglerine òaberler gönderi62 kim pÀdiĢÀh bundadur 3. diyü baĢına bunuñ bigi óÀl gelmiĢ … ve andan ãoñra 4. bildiler gelüp … pÀdiĢÀhların buldılar pÀdiĢÀhı 5. … pÀdiĢÀh daòı úamu aóvÀlini didi vezìrler 6. daòı semèan ve ùÀèaten63 diyüp çün úudret böyle 7. gösterdi didiler vezìrler begler daòı ol yiri begendiler 8. bünyÀd urmaàa meĢàÿl oldılar yanúo bin mÀdyÀn 9. her ùarafuñ ve her memleketüñ pÀdiĢÀhlarına elçiler gönderi64 10. baña bunuñ gibi óÀl vÀúiè oldı bir Ģehr bünyÀd it 11. diyü imdi sizler daòı himmet idüp vilÀyet- 12. -lerüñüze ve memleketlerüñüzde olan bennÀlardan ve ıràad- 13. -lardan gönderesin dostlıú idesiz diyü 14. òaberler gönderdi hindüñ ve sindüñ òıtÀy ve òotan 15. çìn ve mÀçìn ve úıpçaú vaútÀ ve bulàÀr ve ùÀéife-i 59b 1. kenÀniyyeden ve aĢàÀniyÀn ve sÀsÀn ve sÀmÀn 2. ãafÀriyye ve daòı àÿriyye ve salàÿriyye ve ãafÀriyye 3. deylemÿniyye ve deĢt vilÀyeti vardur bu memleketüñ begleri 4. ve pÀõiĢÀhları ve daòı ungurus ùÀéifesinden ungurus 5. ve çeyò ve alaman ve lÀùìn ve mosúos ve úar… 6. ve vilÀyet-i maàrìb ve habeĢden mekke ve medìne ve mıãr 7. ve ĢÀm vilÀyetine gelince ol ùÀéifelerüñ pÀdiĢÀhları 8. ve begleri óÀllü óÀllince bennÀlardan ve ıràadlardan gönderdiler 9. geldiler ol bünyÀdını úazmaàa baĢladılar çün òandaúın 10. 62 -I ekinin iĢlevi için bkz. s. 56. 63 BaĢım gözüm üstüne! Hizmetinizdeyim. 64 -I ekinin iĢlevi için bkz. s. 56. 119 úazmaàa el urdılar ùaĢını ve kirecini ve cemìè esbÀbını 11. óÀżır itdileridi yıl tamÀmet úaydını gördiler çün sekizinci 12. yıl oldı yanúo bin mÀdyÀn bu memleketlerden gelen 13. bennÀları ve daòı ıràadlarını óÀżır olup cemè itdi yüz 14. biñ bennÀ ve iki yüz biñ ıràad ve úırú kez yüz biñ Àdem 15. cemè olup geldiler çün úandaúı úazmaàa baĢladılar 60a 1. yiri çün úırú arĢun úazdılar úırú arĢun 2. binÀ úazılduúda nÀgÀh bir Àhen menì úubbe çıúdı ol 3. úubbenüñ dÀéiresin úazdılar úırú arĢun miúdÀrı 4. úubbenüñ boyı çıúdı èÀúıbet úapusın bulup 5. [a]çdılar içinde deyyÀr nesne yoú ammÀ yedi yirde yedi 6. [bölü]k yediĢer kerkes Ģekl var mıúnÀùısdan düz- 7. -m[iĢ]ler üzerini elmÀsıla örtmiĢler úapunuñ yedi 8. …de bölük bölük ùurur ammÀ altı bölük kerkeslerüñ 9. [baĢlar]ı yoú bir bölükde olan yedi kerkeslerüñ daòı baĢı 10. [beĢi]nüñ baĢları yoú ammÀ iki kerkesüñ baĢları var 11. ve her bölükde olan kerkeslerüñ üzerinde birer levó 12. var tÀrìòleri yazılmıĢ úazılmıĢ ùurur aãılu çün 13. [le]vóleri gördiler alup naôar itdiler gördiler ne tÀrìò 14. …dügin bilmediler òayrÀn úaldılar èÀúıbet ol zamÀnuñ 15. [èuúa]lÀları kÀmilleri fÀżılları kim vardur eflÀùÿn 60b 1. óekìm ĢÀkirdlerinden idi eflÀùÿn daòı görmiĢdi 2. görmiĢi vardı ol levólerüñ ùÀrìólerin bilmeyüp 3. èaúlı Ģu ki irgürdiler kim óaú taèÀlÀ ulu pÀdiĢÀhdur 4. ne evveline èaúl iriĢür ve ne aòirine èaúl iriĢür 5. bì-zamÀndur bì-mekÀndur bì-niĢÀndur kimesne 6. óaúúuñ niteligine èaúl irmez óaú taèÀlÀ evvel bir ùÀéife 7. yaratmıĢ girü kendü bilür ol ùÀéife gelüp biñ yılda bir ker- 8. -kes düzüp ol úubbenüñ içine úorlar imiĢ çün 9. biñ yıl tamÀm ola anuñ baĢını kesüp giderüp ikinci kerke[s] 10. úorlar imiĢ çün iki biñ yıl ola bir kerkes daòı úor- 11. -larımıĢ èalÀ haõÀ her biñ yılda bir kerkes úorlar imiĢ 12. çün yedi biñ yıl tamÀm ola ol maòlÿú gidermiĢ 13. óaú taèÀlÀ girü bir maòlÿú daòı yaradurımıĢ ol maòlÿú 14. daòı gide bir ãÿretde daòı bir maòlÿú daòı gelürmiĢ bu 15. vechile yedinci bölük var altıncı kerkeslerüñ baĢları yoú 61a 120 1. hemÀn bir kerkesüñ baĢı var bundan bildiler kim úıyÀsıla altı 2. kerre altı ùÀéife ùoldı yedinci Àdem ãafì geldi 3. yÿnus emrem altı kez dünyÀ ùoldı yedinci Àdem ãafì 4. geldi didügi buyımıĢ Àdemüñ yaradılmasına ve daòı 5. èarĢ ve kürsì ve levó ve úalem ve yedi gökler ve yedi 6. yirler ve feriĢtehler ins ve cin vüòÿĢ ve 7. ùuyÿr ve cemìèi yaradılmıĢ kim vardur óażret-i risÀlet 8. efżalü'ã-ãalavÀt ekmelü't-taóiyyÀt65 kim anuñ gözinden 9. yaradılmıĢdur ve bu mecmÿè yaradılmıĢlar kim vardur anuñ 10. gelmesine sebeb idi òÀtemü'n-nebìdür óaú taèÀlÀnuñ 11. biñ bir adını ve kendüyi bilmek insÀnda òatm oldı 12. úıyÀmet óaĢrı ve neĢri insÀn óaúúında olmıĢdur 13. cennet ve cehennem daòı insÀn içündür ÀmennÀ 14. ve ãaddaúnÀ66 biz girü geldük kerkesler úıããa- 15. -sına kim èuúalÀ …… 61b 1. ol kerkesler Àdemi Àdem ãafì devrine dek gelince úırú 2. sekiz kerkes her birisi biñ yıl üzerine sene 48000 úırú 3. sekiz biñ olurmıĢ andan ötesin bilmediler kim dünyÀ 4. yaradılalı ne úadar yıldur allÀhdan àayrı kimesne bilmez bu- 5. -ña temåìl óażret-i risÀlet mefòar-ı mevcÿdÀt 6. ve ãıla-i ãalavÀtdur ol gice kim óażret-i cebreyìl èa[leyhi']- 7. -s- selÀm óażretden burÀú getürüp getürüp óaú óażretine 8. oúuyup mièrÀc gicesi mièrÀc èurÿc itdükde peyk-i cibrìl 9. bile sebèa-i semavÀt geçüp levó úalemi kürsì geçüp 10. èarĢe'l-èaôìme varduúda imÀm faòrì rÀzìden rivÀyetdür 11. óażret-i risÀlet èarĢuñ bir köĢesinde bir ulu deryÀ bigi 12. melÀéikeler ne eni var ne uzunı var ne ardı ve ne öñi 13. var Ģol úatı yaydan oú çıúmıĢ gibi bir birine baúmayup 14. gürÿh olup giderler óażret-i risÀlet bunlar 15. …… 62a 1. cebreéìl bu gürÿh feriĢtehleri kim vardur bunlar nedür nirden 2. gelürler ve nireye giderler didi óażret-i cebreyìl eyitdi 3. yÀ muóammed óaú taèÀlÀ ben úulı yaradılalı bunları böyle gördüm 4. böyle giderler bilmezem kim úandan gelürler ve úanda giderler 65 Duaların en faziletlisi, selamların en mükemmeli 66 Ġnandık ve kabul ettik. 121 didi 5. óażret-i muóammed bunlaruñ birine ãordı kim nirden gelürsiz 6. ve nireye gidersiz diyü bunlarÿñ hìç birisi cevÀb virmedi 7. óażret-i cebreyìl bunlara didi kim óażret-i risÀletdür 8. òÀtemü'n-nebìdür cevÀb virseñüz ne didi bunlardan 9. biri durdı óażret-i muóammede eyitdi yÀ resÿlu'llÀh 10. ne buyurursuz óażret-i resÿl eyitdi yÀ melek óaú 11. taèÀlÀ seni yaradılalı ne úadar yıldur kim gidersin nirden 12. geldüñüz ve nireye gidersiz didi ol melek eyitdi yÀ nebìyyü'- 13. -llÀh óaú sübóÀne ve taèÀlÀ ben úÿlını yaradılalı dört 14. yüz biñ yılda bir kevkeb yaratmıĢdur dört yüz biñ kevkeb 15. yaratmıĢdur kim óaú taèÀlÀ ol vaútden berü gezerin 62b 1. henüz bu araya Ģimdi geldüm bilmezem kim Ģimdiden 2. girü daòı nireye varurın bilmezem didi ve gitdi imdi 3. èazìzì men dünyÀnuñ evvelini ve Àòirini óaú taèÀlÀdan 4. àayrı kimesne bilmez lÀ yaèlemü'l-àaybe illÀ'llÀhu67 allÀh bÀúìdür68 5. hem ebeddür hem ezeldür hem aóaddur hem ãamed- 6. -dür bu melekleri hem yaratması hem bozması aña 7. ÀsÀndur óaú taèÀlÀdan àayrı hep fenÀdur 8. bÀúì allÀhdur kim aña zevÀl irmez ...... 9. birdür ol birligine Ģek yoú durur gerçi yañlıĢ söyleyenler çoú durur 10. biz girü úoãùanùinüñ binÀsı úıããasına gelelüm 11. çün yedi yıl ùaĢını ve kerbiçini ve kirecini óÀżır itmiĢlerdi 12. sekizinci yılda úırú kez yüz biñ er ve úırú biñ bennÀ 13. ve iki yüz biñ ıràad óÀżır dermiĢler idi bünyÀdını 14. uralar idi müneccimler úavlince bir sÀèat olurmıĢ otuz 15. yılda bir gelürmiĢ ol sÀèati gözleyüp dururlar idi ol 63a 1. sÀèat gele diyü kim binÀsın uralar idi ol Ģehrüñ 2. içinde minÀre bigi mìller yapdılar her mìlüñ üzerinde çañlar 3. aãdılar ol sÀèat gele ol binÀyı uralar çañları 4. çaldılar leĢker yirüñüzden óiãÀruñ bünyÀdını baràalar 5. ol güni gözleyüp usùurlÀbla müneccimler dürmiĢlerdi 6. henüz ol sÀèat gelmemiĢ idi Ģenbih gün 7. sÀèat-i merrìòde 67 Gaybı Allah‟tan baĢkası bilemez. 68 Metinde “bÀúıdür” biçimindedir. 122 úażÀ-yı ÀsmÀnì óükm-i rabbÀnì Ģöyle cÀrì 8. olmıĢ idi kim óaú taèÀlÀnuñ iĢine kimesne mÀniè olmaz 9. Àdem oàlÀnı ne úadar tedbìr iderse taúdìr anı menè 10. ider nÀgÀh havÀ yüzinden bir leylek bir ılanı götürüp 11. giderken yılan cÀn acısından69 ol çañuñ 12. birine doúundı çañuñ birisi öticek ol sÀèat 13. geldi diyü mecmÿè çañları çaldılar ol sÀèat geldi 14. diyü ol leĢker bir uàurdan ol binÀyı barúdılar henüz ol 15. sÀèat gelmemiĢ idi aãl-ı bennÀ gelüp pÀõiĢÀha 63b 1. çaàırup feryÀd eyledi eyledi feryÀd neylesün taúdìrde 2. olsa gerek idi pÀõiĢÀh àÀyet melÿl oldı 3. bildiler kim ol Ģehri òarÀb olmasınadur ãoñı 4. maèmÿr olmayısardur nÀçÀr bennÀlar binÀyı baràup 5. yapmaàa baĢladılar hemÀn dem úırú kez …… 6. ve úırú biñ bennÀ iki yüz biñ ıràad úırú …… 7. dÀéiresin tamÀm itdiler úırú günde úalèa ta[mÀ]m oldı 8. gün baĢına bir buràoz yapup üç yüz altmıĢ buràoz 9. her burúozuñ aralıàında otuzar bedenler itdiler ve altmıĢ 10. úapu itdiler her gün iki úapudan girüp çıúarlar idi 11. bir ayda altmıĢ úapu devr olurdı ve yüz kelìsÀ ve altmıĢ 12. biñ evler ve beĢ yüz kervÀn sarÀy ve yüz óammÀm 13. binÀ itdiler çün Ģehr tamÀm oldı gördiler mecmÿè 14. èarab ve èacem ve vilÀyet-i rÿm ve ungurus ve firengden 15. her ùÀéifeden çoú evler sürdiler ve Ģehrler sürdiler 64a 1. der-i úoãùanùinüñ tÀrìó beldetün ùayyibetün70 óisÀbınca olunmıĢ- 2. -dur rebìèü'l- evvelüñ yigirmi bir güninde seĢenbih 3. güninde fetó olundı hÀrÿnü'r-reĢìdüñ tÀrìóinüñ 4. sene 257 yılında vìrÀn úalmıĢıdı ãoñra gelüp efrenc-i 5. laèìn alup óükm itdiler altı yüz yıl fireng ve rÿm maèmÿr 6. itdiler àÀyet maèmÿriken sulùÀn muóammed gelüp fetó itdi 7. va'llÀhu aèlem lÀ yaèlemü'l-àaybe illÀ'llÀhu71 fetó olundı 8. Ģehr-i úoãùanùin ôÀhirÿn didiler tÀrìóin anuñ Àòirÿn 69 Metinde “aczcusından” biçimindedir. 70 Güzel belde 71 Allah en iyisini bilir. Gaybı Allah‟tan baĢka kimse bilemez. 123 857 9. mayıs ayınuñ 17 gün va'llÀhu aèlem bi'ã-ãavÀb hüve72 10. çün sulùÀn muóammed bu tÀrìóleri iĢidüp 11. óaúúuñ úudretine òayrÀn úalup óaú taèÀlÀya çoú 12. çoú Ģükrler itdi kendü ilinde fetó olund73- 13. -uàına bunca pÀdiĢÀhlar ol Ģehrüñ alınmasına 14. óasret gitdiler Ģehr-i úoãùanùini almaduúlarına èÀúıbet 15. sulùÀn muóammede naãìb oldı ol vaút vezìrleri 64b 1. òalìl pÀĢÀ ve ãaruca pÀĢÀ zaànos pÀĢÀ rÿm 2. ili begler begisi úaraca beg anaùolu begler begisi isóÀú pÀĢÀ 3. dirlerdi anlarıdı biz girü geldük sulùÀn muóammedüñ 4. úalan úıããasına sulùÀn muóammed úoãùanùini fetó itdükden 5. ãoñra lÀz eline vardı sivrice óiãÀrı iõ- 6. -vecen ve mul óiãÀrı iõvecen yellüc óiãÀrı fetó 7. hicretüñ sene 858 andan ã[oñra] …… 8. úarÀr itdi ãaruca pÀĢÀyı maèzÿl idüp yirine maómÿd 9. pÀĢÀyı naãb idüp zaànos pÀĢÀ óacca icÀzet virüp 10. bile gelüp gine dönüp óicÀza gitdi veliyyü'd-dìn oàlı ol vaút 11. òoca idi ve devletle úazan köyinden göçüp novabri fetóine 12. varduúda vezìrleri niĢÀncı ibrÀhìm pÀĢÀyıdı ve 13. maómÿd pÀĢÀyıdı faúd ve novabri óiãÀrını fetó itdi 14. tevÀbièle hicretüñ sene 859 gine vezìrleri niĢÀncı ib- 15. ibrÀhìm pÀĢÀyıdı ve maómÿd pÀĢÀyıdı ve girü de[v]letle 65a 1. edirneden ilk yaz novabri fetóine úalúup úazan köyine 2. dek zaànos pÀĢÀ ve novabri óiãÀrını fetó itdi 3. tevÀbièle hicretüñ sene 859 defèa belàrÀda vardı 4. alınmadı çoú ceng oldı ùoplarla óiãÀruñ 5. bir ùarafını yıúup alacaúları vaút begler begisi úaraca 6. beg meróÿm Ģehìd olup ãoñra óiãÀra yüriĢ 7. olduàı vaút yanúo melèÿn ungurus úıral idi 8. dinç leĢker óÀżır úılup nevbet nevbet getürüp 9. àÀyet ceng olunup sulùÀn muóammed kendüsi bile 10. óiãÀr cengine yürümeyüp içerüden ùaĢradan leĢkerler 11. yayan olup bir birini úırup kÀfir leĢkeri 12. melèÿnlar çoúluú gelüp yanúo pelìd daòı bile óiãÀrdan 13. 72 Allah doğru olanı en iyi bilendir. 73 Metinde “olundı” biçimindedir. 124 çıúup bizüm büyük ùopı baãup Ģol úadar ceng 14. oldı kim müselmÀnlardan kÀfirlerden òaylì Àdem 15. helÀk olup óiãÀr74 alınmayup sulùÀn muóammed daòı 65b 1. anı görüp allÀhuñ emriydi naãìb olmadı diyüp 2. óiãÀr üstinden dönüp gidüp ol óìnde 3. daòı ceng içinde yanúo melèÿna oú doúunup zaòmlu 4. olup bilinmeyüp bunlar reze-i àÀfilìn óiãÀr üzerinden 5. gidilüp ol zaòmdan yanúo melèÿn helÀú olup bu 6. ùarafdan sulùÀn muóammed gelüp úaraca beg meróÿm yirine 7. maómÿd pÀĢÀyı hem hem begler begi idüp zaànos pÀ- 8. -ĢÀ ve veliyyü'd-dìn oàlı aómed pÀĢÀ vezìrleri anaùolu begler 9. begisi isóÀú pÀĢÀyıdı ve hem bir yıl içinde iki úuyruúlu 10. yılduz doàdı gök yüzinde biri maàrìb ve biri maĢrıú 11. ùarafında hicretüñ sene 860 defèa muóammed sefer 12. itmeyüp oturdı dügün idüp sulùÀn bÀyezìdi 13. sünnet eyledi ungurusa ve arnavuda aúın virdi 14. begler ve vezìrler meõkÿr hicretüñ sene 861 defèa sulùÀn 15. muóammed mora vilÀyetine vardı körföz óiãÀrını 66a 1. ve vilÀyetini fetó idüp vezìr hem begler begi maómÿd pÀĢÀyı 2. rÿm ili çerisiyle lÀz iline gönderdi gügercinliki ve 3. vìrÀncayı ve daòı òaylì úalèalar fetó itdi anaùolu begler 4. begisi belàrÀd óavÀlisin kÀfir elinden aldı edirnede bit 5. pÀzÀrı ve taót-ı úalèa yandı bu yıl sarÀydÀr òamza beg 6. vezìrleri meõkÿr hicretüñ sene 862 defèa sulùÀn muóammed 7. leĢkerler cemè idüp semendre üzerine vardı úoca 8. despot úavminden bir be-nÀm kÀfir dizdÀrmıĢ semendreyi 9. ol kÀfir kendüzi virdi ol vaút lÀz ili sancaàını 10. [mi]nnet oàlı muóammed bege virdi óasan beg oàlı èìsÀ bege 11. ungurusı aúın virdi evrenos oàlı èìsÀ bege daòı 12. arnavud vilÀyetine aúın virdi rÿm ili begler begisi maómÿd 13. pÀĢÀ hem vezìr idi anaùolu begi saraydÀr òamza beg hicre- 14. -tüñ sene 863 defèa sulùÀn muóammed moraya vardı 15. mora vilÀyetini alup inebaòtı óiãÀrını aldı ve ol 66b 74 Metinde “óiùÀr” biçimindedir. 125 1. yıl ramażÀnuñ 29 güninde cumèa gün gün ãabÀó gün 2. dutuldı vezìrleri meõkÿr hicretüñ sene 864 sulùÀn cem 3. bu yıl vücÿda geldi sene 864 defèa sulùÀn muóammed anaùoluya 4. geçüp rÿm ili çerisiyle ve anaùolu çerisi begler begi gedük 5. aómed idi varup úaãùamonıya ve ãinop Ģehrini ve daòı 6. ùırabozonı fetó idüp úaãùamonı begi ismÀèìl begi getürüp filibeyi 7. virüp oàlı ve úızıyla filibede úarÀr idüp tÀ bunda [ve]fÀt idicek 8. niceye dek ve ùırabozan tekürini daòı getürüp bir úaç gün durup 9. èÀúıbet ãoñra úaydını görüp rÿm ili begler begisi maómÿd 10. pÀĢÀ hem vezìri isóÀú pÀĢÀ ó…… 11. ùırabozon yevmü'l-erbaèa eå-åÀliå ve'l-èiĢrìn75 mÀh-ı rebìèü'l-evvelüñ 12. mÀh-ı rebìèü'l-evvel ve'l-èiĢrìn76 fetó olunup gelüp edirnede úarÀr itdi 13. hicretüñ sene 865 defèa sulùÀn muóammed eflÀàa 14. sefer idüp geçüp ùıraúul oàlı úazuúlu melèÿnla ceng idüp 15. úazuúlu voyvoda laèìn yüze yüz gelmeyüp giceyile dön 67a 1. bosna ve hersek ve úoca ilini tamÀm musaòòar itdi yayca óiãÀrı 2. almayup rÿm ili begi maómÿd pÀĢÀ vezìri isóÀú pÀĢÀ 3. anaùolu begi gedük aómed idi tamÀm bosnayı fetó idüp gelüp 4. úoãùanùinde úarÀr itdi hicretüñ sene 869 yayca óiãÀrını 5. almayup ãoñra kÀfirler gelüp üzerine düĢüp almayup kÀfire Ģikest vaúiè 6. olup gitdi defèa sulùÀn muóammed úoãùanùinde úarÀr-ı 7. sefer itmedi begleri vezìrleri meõkÿr hicretüñ sene 870 8. defèa sulùÀn muóammed arnavuda sefer itdi yuvan vilÀyetini tamÀm 9. musaòòar idüp gelüp filibede úarÀr itdi ol yıl vebÀ-yı ekber 10. oldı filibede bir úaç gün ùurup gelüp edirnede úarÀr daòı 11. andan geçüp úoãùanùinde úarÀr itdi hicretüñ sene 871 defèa 12. girü arnavuda sefer itdi yuvan illerin alup geldi úoãùanùinde 13. úarÀr itdi hicretüñ sene 872 defèa sulùÀn muóammed úaramana 14. sefer itdi úaraman vilÀyetinde varup úavala óiãÀrını fetó 15. idüp gelüp gidüp girü ol yıl vezìri isóÀú pÀĢÀyı 67b 75 ÇarĢamba günü yirmi üçüncü gün 76 ve yirmi 126 1. úapu … …rup anaùolu begler begisi gedük aómedi anaùolu77 2. çerisiyle varup eregli ve aúsarÀyı fetó itdiler vezìrleri 3. isóÀú pÀĢÀ rÿm muóammed maómÿd pÀĢÀ gelüp èazl oldı 4. hicretüñ sene 873 tetebbuèan defèa sulùÀn muóammed sefer 5. itmeyüp úosùanùinde úarÀr idüp rÿm muóammed pÀĢÀ vezìri 6. úaramana gönderdi varup mut óiãÀrını yapdurdı rÿm 7. ili begler begisi òÀã murÀd anaùolu begler begisi gedük aómed vezìr- 8. -leri isóÀú pÀĢÀ rÿm muóammed hicretüñ sene 874 defèa 9. sulùÀn muóammed iàribosa sefer itdi sulùÀn muóammed úurudan 10. vezìri maómÿd pÀĢÀ gelibolıdan dört yüz yigirmi pÀre gemi deñiz 11. yüzinden maómÿd aàa idi èazabılan gemilerle on on iki biñ èazab 12. bile iàribos úalèasına varup üzerine düĢüp rÿm ili begler 13. begi çerisi òÀã murÀdla ve anaùolu çerisi gedük aómedle iàri- 14. -bos úalèası üzerine düĢüp èaôìm ceng olup ùoplar úurulup óiãÀruñ 15. bir ùarafını yıúup úalèa zebÿn olup deñiz yüzinden fireng gemileri fir- 68a 1. firengistÀndan yardıma gelüp sulùÀn muóammed gemileri úarĢulayup 2. deñizüñ iki ùarafından ùoplar úurdurup fireng gemilerini getürdmeyüp 3. iàribos úalèası zebÿn olup bu zebÿnlıàla muùìè olma- 4. -yup èÀúıbet sulùÀn muóammed fì-sebìli'llÀh diyüp 5. yaàma buyurup àazÀ-yı ekberdür diyüp yüriĢ idüp úalèayı 6. cebrle alup fetó idüp muóarrem ayınuñ üçünci gün cumèa 7. gün fetó-i iàribos vilÀyetle tamÀm musaòòar itdi hicretüñ sene 875 8. iàribosuñ fetóini dirseñ [hemÀn]78 didiler tÀrìó aña òayr-ı deyyÀn 9. defèa sulùÀn muóammed úoãùanùinde úarÀr itdi aúça kesdürdi 10. anaùolu begler begisi gedük aómed vezìr oldı vardı èalÀyyayı 11. óiãÀrını fetó itdi yirine anaùolu begler begisi dÀvud pÀĢÀ 12. rÿm ili begler begisi òÀã murÀd hicretüñ sene 876 13. defèa sulùÀn 77 Metinde “anaùoùo” biçimindedir. 78 Manisa nüshasında yazılmamıĢ olan bu sözcük, Paris nüshasından alınmıĢtır. 127 muóammed úosùanùinde úarÀr idüp vezìri 14. gedük aómedi úaramana gönderüp varup gevele ve görgöz óiãÀ- 15 óiãÀrlarını fetó idüp gelüp ol yıl uzun óasan çerisi 68b 1. gelüp imirze beg didükleri begler begisi uzun óasanuñ úaóbe zen 2. toúat Ģehrini yaàma ve tÀlÀn idüp andan ãoñra bu ùarafdan 3. daòı yÿsufca beg didükleri úırúlar çerisiyle úaraman vilÀyetine 4. varup sulùÀn sulùÀn muóammed oàlı sulùÀn muãùafÀ 5. çelebiyi úaraman leĢkerle anaùolu begler begisi dÀvud pÀĢÀ ana- 6. -ùolu leĢkerle varup yÿsufca beg üzerine Ģebòÿn idüp yÿsufça 7. beg úaóbe zeni çerisini ãıyup úırup úovup yÿsufca beg esìr 8. olup dutulup úoãùanùinde sulùÀn muóammede getürüldi andan 9. gelibolıdan úulesinde òabs olundı bir niçe müddet yatduúdan 10. ãoñra yÿsufca begi aàırınca ãatdılar toúat Ģehrinüñ kìnini aldılar 11. hicretüñ sene 877 defèa girü sulùÀn muóammed leĢkerler cemè 12. idüp rÿm ilinden anaùoludan ve on biñ èazab ve on 13. biñ yeñiçeri ve serf leĢkerin bu sene ve maómÿd aàa èazablar aàa- 14. -sıydı ve mora leĢkerini ve úaraman leĢkerin ve rÿm leĢkerin 15. ve úasùamonı ve ãinop ve ùırabozon leĢkerin ve on biñ daòı 69a 1. [muóa]mmedüñ vezìri maómÿd pÀĢÀ ve anaùolu begler begisi dÀvud pÀĢÀ 2. úalan begler tedbìr idüp anaùolu leĢkeri ve rÿm ili leĢkeri 3. sulùÀn muóammed ve oàlı sulùÀn bÀyezìd ve sulùÀn muãùafÀ 4. her ùarafdan yürüyüp uzun óasan üzerine hücÿm idüp uzun 5. óasanuñ gözine èÀlemi ùar gösterüp uzun óasan bir 6. [èa]ôamet ceng görüp úaçup gidüp ve uzun óasan oàlı 7. zeynelüñ baĢı kesilüp tatar leĢkeri münhezim olup bunca 8. tatar leĢkeri úılıçdan geçüp sulùÀn muóammed leĢkeri uzun óasan 9. [le]Ģkerini ardınca úovagidüp uzun óasana iriĢmeyüp 10. [u]zun óasanuñ ordusına varup ordusını yaàma ve tÀlÀn 11. idüp ve ùuròÀn beg oàlı èömer beg esìr olmıĢ iken óÀcı aómed 12. pÀĢÀ görür ki oàlı bir úaç begler esìr olup gine óaú taèÀlÀ rÀst 13. [ge]türüp uzun óasan ordusında 128 bulunup èömer beg òalÀã 14. olup uzun óasan hezìmet olup ve yanãureke'llÀhu naãran 15. èazìzen79 Àyetüñ óisÀb-ı óurÿfında óurÿf óisÀbında tÀrìó [èaddedehÿ 878] 69b 1. vaúiè oldı hezìmet uzun óasan rebìèü'l-evvel ayınuñ on 2. ùoúuzında cumèa güninde hicretüñ sene 878 maómÿd pÀĢÀ 3. èazl olundı defèa sulùÀn muóammed edirnede ve úoãùanùinde 4. úarÀr idüp Ģöyle kim sulùÀn muóammed uzun óasana gitdükde 5. ungurus elçisi gelmiĢ idi ol elçiyi bile alup gitmiĢleridi uzun 6. óasan iĢi tamÀm olduúda elçi óaúÀret idüp göndermiĢlerdi 7. ol elçi bu ùarafda olmaàın ungurus vilÀyeti emìn olup 8. otururlardı elçimüz türkdedür diyü maàrÿr olmıĢlardı 9. ol vaút miòÀl oàlı èalì beg perançova sancaàın yirdi 10. ungurus elçisi gelüp belàrÀda girdügi gün idi miòÀl oàlı èalì beg yedi 11. biñ aúıncı ve rÿm ili ùovucaları bıranocodan daòı üç biñ 12. kÀfirler cemè idüp varup pojajan óiãÀrı öñinden 13. geçüp feròÀl ãuyı dirler bir ãu var ol ãu üzerinde ol 14. gice úonup yarındası gün gidüp ungurus vilÀyetinde altı gün 15. yürüyüp kiriĢ ãuyı dirler iki ulu ãu vardur ol ãuyı hergiz 70a 1. türk gelmiĢ degüldür ol iki ãuları geçüp ungurusuñ bir taòtı daòı 2. var ol Ģehre vırat dirler ulu Ģehrden bÀzergÀn Ģehri- 3. -dür mÀllu muèaôôam Ģehrdür ungurusuñ varlıàıdur dip firengistÀnda 4. baàlanan úumaĢ anda baàlanur bendergÀhdur miòÀl oàlı àÀzì èalì beg 5. ol iki ãuları geçdükden ãoñra vırat Ģehrinüñ ardından gelüp 6. Ģehrüñ òaberi yoàiken sekizinci gün diyince àÀzìlere segirdim 7. virdi gelüp vırat Ģehrini yaàma ve tÀlÀn idüp ve ilini 8. [vi]lÀyetini òarÀba ol Ģehrden ol mÀl çıúardılar kim óisÀbını allÀh bile ve 9. [da]òı mÀldan filorìden ve envÀè úumaĢlardan àayrı àÀzìler esìrler dutdılar 10. …nde geóurde yaènì iskelede otuz iki biñ esìrüñ bÀcın aldılar dirler 11. sene 879 ve girü sulùÀn muóammed bu yıl begler begi òÀdım süleymÀn pÀĢÀyı 12. sikenderiyye üzerine gönderdi ùoplar ve tüfekler ve yeñiçeri ve èazabdan 13. ve rÿm ili çerisi sikenderiyyenüñ 79 “Allah ona güçlü bir Ģekilde yardım etsin.” 129 bir ùarafını yıúup òarÀb idüp 14. ve ol óìnde sulùÀn muóammed úosùanùinde vezìri maómÿd 15. pÀĢÀ meróÿm Ģehìd eyleyüp rebìèü'l-evvelüñ üçünci güninde yekĢenbih 70b 1. gün óaú emrine varup raómeten vÀsièaten80 ve girü bu ùarafdan süleymÀn 2. pÀĢÀ sikenderiyyeyi almayup üzerinden göçüp gelüp úara boàdÀna sefer 3. idüp varup úara boàdÀn üzerinde úara boàdÀn leĢkerle buluĢup 4. àÀyet ceng idüp zemherì vaúti úıĢ àÀyet ãovuú olup 5. zebÿn olmıĢ yoràun leĢker sikenderiyye seferin çekilmiĢdür 6. Àòir ôafer bulmayup úıĢ zaómetinden leĢker muúÀvemet idemeyüp Ģikest 7. vÀúiè olup süleymÀn pÀĢÀ gelüp yevmü'l-erbaèa eå'åÀliå81 mÀh-ı rÀmażÀn- 8. -ü'l-mübÀrek ve sulùÀn muãùafÀ úaramanda durup úavlaú óiãÀrın fetó idüp 9. ol óìnde gelüp vefÀt idüp idüp raómeten vÀsièan82 cem úaraman 10. taótına geçüp sulùÀn oldı sene 879 bu defèa süleymÀn pÀĢÀ gelüp girü 11. edirnede ve gedük aómedi úaramana gönderüp varup silifkeyi menyÀnı 12. ve irmeneki óiãÀrları alup anaùolu begler begisi dÀvud pÀĢÀyıdı hicretüñ 13. sene 879 defèa sulùÀn muóammed muóammed úoãùanùinde úarÀr 14. idüp vezìri gedük aómedi gemilerle deñiz yüzinden on biñ 15. èazab ve on biñ yeñiçeri ve girü bunca leĢker cemè olup kefeye 71a 1. ve türkmenden ÀòiryÀnlar meõhebsüzler leĢkerümüzüñ 2. nıãf miúdÀrı ol ùÀéife idi anlaruñ Ģerrinden idi kim 3. leĢkerümüze bunuñ bigi óÀdiåe83 oldı nitekim 4. ibrÀhìm peyàÀmber zamÀnında nemrÿd bigi ve mÿsÀ zamÀnında 5. úıbùìler pÀdiĢÀhı firèavn bigi kim nemrÿdla firèavnuñ èÀãilıàı 6. ucından bunca leĢkeri kim siñek ile kimi ãuyıla àarú 7. olup helÀk oldılar tÀ kim mÿsÀ peyàÀmberden ãoñra yÿĢaè 8. ……riyle àazÀ iderdi bir vaútde bir àazÀya 9. ……ye niyyet itdiler hìç iĢleri rÀst 10. ……à oldı yÿĢaè peyàÀmber óaú taèÀlÀya 11. ……m eyitdi yÀ rabb óikmet nedür kim senüñ 12. emrüñ ile àazÀya 80 Bol rahmet 81 ÇarĢamba günü üçüncü gün 82 Bol rahmet 83 Metinde “òÀdiåe” biçimindedir. 130 geldük bu vÀúıèa nedür didi óaú ùarafından 13. óiùÀb geldi leĢkerüñi teftìĢ it zinÀ itmiĢ kimse vardur 14. anı bul didi yÿĢaè peyàÀmber leĢkerini òÀżır itdi teftìĢ 15. itdiler èÀúıbet bir kiĢi buldılar kim ol leĢker içinde zinÀ itmiĢdi 71b 1. ol kiĢiyi bulup úatl itdiler andan düĢmene ôafer buldılar imdi 2. èazìz bir leĢkerüñ içinde bunca fesÀd ola ol àazÀ rÀst gelmez 3. imdi èazìzler àazÀya giden kiĢi òayr niyyetle gitmek gerekdür 4. çün leĢkerü[müz] bu àurÿrluàla yürüdiler úara boàdÀn ãınurından 5. girdiler anlar daòı talayup gidüp liyh vilÀyetine girdiler 6. liyh vilÀyeti úavmi daòı türk gelür diyü ürkdiler ãarplıú yirlere 7. gitdiler vilÀyeti ısuz úodılar leĢkerümüz daòı vilÀyet 8. ısuz buldılar evlerini ve köylerini vilÀyetini yıúup… 9. ısuz úodılar bulduúları olancasını alup … 10. olanca esìri malúoç oàlı daòı güci … 11. elinden aldı cebrle ve gidiĢde ve geliĢde daòı bir bahÀne 12. idüp eyü atlar bulduúlarını aldılar daòı niçe bunuñ bigi óÀdiåler 13. itdiler geliĢde yolda Àdemìleri durup gözi yeñdükleri 14. Àdemìlerüñ kiminüñ atın kiminüñ esìrin aldılar esìrini atını 15. virmeyenleri úatl itdiler göziyle görenler gelüp bunda ĢehÀdet 72a 1. beĢ úulaç ve deriñligini daòı on úulaç ölçdük didiler ve 2. úalèasınuñ tÀrìóini bulup oúumıĢlar görmiĢler biñ yüz on 3. iki yıl imiĢ dirler meger òalìfeler zamÀnında maàrìb pÀdi- 4. -ĢÀhı gelüp óiãÀr idüp almayup haõÀ úalèa-i metìn 5. diyü ad úomıĢ èarab dilince metìn dimek muókem dimek olur 6. ãoñra àalaù moton dimiĢler fireng ùÀéifesi úalèa-i moton 7. dimiĢler bu muókemlikle bu ãarplıgıyla içi ùaĢı pür-yaraú 8. ve içi ùopùolu pür- Àdem mÀl ve òazìneye bì-nihÀyet biñ yüz 9. on iki yıldan berü kimse anı fetó itmemiĢ dirler imdi 10. èazìzler nitekim úoãùanùin sulùÀn muóammede naãìb 11. olup aú kerme ve kili ve úalèa-i moton daòı sulùÀn 12. bÀyezìde naãìb oldı úalèa-i moton rivÀyet iderler 13. Ģunuñ bigi ãarp imiĢ kim meger kim óaú taèÀlÀ ùarafından 14. bir òıĢm ola lÿù peyàÀmber zamÀnındaàı bigi bir zelzele ola 15. aĢaàa geçe yoòsa cengle savaĢla alınacaú úalèa degüldür 131 72b 1. dirler allÀhuñ luùfı ve keremi ola ve peyàÀmberüñ muècizÀt ve ere- 2. -nlerüñ himmeti ve müĢtehidlerüñ duèÀsı sulùÀn bÀyezìdüñ devletiydi 3. óaú taèÀlÀ ÀsÀnlıàla virdi óaúúuñ luùfı ve keremi çoú hemìĢe 4. èìsÀyìlerüñ baĢı aĢaàa ola àÀzìlerüñ úılıç üstün ola 5. inĢÀ- allÀhu taèÀlÀ84 imdi èazìzler çün leĢkerümüz 6. úalèa-i moton úırú úırú beĢ gün egirtdiler õi'- 7. -l-óicce ayınuñ Àòirine dek úalèa-i moton ùopla dögdiler çün 8. mÀh-ı muóarrem ayı girdi àurre-i seĢenbih pÀdiĢÀh- 9. ü'l-islÀm ve'l-müslimìn ebeddehu devletehu85 varup moton úalèası 10. üzerine úarĢusında bir yüksek depe üzerinde úonup temÀ- 11. - ĢÀ idüp dururken nÀgÀh deryÀ yüzinden kÀfirlerüñ 12. on yedi pÀre mÀéuna ve barça ve yigirmi üç köke ve yigirmi úadıràa 13. cemèan altmıĢ pÀre gemiler pür-yaraúlu ùoplu tüfeklü zenbereklü içi 14. kÀfirler ùolu gelüp yaènì óiãÀra girüp yardım idelerdi 15. bu ùarafdan bizüm àÀzìlerümüz daòı bu aóvÀl bulup anaùolu èazabıyla 73a 1. óiãÀruñ bir ùarafın yıúup çoú ceng idüp óiãÀra 2. yüriĢ idüp çoú Àdem helÀk olup Àòirü'l-emr óaúúuñ 3. emridür alınmayup gelüp gidüp bu ùarafdan daòı vezìr 4. gedük aómedüñ aómed daòı deñiz yüzinden avlonyadan gemilerle 5. varup polya adasını alup úalèasını fetó idüp anaùolu 6. begler begisi rÿm muóammed rÿm ili begler begisi dÀvud pÀĢÀ 7. vezìrleri muóammed çelebi veled-i molan ve isóÀú pÀĢÀyıdı hicretüñ 8. sene 885 ve girü sulùÀn muóammed meróÿm anaùoluya geçüp úoãùanùinden 9. rebìèü'l-evvelüñ üçünci güninde pençĢenbih günde hicretüñ sene 886 10. yılında tekür çayırında ikindü vaútinde sÀèat-i merrìòde maàfÿr 11. meróÿm saèìd Ģehìd Àòirete naúl idüp ùayyibe'llÀhu 12. åerÀhu ve ceèale'l-cennete meåvÀhu nevvera'llÀhu úabrahu raómeten 13. vÀsièan86 çaròa ãor kim Ģah muóammedi nitdi 14. ecel úurdı gelüp anı da yutdı 15. neler úıldı cihÀnda gör ki nitdi 84 Allah dilerse 85 Ġslam ve Müslümanların padiĢahı. Allah hükümdarlığını ebedî kılsın. 86 Toprağı bol olsun ve mekânı cennet olsun. Bol rahmetle Allah kabrini nurlandırsın. 132 cihÀn ùoymadı bu geldi gitdi 73b 1. úaçan kim òalel bulmaú ister esÀs ne dÀnende úalur ne dÀneĢinÀs 2. vezìrleri niĢÀncı muóammed pÀĢÀ veled-i molan maènìsi çelebi muóammed pÀĢÀ 3. Ģehr-i úoãùanùin kim ol itdi àazÀyı virüp èuúbÀda ol buldı beúÀyı 4. raómet itsün óaú cümle anuñ evlÀdına etbÀèına eĢyÀèına ensÀbına 5. ecel òamrın içüp sulùÀn muóammed 6. úodı tÀrìóini èÀlemde maòmÿr 886 7. sulùÀn muóammed bin sulùÀn murÀd otuz bir yıl iki ay üç gün 8. beglik itdi bu iĢ üzre çünkim döner rÿzgÀr 9. eyü ad senden gerekdür yÀdigÀr çün sulùÀn muóammed 10. dünyÀdan naúl itdi yeñiçeri gelüp úoãùanùinde yahÿdìler evlerini 11. yaàma ve tÀlÀn adına Ģehrüñ cimrìleri ve be-dev- 12. -letleri bunca bì- saèÀdetleri úarıĢup yaàma itdiler òaylì müselmÀn 13. öldi ve dükkÀnları daòı bile yaàmada gitdi ve vezìri manla 14. oàlı muóammed pÀĢÀyı Ģehìd idüp evini yaàma idüp ve ãoñra 15. rebìèü'l-evvelüñ on ùoúuzında Ģenbih güninde sulùÀn bÀyezìd 74a 1. ibn sulùÀn muóammed taóta cülÿs úılup bir úaç gün ùurup rÿm ili 2. begler begisi dÀvud pÀĢÀ èazl olup yirine yaóya pÀĢÀ olup anaùolu begler 3. begisi arnavud sinÀn dirler ãofya göndürüp varup ãofyada 4. ùurup bu ùarafdan úarandaĢ cem sulùÀn úaraman taótında úarÀr 5. itmiĢ iken bir úaç müfsidler sözine uyup úaramandan gelüp 6. leĢkerle òurÿc idüp bursa Ģehrine gelüp 7. úarÀr idüp burãada olan òazìneden bulduàını alup 8. ve daòı òalúından òaylì mÀl alup sulùÀn bÀyezìd daòı 9. bunı iĢidüp vezìri gedük aómedi polya arasından getürüp 10. sulùÀn bÀyezìd daòı çeriler cemè idüp úapu òalúıyla ve yeñi- 133 11. -çeriyile úoãùanùinden göçüp sulùÀn cem üzerine varup 12. cem sulùÀnla berÀber ùurup ceng muóÀrebe idüp arada bunca 13. Àdemler helÀk olup èÀúıbet cem sulùÀna Ģikest vÀúiè o- 14. -lup cem sulùÀn buruãadan úaçup girü úaramana 15. varup sulùÀn bÀyezìd ardınca varup sulùÀn 74b 1. cem úaraman vilÀyetinden çıúarup sulùÀn cem ãoñra mıãr 2. sulùÀnına varup andan óicÀza gidüp sulùÀn 3. bÀyezìd girü gelüp úoãùanùinde úarÀr idüp vezìri 4. gedük aómed pÀĢÀya leĢkerler úoĢup úaramana úaraman 5. vilÀyetine gönderüp üzerindeyiken bu ùarafdan efrenc-i laèìn 6. leĢkerin cemè idüp gelüp polya úalèasını óiãÀr 7. idüp cebrle úalèayı alup bunca müselmÀnlar esìr olup 8. bu ùarafdan gedük aómed úaraman vilÀyetini ve varsaàı fetó idüp 9. gelüp edirnede ve úoãùanùinde úarÀr idüp sulùÀn 10. bÀyezìdle hicretüñ sene 886 defèa girü sulùÀn bÀyezìd óalleda'llÀhu 11. salùanatahu87 leĢkerler cemè idüp úaramana sefer idüp 12. úarandaĢ cemle buluĢmaga88 varup sulùÀn cem òicÀzdan 13. gelüp girü úaraman vilÀyetine varsaú ve ùuràud oàulları 14. ve boy boy begler sulùÀn cemle ittifÀú idüp sulùÀn 15. bÀyezìdle girü ceng muóÀrebe idüp èÀúıbet cem sulùÀn 75a 1. Ģikest vÀúiè olup sulùÀn cem úaçup deñiz yüzinden 2. firengistÀna varup firengistÀn vilÀyetinde fireng-i laèìn 3. anı óabs idüp úandalıàı bilinmeyüp sulùÀn bÀyezìd girü 4. úoãùanùinde gelüp úarÀr idüp ramażÀnuñ evvelinde 5. edirneye gelüp ĢevvÀl ayınuñ altıncı güninde yekĢenbih gicesinde 6. meõkÿr leylde altı sÀèat geçdükde sÀèat-i züòalde 7. nefs-i edirnede yeñi sarÀyda vezìrleri ve ekÀbirleri cemè idüp 8. ekÀbirleri óilèatleyüp bu maóalde meclis-i Ģürbde meróÿm 9. maàfÿr saèìdü'Ģ-Ģehìd89 gedük aómedi Ģehìd eyleyüp 10. ĢühedÀ mertebesin bulup taúdìrde òoõ vardı 11. sulùÀn bÀyezìdüñ elinden ne 87 Allah saltanatını ebedî kılsın. 88 “ ّك شً ون .biçiminde yazılmıĢtır ”ت 89 Kutlu Ģehit 134 gelür hükm allÀhuñdur e'l-hükmü li'llÀhi'- 12. -l-èaliyyi'l-kebìr90 gedük aómed yirine dÀvud pÀĢÀ geldi 13. anaùolu begi arnavud sinÀn dirler ve rÿm ili begler begisi 14. yaóya pÀĢÀ vezìri isóÀú pÀĢÀ ve dÀvud pÀĢÀ hicretüñ sene 887 15. defèa girü sulùÀn bÀyezìd èazze naãruhu91 ãofya ùarafına 75b 1. çıúup ãofyada durup rÿm ili begler begisi yaóya pÀĢÀ 2. ve anaùolu begler begisi arnavud sinÀn iki begler begisi leĢker ile 3. göndürüp morava üzerinde olan iki óiãÀrları ve ùÀyiresini 4. yapdurup cemÀõiyü'l-ÿlÀnuñ evvelinde tamÀm olup gelüp sulùÀn 5. bÀyezìd ãofyadan göçüp úoãùanùinde úarÀr idüp vezìri 6. isóÀú pÀĢÀ dÀvud pÀĢÀ mesìó pÀĢÀ ve hem bu yıl içinde 7. sulùÀn èabdu'llÀh vefÀt idüp anuñ yirine sulùÀn 8. ĢehinĢÀh úaraman vilÀyetine pÀdiĢÀh oldı sene 888 9. ve úaraman oàlı úÀsım beg meróÿm daòı muóarrem ayınuñ evÀsıùında ve- 10. -fÀù idüp hicretüñ sene 888 mÀh-ı muóarrem àurre-i yekĢenbih 889 11. ve girü rebìèü'l-evvelüñ yigirmi bir güninde seĢenbih gicesinde Ģehr-i edirne tamÀm 12. yanup óarú olup bit bÀzÀrı ve taót-ı úalèa ve çÀrĢÿlar 13. bezzistÀn mecmÿè òÀk-yek olup ve sulùÀn bÀyezìd 14. úoãùanùinden çıúup gelüp rebìèü'l-Àòirüñ yigirmi altısında 15. seĢenbih güninde edirnede olan yeñi sarÀy ãu kenÀrında olan èimÀretüñ 76a 1. ve bìmÀròÀnenüñ eliyle bünyÀd urup edirneden çıúup 2. úara boàdÀna varup aàır leĢkerler cemè idüp kili óiãÀrın 3. vilÀyetini alup fetó idüp cemÀõìyü'l-aòirüñ 27 güninde 4. çehÀrĢenbih güninde ve daòı varup aú aú kerme 5. úalèasını fetó idüp receb ayınuñ 20 güninde pençĢenbih 6. güninde vÀúiè olup ve deĢt vilÀyetinden çoúluú tatar 7. geldi beglerinüñ adı murtażÀ òÀndur kili ile aú kerme 8. aralıàında vaùan dutup vilÀyet aúın bunca esìrler 9. getürdilerdi bir üç dört yıl ùurup girü yirlü yirine 10. gitdiler ve bu yıl rÿm ili begi sikender pÀĢÀ anaùolu 11. begler begisi arnavud sinÀn dirler ve vezìrleri 90 Hüküm yüce Allah‟ındır. 91 Yardımı kudretli olsun. 135 mesìó pÀĢÀ 12. dÀvud pÀĢÀ muóammed pÀĢÀ veled-i óıżır beg kili aú kermeni fetó idüp 13. gelüp edirnede úarÀr itdi hicretüñ sene 889 mÀh-ı muóarrem 14. ve girü muóarrem ayınuñ 890 ve ãafer ayınuñ 29 Àzaruñ sekizinci 15. güninde çehÀrĢenbih güninde ikindüyile aòĢam ortÀsında 76b 1. gün dutulup üç baòĢuñ bir baòĢı úalup sulùÀn 2. bÀyezìd èazze naãruhu92 edirneden çıúup çökeye yaylaya 3. anda olurken mıãr elçisi ve hindüstÀn gelüp ve ungurus 4. elçisi gelüp murÀdları neyise görilüp gidüp ve girü 5. sulùÀn bÀyezìd èazze naãruhu93 ve kendü úarÀr idüp begler begi òÀdım 6. èalì beg rÿm ili çerisiyle ve úapu òalúıyla ve aúıncıyıla ve eflÀú 7. çerisiyle otuz úırú biñ Àdem leĢker cemè olup 8. úara boàdÀn üzerine varup úara boàdÀn begi úaçup 9. leĢker ilini ve vilÀyetini yaàma ve tÀlÀn idüp gelüp gidüp 10. begler vezìrler meõkÿr ramażÀn ayınuñ aòirinde girü leĢker úara 11. boàdÀndan gelüp hicretüñ sene 890 mÀh-ı muóarrem sene 891 12. ve girü sulùÀn bÀyezìd òalleda'llÀhu salùanatahu94 saèÀdetle úoãùan- 13. -ùinde úarÀr idüp miòÀl oàlı èalì beg ve úarındaĢı sikender beg 14. ve malúoç oàlı balì beg ve eflÀú çerisiyle girü úara 15. boàdÀna varup aúın eyleyüp iki üç defèa allÀh 77a 1. èinÀyetinde ve muóammed muãùafÀnuñ muècizÀt-ı berekÀtında rÀst 2. gelüp bì- nihÀyet bunca esìrler ve mÀl-ı àanÀyimle gelüp 3. ve girü èarab diyÀrından mıãr sulùÀn úaytı bay beg leĢkerler 4. cemè idüp divìddÀrı özbek ve temrez beg mıãr ve ĢÀm 5. ve òaleb leĢkerle göndürüp gelüp aùanayı ve tarsus nÀóiyesinde 6. ol yerde oturup èarab leĢkerleri cemè olup 7. bu ùarafdan sulùÀn bÀyezìd anaùolu çerisiyle ve sancaú begi 8. ferhÀd beg ve úaragöz beg didükleri sancaú begi bunlar daòı 9. leĢkerlerini óÀżır idüp èarab diyÀrına varup 10. aùanayıla tarsus95 yanında èarab leĢkeriyle buluĢup 11. özbek ve 92 Yardımı kudretli olsun. 93 Yardımı kudretli olsun. 94 Allah saltanatını ebedî kılsın. 95 Metinde “tarsun” biçimindedir. 136 temrez beg èarab úallÀĢ96 èarab çoàıdı ferhÀd bege 12. Àdem gönderüp ceng ve cidÀl eksügümüz degül diyüp 13. [m]uãÀlaóa idelüm diyüp bunlar daòı ol sözle maàrÿr 14. olup bir óìleyile bunları àÀfil idüp èale'l-àÀfilìn 15. mıãruñ ve ĢÀmuñ óalebüñ leĢkerleri óÀżır olup 16. [b]unlar àÀfil iken özbek ve temrez beg gelüp bunlaruñ üzerilerine yürüyüp 77b 1. èaôìm cidÀl olup iki ùarafdan òaylì Àdem helÀk olup 2. sancaú begi sulùÀn bÀyezìdüñ güyegüsi ferhÀd beg 3. ceng arasında belürsüz olup rebìèü'l-evvelüñ evve- 4. -linde leĢkerümüz Ģikest vÀúiè olup girü sulùÀn 5. bÀyezìd güyegüsi daòı anaùolu begler begisi hersek oàlı ve rÿm 6. leĢkeri sancaàı kimi óıżır beg oàlı muóammed beg bunca leĢkerler 7. cemè olup varup girü aùanayıla tarsus sÿrında97 mıãr 8. ve ĢÀm ve óaleb çerisi girü óÀżır özbek ve temrez beg bunlaruñıla 9. buluĢup bunları girü àÀfil idüp biz ceng itmezüz 10. sulùÀn bize ceng itmeñ didi àÀfil avlayup meåeldür kim 11. èarab cuèaydısıyla kimsene baĢa çıúıĢmaú olmaz baàdÀd 12. èayyÀrları èacem úallÀĢları anlaruñ òìlesinden úalmıĢlardur 13. èarab leĢkeri girü bir òìleyile bunlaruñ üzerilerine hücÿm 14. idüp úażÀ-yı ÀsmÀnì Ģöyle yüz gösterdi kim girü úażÀ 15. gelse úażÀ gelse girü görmez göz iy yÀr 16. iõÀcÀée'l-úażÀ èamye'l-baãar98 var 78a 1. [taúd]ìrde girü olsa gerek idi eger leĢker bir biri ile ceng 2. [ider]ken [be]gler begi hersek oàlı úażÀ-yı ÀsmÀnì atdan tekerlendi 3. [her]sek oàlını dutup dirile özbege iletdiler bu ùarafdan girü 4. [leĢ]kerlere Ģikest vÀúiè olup ve úıral oàlı isóÀú bege 5. …nı nice begler bile dutulup óaúúuñ emridür nitmek gerek çün iĢ 6. [bö]yle oldı àanì sulùÀn bÀyezìd bu òaberleri iĢidüp vez- 7. -[ìr]i dÀvud pÀĢÀyı dört biñ yeñiçeriyile ve anaùoludan 8. rÿm ilinden on biñ èazab rÿm ili leĢkeri 9. [a]naùolu leĢkeri bunca biñ 96 Metinde “úallÀs” biçimindedir. 97 Metinde “ãÿrında” biçimindedir. 98 “Kaza (takdir) gelince göz görmez.” 137 leĢkerler cemè olup 10. ùop èarabaları ve tüfekler ve zenberekler çeküp99 bunca èaôìm 11. …àıla varup rÿm ili begler begisi òÀdım èalì beg 12. èaôamet-i leĢkerle gelibolıdan geçüp èarab diyÀrına gitmekde 13. [bu] ùarafdan úara boàdÀn elçisi gelüp sulùÀn bÀyezìdle 14. …v muãÀlaóa idüp ve bu ùarafdan dÀvud pÀĢÀyı aèôam 15. …yısıtla bu aàır leĢkerler èarab diyÀrına varup 78b 1. èarab çerisi úarĢu gelmeyüp óaleb üzerinden gidüp iç100 2. ile varup dÀvud pÀĢÀ daòı aàır leĢkerler var- 3. -mayup leĢker ol diyÀruñ havÀsına döymeye 4. diyüp àÀyet issiliginden leĢkerümüz òasÀret ola 5. diyüp girü bir mevsüminde gelevüz diyüp ve dulúÀdir 6. oàlı èalì devle gelüp dÀvud pÀĢÀyıla buluĢup 7. dÀvud pÀĢÀ aña óürmet-i èizzet idüp dulúÀ[dir] 8. oàlı èalÀ devle daòı dÀvud pÀĢÀya muèÀvìn olup 9. ikisi bir yirde buluĢup òaylì èizzet olunup çün bu ùarafdan 10. èarab çerisi gelmeyüp dÀvud pÀĢÀ girü dutup varsaú 11. vilÀyetine girüp varsaú beglerini dutup óabs 12. idüp kimini öldürüp kimini ãulóla úoyıvirüp ùuràud 13. begleri úaçup her biri bir ùarafa gidüp ãoñra varsaú 14. begleri ve ùuràud begleri bÀúìsi kim varsa 15. gelüp dÀvud pÀĢÀyıla buluĢup èahd peymÀn idüp andlaĢup ãuló 79a 1. muãÀlaóa olunup dÀvud pÀĢÀ ol aradan gelüp çeriye 2. destÿr virüp kendü rÿm ili çerisiyle gelüp gelibolıdan 3. geçüp rÿm ili çerisine destÿr virüp gelüp vize 4. nÀóiyesinde sulùÀn bÀyezìd òÀnla òalleda'llÀhu ebbedehu devletehu101 5. buluĢup ĢevvÀl ayında girü edirneye gelüp sulùÀn 6. [bÀyezìd] [ú]arÀr idüp ĢevvÀl ayı ortasında ungurus ùarafından 7. [ungur]us elçisi yaòĢì oàlı dimekle meĢhÿrdur elçilikle gelüp 8. sulùÀn bÀyezìd yaòĢì oàlı elçiye òaylì óürmet102 idüp 9. Ģol ki èÀdet-i pÀdiĢÀhÀndur èÀdet üzerine 10. elçi úonaúlayup aòir òilèat giydürüp bunca mÀl virüp 11. girü memleketine 99 Metinde “çekküp” biçimindedir. 100 Metinde “iviç” biçimindedir. 101 Allah onun devletini, hakimiyetini sonsuza dek daim kılsın. 102 Metinde “òürmet” biçimindedir. 138 gönderüp elçi ardından çıúup 12. ãaà ve selÀmet semendre ãınurında varup úonmaú 13. istedükde ol diyÀrda bir àÀzì dilÀver Ģìr-i ner 14. niyyet-i àazÀ diyüp evvelden küdÿreti olduàı sebebden ötri 15. fì-sebìli'llÀh èale'l-àÀfilìn yaòĢì oàlı elçisinüñ üzerine 79b 1. sÀm süvÀr bigi yÀ rüstem-i nerìmÀn bigi ejderhÀ miåÀli hücÿ[m] 2. idüp üzerine at ãalup yaòĢì oàlı elçisi 3. tìà-i ãamÀãÀmla yüzinde gözinde ve baĢında z[aòm] 4. irgürüp ol zaòmdan helÀk olup yaòĢì o[àlı] 5. ol àÀzì daòı ol arada ol àÀzì daòı Ģeh[ìd] 6. olup ĢehÀdet mertebesin ……[zi']- 7. -lúaède ayınuñ evÀsıùında [vÀúi]è oldı hicretü[ñ] 8. sene 891 bu yıl ibrÀhìm p[ÀĢ]À veled òalìl pÀĢÀ vez[ìr] 9. oldı evÀsıù rebìèü'l-aòir sene 891 … muóarrem 891 yılında girü 10. sulùÀn bÀyezìd òalledehu salùanatahu103 edirnede [ú]arÀr i[dü]p 11. bir úaç ay duraúdan ãoñra ĢaèbÀn ayınuñ … 12. beĢinde edirneden çıúup varup ulu bayrÀm 13. úoãùanùinde eyleyüp mütemekkin olup zi'l-úaèdenüñ onında 14. edirnede olan yeñi èimÀretüñ úonuúluàı olup èulemÀ ve 15. ve fuúarÀ àanì ve faúìr bay yoúsul varup pÀdiĢÀh 80a 1. [gö]rüp ùÀúat getürmeyüp hezìmet olup 2. …úadan iki leĢker dönüp gidüp bir birile 3. …lmayup òÀdım èalì pÀĢÀ daòı bu óÀli104 görüp 4. …ri berkidüp olan metrÿkÀtı óiãÀr 5. … úoyup leĢker zebÿnlıàın bulup òÀdım 6. [èalì pÀĢÀ]nuñ fikrine bu düĢüp hem óiãÀr yapması 7. …nlıàı ve hem ceng daòı oldı bu zebÿnlıàıla 8. …olavuz èarab leĢkeri ve dulúÀdir oàlı 9. …keri ve daòı ùuràud oàulları ve varsaú 10. …leri ittifÀú ideler diyü yüz ãuyıyla gelüp 11. …gidür diyüp bu tedbìri idüp gelüp gidüp 12. … èarab leĢkeri gelüp aùana ve tarsus 13. [üze]rine düĢüp ceng idüp alınmayup èarab çerisine 14. [Ģikes]t vÀúiè olup gidüp defèa girü gelüp 15. …kÀt yaraàıla aùananuñ üzerine düĢüp cebrle 80b 103 Saltanatını ebedî kılsın. 104 Metinde “òÀli” biçimindedir. 139 1. alup óiãÀrı yıúup gidüp ve girü bu ùaraf[dan] 2. õi'l-hicce ayınuñ 24 dördinde Ģenbih güninde ikindü 3. aòĢam aralıàında teĢrìn-i aòirüñ 25 güninde Ģ… 4. úoãùanùine içinde girü bu zelzele vÀúiè olu[p] 5. bir úaç minÀreler yıúılup ve yeñi cÀ[miè] … ú… 6. yarılup vÀúiè oldı hicretüñ sene 893 mÀh-ı muóa[rrem] 894 7. àurre ve girü defèa girü ãafer ayınuñ 13 gün pençĢe[nbih] 8. güninde kÀnÿn-ı aòirüñ yanarisüñ 14 güninde 9. vaút-i żuóÀda úoãùanùinüñ içinde girü bir èaôìm 10. ãÀèiúa belürüp zelzele vÀúiè olup girü minÀreler 11. yıúılup àalaùada bunca yıúılup òarÀb olup girü 12. rebìèü'l-evvel ayınuñ evÀyilinde buruãada od düĢüp 13. yigirmi yigirmi beĢ maóalle yanup òarÀb olup ve dÀòı 14. çeriler cemè idüp sulùÀn bÀyezìd miòÀl oàlı sikender 15. begle aúıncılar úoĢup anaùolu çerisiyle olup dulúÀdir 81a 1. oàlı pìr budaàı bile úoĢup èalÀ devle üzerine varup 2. [èa]le'l-àÀfilìn bizüm çeri àÀfil iken èalì devle gelüp 3. [ce]ng idüp iki ùarafdan òaylì Àdem helÀk olup 4. miòÀl oàlı sikender begüñ bir oàlı düĢüp ve kendü bir 5. [o]àlı ile cengde dutulup giriftÀr olup èalì 6. devle sikender begi oàlıyla mıãr sulùÀnına gönderüp 7. [b]u óadeå vÀúiè oldı cemÀõiyü'l-ÿlÀnuñ içinde 8. hicretüñ sene 894 mÀh-ı muóarrem 895 àurre-i Àõìne defèa girü 9. sulùÀn bÀyezìd muóarrem ayınuñ evvelinde dügün eyleyüp 10. [ü]ç maòtÿme- zÀdelerini birini uzun óasan oàlı 11. [u]àurlu oàlına aómed imìrzeye ve birini dÀvud pÀĢÀ 12. oàlına ve birini naãÿó beg dirler aña virdi ve hem uzun 13. óasan oàlı sulùÀn yaèúÿb beg olduúda tebrìzde 14. sulùÀn yaèúÿb diledi kim uàurlu aómedi öldürmek 15. istedi sulùÀn aómed on yaĢındayken sulùÀn 81b 1. aómed ùuyup andan úaçup sulùÀn bÀyezìde geldi sulùÀn bÀyezìd 2. úaramanda ılàun üzerinde geldi sulùÀn bÀyezìd òoĢ görüp 3. bir úızını virdi muóarrem ayında sene 895 ve girü çeriler cemè olunup 4. ĢaèbÀn ayınuñ 15 güninde ve èarab diyÀrından èarab elçisi 5. ve èalì devle elçisi gelüp èalÀ devle elçisine óürmet olma- 6. -yup gidüp ve bizüm çerilerümüz daòı rÿm ili çeri- 7. -siyle ve èazabla begler begi yaóya pÀĢÀ gelibolıda 140 varup 8. durup anaùolu çerisi anaùoluda cemè olup rÿm 9. ili begleri ittifÀú idüp sefer vaúti degüldür diyüp 10. pÀdiĢÀhumuz òalleda'llÀhu salùanatahu105 èazablara ve çerilere 11. destÿr virüp pÀdiĢÀh Ģehr-i úoãùanùin içinde 12. iken ĢaèbÀn ayınuñ 24 güninde yekĢenbih güninde 13. ãubó-ı ãÀdıúda úoãùanùinüñ içinde girü bir ãÀèiúa 14. belürüp yaàmur yaàup yıldırımlar Ģaúıyup úażÀ-yı ÀsmÀnì 15. Àfet-i semÀvì iriĢüp yıldırımlar berú urup gün görmez 82a 1. kelìsÀnuñ üzerine yıldırım inüp içinde olan güher- 2. -çile daòı bahÀne olup ol ãÀèiúadan bÀd-ı ãar- 3. -ãar vÀúiè olup ùÿfÀn-ı nÿó bigi yÀ hÿduñ 4. ãÀèiúası bigi yÀòÿõ Ģuèayb peyàÀmber zamÀnında 5. olan aãóÀb-ı eyketì bigi ol úavm odla helÀk oldılar 6. yÀòÿõ óanôala peyàÀmber zamÀnında olan óaú taèÀlÀ 7. benì isrÀéil úavmini kim dütünle helÀk úılduàı bigi neèÿõü 8. bi'llÀh106 veyÀ lÿù peyàÀmber ãÀèiúası bigi bir ãÀèiúa 9. olup yıldırım Ģaúıyup inüp ol güherçile üzerine 10. ol güherçile óarÀretiyle ol kelìsÀ zìr-i zeber oldı 11. rìze rìze olup panmuú bigi atılup havÀya ve 12. dÀéiresinde olan evler ve òÀniúÀhlar bir nice maóalleler 13. taómìnen erden ve èavretden ve oàlÀndan óisÀbsuz 14. òÀk-yek107 olup zelzele peyõÀ olup úıyÀsen beĢ 15. altı biñ Àdem helÀk oldı dirler helÀk olan Àdemüñ 82b 1. óisÀbı bilinmeyüp Ģöyle Àfet-i semÀvì oldı kim ol 2. zelzelede olan evleri ve bu Àdemìleri ãankim dünyÀya gelme- 3. -miĢ bigi hìç niĢÀnı belürmeyüp bu Àfeti sulùÀn bÀyezìd 4. óalleda'llÀhu salùanatahu108 görüp ĢaèbÀn ayınuñ 24 pençĢenbih 5. güninde úoãùanùinden çıúup edirne ùarafına teveccüh109 6. idüp gelmekde girü bu ùarafdan èarab diyÀrından èarab 7. hücÿm idüp gelüp lÀrendeyi yıúup yaúup bir nice Ģehrleri 8. yaàma ve tÀlÀn idüp gidüp bu óadeå vÀúiè olup 9. bu ùarafdan girü sulùÀn bÀyezìd õilóicce 105 Allah saltanatını ebedî kılsın. 106 Allah‟a sığınırız. 107 Metinde “óÀk-yek” biçimindedir. 108 Allah saltanatını ebedî kılsın. 109 Metinde “teveccÿh” biçimindedir. 141 ayınuñ 13 10. güninde saúar yaylaya çıúup av avlayup avdan gelüp 11. edirnede çölmek köyinde bir úaç gün úarÀr idüp 12. ve uzun óasan oàlı sulùÀn yaèúÿb vÀúıèaya 13. uàrayup zehrle helÀk olup ãafer ayınuñ 12 güninde 14. vefÀt idüp hicretüñ sene 895 ve girü sulùÀn 15. bÀyezìd muóarrem 896 ayınuñ evvelinde gelüp gümülcine ùarafına 83a 1. geyek avına varup geyek temÀĢÀsını idüp andan gelüp 2. ibãala ùarafından edirneye gelüp Ģehr-i edirnede úarÀr idüp 3. yeñi èimÀretüñ óÀlini aóvÀlini görüp ãadaúalar úurbÀnlar idüp 4. andan geçüp girü úoãùanùinde varup úarÀr idüp ve ol 5. óìnde mıãr elçisi gelüp óürmet ve èizzetile mıãr elçisini 6. aàırlayup ve kendü daòı sulùÀn bÀyezìd elçi úovup mıãr elçisiyle 7. gönderüp ãafer ayınuñ evÀsıùında elçi gidüp varup 8. barıĢıúlıú olup girü óiãÀrları aùana ve tarsus ve úalan 9. óiãÀrları virilüp iki ùarafdan ãuló u muãÀlaóa güvlek 10. didükleri bir ãınur olup èÀlem refÀhiyyet bulup 11. ve girü ungurus elçisi gelüp yanúo oàlı úıral vefÀt idüp 12. oàlı yirine úıral olup bu ùarafda elçi gelmekde ol ùarafdan 13. lehüñ begi oàlı gelüp hücÿm idüp yanúo oàlını óabs 14. itdiler kendü yirine úıral olup taòta geçüp bu ùarafdan 15. sulùÀn bÀyezìd óalledehu salùanatahu110 elçi gönderüp ramażÀnda 83b 1. gelüp gidüp barıĢıúlıú olup ungurus ile ve girü bu 2. ùarafda ĢevvÀl ayınuñ evvelinde ulu bayrÀm güni yekĢenbih güninde girü 3. buruãaya Ģehrine úuĢluú vaútinde od düĢüp úażÀ-yı ÀsmÀnì 4. olup bu óadeå vÀúiè olup çÀrĢÿlar ve maòalleler 5. yanup helÀk olup ve girü sulùÀn bÀyezìdüñ òalleda'llÀhu 6. salùanatahu111 mıãrdan elçi gelüp girü mıãr sulùÀnı úaytı beg 7. girü aàır elçisi gelüp õilóicce ayınuñ beĢinde ve yedi 8. Ģehr-i úoãùanùinde gelüp kiçi bayrÀm namÀzını bile úılup barıĢıúlıú 9. olup gitmekde hicretüñ sene 896 anaùolu begler begisi hersek oàlı 10. rÿm ili begler begisi yaóya pÀĢÀ vezìr 110 Saltanatını ebedî kılsın. 111 Allah saltanatını ebedî kılsın. 142 dÀvud112 pÀĢÀ ibrÀhìm 11. pÀĢÀ sikender pÀĢÀ èalì pÀĢÀ mÀh-ı muóarrem 897 girü sulùÀn 12. bÀyezìd òalleda'llÀhu salùanatahu113 devlet saèÀdetle úoãùanùinden 13. çıúup cemÀõiyü'l-aóirüñ 7 pençĢenbih güninde edirneye gelüp 14. adada úonup girü cemÀõiyü'l-aóirüñ 21 güninde durup 15. ve girü receb ayınuñ 5 güninde pençĢenbih güninde edirneden 84a 1. çıúup sefer niyyetine bil baàlayup ulu àazÀm var diyüp 2. anaùolu çerisi ve begler begi hersek oàlı aómed beg ve rÿm 3. ili çerisiyle begler begisi yaóya pÀĢÀ ve vezìrleri dÀvud pÀĢÀ ibrÀhìm 4. [pÀ]ĢÀ òÀdım èalì pÀĢÀ ve sikender pÀĢÀ anaùolu ve rÿm ili çerisi 5. ve úapu òalúı sipÀhì oàlanları ve siliódÀrları ve èulÿfecileri 6. ve bÀúì aúıncılar èaôamet-i leĢker ve bu heybet ve bu Ģevketle vi- 7. -lÀyet-i ungurus diyüp gazÀ-yı ekberdür diyüp ãofyaya 8. çıúup ol sefer ungurus tedbìri rÀst gelmeyüp anaùolu 9. çerisi ile hersek oàlı aómed beg ãofyada úoyup dÀvud 10. pÀĢÀ üsküb ùarafına gidüp rÿm ili çerisi begler begi yaóya 11. pÀĢÀ öñce öñe düĢüp varup manaãtırda cümle leĢker- 12. - ler cemè olup ùoàru yuvan vilÀyetine varup ve deñiz yüzinden 13. daòı gemiler gelüp kÀfirüñ deñize úaçacaàı yirlerini baàlayup 14. leĢkerler ùaraf ùaraf olup yuvan vilÀyetini yaènì arnavud 15. vilÀyetidür yuvan dimekle meĢhÿrdur yirlerini baàlayup 84b 1. leĢkerler ùaraf ùaraf olup yuvan vilÀyetini òarÀbe virüp 2. ol vilÀyetüñ daòı òalúı pÀdiĢÀh geldügini bilüp ãarplıú 3. yirlere çıúup ùaàlar depesinde ùaraf ùaraf pençeneler olup 4. ol vilÀyetüñ Ģunuñ bigi yüksek ùaàları depeleri var kim 5. kÿh-ı elvend ùaàı ve deñiz içinde olan semÀdirek 6. adası ol peçeneler olduàı ùaàlaruñ depelerüñ úatında ãan 7. dÀne-i òaĢòÀĢ bigidür anuñ bigi ãarplıú ùaàlardur kim úuĢ 8. uçmaz úolan yürimez úaràa sekmez albız-ı telbìs degenegile 9. çıúduàı yirlerdür ĢeyùÀn-ı laèìn çaruàın yıpratduàı yirlerdür 10. tavuú nÀllanduàı yirlerdür menteĢe ili ve saròÀn ve 11. 112 Metinde “dÀvÀvud” biçimindedir. 113 Allah saltanatını ebedî kılsın. 143 germiyÀn ve varsaú ve cenük ili ve ifleàÀn vilÀyetinüñ 12. ùaàlarından daòı ãarp yirlerdür yirleri ãarp Àdemìleri 13. azàun òÿnòorlardur dìn diyÀnet bilmezler amÀn virmez 14. ìmÀn bilmezler ìmÀnsuzlar meõhebsüzler baèżı dirler ar- 15. -navud òalúını èarabuñ fellÀólarından azmıĢlardur Ģol zamÀn kim 85a 1. aãóÀb-ı uódÿd bigi yÀ aãóÀb-ı eyketì úavmi bigi ve buótunnaãr 2. bigi ùÀyifeler kim vardur pÀdiĢÀhlarına òÀyin olup kimi yemen 3. vilÀyetinden ve kimi saèìd ilinden ve kimi maàrìb ilinden ve kimi 4. firengistÀn vilÀyetinden gelüp òıyÀnet cihetiyle vaùan 5. ùutmıĢlardur ãarplıú yirlerde ol zamÀndan berü azmıĢlar- 6. -dur bir dür ãÿret bir dürlü meõheb ve bir dürlü dil 7. söylemiĢlerdür òÀyinlerdür merrìklerdür merrìk 8. dimek yaènì dut öldüreyin dimekdür Ģunuñ bigi òÀyin ùÀéife- 9. -dür evvelden òıyÀnetle gelmiĢ pelìdlerdür kimseye baĢ 10. indürmezler òarÀca muùìè olmazlar olanı daòı żarÿrì 11. olurlar furãatındalar bildükleri iĢi iĢlerler çün pÀdiĢÀh 12. sulùÀn bÀyezìd muóammed òÀn èaôamet leĢker ile geldügini bilüp 13. ãarplıú yirlerde çıúup peceneler olup èavretlerini ve 14. oàlÀnlarını bir bir peçene idüp ãarp ùaàlar depeler 15. baĢında yollarında ùurup beçene aàzını alup yaènì 85b 1. òalÀã olavuz diyüp bir úaç kerre bunuñ bigi serkeĢlik- 2. -ler idüp sancaà beglerine òaylì iĢler itmiĢlerdür meåelÀ sulùÀn 3. muóammed zamÀnında semendre bigi Ģimdi òÀdım süleymÀn pÀĢÀyı 4. ol ãarplıú yirlerde ãıyup atın ùonın úullarını soyúalu 5. altun üsküflerle bunca Àdemìlerini ãıyup ãoyúalayup 6. alup òÀdım süleymÀn pÀĢÀyı dutup óabs idüp 7. firengistÀna göndermiĢlerdi polya teküri ferende adlu sulùÀn 8. tevende gönderdi isfendiyÀr oàlı maómÿd beg oàlı bÀyezìd 9. çelebiye gönderdi bunuñ bigi óadeå iĢleri bunlaruñ çoú 10. olmıĢ idi daòı ol ãoyúalardan anlara úalup ol 11. ãoyúaları giyüp türk ãÿretinde gelüp òaylì iĢler 12. iderlerdi Ģimdi daòı girü çerilerümüz türkçe bilür 13. ÀòiryÀnlar gelüp çoú iĢler itdiler óaú taèÀlÀnuñ èinÀyeti 14. peyàÀmberüñ 144 muècizÀt-ı berekÀtında àÀzìlerümüz alp erenler 15. úara nerre Ģìrlerümüz114 àazÀ úanıyla elin yüzin yuyanlarumuz 86a 1. àazÀ yolında cÀna baĢa úalmayanlar cÀn baĢ terkini urup 2. cÀn baĢ ortaya úoyanlar ner ejderhÀ ùaàa ùırmanup 3. çıúduàı bigi gÀzìler daòı ol úaràa sekmez yirlerde çıúup 4. yavãu bigi ol úayalara yapıĢup ùaà depesinde merrik-i dìn 5. [a]rnavud kÀfirlerini dìvlerini èifrìtlerini ol melèÿnlaruñ 6. [À]fet-i semÀvìden inen úażÀ bigi ùaà depesinden atduúları ùaĢlara 7. ve nebtìz yılan dillü òarbelerine aàaç yaylarından atılan aàulanmıĢ 8. oúlarınuñ demrenlerine úarĢu varup eceli gelen òod 9. óaú emridür gelür eceli gelmeyen àÀzìler dilÀverler Ģìr-i nerler 10. sÀm süvÀr bigi rüstem-i nerìmÀn bigi alp erenler kÀfirlerüñ 11. üzerilerine hücÿm idüp ol merrìk diyen dìn düĢmenleri 12. kÀfirleri úılıçdan geçürüp bÀúì èavretlerini ve oàlÀnlarını ve úız- 13. -larını esìr idüp bu òìnde sulùÀn bÀyezìd òalleda'llÀhu115 14. sulùÀna pÀĢÀlarla depedilen óiãÀrda úarÀr idüp 15. ulu bayrÀm anda idüp ve girü bu ùarafdan pÀdiĢÀhumuz 86b 1. edirneden göçdügi vaút èazablar sancaúı úalúduàından ãoñra 2. ãoñra ehl-i èilm ùÀéifesinden altmıĢ ve yetmiĢ miúdÀrı 3. ùÀlib-i èilmler niyyet-i àazÀ diyüp àazÀ niyyetine bel baàlayup iètiúÀdla 4. sancaú úaldurup èulÿfesüz fì-sebìli'llÀh àazÀ diyüp 5. leĢkerle bile gidüp anda iç ile girdükleri vaút 6. bençeneler cenginde arnavud martulosıları ÀòiryÀnları altun üsküf 7. ve emìr-i Àóÿrì úaftanlarla müselmÀnlar ãÿretinde bu ehl-i islÀm 8. bu ehl-i èilm ùÀéifesi sıcaú dilile e[y]ü avlayup bunları 9. iledüp bir ãarp bicenede ãarplıú yirlerde varup 10. ol melèÿnlar bunları ortaya alup cümlesin Ģehìd 11. úıldılar óaú taèÀlÀnuñ èilminde anlara Ģehìdlik mertebesini 12. olsa gerek idi Ģehìd oldılar ehl-i cennet oldılar ve girü 13. bu ùarafdan àÀzìler biceneleri ve 114 Metinde “Ģìrelerümüz” biçiminde harekeli yazılmıĢtır. 115 Allah ebedî kılsın. 145 yaàma ve tÀlÀn idüp ol 14. vilÀyetüñ ùuĢında depesinde ùaàlar baĢında ve dereler 15. dibinde geyik avın avladılar bigi süzüp erkekden ve diĢiden 87a 1. Ģehìd vefÀt itdi ramażÀn ayınuñ içinde tamÀm èömri 2. [o]tuz altı yıl içinde gitdi sene 900 ve daòı Ģol ay içinde 3. [bi]züm elçimüz ungurusa gidüp dururdı ungurus 4. [úı]ral daòı bizüm elçi ile kendü elçisini göndürüp aàır elçisi 5. [g]elüp óattÀ bizüm elçiye bunca óürmet itdilerse anlar bizüm 6. daòı memleketümüz òalúı daòı ungurus elçisine eyle óürmet116 7. itdiler óattÀ edirne òalúı aña úarĢu çıúup óürmet117 itdiler 8. [a]mmÀ kÀfiri aàırlamaú yoúdur bir rivÀyetde kim vardur pÀdiĢÀhlaruñ 9. [èÀ]deti vardur ungurus elçisini úoãùanùinde varup pÀdiĢÀhla 10. [b]uluĢup evvelki èÀdet-i pÀdiĢÀhÀndur elçi aàırlayup üç yıla dek 11. [barı]Ģdılar ve girü bu yıl mıãrdan medìne seyyidleri geldiler 12. [ra]mażÀn ayı içinde bir diri zÿrnapÀ getürdiler bu yıl bunlar 13. [vÀ]úiè oldı hicretüñ sene 900 mÀh-ı muóarrem sene 901 ve 14. [ve] girü sulùÀn bÀyezìd òalleda'llÀhu salùanatahu118 úoãùanùinde úarÀr 15. [i]düp efrÀhdan bu òalú içinde dürlü dürlü òaber söylenüp 87b 1. erÀcìf119 òaberler deñiz yüzinden fireng bigi maàrìb vilÀyetinden 2. frence dirler imiĢ firengistÀn vilÀyetinüñ adalarını alup 3. rìm pÀp vilÀyetini aldı dirler kimini deñiz yüzinden kimi úurudan 4. dirler deñiz yüz velveleye120 úoyup polya vilÀyetini daòı 5. bu yıl bu àavàÀ deñiz yüzinden vardur dirler ve girü 6. bu yıl deñiz yüzinden kemÀl reéis dirler imiĢ girü bu vilÀyetden121 7. úopmıĢ úara burundan iàribosda èazab reéis imiĢ ãoñra 8. bundan deñiz yüzinde varup deñiz àazÀsını idüp 9. bir niçe yıllar firengistÀn vilÀyetini velveleye úoyup firengistÀnuñ 10. adalarında olan ol úadar àazÀlar itmiĢ kim 116 Metinde “òürmet” biçimindedir. 117 Metinde “òürmet” biçimindedir. 118 Allah saltanatını ebedî kılsın. 119 Metinde “erÀcif” biçimindedir. 120 Metinde “velvüleye” biçimindedir. 121 Metinde “lÀyetden” biçimindedir. 146 bì-nihÀyet gemiler alup 11. adalarda olan beg oàlÀncuúlarını ve úızlarını ve èavretlerini 12. esìr idüp cümle firengistÀn vilÀyetini velveleye úoymıĢdı 13. adalarından bir fireng beginüñ beginüñ oàlını giceyile çıúup 14. óiãÀr içinden çıúarup alup gelüp pÀdiĢÀha getürdi 15. Ģöyle rivÀyet iderler kim firengistÀnda ve àayrı yirlerde arar- 88a 1. -sañ andan maóbÿb olmaya dirler Ģöyle kim yÿsuf-ı åÀnì 2. dirler deñiz yüzinden gelüp iàribosa gelüp iàribos 3. úapudÀn daòı kemÀl reéis mevlÿd ayında rebìèü'l-evvelde gelibolıya 4. göndürüp gelibolı bu begi èarnavud sinÀn dirler pÀdiĢÀh güye- 5. -güsidür aña geldi kemÀl reéis devlet eĢigine gönderdi 6. firengistÀn tuòfelerinden armaàanlarla ol fireng begi oàlını 7. yÿsuf-ı åÀnì pÀdiĢÀha çekdi pÀdiĢÀh daòı òoĢ görüp 8. kemÀl reéise èizzetler óürmetler122 itdi bir rÀvì rivÀyet itdi kim 9. kemÀl reéis aàzından itdügi àazÀyı deñiz yüzinde deñizde ve 10. úuruda on iki biñden ziyÀde kÀfirleri úılıçdan geçürüp 11. gemilerini mÀllarını èavretlerini oàlÀnlarını esìr itdüm didi 12. pÀdiĢÀh girü himmet idüp deñiz yüzine àazÀya gönderdi 13. ve girü bu yıl eflÀú begi pÀpÀz didükleri kÀfir vefÀt 14. [i]düp fì'n-nÀri ve's-saúar123 oàlı yirine beg oldı rebìèü'- 15. -[l-À]òir ayında ve girü miòÀl oàlı sikender àÀzì kim 16. vilÀyet-i bosna ve ungurus ve liyh ve úara boàdÀn ve eflÀú 88b 1. vilÀyeti velveleye úoyup çoú àazÀlar idüp fì-sebìli'[l-lÀh] 2. óaú yolına bunca àazÀlar itmiĢ ki nÀgÀh ecel çengÀl … 3. daòı el ãunup iriĢüp ecel yeli esüp ecel úurdı er… 4. ecel ejderhÀsınuñ dÀmına düĢüp çarò daòı anuñ [defterini]124 5. dürüp allÀh raómetine varup raómeten vÀsièÀn125 ... 6. evvelüñ yedinci güninde yekĢenbih gicesinde vefÀt id[üp] 7. meróÿmuñ meyyitini getürüp Ģehr-i edirnede babası miòÀl [imÀ]126- 8. -retinde 122 Metinde “òürmetler” biçimindedir. 123 Cehennemde ve kırmızı ateĢte 124 Manisa nüshasında silinmiĢ olan bu ifade, Paris nüshasından tamamlanmıĢtır. 125 Bol rahmet 126 Manisa nüshasında silinmiĢ olan bu ifade, Paris nüshasından tamamlanmıĢtır. 147 defn itdiler ve evrenos beg oàlı aómed beg … 9. yıl òicÀza gitdi yirini òazìnedÀr127 baĢı fìrÿz aàaya ve … 10. ĢevvÀl ayınuñ on beĢinde edirnede sancaàıla çıúdı 11. arnavud vilÀyetine gitdi ve girü kiçi bayrÀmda Ģehr-i úoãùanù[in] 12. bir óÀdiåe vÀúiè oldı at meydÀnında at úoĢarke[n] 13. aralıúda bir münÀzaèa olup siliódÀrlar ve yeñi-çeriler òay[lì] 14. àavàÀ àalebe idüp óÀdiåeler oldı devlet eĢigin[e] 15 düĢmez nÀmünÀsip çirkinlikler128 itdiler óaú taèÀlÀ ãoñını òayr i[de] 16. allÀh taèÀlÀ òayrlusın yazılmıĢ ola pÀdiĢÀhumuz sa[à] olsun 89a 1. mÀh-ı muóarrem 2. sene 906 ve girü bu yıl Ģehr-i üsküp yandı muóarrem ayınuñ 3. seĢenbih gün çehÀrĢenbih gicesi be-nÀm kiĢilerden bezzÀzi- 4. -stÀn òocaları on sekiz kiĢiyile yandı úalandan àayrı 5. ve girü mıãrdan aàır elçi geldi úanÀõ beg dirler muóarrem 6. ayınuñ 28 edirneye gelüp girdi düĢenbih gün ve 7. girü pÀdiĢÀh edirnede bir ay beĢ gün durup 8. cemÀõiyü'l-ÿlÀnuñ dördünci [cemÀõiy]ü'l-ÿlÀnuñ129 dördünci pençĢenbih 9. gün edirneden göçüp úoãùanùine göçdi yolda 10. sükÿtlu dere dirler ol derede çoú óÀdiåeler oldı 11. ãovuúdan ve seylden Àdemler ve develer ve úatırlar ãuda helÀk 12. oldı dirler ve cemÀõiyü'l-ÿlÀnuñ on ikinci gün Àõìne 13. gün pÀdiĢÀhumuz úoãùanùine girdi úarÀr itdi ve girü 14. bir àazÀ bu ùarafdan anabolı óiãÀrı kÀfirleri ittifÀú 15. idüp il urmaàa çıúmıĢlar her ùarafa ùaàılmıĢken 89b 1. bu ùarafdan sancaú begi èalì pÀĢÀ cÀsÿslayup kÀfirlerü[ñ] 2. öñin ardın alup cemìè úılıçdan geçürdi bir àazÀ daòı bunda 3. vÀúiè oldı cemÀõiyü'l-evvel evÀyilinde ve girü bir óÀdiåe daòı rebìèü'- 4. -l-Àòir ayında mekke yolında beriyye óarÀmìleri gelüp ibrÀhìm òalì[l]- 5. -u'llÀh yaàma ve tÀlÀn idüp òalìlu'llÀh vilÀyetini òarÀb itdile[r] 6. ve girü bir àazÀ daòı bu senede cemÀõiyü'l-evvel ayında olundı 7. sikender pÀĢÀ fireng vilÀyeti ùarafına varup segirdüp 8. àÀyet ùoyum olup geldiler ve girü cemÀõiyü'l-evvel ayınd[a] 127 Metinde “óazìnedÀr” biçimindedir. 128 Metindeki imlası bozuktur. 129 Metinde “ü'l-ÿlÀnuñ” biçimindedir. 148 9. fireng ùarafından fireng gemileri gelüp keúaluya adasına 10. üĢüp ceng iderken bu ùarafdan èÀlì pÀĢÀya òaber olup 11. èÀlì pÀĢÀ àÀzìlerle varup ol gemileri ùaàıdup bir úaç 12. pÀre gemilerin alup Àdemisiyle bu àazÀ daòı bunda oldı 13. ve girü cemÀõiyü'l-evvel ayınuñ evvelinde fireng gemileri gelüp 14. adalarda kefelüyeéi adasında olan anavarbe óiãÀrı dirler 15. anı cebrle aldı ve girü bir àazÀ daòı morada avlonya 90a 1. ùarafından yigirmiden ziyÀde fireng gemileri gelüp gelmiĢler kim 2. il iderler ve hem bizüm gemilerümüzi od urup yaúalar sancaú 3. begi muãùafÀ pÀĢÀ dirler dÀmÀd-ı pÀdiĢÀh aña òaber olup 4. ol daòı yüz yüz elli miúdÀrı Àdemle óÀżır olup 5. cÀsÿslayup kÀfirler deñizden çıúup yayan gelüp 6. bizüm gemilerümüzi oda uralar bizüm gemiler içinde daòı 7. òÀżır Àdem varmıĢ bu ùarafdan muãùafÀ pÀĢÀ kÀfirler 8. gemilerinden ayru düĢdügi bigi kÀfir gemileri üzerine varup 9. bir úaç varup pÀre gemiler alup gemide olan kÀfirler 10. gemilerinden çıúup çıúup ùaĢrada olan kÀfirlere òaber 11. ideler àÀzìler iriĢüp hemÀn dem úılıç úoydılar úırdılar 12. on iki bellü kÀfirlerini úapudÀnı ile dutup úırú úırú 13. beĢ kÀfirlerini dirile yüz baĢ bile getürdiler dergÀh-ı 14. muèallÀya sulùÀn bÀyezìd devletinde gelen kÀfirleri úırdılar 15. hemÀn úapudÀnın aluúodılar öldürmediler ol daòı baĢ 90b 1. úurtarmaú içün anabolı óiãÀrını alıvireyin diyü daèv[À] 2. itdi úapudÀn óabs130 itdiler bu àazÀ vÀúiè oldı ĢaèbÀn 3. ayı Àòirinde ve girü cemÀõiyü'l-ÿlÀ evÀyilinde Ģehr-i üsküb[de] 4. bir óÀdiåe daòı oldı vardar ãuyı dirler ùaĢup 5. Ģehr-i üskübüñ içinde óisÀba gelen beĢ yüz kiĢi eviy[le] 6. ãu alup àarú oldılar ve girü bir óÀdiåe daòı ĢaèbÀn 7. ayı içinde anaùoludan Ģehr-i kütÀhiyye yandı dirler 8. ve girü ramażÀnuñ on beĢinde yekĢenbih gicesi buruãa Ģehri 9. oda yandı aàaç bÀzÀrı balıú bÀzÀrı tÀ cÀmièe gelince óarú 10. oldı óaú rızú çoú emlÀk yandı pÀdiĢÀh saà olsun 11. iĢ baĢı pÀdiĢÀh saàlıàıyladur ve girü bir àazÀ daòı hersek 12. ilinde meger ungurus kÀfirlerinden biñ beĢ 130 Metinde “òaps” biçimindedir. 149 yüz kÀfirler cebelü cev- 13. -Ģenlü il urmaàa gelmiĢler çevre yaña ùaàılup taraĢ iderken 14. hersek ili sancaàı begi yanında olan voyvoda muãùafÀ dirlermiĢ 15. ol daòı iki yüz elli àÀzìleriyle dilÀverler ile bunlar daòı 91a 1. çete aúını diyü dirilüp òÀżır olmıĢken úudretden bunlara 2. ilhÀm òaber olup bunlar daòı bu óÀli131 bilüp kÀfirler gelecek 3. yirlerinde ùurup bir derbend içinde derbend aàzında òÀżır 4. ùurup iki yirde yüzer Àdem puãuda úoyup kÀfirler illeri 5. yaàma ve taraĢ kendülere maàrÿr olup gelürken voyvoda 6. muãùafÀ sehel-i Àdemle göz göz bigi olup bir ova yirde 7. süñüsini eline alup èanúÀ bigi kÀfirlerüñ üzerine at 8. ãalup yanında àÀzìler daòı bile at ãalup kÀfirlerüñ 9. üzerine yürüyüp kÀfirler daòı àÀyet ùoyum olup 10. gelüp berÀber ardınca giderken kÀfirler bunları görüp ve içlerine 11. velvele düĢüp ceng ider bigi bunlar ãoñra úaçariken begi ölüp 12. kÀfirler türk ãındı diyüp ardına düĢüp tamÀm buãu 13. yirine geldügi bigi buãudan bunlar daòı çıúup àÀzìler 14. her biri kÀfirlerüñ gözine ejderhÀ bigi buãudan bunlar 15. daòı çıúup àÀzìler her biri görinüp kÀfirler üzerine 91b 1. hemÀn úılıç úoydılar kÀfirleri ile úırdılar kim bì-nihÀyet biñden ziyÀde 2. kÀfirleri úılıçdan geçürdiler dört bÀn varmıĢ ikisini dutdılar 3. ikisi úaçdı ol iki bÀnı dutup sancaàıyla tuàıyla bir 4. nice kÀfirleri dutdılar yüz elliden ziyÀde burun úulaú bile dergÀh-ı 5. muèallÀya úoãùanùine getürdiler evet ol cengde voyvoda 6. muãùafÀ àÀzì kim vardur ol gice düĢini görmiĢ imiĢ 7. Ģehìd olacaàın bilürmiĢ ol ceng arasında ceng iderlermiĢ 8. meger bir úaç kÀfir buãudaymıĢ bunlar buãudan çıúduàı bigi 9. voyvoda muãùafÀ àÀzì bunlara at ãalmıĢ bir úaç kÀfir- 10. -leri gönderle yetüp mest deve kÀfirler içinde yürürken 11. èÀúıbet ol àÀzì ol arada Ģehìd itdiler ĢühedÀ 12. mertebesin bulup raómeten vÀsièaten132 allÀh raómetine ulaĢup 13. ãoñra ol kÀfirler münhezim olup ol 131 Metinde “òÀli” biçimindedir. 132 Bol rahmet 150 demde daòı sancaú 14. begi yetiĢüp olanca kÀfirleri anlar daòı úırup sancaú 15. begi ol voyvoda muãùafÀnuñ meyyitin bulup meydÀn yirinde 92a 1. alup gelüp ol voyvoda ol ùarafda bir niĢÀngÀh 2. yirde defn idüp maúberesin bellü idüp gelüp gitdiler 3. bu àazÀ daòı vÀúiè oldı ĢaèbÀn ayı Àòirinde óaú taèÀlÀ 4. èinÀyetiyle ve peyàÀmberüñ muècizÀtıyla ve sulùÀn bÀyezìdüñ 5. devletiyle hemìĢe düĢmenlerüñ baĢı aĢaàa olsun 6. pÀdiĢÀhumuz saà olsun ve girü bir úıããa daòı bu yıl meger 7. vilÀyet-i úaramanda varsaú içinde úaraman oàlanlarından 8. muãùafÀ adlu bir kimse òurÿc itmiĢ úaraman oàlıyam diyü gelüp 9. ol varsaú iline girüp ve ùaĢ ili alup andan gelüp 10. lÀrende yöresini yaúup yıúup cerìme133 alup çevre 11. illeri urup òalúı velveleye134 bıraúmıĢ idi èÀúıbet sulùÀn 12. bÀyezìd òalledehu devletehu135 pÀdiĢÀh daòı vezìri mesìó pÀĢÀya 13. emr idüp siliódÀrlardan biñ beĢ yüz kiĢi úoĢup 14. ve üç biñ yeñiçeri bile ve anaùoludan daòı üç biñ èazab 15. ve anaùolu leĢkeri ve begler begi sinÀn beg pÀĢÀ ve úaraman 92b 1. begi ĢehinĢÀh çelebi beg pÀĢÀsı kemÀl pÀĢÀ úaraman leĢkerle 2. bile olup mesìó pÀĢÀ ramażÀnuñ beĢinde pençĢenbih 3. güninde úoãùanùinden çıúup deñizi geçüp õikr 4. itdügümüz leĢker ile úaraman vilÀyeti varsaú iline 5. yürüdi mesìó pÀĢÀ iznike vardı iznikden geçüp ermeni 6. deresinden èoåmÀnçukdan úara óiãÀra vardı ulu bayrÀm 7. anda eyledi girü úara óiãÀrdan göçüp beĢinde beĢinci günde 8. aú Ģehre vardı leĢker hep anda cemè olup andan 9. gidüp beĢinci úonaúda lÀrendeye vardı andan añaru bulàÀr 10. ùaàına úondı bulàÀr ùaàında àÀyet úıĢ oldı 11. ãovuúdan àÀyet zaómet çekdiler bulàÀr ùaàından göçüp 12. avúad ùaàına vardılar anda bir óiãÀr yapdılar yigirmi beĢ 13. günde óiãÀrı tamÀm itdiler óiãÀruñ adını avúad diyü ad 14. virdiler ĢevvÀl ayı Àòirinde óiãÀr tamÀm olup andan 15. ãoñra üç biñ yeñiçeriyile ve èazab ile teke deresinden 133 Metinde “çerìme” biçimindedir. 134 Metinde “velvüleye” biçimindedir. 135 Hükümdarlığını ebedî kılsın. 151 93a 1. göçdiler cÀnúurtaran deresine vardılar cÀnúurtaran 2. deresine úaraman oàlı muãùafÀ beg varsaú beglerinden 3. aú ùaĢ oàlı dirlermiĢ muãùafÀ beg aú ùaĢ oàlıyla 4. anda otururmıĢ bunları ùuydılar úaçdı anlaruñ yirine 5. [bi]züm leĢker úondı ol óinde teke deresinden èoåmÀn 6. [i]niĢinden üç yüz miúdÀrı varsaú136 gelüp bir ãarp 7. [yi]rde ùurup ceng itdiler Àòir ãulóa úÀyil olmadılar 8. èÀúıbet bunlar furãat bulup yeñiçeri bir yirden yol 9. [b]ulup varup ol varsaúları úılıçdan geçürdiler erkek- 10. -[le]rini úırup èavret oàlÀn úız gelin esìr itdiler 11. [i]ki gün miúdÀrı óabs idüp girü ÀzÀd itdiler çün 12. [úa]raman oàlı muãùafÀ beg úaçup ele girmedi baèżılar 13. [di]rler eger dutmaàa úaãd itseler dutarlardı ve illÀ girü 14. …lerinden oldı sebeb úaçurmasına dirler hele úudret 15. Ģöyle gösterdi ecel yoàıdı ãoñı òayr ola çün 93b 1. leĢkerümüz altı gün ol yirde oturdılar çevre yañadan varsaú 2. begleri bir bir gelüp òaber virdi óÀllerin ièlÀm idüp mesìó pÀĢÀ 3. daòı óÀllü óÀline göre óilèatleyüp girü yirlü yirine gönderdi- 4. -ler leĢkerümüz tamÀm varsaú vilÀyetinde úırú gün yürüdiler andan 5. gelüp saàlıú selÀmetlıàıla gelüp gitdiler mesìó pÀĢÀ muóarrem 6. ayınuñ on ikisinde çehÀrĢenbih güninde gelüp Ģehr-i 7. úoãùanùine girdi úarÀr itdi ve girü bir àazÀ daòı ĢevvÀl 8. ayınuñ 11 güninde cumèa güninde kemÀl reéis otuz pÀre 9. gemiyile aĢup niyyet-i àazÀ diyüp gelüp gelibolıdan çıúup 10. nireye gitdügini bildürmeyüp gitmiĢidi meger ve anavirdi 11. óiãÀrı evvel bizüm idi gelüp fireng gemileriyle cebrle 12. almıĢlardı kemÀl reéis meger ol niyyete gitmiĢdi yolda gördi kim 13. firengüñ gemileri çoú kemÀl reéis daòı izin azıdup 14. bir ùarafa gitdi kÀfirler daòı ùuyup bunlaruñ ardına düĢüp 15. izin izleyüp èÀúıbet bulmayup gitdiler bir ùarafa kemÀl 94a 1. reéis daòı deñiz deryÀ yüzidür giñiĢlik deryÀ yüzinde seyr 2. iderken bir ulu fireng gemisine düĢ gelürler bular anda 3. ceng idüp cebrle alurlar andan gelüp kemÀl reéis 136 Metinde “vasaú” biçimindedir. 152 anavirdi 4. óiãÀrına yaúın gelecegi vaút ãÿret degĢürüp fireng 5. ãÿretine girüp kendüleri tebdìl itdi dirler bu ùarafdan 6. úurudan èalì pÀĢÀya daòı òaber gönderüp fülÀn gün óiãÀr 7. üzerinde buluĢup diyüp èÀlì pÀĢÀ úurudan yürüyüp 8. bunlar deñizden yürüyüp fireng ãÿretinde gemileri 9. niĢÀnını fireng èalÀmet bigi idüp óiãÀra yaúın geldiler 10. óiãÀr òalúı gördi kim girü çoúluú gemi gelür kendülere yardıma 11. geldi diyü óiãÀr úapusın açup úarĢu çıúdılar 12. kendülere yardım içün hem hem azuú hem yaraú getürdiler 13. diyü bu ùarafdan úurudan daòı leĢker gelmiĢidi òavfları 14. daòı vardı çün óiãÀr òalúı úarĢu geldiler bunlar 15. [ge]milerinden çıúdılar fireng ãÿretinde úılıçları yaraúları 94b 1. úaftanları altında gizlü yürüdiler gelen kÀfirlere yaúın 2. geldükleri vaút hemÀn allÀhu ekber137 diyüp tekbìr getürüp 3. kÀfirlere úılıç úoydılar göz açdurmadılar kÀfirler bunları 4. böyle görüp úaçmaàa yüz dutdılar bunlar daòı bile úarıĢup 5. úalèanuñ iki úapusı vardı óiãÀruñ bir úapusını yapdılar 6. àÀzìler bir úapudan ùolaĢu sarmaĢu óiãÀra bile girdiler 7. óiãÀr içinde óiãÀr erini úılıçdan geçürdiler bu ùarafdan 8. daòı úurudan èÀlì pÀĢÀ sancaú begi ol daòı úurudan 9. geldi iriĢdi óiãÀra bile girdiler óiãÀrı fetó itdiler 10. ve õi'l-úaède ayınuñ 23 güninde pençĢenbih gicesi edirnede 11. sarrÀclar yandı evit óiãÀruñ úulesinde üç yüzden 12. ziyÀde fireng bÀzergÀnları vardı anlar ceng itmediler gelüp 13. ùapdılar bunlar daòı ol firengleri mÀlıyla esbÀbıyla ÀzÀd 14. itdiler anlar daòı çıúup girü firengistÀna gitdiler àÀzìler 15. girü àÀyet ùoyum olup àanì oldılar pÀdiĢÀh devletinde 95a 1. [a]naverdi óiãÀrı fetó olundı õi'l-úaède 2. [a]yınuñ onuncı güninde cumèa güninde vÀúiè oldı 3. [ve] girü bir óÀdiåe daòı õi'l-óicce ayınuñ yigirmi dördünci 4. [gi]ce Ģenbih gicesi aòĢamdan Ģehr-i edirneye tamÀm yandı 5. rÿm ayınuñ yaènì abrilüsüñ temmuz ayınuñ orta yay 6. ayınuñ on üçünci138 güninde on kervÀn sarÀy iki 7. óammÀm iki 137 Allah en büyüktür. 138 Metinde “üçüni” biçimindedir. 153 cÀmiè eski ve yeñi on iki maóalle mescidleri 8. ve bezzÀzistÀnuñ139 dÀéiresi evlerden àayrı yedi biñden ziyÀde 9. dükkÀnlar yandı dirler allÀhuñ bir òıĢmıydı geldi òalúuñ 10. fièline göre èazìzler bu daòı azdur hemÀn pÀdiĢÀhumuz 11. saà olsun pÀdiĢÀhumuzuñ ãaàlıàında girü Ģehrümüz 12. maèmÿr olur bu vÀúıèalar oldı hicretüñ sene 906 13. mÀh-ı muóarrem àurre-i Ģenbih sene 907 14. defèa sulùÀn bÀyezìd òalledehu salùanatahu140 úoãùanùinde 15. úarÀr idüp ùururken meger bu ùarafdan óÀdiåe daòı muóarrem ayı 95b 1. içinde anaùoludan mudrunı ùarafından deñiz kenÀrında 2. çeĢmecük dirler bir úaãaba yircügez vardur efrenc-i laèìn 3. ol ùarafa çıúup bir óìleyile deñiz kenÀrına gelüp ol kenÀruñ 4. òalúı daòı kimi geldi diyü deñiz kenÀrına gelüp ceng iderken efrenc-i 5. laèìn bir óìle idüp bir àayrı ùarafdan àafilìn üç yüz 6. miúdÀrı atlusını çıúarup bir àayrı ùarafdan bunlaruñ 7. ardını alup müselmÀnlaruñ èavretin ve oàlÀnın úız gelin 8. alup iki biñden ziyÀde esìr idüp gitdiler ãoñra ve 9. ol óìnde il ùuyup ardınca varup furÀtlusına úılıç 10. úoydılar sehel-i kÀfir úurtuldı dirler dirile dutulan kÀfirleri 11. olancasın dergÀh-ı muèallÀya getürdiler úoãùanùinde ve 12. girü bir àazÀ-yı ekber daòı vilÀyet-i arnavudda dıraç 13. dirler bir ãarp úalèa varmıĢ evvel gelen beglerden ol úalèa 14. daòı cehd idüp fetó itmemiĢler imiĢ Ģimdiki óÀlde 15. sulùÀn bÀyezìd devletinde ol vilÀyet kim il baãan dirler 96a 1. anuñ sancaàı isóÀú beg oàlı èìsÀ beg oàlı muóammed beg 2. çelebi dirler e'Ģ-Ģehÿr-ı Ģehr-i üskübi ol sancaàı ol yirimiĢ 3. nÀgÀh bir gün òalvetinde oturup taóayyür141 baórına àarú olmıĢken 4. óaú ùarafından göñline ilhÀm-ı rabbÀnì olup dıraç úalèası 5. öñine düĢüp úudret-i óaú bu yoldan yol gösterüp 6. úudretden142 òoõ olacak nesne naãìb olursa óaú virürse 7. … àazÀyı fikri öñine gelüp allÀh ãıàınup muóammed 8. 139 Metinde “bezzÀstÀnuñ” biçimindedir. 140 Saltanatını ebedî kılsın. 141 Metinde “taòayyür” biçimindedir. 142 Metinde “úudredten” biçimindedir. 154 muãùafÀnuñ muècizÀt-ı berekÀtında sulùÀn bÀyezìdüñ dev- 9. -[leti]nde niyyet-i àazÀ diyüp àazÀya bel baàlayup úarındaĢı 10. óasan beg çelebi ve muãùafÀ beg çelebi muóammed beg iki úarındaĢıyla 11. ol vilÀyetüñ òalúı begleri ve subaĢıları ve aúıncıdan 12. daòı cemè olup beĢ altı biñden ziyÀde olup 13. iç ara ittifÀú idüp allÀhu ekber143 diyüp tekbìr 14. getürüp yürüdiler berüde tedbìr idüp nerdbÀnlar düzdiler 15. beĢ altı yüz nerdbÀnlar óÀżır idüp her biri götürüp 96b 1. gitdiler rÀvìler Ģöyle rivÀyet itdiler ãÀóib-i 2. leĢker muóammed çelebi beg daòı ben daòı gördüm didi 3. ve àayrı kiĢiler ĢehÀdet itdiler kim óiãÀra daòı varmaz144- 4. -dan öñdin beĢ altı gün öñdin àayb erenleri öñce 5. yürüdiler aòĢamda ve ãubó vaútinde ôÀhiren gördük diyü 6. ĢehÀdet itdiler ılàımãalàım bigi gördük öñce ÀvÀz- 7. -larını iĢidürdük didiler àÀzìler bu iètiúÀdla yürüdiler 8. muóarrem ayınuñ yigirmi sekizinde pençĢenbih gün yürüdiler 9. cumèa gicesi aòĢamdan óiãÀra varup nerdbÀnları 10. nerdbÀnlarını aòĢam úarañusında óiãÀra dayadılar óiãÀr 11. daòı óalvet imiĢ meger bir ulu banÀyırları varmıĢ yılda bir 12. gün óiãÀrdan çıúup bir gün bir gice anda olurlar imiĢ 13. nÀgÀh ol gün ol gice ol banÀyırları güniymiĢ àÀzìler 14. daòı ol gün gözedüp varmıĢlar imiĢ pes kÀfirler 15. àÀfilìn òaberleri yoú àÀzìler ãubó145 vaútinde óiãÀra 143 Allah en büyüktür. 144 Metinde “vamaz” biçimindedir. 145 Metinde “ãubuó” biçimindedir. 155 DĠZĠN A a.-dılar 60a/05 abdÀl: Ar. veli, sofu, derviĢ a.-maàa 9a/09 a.+lardan 54a/08 a.-mıĢlar 17a/05 Àbdest: Far. abdest, el suyu a.-sun 11b/10 À. 9b/03 a.-up 21b/15, 94a/11 abrilüs: Rum. nisan ayı açabil-: açabilmek, yeterlilik bildiren tasvirî fiil a.+üñ 95a/05 a.-dügüñ 11b/10, 14a/14 èacÀyib: Ar. acayip, garip, tuhaf krĢ. àarÀyib açdur-: açdırmak èa. 18b/01, 18b/06, 55b/02 a.-madılar 94b/03 èaceb: Ar. ĢaĢılacak Ģey a.-mayup 31b/05, 31b/10 èa. 12a/06 açıcı: açma iĢini yapan acı: acı a. 32b/04 a.+sından 31b/15, 63a/11 a.+lardur 2b/05 èÀciz: Ar. yetersizlik açlıú: açlık èÀ. 15b/11, 27a/11, 27a/14 a.+dan 15b/11 aç: acıkmıĢ olma ad: ad, isim a. 28b/14 a. 10b/13, 14b/06, 24b/13, 56b/12, 58a/09, 72a/05, 73b/09, 92b/13 aç-: açmak a.+ı 6a/05, 6a/05, 6a/05, 6a/06, a. 14a/15 6a/06, 6a/06, 6a/07, 8a/14, 8a/14, 8a/15, a.-alar 10a/11 8b/13, 8b/13, 8b/14, 10a/05, 12b/11, 156 12b/12, 12b/14, 13a/09, 15b/11, 16a/13, À.+ler 19b/09, 20a/02, 41a/13, 16a/14, 52b/09, 76a/07 54a/13, 74a/13, 89a/11 a.+ın 56b/11 À.+leri 37a/11 a.+ına 3a/05, 12a/10, 18b/13, À.+üñ 61a/04, 82a/15 41b/12, 51b/10, 56a/04, 58a/11, 73b/11 Àdemì: Ar. ademoğlu, insan a.+ını 23a/01, 23a/05, 61a/11, À.+leri 71b/13, 82b/02, 84b/12 92b/13 À.+lerinden 30b/09 a.+lar 6b/10 À.+lerini 85b/05 a.+um 10a/07, 58a/09 À.+lerüñ 71b/14 a.+umı 10a/08 À.+siyle 89b/12 ada: ada À.+yle 30b/07 a.+da 83b/14 èÀdet: Ar. âdet, görenek; huy, alıĢkanlık a.+larda 87b/11, 89b/14 èÀ. 9b/05, 25a/05, 79a/09, a.+larında 87b/10 79a/09, 87a/10 a.+larından 87b/13 èÀ.+i 87a/09 a.+larını 87b/02 èadl: Ar. adalet, adillik Àdem: Ar. insan, adam; Hz. Adem èa. 15b/07 À. 6b/02, 7b/14, 14b/02, 17b/03, èa.+ini 18a/08 19b/05, 20a/05, 26a/14, 31b/12, 40b/08, 41b/03, 45b/13, 58b/15, 59b/14, 63a/09, adlu: adlı 65a/14, 73a/02, 76b/07, 77a/12, 77b/01, a. 6b/03, 7a/03, 7a/08, 7a/11, 81a/03, 82a/15, 90a/07, 91a/04 7b/11, 9b/10, 13a/07, 43b/14, 46a/01, À.+den 53b/09 85b/07, 92a/08 À.+i 61b/01 Àfet: Ar. büyük felaket, bela À.+le 90a/04, 91a/06 À. 81b/15, 82b/01, 86a/06 157 À.+i 82b/03 a.-dı 50b/06 aàa: büyük, amir, efendi, ağa a.-duàın 36b/10 a.+sı 30a/04 aàlat-: ağlatmak a.+sıydı 68b/13 a.-up durur (aàladup durur) 52b/06 aàaç: ağaç aàrı-: ağrımak a. 12b/05, 86a/07 a.-dı 16a/04 a.+dan 24b/13 aàulan-: zehirlenmek a.+ı (aàacı) 24b/06 a.-mıĢ 86a/07 aàır: değerli, Ģerefli, ağır; çok Àh: feryat, inilti, ah a. 23a/14, 33b/04, 34a/06, 34b/01, 39a/05, 44b/13, 76a/02, 78a/15, À. 24b/03, 52b/08, 52b/08, 78b/02, 83b/07, 87a/04, 89a/05 52b/08 aàırın: ağırlığında olanı, ağırlığındakini aóad: Ar. bir, tek a.+ca 68b/10 a.+dur 62b/05 aàırla-: ağırlamak aòbÀr: Ar. haberler, bilgiler a.-maú 87a/08 a.+da 55b/13 a.-yup 83a/06, 87a/10 èahd: Ar. söz verme, yemin aàız: ağız èa. 21a/12, 25a/02, 78b/15 a.+ından (aàzından) 88a/09 èa.+la 6a/15, 15b/15 aàız: uç, kenar, sınır Àhen: Far. demir; sert, katı a.+ında (aàzında) 91a/03 À. menì 53b/07, 60a/02 a.+ını (aàzını) 85a/15 Àhen-pÿĢ: Far. demir kuĢanmıĢ, zırh giymiĢ aàla-: ağlamak À. 48a/11 158 aòı: arkadaĢ, dost a.+da 96b/05 a. 52b/02 a.+dan 95a/04, 96b/09 Àòir: Ar. son, sonraki, en son a.+ın 37b/13 À. 37b/09, 70b/06, 79a/10, Àóÿrì: Far. güzel gözlü 93a/07 À. 86b/07 À.+inde 76b/10, 90b/03, 92a/03, aóvÀl: Ar. hâller, durumlar, olaylar 92b/14 a. 10b/03, 30b/08, 35b/03, À.+ine 60b/04, 72b/07 72b/15 À.+ini 62b/03 a.+i 50b/15 À.+üñ 80b/03, 80b/08 a.+inden 32a/08 Àòiret: Ar. öbür dünya a.+ini 59a/05, 83a/03 À.+e 16b/05, 73a/11 aú: ak, beyaz Àòirÿn: Ar. sonrakiler, en sonda olanlar a. 10a/06, 11b/05, 17b/01, À. 64a/08 17b/01, 17b/05, 17b/06, 17b/06, 22b/14, 76a/04 Àòirü'l-emr: Ar. nihayet, en sonunda aúça: küçük madenî para À. 73a/02 a. 22b/07, 22b/10, 27a/03, ÀòiryÀn: Far. kıymetli kumaĢ, parça 28b/01, 28b/02, 28b/02, 28b/04, 38a/05, À.+lar 71a/01, 85b/13 42b/14, 42b/15, 51b/10, 68a/09 À.+ları 86b/06 a.+da 28a/15 aórÿd(?): Ar. kızgın(?) a.+dan 54b/11 a. 54b/01 a.+sın 22b/11 aòĢam: akĢam a.+ya 27a/01, 27a/02 a. 23b/06, 76a/15, 80b/03, èÀúıbet: Ar. son, bitim, sonuç 96b/10 159 èÀ. 6b/02, 8b/06, 11b/15, 14b/03, aúıt-: akıtmak 14b/08, 15b/07, 20a/06, 21b/07, 25b/15, a.-up (aúıdup) 38b/06 26a/14, 29a/06, 30b/06, 31a/08, 33a/12, 33a/14, 33b/15, 34b/13, 35b/07, 35b/08, a.-urlar (aúıdurlar) 12b/08 35b/13, 36b/15, 39a/02, 40b/09, 41b/04, èÀúl: Ar. akıl, us 41b/07, 41b/11, 42a/13, 43a/11, 43b/06, 43b/15, 47b/12, 48b/09, 53b/10, 54b/03, èÀ. 58a/11, 60b/04, 60b/04, 54b/07, 56b/02, 57a/11, 57b/14, 59a/01, 60b/06 60a/04, 60a/14, 64a/14, 66b/09, 68a/04, 71a/15, 74a/13, 74b/15, 91b/11, 92a/11, èÀ.+ı 60b/03 93a/08, 93b/15 al-: almak aúın: savaĢ ve asker yürütme a.-a 12b/13, 38b/07 a. 20a/10, 22a/05, 26a/01, a.-acaúları 65a/05 44a/05, 44a/11, 45a/11, 46a/03, 65b/13, 66a/11, 66a/12, 76a/08, 76b/15 a.-alar 22b/10, 22b/11, 32a/15 a.+da 22b/09 a.-dı 6a/14, 7b/12, 9b/01, 13a/06, 13a/06, 13a/07, 18a/03, 22b/07, a.+dan 22a/12, 22b/12 25a/09, 25b/14, 33a/02, 33a/02, 33b/07, a.+ı 91a/01 33b/08, 33b/13, 34a/01, 34b/05, 35a/14, 38b/12, 39b/04, 39b/05, 44b/06, 51a/06, aúıncı: hücum eden, sadıran 66a/04, 66a/15, 71b/11, 87b/03, 89b/15 a. 22b/05, 34a/14, 37b/08, a.-dılar 6a/15, 7b/02, 15a/11, 45b/11, 47a/07, 48b/02, 69b/11 15b/03, 19a/15, 19b/03, 19b/15, 20b/15, 21a/01, 21a/02, 21a/06, 22b/12, 25b/01, a.+dan 96a/11 35b/04, 42a/15, 54b/11, 56b/07, 56b/07, a.+lar 39a/13, 44b/03, 45b/12, 68b/10, 70a/10, 71b/12, 71b/14 49b/08, 51a/04, 80b/15, 84a/06 a.-duàı 55a/10 a.+ları 46a/10 a.-duñ 13a/13 a.+ya 47a/07 a.-ıçaú 33a/05 a.+yı 25b/09 a.-ımaz 32a/12, 32b/02 a.+yıla 46a/07, 47a/04, 76b/06 160 a.-madılar 16a/01 èa. 94a/09 a.-maduúlarına 64a/14 ÀlÀy: Far. alay a.-maàa 54a/02 À. 34b/10 a.-maú 23a/15, 28b/02 À.+ına 34b/09, 50a/08 a.-mayup 24b/08, 25b/01, À.+ıyla 35b/06 67a/02, 67a/05, 67a/05, 70b/02, 72a/04 À.+lar 35a/01 a.-mıĢıdı 14a/07, 14a/09 À.+larını 35a/11 a.-mıĢlardı 93b/12 albız: Ģeytan, iblis krĢ. ĢeyùÀn a.-uñ 22b/04 a. 84b/08 a.-up 4a/11, 5a/15, 6b/01, 9a/14, èale'l-àÀfilìn: Ar. gafiller üzerine 9b/03, 11a/09, 14a/10, 17b/04, 32a/05, 34b/03, 36b/09, 36b/13, 37b/14, 44a/13, èa. 46a/12, 77a/14, 79a/15, 44b/07, 45a/15, 45b/15, 47b/01, 60a/13, 81a/02 64a/05, 66a/15, 67a/12, 68a/06, 69b/05, èale'l-òuãÿã: Ar. özellikle, bilhassa 70b/12, 71b/09, 73a/05, 74a/07, 74a/08, 74b/07, 76a/03, 80b/01, 85a/15, 85b/06, èa. 2a/07 86b/10, 87b/02, 87b/10, 87b/14, 89b/02, 89b/12, 90a/09, 90b/06, 91a/07, 92a/01, èÀlem: Ar. dünya, alem, halk 92a/09, 92a/10, 95b/07, 95b/08 èÀ. 4a/11, 4b/07, 8a/02, 22a/08, a.-ur 32a/09 42b/01, 58a/15, 83a/10 a.-urdı 14b/12, 58a/02 èÀ.+de 10b/10, 17a/12, 17b/02, 58a/09, 58a/09, 58a/15, 58b/02, 73b/06 a.-urlar 94a/03 èÀ.+e 10a/09, 34a/12, 54a/02 a.-urlardı 9a/04 èÀ.+i 4a/02, 26b/09, 28a/14, èalÀ: Ar. üst, üzere 57a/04, 57a/09, 57b/02, 69a/05 èa. 3b/04, 60b/11 èÀ.+lere 49a/07 èalÀmet: Ar. iz, niĢan, belirti, iĢaret èÀ.+leri 12b/05 161 èalem: Ar. bayrak, sancak krĢ. tuà allÀh: Ar. Hz. Allah èa. 11b/03 a. 7a/04, 12a/07, 13a/03, 23b/02, 24a/01, 32b/10, 32b/10, 32b/11, 62b/04, èa.+ini 11b/05 70a/08, 76b/15, 88b/05, 88b/16, 91b/12, èa.+üm 10a/06 96a/07 èale's-ãabÀó: Ar. sabah vaktinde a.+dan 61b/04 èa. 19a/03, 21b/14, 34b/08 a.+dur 62b/08 alın-: alınmak a.+uñ 29a/01, 65b/01, 72b/01, 95a/09 a.-acaú 72a/15 a.+uñdur 36a/06, 75a/11 a.-madı 24b/02, 33b/15, 65a/04 alp eren: yiğit, bahadır, kahraman a.-masına 55a/07, 64a/13 a.+ler 9b/04, 85b/14, 86a/10 a.-mayup 48a/14, 65a/15, 73a/03, 80a/13 a.+lerden 18b/05, 50a/13 a.-maz 15a/12, 22b/01, 22b/04, alt: alt 24b/02, 32a/14 a.+ında 12b/05, 16a/11, 50b/02, alıvir-: alıvermek, tezlik bildiren tasvirî 94b/01 fiil altı: altı sayısı a.-di 9a/13, 24a/06 a. 3a/05, 3b/11, 3b/15, 4b/01, a.-eyin 7a/14, 90b/01 6a/04, 29a/05, 45b/14, 57b/06, 60a/08, 61a/01, 61a/02, 61a/03, 64a/05, 69b/14, a.-üpler 26b/02 75a/06, 82a/15, 87a/02, 93b/01, 96a/12, èÀlì: Ar. yüce, yüksek 96a/15, 96b/04 èÀ. 9a/13, 24a/04, 24a/05, a.+ncı 60b/15, 75a/05 33b/08, 41b/14, 57a/03, 57a/04, 57a/08, a.+sına 3a/06 57b/11 a.+sında 29b/04, 53a/04, 75b/14 èÀlim: Ar. bilgili, çok bilen, ilim sahibi altmıĢ: altmıĢ sayısı èÀ.+lerüñ 2b/12 162 a. 25b/09, 30b/10, 63b/08, 76b/03, 86a/15, 86b/05, 92b/07, 92b/08, 63b/09, 63b/11, 63b/11, 72b/13, 86b/02 92b/12, 93a/04, 94a/02, 96b/12 altun: altın a.+dur 15a/01 a. 25a/03, 25a/04, 85b/05, andan: ondan, oradan 86b/06 a. 4a/01, 4a/07, 5b/07, 6a/14, a.+dan 54b/10 7b/06, 7b/10, 8b/03, 10b/04, 10b/15, 12b/14, 14a/01, 15a/10, 17b/05, 20a/07, aluúo-: alıkoymak, süreklilik bildiren 20b/08, 20b/15, 21a/01, 21a/02, 22a/03, tasvirî fiil 23a/07, 23a/15, 24a/07, 24a/09, 24a/12, a.-dılar 90a/15 25a/05, 25a/12, 25a/15, 25b/02, 25b/03, 28b/08, 33a/10, 33b/03, 33b/13, 33b/14, amÀn: Ar. eminlik; korkusuzluk; yardım 34a/05, 37a/10, 39a/07, 39a/09, 40a/13, isteme; Ģikayet; rica 40a/15, 41b/13, 42a/01, 42b/07, 43a/01, a. 52b/03, 54b/02, 84b/13 44a/07, 44a/12, 44b/01, 44b/05, 46b/12, 47b/08, 47b/09, 50b/06, 55a/02, 55a/04, Àmìn: Ar. öyle olsun 55a/09, 56a/06, 58b/14, 58b/15, 59a/03, À. 3a/03 61b/03, 64b/07, 67a/11, 68b/02, 68b/08, 71b/01, 74b/02, 81b/01, 83a/01, 83a/04, èÀmm: Ar. genel, herkese ait 88a/01, 92a/09, 92b/08, 92b/09, 92b/14, 93b/04, 94a/03 èÀ.+dur 49a/07 andlaĢ-: yemin ettirmek, ant içirmek ammÀ: Ar. ama, ancak a.-up 78b/15 a. 6b/13, 7a/02, 8a/13, 18b/09, 19a/15, 24b/14, 36b/03, 56a/07, 60a/05, anı: onu 60a/08, 60a/10, 87a/08 a. 15b/01, 21a/06, 25a/12, èammu: amca 28a/07, 33b/14, 38b/09, 43a/15, 44a/01, 51a/02, 55b/07, 63a/09, 65b/01, 71a/14, èa.+sı 18a/04 72a/09, 73a/14, 75a/03, 89b/15 anda: onda, orada anlar: onlar a. 19b/07, 23a/08, 35b/05, 39a/12, 39b/10, 40a/14, 41b/11, 41b/14, 43a/03, 46a/03, 51a/15, 57a/08, 70a/04, 163 a. 8b/02, 18b/11, 20a/13, 27a/02, 52a/11, 56a/03, 62b/06, 62b/08, 68a/08, 35a/10, 35b/07, 39a/11, 55b/10, 71b/05, 78b/07, 81a/12, 87a/07, 88a/05, 90a/03 87a/05, 91b/14, 94b/12, 94b/14 añaru: öte, ileriye doğru, öbür taraf a.+a 7b/06, 31a/14, 33a/08, a. 92b/09 36b/15, 85b/10, 86b/11 a.+sı 47b/08, 58b/14 a.+dan 26b/07 añıl-: anılmak a.+ı 3a/03, 25a/14 a.-asın 17a/13, 58b/02 a.+ıdı 64b/03 a.-maúdur 2b/10 a.+uñ 10a/15, 71a/02, 77b/12, 93a/04 a.-sa 52b/09 anuñ: onun a.-ur 14b/07, 18b/05, 50a/14, 57a/12 a. 4b/04, 4b/13, 6a/04, 8b/11, 10a/05, 10a/06, 10a/15, 10b/07, 12b/13, ara: ara, boĢluk, mesafe 13b/05, 16a/05, 16b/04, 18b/15, 26b/13, a. 47a/15, 96a/13 30a/06, 38a/13, 49b/15, 53b/07, 57a/04, 57b/07, 58a/12, 60b/09, 61a/08, 61a/09, a.+da 20b/02, 35b/12, 40b/08, 64a/08, 73b/04, 75b/07, 84b/07, 88b/04, 50a/12, 74a/12, 79b/05, 91b/11 96a/01 a.+dan 35b/03, 41a/04, 79a/01 a.+la 17a/13, 25b/05, 37a/09 a.+ñuzda 9b/10 añ-: anmak a.+sında 10b/13, 19a/02, 77b/03, a.-madılar 32b/05 91b/07 a.-maúlıú 2a/02 a.+sından 7a/12, 74a/09 aña: ona a.+ya 62b/01 a. 2a/02, 5b/06, 6a/01, 7a/15, a.+yı 20a/07 7b/12, 8b/14, 10a/05, 10b/07, 12b/01, 14b/15, 15a/01, 15a/14, 16b/12, 18a/09, ara-: aramak 21a/07, 22a/11, 24a/14, 34b/12, 35b/15, a.-rsañ 87b/15 41a/02, 41b/14, 42b/08, 42b/11, 42b/13, 164 èaraba: araba a.+larla 88a/06 èa.+lar 48a/10 arpa: arpa èa.+ları 78a/10 a. 28b/14 èa.+sı 48a/09 èarĢ: Ar. arĢ, dokuzuncu gök èa.+sını 51a/12 èa. 61a/05 aralıú: aralık èa.+uñ 61b/11 a.+da 88b/13 èarĢe'l-èaôìm: Ar. göğün en yüksek tabakası a.+ı (aralıàı) 58b/12 èa.+e 61b/10 a.+ında (aralıàında) 57b/08, 63b/09, 76a/08, 80b/03 arĢun: bir adım boyu uzaklık a.+ları 39b/09 a. 60a/01, 60a/01, 60a/03 ard: arka taraf, sırt, geri, art art-: artmak a.+ı 61b/12 a.-dı 17a/11, 17a/12 a.+ın 89b/02 èarż: Ar. arz, sunma a.+ına 91a/12, 93b/14 èa. 56b/05 a.+ınca 29b/05, 43b/09, 51a/05, aã-: asmak 69a/09, 74a/15, 91a/10, 95b/09 a.-dılar 63a/03 a.+ından 70a/05, 79a/11 aãaúo-: asakoymak, süreklilik bildiren a.+ını 48b/02, 95b/07 tasvirî fiil a.+larına 23b/14 a.-dılar 41a/03, 41b/10 arúa: arka ÀsÀn: Ar. kolay a.+sın 24b/09 À.+dur 62b/07 armaàan: armağan ÀsÀnlıú: Ar.+T. kolaylık 165 À.+la (asanlıàla) 72b/03 aĢaàa: alt taraf, aĢağı aãóÀb: Ar. sahipler, dostlar a. 18b/14, 32b/01, 72a/15, 72b/04, 92a/05 a.+larından 33b/10 èÀĢıú: Ar. aĢırı sevgi duyan aãıl-: asılmak èÀ. 56b/14 a.-u 60a/12 aĢıru: aĢağı aãılsuz: Ar.+T. uydurma, yalan, asılsız a. 31b/01 a. 41a/12 ÀĢikÀre: Far. belli, açıkça, meydanda èÀãilıú: Ar.+T. isyan etme durumu À. 10a/11 èÀ.+ı (aãilıàı) 71a/05 èaĢú: Ar. aĢk, sevgi aãl: Ar. asıl, esas, temel èa.+ına 32b/12 a. 57a/15 at: at, binek hayvanı a.+ı 3b/07, 10a/15, 16a/06, 22b/15, 63a/15 a. 5b/10, 9b/02, 9b/05, 14b/11, 15a/02, 23b/10, 43a/14, 50a/09, 79b/02, a.+ındandur 2b/06 88b/12, 88b/12, 91a/07, 91a/08, 91b/09 ÀsmÀnì: Far. gökyüzüne ait a.+a 9b/04, 10a/04, 10b/14, À. 5b/11, 63a/07, 77b/14, 78a/02, 12a/08 81b/14, 83b/03 a.+dan 9b/13, 35b/10, 37b/12, èaãr: Ar. asır, yüzyıl 50a/13, 50a/15, 50b/08, 78a/02 èa.+da 57a/14 a.+ı 9b/13, 20b/01, 26a/06, 37b/10, 37b/11, 50a/11, 50b/01 aĢ: yemek, yiyecek a.+ın 71b/14, 85b/04 a.+ını 17b/14 a.+ına 50b/10 aĢ-: aĢmak a.+ını 50a/12, 71b/14 a.-up 93b/09 a.+ıyla 5b/13, 20b/01 166 a.+lar 71b/12 À.+ından 30a/14 a.+ları 23b/11, 28b/14 À.+ını 20a/03 a.+larından 19b/06 À.+ıyla 30a/09 at-: atmak À.+la 9b/10 a.-duúları 86a/06 À.+larını 96b/06 ata: ata, baba, cet avla-: avlamak a.+ları 8b/01 a.-dılar 86b/15 a.+m 7a/13 a.-rken 20b/01 a.+sı 10b/09, 44a/02 a.-yup 77b/10, 82b/10, 86b/08 a.+sı durur 8b/01 èavret: Ar. kadın, zevce a.+sından 35b/01 èa. 93a/10 atıl-: atılmak èa.+den 14b/12, 82a/13 a.-an 31a/15, 86a/07 èa.+in 95b/07 a.-up 30a/13, 30b/03, 31b/09, èa.+lerini 54b/09, 85a/13, 49b/04, 54a/15, 82a/11 86a/12, 87b/11, 88a/11 atlu: atlı, ata binmiĢ olan avuç: avuç, el içi a.+sını 95b/06 a. 47a/05 av: av ay: ay, kamer krĢ. mÀh a. 9b/06, 20a/15, 44b/02, 82b/10 a. 12b/04 a.+dan 82b/10 ay: otuz günden oluĢan zaman dilimi a.+ın 86b/15 a. 4b/01, 20b/05, 52a/06, 73b/07, 79b/11, 89a/07 a.+ına 83a/01 a.+da 38a/05, 63b/11 ÀvÀz: Far. ses, seda 167 a.+uñ 53b/13 À. 55a/06 ay: yılın on iki bölümünden biri À.+üñ 53a/14, 69a/15 a. 87a/02 ayırd: ayrım, fark a.+ı 72b/08, 79a/06, 87a/12, a. 34b/12 90b/03, 90b/07, 92a/03, 92b/14, 95a/15 ayrıl-: ayrılmak a.+ında 79a/05, 81b/03, 88a/03, a.-dı 35b/02 88a/15, 89b/04, 89b/06, 89b/08 ayru: ayrı, diğer, baĢka a.+ınuñ 29a/06, 29a/07, 29a/15, 29b/03, 29b/07, 30b/13, 51b/03, 52a/02, a. 90a/08 53a/04, 55a/01, 55a/03, 64a/09, 68a/06, ayruú: baĢka 69b/01, 72b/07, 75a/05, 75b/09, 76a/05, 76a/14, 76a/14, 76b/10, 79b/07, 79b/11, a. 29a/04 80b/02, 80b/07, 80b/12, 81a/09, 81b/04, 81b/12, 82b/04, 82b/09, 82b/13, 82b/15, ayurt-: ayırtmak 83a/07, 83b/02, 83b/07, 83b/15, 87a/01, a.-up 26a/07 88b/10, 89a/02, 89a/06, 89b/13, 93b/06, 93b/08, 94b/10, 95a/02, 95a/03, 95a/05, èayyÀr: Ar. hileci, dolandırıcı 95a/05, 95a/06, 96b/08 èa.+ları 77b/12 ayaú: ayak az: az, yetersiz a.+ı (ayaàı) 16a/04, 20b/01, a.+dur 28a/13, 95a/10 50b/01 az-: azmak a.+ına (ayaàına) 9b/13 a.-mıĢlardur 84b/15, 85a/05 aèyÀn: Ar. bir memleketin ileri gelenleri èazab: Ar. çeĢitli iĢlerde kullanılan a. 9b/01 askerler hakkında genel bir ad ayÀr: mayıs ayı èa. 25b/08, 29b/11, 29b/11, a.+uñ 29a/07 29b/14, 43a/01, 43a/02, 45b/13, 47a/11, 49a/05, 49a/06, 50a/11, 51a/10, 67b/11, Àyet: Ar. ayet 68b/12, 70b/15, 78a/08, 87b/07, 92a/14, 92b/15 168 èa.+dan 54a/13, 70a/12 azıt-: azıtmak èa.+ı 32b/15, 45b/09 a.-up (azıdup) 93b/13 èa.+ılan 67b/11 èaôìm: Ar. büyük, ulu, iri èa.+ından 54a/04, 54a/05 èa. 7a/15, 14b/02, 15b/13, 21b/07, 25b/15, 30b/05, 31b/11, 33a/15, èa.+ıyla 72b/15 34b/11, 39b/01, 44b/15, 49b/02, 51a/11, èa.+la 81b/07 56b/02, 67b/14, 77b/01, 78a/10, 80b/09 èa.+lar 30a/04, 34b/01, 68b/13, Àõìne: Far. cuma günü; bayram günü 86b/01 À. 81a/08, 89a/12 èa.+lara 81b/10 èazìz: Ar. muhterem, sayın, aziz èa.+ları 45b/09 èa. 10b/02, 13a/15, 71b/02 èa.+larla 32b/09 èa.+ler 2a/01, 2a/03, 2b/07, ÀzÀd: Far. hür, serbest 71b/03, 72a/10, 72b/05, 95a/10 À. 33b/12, 93a/11, 94b/13 èa.+lerüñ 3a/02 aèôam: Ar. büyük èa.+üñ 13a/04 a. 29a/13, 30a/02, 78a/14 èazìzì: Ar. aziz olan, saygıdeğer; ey azizler èaôamet: Ar. büyüklük, ululuk èa. 62b/03 èa. 69a/06, 78a/12, 84a/06, 85a/12 èazl: Ar. iĢinden çıkarma, yol verme Àzar: Far. mart ayı èa. 8a/01, 45a/10, 45b/03, 53a/01, 53a/02, 67b/03, 69b/03, 74a/02 À.+uñ 76a/14 èazm: Ar. kasıt, niyet, karar azàun: doğru yoldan ayrılmıĢ, baĢtan çıkmıĢ, sapkın èa. 39a/10 a. 84b/13 azuú: azık, yiyecek a.+ları 31a/01 a. 31a/02, 94a/12 169 B b.-yup 29a/15, 29b/06, 34b/15, 49a/03, 84a/01, 84a/13, 84a/15, 86b/03, bÀb: Ar. kapı, bölüm 96a/09 b. 16a/15, 17a/06, 18a/13 baàlan-: bağlanmak baba: baba b.-an 70a/04 b. 44b/11 b.-ur 70a/04 b.+ları 13b/12 bahÀdır: Far. cesur, yiğit, kahraman krĢ. b.+sı 4b/01, 13b/09, 26b/11, bahÀdur 88b/07 b. 10b/10, 18b/04, 20a/12 babuç: Far. ayakkabı b.+lar 9b/04, 18b/05, 19a/10 b. 27b/04 b.+lardan 15a/14 bÀc: Far. vergi, harç b.+lardur 18b/05 b.+ın 70a/10 bahÀdırlıú: Far.+T. bahadır olma bacanaú: bacanak durumu, kahramanlık, yiğitlik b. 13a/12 b.+da 10b/12 bÀd: Far. yel, rüzgar bahÀdur: Far. cesur, yiğit, kahraman krĢ. bahÀdır b. 52a/14, 82a/02 b.+lardan 50a/14 bÀà: Far. bağ, büyük bahçe, bostan bahÀne: Far. vesile, sebep; kusur b.+ında 29a/11 b. 71b/11, 82a/02 b.+lar 12b/07 baór: Ar. deniz krĢ. deryÀ, deñiz b.+larınuñ 19a/02 b.+ına 2a/14, 96a/03 bÀàçe: Far. küçük bağ, bahçe baòĢ: Far. bağıĢ, ihsan b.+ler 12b/07 b. 6b/04, 7b/04, 23b/04, 36a/01, baàla-: bağlamak 53b/11, 53b/12, 56b/09 170 b.+ı 76b/01 barà-(?): b.+uñ 76b/01 b.-alar 63a/04 baòĢiĢ: Far. bahĢiĢ, bağıĢ olarak verilen b.-up 45b/07, 63b/04 para barıĢ-: barıĢmak krĢ. baruĢ- b. 17a/01 b.-alum 37a/09 baú-: bakmak b.-dı 37a/14 b.-mayup 61b/13 b.-dılar 20a/01, 38a/11, 39a/02, bÀúì: Ar. kalıcı; artık; Allah 47b/09, 87a/11 b. 6b/10, 7b/05, 31b/03, 62b/08, b.-up 21a/13, 45a/06, 46b/11, 84a/06, 86a/12 47b/05 b.+dür 62b/04 barıĢıúlıú: barıĢık olma durumu b.+si 78b/14 b. 83a/08, 83b/01, 83b/08 bal: bal barıĢlıú: barıĢ olma durumu b.+a 30a/10, 51a/05 b. 45b/01 bÀn: Far. yönetici, ileri gelen barú-(?): b. 91b/02 b.-dılar 63a/14 b.+ı 91b/03 baruĢ-: barıĢmak krĢ. barıĢ- banÀyır: Rum. büyük pazar b.-up 39a/14 b.+ları 96b/11, 96b/13 baã-: basmak, ezmek; yenmek; doldurmak baña: bana b.-up 23b/10, 48b/02, 65a/13 b. 7a/13, 10a/01, 36b/07, 36b/12, 41a/09, 41a/10, 59a/10 b.-up durur 52b/07 barça: küçük savaĢ gemisi baãàun: baskın, saldırı b. 30b/15, 72b/12 b.+ın 11a/04, 23b/06, 26a/08 171 baãıl-: basılmak b.+larla 11a/11 b.-up 56b/02 baĢúa: baĢka, diğer baĢ: baĢ; uç; temel, ilk b. 25a/14, 38a/06 b. 6a/13, 7a/06, 15a/14, 21b/09, baĢla-: baĢlamak 29a/01, 29a/01, 30b/10, 42b/03, 56a/08, b.-dı 14b/10, 25b/04, 25b/07, 85a/09, 86a/01, 86a/02, 90a/13, 90a/15 34a/13, 40a/02, 41a/01, 42b/01 b.+a 77b/11, 86a/01 b.-dılar 9a/09, 23b/10, 26b/15, b.+ı 32b/11, 38b/06, 40b/14, 53b/05, 59b/09, 59b/15, 63b/05 50b/01, 50b/02, 50b/03, 50b/04, 50b/05, b.-yup 51a/02 60a/09, 61a/01, 69a/07, 72b/04, 88b/09, 90b/11, 92a/05 baĢlu: baĢlı, baĢı olan b.+ıdur 50b/06, 50b/12 b. 7a/06 b.+ına 4b/13, 7a/06, 8b/11, batur-: batırmak 59a/03, 63b/08 b.-dılar 32a/03 b.+ında 26b/12, 38b/06, 41b/10, b.-up 30b/07 43a/10, 43a/11, 47a/13, 79b/03, 85a/15, 86b/14 bay: zengin, varlıklı b.+ından 8b/03 b. 79b/15 b.+ını 50a/15, 50b/10, 50b/11, bayrÀm: bayram 51a/06, 56b/06, 60b/09 b. 51a/13, 51a/15, 79b/12, b.+ıyla 41b/03 83b/02, 83b/08, 86a/15, 92b/06 b.+lara 25a/04 b.+da 88b/11 b.+ları 60a/09, 60a/10, 60a/10, bayrÀmlaĢ-: bayramlaĢmak 60b/15 b.-dılar 51a/14 b.+larına 25a/04 bÀzÀr: Far. pazar, pazar yeri b.+larını 23b/15 b. 31b/15 172 bÀzergÀn: Far. pazarcı, tacir, tüccar b.+e 22b/09, 23a/03 b. 43b/07, 70a/02 b.+i 24a/11, 25a/07, 30a/03, 31b/04, 35a/05, 39a/14, 44a/03, 45b/08, b.+ları 94b/12 45b/15, 48a/15, 66a/13, 66b/06, 67a/02, baèżı: Ar. bazı, bir kısım 67a/03, 75a/13, 76a/10, 76b/08, 81a/06, 83a/13, 88a/04, 88a/06, 88a/13, 90b/14, b. 13a/14, 84b/14 91a/11, 92b/01 b.+lar 16a/11, 20b/03, 93a/12 b.+ine 35b/13 b.+sına 42b/14 b.+ini 4a/03 beçene: kulübe, sığınılan gizli yer; tenha b.+inüñ 87b/13, 87b/13 ve korkunç bir yer; kayalık taĢlık yer krĢ. peçene, pecene, bençene, pençene, b.+isi 49a/09 bicene b.+ler 7a/04, 8a/03, 17b/08, b. 85a/15 22a/06, 23a/02, 32b/15, 37b/06, 45b/11, 49b/01, 53b/04, 56a/01, 59a/07, 65b/14, bed-baòt: Far. bahtsız, talihsiz 69a/02, 69a/12, 74b/14, 76b/10, 78a/05 b. 41a/14 b.+lerden 95b/13 beden: beden b.+lere 31a/12 b.+ler 63b/09 b.+leri 5a/04, 5a/06, 5a/08, b.+lerini 54b/01 6a/03, 22a/07, 33a/06, 34b/04, 34b/15, 35a/03, 35a/08, 35a/11, 39a/07, 42b/03, be-devlet: Far.+Ar. devletli, devlet 43a/13, 43b/01, 45b/10, 49a/09, 49a/13, sahibi; mutlu 54a/03, 59b/03, 59b/08, 67a/07, 78b/14, b.+leri 73b/11 81b/09, 93b/02, 96a/11 beg: bey, efendi, ileri gelen, amir b.+lerinden 9b/11, 93a/02 b. 8a/01, 20a/12, 20b/05, 21b/01, b.+lerine 36a/01, 53b/11, 21b/10, 22a/06, 23a/09, 25a/08, 40b/11, 59a/02, 85b/02 43b/01, 45a/01, 49a/14, 59a/01, 68b/01, b.+lerini 11a/09, 35a/09, 78b/11 76b/13, 87b/11, 88a/14, 92b/01, 93a/03 b.+lerinüñ 76a/07 173 b.+leriyle 11a/11 b.+i (begligi) 16a/07, 17a/07, 51b/05 b.+üñ 33a/11, 38a/07, 42b/06 b.+ini (begligini) 23a/02, be-àÀyet: Far.+Ar. son derece, pek çok 23a/03, 48a/02 b. 19b/12 beglü: beyli, beyi olan begen-: beğenmek b. 35b/13 b.-di 57b/13 beúÀ: Ar. devam, sebat b.-diler 57b/01, 59a/07 b.+ya 10b/08 b.-medi 57b/15 b.+yı 73b/03 begler begi: beylerbeyi, sancak bekle-: beklemek beylerinin baĢı b.-diler 16b/14 b. 45a/09, 46a/06, 51b/12, 53a/02, 65b/07, 66a/01, 66b/04, 67b/12, bel: bel krĢ. bil 70a/11, 76b/05, 78a/02, 81b/07, 84a/02, b. 29a/15, 86b/03, 96a/09 84a/10, 92a/15 b.+inde 11b/08 b.+si 20b/13, 29b/02, 32b/08, 32b/10, 47a/03, 49a/08, 49a/12, 49b/09, b.+inden 11b/08 53a/08, 53b/02, 53b/03, 64b/02, 64b/02, belÀ: Ar. gam, keder, ceza 65a/05, 65b/08, 66a/03, 66a/12, 66b/09, 67b/01, 67b/07, 67b/07, 68a/10, 68a/11, b.+dan 54b/12 68a/12, 68b/01, 68b/05, 69a/01, 70b/12, 73a/06, 73a/06, 74a/02, 74a/02, 75a/13, beliñ: korku, ürküntü, panik, dehĢet 75b/01, 75b/02, 75b/02, 76a/11, 77b/05, b. 11a/04, 26a/10 78a/11, 83b/09, 83b/10, 84a/03 beliñle-: birden korku ile uyanmak, b.+siydi 37b/05 ürkmek, irkilmek beglik: beylik, baĢkanlık b.-yüp 23b/09, 26a/09 b. 7a/06, 16a/07, 20b/05, 22a/13, belki: olabilir ki, herhalde 22a/13, 37b/15, 52a/05, 73b/08 b. 19b/01 174 bellü: belli, açık bender: Far. ticaret yeri b. 15a/02, 90a/12, 92a/02 b. 7b/09 belür-: belirmek, ortaya çıkmak bendergÀh: Far. liman Ģehri, ticaret merkezi b.-di 9b/07, 9b/08 b.+dur 70a/04 b.-meyüp 82b/03 bennÀ: Ar. yapı yapan, mimar b.-üp 11b/13, 29a/08, 80b/10, 81b/14 b. 59b/14, 62b/12, 63a/15, 63b/06 belürsüz: belirsiz b.+lar 63b/04 b. 35b/02, 77b/03 b.+lardan 59a/12, 59b/08 ben: ben b.+ları 59b/13 b. 19a/07, 36a/07, 36a/10, 36b/12, 62a/03, 62a/13, 96b/02 beñzer: benzer b.+den 27b/08 b. 34b/12 b.+i 27b/09, 57b/15 berÀber: Far. birlikte bulunan, farksız b.+üm 10a/06, 10a/07, 10a/08, b. 74a/12, 91a/10 12b/04, 12b/11, 16a/05, 36b/06, 36b/07, berdÀr: Far. asılmıĢ, darağacına çekilmiĢ 41a/09, 41a/12, 57a/03, 58a/09 b. 41b/10, 43b/12 be-nÀm: Far. namlı, tanınmıĢ, ünlü berekÀt: Ar. bolluklar; mutluluklar; b. 48b/05, 66a/08, 89a/03 hayırlar b.+larından 9b/12 b.+ı 50a/01 bençene: kulübe, sığınılan gizli yer; b.+ında 15a/07, 23b/03, 49a/01, tenha ve korkunç bir yer; kayalık taĢlık 50a/04, 50a/05, 77a/01, 85b/14, 96a/08 yer krĢ. peçene, pecene, beçene, pençene, bicene beriyye: Ar. halk, insanlar b.+ler 86b/06 b. 89b/04 175 berú: Ar. ĢimĢek krĢ. ĢimĢek bezzÀzistÀn: Ar.+Far. bedesten, esnaf çarĢısı krĢ. bezzistÀn b. 10a/13, 29a/09, 81b/15 b. 51b/14, 89a/03 berkit-: sağlamlaĢtırmak, takviye etmek b.+uñ 95a/08 b.-üp (berkidüp) 80a/04 bezzÀzistÀncı: Ar.+Far.+T. esnaf, kumaĢ berü: beri, beriye satıcısı b. 19b/09, 23a/01, 33a/09, b.+lar 51b/15 39b/02, 43a/11, 54b/14, 58b/11, 62a/15, 72a/09, 85a/05 bıñar: çeĢme, pınar b.+de 96a/14 b. 38b/05, 38b/06 beĢ: beĢ sayısı krĢ. biĢ bıraú-: bırakmak b. 26a/06, 29a/05, 29a/06, b.-mıĢ 92a/11 30b/15, 32a/01, 63b/12, 72a/01, 72b/06, bıùrìú: Far. Ortodoks ve bazı Doğu 80b/13, 82a/14, 89a/07, 90a/13, 90b/05, kiliselerinin baĢkanlarına verilen ad, 90b/12, 92a/13, 92b/12, 96a/12, 96a/15, patrik 96b/04 b.+ler 55b/08 b.+inci 92b/07, 92b/09 b.+leri 32a/13 b.+inde 79b/12, 83b/07, 88b/10, 90b/08, 92b/02, 92b/07 b.+lerinden 55b/05 b.+inüñ 60a/10 bicene: kulübe, sığınılan gizli yer; tenha ve korkunç bir yer; kayalık taĢlık yer beyÀnsuz: Ar.+T. açıklamasız krĢ. peçene, pecene, bençene, pençene, b. 52b/13 beçene bezenil-: süslenmek b.+de 86b/09 b.-miĢ 58a/05 b.+leri 86b/13 bezzistÀn: Ar.+Far. bedesten, esnaf bigi: gibi krĢ. gibi çarĢısı krĢ. bezzÀzistÀn b. 9b/13, 9b/13, 30a/10, 30a/10, b. 75b/13 30a/11, 30a/12, 30a/14, 30a/15, 30b/01, 176 30b/02, 30b/03, 30b/04, 31a/04, 31b/02, b.-enlerden 55b/05 31b/06, 31b/07, 31b/09, 31b/10, 31b/10, b.-ince 17b/08 32b/01, 46a/12, 46a/15, 48a/11, 49b/03, 51a/05, 53b/06, 54a/10, 57b/10, 59a/03, b.-medi 52a/15 61b/11, 63a/02, 71a/03, 71a/04, 71a/05, b.-mediler 53b/07, 60a/14, 71b/12, 72a/13, 72a/14, 79b/01, 79b/01, 61b/03 82a/03, 82a/04, 82a/05, 82a/07, 82a/08, 82a/11, 82b/03, 84b/04, 84b/07, 85a/01, b.-mek 55b/07, 61a/11 85a/01, 85a/02, 85a/08, 85b/01, 85b/03, 85b/09, 86a/03, 86a/04, 86a/06, 86a/10, b.-mesünler 31a/05 86a/10, 86b/15, 87b/01, 90a/08, 91a/06, b.-meyüp 31a/06, 60b/02 91a/07, 91a/11, 91a/13, 91a/14, 91b/08, 94a/09, 96b/06 b.-mez 5b/08, 61b/04, 62b/04 b.+dür 84b/07 b.-mezem 62a/04, 62b/01, 62b/02 bì-gümÀn: Far. Ģüphesiz b.-mezler 84b/13, 84b/14 b. 52a/11 b.-mezlerdi 26b/04 bil: bel krĢ. bel b.-mezüz 18b/07 b. 29b/06, 49a/03, 84a/01 b.-miĢ 56a/10 bil-: bilmek b.-üp 2b/03, 13a/03, 30b/08, b.-di 56a/15 31a/09, 31a/11, 31a/13, 32b/07, 43b/08, b.-diler 5a/15, 50b/06, 59a/04, 56a/09, 84b/02, 85a/12, 91a/02 61a/01, 63b/03 b.-ür 28a/08, 60b/07, 85b/12 b.-dükleri 57b/03, 85a/11 b.-ürdi 12a/11 b.-düklerince 55b/10 b.-ürmiĢ 91b/07 b.-düñ 13a/13 bildür-: bildirmek b.-e 70a/08 b.-di 21b/10 b.-enler 55b/07 b.-meyüp 93b/10 177 bile: birlikte, beraber b.-di 19b/06, 21b/13 b. 3b/15, 6a/02, 7b/01, 9a/14, b.-diler 19a/01, 19a/10 10a/03, 10b/02, 11a/09, 11b/06, 11b/08, b.-üp 19a/03, 50b/10 14a/07, 15b/12, 16b/15, 17b/08, 20b/01, 20b/14, 25b/14, 30a/05, 34a/15, 34a/15, binÀ: Ar. yapı, ev 34b/01, 34b/03, 36b/13, 38b/12, 48b/07, b. 4b/13, 38a/01, 45a/08, 45b/05, 61b/09, 64b/10, 65a/09, 65a/12, 67b/12, 45b/05, 53a/12, 55b/06, 55b/10, 57b/01, 69b/05, 73b/13, 78a/05, 81a/01, 83b/08, 58a/03, 58a/13, 58b/03, 60a/02, 63b/13 86b/05, 90a/13, 91a/08, 91b/04, 92a/14, 92b/02, 94b/04, 94b/06, 94b/09 b.+lar 18b/01, 55b/01 bilin-: bilinmek b.+sı 55b/06, 57a/15, 62b/10 b.-meyüp 65b/04, 75a/03, b.+sın 45b/06, 63a/01 82b/01 b.+yı 63a/03, 63a/14, 63b/04 bi'l-külliye: Ar. büsbütün bì-nihÀyet: Far.+Ar. nihayetsiz, sonsuz b. 48a/02 b. 11a/06, 44b/04, 54a/09, bìm: Far. korku, tehlike 58b/15, 72a/08, 77a/02, 87b/10, 91b/01 b. 52a/13 bì-niĢÀn: Far. niĢansız, iĢaretsiz bìmÀròÀne: Far. hastahane b.+dur 60b/05 b.+nüñ 76a/01 biñ: bin sayısı bì-mekÀn: Far.+Ar. belli bir yeri b. 3b/13, 4a/01, 5a/12, 25b/08, olmayan 25b/08, 25b/09, 25b/09, 26a/07, 28a/15, 29b/11, 29b/11, 29b/12, 29b/13, 29b/14, b.+dur 60b/05 29b/14, 29b/14, 34a/09, 38a/05, 40b/06, bin: Ar. oğul krĢ. ibn 45b/11, 45b/12, 45b/12, 46a/07, 48a/08, 49a/06, 54a/05, 54b/14, 56a/07, 59b/14, b. 3a/09, 3a/09, 3a/09, 3a/09, 59b/14, 59b/14, 60b/07, 60b/09, 60b/10, 3a/10, 3a/11, 13b/15, 37a/01, 52a/08, 60b/11, 60b/12, 61a/11, 61b/02, 61b/03, 53a/03, 54b/04, 55a/14, 73b/07 62a/14, 62a/14, 62b/12, 62b/12, 62b/13, bin-: binmek 63b/06, 63b/06, 63b/12, 67b/11, 68b/12, 178 68b/13, 68b/15, 69b/11, 69b/11, 70a/10, 49b/04, 49b/05, 50a/11, 50a/11, 50b/05, 70b/14, 70b/15, 72a/02, 72a/08, 76b/07, 50b/11, 52b/02, 53b/05, 53b/06, 53b/08, 78a/07, 78a/08, 78a/09, 82a/15, 90b/12, 56a/03, 56a/04, 56b/10, 57a/01, 57a/02, 92a/13, 92a/14, 92a/14, 92b/15 57a/03, 57a/03, 57a/07, 57a/08, 57a/13, 57b/05, 57b/11, 57b/14, 58a/02, 58a/04, b.+den 31a/01, 40b/15, 88a/10, 58a/09, 58b/01, 58b/03, 58b/14, 59a/10, 91b/01, 95a/08, 95b/08, 96a/12 60a/02, 60a/09, 60b/06, 60b/07, 60b/10, bir: sayı; tek; herhangi bir varlık 60b/11, 60b/13, 60b/14, 60b/14, 61a/01, 61a/11, 61b/11, 61b/11, 62a/14, 62b/14, b. 2b/05, 4a/05, 4b/13, 5b/05, 62b/15, 63a/10, 63a/10, 63a/14, 63b/08, 6a/03, 6b/03, 6b/12, 7a/01, 7a/08, 7a/11, 63b/11, 64a/02, 65a/05, 65b/09, 66a/08, 7b/04, 8a/01, 8a/01, 8b/05, 8b/11, 67b/15, 68b/09, 69a/05, 69b/13, 70a/01, 9a/10, 10a/04, 10b/06, 10b/10, 10b/10, 70a/13, 71a/08, 71a/08, 71a/15, 71b/02, 11a/09, 11a/10, 11a/11, 12a/06, 12a/06, 71b/11, 72a/14, 72a/14, 72b/10, 73a/01, 12a/10, 12b/03, 12b/05, 12b/11, 12b/12, 73b/07, 75b/11, 76a/09, 76b/01, 77a/14, 12b/14, 13a/15, 13b/06, 13b/07, 14b/06, 77b/13, 78b/05, 78b/09, 78b/13, 79a/13, 14b/13, 15a/12, 15a/13, 15a/15, 15b/01, 80b/09, 81a/04, 81a/04, 81b/03, 81b/13, 15b/02, 16a/01, 16b/12, 17a/09, 17a/12, 82a/08, 82a/12, 82b/07, 83a/10, 85a/06, 17b/02, 17b/13, 17b/14, 18a/14, 18b/04, 85a/06, 85a/06, 85a/14, 85a/14, 86b/09, 18b/04, 18b/13, 18b/14, 18b/15, 19a/02, 87a/08, 87a/12, 87b/09, 87b/13, 88a/08, 19a/06, 19a/07, 19b/14, 20a/12, 20b/01, 88b/12, 88b/13, 89a/07, 89a/14, 89b/02, 20b/15, 21a/06, 21b/09, 21b/13, 22a/09, 89b/03, 89b/06, 89b/15, 90b/04, 90b/06, 23a/07, 23b/06, 23b/15, 24a/04, 24a/05, 90b/11, 91a/03, 91a/06, 91b/03, 92a/01, 24a/13, 24b/01, 24b/03, 24b/03, 24b/06, 92a/06, 92a/08, 92b/12, 93a/06, 93a/08, 24b/10, 24b/11, 25a/14, 26b/01, 26b/06, 93b/02, 93b/02, 93b/07, 93b/14, 93b/15, 26b/12, 26b/14, 27a/09, 27a/14, 27b/03, 94a/02, 94b/05, 94b/06, 95a/03, 95a/09, 27b/04, 28a/15, 28b/12, 29a/03, 29a/07, 95b/02, 95b/03, 95b/05, 95b/05, 95b/06, 30b/05, 30b/07, 31b/11, 31b/15, 32a/02, 95b/12, 95b/13, 96a/03, 96b/11, 96b/11, 32a/06, 32a/07, 32b/01, 32b/06, 33b/03, 96b/12, 96b/12 34b/11, 35a/13, 35a/14, 35b/01, 35b/04, 35b/11, 36a/03, 36a/04, 36a/10, 36a/12, b.+dür 62b/09 36a/13, 36a/14, 36b/03, 37b/10, 38a/07, b.+inci 55a/04 39b/11, 39b/11, 41b/03, 41b/10, 41b/14, 42a/11, 42a/12, 42b/04, 43b/07, 43b/14, b.+inde 55a/01 46a/01, 47a/05, 48b/05, 48b/10, 49a/08, b.+üñüz 47a/06 179 bir az: biraz b. 9b/09, 22b/07, 22b/08, 32a/01, 63a/12 b. 18b/02 bir úaç: birkaç bir biri: birbiri b. 5b/06, 7a/02, 9b/08, 19a/08, b. 78a/01 19b/02, 39a/08, 41a/08, 41b/15, 51b/05, b.+le 21b/06, 25b/14, 80a/02 66b/08, 67a/10, 69a/12, 74a/01, 74a/05, 79b/11, 80b/05, 82b/11, 85b/01, 89b/11, b.+ne 8a/01, 17b/09, 23b/11, 90a/09, 91b/08, 91b/09 49b/04, 61b/13 birle: birlikte, beraber b.+ni 17b/09, 23b/10, 23b/12, 26a/10, 65a/11 b. 15a/05 b.+nüñ 34a/07 birlik: birlik b.+yle 34b/10, 56b/01 b.+ine (birligine) 62b/09 birer: birer bì-saèÀdet: Far.+Ar. mutsuz b. 53b/12, 60a/11 b.+leri 73b/12 biri: biri biĢ: beĢ sayısı krĢ. beĢ b. 7b/08, 7b/11, 22b/01, 35b/15, b. 13a/05, 13b/13, 29a/01, 62a/09, 65b/10, 65b/10 49b/11 b.+n 22b/12 b.+de 22b/01, 22b/12 b.+ne 62a/05, 63a/12 biĢer: üleĢtirme sayı sıfatı, beĢer b.+ni 13a/06, 13a/06, 29a/11, b. 22b/07, 22b/10, 22b/10 81a/10, 81a/11, 81a/12 bit-: bitmek, meydana gelmek b.+nüñ 6a/04, 6a/05, 6a/05, b.-er 12b/05 6a/06, 6a/06, 6a/06, 6a/07, 7a/05, 8a/13, 8a/14, 8a/15, 8b/13, 8b/13, 8b/14, biz: I. çokluk kiĢi zamiri, biz 16a/13, 16a/13 b. 4b/15, 8a/09, 9a/05, 13a/14, birisi: birisi 14a/02, 15a/05, 18b/10, 39b/12, 61a/14, 62b/10, 64b/03, 77b/09 180 b.+e 5a/06, 9a/06, 9a/07, 77b/10 b.-dı 8a/02 b.+üm 8a/07, 31a/05, 31a/09, böl-: bölmek 31b/03, 32a/04, 32b/06, 35a/09, 65a/13, b.-diler 7b/05 72b/15, 81a/02, 81b/06, 87a/03, 87a/04, 87a/05, 87a/05, 90a/02, 90a/06, 90a/06, bölük: bölük, kısım 93a/05, 93b/11 b. 7b/04, 7b/04, 11a/02, 60a/06, bì-zamÀn: Far.+Ar. zamansız 60a/08, 60a/08, 60a/08, 60b/15 b.+dur 60b/05 b.+de 60a/09, 60a/11 boàaz: dar geçit, su geçidi börk: baĢlık, külah, Ģapka b.+ını 48b/08, 53b/15 b. 17a/15, 17b/01, 17b/02, 17b/05, 17b/06, 17b/06, 22b/15 boàul-: boğulmak böyle: böyle b.-dı 5b/14 b. 20a/01, 25b/06, 34b/14, boĢ: boĢ 35b/07, 36b/02, 36b/03, 49b/12, 53a/03, b. 21a/03, 52b/10 59a/06, 62a/03, 62a/04, 78a/06, 94b/04 boĢan-: boĢanmak bre: ey, hey anlamında seslenme b.-dı 23b/11 b. 27b/01, 27b/06, 27b/10, 27b/12, 27b/15, 28a/04, 28a/07 boy: boy, beden bu: iĢaret zamiri, bu b. 74b/14, 74b/14 b. 2a/04, 3b/10, 4a/02, 4b/05, b.+ı 60a/04 4b/08, 5a/08, 6a/02, 6a/07, 6a/10, 6a/12, boz-: bozmak, yıkmak; zarar vermek 6b/03, 6b/04, 6b/10, 6b/12, 7a/04, 7a/12, 7b/05, 7b/15, 8a/02, 8a/03, 8a/05, b.-a 38a/14 8a/05, 8a/08, 8a/08, 8b/04, 8b/12, 9a/08, b.-ması 62b/06 9a/10, 10b/01, 10b/03, 10b/04, 11a/02, 11b/07, 12b/06, 13a/04, 13a/12, 13a/13, b.-up 35a/11, 44b/04 13b/05, 13b/14, 14a/11, 14a/13, 15a/10, bozul-: bozulmak 15b/04, 16a/15, 17b/02, 17b/03, 17b/15, 18a/09, 18b/05, 18b/08, 19a/04, 19a/05, 181 19a/07, 19a/11, 19b/08, 19b/13, 21a/04, 87b/06, 87b/06, 88a/04, 88a/13, 89a/02, 21b/02, 22a/06, 22a/07, 22a/12, 22b/02, 89a/14, 89b/01, 89b/06, 89b/10, 89b/12, 22b/07, 22b/07, 22b/11, 22b/12, 23a/08, 90a/07, 90b/02, 91a/02, 92a/03, 92a/06, 23a/11, 23b/01, 23b/14, 24a/01, 24b/05, 94a/05, 94a/13, 94b/07, 95a/10, 95a/12, 24b/10, 26a/03, 26a/05, 26b/01, 27b/06, 95a/15, 96a/05, 96b/07 27b/12, 27b/14, 27b/15, 28a/02, 28a/02, b.+dur 2a/08, 8a/06, 12b/08, 28a/03, 28a/05, 28a/09, 28b/03, 28b/04, 12b/10, 18b/08, 22b/15, 27b/09, 36b/06, 28b/07, 29a/03, 29a/05, 29a/13, 29a/13, 36b/08 30b/05, 30b/08, 30b/12, 31a/05, 31a/10, 31a/11, 31b/01, 31b/11, 32a/07, 32a/12, b.+lar 39a/07, 94a/02 32b/06, 32b/14, 33b/09, 33b/12, 34a/12, b.+lardur 58b/15 36a/02, 36a/07, 36a/09, 36b/07, 36b/09, 36b/09, 36b/11, 37a/01, 37a/01, 37a/04, b.+nca 28a/03, 34b/05, 49a/15, 37b/02, 38a/02, 38a/12, 38b/08, 39a/15, 54a/13, 64a/13, 69a/07, 70b/15, 71a/06, 39b/12, 40a/04, 40b/01, 40b/12, 41a/04, 71b/02, 73b/12, 74a/12, 74b/07, 76a/08, 41a/05, 44a/14, 44b/07, 45b/01, 46a/04, 77a/02, 77b/06, 78a/09, 78a/10, 79a/10, 46b/03, 46b/14, 46b/15, 47a/07, 47a/08, 80b/11, 85b/05, 87a/05, 88b/02 47b/02, 47b/05, 48b/02, 48b/03, 48b/03, 48b/14, 48b/14, 49a/03, 50a/02, 50b/15, b.+nda 6a/13, 6b/12, 6b/13, 51b/01, 52a/10, 52a/12, 52a/14, 52a/15, 8b/15, 15b/04, 18b/12, 29a/04, 38a/06, 52b/08, 52b/08, 52b/13, 55a/05, 58b/01, 46b/06, 51b/09, 66b/07, 71b/15, 89b/02, 59a/01, 59b/03, 59b/12, 60b/14, 61a/09, 89b/12 62a/01, 62b/01, 62b/06, 64a/10, 65b/05, b.+ndadur 59a/02 66a/05, 66b/03, 68a/03, 68b/02, 68b/13, 69b/07, 70a/11, 70b/01, 70b/10, 71a/12, b.+ndaàı 27b/13 71b/04, 72a/07, 72a/07, 72b/15, 72b/15, b.+ndan 17b/12, 20a/04, 20b/06, 73a/03, 73a/15, 73b/08, 74a/04, 74b/05, 26a/01, 37a/08, 52b/10, 61a/01, 87b/08 74b/08, 75a/08, 75b/06, 76a/10, 77a/07, 78a/03, 78a/06, 78a/13, 78a/14, 78a/15, b.+ndandur 28b/04 78b/09, 79b/08, 80a/03, 80a/06, 80a/07, b.+nı 21a/10, 24b/03, 32b/02, 80a/11, 80b/01, 80b/04, 81a/07, 82b/02, 38b/10, 43a/04, 58a/06, 74a/09 82b/03, 82b/06, 82b/08, 82b/09, 83a/12, 83a/14, 83b/01, 83b/04, 84a/06, 84a/06, b.+nlar 5a/07, 5a/15, 15b/04, 86a/13, 86a/15, 86b/07, 86b/08, 86b/13, 17a/05, 21a/13, 30a/05, 30b/09, 31a/08, 87a/11, 87a/12, 87a/15, 87b/05, 87b/05, 31a/08, 31a/13, 31b/04, 31b/07, 33a/03, 182 33a/08, 38b/08, 43a/06, 61b/14, 62a/01, b.-dı 12a/13, 52a/13, 58a/04, 65b/04, 77a/08, 77a/13, 77a/16, 87a/12, 73b/03 90b/15, 91a/02, 91a/11, 91a/13, 91a/14, b.-dılar 19b/03, 21b/14, 25a/03, 91b/08, 93a/08, 94a/08, 94a/14, 94b/04, 54b/11, 57a/13, 59a/04, 71a/15, 71b/01, 94b/13 71b/08 b.+nlara 5a/03, 28a/13, 28a/14, b.-duàı 46a/14 33a/09, 62a/07, 91a/01, 91b/09 b.-duàını 74a/07 b.+nlardan 62a/08 b.-duúları 57b/03, 57b/10, b.+nları 19a/11, 23b/13, 29a/03, 71b/09 39a/04, 47a/05, 62a/03, 77a/14, 77b/09, 86b/08, 86b/10, 91a/10, 93a/04, 94b/03 b.-duúlarını 71b/12 b.+nlaruñ 7a/04, 7b/08, 17a/03, b.-ımayup 54b/02, 57a/11 28a/12, 33a/04, 33b/12, 62a/05, 62a/06, b.-madı 52a/15 77a/16, 77b/13, 85b/09, 93b/14, 95b/06 b.-maú 73b/01 b.+nlaruñıla 77b/08 b.-mayup 70b/06, 93b/15 b.+nuñ 13a/14, 19b/15, 32b/03, 36b/10, 40a/07, 41b/01, 48a/11, 52a/15, b.-uñ 57a/08 57b/10, 59a/03, 59a/10, 71a/03, 71b/12, 85b/01, 85b/09 b.-up 4a/07, 5a/10, 40b/10, 46a/15, 57b/04, 57b/11, 58a/06, 60a/04, b.+yıdı 32a/12, 43a/04 71b/01, 72a/02, 72b/15, 75a/10, 80a/05, 83a/10, 91b/12, 91b/15, 93a/08, 93a/09 b.+yımıĢ 61a/04 buldur-: buldurmak buçuú: buçuk, yarım, yarı b.-dı 34a/01 b. 37b/15 b.-up 34a/03 bul-: bulmak bulun-: bulunmak b. 71a/14 b.-anlardan 55b/11 b.-a 52b/01 b.-mayup 48b/09 b.-alum 28a/15 183 b.-up 50a/12, 69a/13 b.+uñ 63b/09 buluĢ-: buluĢmak burun: koku alma organı b.-dı 37b/04 b. 91b/04 b.-dılar 24a/12, 34b/07, 34b/09, buãu: birine saldırmak için hazırlıklı 40b/04, 40b/08 bekleme durumu krĢ. puãu b.-maàa 74b/12 b. 91a/12 b.-up 14b/02, 25b/14, 26a/08, b.+da 31a/06 37b/09, 38b/15, 47a/02, 47a/05, 47a/12, b.+dan 31b/04, 91a/13, 91a/14, 49b/02, 56b/01, 70b/03, 77a/10, 77b/09, 91b/08 78b/06, 78b/09, 78b/15, 79a/05, 87a/10, 94a/07 b.+daymıĢ 91b/08 bun: asıl, esas buyruú: buyruk, emir, ferman, söz b. 5b/09 b.+ı (buyruàı) 2a/08, 22b/05 buña: buna b.+ında (buyruàında) 22a/15 b. 6b/11, 61b/04 b.+ıymıĢ (buyruàıymıĢ) 22b/04 burc: Ar. yuvarlak veya dört köĢe kule buyur-: emretmek; söylemek b.+ından 43b/11 b.-dı 11b/02, 36a/11 b.+larını 54a/15 b.-duàıdur 22b/03 buràoz: Yun. kale, hisar; küçük Ģehir b.-mıĢdur 53a/13, 55a/08 krĢ. burúoz b.-uñ 12b/09, 36a/06 b. 21a/06, 63b/08, 63b/08 b.-up 54b/05, 68a/05 b.+a 21a/02 b.-ursa 18b/10 b.+ında 55a/11 b.-ursuz 62a/10 burúoz: Yun. kale, hisar; küçük Ģehir bünyÀd: Far. asıl, esas, temel; bina, yapı krĢ. buràoz krĢ. bünyÀõ 184 b. 17b/15, 41b/14, 45a/06, cÀrì: Ar. cereyan eden, akan, geçen, 57a/05, 57a/08, 57b/11, 59a/08, 76a/01 yürüyen b.+ı 22b/15, 38a/01 c. 63a/07 b.+ın 53b/11 cÀsÿsla-: Ar.+T. casusluk etmek, gizli Ģeyleri araĢtırmak krĢ. çÀsÿsla- b.+ını 53b/05, 59b/09, 62b/13, 63a/04 c.-yup 89b/01, 90a/05 b.+ınuñ 53b/10 cebbÀrlıú: Ar.+T. cebredicilik, zorlayıcılık krĢ. cebbÀrlik, çebbÀrlıú b. id 57a/04 c.+ından (cebbarlıàından) b. it 58b/01, 59a/10 50a/08 bünyÀõ: Far. asıl, esas, temel; bina, yapı cebbÀrlik: Ar.+T. cebredicilik, krĢ. bünyÀd zorlayıcılık krĢ. cebbÀrlıú, çebbÀrlıú b. 54b/14 c.+inden (cebbÀrliginden) büyük: büyük 56a/07 b. 30a/06, 31b/03, 39a/01, cebe: Moğ. zincirden veya halkadan 65a/13 örme zırh C c. 11b/03 cÀmiè: Ar. içinde namaz kılınan ibadet cebelü: Moğ.+T. zırhlı yeri c. 9b/08, 48b/13, 90b/12 c. 17b/13, 24a/05, 41b/11, cebr: Ar. zor, zorlama; düzeltme 95a/07 c.+le 33b/07, 34a/01, 68a/06, c.+e 90b/09 71b/11, 74b/07, 80a/15, 89b/15, 93b/11, cÀn: Far. can, ruh; hayat; gönül 94a/03 c. 31b/15, 31b/15, 63a/11, cebren: Ar. zorla, cebr ile 86a/01, 86a/02 c. 20a/08, 54b/05 c.+a 86a/01 cebrì: Ar. zorla, zor altında 185 c. 27a/11 cemÀõìyü'l-aòir: Ar. Arabi ayların altıncısı ced: Ar. dede, büyükbaba c.+üñ 76a/03, 83b/13, 83b/14 c. ber-ced 2b/13, 3b/04, 10a/10, 12b/15 cemÀõìyü'l-evvel: Ar. Arabi ayların beĢincisi krĢ. cemÀõiyü'l-ÿlÀ cehd: Ar. çalıĢma, çabalama c. 89b/03, 89b/06, 89b/08, c. 95b/14 89b/13 cehennem: Ar. ahirette günahkâr cemÀõiyü'l-ÿlÀ: Ar. Arabi ayların kulların gideceği azap yeri, tamu beĢincisi krĢ. cemÀõìyü'l-evvel c. 61a/13 c. 90b/03 cemè: Ar. toplama, yığma; birden fazla c.+nuñ 75b/04, 81a/07, 89a/08, insan, hayvan ve esyayı gösteren isim 89a/08, 89a/12 c. 2a/10, 7b/01, 11a/10, 19b/10, cemìè: Ar. cümle, hep, bütün 20b/08, 23a/13, 23a/14, 23b/02, 25a/01, 25b/07, 25b/07, 25b/10, 25b/12, 29b/10, c. 10b/01, 12a/14, 13a/05, 33a/15, 33b/05, 34a/06, 34a/13, 34b/01, 59b/10, 89b/02 34b/05, 38b/11, 40b/06, 40b/07, 41a/15, c.+i 7a/13, 37b/06, 39a/06, 42a/11, 44b/14, 46b/08, 47a/01, 48a/07, 42b/08, 55b/15, 61a/07 48a/08, 49a/03, 50b/14, 53a/06, 53b/02, 54a/03, 54a/09, 54b/15, 55b/09, 56a/14, cemèiyyet: Ar. topluluk 56a/15, 57b/05, 59b/13, 59b/15, 66a/07, c. 25b/10 68b/11, 69b/12, 70b/15, 74a/10, 74b/06, 74b/11, 75a/07, 76a/02, 76b/07, 77a/04, ceng: Far. savaĢ, vuruĢma 77a/06, 77b/07, 78a/09, 80b/14, 81b/03, 81b/08, 84a/12, 92b/08, 96a/12 c. 11b/15, 14b/02, 15a/05, 15b/13, 20a/05, 21a/01, 21b/07, 24b/01, cemÀl: Ar. yüz güzelliği 25b/03, 25b/15, 30b/01, 30b/05, 31a/01, 31b/11, 32a/05, 34b/10, 34b/11, 34b/14, c. 56b/10 35a/01, 35a/12, 35a/13, 37a/02, 40b/08, cemèan: Ar. bir yere toplamak suretiyle 44b/15, 45a/13, 47a/03, 49b/02, 51a/11, 51b/03, 53a/09, 54b/03, 56b/02, 65a/04, c. 29b/13, 72b/13 65a/09, 65a/13, 65b/03, 66b/14, 67b/14, 186 69a/06, 70b/04, 73a/01, 74a/12, 74b/15, cevelÀn: Ar. dolaĢma, dolanma, 77a/12, 77b/03, 77b/09, 77b/10, 78a/01, gezinme 80a/07, 80a/13, 81a/03, 89b/10, 91a/11, c. 9b/09 91b/07, 91b/07, 93a/07, 94a/03, 94b/12, 95b/04 cevher: Ar. cevher, elmas; öz c.+de 38b/08, 56b/03, 81a/05, c.+ler 57b/10 91b/05 cevĢen: Far. örme zırh; savaĢ elbisesi c.+i 11b/12 c. 11b/04 c.+inde 58a/12, 86b/06 cevĢenlü: Far.+T. zırh kuĢanmıĢ c.+ine 14b/01, 65a/10 c. 9b/08, 90b/12 c.+le 24b/02, 54b/01, 72a/15 cezìre: Ar. ada cennet: Ar. cennet, uçmak; bahçe c. 56a/03, 56a/12 c. 57a/07, 61a/13, 86b/12 c.+lerden 57b/02 cerìme: Ar. para cezası c.+nüñ 56a/04 c. 92a/10 c.+ye 56a/14 cevÀb: Ar. cevap, yanıt cida: kargı, mızrak c. 13a/14, 41b/07, 52b/09, c.+ya 50b/11 58a/10, 62a/06, 62a/08 cidÀl: Ar. karĢılıklı kavga, savaĢ c.+ları 8a/06 c. 41b/06, 77a/12, 77b/01 cevÀblaĢ-: Ar.+T. cevaplaĢmak cihÀd: Ar. din uğruna düĢmanla c.-dılar 33a/14 savaĢma cevÀhir: Ar. cevherler, elmaslar; özler c. 49a/07 c.+den 54b/10 cihÀn: Far. dünya, alem c.+le 58a/05 c. 73a/15 187 c.+da 73a/15 cülÿs: Ar. oturma, tahta çıkma cihÀn-dìde: Far. dünyayı gezip görmüĢ, c. 16a/09, 52a/08, 53a/04, tecrübeli 74a/01 c. 13b/01 cümle: Ar. bütün, hep cihet: Ar. yön, taraf, sebep, vesile, ilgi; c. 10b/03, 52b/11, 54a/08, vazife, hizmet 73b/04, 84a/11, 87b/12 c. 28a/15 c.+sin 86b/10 c.+den 47b/07 c.+sini 55b/09 c.+iyle 85a/04 cüz: Ar. kısım, parça, bölük c.+leri 28a/13 c. 41b/12 cimrì: Far. soysuz, alçak; dilenci Ç c.+leri 73b/11 çadır: Far. çadır cin: Ar. gözle görünmez, latif ç.+da 37b/13 cisimlerden ibaret bir yaratık ç.+ına 35b/11 c. 57b/02, 61a/06 çaàır-: çağırmak, bağırmak c.+e (cinne) 56a/01, 56a/10, 57a/07 ç.-dı 9b/09, 32b/11, 43a/01, 43a/12 c.+i (cinni) 56a/14 ç.-dılar 32b/13, 50b/12 cuèayd: Ar. ayak takımı, çapulcu ç.-up 63b/01 c.+ısıyla 77b/11 çal-: çalmak; hırsızlık yapmak; kesmek; cumèa: Ar. cuma günü; toplanma bir aletle vurarak ses çıkartmak c. 24a/04, 29b/01, 29b/04, ç.-dı 37b/12 34b/08, 45b/06, 66b/01, 68a/06, 69b/02, 93b/08, 95a/02, 96b/09 ç.-dılar 63a/04, 63a/13 c.+nuñ 45b/06 ç.-up 20a/11, 20a/14 188 çalın-: çalınmak; bir aletle vurularak ses çÀsÿsla-: Ar.+T. casusluk etmek, gizli çıkartılması Ģeyleri araĢtırmak krĢ. cÀsÿsla- ç.-up 35a/01 ç.-mıĢ 21a/10 çamur: çamur çat-: çatmak; kavuĢturup bağlamak ç.+a 37b/10 ç.-up 32a/05 çañ: çan çebbÀrlıú: Ar.+T. cebredicilik, zorlayıcılık krĢ. cebbÀrlik, cebbÀrlıú ç.+lar 63a/02 ç.+ından (çebbÀrlıàından) ç.+ları 63a/03, 63a/13 50a/08 ç.+uñ 63a/11, 63a/12 çeç: samanından ayrılmıĢ tahıl yığını çÀre: Far. çare, tedbir, yardım ç.+leri 28b/11 ç. 52a/13 çeàÀne: Far. çengi tefciği ç.+sin 52a/15 ç.+yile 40b/15 çarò: Far. felek, gök çehÀrĢenbih: Far. çarĢamba günü ç. 37a/01, 88b/04 ç. 52a/03, 76a/04, 76a/15, ç.+a 73a/13 89a/03, 93b/06 çarp-: çarpmak, çalmak, yağma etmek çek-: çekmek ç.-up 20a/11, 20a/14 ç.-di 88a/07 çarĢu: çarĢı ç.-diler 7a/06, 92b/11 ç. 41b/10 ç.-miĢlerdür 28a/04 ç.+lar 75b/12, 83b/04 ç.-üp 51b/08, 54a/12, 59a/01, 78a/10 çaruú: çarık, ayakkabı çekdür-: çekdirmek ç.+ın (çaruàın) 84b/09 ç.-di 43b/05 ç.-üp 34a/11, 54a/11 189 çekil-: çekilmek ç.+lerümüz 81b/06, 85b/12 ç.-miĢdür 70b/05 ç.+nüñ 28b/13 ç.-üp 48a/09, 48a/10 ç.+si 15a/05, 24a/11, 33b/06, 34a/06, 38b/15, 45b/08, 45b/09, 45b/09, çelebi: efendi, bey; padiĢah oğulları 47a/11, 47a/14, 48a/06, 48a/08, 49b/08, ç. 35a/15, 39a/02, 92b/01 50b/14, 51a/01, 51a/04, 66b/04, 67b/13, 67b/13, 68a/15, 70a/13, 77b/08, 78b/01, ç.+ye 48a/02 78b/10, 81b/08, 84a/02, 84a/04, 84a/09, ç.+yi 39b/04, 68b/05 84a/10 ç.+yile 40b/12 ç.+sin 25b/07 çeng: Far. dik tutularak çalınan bir çeĢit ç.+sinden 34a/14 saz ç.+sine 43a/12, 79a/03, 80a/13 ç. 40b/15 ç.+sini 33b/04, 33b/04, 34a/15, çengÀl: Far. çengel; pençe 34b/05, 47b/11, 68b/07 ç. 88b/02 ç.+siyle 35b/01, 35b/04, 40b/03, 46a/07, 46b/08, 47a/04, 47a/05, 47b/11, çereòor: Osmanlılarda ordu hizmetinde 48b/01, 48b/11, 66a/02, 66b/04, 67b/02, kullanılan Hristiyanlara veya ücretle 68b/03, 76b/06, 76b/07, 76b/14, 77a/07, toplanmıĢ askerlere verilen ad 79a/02, 80b/15, 81b/06, 84a/03 ç.+dan 34a/14, 49a/06 ç.+ye 42b/15, 50b/13, 79a/01 çeri: asker çeĢme: Far. çeĢme, su kaynağı ç. 23b/04, 23b/08, 35b/02, ç.+ler 12b/08 39a/11, 81a/02 çete: akıncı birliği; yasa dıĢı birlik ç.+den 54a/13 ç. 91a/01 ç.+ler 25b/06, 25b/15, 38b/11, 51a/10, 74a/10, 80b/14, 81b/03 çevir-: çevirmek ç.+lere 81b/10 ç.-diler 15a/02 ç.+lerini 53b/02 çevre: çevre 190 ç. 26a/01, 31b/01, 44a/11, 45a/02, 45b/06, 45b/07, 47b/01, 49a/03, 44b/15, 90b/13, 92a/10, 93b/01 49a/06, 49a/12, 54a/12, 65a/13, 75b/01, 75b/14, 76a/01, 76b/02, 79a/11, 79b/12, çevük: çevik, canlı, atik 82b/05, 82b/10, 83b/13, 84a/01, 84a/08, ç. 27b/03, 27b/04, 27b/06 84b/03, 85a/13, 86a/03, 87a/07, 87b/13, 90a/05, 90a/10, 90a/10, 91a/13, 91a/15, çıú-: çıkmak 92b/03, 93b/09, 94b/14, 95b/03, 96b/12 ç. 40a/12 çıúagel-: çıkagemek, süreklilik bildiren ç.-an 12b/06, 22a/12, 22b/09, tasvirî fiil 22b/12 ç.-di 9b/08 ç.-ar 12b/04, 12b/06 çıúar-: çıkarmak ç.-arlar 63b/10 ç.-dı 7b/13, 11b/03 ç.-dı 15b/15, 18a/15, 21a/14, ç.-dılar 5b/15, 43a/07, 70a/08 25b/10, 25b/13, 28b/08, 28b/09, 35b/05, 38a/14, 38b/07, 40a/13, 40a/15, 41a/13, ç.-madı 6b/15, 7a/01 42b/05, 43a/02, 44b/02, 44b/11, 51a/07, ç.-maz 15b/03, 16b/14 53b/07, 60a/02, 60a/04, 88b/10 ç.-mıĢdı 10b/13 ç.-dılar 9b/02, 9b/05, 19a/02, 35b/04, 94a/11, 94a/15 ç.-up 4a/03, 4a/07, 5a/10, 8a/01, 8a/12, 11b/06, 11b/08, 25b/09, 34a/02, ç.-duàı 84b/09, 86a/03, 91b/08 44a/13, 74b/01, 87b/14, 95b/06 ç.-duñ 27b/06 çift: tarımla uğraĢma iĢi ç.-ınca 3b/05 ç. 22b/13 ç.-ıĢmaú 77b/11 ç.+üñüz 47a/06 ç.-mıĢ 61b/13 çirkinlik: Far.T. çirkin olma durumu ç.-mıĢdı 38a/01 ç.+ler 88b/15 ç.-mıĢlar 89a/15 çoà: çok, fazla krĢ. çoú ç.-up 4b/09, 16b/14, 29b/01, ç. 26b/14 29b/04, 29b/08, 31a/10, 31b/04, 37a/05, 191 çoàı: çoğu çünkim: Far. çünkü ç. 26a/10 ç. 16a/05, 22b/03, 39b/05, 57b/12, 73b/08 çoú: çok, fazla krĢ. çoà D ç. 5b/03, 7a/05, 9a/09, 10b/01, 10b/01, 11b/02, 12b/13, 14b/10, 19b/09, da: “de/da” bağlacı 27b/02, 28a/03, 35b/12, 35b/12, 39b/06, 40b/13, 42a/13, 49a/01, 49a/02, 50b/07, d. 73a/14 50b/07, 63b/15, 64a/11, 64a/12, 65a/04, dÀd: Far. adalet, doğruluk 72b/03, 73a/01, 73a/02, 85b/09, 85b/13, 88b/01, 89a/10, 90b/10, 93b/13 d. 52a/11 ç. durur 62b/09 d.+ını 18a/08 ç.+ıdı (çoàıdı) 77a/11 daòı: “de/da” bağlacı çoúluú: çokluk, fazlalık d. 3b/10, 4b/04, 4b/08, 4b/13, 5a/06, 5a/07, 5a/12, 5b/07, 6a/03, 6a/14, ç. 23b/08, 34b/03, 65a/12, 7a/01, 7a/10, 7a/14, 7b/07, 7b/14, 76a/06, 94a/10 7b/15, 8b/02, 8b/11, 8b/12, 9a/02, çök-: çökmek 9a/03, 9b/02, 9b/11, 10a/08, 10a/09, 10a/13, 10b/02, 10b/03, 10b/07, 10b/07, ç.-di 37b/10 11a/15, 11b/02, 12a/02, 12b/01, 12b/11, 13a/14, 13b/04, 13b/10, 13b/11, 13b/13, çün: Far. çünkü, için; gibi 14a/05, 14a/06, 14a/13, 15a/13, 15a/15, ç. 5b/14, 6a/01, 10a/12, 16b/04, 16a/12, 16b/04, 16b/05, 16b/06, 17a/03, 20a/01, 23a/10, 25b/06, 25b/14, 26b/13, 17a/12, 17b/02, 18b/04, 19b/01, 19b/14, 32b/11, 36b/03, 50a/01, 50b/04, 51a/01, 19b/15, 20a/01, 20a/13, 20b/03, 20b/06, 51a/09, 52a/10, 52b/14, 53a/02, 53a/03, 20b/11, 21a/10, 21a/13, 21b/01, 21b/02, 56b/09, 57b/10, 58a/06, 58a/07, 59a/06, 22a/06, 22b/09, 22b/10, 23a/12, 23b/02, 59b/09, 59b/11, 59b/15, 60a/01, 60a/12, 23b/05, 24a/05, 24a/05, 24a/08, 24b/07, 60b/08, 60b/10, 60b/12, 62b/11, 63b/13, 25a/11, 25a/13, 25b/06, 25b/11, 25b/12, 64a/10, 71b/04, 72b/05, 72b/07, 73b/09, 26b/09, 27a/03, 27a/04, 27a/04, 27a/05, 78a/05, 78b/09, 85a/11, 93a/11, 93a/15, 27a/06, 27a/08, 29a/03, 29b/03, 29b/11, 94a/14 29b/13, 29b/14, 30b/09, 30b/10, 30b/12, 31a/08, 31a/08, 31a/09, 31a/11, 31a/13, 192 31b/04, 31b/05, 31b/08, 32a/03, 32a/06, 87b/04, 88a/03, 88a/07, 88b/03, 88b/04, 32a/07, 32b/06, 32b/13, 32b/15, 33a/02, 89b/02, 89b/03, 89b/06, 89b/12, 89b/15, 33a/03, 33b/14, 34a/12, 34b/01, 34b/01, 90a/04, 90a/06, 90a/15, 90b/04, 90b/06, 34b/03, 34b/05, 34b/06, 34b/08, 34b/09, 90b/11, 90b/15, 90b/15, 91a/02, 91a/08, 35a/05, 35a/05, 35a/06, 35a/10, 35a/10, 91a/09, 91a/13, 91a/15, 91b/13, 91b/14, 35a/12, 35a/14, 35a/15, 35b/01, 35b/02, 92a/03, 92a/06, 92a/12, 92a/14, 93b/03, 35b/03, 35b/07, 36a/01, 36b/10, 36b/12, 93b/07, 93b/13, 93b/14, 94a/01, 94a/06, 37a/14, 37b/04, 38a/04, 38a/06, 39a/11, 94a/13, 94a/14, 94b/04, 94b/08, 94b/08, 39b/02, 39b/10, 39b/15, 40a/05, 40a/11, 94b/13, 94b/14, 95a/03, 95a/10, 95a/15, 40a/14, 40b/01, 40b/02, 40b/13, 40b/13, 95b/04, 95b/12, 95b/14, 96a/12, 96b/02, 40b/15, 41a/01, 41a/02, 41a/03, 41a/03, 96b/02, 96b/03, 96b/11, 96b/14 41a/04, 41a/11, 41b/09, 42a/15, 42b/08, dÀéire: Ar. daire, çember; sınır içi krĢ. 42b/11, 42b/13, 42b/15, 43a/01, 43a/11, ùÀéire, ùÀyire 43b/06, 43b/14, 43b/14, 44a/01, 45a/06, 45a/07, 46a/07, 46a/13, 46b/01, 46b/06, d.+si 95a/08 47a/07, 47a/10, 47b/05, 48a/01, 49b/10, d.+sin 60a/03, 63b/07 51a/04, 52b/02, 52b/11, 53a/13, 53b/10, 54a/05, 54a/10, 54a/12, 54b/03, 54b/12, d.+sinde 29a/05, 82a/12 55a/07, 55b/10, 57a/06, 57a/14, 57b/14, 58a/01, 58a/08, 58a/09, 58a/09, 58a/15, d.+sine 34a/11 58b/01, 58b/06, 58b/14, 59a/05, 59a/06, d.+ye 39b/09 59a/07, 59a/11, 59b/02, 59b/04, 59b/13, 60a/09, 60b/01, 60b/10, 60b/13, 60b/14, dÀm: Far. tuzak, ağ 60b/14, 60b/14, 61a/04, 61a/13, 62b/02, d.+ına 88b/04 65a/12, 65a/15, 65b/03, 66a/03, 66a/11, 66b/05, 66b/08, 67a/10, 68b/03, 68b/15, dÀmÀd: Far. damat, güveyi 69b/11, 70a/01, 70a/09, 71b/05, 71b/06, d. 90a/03 71b/07, 71b/10, 71b/11, 71b/12, 72a/01, 72a/11, 72b/15, 73a/03, 73a/04, 73b/13, dÀnÀ: Far. bilen, bilici, bilgiç 74a/08, 74a/08, 74a/10, 75b/09, 76a/04, d. 58a/11 77a/08, 77a/13, 77b/05, 78b/02, 78b/08, 79b/05, 79b/05, 80a/03, 80a/07, 80a/09, dÀne: Far. tane, tohum, çekirdek 80b/13, 81b/06, 82a/02, 83a/06, 84a/13, 84b/02, 84b/12, 85a/10, 85b/10, 85b/12, d. 84b/07 86a/03, 87a/02, 87a/04, 87a/06, 87a/06, d.+sine 30a/10 193 dÀnende: Far. bilen, bilgin, haberli krĢ. d.+si 5a/01, 37b/15 dÀneĢinÀs d.+siyidi 20b/12 d. 73b/01 defèa: Ar. kere, kez; yol dÀneĢinÀs(?): Far. bilen, bilgin, d. 65a/03, 65b/11, 65b/14, haberli(?) krĢ. dÀnende 66a/06, 66a/14, 66b/03, 66b/13, 67a/06, d. 73b/01 67a/08, 67a/11, 67a/13, 67b/04, 67b/08, 68a/09, 68a/13, 68b/11, 69b/03, 70b/10, danıĢıú: görüĢ sorma, fikir edinme; 70b/13, 74b/10, 75a/15, 76b/15, 80a/14, istiĢare; anlaĢma 80b/07, 81a/08, 95a/14 d. 17b/08 defèaten: Ar. bir defada, birden dÀniĢmend: Far. bilgili d. 50a/14 d. 22a/09, 41b/05 defn: Ar. gömme, gömülme d.+ler 26b/13, 26b/14 d. 5b/15, 8a/12, 16a/12, 88b/08, dÀr: Ar. ev; yer; yurt 92a/02 d. 10b/07, 10b/08 defter: Ar. defter d.+ın 52b/05 d.+ini 88b/04 dÀrü'l-fenÀ: Ar. dünya deg-: değmek, ulaĢmak d. 52a/11 d.-miĢ 24b/04 daèvÀ: Ar. mesele; Ģikayetçi olarak degenek: değnek, sopa mahkemeye baĢvurma d.+ile (degenegile) 84b/08 d. 90b/01 degin: değin, kadar krĢ. dek d.+sı 8a/06 d. 2b/10, 11b/10 daya-: dayamak degĢür-: değiĢtirmek d.-dılar 96b/10 d.-üp 12a/09, 94a/04 dede: dede degül: değil 194 d. 33a/03, 77a/12 deñiz: deniz krĢ. deryÀ, baór d.+dür 2a/07, 40a/12, 57b/10, d. 30a/13, 31b/12, 31b/12, 70a/01, 72a/15, 81b/09 32a/11, 67b/10, 67b/15, 70b/14, 73a/04, 75a/01, 84a/12, 84b/05, 87b/01, 87b/03, d.+lerdür 2a/13, 28a/03 87b/04, 87b/05, 87b/06, 87b/08, 87b/08, dek: değin, kadar krĢ. degin 88a/02, 88a/09, 88a/12, 94a/01, 95b/01, 95b/03, 95b/04 d. 10a/10, 14a/15, 17b/10, 23b/12, 26b/04, 61b/01, 65a/02, 66b/08, d.+de 88a/09 72b/07, 87a/10 d.+den 90a/05, 94a/08 delük: delik d.+e 30b/07, 32a/03, 58b/15, d.+e (delüge) 20b/01 84a/13 dem: Far. soluk, nefes; an, vakit, zaman d.+i 18b/08, 92b/03 d. 19a/08, 27b/02, 28b/07, d.+inde 18b/03 28b/09, 36a/11, 36b/12, 52b/03, 63b/05, d.+ine 58b/07 90a/11 d.+üñ 68a/02 d.+de 14b/07, 24b/07, 55a/10, 91b/13 dep-: tepmek, atı üzengi ile dürterek ileri sürmek d.+e 10b/04 d.-di 5b/10 d.+ümüzde 10b/04 d.-üp 50a/09 demren: okun ucuna geçirilen demir ya da kemik parça depe: tepe d.+i 31b/09 d. 72b/10 d.+lerine 86a/08 d.+ler 85a/14 demür: demir d.+leri 84b/04 d. 36a/10 d.+lerüñ 84b/06 d.+e 48a/10 d.+sinde 84b/03, 86a/04, 86b/14 195 d.+sinden 86a/06 d.+ini (deriñligini) 72a/01 depin-: tepinmek; saldırmak dermÀn: Far. ilaç; çare; kuvvet d.-di 50a/09 d. 52a/15 der: Far. içinde anlamını veren ön ek dervìĢ: Far. derviĢ d. 64a/01 d. 12a/14 der-: derleyip toparlamak krĢ. dür- d.+lerden 54a/07 d.-miĢdür 35a/01 dervìĢlik: Far.+T. derviĢlik d.-miĢler 62b/13 d. 17a/08 d.-üp 10b/07 deryÀ: Far. deniz krĢ. baór, deñiz derbend: Far. boğaz, dar geçit d. 18b/14, 30a/08, 30a/11, 30a/12, 30a/14, 30b/14, 31b/13, 48b/08, d. 47a/13, 91a/03, 91a/03 61b/11, 72b/11, 94a/01, 94a/01 derd: Far. dert, gam, keder, acı despot: Fr. Bizanslılarda yüksek bir d.+e 52a/15 unvan d.+le 24b/04 d. 47a/02 dere: dere d.+ı 47b/05 d.+de 89a/10 destÿr: Far. izin, ruhsat; kanun, töre d.+ler 86b/14 d. 28b/15, 47b/15, 79a/02, 79a/03, 81b/11 dergÀh: Far. tekke deve: deve d. 30b/11, 90a/13, 91b/04, 95b/11 d. 11b/04, 91b/10 deri: deri d.+ler 89a/11 d.+siyle 14b/05 d.+ye 36a/13 deriñlik: derinlik devlet: Ar. devlet; saadet 196 d. 83b/12, 88a/05, 88b/14 59a/05, 62a/02, 62a/04, 62a/07, 62a/08, 62a/12, 62b/02, 71a/12, 71a/14, 77b/10, d.+inde 90a/14, 94b/15, 95b/15, 88a/11, 96b/02 96a/08 d.-diler 10b/04, 11a/15, 18b/11, d.+iydi 72b/02 24b/11, 24b/12, 26a/04, 26b/09, 33b/11, d.+iyle 29a/03, 92a/05 37a/08, 51b/01, 56a/11, 56a/12, 59a/07, 64a/08, 68a/08, 72a/01, 96b/07 d.+le 39b/03, 64b/11, 64b/15 d.-diyidi 41b/09 devr: Ar. zaman, çağ; dönüp dolaĢma d.-dügi 61a/04 d. 63b/11 d.-dügümüz 6a/12, 6b/13, 8a/08, d.+ine 13b/02, 13b/09, 13b/12, 13a/04, 13b/08 13b/14, 14a/01, 61b/01 d.-dükleri 28b/04, 68b/01, deyyÀn: Ar. ödüllendiren ve 68b/03, 77a/08, 83a/10, 88a/13 cezalandıran Tanrı d.-düm 12b/09 d. 68a/08 d.-medi 18b/03 deyyÀr: Ar. biri, bir kimse d.-mek 38a/06, 72a/05, 72a/05, d. 60a/05 85a/08 di-: demek, söylemek d.-mekdür 85a/08 d.-di 7a/14, 9b/14, 10a/07, d.-mekle 4b/12, 57a/12, 79a/07, 10a/08, 10a/10, 10a/10, 10a/11, 10a/12, 84a/15 11b/10, 12b/02, 12b/09, 12b/09, 13a/02, 13a/02, 14a/15, 16a/11, 17a/10, 17a/13, d.-meyüp 45a/09 17a/14, 17b/01, 17b/02, 17b/05, 18b/09, d.-miĢdür 4b/14 19a/08, 22b/01, 22b/03, 22b/04, 25a/07, 25b/04, 27b/02, 27b/07, 27b/08, 27b/10, d.-miĢler 72a/06, 72a/07 27b/14, 28a/06, 28a/08, 28a/13, 36a/10, d.-p 70a/03 36b/05, 36b/08, 36b/12, 37a/04, 37a/10, 37a/12, 38b/03, 41a/09, 41a/10, 41a/11, d.-r 4b/11, 37a/07 50b/03, 50b/06, 57a/03, 57a/08, 57b/15, d.-rdi 16a/06 58a/09, 58a/10, 58a/10, 58b/01, 58b/02, 197 d.-rler 2b/06, 3b/11, 4a/02, d.-yü 5a/06, 5b/12, 9a/07, 9b/11, 5b/06, 6a/01, 6a/03, 6a/07, 8a/08, 8b/09, 10a/01, 14a/13, 23b/09, 24b/03, 24b/13, 8b/14, 12a/10, 13b/01, 13b/06, 13b/07, 25b/05, 26a/09, 27a/11, 28a/15, 31a/05, 13b/11, 14b/07, 15a/01, 15b/01, 15b/14, 32a/09, 32a/12, 32b/02, 33b/09, 36a/11, 16a/11, 16a/12, 16b/04, 16b/12, 18b/04, 36b/01, 37a/01, 38b/01, 40a/04, 40a/12, 18b/07, 18b/13, 18b/14, 19b/06, 19b/14, 41a/09, 42a/09, 42a/12, 42b/05, 46b/05, 20b/03, 20b/06, 21a/07, 24a/13, 24a/14, 50a/02, 50b/02, 50b/12, 56b/12, 59a/01, 24b/06, 29b/03, 30a/04, 30a/05, 31b/05, 59a/03, 59a/11, 59a/13, 62a/06, 63a/01, 31b/05, 32b/09, 34b/04, 37b/11, 38a/07, 63a/13, 63a/14, 69b/08, 71b/06, 72a/05, 39b/15, 40a/11, 40b/02, 41b/05, 42b/05, 80a/10, 90b/01, 91a/01, 92a/08, 92b/13, 43a/01, 48b/04, 49a/09, 49a/10, 50a/13, 94a/11, 94a/13, 95b/04, 96b/05 55a/07, 56a/05, 57a/13, 57b/07, 57b/08, d.-yüp 10b/04, 10b/12, 11b/01, 57b/09, 57b/10, 58a/12, 69b/13, 69b/15, 23b/04, 31a/12, 32b/04, 32b/08, 32b/10, 70a/02, 70a/10, 72a/03, 72a/09, 72b/01, 32b/12, 44b/14, 47a/07, 48b/15, 49a/01, 74a/03, 75a/13, 76a/11, 81a/12, 82a/15, 49a/02, 49a/07, 49a/07, 54a/06, 54b/05, 84b/14, 87b/02, 87b/03, 87b/04, 87b/05, 59a/06, 65b/01, 68a/04, 68a/05, 77a/12, 87b/06, 88a/01, 88a/02, 88a/04, 89a/05, 77a/13, 78b/04, 78b/05, 78b/05, 79a/14, 89a/10, 89a/12, 89b/14, 90a/03, 90b/04, 80a/11, 81b/09, 84a/01, 84a/07, 84a/07, 90b/07, 93a/13, 93a/14, 94a/05, 95a/09, 85b/01, 86b/03, 86b/04, 91a/12, 93b/09, 95b/02, 95b/10, 95b/13, 95b/15, 96a/02 94a/07, 94b/02, 96a/09, 96a/13 d.-rlerdi 6a/04, 7a/07, 9a/05, dik-: dikmek 14b/13, 18b/04, 20a/12, 20a/13, 20b/10, 20b/13, 20b/14, 22a/09, 25a/09, 32b/02, d.-diler 26a/15 40b/13, 64b/03 dil: dil d.-rlermiĢ 90b/14, 93a/03 d. 85a/06 d.-rseñ 17a/14, 68a/08 d.+ile 86b/08 d.-rsiz 58a/08, 58a/10 d.+ince 72a/05 d.-seler 13a/13 d.+inde 28b/03 d.-yen 86a/11 dilÀver: Far. yiğit, yürekli d.-yesin 36a/05 d. 10b/10, 79a/13 d.-yince 70a/06 198 d.+ler 9b/04, 86a/09, 90b/15 d.+ine 49b/14, 50a/01 d.+lerden 50a/14 d.+ini 2b/05, 10a/02, 10a/11 dilÀverlik: Far.+T. yiğitlik, yüreklilik dinç: sağlıklı, güçlü; yorgun olmayan d.+de 10b/12 d. 65a/08 dile-: dilemek dinil-: denilmek, söylenmek d. 27b/08 d.-miĢdür 2a/07 d.-di 36b/14, 37a/02, 55b/03, dip: dip; kök; büyük 81a/14 d. 20b/12 d.-dügi 14b/12 d.+inde (dibinde) 86b/15 d.-meyüp 54b/03 d.+inden (dibinden) 12b/06 d.-rem 58a/08 direk: direk d.-rseñ 27b/08, 36b/05 d.+ini (diregini) 29a/12 d.-ye 36b/14 d.+ler 57b/04, 57b/06 d.-yelüm 27b/12 diri: diri, canlı dilek: dilek, istek d. 30b/11, 87a/12 d. 36b/05 diril-: dirilmek d.+üm (dilegüm) 27b/09, d.-üp 32a/14, 91a/01 36b/03, 36b/06, 36b/08 dirile: diri iken, diri diri dillü: dilli, dil sahibi d. 78a/03, 90a/13, 95b/10 d. 86a/07 diĢi: diĢi, kadın dìn: Ar. din d.+den 86b/15 d. 2a/12, 2b/07, 84b/13, 86a/04, 86a/11 dìv: Far. dev, Ģeytan, cin d.+i 17a/11 d.+ler 57a/15, 57b/01, 57b/10 199 d.+lere 57a/06 d.-dılar 31b/11 d.+leri 56a/13 dost: Far. dost d.+lerini 86a/05 d. 37a/13 d.+lerle 32a/14 dostlıú: Far.+T. dostluk divìddÀr: Ar.+Far. yazıcı, kâtip d. 59a/13 d.+ı 77a/04 dög-: ezmek; topa tutmak; baskın yapmak divĢür-: toplamak, devĢirmek d.-diler 72b/07 d.-diler 22b/11, 43a/02 d.-üp 21b/02 diyÀnet: Ar. din; din duygusu dökdür-: döktürmek; akıtmak; atmak d. 84b/13 d.-üp 54a/10 diyÀr: Ar. memleket, ülke dökül-: dökülmek d.+a 14b/07 d.-diler 32a/04 d.+da 14b/07, 79a/13 dön-: dönmek d.+uñ 78b/03 d.-di 35a/06, 41b/13, 42b/11, dizdÀr: Far. kale muhafızı 42b/13 d.+mıĢ 66a/08 d.-diler 35a/09, 35a/12, 42b/09 doà-: doğmak d.-dükde 14b/08 d.-dı 8b/15, 65b/10 d.-ecekleri 9b/06 d.-mıĢ 4a/15 d.-er 73b/08 doúun-: dokunmak d.-mediler 9a/08 d.-dı 63a/12 d.-mek 9a/06, 9a/07 d.-up 65b/03 d.-üp 20a/07, 24a/01, 46b/12, dolaĢ-: dolaĢmak 47a/14, 47b/15, 64b/10, 65b/02, 80a/02 200 dönder-: döndürmek, çevirmek d.-dı 42b/09, 62a/09 d.-di 40a/03 d.-dılar 9a/09 d.-diler 34b/15 d.-duúça 3a/03 d.-üp 37b/07, 47a/14 d.-mayup 40a/14 dört: dört sayısı d.-mıĢlardur 2a/11 d. 3b/04, 22b/10, 22b/14, d.-up 2a/10, 9b/03, 51b/05, 42a/07, 48a/09, 53b/13, 54b/14, 62a/13, 66b/08, 70b/08, 71b/13, 75b/01, 81b/08, 62a/14, 67b/10, 76a/09, 78a/07, 91b/02 83b/14, 89a/07 d.+inde (dördinde) 80b/02 duraú: durma, çalıĢmaya ara verme d.+ünci (dördünci) 51a/15, d.+dan 79b/11 89a/08, 89a/08, 95a/03 dut-: tutmak krĢ. ùut- döĢek: ekime uygun tarla d. 85a/08 d.+de 28b/11 d.-alar 54b/12 döy-: dayanmak, katlanmak d.-an 54b/12 d.-meye 78b/03 d.-ar 12b/05 duèÀ: Ar. Allah‟a yalvarma; birini d.-arlardı 93a/13 çağırma d.-dı 21a/11, 37b/12, 44a/01, d.+dan 3a/03 51a/01 d.+sı 2b/13, 24b/04, 50a/02, d.-dılar 9a/10, 19a/03, 19b/02, 72b/02 29a/01, 30b/09, 38a/03, 41a/03, 41b/04, d.+sını 50a/03 43b/10, 70a/09, 91b/02, 91b/04, 94b/04 duòÀn: Ar. tütün; duman d.-maàa 93a/13 d.+la 30a/15 d.-mazlar 28a/11 dur-: durmak d.-mıĢ 24b/08 d. 10a/04 d.-mıĢdı 6a/11, 11b/13, 14a/10 201 d.-mıĢlar 4b/07 d.+lar 95a/09 d.-sun 16a/06 d.+ları 73b/13 d.-up 4a/11, 4b/06, 9a/08, dün: gece krĢ. leyl, gice, Ģeb 11a/09, 17a/08, 17a/11, 35b/08, 48b/03, d. 11a/04, 23b/06, 26a/08, 48b/09, 48b/15, 49b/12, 50b/07, 76a/08, 26a/09, 66b/15 78a/03, 78b/10, 78b/11, 85b/06, 90a/12, 91b/03 dündÀr: Far. ordunun arkasındaki kuvvet, artçı dutıcı: tutma iĢini yapan; bir yola baĢ koyan d. 30a/06 d.+lardur 2b/01 dünle: geceleyin dutsaú: tutsak, esir d.+yile 26a/10 d. 47b/06, 47b/07 dünyÀ: Ar. dünya dutul-: tutulmak d. 3a/03, 57a/05, 57b/12, 61a/03, 61b/03 d.-an 95b/10 d.+dan 51b/08, 73b/10 d.-dı 22a/08, 66b/02 d.+nuñ 56a/01, 62b/03 d.-up 22a/01, 68b/08, 76b/01, 78a/05, 81a/05 d.+sı 12a/13 duy-: duymak d.+ya 2a/12, 82b/02 d.-madın 19a/06, 19a/08 düñür: eĢlerin anne ve babalarının birbirlerine göre durumu dÿzaò: Far. cehennem d. 26b/03 d. 31b/07 düñüĢ: kaynanalar dügün: düğün d.+i 26b/03 d. 9a/13, 24a/03, 24a/06, 44a/11, 65b/12, 81a/09 dür: tür, çeĢit dükkÀn: Ar. dükkan d. 85a/06 202 dür-: derleyip toparlamak krĢ. der- d.+inde 48b/10 d.-miĢlerdi 63a/05 düĢ-: düĢmek d.-üp 88b/05 d.-di 9b/13, 26a/02, 26a/04, 26a/14, 28b/09, 33b/15, 37b/12 dürlü: türlü, çeĢitli d.-diler 24b/01 d. 26b/15, 26b/15, 27a/02, 27a/02, 27a/06, 27a/06, 27a/07, 27a/07, d.-dügi 90a/08 31b/15, 32a/06, 32a/07, 33a/13, 33a/13, d.-e 41a/05 35a/13, 40a/01, 40a/01, 48b/06, 48b/06, 85a/06, 85a/06, 87a/15, 87a/15 d.-mez 88b/15 dürr: Ar. inci d.-sem 36a/07 d. 58a/05 d.-señ 36a/09 düstÿr: Ar. kanun, kural; vezir d.-üp 11a/05, 15a/09, 21b/11, 23b/14, 25b/01, 26a/10, 26a/11, 31b/10, d. 29a/13, 30a/02 44b/15, 46a/02, 48a/14, 54a/09, 54b/04, düĢ: düĢ, rüya 67a/05, 67b/12, 67b/14, 80a/06, 80a/13, 80a/15, 80b/12, 81a/04, 83b/03, 84a/11, d. 9a/11, 12a/06 88b/04, 91a/11, 91a/12, 93b/14, 96a/05 d.+i 9a/11, 12b/02 düĢelik: memurlara ayrılan aylık; hisse d.+ini 12a/07, 91b/06 d.+leri 28a/12 d.+üm 12b/08 düĢenbih: Far. pazartesi günü d.+ümde 9b/15, 10a/02, 12b/03 d. 29b/07, 89a/06 d.+ümden 10a/12 düĢmen: Far. düĢman d.+ünüñ 13a/02 d. 50b/03 d.+üñüñ 12b/10 d.+e 71b/01 düĢ: rast gelmek, karĢılaĢmak; taraf, yol, d.+inüñ 50b/01 yön, cihet d.+leri 86a/11 d. 94a/02 203 d.+lerüñ 92a/05 e.+i 30b/04, 30b/05, 86a/08, 86a/09 düĢür-: düĢürmek efrÀh: Ar. sevinmeler; piçler d.-diler 50a/13 e.+dan 87a/15 dütün: tütün eger: Far. eğer, Ģayet d.+le 82a/07 e. 7a/12, 13a/12, 27b/01, 28b/05, düz-: düzen vermek; hazırlamak; 36a/07, 36b/04, 78a/01, 93a/13 donatmak; dizmek; egird-: kuĢatmak, sarmak krĢ. egirt- d.-di 34b/10 e.-diler 15b/10, 24b/01 d.-diler 19a/01, 19a/09, 96a/14 e.-üp 31b/03 d.-miĢler 60a/06 e.-ür 31b/02 d.-üp 60b/08 e.-ürdi 14a/06 düzdür-: yaptırmak, hazırlatmak egirt-: kuĢatmak, sarmak krĢ. egird- d.-di 36a/12 e.-diler 15b/02, 55a/03, 72b/06 E ehl: Ar. usta, ehil; sahip; halk ebced: Ar. ebced hesabı e. 2a/07, 32b/13, 49a/08, 51a/02, e. 53a/14 51a/03, 54a/06, 54b/13, 55b/04, 86b/02, ebed: Ar. sonu olmayan gelecek zaman 86b/07, 86b/08, 86b/12 e.+dür 62b/05 ejderhÀ: Far. büyük yılan ecel: Ar. ömrün sonu e. 54a/10, 79b/01, 86a/02, 91a/14 e. 10b/06, 10b/06, 52a/12, 52b/08, 73a/14, 73b/05, 88b/02, 88b/03, e.+sı 30a/12 88b/03, 88b/04, 93a/15 e.+sınuñ 88b/04 e.+den 52b/02 ekÀbir: Ar. büyükler, devlet ricali e.+e 5b/11 e. 9b/01 204 e.+leri 9a/14, 75a/07, 75a/08 e.+lerinde 19b/15 ekber: Ar. daha büyük e.+lerine 33a/04 e. 45a/03, 67a/09, 95b/12 elbette: Ar. elbette, mutlaka, eninde sonunda e.+dür 44b/14, 49a/07, 54a/06, 68a/05, 84a/07 e. 2a/01, 2b/07, 25b/04, 31a/12 ekåer: Ar. en çok elçi: elçi e.+i 27a/04 e. 25b/04, 33a/14, 34a/07, 69b/06, 69b/07, 79a/10, 79a/11, 83a/06, eksük: eksik krĢ. öksük 83a/07, 83a/12, 83a/15, 83b/06, 87a/04, e.+ümüz (eksügümüz) 77a/12 87a/10, 89a/05 el: el organı e.+ler 38a/11, 38a/11, 46b/10, 59a/09 e. 8b/15, 10b/07, 28b/13, 59b/10, 88b/03 e.+leri 34a/07 e.+i 52b/10 e.+müz 69b/08, 87a/03 e.+in 51a/14, 51b/08, 85b/15 e.+si 69b/05, 69b/10, 76b/03, 76b/04, 78a/13, 79a/07, 79b/02, 81b/04, e.+inden 52b/08, 75a/11 81b/05, 83a/05, 83a/11, 83b/07, 87a/04 e.+ine 91a/07 e.+sine 81b/05, 87a/06 e.+iyle 17b/14, 45b/06, 76a/01 e.+sini 83a/05, 87a/04, 87a/09 e.+lerin 51a/14 e.+sinüñ 79a/15 el: sahiplik, mülkiyet, il e.+siyle 33a/11, 83a/06 e.+e 19a/02, 21a/10, 21a/11, e.+ye 79a/08, 87a/05 39a/01, 39a/02, 51a/08, 93a/12 e.+yi 69b/05 e.+inde 5a/02, 38a/14 elçilik: elçilik e.+indedür 37a/11 e.+e (elçilige) 27b/09, 37a/13 e.+inden 66a/04, 71b/11 205 e.+le 79a/07 e. 19b/11, 52a/12 e'l-óÀãıl: Ar. kısacası emr: Ar. iĢ buyurma, buyruk; husus e. 7a/03, 37b/05 e. 7a/15, 92a/13 elli: elli sayısı e.+idür 73a/03, 78a/05, 86a/09 e. 5a/12, 11b/04, 11b/04, 25b/09, e.+ine 2b/02, 7a/04, 16a/08, 30a/03, 55a/03, 55a/04, 90a/04, 90b/15 20b/02, 42a/02, 52a/03, 70b/01 e.+den 91b/04 e.+iydi 65b/01 elliĢer: elliĢer e.+iyle 29a/15 e. 42b/14, 42b/15 e.+üñ 71a/12 elmÀs: Yun. değerli taĢ, elmas en: yan, geniĢlik e.+ıla 60a/07 e.+i 61b/12 emÀn: Ar. korkusuzluk; yardım isteme enbiyÀ: Ar. peygamberler e. 19b/11, 52b/10 e.+laruñ 2b/11 e.+ı 52b/11 ensÀb: Ar. atalar, soylar emìn: Ar. korkusuz; Ģüphe etmeyen; e.+ına 73b/04 kendisine güvenilen envÀè: Ar. çeĢitler, türlüler e. 69b/07 e. 57b/04, 70a/09 emìr: Ar. emir, kumandan er: er, cesur, yiğit; asker e. 34b/02, 86b/07 e. 16b/12, 18b/04, 34a/09, e.+i 35b/03 62b/12 emlÀk: Ar. bir kimsenin sahip olduğu e.+den 82a/13 taĢınmazlar e.+e 56a/07 e. 90b/10 e.+i 30a/06 emn: Ar. eminlik, korkusuzluk, rahatlık 206 e.+ini 94b/07 eåer: Ar. niĢan, iz e.+le 3b/13 e.+i 24b/07 e.+leri 31a/01, 41a/15 esìr: Ar. esir, tutsak; kul, köle; düĢkün e.+lerini 16b/13, 26a/15, 54a/04 e. 29a/01, 35b/08, 54b/09, 68b/07, 69a/11, 69a/12, 74b/07, 86a/13, erÀcìf: Ar. yalan sözler, uydurmalar, 87b/12, 88a/11, 93a/10, 95b/08 düzmeler e.+den 22b/06, 22b/09 e. 87b/01 e.+i 22b/10, 71b/10 eren: eren, yiğit, ermiĢ, erkekler e.+in 71b/14 e.+leri 31b/12, 96b/04 e.+ini 71b/14 e.+lerüñ 29a/02, 40a/10, 50a/05, 72b/01 e.+ler 22a/15, 23b/15, 70a/09, 76a/08, 77a/02 erkek: erkek e.+lerin 25a/01 e.+den 86b/15 e.+üñ 22b/12, 70a/10 e.+lerini 93a/09 esirge-: esirgemek es-: esmek e.-di 36b/11 e.-üp 30b/02, 31b/06, 88b/03 eski: eski esÀs: Ar. asıl, temel; gerçek e. 27a/01, 27a/02, 27a/03, e. 73b/01 95a/07 esbÀb: Ar. giyimler, giyecekler eski-: eskimek e.+ını 59b/10 e.-miĢdür 24b/14 e.+ıyla 11b/04, 21a/14, 38b/04, eånÀ: Ar. ara, aralık, vakit, sıra 94b/13 e.+da 36a/02 esen: sağlıklı ve huzurlu olarak eĢik: eĢik, giriĢ, baĢlama yeri e. 47b/01 207 e.+ine (eĢigine) 88a/05, 88b/14 evÀsıù: Ar. ortalar, ortada bulunanlar, orta zamanlar eĢyÀè: Ar. bölükler, cemaatler, yardımcılar e. 79b/09 e.+ına 73b/04 e.+ında 75b/09, 79b/07, 83a/07 etbÀè: Ar. birinin sözüne uyanlar; evÀyil: Ar. evvel zamanlar hizmetçiler; taraflılar e.+de 9a/11 e.+ına 73b/04 e.+inde 80b/12, 89b/03, 90b/03 eùrÀf: Ar. yanlar, uçalr, kıyılar ever-: evlendirmek e. 34a/12, 49a/06, 54a/02 e.-di 24a/07 e.+a 38a/10, 46a/10 evet: evet krĢ. evit e.+uñ 15b/05, 21a/08 e. 91b/05 ev: ev evit: evet krĢ. evet e.+de 27a/10 e. 94b/11 e.+i 18a/07 evlÀd: Ar. çocuklar; nesil e.+inde 29a/11 e.+ına 73b/04 e.+ini 73b/14 evliyÀ: Ar. keramet sahibi olanlar, e.+iyle 90b/05 erenler; himaye edenler e.+le 27a/10 e.+laruñ 2b/11 e.+ler 63b/12, 63b/15, 82a/12 evvel: Ar. önce, ilk, birinci, baĢlangıç e.+lerden 95a/08 e. 6a/14, 17b/05, 17b/14, 19b/10, 29a/03, 31a/14, 34a/09, 60b/06, 93b/11, e.+leri 5a/12, 6a/02, 82b/02 95b/13 e.+lerini 5a/09, 39b/06, 39b/07, e.+den 34b/14, 35a/03, 35a/10, 54b/12, 71b/08, 73b/10 79a/14, 85a/09 208 e.+inde 52a/02, 75a/04, 75b/04, eyle-: eylemek, yapmak, etmek 77b/03, 81a/09, 82b/15, 83b/02, 89b/13 e. 52b/11 e.+ine 60b/04 e.-di 6b/04, 24a/04, 33b/13, e.+ini 62b/03 33b/14, 40a/02, 40a/08, 41a/01, 43a/03, 44a/05, 44a/11, 44b/02, 53b/01, 54a/02, e.+üñ 88b/06 63b/01, 63b/01, 65b/13, 92b/07 evvelki: önceki e.-diler 11a/04, 22b/14 e. 8a/01, 13a/07, 87a/10 e.-mek 40a/09 eyit-: söylemek, demek e.-se 28a/01 e. 22b/05 e.-sünler 27b/14 e.-di 9b/10, 9b/15, 10a/01, e.-yüp 24a/06, 44b/04, 45a/11, 10a/03, 12b/03, 12b/10, 17a/13, 17a/15, 70a/15, 75a/09, 76b/15, 79b/13, 81a/09 18b/07, 18b/11, 19a/05, 19a/07, 22a/14, 22a/15, 27a/15, 27b/05, 27b/07, 27b/07, eyü: iyi 27b/08, 27b/10, 27b/11, 27b/12, 27b/13, e. 14b/11, 14b/11, 71b/12, 27b/15, 28a/01, 28a/04, 28a/05, 28a/07, 73b/09, 86b/08 28a/07, 28a/09, 28a/09, 28a/10, 28a/12, 28a/14, 36a/04, 36a/05, 36a/06, 36a/09, ezel: Ar. öncesizlik 36a/11, 36a/15, 36b/01, 36b/04, 36b/05, e.+dür 62b/05 36b/11, 49b/13, 58a/08, 58a/14, 62a/02, 62a/09, 62a/10, 62a/12, 71a/11 F e.-diler 18b/06, 18b/10, 18b/11, faúìr: Ar. yoksul; alçakgönüllülük 28b/15, 33b/09, 37a/07 ifadesi e.-ür (eydür) 22a/11, 22b/03, f. 2a/04, 13a/14, 79b/15 28a/13, 37a/03, 37a/06, 37a/09 fÀl: Ar. iyiye yorumlanan Ģey; talih e.-ürsin (eydürsin) 36b/11 f. 48b/14 eyle: öyle fÀriàü'l-bÀl: Ar.+Far. baĢı dinç, gönlü e. 16a/12, 17a/14, 32b/05, rahat 41b/09, 50b/03, 87a/06 209 f. 51b/09 feryÀd: Far. feryat fÀtióa: Ar. baĢlangıç, giriĢ; fatiha suresi f. 63b/01, 63b/01 f.+yı 10a/03 fesÀd: Ar. bozukluk, kötülük, fesat fÀżıl: Ar. çok faziletli, çok erdemli f. 26b/07, 27a/06, 27a/07, 40a/02, 41a/03, 71b/02 f.+ları 60a/15 f.+a 41a/01 fażl: Ar. fazla, ziyade, artık, baki; fazlalık, üstünlük; iyilik, fazilet, erdem, f.+ı 27a/05 lütuf fetó: Ar. ele geçirme; açma, açılma f.+ı 50a/10 f. 7b/02, 8a/08, 16a/02, 16a/03, fellÀó: Ar. çiftçi; zenci, siyah Arap 16a/04, 16b/03, 16b/04, 16b/09, 17b/13, 17b/15, 18a/06, 18a/11, 18a/11, 19b/10, f.+larından 84b/15 20a/07, 20a/08, 20a/08, 20a/09, 21a/15, fenÀ: Ar. yok olma, yokluk, geçip gitme 21b/01, 22a/02, 22a/03, 22a/05, 22a/06, 22a/07, 23a/09, 23a/10, 23a/11, 24a/09, f. 52a/11 24a/12, 25a/07, 25a/08, 25a/12, 25a/13, f.+dan 10b/07 25b/01, 25b/02, 34a/04, 38a/09, 44a/09, 44a/14, 44b/08, 45b/02, 55a/01, 55a/02, f.+dur 62b/07 55a/04, 55a/05, 55a/06, 55a/15, 64a/03, f.+ya 42b/03 64a/06, 64a/07, 64a/12, 64b/04, 64b/06, 64b/13, 65a/02, 66a/01, 66a/03, 66b/06, feraólıú: Ar.+T. geniĢ ve rahat olma 66b/12, 67a/03, 67a/14, 67b/02, 68a/06, durumu 68a/07, 68a/11, 68a/15, 70b/08, 72a/09, 73a/05, 74b/08, 76a/03, 76a/05, 76a/12, f. 51b/01 94b/09, 95a/01, 95b/14 feriĢteh: Far. melek krĢ. melek f.+i 24a/01 f.+ler 61a/06 f.+ine 15b/09, 21b/03, 64b/11, f.+leri 62a/01 65a/01 fermÀn: Far. emir, ferman f.+ini 68a/08 f. 52a/10 210 fetvÀ: Ar. Ġslam hukuku ile ilgili görüĢ f. 2a/09, 9a/08, 10a/05, 10b/11, bildirme 49a/02, 54b/05, 68a/04, 79a/15, 86b/04, 88b/01 f. 41b/08, 41b/09 fistÀn: Rum. tek parça kadın elbisesi, f.+ya 26b/15 entari f.+yı 26b/15 f. 27b/03 fikr: Ar. fikir, düĢünce, akıl; inanma; fuúarÀ: Ar. fakirler, yoksullar niyet f. 79b/15 f. 12a/07, 18b/08, 41a/15 furãat: Ar. fırsat, uygun zaman f.+e 18b/02, 18b/06 f. 14b/03, 15b/06, 30b/06, f.+i 43a/04, 96a/07 93a/08 f.+ine 80a/06 f.+ındalar 85a/11 f.+üm 18b/08 fülÀn: Ar. belirsiz bir Ģey, biri f.+üñüz 18b/07 f. 10a/04, 56a/11, 94a/06 fièl: Ar. iĢ, amel; eylem G f.+ine 95a/10 àÀfil: Ar. gaflette bulunan, dalgın, fì'l-cümle: Ar. nihayet, sonunda tembel f. 23b/11 à. 11a/03, 23b/05, 23b/08, 31a/06, 31a/08, 46a/14, 46a/15, 77a/14, filorì: Far. altından yapılmıĢ madenî 77a/16, 77b/09, 77b/10, 81a/02 para àÀfilìn: Ar. gaflette bulunanlar, f. 43b/03 dalgınlar, tembeller f.+den 54b/10, 70a/09 à. 5b/09, 46a/10, 65b/04, fì-sebìli'llÀh: Ar. Allal yolunda; hiçbir 95b/05, 96b/15 karĢılık beklemeksizin gÀh: Far. zaman bildiren edat; bazen à. 36a/13, 36a/13 211 àalaù: Ar. yanlıĢ, yanılma à.+a 2b/04 à. 72a/06 à.+dan 2b/04 àalebe: Ar. galip gelme, yenme; çokluk àarìb: Ar. kimsesiz, zavallı; gurbette bulunan, yabancı; tuhaf, ĢaĢılacak Ģey à. 40a/08, 88b/14 à. 55b/01 àÀlib: Ar. üstün gelen, yenen; daha kuvvetli à.+ler 11a/13 à. 5a/05, 23b/13, 51a/02, 51a/03 àarú: Ar. suya batma; batırma; boğma, boğulma à.+lerdür 2a/09 à. 2a/14, 2a/14, 48a/10, 54b/13, àalùÀn: Far. yuvarlama, yuvarlanan, 71a/06, 90b/06, 96a/03 tekerlenen àavàÀ: Far. kavga, dövüĢme; savaĢ à. 50b/02 à. 87b/05, 88b/14 àanÀyim: Ar. ganimetler à.+sından 4b/09 à.+le 15b/08, 26a/12, 77a/02 àayb: Ar. gizli olan, kayıp, belirsiz àanì: Ar. zengin, varlıklı, doygun à. 50a/04, 96b/04 à. 15b/09, 78a/06, 79b/15, 94b/15 àÀyet: Ar. nihayet, uç, son; çok, son derece àanìmet: Ar. emeksiz kazanç; düsmandan alınan mal; beklenmeyen à. 11a/08, 15a/14, 18b/05, kazanç 21a/01, 21b/06, 23b/14, 26a/12, 27a/13, 27b/05, 28b/06, 28b/12, 28b/13, 29a/08, à. 22a/12, 51a/12, 54b/13 30a/06, 35a/13, 36a/08, 36a/15, 36b/10, à.+le 23b/14, 44b/04 37a/13, 39a/14, 44a/05, 45a/11, 51a/11, 56b/10, 56b/15, 63b/02, 64a/06, 65a/09, àarÀyib: Ar. acayip, garip, tuhaf krĢ. 70b/04, 70b/04, 78b/04, 89b/08, 91a/09, èacÀyib 92b/10, 92b/11, 94b/15 à. 18b/01, 55b/02 àayret: Ar. çalıĢma, çabalama àarb: Ar. güneĢin battığı taraf, batı à. 54b/02 212 à.+e 54b/04 à.+ya 10a/06, 10a/09, 29a/14, 29a/15, 49a/03, 51b/01, 71a/08, 71a/12, à.+le 54b/03 71b/03, 88a/12, 96a/09 àayretlü: Ar.+T. çalıĢan, çaba gösteren à.+yı 30b/12, 73b/03, 88a/09, à.+dür 2a/12 96a/07 àayrı: Ar. ayrı, baĢka, diğer à.+yıla 45b/11 à. 27a/03, 37a/10, 57b/07, àażab: Ar. darılma, kızma, hiddet, öfke 61b/04, 62b/04, 62b/07, 70a/09, 87b/15, à.+a 27a/13 89a/04, 95a/08, 95b/05, 95b/06, 96b/03 àÀzì: Ar. gazaya katılan, gazi àazÀ: Ar. din, vatan, millet uğruna savaĢ à. 3a/04, 3a/10, 3a/11, 8b/14, à. 2a/09, 2a/10, 5a/14, 9a/07, 8b/15, 9a/01, 9b/01, 9b/02, 9b/15, 9a/09, 10a/06, 10b/12, 23b/04, 28b/05, 10a/04, 10b/09, 10b/09, 13a/11, 14a/02, 29a/03, 29b/06, 44b/14, 49a/02, 51b/01, 15a/11, 15b/05, 15b/09, 16a/01, 16a/02, 54a/05, 68a/05, 71a/08, 71b/02, 79a/14, 16a/03, 16a/04, 16a/06, 16a/09, 16a/10, 84a/07, 85b/15, 86a/01, 86b/03, 86b/03, 16a/14, 16b/02, 16b/06, 16b/08, 16b/09, 86b/04, 89a/14, 89b/02, 89b/06, 89b/12, 17a/06, 17a/13, 17b/03, 17b/12, 18a/10, 89b/15, 90b/02, 90b/11, 92a/03, 93b/07, 18b/04, 20b/03, 20b/07, 20b/12, 21a/05, 93b/09, 95b/12, 96a/09 21b/02, 22a/03, 22b/03, 22b/08, 23a/01, à.+dan 2a/10, 9a/06, 9a/07, 23a/03, 23a/06, 23a/10, 23a/12, 24a/01, 9a/08 24a/10, 24a/12, 24a/15, 24b/02, 24b/08, 24b/12, 24b/15, 25a/05, 25b/03, 25b/06, à.+lar 5b/03, 8b/07, 9a/09, 25b/13, 30b/05, 32b/15, 45b/11, 79a/13, 10a/10, 12a/02, 87b/10, 88b/01, 88b/02 79b/05, 79b/05, 91b/06, 91b/09, 91b/11 à.+larını 2b/09 à.+ler 9b/11, 11a/03, 11a/08, à.+m 84a/01 15a/10, 15b/06, 15b/07, 15b/08, 18b/15, 20a/03, 21a/04, 22a/15, 23b/02, 23b/13, à.+sına 16a/05, 51b/01 25a/03, 26a/12, 31a/06, 51a/12, 51b/01, à.+sını 87b/08 70a/09, 86a/03, 86a/09, 86b/13, 90a/11, 91a/08, 91a/13, 91a/15, 94b/06, 94b/14, 96b/07, 96b/13, 96b/15 à.+lerdür 2a/09 213 à.+lere 17a/01, 54b/15, 70a/06 g.-erdi 58a/01 à.+leri 31b/13 g.-ersiz 18b/11 à.+leriyle 90b/15 g.-mege 18a/13, 18b/08, 18b/12, 19a/01, 19b/10, 20b/09, 37a/04, 37a/08, à.+lerle 19b/13, 24b/01, 89b/11 39a/10, 48b/09 à.+lerümüz 30a/15, 31a/09, g.-mek 5b/08, 5b/10 32a/05, 32b/06, 72b/15, 85b/14 g.-miĢdür 53a/14 à.+lerüñ 3a/02, 30b/06, 50a/05, 72b/04 g.-sek 18b/09 à.+nüñ 4b/15, 8a/15, 10b/02, g.-üp 4a/01, 20b/14, 21a/02, 13b/06, 15b/06, 16a/08, 21b/11 24a/10, 24a/12, 26a/04, 34a/10, 43b/08, 44a/01, 45b/14, 46a/08, 46b/07, 48a/12, à.+ye 9a/13, 9a/15, 13a/08, 48a/15, 48b/11, 48b/11, 51b/10, 61b/09, 16b/08, 18a/03, 18a/05, 21b/08, 23b/15 61b/09, 66b/04, 66b/14, 67a/11, 69a/08, à.+yi 9b/12 69b/13, 70a/01, 70b/10, 73a/08, 78a/12, 79a/03, 83a/04, 83a/14, 92b/03, 92b/05 àÀzìyÀn: Ar. gaziler geçil-: geçilmek à. 30a/02 g.-mez 37a/10, 37a/12 geç-: geçmek geçit: geçit g.-di 20b/01, 20b/07, 35b/12, 38a/08, 38a/09, 40a/15, 42a/04, 44a/08, g. 5b/12 47b/10 g.+i (geçidi) 37a/11 g.-diler 19a/11, 20a/02, 43a/14 geçür-: geçirmek g.-dügi 52b/15 g.-di 4a/02, 42a/07, 43b/04, g.-dükde 75a/06 89b/02 g.-dükden 70a/05 g.-diler 19b/05, 19b/09, 37b/01, 43b/07, 91b/02, 93a/09, 94b/07 g.-e 32b/02, 72a/15 g.-üp 4a/01, 4a/06, 4a/10, g.-elüm 18b/10, 37a/08 14b/04, 51b/07, 54b/07, 86a/12, 88a/10 214 geçürd-: geçirtmek g.-dügini 43b/08, 84b/02, 85a/12 g.-meyeler 53b/15 g.-dük 15a/05, 61a/14, 64b/03, 71a/12 geóurde(?): g.-dükde 14a/03 g. 70a/10 g.-dükleri 8b/02, 94b/02 gel-: gelmek g.-düm 62b/01 g.-di 5b/07, 6a/14, 7a/12, 9a/10, 10a/01, 12a/03, 12a/09, 12b/02, 15b/05, g.-düñüz 62a/12 16a/14, 21a/09, 21b/05, 23a/12, 23a/13, g.-e 35b/15, 63a/01, 63a/03 23b/09, 24a/02, 24a/10, 24b/10, 25a/06, 25b/06, 26a/03, 26a/09, 27b/05, 30a/06, g.-ecegi 94a/04 30b/15, 33a/01, 34a/04, 36a/14, 37a/05, g.-ecek 91a/02 37a/07, 37a/15, 37b/03, 37b/04, 37b/04, 37b/06, 38a/13, 38a/15, 38b/05, 39a/08, g.-ecekleri 31a/04 39a/09, 39a/12, 41a/08, 41b/08, 41b/13, 42a/13, 42b/06, 42b/08, 42b/11, 42b/13, g.-elüm 4b/15, 8a/10, 9a/01, 43a/12, 43b/03, 43b/09, 43b/10, 44b/04, 14a/02, 52b/13, 62b/10 45a/11, 45b/04, 46b/05, 61a/02, 61a/04, g.-en 6a/02, 11a/01, 11a/13, 63a/13, 63a/13, 66b/03, 67a/12, 71a/13, 11b/01, 16b/15, 32a/09, 59b/12, 86a/08, 73a/15, 75a/12, 76a/07, 81b/01, 81b/02, 90a/14, 90b/05, 94b/01, 95b/13 88a/05, 89a/05, 94a/11, 94b/09, 95a/09, 95b/04 g.-ene 30b/04 g.-diler 5b/01, 5b/02, 5b/05, g.-evüz 78b/05 6a/08, 6a/08, 8b/03, 8b/04, 10b/05, g.-ince 3a/07, 14a/01, 59b/07, 15b/06, 18b/12, 19b/05, 19b/08, 20a/02, 61b/01, 90b/09 20a/07, 21a/03, 21a/05, 21b/10, 23a/07, 25a/04, 26a/13, 26b/15, 32a/01, 32a/11, g.-iĢde 71b/11, 71b/13 37b/07, 38a/11, 39a/14, 40b/12, 43a/09, g.-medi 16a/05, 29a/04, 35b/15 43a/15, 43b/02, 44a/06, 51a/13, 51b/02, 59b/09, 59b/15, 87a/11, 89b/08, 94a/09, g.-mediler 36b/15 94a/14 g.-mege 5a/01, 5a/13, 21b/03, g.-dügi 27a/14, 91a/13 23a/14 215 g.-mekde 40a/15, 82b/06, 83a/12 23a/03, 23a/03, 23a/10, 23a/15, 23a/15, 24a/10, 24a/12, 24a/15, 24b/09, 26a/03, g.-memiĢ 63a/06, 63a/15, 82b/02 26a/07, 28b/06, 30b/04, 31a/02, 31b/01, g.-mesi 12a/05 32a/14, 33b/01, 34a/08, 34a/10, 36a/13, 37a/14, 38a/02, 38b/05, 39b/05, 41b/04, g.-mesine 12a/03, 61a/10 43b/06, 44a/02, 44a/06, 45a/08, 45b/01, g.-meyen 30b/05, 86a/09 46a/01, 46b/05, 46b/08, 46b/12, 46b/14, 47a/02, 47b/02, 47b/15, 48a/13, 48b/12, g.-meyince 26b/04, 26b/08 53a/11, 53b/05, 55a/11, 55a/12, 55b/06, g.-meyüp 46a/03, 48b/04, 57b/13, 59a/04, 60b/07, 63a/15, 64a/04, 66b/15, 78b/01, 78b/10, 84a/08 64a/06, 64b/10, 65a/12, 65b/06, 66b/12, 67a/03, 67a/05, 67a/09, 67a/10, 67a/15, g.-mez 5b/11, 58b/04, 71b/02 67b/03, 68a/01, 68a/15, 68b/01, 69b/10, 70a/05, 70a/07, 70b/02, 70b/07, 70b/09, g.-mezden 4a/13, 4b/01 70b/10, 71b/15, 72a/04, 72b/14, 73a/03, g.-mezmiĢ 31a/15 73a/14, 73b/10, 74a/05, 74a/06, 74b/03, 74b/06, 74b/09, 74b/13, 75a/04, 75a/05, g.-miĢ 4b/10, 11b/05, 14b/14, 75b/04, 75b/14, 76a/13, 76b/03, 76b/04, 22a/10, 34b/04, 41b/06, 59a/03, 69b/05, 76b/09, 76b/11, 77a/02, 77a/02, 77a/05, 70a/01, 85a/09 77a/16, 78a/13, 78b/06, 78b/15, 79a/01, g.-miĢdi 10b/02, 11b/14, 41a/07 79a/02, 79a/03, 79a/05, 79a/07, 80a/10, 80a/11, 80a/12, 80a/14, 81a/02, 81b/05, g.-miĢdür 55a/07, 55b/13 82b/07, 82b/10, 82b/15, 83a/01, 83a/02, g.-miĢidi 94a/13 83a/05, 83a/11, 83a/13, 83b/01, 83b/06, 83b/07, 83b/08, 83b/13, 84a/13, 85a/04, g.-miĢler 45b/11, 90a/01, 90b/13 85b/11, 85b/13, 87a/05, 87b/14, 88a/02, g.-se 77b/15, 77b/15 88a/02, 89a/06, 89b/04, 89b/09, 89b/13, 90a/01, 90a/05, 91a/10, 92a/01, 92a/02, g.-sün 25b/05, 41a/10 92a/08, 92a/09, 93a/06, 93b/02, 93b/05, 93b/05, 93b/06, 93b/09, 93b/11, 94a/03, g.-üp 3b/13, 4a/07, 4a/09, 4b/03, 94b/12, 95b/03, 95b/04, 96a/07 4b/10, 4b/12, 5a/04, 5b/06, 7b/12, 8b/09, 9a/14, 10a/13, 11b/13, 13a/03, g.-ür 12b/04, 37b/02, 38b/01, 14a/07, 14a/08, 14a/10, 15a/10, 15a/11, 56a/15, 71b/06, 75a/11, 86a/09, 94a/10 16b/09, 17b/13, 18a/01, 18a/11, 19a/03, 20a/05, 20b/07, 20b/14, 21b/08, 21b/14, g.-ürken 91a/05 216 g.-ürler 62a/02, 62a/04, 94a/02 g.+lerinüñ 30a/07, 31a/02, 31b/01 g.-ürlerdi 20a/12, 20a/15 g.+leriyle 93b/11 g.-ürmiĢ 60b/14, 62b/15 g.+lerle 20a/02, 30a/03, 67b/11, g.-ürsiz 62a/05 70b/14, 73a/04 gelin: gelin g.+lerümüz 31b/03 g. 93a/10, 95b/07 g.+lerümüzi 90a/02, 90a/06 g.+i 9a/14 g.+nüñ 32a/01 gemi: gemi krĢ. gemü g.+si 16b/14, 30a/06, 32a/03 g. 16b/14, 67b/10, 94a/10 g.+sine 94a/02 g.+de 90a/09 g.+sini 32a/02 g.+ler 19b/03, 19b/07, 37a/15, g.+siyle 43b/07, 48b/10 43b/05, 48b/08, 53b/15, 72b/13, 84a/13, 87b/10, 90a/06, 90a/09 g.+yidi 30a/06 g.+lerde 31a/12 g.+yile 93b/09 g.+lere 30a/01, 31a/15 gemü: gemi krĢ. gemi g.+leri 19b/03, 19b/07, 32a/05, g.+yile 57b/09 67b/15, 68a/01, 89b/09, 89b/11, 89b/13, ger: Far. “eğer” sözcüğünün kısaltılmıĢı 90a/01, 90a/08, 93b/13, 94a/08 g. 52b/03, 52b/03, 52b/04 g.+lerimüz 31a/05 ger-: germek g.+lerin 89b/12 g.-üp 30b/01 g.+lerinden 90a/08, 90a/10, 94a/15 gerçek: gerçek g.+lerine 32a/10, 32a/11 g. 36b/11 g.+lerini 19b/08, 32a/04, 32a/09, gerçi: Far. her ne kadar; ise de 68a/02, 88a/11 217 g. 62b/09 g.-üñ 42a/09 gerek: gerek, lazım; sözcükleri, sözcük g.-üp 9b/15, 10a/14, 14b/05, öbeklerini eĢitlik ve istenileni seçme 22b/12, 22b/14, 23b/04, 26a/15, 30a/08, gibi anlamlarla bağlar 31a/03, 32b/08, 38b/01, 44a/11, 45a/05, 48b/07, 49b/07, 50b/01, 50b/05, 56b/14, g. 36b/02, 40a/10, 63b/02, 57b/11, 58a/06, 61b/07, 61b/07, 65a/08, 78a/01, 78a/05, 86b/12 66b/06, 66b/08, 69a/13, 74a/09, 88b/07, g.+dür 2a/03, 71b/03, 73b/09 94b/02, 96a/14 g.+i (geregi) 53b/06 g.-ür 11b/08, 15a/03 germ: Far. sıcak g.-ürler 57b/09 g. 27b/05 getürd-: getirtmek geĢt: Far. gezme, seyretme, dolaĢma g.-meyüp 68a/02 g. 57a/09, 57b/02 g.-üp 20b/12 getür-: getirmek getürül-: getirilmek g.-di 11a/11, 19a/11, 27a/09, g.-di 68b/08 37b/13, 42a/06, 87b/14 geyek: geyik krĢ. geyik g.-diler 9a/14, 16b/13, 19a/03, g. 83a/01, 83a/01 19a/04, 21b/12, 22a/15, 25a/01, 25a/15, 27a/09, 35b/09, 38a/05, 38b/09, 41b/05, geyik: geyik krĢ. geyek 42a/15, 43a/08, 43b/11, 56b/04, 56b/12, g. 86b/15 57b/05, 87a/12, 90a/13, 91b/05, 94a/12, 95b/11 gez-: gezmek g.-dilerdi 76a/09 g.-diler 57a/11, 57a/15 g.-e 21a/10 g.-erdi 41a/01 g.-edi 21a/11 g.-erin 62a/15 g.-meyüp 80a/01 gezdür-: gezdirmek g.-miĢler 3b/09 g.-diler 50b/13 218 àıjàır-: alevlenmek, harlanmak giñiĢlik: geniĢlik à.-up 30a/13 g. 94a/01 gibi: gibi krĢ. bigi gir-: girmek g. 18b/07, 54b/13, 57a/04, g.-di 15a/09, 20a/06, 21b/08, 59a/10, 61b/13 28b/10, 38b/02, 39a/01, 39a/02, 72b/08, 89a/06, 89a/13, 93b/07 gice: gece krĢ. dün, leyl, Ģeb g.-diler 8b/02, 19a/15, 19b/08, g. 11a/02, 12a/06, 21a/08, 24a/15, 36a/03, 38b/04, 71b/05, 71b/05, 23b/06, 23b/11, 61b/06, 69b/14, 91b/06, 94b/06, 94b/09 95a/04, 96b/12, 96b/13 g.-dügi 69b/10 g.+de 10b/11 g.-dükleri 86b/05 g.+si 61b/08, 89a/03, 90b/08, 94b/10, 95a/04, 96b/09 g.-erdi 21a/08 g.+sinde 75a/05, 75b/11, 88b/06 g.-esiz 19a/08 g.+yile 19a/01, 19a/10, 19a/14, g.-evüz 19a/06 21a/10, 21a/11, 21b/13, 43a/12, 43a/14, g.-medi 28b/10, 93a/12 66b/15, 87b/13 g.-medin 7a/13 gider-: gidermek, yok etmek g.-mege 19a/05 g.-üp 60b/09 g.-miĢ 33a/04 gidici: gidici, giden g.-miĢdi 17a/09 g.+lerdür 2a/12 g.-üp 8b/07, 11a/03, 40a/07, gidil-: gidilmek 54b/06, 63b/10, 72b/14, 78b/11, 92a/09, g.-üp 65b/05 94a/05 gine: gene, yine, tekrar g.-ür 12b/04 g. 47b/02, 64b/10, 64b/14, giriftÀr: Far. yakalanmıĢ, esir; tutkun, 69a/12 düĢkün 219 g. 81a/05 83a/11, 83b/01, 83b/02, 83b/05, 83b/06, 83b/07, 83b/11, 83b/14, 83b/15, 85b/12, girü: yine, tekrar, sonra; artık; baĢka; 86a/15, 86b/12, 87a/11, 87a/14, 87b/05, geri 87b/06, 88a/12, 88a/13, 88a/15, 88b/11, g. 4b/15, 5b/04, 6b/01, 8a/09, 89a/02, 89a/05, 89a/07, 89a/13, 89b/03, 8b/05, 8b/12, 9b/06, 10a/13, 12b/04, 89b/06, 89b/08, 89b/13, 89b/15, 90b/03, 13a/03, 14a/02, 14a/14, 15a/05, 15a/13, 90b/06, 90b/08, 90b/11, 92a/06, 92b/07, 16a/15, 17a/10, 19b/04, 19b/08, 20a/11, 93a/11, 93a/13, 93b/03, 93b/07, 94a/10, 20a/14, 21b/01, 22a/09, 23a/03, 23a/06, 94b/14, 94b/15, 95a/03, 95a/11, 95b/12 23a/07, 24a/01, 24a/10, 25a/02, 25a/05, g.+sine 47a/13 25a/06, 25b/02, 26a/12, 26a/12, 26a/13, 28b/01, 28b/05, 28b/10, 29a/05, 29a/13, git-: gitmek 29b/02, 29b/05, 29b/12, 30b/13, 30b/13, g. 40a/12 30b/14, 31b/11, 33a/08, 33a/08, 34a/06, 34a/06, 36b/14, 38a/02, 38b/10, 39a/02, g.-di 14b/01, 15b/15, 20b/05, 39a/05, 39a/06, 39a/08, 39b/01, 39b/03, 21a/14, 21b/14, 24b/05, 26a/11, 29b/05, 39b/12, 40b/12, 41a/04, 42b/11, 44a/02, 33b/07, 35a/14, 35b/05, 36b/13, 38a/08, 44b/01, 44b/10, 45a/01, 45a/03, 45a/12, 38b/10, 41a/04, 51a/07, 62b/02, 64b/10, 45b/04, 46a/05, 46a/10, 46a/11, 46b/03, 67a/06, 73a/15, 73b/13, 87a/02, 88b/09, 46b/05, 46b/11, 46b/12, 46b/15, 47b/01, 88b/11, 93b/14 47b/02, 47b/03, 47b/09, 47b/10, 47b/14, g.-diler 8a/12, 8b/05, 30b/09, 48a/04, 50b/10, 50b/13, 50b/14, 51b/04, 35a/11, 35a/15, 35b/04, 41b/01, 51a/03, 51b/12, 53a/14, 54a/01, 54b/08, 55a/14, 64a/14, 71b/07, 76a/10, 92a/02, 93b/05, 60b/07, 60b/13, 61a/14, 62b/02, 62b/10, 93b/15, 94b/14, 95b/08, 96b/01 64b/03, 64b/15, 67a/12, 67a/15, 68b/11, 70a/11, 70b/01, 70b/10, 70b/15, 73a/08, g.-dügini 93b/10 74a/14, 74b/03, 74b/10, 74b/13, 74b/15, 75a/03, 75a/15, 75b/11, 76a/09, 76a/14, g.-dükde 69b/04 76b/04, 76b/10, 76b/12, 76b/14, 77a/03, g.-e (gide) 60b/14 77b/04, 77b/07, 77b/08, 77b/09, 77b/13, 77b/14, 77b/15, 78a/01, 78a/03, 78b/05, g.-en (giden) 42b/15, 71b/03 78b/10, 79a/05, 79a/11, 79b/09, 80a/14, g.-erken (giderken) 63a/11, 80b/01, 80b/04, 80b/07, 80b/07, 80b/09, 91a/10 80b/10, 80b/11, 81a/08, 81b/03, 81b/13, 82b/06, 82b/09, 82b/14, 83a/04, 83a/08, 220 g.-erler (giderler) 61b/14, g.-di 17b/05, 27b/04, 27b/04 62a/02, 62a/04, 62a/04 g.-diler 17b/06 g.-ermiĢ (gidermiĢ) 31b/01, g.-mek 17b/06, 25a/04 60b/12 g.-sünler 17a/15, 17b/02 g.-ersin (gidersin) 36b/09, 62a/11 g.-üp 25a/04, 85b/11 g.-ersiz (gidersiz) 62a/06, 62a/12 giydür-: giydirmek g.-iĢde (gidiĢde) 71b/11 g.-diler 22b/15 g.-mek 71b/03 g.-üp 39a/06, 79a/10 g.-mekde 78a/12, 83b/09 gizlü: gizli g.-meye 27a/03 g. 94b/01 g.-meyesin 52b/10 göbek: göbek g.-miĢ 42a/10 g.+ümden (göbegümden) 12b/04 g.-miĢdi 93b/12 göç: göç g.-miĢidi 93b/10 g.+lerile 6a/08 g.-miĢleridi 69b/05 göç-: göçmek g.-üp (gidüp) 4b/02, 32a/02, g.-di 21b/03, 28b/07, 28b/08, 34a/08, 47b/01, 48a/15, 65b/02, 67a/15, 37a/15, 37b/02, 37b/08, 42b/07, 89a/09 69a/06, 69b/14, 71b/05, 73a/03, 74b/02, g.-diler 5a/13, 5b/07, 6a/08, 76b/04, 76b/09, 78b/01, 78b/13, 80a/02, 8b/02, 43a/09, 93a/01 80a/11, 80a/14, 80b/01, 81b/06, 82b/08, 83a/07, 83b/01, 84a/10, 86b/05, 92b/09 g.-dügi 86b/01 g.-üp dururdı (gidüp dururdı) g.-er 5a/08, 5a/09, 5a/12, 6a/02, 87a/03 25a/13 giy-: giymek g.-üp 5b/01, 5b/01, 5b/03, 5b/04, 23a/06, 23a/07, 24b/05, 25a/05, 26a/06, g. 17b/01 33b/03, 33b/13, 39a/09, 39b/03, 41a/07, 221 47a/10, 51b/02, 55a/05, 64b/11, 70b/02, g.+le 91b/10 74a/11, 75b/05, 89a/09, 92b/07, 92b/11 gönder-: göndermek krĢ. göndür- göçür-: göçürmek g.-di 7a/10, 7a/15, 11a/15, g.-di 39b/08 11b/06, 11b/09, 15b/10, 17b/03, 21b/05, 21b/09, 22a/05, 24b/15, 25a/07, 33a/14, g.-diler 25a/14 37a/15, 37b/05, 38a/10, 39a/06, 39a/15, gögüs: göğüs 40b/03, 41a/08, 42b/10, 59a/14, 66a/02, 67b/06, 70a/12, 85b/08, 85b/09, 88a/05, g. 30b/01 88a/12 g.+de 49b/05 g.-diler 19b/04, 23b/15, 30b/12, gök: gök, uzay 37a/13, 37b/15, 38a/03, 39a/11, 41a/02, 42a/05, 42a/12, 44a/02, 59b/08, 93b/03 g. 30a/14, 65b/10 g.-elüm 37a/09 g.+den 30b/03 g.-esin 27b/09, 59a/13 g.+e (göge) 49b/12, 50b/07 g.-i 59a/02, 59a/09 g.+ler 61a/05 g.-mekde 48b/03 gölge: gölge g.-miĢ 11b/07 g. 24b/07 g.-miĢlerdi 69b/06, 85b/07 g.+si 12b/05 g.-üp 29b/10, 34a/07, 34a/13, g.+sinüñ 12b/05 39a/15, 41b/03, 45a/04, 46b/10, 47b/14, göm gök: gömgök, masmavi; aĢırı 48b/08, 48b/14, 68a/14, 70b/11, 74b/05, derecede 77a/12, 79a/11, 81a/06, 83a/07, 83a/15, 94a/06 g. 48a/10 göndür-: göndermek krĢ. gönder- göm-: gömmek g.-üp 25b/04, 48b/05, 74a/03, g.-dügi 58a/04 75b/03, 77a/05, 87a/04, 88a/04 gönder: kargı, mızrak, sırık göñül: gönül 222 g.+i (göñli) 14b/12 g.-miĢdi 9a/11, 60b/01 g.+ine (göñline) 9a/10, 40a/07, g.-miĢi 60b/02 96a/04 g.-miĢler 72a/02 göñüllü: gönüllü; istekli g.-sün 38b/03 g.+yidi 36a/08 g.-üp 11b/01, 25a/01, 32a/02, gör-: görmek 32a/15, 35a/09, 35b/03, 35b/09, 36b/10, 39a/07, 48b/14, 50b/05, 50b/15, 51a/02, g. 73a/15 55a/15, 55b/01, 55b/02, 55b/02, 58a/07, g.-di 9b/12, 12a/06, 15a/12, 65b/01, 66b/09, 69a/06, 80a/01, 80a/03, 18b/01, 19a/04, 24b/02, 33b/08, 35a/04, 81b/02, 82b/04, 83a/03, 88a/07, 91a/10, 35a/13, 36a/14, 38b/09, 39b/06, 43a/15, 94b/04 49b/12, 50b/04, 56b/13, 93b/12, 94a/10 g.-ür 2a/05, 69a/12 g.-diler 8b/01, 10b/01, 10b/03, göre: göre, gereğince 18a/08, 19b/13, 23b/13, 31b/14, 32a/09, 34b/14, 35b/07, 37b/14, 37b/14, 38b/02, g. 93b/03, 95a/10 41b/01, 43a/13, 44a/01, 53b/08, 59b/11, görin-: görünmek 60a/13, 60a/13, 63b/13 g.-di 22a/01, 52a/11 g.-dügi 12b/02 g.-üp 91a/15 g.-dük 96b/05, 96b/06 göril-: görülmek g.-düm 12b/03, 62a/03, 96b/02 g.-üp 76b/04 g.-elüm 37a/06 göster-: göstermek g.-en 38b/02 g.-di 12a/04, 32a/06, 36a/07, g.-enler 71b/15 59a/07, 77b/14, 93a/15 g.-memiĢdi 34b/12 g.-diler 9b/11, 30a/12, 50b/05, g.-meyeler 19a/06 50b/13 g.-mez 77b/15, 81b/15 g.-miĢ 4b/04 g.-miĢ 58a/14, 91b/06 g.-üp 69a/05, 96a/05 223 g.-ür 37a/01 àulüvv: Ar. ileri gitme, taĢkınlık; saldırıĢ götür-: götürmek à. 49b/13 g. 17b/05 àurre: Ar. aklık, parlaklık; Arabi ayın g.-diler 27a/01 birinci gecesi ve günü g.-üp 63a/10, 96a/15 à. 72b/08, 75b/10, 80b/07, göz: göz 81a/08, 95a/13 g. 30b/01, 31b/05, 31b/09, àurÿrluà: Ar.+T. gururlanmıĢlık, 43a/02, 77b/15, 91a/06, 91a/06, 94b/03 onurluluk g.+i 71b/13 à.+la 71b/04 g.+inde 79b/03 àusl: Ar. cünüplük, hayız ve nifas hallerinden sonra din gereğince g.+inden 61a/08 yıkanma, arınma g.+ine 69a/05, 91a/14 à. 9b/03 g.+iyle 71b/15 àuããa: Ar. keder, kaygı, tasa g.+lerin 31b/14 à.+sından 52a/13 g.+lerine 30a/12 güç: güç, kuvvet, yetenek; müĢkül g.+ümde 10a/12 g.+i+(güci) 56a/07, 71b/10 gözed-: gözetmek g.+le 26a/11 g.-üp 96b/14 güherçile: Far. tarımda gübre, gözedici: gözedici hekimlikte ilaç ve barut gibi patlayıcı yapımında kullanılan birleĢik madde g.+lerdür 2a/13, 2b/01 g. 82a/01, 82a/09, 82a/10 gözle-: gözlemek gülbang: Far. bir ağızdan yüksek sesle g.-yüp 63a/05 bağırma; toplu halde dua etme veya g.-yüp dururlar 62b/15 ilahi söyleme 224 g. 31b/13, 32b/10 g.+inde 29a/07, 29b/01, 29b/04, 51b/04, 52a/03, 53a/04, 55a/01, 64a/02, gümüĢ: gümüĢ elementi 64a/03, 66b/01, 69b/02, 70a/15, 73a/09, g. 16a/11 73b/15, 75a/05, 75b/11, 75b/15, 76a/03, 76a/04, 76a/05, 76a/06, 76a/15, 76a/15, gün: 24 saatlik süre; gündüz 80b/02, 80b/03, 80b/08, 80b/08, 81b/04, g. 5b/07, 24b/01, 39a/08, 42a/14, 81b/12, 81b/12, 82b/05, 82b/10, 82b/13, 51a/15, 51a/15, 51b/05, 55a/03, 55a/04, 83b/02, 83b/13, 83b/14, 83b/15, 83b/15, 63b/08, 63b/10, 66b/08, 67a/10, 69b/14, 88b/06, 92b/03, 93b/06, 93b/08, 93b/08, 70a/06, 72b/06, 73b/07, 74a/01, 82b/11, 94b/10, 95a/02, 95a/02, 95a/06 89a/07, 93a/11, 93b/01, 93b/04, 96b/04, g.+iymiĢ 96b/13 96b/12 gün: güneĢ, güneĢ ıĢığı g.+de 63b/07, 92b/07, 92b/13 g. 18a/09, 66b/01, 76b/01, g.+den 17a/11 81b/15 g.+e 17a/12 günÀh: Far. dince suç sayılan eylem gün: günlerden bir gün; zaman, vakit g. 26b/06 g. 7a/02, 7a/08, 9a/10, 10b/06, gündüz: gündüz 17a/09, 18a/14, 52b/02, 57a/02, 58a/02, 58a/04, 94a/06, 96a/03, 96b/12 g. 21a/07 gün: içinde bulunulan zaman; tarih; özel g.+de 10b/11 gün güneĢ: güneĢ g. 27b/06, 29a/06, 29b/07, g. 22a/01, 22a/08 29b/07, 30b/14, 30b/14, 34b/07, 34b/08, 36b/07, 36b/12, 37b/13, 45b/06, 55a/03, g.+de 14b/06 63a/06, 64a/09, 66b/01, 66b/01, 68a/06, gürÿh: Far. cemaat, bölük, takım 68a/07, 69b/10, 69b/14, 70b/01, 80b/07, 89a/03, 89a/06, 89a/09, 89a/12, 89a/13, g. 61b/14, 62a/01 96b/08, 96b/13, 96b/14 gürülde-: gürüldemek g.+de 73a/09 g.-yüp 30a/14 g.+i 63a/05, 83b/02 225 gürüldi: gürültü ò.+ler 33a/13, 55b/12, 59a/02, 59a/14, 87b/01 g.+si 30a/14 ò.+lerden 55b/11 güĢÀyiĢ: Far. açılma, açıklık, açılıĢ ò.+leri 78a/06, 96b/15 g. 52b/01 òaberdÀr: Ar.+Far. haberli güyegü: güvey, damat ò. 51a/04 g. 26b/03 óabs: Ar. hapis, alıkoyma, tutma g.+si 77b/02, 77b/05 ó. 27a/10, 38a/03, 55a/11, g.+sidür 88a/04 55a/12, 68b/09, 75a/03, 78b/11, 83a/13, güzìde: Far. seçkin, seçilmiĢ, 85b/06, 90b/02, 93a/11 beğenilmiĢ ó.+den 43a/07 g. 19a/10 óac: Ar. Ġslam‟ın beĢ Ģartından biri, H Kâbe‟yi ziyaret etme óabbe: Ar. küçük, yuvarlak olan taneler h.+a (hacca) 64b/09 ó.+sin 16a/01 óad: Ar. sınır, kenar; bir Ģeyin sonu ó.+ye 28b/13 ó.+a (óadda) 58b/04, 58b/15 òaber: Ar. haber òadem: Ar. hizmetçiler ò. 5a/14, 7a/10, 7a/15, 11a/12, ò. 41a/13 14a/12, 23a/13, 23b/08, 24b/10, 25b/05, óadeå: Ar. yeni meydana gelme 25b/06, 26a/03, 28b/07, 37a/09, 41b/02, 42b/09, 47a/10, 47a/15, 47b/04, 48b/04, ó. 29a/13, 46a/04, 81a/07, 50b/15, 54a/06, 87a/15, 89b/10, 90a/03, 82b/08, 83b/04, 85b/09 90a/10, 91a/02, 93b/02, 94a/06 óÀdiå: Ar. çıkan, meydana gelen, yeni ò.+i 18b/09, 26a/05, 31a/10, çıkan 46b/14, 47a/08, 70a/06 ó.+ler 71b/12 226 óÀdiåe: Ar. yeni bir Ģey, ilk defa ortaya ó.+uñ (óaúúuñ) 2b/01, 2b/03, çıkan; olay 2b/04, 36a/16, 36b/02, 48b/15, 50a/09, 60b/06, 64a/11, 72b/03, 73a/02, 78a/05 ó. 71a/03, 88b/12, 89b/03, 90b/04, 90b/06, 95a/03, 95a/15 óaúÀret: Ar. hor görme, incitme, küçük düĢürme ó.+ler 88b/14, 89a/10 ó. 69b/06 óaú: Ar. Allah; doğruluk; bir insana ait olan Ģey óaúìr: Ar. değersiz, aĢağı, bayağı ó. 2a/08, 2a/10, 2a/11, 2b/01, ó. 2a/04 2b/01, 2b/02, 2b/10, 3a/01, 8b/07, òÀk-yek: Far. yerle bir olma 9a/06, 9a/12, 14b/03, 15a/03, 15a/06, 16a/08, 20b/02, 24b/11, 32a/06, 32a/07, ò. 75b/13, 82a/14 32b/05, 42a/02, 49a/01, 49b/12, 50a/03, óÀl: Ar. hal, durum; Ģimdiki zaman 50a/05, 50a/10, 52a/03, 52a/14, 53a/12, 54b/04, 55a/07, 55b/14, 60b/03, 60b/06, ó. 20a/01, 34b/14, 35a/13, 60b/13, 61a/10, 61b/07, 62a/03, 62a/10, 35b/07, 49b/12, 53a/03, 59a/03, 59a/10 62a/13, 62a/15, 62b/03, 62b/07, 63a/08, 64a/11, 69a/12, 70b/01, 71a/10, 71a/12, ó.+de 21a/06, 26a/03, 95b/14 72a/13, 72b/03, 73b/04, 75b/13, 82a/06, ó.+i 32a/02, 80a/03, 91a/02 85b/13, 86a/09, 86b/11, 88b/02, 88b/15, 90b/10, 92a/03, 96a/04, 96a/05, 96a/06 ó.+ince (óÀllince) 59b/08 ó.+a (óaúúa) 10b/01, 11b/02, ó.+ine 93b/03 50b/07, 50b/09 ó.+ini 83a/03 ó.+dan 2a/11 ó.+iydi 19a/14 ó.+dur 52b/10 ó.+leri 31b/15 ó.+ı (óaúúı) 50a/01 ó.+lerin 93b/02 ó.+ın (óaúúın) 2b/02 ó.+lerini 33a/12 ó.+ına (óaúúına) 2b/02 òalÀã: Ar. kurtuluĢ, kurtulma ó.+ında (óaúúında) 61a/12 ò. 69a/13, 85b/01 227 òalel: Ar. bozukluk óÀllü: Ar.+T. halli, güçlü, kuvvetli; zengin ò. 73b/01 ó. 59b/08, 93b/03 òÀlì: Ar. boĢ òalvet: Ar. tenha; baĢ baĢa kalma ò. 9a/03, 21b/14, 32b/06 ò. 46a/11, 96b/11 òalìfe: Ar. halife; kalfa ò.+inde 96a/03 ò.+ler 72a/03 óammÀm: Ar. hamam, banyo ò.+si 4a/08 ó. 53b/07, 53b/08, 63b/12, ò.+siydi 39b/15 95a/07 òalú: Ar. halk, insan topluluğu; icat; ó.+a 36a/03 yaratma òamr: Ar. Ģarap ò. 5b/09, 87a/15 ò.+ın 73b/05 ò.+a 14b/10, 40a/04, 48a/01, 52b/11 òÀn: Moğ. han, kral, hükümdar ò.+ı 14b/11, 24a/14, 28b/15, ò. 4a/05, 6a/03, 6a/12, 13b/15, 49a/05, 49b/10, 84a/05, 84b/02, 87a/06, 17b/10, 17b/11, 18b/06, 21b/11, 22a/04, 87a/07, 92a/11, 94a/10, 94a/14, 95b/04, 23a/01, 23a/03, 23a/10, 23a/12, 24a/12, 96a/11 24b/08, 24b/15, 25a/05, 25b/06, 25b/13, 26a/02, 26a/05, 27a/07, 27a/13, 27b/05, ò.+ından 28b/14, 29b/15, 28a/04, 28a/06, 28a/08, 28a/10, 28b/04, 30a/01, 74a/08 28b/06, 28b/07, 28b/12, 28b/15, 33a/01, ò.+ını 14a/10, 25a/02, 33b/02, 33a/05, 33a/07, 33a/13, 33a/15, 33b/07, 38b/01, 38b/08, 47a/11, 84b/15 33b/12, 34a/08, 34a/12, 34b/08, 34b/09, 35a/03, 35a/08, 35b/05, 35b/09, 35b/09, ò.+ıyla 20a/01, 21a/12, 35b/06, 35b/13, 35b/14, 36a/01, 36a/02, 36a/02, 46b/07, 47b/10, 74a/10, 76b/06 36a/04, 36a/04, 36a/05, 36a/06, 36a/08, ò.+uñ 12a/14, 27a/04, 28b/03, 36a/09, 36a/10, 36a/11, 36a/13, 36a/15, 95a/09 36a/15, 36a/15, 36b/01, 36b/02, 36b/04, 36b/04, 36b/05, 36b/10, 36b/11, 36b/13, 228 36b/14, 36b/15, 37a/01, 39b/06, 40b/12, ó.+leri 89b/04 42b/05, 52a/04 óarÀret: Ar. hararet, sıcaklık ò.+a 22b/03, 33a/12, 33a/14, ó.+iyle 82a/10 35a/04, 35b/09 óarb: Ar. harp, savaĢ ò.+ı 27a/10, 33a/13, 35a/04, 35b/08, 36a/12 ó. 25b/04 ò.+la 34b/07, 79a/04 ó.+i 35a/01 ò.+uñ 34b/13, 36a/13 òarbe: Ar. süngü òandaú: Ar. hendek, çukur krĢ. úandaú ò.+lerine 86a/07 ò.+ın 59b/09 òarclıú: Ar.+T. ufak tefek kiĢisel giderleri karĢılamak için ayrılan para òÀniúÀh: Ar. tekke; pîr makamı ò. 42b/14, 43a/01 ò.+lar 82a/12 óareket: Ar. hareket, davranıĢ òarÀb: Ar. yıkık, harap ó. 38a/12, 40a/08, 53a/05 ò. 3b/14, 4a/06, 4a/13, 8a/03, 14a/12, 33b/02, 63b/03, 70a/13, 80b/11, óarú: Ar. yakma 80b/13, 89b/05 ó. 51b/14, 75b/12, 90b/09 ò.+a 4a/02, 5a/04, 23a/14, òÀã: Ar. has, özgü; saf, özel 48a/13, 70a/08, 84b/01 ò. 39b/15 òarÀc: Ar. haraç òasÀret: Ar. zarar, hasar ò. 6a/12, 58a/02 ò. 78b/04 ò.+a 39a/14, 85a/10 óÀãıl: Ar. ortaya çıkan, var olan ò.+ın 25a/09, 39a/15 ó.+ını 7b/03 óarÀm: Ar. haram óasnÀ: Ar. güzel kız, güzel kadın ó. 41b/08 ó.+lardan 56b/10 óarÀmì: Ar. haramî, eĢkiya 229 óasret: Ar. hasret, özlem h. 32a/15, 63a/10 ó. 64a/14 h.+sı 57a/07, 57a/13 òÀĢÀ: Ar. uzak dursun anlamında h.+sına 78b/03 ò. 40a/03 h.+ya 82a/11 òaĢem: Ar. maiyet; hademe óavÀle: Ar. bir arsayı çevirmek amacıyla yapılan duvar ò. 41a/13 ó. 15a/12, 15a/13, 15a/15 òaĢòÀĢ: Ar. haĢhaĢ ó.+yi 15b/01 ò. 84b/07 óavÀle: Ar. yollamak, göndermek; óaĢr: Ar. kıyamet; toplanma, bir araya saldırmak gelme ó. 5a/10, 15a/12, 15b/04, 18a/02, ó.+ı 61a/12 30a/09 óÀùır: Ar. hatır, gönül òavf: Ar. korku krĢ. úoròu ó.+ın 36a/14 ò.+ları 94a/13 òatm: Ar. kapatma, sona erdirme; óayÀt: Ar. hayat, yaĢam mühürleme ó.+da 9a/02, 14a/05, 16a/03 ò. 61a/11 òÀyin: Ar. hain, acımasız óattÀ: Ar. hatta, üstelik ò. 18a/12, 35a/02, 85a/02, ó. 87a/05, 87a/07 85a/08 òÀtÿn: hatun; kadın; hakan eĢi ò.+lerdür 85a/07 ò. 9a/13, 9a/15, 13a/05, 45a/05, ò.+lerini 14b/05 57b/13 òaylì: Far. çok; oldukça ò.+dan 13a/07, 13a/08 ò. 14b/02, 19b/07, 20a/01, ò.+larını 19b/12 20a/05, 24b/07, 27a/09, 31b/12, 40a/02, havÀ: Ar. hava 40b/05, 40b/08, 41a/01, 41a/13, 41b/06, 230 43b/03, 43b/15, 44a/04, 59a/01, 65a/14, ò.+ye 72a/08 66a/03, 73b/12, 74a/08, 77b/01, 78b/09, ò.+yi 11b/01 79a/08, 81a/03, 85b/02, 85b/11, 88b/13 òazìnedÀr: Ar.+Far. hazinenin birinci òayr: Ar. iyilik, hayır derecede sorumlusu ò. 3a/03, 41b/01, 68a/08, 71b/03, ò. 88b/09 88b/15, 93a/15 óażret: Ar. sayın, hazret òayrÀn: Ar. hayran; ĢaĢkın; tutkun ó. 4a/15, 47b/13, 61b/06, 62a/02, ò. 18b/02, 18b/03, 18b/06, 62a/05, 62a/07, 62a/09 39a/07, 55b/03, 58a/07, 60a/14, 64a/11 ó.+den 61b/07 òayrlu: Ar.+T. hayırlı, yararlı ó.+ine 61b/07 ò.+sın 88b/16 ó.+leri 49a/14 haõÀ: Ar. bu, Ģu, o ó.+lerini 47b/14 h. 3b/04, 60b/11, 72a/04 óekìm: Ar. tıp doktoru, tabip óÀżır: Ar. huzurda; hazır, mevcut ó. 52a/13, 60b/01 ó. 23b/02, 25b/09, 30a/01, 32b/09, 34b/01, 45b/14, 46a/01, 48b/01, helÀk: Ar. yok olma; ölme 50a/12, 51a/10, 53a/08, 54a/08, 57b/05, h. 11a/14, 14b/02, 20a/05, 59b/11, 59b/13, 62b/11, 62b/13, 65a/08, 26a/11, 30b/08, 31b/12, 33b/02, 40b/08, 71a/14, 77a/09, 77a/15, 77b/08, 90a/04, 44a/15, 65a/15, 65b/05, 71a/07, 73a/02, 90a/07, 91a/01, 91a/03, 96a/15 74a/13, 77b/01, 79b/04, 81a/03, 82a/05, òazìne: Ar. hazine 82a/07, 82a/15, 82a/15, 82b/13, 83b/05, 89a/11 ò.+den 74a/07 óelÀl: Ar. helal; yasal ò.+lerin 11a/09 ó. 41b/08 ò.+sinden 11b/03 ó.+dür 22a/12 ò.+sini 56b/07 hele: Far. hele ò.+siyle 11a/15 231 h. 93a/14 h. 2a/01, 2a/05, 2a/05, 6a/02, 7a/04, 12a/02, 12b/06, 22b/06, 22b/09, hem: Far. hem edatı 23b/07, 25b/12, 28b/01, 28b/01, 28b/02, h. 4b/15, 5a/14, 6a/10, 10a/03, 29b/10, 30a/11, 31b/03, 32b/04, 32b/13, 14b/14, 16a/12, 22b/08, 22b/13, 22b/13, 34a/09, 34b/14, 34b/15, 35a/08, 35a/11, 31a/03, 39b/15, 45a/09, 45a/09, 49a/12, 35a/15, 35b/13, 38a/10, 38a/11, 40a/03, 52b/06, 58a/13, 62b/05, 62b/05, 62b/05, 41a/08, 47a/06, 49b/03, 51a/02, 53b/11, 62b/05, 62b/06, 62b/06, 65b/07, 65b/07, 54a/15, 54b/06, 54b/11, 56b/15, 58b/07, 65b/09, 66a/01, 66a/13, 66b/10, 75b/06, 58b/07, 59a/09, 59a/09, 60a/11, 60b/11, 80a/06, 80a/07, 81a/12, 90a/02, 94a/12, 63a/02, 63b/09, 63b/10, 63b/15, 69a/04, 94a/12, 94a/12 89a/15 hemÀn: Far. hemen, derhal; öylece her biri: her biri h. 9b/12, 12a/12, 19a/08, 24b/04, h. 7a/06, 16b/01, 22a/06, 78b/13, 27b/02, 28b/07, 28b/09, 30a/05, 36a/11, 91a/14, 91a/15, 96a/15 36b/12, 37b/08, 49b/10, 50b/15, 51a/06, h.+ne 45b/12 51a/07, 53b/08, 61a/01, 63b/05, 68a/08, 90a/11, 90a/15, 91b/01, 94b/02, 95a/10 h.+ni 53b/12 hemìĢe: Far. daima, her zaman her birisi: her birisi h. 50b/01, 50b/03, 72b/03, h. 35a/09, 61b/02 92a/05 hergiz: Far. asla henüz: Far. henüz; ancak; daha h. 32a/12, 34b/11, 69b/15 h. 16a/03, 16b/11, 17a/03, hey: haykırma anlatan kök 24b/06, 42a/04, 62b/01, 63a/06, 63a/14 h. 36a/04, 36a/09, 36a/11, hep: hep 36a/15, 36b/02, 36b/04, 36b/11 h. 4b/07, 6a/11, 8a/03, 9a/14, heybet: Ar. korku ile saygı duygularını 15b/03, 18a/09, 25a/14, 27a/09, 27b/13, birden uyandıran hal veya gösteriĢ 41a/15, 43b/01, 43b/05, 47b/08, 51b/15, 53b/04, 54b/15, 62b/07, 92b/08 h. 84a/06 her: Far. her h.+le 48a/12 232 hezìmet: Ar. hezimet, bozgun 66a/06, 66a/13, 66b/02, 66b/13, 67a/04, 67a/07, 67a/11, 67a/13, 67b/04, 67b/08, h. 33b/06, 69a/14, 69b/01, 68a/07, 68a/12, 68b/11, 69b/02, 70b/12, 80a/01 73a/07, 73a/09, 74b/10, 75a/14, 75b/10, òıfô: Ar. koruma; saklama 76a/13, 76b/11, 79b/07, 80b/06, 81a/08, 82b/14, 83b/09, 87a/13, 95a/12 ò. 19b/09 hìç: Far. hiç, yok, pek az òarmen: Far. harman h. 2a/06, 9b/10, 18b/02, 32b/05, ò. 19a/13, 28b/11, 28b/11 52b/01, 56a/02, 57a/04, 57b/12, 71a/09, òıĢm: Far. hıĢım, öfke 82b/03 ò. 27a/08, 31a/11, 31a/13, hìç bir: hiçbir 72a/14 h. 57a/11 ò.+ından 27b/01 h.+isi 62a/06 ò.+ıydı 95a/09 óikÀyet: Ar. öykü, hikaye òıyÀnet: Ar. hainlik ó. 4b/04 ò. 85a/04 ó.+ler 2a/06 ò.+le 85a/09 óikmet: Ar. bilgelik; sebep hicret: Ar. göç ó. 36a/06, 71a/11 h.+üñ 3a/05, 3a/06, 3b/11, 8a/09, òilèat: Ar. kaftan krĢ. úaftan 14a/05, 16a/02, 16a/10, 16a/14, 20a/08, 20b/02, 21a/15, 22a/01, 22a/02, 22a/07, ò. 39a/05, 79a/10 23a/10, 23a/11, 24a/02, 24a/09, 25b/02, òilèatle-: Ar.+T. kaftan giydirmek 26a/13, 26b/01, 26b/12, 33a/01, 34a/05, 38a/10, 39b/02, 41b/14, 42a/03, 43b/13, ò.-di 19a/05 44a/06, 44a/09, 44a/12, 44b/01, 44b/04, ò.-yüp 75a/08, 93b/03 44b/10, 44b/12, 45a/03, 45a/07, 45a/12, 45b/02, 46a/05, 46b/01, 48a/04, 51b/04, óìle: Ar. düzen, oyun, hile 51b/11, 52a/04, 53a/12, 54a/01, 55a/06, ó. 31a/09, 95b/05 64b/07, 64b/14, 65a/03, 65b/11, 65b/14, 233 ó.+sinden 77b/12 ó. 15b/03, 15b/10, 18b/13, 19a/14, 19b/14, 19b/15, 21a/03, 24a/13, ó.+ye 26b/15 24b/05, 25a/10, 26a/02, 26a/15, 28b/15, ó.+yile 26b/10, 34a/03, 77a/14, 31a/02, 32a/01, 38b/02, 38b/02, 43b/11, 77b/13, 95b/03 45a/08, 48a/14, 54b/07, 65a/10, 65a/15, 65b/02, 65b/04, 72a/04, 74b/06, 80a/04, himmet: Ar. çaba 80a/06, 87b/14, 92b/12, 92b/14, 94a/06, h. 7a/13, 11a/13, 59a/11, 88a/12 94a/10, 94a/11, 94a/14, 94b/07, 94b/07, 96b/10 h.+i 2b/11, 72b/02 ó.+a 15a/09, 19a/05, 19a/06, h.+inde 50a/05 19a/08, 19a/12, 19b/05, 19b/08, 20a/06, h.+iyle 29a/02 21a/08, 21b/08, 24a/15, 24b/01, 31a/03, 31a/03, 32a/04, 38b/02, 38b/04, 65a/06, óìn: Ar. zaman, vakit, esna 72b/14, 73a/01, 94a/09, 94b/06, 94b/09, 96b/03, 96b/09, 96b/10, 96b/15 ó.+de 4a/04, 14a/07, 20a/15, 20b/10, 54b/12, 65b/02, 70a/14, 70b/09, ó.+dan 15b/02, 19a/12, 38b/07, 83a/05, 86a/13, 93a/05, 95b/09 65a/12, 96b/12 óisÀb: Ar. hesap ó.+dur 18b/14 ó. 69a/15 ó.+ı 15b/14, 19a/15, 19b/15, 21a/04, 24b/08, 25a/01, 38b/06, 42b/07, ó.+a 90b/05 53b/13, 80b/01, 92b/13, 94b/09 ó.+ı 82b/01 ó.+ına 33b/15 ó.+ınca 64a/01 ó.+ını 32a/10, 33b/02, 68a/11 ó.+ında 53a/14, 69a/15 ó.+ları 70b/12, 75b/03, 83a/08, ó.+ını 70a/08 83a/09 óisÀbsuz: Ar.+T. hesapsız ó.+uñ 19b/02, 19b/05, 24b/03, 24b/11, 25a/02, 32a/10, 32b/06, 53b/10, h. 82a/13 54b/06, 63a/04, 65a/04, 67b/14, 73a/01, óiãÀr: Ar. kale, hisar 92b/13, 94b/05, 94b/11 óiùÀb: Ar. konuĢma, hitap etme 234 ó. 71a/13 òurÿc: Ar. çıkıĢ; ayaklanma òiõmetkÀr: Ar.+Far. hizmetçi, görevli ò. 3b/12, 29b/02, 29b/09, 33b/01, 41a/10, 41a/11, 46b/03, 49a/08, ò.+umı 41a/12 74a/06, 92a/08 òo: o, Ģu óurÿf: Ar. harfler ò. 39b/02 ó. 69a/15 òoca: hoca; sahip; efendi ó.+ında 69a/15 ò. 64b/11 òuùbe: Ar. cuma namazlarından önce, ò.+lardur 38b/03 bayram namazlarından sonra hatibin minberde halka verdiği dinî öğüt ò.+ları 89a/04 ò. 3a/05 òod: Far. kendi; bizzat krĢ. òoõ òuõÀ: Far. Allah ò. 86a/08 ò. 23b/03 òoĢ: Far. hoĢ, güzel, iyi ò.+ya 32b/07 ò. 19b/13, 52b/10, 81b/02, 88a/07 óüccet: Ar. delil, belge òoõ: Far. kendi; bizzat krĢ. òod ó.+ler 48b/06 ò. 37b/04, 40a/09, 41a/12, hücÿm: Ar. saldırı, akın 75a/10, 96a/06 h. 23a/15, 23b/07, 28b/05, òÿb: Far. güzel, iyi 46a/14, 47b/03, 48a/05, 49b/01, 49b/06, 51a/05, 54a/06, 69a/04, 77b/13, 79b/01, ò. 57a/07, 57a/13 82b/07, 83a/13, 86a/11 òÿn: Far. kan óükm: Ar. hüküm; emir; kesin karar ò. 11a/02 ó. 5a/03, 5a/05, 5a/06, 5b/11, òÿnòor: Far. kan içen, kan dökücü; 8a/05, 22b/04, 27a/08, 27a/10, 27a/11, zalim 33a/04, 33a/09, 51b/13, 52a/10, 55b/06, 55b/10, 56a/03, 56a/10, 57a/07, 58b/06, ò.+lardur 84b/13 63a/07, 64a/05, 75a/11 235 ó.+i 14b/09, 58a/01 ı.-dı 12a/01, 17a/08 óükÿmet: Ar. hakimiyet; devlet ı.-dılar 22b/09 ó. 14b/10, 51b/13 ı.-mıĢdı 16a/07 óürmet: Ar. saygı ı.-ya 35b/15 ó. 17b/09, 78b/07, 79a/08, ı.-yup 14a/14, 48a/03, 51b/06 81b/05, 83a/05, 87a/05, 87a/06, 87a/07 ısuz: tenha, boĢ, ıssız ó.+ler 88a/08 ı. 71b/07, 71b/08, 71b/09 óürmetlü: Ar.+T. saygılı ıøfarlalu(?): ó. 10b/14 ı. 22b/09 hüsn: Ar. güzellik Ġ ó.+ine 56b/13 i-: “i-“ cevherî fiili I i.-di 3b/09, 4a/09, 4a/09, 4a/12, ılan: yılan krĢ. yılan 4a/15, 4b/03, 4b/04, 4b/07, 4b/10, 4b/13, 5a/08, 5a/15, 6a/07, 7a/08, 7b/07, ı.+ı 63a/10 8a/09, 8a/09, 8a/15, 8b/08, 8b/15, 9a/02, ılàımãalàım: serap 10a/07, 10b/15, 11b/06, 11b/07, 11b/08, 11b/15, 12a/10, 12a/11, 12a/15, 13a/05, ı. 96b/06 13a/09, 13b/01, 13b/02, 13b/04, 13b/11, ıraú: uzak 14b/14, 15a/14, 15b/12, 15b/14, 16a/04, 16b/09, 16b/12, 17a/06, 18a/12, 18b/04, ı.+dan 32a/02 18b/05, 18b/06, 19a/13, 19b/06, 21a/03, ıràad: Yun. beden gücüyle çalıĢan iĢçi 21a/03, 21a/11, 22a/10, 24b/04, 24b/06, 24b/08, 27a/13, 27a/15, 28b/12, 28b/12, ı. 59b/14, 62b/13, 63b/06 28b/13, 33a/03, 33a/04, 33a/05, 33a/06, 34b/04, 34b/04, 35a/09, 36a/02, 36a/09, ı.+lardan 59a/12, 59b/08 36a/14, 36b/02, 36b/15, 37a/14, 37b/11, ı.+larını 59b/13 38a/07, 38a/14, 38a/15, 39b/15, 39b/15, 40a/10, 40b/06, 41a/12, 41b/05, 41b/05, ıãmarla-: ısmarlamak 41b/06, 42a/08, 42a/10, 43a/01, 47b/07, 236 49a/10, 50a/14, 51a/08, 56a/02, 56a/05, ibtidÀ: Ar. ilkin, önce, baĢlangıç, 56a/05, 56a/07, 56a/10, 56b/11, 56b/11, baĢlama 56b/12, 56b/15, 58a/05, 58a/06, 58a/12, i. 3a/04 58a/14, 58b/04, 58b/04, 58b/06, 60b/01, 61a/10, 62b/13, 62b/14, 62b/15, 63a/01, i.+sından 2b/08 63a/06, 63a/08, 63a/15, 63b/02, 63b/10, icÀzet: Ar. izin 64b/11, 65a/07, 66a/13, 66b/05, 67a/03, 67b/11, 69b/05, 69b/10, 71a/02, 71a/02, i. 17b/04, 64b/09 78a/01, 85b/10, 86b/12, 92a/11, 93b/11 icrÀ: Ar. yürütme, yerine getirme, i.-diler 3b/10 yapma i.-ken 11a/03, 14a/06, 18b/03, i. 2b/12 23a/13, 23b/08, 24b/10, 26a/03, 27b/05, 28b/05, 35a/01, 35a/02, 38b/08, 39b/14, iç: iç 39b/15, 41a/14, 45a/10, 46b/15, 47b/02, i. 47a/15, 96a/13 51b/14, 69a/11, 74a/05, 77a/16, 81a/02, 81b/12 i.+i 30b/15, 31a/02, 72a/07, 72a/08, 72b/13 i.-miĢ 9b/12, 13b/06, 13b/08, 57b/09, 60b/08, 60b/10, 60b/11, 72a/03, i.+inde 3b/14, 4a/01, 4a/14, 72a/13, 87b/02, 87b/06, 87b/07, 91b/06, 6a/03, 18a/12, 19a/13, 19b/12, 21b/15, 95b/14, 96b/11, 96b/12, 96b/14 22a/08, 23a/11, 25a/03, 31b/02, 35b/02, 39b/01, 46b/15, 48a/11, 51b/13, 51b/15, i.-se 22b/05, 36b/07 53b/13, 58a/03, 60a/05, 63a/02, 65b/03, ibn: Ar. oğul krĢ. bin 65b/09, 71a/15, 71b/02, 75b/06, 80b/04, 80b/09, 81a/07, 81b/11, 81b/13, 82a/01, i. 3a/08, 3a/10, 3a/10, 3a/11, 84b/05, 87a/01, 87a/02, 87a/02, 87a/12, 3a/11, 3a/12, 3a/12, 3a/12, 3a/13, 3a/13, 87a/15, 90a/06, 90b/05, 90b/07, 91a/03, 3a/13, 3a/13, 3a/14, 3a/14, 3a/14, 3a/14, 91b/10, 92a/07, 94b/07, 95b/01 3a/15, 3a/15, 3a/15, 3a/15, 3b/01, 3b/01, 3b/01, 3b/01, 3b/01, 3b/02, 3b/02, i.+inden 6b/15, 9b/07, 19b/01, 3b/02, 3b/02, 3b/02, 3b/03, 3b/03, 28b/15, 87b/14 3b/03, 3b/03, 3b/04, 74a/01 i.+ine 6b/02, 7b/09, 19a/15, èibret: Ar. hayat dersi 26a/14, 26a/15, 54b/06, 54b/08, 60b/08 èi. 5a/06 i.+ini 34a/02, 50b/12 237 i.+lerinden 9b/08 iki: iki sayısı i.+lerine 91a/10 i. 8b/04, 12a/02, 13a/05, 14b/02, 15b/01, 16a/13, 19b/04, 19b/15, 20a/05, iç-: içmek 20b/05, 21b/06, 22b/07, 25b/14, 28b/02, i.-er 12b/07 28b/02, 29b/13, 29b/14, 30a/12, 30a/13, 30b/07, 30b/09, 31a/01, 31b/11, 34b/10, i.-üp 73b/05 34b/12, 40b/06, 40b/14, 41b/03, 41b/11, içerü: içeri 46a/07, 50b/09, 54b/14, 57a/02, 59b/14, 60a/10, 60b/10, 62b/13, 63b/06, 63b/10, i.+den 54b/01, 65a/10 65b/09, 67b/11, 68a/02, 69b/15, 70a/01, içün: için 70a/05, 70a/10, 72a/03, 72a/09, 73b/07, 75b/02, 75b/03, 76b/15, 77b/01, 80a/02, i. 14b/06, 57a/03, 90b/01, 94a/12 81a/03, 83a/09, 88a/10, 90a/12, 90b/15, 91a/04, 91b/03, 93a/11, 94b/05, 95a/06, i.+dür 61a/13 95a/07, 95a/07, 95b/08, 96a/10 idegör-: süreklilik bildiren tasvirî fiil i.+miz 18b/10 i.-di 35a/12 i.+nci 60b/09, 89a/12 idin-: edinmek i.+si 4a/05, 18b/05, 18b/15, i.-di 7b/10, 20b/13, 42b/12 35b/11, 36a/02, 36a/03, 41b/09, 78b/09, 91b/03 i.-üp 6b/10, 45a/05 i.+sinde 3b/12, 93b/06 èifrìt: Ar. masal ve efsanelerde geçen korkunç ve kötü bir cin i.+sini 25b/14, 29a/11, 91b/02 èi.+lerini 86a/05 ikindü: ikinci; öteki; öğle ile akĢam arasındaki sürenin ortası iódÀå: Ar. kurma, oluĢturma, meydana getirme i. 73a/10, 80b/02 i. 22b/07, 27a/02 i.+yile 76a/15 iòlÀã: Ar. içtenlik, samimiyet ikiĢer: ikiĢer i. 10a/03 i. 26a/07 238 il: il, Ģehir, memleket 19a/10, 21a/14, 21a/14, 24a/11, 24a/12, 30b/11, 33a/13, 38b/04, 39a/14, 45a/06, i. 7b/10, 18a/09, 89a/15, 90a/02, 46a/08, 47a/11, 47b/05, 48a/09, 48b/02, 90b/13, 95b/09 48b/06, 51b/02, 51b/02, 71a/06, 71a/12, i.+di 25a/14 75b/02, 76a/07, 78a/01, 81a/05, 83b/01, 84a/09, 85a/12, 87a/04, 90a/12, 90b/15, i.+e 28b/10 91b/01, 92b/04, 92b/15 i.+i 58b/03 ilerü: ileri i.+inde 64a/12 i. 41b/08 i.+inden 85a/03 ilet-: götürmek; ulaĢtırmak; eriĢtirmek i.+ini 7a/13, 7b/02, 15b/03, i.-di 21a/12, 35b/11 70a/07, 76b/09 i.-diler 78a/03 i.+ler 25a/07 i.-eyim (iledeyim) 19a/07 i.+lerde 15a/02, 40b/15 i.-üp (iledüp) 43b/04, 54a/14, 86b/09 i.+lere 26a/01, 44a/11 ilhÀm: Ar. esin i.+leri 6b/04, 91a/04, 92a/11 i. 9a/06, 91a/02, 96a/04 i.+lerin 67a/12 ilk: ilk, birinci ilÀh: Ar. Allah, ilah i. 65a/01 i. 52a/10 èilm: Ar. bilim ilÀhì: Ar. Allah‟a mensup; ey Allahım èi. 86b/02, 86b/08 i. 49b/13, 51b/01 èi.+inde 12a/12, 86b/11 ièlÀm: Ar. bildirme, bildirilme, anlatma èi.+ler 86b/03 i. 33a/12, 93b/02 imÀm: Ar. önder, lider; namaz kıldıran ile: birlikte, beraber i.+ı 13b/06 i. 5a/12, 7b/01, 11a/06, 11a/14, 11b/15, 13a/11, 15b/06, 17b/08, 19a/09, ìmÀn: Ar. iman, inanma 239 ì. 3b/09, 84b/14 èi.+i 2b/10, 48b/15, 85b/13 ìmÀnsuz: Ar.+T. imansız; inançsız èi.+idür 50a/09 ì.+lar 84b/14 èi.+inde 15a/04, 15a/06, 77a/01 èimÀret: Ar. aĢevi; bayındırlık èi. it 50a/02 èi. 17b/14, 26b/12, 39b/11, èi.+iyle 29a/01, 92a/04 41b/14 incid-: incitmek krĢ. incit- èi.+i 17b/15 i.-dükleri 35a/10 èi.+ine 38b/09 incin-: incinmek èi.+üñ 75b/15, 79b/14, 83a/03 i.-miĢdi 34b/13 imdi: Ģimdi incit-: incitmek krĢ. incid- i. 2a/03, 2b/07, 17a/12, 28a/13, i.-di 28b/06 36b/02, 59a/11, 62b/02, 71b/01, 71b/03, 72a/09, 72b/05 i.-mediler 6b/01, 19b/01, 19b/11 in-: inmek i.-mege 14b/11 i.-di 9b/13 incü: inci i.-dügi 30b/04 i.+den 54b/10 i.-en 86a/06 incülü: incili i.-üp 29a/09, 50a/15, 50b/08, i. 58a/05 82a/01, 82a/09 indür-: indirmek inèÀm: Ar. bağıĢ, ihsan; bahĢiĢ i.-di 35b/10 i. 27b/02 i.-mezidi 56a/08 i.+lar 19b/01 i.-mezler 85a/10 èinÀyet: Ar. iyilik i.-ür 31a/04 èi. 32a/06, 50a/02 ins: Ar. insan 240 i. 56a/10, 56a/14, 57b/02, 61a/06 i.-diler 60b/03 i.+e 55b/15, 57a/07 i.-üp 79b/04 inãÀf: Ar. insaf, acıma iriĢ-: eriĢmek, ulaĢmak krĢ. irüĢ- i.+ını 18a/08 i.-di 94b/09 i.+la 15b/08 i.-meyüp 69a/09 insÀn: Ar. adam; insan i.-üp 50a/03, 81b/15, 88b/03, 90a/11 i. 61a/12, 61a/13 i.-ür 60b/04, 60b/04 i.+da 61a/11 irte: erte, yarın, gelecek; sabah erken intihÀ: Ar. son, sona erme i.+ye 23b/12 i.+sına 2b/08 irüĢ-: eriĢmek, ulaĢmak krĢ. iriĢ- intiúÀm: Ar. intikam, öc i.-üp 47a/13 i. 2a/14 islÀm: Ar. müslümanlık, müslüman iñen: çok, pek fazla i. 2b/05, 10a/02, 10a/11, 10a/11, i. 31a/15 15a/05, 17a/11, 32b/13, 49a/08, 49b/14, iñlet-: inletmek 50a/01, 51a/02, 51a/03, 54b/13, 56b/05, 86b/07 i.-üpdür (iñledüpdür) 52b/06 i.+a 54a/06 ir-: ermek, eriĢmek, varmak isnÀd: Ar. dayama, yükleme i.-di 52a/10 i. 55b/11 i.-dügi 52b/03 issilik: sıcaklık i.-mez 60b/06, 62b/08 i.+inden (issiliginden) 78b/04 i.-miĢdi 13b/03 iste-: istemek irgür-: eriĢtirmek, ulaĢtırmak; tamamlamak, baĢarmak i.-di 5b/10, 39a/11, 40a/09, 55b/07, 81a/15 241 i.-diler 5b/08, 28b/14 i.+lere 40a/02 i.-dükde 79a/13 i.+leri 29a/04, 71a/09, 85b/09 i.-r 73b/01 i.+ümüz 48b/15 i.-rseñ 52b/12 èìĢ: Ar. yaĢama; eğlenme i.-rüz 37a/08 èì. 51b/08 i.-yen 41a/10 èì.+e 10b/05 istiúbÀl: Ar. karĢılama; gelecek iĢÀret: Ar. iĢaret; gösterme; iz i. 35b/09 i. 12a/05, 14b/15 istiúlÀlì: Ar. bağımsızlığa ait iĢbu: iĢte bu i. 8b/10, 11b/09, 23a/04, 38a/09, i. 10a/05, 22a/15, 52a/11, 52b/01 51b/06 iĢàÀl: Ar. meĢgul etme; ele geçirme istimÀlet: Ar. gönül çekme; teselli etme; i. 43b/11 meyletme iĢit-: iĢitmek i.+i 32b/14, 47a/07 i.-di 27a/07, 37b/01, 38b/10, i.+le 25a/02 43a/04 i.+ler 19b/11 i.-diler 5a/14 iĢ: iĢ i.-icek (iĢidicek) 40a/06 i. 36b/03, 40a/09, 44a/04, i.-üp (iĢidüp) 24a/01, 26a/05, 73b/08, 78a/05, 90b/11 32b/14, 39a/07, 46b/10, 46b/14, 47a/08, i.+i 36b/02, 56b/09, 69b/06, 53a/06, 56a/09, 64a/10, 74a/09, 78a/06 85a/11 i.-ürdük (iĢidürdük) 96b/07 i.+inde 41b/01 iĢle-: iĢlemek i.+ine 63a/08 i.-rler 85a/11 i.+ler 26b/08, 27a/06, 27a/07, i.-yem 58a/09 43b/15, 85b/02, 85b/11, 85b/13 242 iĢlen-: iĢlenmek i.-diler 5a/09, 5a/14, 5b/03, 5b/15, 6b/02, 7a/07, 7b/03, 7b/04, i.-ür 36b/01 8a/01, 8b/07, 9a/09, 9b/05, 9b/06, èiĢret: Ar. içki, içki alemi 10b/01, 10b/05, 14b/02, 15a/02, 15b/07, 15b/08, 15b/10, 16a/12, 16a/12, 16b/01, èi. 26b/04 16b/05, 18a/11, 18a/11, 18a/13, 19b/01, èi.+e 51b/08 19b/09, 19b/10, 20a/08, 21a/01, 21b/07, 22a/05, 23a/08, 24a/12, 24b/01, 25a/12, it-: etmek, yapmak 25a/13, 25b/01, 25b/02, 25b/15, 26b/01, i.-di 6a/13, 6b/03, 7a/02, 7a/15, 27a/02, 27a/02, 28b/07, 30b/01, 30b/06, 8a/08, 8b/02, 10a/02, 10b/08, 11b/02, 31b/11, 31b/14, 32b/10, 33a/12, 35b/12, 13a/04, 14a/13, 14b/04, 15b/13, 16a/02, 38a/03, 38a/05, 39b/09, 40b/11, 41b/06, 16a/07, 16b/04, 16b/10, 17b/13, 17b/15, 41b/11, 42a/12, 42b/14, 43a/07, 43b/12, 18a/06, 18a/14, 18b/01, 20a/05, 20b/04, 53b/12, 53b/13, 55b/06, 55b/06, 55b/10, 20b/05, 21a/15, 21b/01, 21b/03, 22a/06, 55b/10, 55b/14, 56b/02, 56b/07, 57a/09, 22b/04, 23a/02, 23a/09, 23a/10, 23a/11, 57b/05, 57b/11, 60a/13, 63b/07, 63b/09, 24a/02, 24a/09, 24b/03, 24b/04, 24b/05, 63b/10, 63b/13, 64a/05, 64a/06, 67b/02, 25a/09, 25a/10, 26a/02, 26b/10, 27a/10, 71a/09, 71a/15, 71b/01, 71b/13, 71b/15, 27a/11, 28b/05, 30b/13, 35a/13, 35b/05, 73b/12, 83a/14, 85b/13, 87a/07, 87a/07, 38a/01, 38b/01, 39a/10, 41a/11, 41a/12, 88b/08, 88b/15, 89b/05, 90b/02, 91b/11, 41b/12, 41b/14, 41b/15, 42a/01, 43b/13, 92b/13, 93a/07, 93a/10, 93a/11, 94b/09, 44a/03, 44a/06, 44a/09, 44a/13, 44b/07, 94b/14, 96b/01, 96b/03, 96b/06 44b/08, 44b/11, 44b/12, 45a/07, 45b/02, i.-dilerdi 5a/03 51b/10, 52a/05, 52b/14, 53a/12, 55a/05, 55a/06, 55a/13, 55b/03, 55b/09, 56a/01, i.-dileridi 59b/11 56a/15, 56b/05, 56b/09, 57a/07, 57b/14, i.-dilerse 87a/05 58a/10, 58b/03, 59b/13, 64a/06, 64a/12, 64b/08, 64b/13, 65a/02, 66a/03, 66b/12, i.-dügi 58a/03, 58a/14, 88a/09 67a/01, 67a/04, 67a/08, 67a/09, 67a/11, i.-dügin 31a/09, 56a/10 67a/12, 67a/13, 67a/14, 67b/09, 68a/07, 68a/09, 68a/11, 71a/14, 73b/03, 73b/08, i.-dügini 31a/13 73b/10, 76a/13, 87a/01, 88a/08, 88a/08, i.-dügümüz 6b/12, 92b/04 89a/13, 90b/02, 93b/07, 94a/05 i.-dügüñüz 11a/13 243 i.-dükde 4a/13, 14b/10, 61b/08 i.-erler (iderler) 28a/12, 36b/12, 72a/12, 87b/15, 90a/02 i.-dükden 16a/03, 17b/15, 34a/04, 55a/15, 64b/04 i.-erlerdi (iderlerdi) 12a/02, 17b/08, 17b/09, 85b/12 i.-dükleri 2b/09 i.-erlermiĢ (iderlermiĢ) 91b/07 i.-düm 88a/11 i.-erse (iderse) 7a/13, 63a/09 i.-dürdi 38a/02 i.-ersem (idersem) 36b/12 i.-e (ide) 37a/02, 88b/15 i.-erseñ (iderseñ) 36b/04 i.-eler (ideler) 10a/10, 10a/11, 16b/03, 16b/03, 31a/03, 32a/11, 80a/10, i.-ersin (idersin) 22a/13, 28a/14 90a/11 i.-esiz (idesiz) 57a/08, 59a/13 i.-elerdi (idelerdi) 72b/14 i.-eydüñ (ideydüñ) 36a/08 i.-elüm (idelüm) 22a/14, 28a/07, i.-eyin (ideyin) 27b/02, 36b/05, 77a/13 41a/10 i.-emeyüp (idemeyüp) 53a/11, i.-icek (idicek) 66b/07 70b/06 i.-ince (idince) 27b/15, 28a/01 i.-en (iden) 2b/12 i.-inüp (idinüp) 25a/08 i.-er (ider) 4b/05, 5a/05, 5a/06, 8a/05, 10a/06, 14b/11, 27a/06, 27a/07, i.-medi 67a/07 33a/09, 56a/12, 58b/06, 63a/10, 91a/11 i.-mediler 94b/12 i.-erdi (iderdi) 10b/12, 71a/08 i.-medin 42a/01, 42a/05 i.-erek (iderek) 12a/07, 12a/07 i.-mege 11b/15, 14b/10, 18a/15, i.-erem (iderem) 36b/08 25b/04, 25b/07, 32a/10, 34a/13, 36a/01, 57b/01, 58b/03 i.-erin (iderin) 18b/08, 25b/05 i.-megi 27a/02 i.-erken (iderken) 18a/15, 32a/06, 78a/02, 89b/10, 90b/13, 94a/02, i.-mek 9a/06 95b/04 i.-meklik 2a/02 244 i.-memiĢ 57a/05, 72a/09 i.-üñ (idüñ) 25a/07, 37a/04 i.-memiĢdür 57b/12 i.-üp (idüp) 2a/10, 2b/09, 3b/12, 3b/14, 4a/04, 4a/06, 4a/09, 5a/06, 7b/02, i.-memiĢler 95b/14 7b/04, 7b/07, 8a/12, 9a/03, 9a/13, 9a/15, i.-meñ 77b/10 9b/03, 10a/06, 11a/02, 11a/10, 13a/03, 14a/03, 14b/08, 15a/06, 17a/07, 17b/03, i.-meye 56a/03 18b/02, 20a/07, 20a/10, 20a/11, 20b/08, i.-meyeler 27a/03 21a/12, 23a/04, 23a/13, 23a/15, 23b/02, 23b/02, 23b/04, 23b/06, 23b/07, 24a/01, i.-meyüp 44a/10, 44b/02, 24a/04, 25a/01, 25b/07, 25b/09, 25b/10, 45a/01, 65b/12, 67b/05 25b/12, 26a/08, 26a/14, 26b/02, 27a/08, i.-mezlerdi 21a/09 29a/14, 29b/02, 29b/09, 29b/10, 30b/12, 31a/10, 31a/12, 31a/14, 31b/13, 32a/09, i.-mezsin 22a/13 32b/11, 33a/15, 33b/01, 33b/02, 33b/02, 33b/05, 34a/06, 34b/01, 34b/01, 34b/05, i.-mezüz 77b/09 35b/08, 35b/10, 38a/01, 38a/13, 38b/11, i.-miĢ 4b/13, 28b/13, 36a/02, 39a/02, 39a/09, 40b/07, 41a/15, 44a/03, 40a/06, 42a/08, 47b/02, 71a/13, 74a/05, 44a/05, 44a/10, 44b/03, 44b/14, 44b/15, 87b/10, 88b/02, 92a/08 45a/02, 45a/04, 45a/05, 45a/08, 45a/13, 45a/15, 45b/05, 45b/05, 45b/08, 46a/06, i.-miĢdi 9a/12, 14b/15, 16a/10, 46a/14, 46b/03, 47a/01, 47a/03, 47a/15, 44a/04, 71a/15 47b/03, 47b/14, 48a/02, 48a/05, 48a/08, i.-miĢdür 4b/15, 13b/05 48a/14, 49a/08, 49b/02, 49b/02, 49b/06, 49b/13, 50b/08, 50b/10, 51a/05, 51a/12, i.-miĢidi 14a/11 51a/15, 51b/06, 52a/01, 53a/05, 53a/06, i.-miĢler 33a/04 53a/10, 53b/02, 54a/03, 54b/02, 54b/03, 54b/09, 55a/02, 55a/11, 56a/14, 57b/02, i.-miĢlerdi 62b/11 57b/05, 58a/03, 59a/11, 64b/08, 64b/09, i.-miĢlerdür 85b/02 65b/07, 65b/12, 66a/01, 66a/07, 66b/06, 66b/07, 66b/14, 66b/14, 67a/03, 67a/09, i.-seler 9a/04, 13a/12, 93a/13 67a/15, 67b/05, 68a/05, 68a/06, 68a/13, 68a/15, 68b/02, 68b/06, 68b/12, 69a/02, i.-sün 73b/04 69a/04, 69a/11, 69b/04, 69b/06, 69b/12, i.-ünüp (idünüp) 40b/15 70a/07, 70a/13, 70b/03, 70b/04, 70b/08, 245 70b/09, 70b/09, 70b/14, 71b/12, 72a/04, i.+la 3b/09, 5a/15, 86b/03, 73a/01, 73a/02, 73a/05, 73a/11, 73b/14, 96b/07 73b/14, 74a/06, 74a/07, 74a/10, 74a/12, i.+ları 2b/06, 3b/08, 10b/03, 74b/03, 74b/06, 74b/07, 74b/08, 74b/09, 32a/12, 32b/02 74b/11, 74b/11, 74b/14, 74b/15, 75a/03, 75a/04, 75a/07, 75b/05, 75b/07, 75b/10, iètiúÀdlu: Ar.+T. inançlı 76a/02, 76a/03, 76a/05, 76a/12, 76b/05, i. 3b/08, 5a/15 76b/09, 76b/13, 77a/04, 77a/09, 77a/14, 77b/09, 77b/14, 78a/14, 78b/07, 78b/12, ittifÀú: Ar. birleĢme, uyuĢma, sözleĢme 78b/15, 79a/06, 79a/08, 79b/02, 79b/10, 80a/11, 80a/13, 80b/14, 81a/03, 81b/09, i. 5a/09, 16b/01, 74b/14, 80a/10, 82b/06, 82b/07, 82b/08, 82b/11, 82b/14, 81b/09, 89a/14, 96a/13 83a/01, 83a/02, 83a/03, 83a/04, 83a/11, i.+ı 25b/10, 40b/01, 48a/07, 83a/13, 85a/14, 85b/02, 85b/06, 86a/11, 48b/07 86a/13, 86a/14, 86a/15, 86b/13, 87a/15, 87b/08, 87b/12, 88a/12, 88a/14, 88b/01, i.+ıyla 41b/09 88b/06, 88b/14, 89a/15, 89b/05, 92a/02, iy: ey 92a/02, 92a/13, 93a/11, 93b/02, 94a/03, 94a/09, 95b/05, 95b/08, 95b/14, 96a/13, i. 2a/03, 12b/10, 17a/10, 17a/13, 96a/14, 96a/15 18b/06, 52a/12, 52b/02, 52b/04, 52b/04, 52b/05, 52b/05, 52b/06, 52b/11, 58a/14, i.-üp dururken (idüp dururken) 77b/15 46b/13, 72b/11 iz: iz, niĢan, belirti i.-üp ùururken (idüp ùururken) 95a/15 i. 5b/08 itdür-: ettirmek, düzenlemek i.+in 93b/13, 93b/15 i.-di 14b/06, 16b/10, 56b/14 izle-: izlemek i.-üp 40a/04 i.-yüp 93b/15 iètiúÀd: Ar. inanç èizzet: Ar. değer; yücelik; saygı i. 40a/04, 52b/11 èi. 17b/09, 78b/07, 78b/09 i.+ı 9a/08, 12b/01, 50a/05 èi.+ile 83a/05 246 èi.+ler 88a/08 47b/12, 69a/06, 74a/14, 75a/01, 76b/08, 78b/13, 81b/01, 93a/12 èizzetlü: Ar.+T. değerli; yüce úaçan: ne zaman; ne zaman ki; o kadar èi. 10b/14 ú. 10b/14, 15a/02, 33a/07, K 73b/01 úabÿl: Ar. kabul etme; alma úaçur-: kaçırmak ú. 17b/03, 36b/04 ú.-masına 93a/14 ú.+dür 36b/05 ú.-up 32a/04 úaç-: kaçmak úadar: Ar. kadar; gibi ú.-acaàı 84a/13 ú. 10b/13, 18a/07, 27a/08, ú.-araú 43b/02 34a/03, 56a/01, 61b/04, 62a/11, 63a/09, 65a/13, 87b/10 ú.-ariken 91a/11 úadıràa: Yun. yelkenli ve iki direkli ú.-arken 37b/10 savaĢ gemisi ú.-arlardı 26b/07 ú. 72b/12 ú.-dı 7a/09, 7b/08, 7b/11, úadìm: Ar. eski, ezelî 20a/06, 21b/08, 21b/13, 28b/09, 33b/07, 35a/04, 35a/06, 37b/10, 38a/07, 38b/10, ú.+de 53a/13, 55a/06 40a/11, 43a/15, 43b/10, 51a/07, 91b/03, ú.+inde 55a/08 93a/04 úadìmì: Ar. eskiden beri; daimî ú.-dılar 23b/13, 37b/07 ú. 33a/03 ú.-maàa 30b/08, 51a/01, 94b/04 úafaã: Ar. kafes ú.-mıĢ 21a/03 ú. 36a/12 ú.-up 7a/11, 11a/07, 15a/08, 15a/08, 15a/09, 24a/14, 30b/09, 32a/02, ú.+a 36a/10, 36a/12 33a/06, 43b/09, 45a/14, 46b/10, 47a/14, kÀfir: Ar. hakkı tanımayan, bilmeyen; küfredici; nankör 247 k. 9b/11, 11a/01, 11a/06, 11a/13, k.+lerini 19a/15, 19b/02, 19b/11, 15a/05, 15a/07, 18a/07, 19a/02, 19a/07, 21a/08, 48b/02, 54b/07, 86a/05, 90a/12, 19a/11, 21b/09, 23b/15, 30a/07, 31b/01, 90a/13 44a/04, 45b/08, 47a/05, 47a/14, 48a/08, k.+lerinüñ 18b/09 48b/02, 50b/05, 50b/05, 50b/14, 51a/01, 51a/03, 51a/06, 51a/09, 65a/11, 66a/04, k.+lerüñ 11a/08, 11a/10, 30a/11, 66a/08, 66a/09, 88a/13, 90a/08, 91b/08, 30b/06, 31a/09, 31a/10, 31b/14, 72b/11, 95b/10 86a/10, 89b/01, 91a/07, 91a/08, 91a/14 k.+dür 47a/05 k.+üñ 29a/03, 30b/02, 51a/05, 51a/10, 84a/13 k.+e 19a/05, 26a/09, 67a/05 úaftan: Far. kaftan krĢ. òilèat k.+i 19a/04, 47a/13, 87a/08 ú.+ları 94b/01 k.+ler 11a/03, 23b/11, 23b/12, 26a/08, 30b/08, 31b/14, 54b/01, 67a/05, ú.+larla 86b/07 69b/12, 72b/14, 90a/05, 90a/07, 90a/09, úaóbe: Ar. fahiĢe; alçak, namuzsuz 90b/12, 91a/02, 91a/04, 91a/09, 91a/10, 91a/12, 91a/15, 91b/10, 91b/13, 93b/14, ú. 68b/01, 68b/07 94b/03, 96b/14 úahr: Ar. yok etme; çok üzülme k.+lerden 11a/01, 54b/01, 65a/14 ú.+ını 2b/03 k.+lere 11a/04, 90a/10, 94b/01, ú.+la 52a/14 94b/03 úahren: Ar. zorla, ezerek k.+leri 11a/06, 15b/05, 15b/10, ú. 20a/08, 54b/05 19b/03, 19b/13, 21a/03, 25b/15, 30b/11, 32a/08, 32a/08, 48b/13, 48b/14, 86a/12, úaú-: vurmak; çalmak 88a/10, 89a/14, 90a/14, 91b/01, 91b/02, ú.-up 11a/04, 23b/06 91b/04, 91b/09, 91b/14, 95b/10 úal-: kalmak k.+lerin 6b/14, 7a/01 ú.-alum 52b/13 k.+lerinden 90b/12 k.+lerine 19b/01 248 ú.-an 8b/01, 16a/07, 30b/08, úalèa: Ar. kale 35a/10, 35b/03, 45b/13, 64b/04, 69a/02, ú. 5b/05, 20b/15, 21b/15, 83a/08 63b/07, 67b/15, 72a/15, 95b/13, 95b/13 ú.-andan 89a/04 ú.+dur 24b/02 ú.-dı 6b/03, 7a/02, 7a/05, 8a/13, ú.+lar 66a/03 15b/04, 17b/07, 25a/05, 27a/12, 28b/03, 28b/14, 30a/07, 35b/06, 37b/08, 42a/08, ú.+ları 6a/10, 6b/01, 32b/03 43a/01, 55b/03, 57b/14 ú.+ların 44b/07, 45b/15 ú.-dılar 6b/12, 27a/14, 39a/07, ú.+nuñ 19a/13, 19a/15, 25a/03, 39b/10, 39b/12, 58a/07, 60a/14 94b/05 ú.-duàı 5a/02 ú.+sını 21b/14, 73a/05 ú.-duàını 32b/07 ú.+sınuñ 72a/02 ú.-duú 18b/07 ú.+ya 50a/09 ú.-madı 27a/12, 54a/01, 56a/02 ú.+yı 20b/15, 21b/15, 32a/12, ú.-mayanlar 86a/01 68a/05, 74b/07 ú.-mayup 49b/11 ú.+yıdı 24a/15 ú.-mıĢ 5a/09, 21a/03 úaldur-: kaldırmak ú.-mıĢdı 13b/10, 13b/14, 14a/01, ú.-dılar 42b/03 39b/07 ú.-up 48b/07, 50b/10, 50b/11, ú.-mıĢıdı 13b/11, 13b/12, 86b/04 16a/13, 64a/04 úalem: Ar. kalem ú.-mıĢlardı 15b/11 ú. 61a/05 ú.-mıĢlardur 77b/12 ú.+i 61b/09 ú.-up 47a/09, 47b/11, 64a/11, úalıça: küçük halı 76b/01, 85b/10 ú. 35b/11 ú.-ur 73b/01 249 úalú-: kalkmak ú.+ı 59b/15 ú.-duàından 86b/01 úandalıàı: nerede olduğu ú.-up 55a/04, 65a/01 ú. 75a/03 úalúan: savunma aracı, kalkan úandan: nereden ú. 30b/01 ú. 62a/04 úallÀĢ: Ar. kalleĢ kÀnÿn: Ar. aralık ve ocak ayları ú. 77a/11 k. 80b/08 ú.+ları 77b/12 úap-: kapmak kÀmil: Ar. tam; olgun; bilgili ú.-up 20a/11 k. 58a/11 úapluca: kaplıca k.+leri 60a/15 ú. 38b/09 úamu: bütün, her, umum úapu: kapı; yüksek düzeydeki hükûmet dairesi ú. 17a/15, 25b/01, 59a/05 ú. 29b/15, 30a/01, 35b/06, úamusı: hepsi 46b/07, 47a/11, 47b/10, 49a/04, 49b/10, ú. 52a/14 63b/10, 63b/11, 67b/01, 74a/10, 76b/06, 84a/05 úan: hayatın devamını sağlayan kırmızı renkli sıvı ú.+da 22b/14 ú.+ı 41b/08 ú.+dan 63b/10, 94b/06 ú.+ıyla 85b/15 ú.+nuñ 60a/07 úanda: nerede, nereye ú.+sı 53b/07, 94b/05 ú. 62a/04 ú.+sıdur 53b/08 úandaú: hendek, çukur krĢ. òandaú ú.+sın 60a/04, 94a/11 ú. 34a/11 ú.+sına 10a/10, 29b/12 250 ú.+sını 21b/15, 94b/05 67a/09, 67a/10, 67a/11, 67a/13, 67b/05, 68a/09, 68a/13, 69b/04, 70b/13, 74a/04, ú.+ya 39a/15 74a/07, 74b/03, 74b/09, 75a/04, 75b/05, úapucı: kapıcı 76a/13, 76b/05, 76b/13, 79a/06, 79b/10, 82b/11, 83a/02, 83a/04, 86a/14, 87a/14, ú. 41b/03 89a/13, 93b/07, 95a/15 úapudÀn: Osmanlı saray kapılarını úardaĢ: kardeĢ krĢ. úarandaĢ, úarındaĢ bekleyen sınıfın yöneticisi ú. 17b/10 ú. 31b/05, 88a/03, 90b/02 ú.+ı 17b/10 ú.+ı 90a/12 ú.+lar 8b/04 ú.+ın 90a/15 ú.+ları 8b/01, 17b/08 úara: kara ú.+larını 7b/12 ú. 85b/15 úaràa: karga úarandaĢ: kardeĢ krĢ. úardaĢ, úarındaĢ ú. 84b/08, 86a/03 ú. 74a/04, 74b/12 úarınca: karınca úarañu: karanlık krĢ. úarañuluú ú. 30a/10 ú.+sında 23b/07, 96b/10 úarındaĢ: kardeĢ krĢ. úarandaĢ, úardaĢ úarañuluú: karanlık krĢ. úarañu ú. 7a/13, 17a/10, 17a/14, 17a/15 ú. 22a/08 ú.+ı 15a/13, 17a/07, 17a/09, úarÀr: Ar. durma; devamlılık; yeterli 35a/05, 37a/02, 43b/14, 47b/06, 76b/13, ölçü 96a/09 ú. 7b/07, 10b/05, 13a/04, ú.+ıyla 96a/10 15b/05, 23a/02, 23a/04, 23a/08, 23a/13, 24a/02, 26b/02, 30b/13, 35b/05, 39a/09, ú.+ları 7a/12 40a/05, 43b/12, 44a/03, 44a/06, 44a/10, ú.+larından 7a/09, 7b/02 44b/02, 44b/10, 45a/02, 45a/04, 46a/06, 46b/13, 47b/02, 51b/10, 57b/13, 58a/03, úarıĢ-: karıĢmak 64b/08, 66b/07, 66b/12, 67a/04, 67a/06, 251 ú.-up 73b/12, 94b/04 úaãr: Ar. köĢk úarıĢ murıĢ: karmakarıĢık ú. 57a/03, 57b/11, 57b/12, 58a/03 ú. 4a/11, 4b/07, 42b/01 ú.+ın 52b/05 úarĢu: karĢı úat: bir büyüğün huzuru; makam; aralık ú. 5b/11, 11a/01, 14b/06, 19a/12, 19b/03, 19b/05, 20a/05, 30b/04, 35b/10, ú.+ına 26b/07, 41a/15, 43a/15, 37b/03, 52b/04, 56b/01, 78b/01, 86a/08, 50b/14, 51a/13 87a/07, 94a/11, 94a/14 ú.+ında 35a/03, 35a/09, 37b/07, ú.+sında 15a/13, 23a/15, 72b/10 39b/14, 40b/05, 57a/01, 84b/06 úarĢula-: karĢılamak ú.+ındadur 10a/07 ú.-dı 21b/06, 38b/14 úaùÀr: Ar. art arda sıralanmıĢ hayvan sürüsü ú.-yup 11a/01, 68a/01 ú. 11b/04, 11b/04 kÀrvÀn sarÀy: Far. kervansaray krĢ. kervÀn sarÀy úatı: sert; çok, fazla, aĢırı k. 39b/11 ú. 40b/08, 61b/13 úaãaba: Ar. kasaba úatır: katır ú. 95b/02 ú. 11b/04 úaãd: Ar. kasıt, niyet; saldırma ú.+lar 89a/11 ú. 9a/04, 9a/05, 14b/11, 36a/01, úatl: Ar. öldürme 53b/01, 54a/02, 58b/03, 93a/13 ú. 4a/09, 18a/13, 71b/01, 71b/15 ú.+ına 23a/15 úavaú: kavak ağacı úasìs: Far. papaz, rahip krĢ. keĢìĢ ú. 24b/06 ú. 55b/04 úavì: Ar. güçlü ú.+ler 55b/08 ú.+lerdür 2b/07 ú.+leri 32a/13 252 úavl: Ar. söz úayınta: kayınpeder ú.+ince 62b/14 ú.+sı 10b/02 úavm: Ar. kavim, topluluk úÀyil: Ar. söyleyen; razı olan ú. 5a/05, 21b/15, 82a/05 ú. 93a/07 ú.+di 26b/14 úÀyim: Ar. ayakta; yerine geçen; dik ú.+dür 2b/05 ú. 7a/03, 10b/09 ú.+i 71b/06, 85a/01 úaz-: kazmak ú.+inden 66a/08 ú.-dılar 53b/06, 60a/01, 60a/03 ú.+ine 22b/13 ú.-maàa 59b/09, 59b/10, 59b/15 ú.+ini 82a/07 ú.-up 20a/11, 53b/10 úavuĢ-: kavuĢmak úażÀ: Ar. ilahî takdir ú.-dı 15b/12 ú. 5b/11, 10b/06, 30b/03, 31b/08, 49b/03, 63a/07, 77b/14, 77b/14, ú.-dılar 41b/03 77b/15, 78a/02, 81b/14, 83b/03, 86a/06 úaya: kaya úazdur-: kazdırmak ú.+lara 86a/04 ú.-dı 38b/06 úayd: Ar. bağ; zincir; kayıt úazıl-: kazılmak ú.+ını 37b/14, 38b/03, 44a/01, ú.-duúda 60a/02 59b/11, 66b/09 ú.-mıĢ ùurur 60a/12 úayàulu: kaygılı úÀżì: Ar. kadı ú. 36a/15 ú. 20b/11, 26a/15, 27a/08, úayıú: kayık 27b/15 ú.+a (kayıàa) 21b/13 ú.+lar 27a/06, 27a/07, 27a/09, ú.+lar 31a/14, 31a/14, 31b/01 28a/05, 28a/09 253 ú.+ları 27a/10, 27b/01, 27b/03, k. 63b/11, 82a/10 27b/13 k.+lar 55b/01 ú.+laruñ 27a/05 k.+larını 16b/10 ú.+mı 28a/06, 28a/10 k.+nuñ 82a/01 ú.+sı 38a/04, 39b/13, 40a/05, kem: Far. az, eksik; kötü, bozuk 40a/10, 41a/06 k. 52b/06 ú.+sına 43b/03 kemÀl: Ar. olgunluk, mükemmellik ú.+sıydı 20b/10 k.+inde 10b/09 úÀżì èasker: Ar. kazasker k.+lerden 12a/11 ú. 20b/13, 22a/10, 22a/14, 39b/13, 41a/14, 48a/04 kemük: kemik ú.+den 22b/08 k.+lerini 34a/01 ú.+e 22a/11 kenÀr: Far. kıyı, kenar, yan úÀżìlıú: Ar.+T. kadılık k.+a 16b/13, 32a/01, 32a/04 ú. 27b/14, 28a/01, 28a/01 k.+ı 16b/12, 16b/14, 16b/15 kelÀm: Ar. söz k.+ına 32a/11, 39a/12, 95b/03, 95b/04 k. 7a/03, 53a/12, 55a/08 k.+ında 18b/14, 21a/06, 57a/13, kelimÀt: Ar. kelimeler, sözcükler 75b/15, 95b/01 k. 35b/12 k.+uñ 95b/03 kelìme: Ar. bir fikir anlatan söz kendü: kendi k. 9b/14, 10a/02, 10a/13 k. 2a/01, 11b/03, 16b/09, kelìm: Ar. söz söyleyen, konuĢan 17b/05, 17b/14, 18a/05, 20b/09, 21a/02, 23a/03, 26a/06, 27b/15, 35b/10, 37b/05, k.+i 12a/11 38b/03, 39a/12, 41b/12, 44b/02, 45b/06, kelìsÀ: Far. kilise 46b/06, 48a/01, 49a/11, 49b/10, 51a/08, 254 51b/10, 54a/12, 60b/07, 64a/12, 76b/05, kerkes: Ar. akbaba 79a/02, 81a/04, 83a/06, 83a/14, 87a/04 k. 60a/06, 60b/07, 60b/09, k.+dür 50b/06 60b/10, 60b/11, 61b/02 k.+ler 6b/01, 38b/13 k.+ler 61a/14, 61b/01 k.+lerden 7a/05 k.+lerüñ 60a/08, 60a/09, 60a/11, 60b/15 k.+lere 16b/03, 23b/01, 32b/04, 91a/05, 94a/10, 94a/12 k.+üñ 60a/10, 61a/01 k.+leri 94a/05 kerre: Ar. kere, defa k.+si 6b/10, 26a/11, 51b/07, k. 24b/03, 61a/02, 85b/01 65a/09 kervÀn sarÀy: Far. kervansaray krĢ. k.+ye 6b/14, 7a/01, 17b/06, kÀrvÀn sarÀy 40a/03, 40a/04, 40a/08, 46a/09, 50a/06, k. 63b/12, 95a/06 56b/14 kes-: kesmek k.+yi 40b/09, 61a/11 k.-di 43a/10 k.+yile 6a/01, 36b/13 k.-diler 39a/15, 53b/15, 56b/06 kendüzi: kendisi k.-üp 50a/15, 57b/04, 60b/09 k. 66a/09 kesdür-: kesdirmek kerÀmet: Ar. cömertlik, kerem; velilerin gösterdikleri olağanüstü durum k.-di 68a/09 k. 12a/13 k.-üp 51b/10 kerbiç: kerpiç, ilkel tuğla kesil-: kesilmek k.+ini 62b/11 k.-üp 69a/07 kerem: Ar. cömertlik k.-ür 52b/09 k.+i 72b/01, 72b/03 keĢìĢ: Far. papaz, rahip krĢ. úasìs k.+ine 2b/04 255 k.+ler 27b/11, 28a/01, 28a/02, ú.-up 9b/03, 9b/09, 12a/08, 28a/03, 55b/08 23b/02, 46a/11, 49a/02, 50a/04, 50b/09, 53a/05, 54a/02, 65a/08, 74a/01, 83b/08 k.+leri 27b/12, 27b/14, 27b/15, 32a/13 úılıç: kılıç krĢ. tìà ketòüõÀ: Far. zenginlerin ve devlet ú. 11a/06, 11b/07, 11b/08, büyüklerinin buyruğunda çalıĢan; kâhya 29b/06, 72b/04, 90a/11, 91b/01, 94b/03, 95b/09 k. 51b/15 ú.+dan 3b/15, 4a/02, 4a/06, k.+sı 39b/14 4a/10, 11a/07, 14b/04, 54b/07, 69a/08, kevkeb: Ar. yıldız 86a/12, 88a/10, 89b/02, 91b/02, 93a/09, 94b/07 k. 62a/14, 62a/14 ú.+ı (úılıcı) 11b/08 kez: kere, defa ú.+ları 94a/15 k. 3b/13, 15a/03, 59b/14, 61a/03, 62b/12, 63b/05 úılıvir-: kılıvermek, tezlik bildiren tasvirî fiil úıbùì: Ar. çingene ú.-e 3a/01 ú.+ler 71a/05 úır-: kırmak; öldürmek; yok etmek úıàır-: çağırmak, davet etmek, seslenmek, bağırmak ú.-alum 27b/14 ú.-dı 28a/08 ú.-dı 7b/13, 38b/08 úıl-: kılmak ú.-dılar 11a/06, 23b/12, 40b/10, 90a/11, 90a/14, 91b/01 ú.-dı 15b/05, 16a/10, 33b/15, 50a/02, 52a/08, 73a/15 ú.-maà 23b/10 ú.-dılar 50b/12, 54b/08, 86b/11 ú.-up 11a/14, 14a/11, 26a/10, 65a/11, 68b/07, 91b/14, 93a/10 ú.-duàı 82a/07 úıral: kral ú.-ıpdur 52b/08 ú. 26a/03, 26a/11, 48a/04, 48a/07, 49b/05, 50a/06, 50a/11, 50b/04, 256 50b/06, 50b/06, 50b/12, 51a/08, 65a/07, ú.+sına 4b/15, 8a/10, 9a/01, 83a/11, 83a/12, 83a/14, 87a/04 14a/02, 52b/13, 61a/14, 62b/10, 64b/04 ú.+ı 50a/13, 51a/08 ú.+sını 2a/02 ú.+uñ 50a/12, 50a/15, 50b/11 úıĢ: kıĢ mevsimi úırdur-: kırdırmak; kestirmek; ú. 23a/07, 70b/04, 70b/06, boğazlatmak 92b/10 ú.-dı 34a/04 ú.+ın 47a/11 úırıcı: kıran, öldüren ú.+ların 6b/12 ú.+lardur 2b/03 úıĢla: kıĢın barınılan yer úırıl-: kırılmak; ölmek; telef olmak ú. 6b/04, 6b/06, 6b/07, 6b/08, 6b/09 ú.-an 14b/04 úıĢla-: kıĢı geçirmek ú.-dı 40b/09 ú.-dılar 6b/12, 23a/08 úırú: kırk sayısı úıyÀmet: Ar. mahĢer günü; gürültü ú. 3b/04, 20b/05, 42a/14, patırtı 45b/11, 59b/14, 60a/01, 60a/01, 60a/03, 61b/01, 61b/02, 62b/12, 62b/12, 63b/05, ú. 61a/12 63b/06, 63b/06, 63b/07, 72b/06, 72b/06, ú.+e 2b/09 76b/07, 90a/12, 90a/12, 93b/04 úıyÀs: Ar. karĢılaĢtırma, mukayese ú.+lar 68b/03 ú.+a 58b/04 úıããa: Ar. öykü; fıkra; olay ú.+ıla 61a/01 ú. 2a/08, 35b/12, 42a/12, 92a/06 úıyÀsen: Ar. kıyas yoluyla; benzeterek ú.+lar 2a/05, 8a/08 ú. 82a/14 ú.+larını 2b/09 úıymetlü: Ar.+T. kıymetli, değerli ú.+sı 2a/07, 4b/04, 8b/11 ú. 58a/05 ú.+sıdur 2a/08 257 úız: kız k. 9b/02, 16b/08, 83b/08, 88b/11 ú. 93a/10, 95b/07 k.+si 8b/15 ú.+ı 13a/07, 21a/14, 42a/08, kiçirek: daha küçük, küçücük, küçükçe 56b/10, 56b/13, 56b/14, 56b/15 k. 31a/14 ú.+ından 13a/09, 13a/10 k.+dür 31a/14 ú.+ını 9a/12, 13a/09, 13a/10, kim: ki bağlacı krĢ. ki 24a/06, 26b/02, 26b/03, 44a/11, 45a/05, 81b/03 k. 2a/01, 2a/03, 2a/05, 2a/05, 2a/06, 2b/05, 2b/07, 2b/08, 3a/03, ú.+ıyla 16a/01, 38a/04, 66b/07 3b/05, 3b/06, 3b/07, 3b/11, 3b/12, ú.+larını 11a/09, 19b/12, 54b/08, 3b/12, 4a/12, 4a/14, 5a/01, 5a/03, 5a/04, 86a/12, 87b/11 5a/14, 5b/02, 6a/08, 6b/10, 7a/11, 7a/12, 7a/15, 7b/06, 8a/06, 8a/06, 8a/08, 8a/09, ú.+um 12b/12 8a/09, 8a/10, 8a/15, 8b/01, 8b/08, ú.+umdan 12b/13 8b/08, 8b/14, 9a/05, 9a/06, 9a/10, 9a/11, 9b/09, 9b/10, 9b/12, 9b/15, 9b/15, ú.+umı 12b/12 10a/14, 10a/14, 10b/01, 10b/10, 10b/13, úız-: ısınmak; kızarmak 10b/14, 11a/06, 11a/12, 11b/07, 12a/03, 12b/08, 12b/10, 13a/01, 13a/01, 13a/07, ú.-up 53b/10 13a/14, 13b/08, 14a/07, 14a/12, 14b/04, úızıl: kızıl 14b/15, 15a/12, 15b/11, 16a/10, 16a/14, 17a/04, 17a/06, 17a/07, 17a/10, 17a/12, ú. 17a/15 18b/08, 18b/09, 18b/12, 18b/13, 19a/06, 19a/07, 21a/09, 22a/10, 22a/12, 22a/15, ki: Far. ki bağlacı krĢ. kim 23a/13, 23b/09, 24b/02, 24b/10, 25b/04, k. 12b/05, 23a/05, 34b/11, 26a/03, 27a/07, 27a/08, 27a/13, 27b/09, 36b/14, 40a/06, 47b/10, 52b/10, 60b/03, 29a/01, 29a/03, 29a/14, 30a/01, 30a/04, 69a/12, 73a/15, 79a/09, 88b/02 30a/04, 31a/05, 31b/15, 32a/09, 32a/11, 32a/12, 32b/03, 32b/11, 33a/07, 34b/09, kiçe: keçe 35a/08, 35a/13, 35a/15, 35b/13, 35b/14, k.+lere 14b/05 36b/06, 36b/08, 37a/01, 37a/02, 37b/01, 38b/03, 39b/13, 41a/08, 42a/08, 43a/04, kiçi: küçük 46a/04, 49b/12, 51b/03, 52a/11, 52a/12, 258 52b/01, 52b/02, 52b/08, 53a/13, 53b/08, kimi: kimisi, kimisini 54b/11, 55b/03, 55b/09, 55b/13, 55b/14, k. 12b/07, 12b/07, 71a/06, 56a/01, 56a/02, 56a/03, 56a/11, 56a/15, 77b/06, 85a/02, 85a/03, 85a/03, 85a/03, 56b/15, 57a/03, 57a/04, 57a/07, 57a/08, 87b/03, 95b/04 57a/12, 57a/14, 57b/05, 57b/06, 57b/11, 57b/15, 58a/05, 58a/08, 58a/14, 58b/02, k.+ni 78b/12, 78b/12, 87b/03 58b/07, 58b/11, 58b/14, 58b/15, 59a/02, k.+nüñ 71b/14, 71b/14 60a/15, 60b/03, 61a/01, 61a/07, 61a/08, 61a/09, 61a/15, 61b/03, 61b/06, 62a/01, kimse: kimse krĢ. kimesne 62a/04, 62a/05, 62a/07, 62a/11, 62a/15, 62b/01, 62b/08, 63a/01, 63a/08, 63b/03, k. 32b/02, 48b/05, 52b/02, 65a/14, 69b/04, 70a/08, 71a/02, 71a/05, 71a/13, 72a/09, 92a/08 71a/06, 71a/07, 71a/11, 71a/15, 72a/13, k.+nüñ 27a/13 72a/13, 73a/13, 73b/01, 73b/03, 77b/10, 77b/14, 81a/14, 82a/07, 82b/01, 84b/04, k.+ye 18b/03, 85a/09 84b/07, 84b/15, 85a/02, 87a/08, 87b/10, k.+yi 52b/02 87b/15, 88a/01, 88a/08, 88a/15, 90a/01, 91b/01, 91b/06, 93b/12, 94a/10, 95b/15, kìn: Far. gizli düĢmanlık, garaz 96b/03 k.+ini 68b/10 kim: kim, kimse, kimisi kireç: kireç k. 78b/14 k.+ini (kirecini) 59b/10, 62b/11 k.+de 14b/11 kiĢi: kiĢi k.+ler 55b/06, 55b/06, 55b/06, k. 13b/08, 19a/09, 28a/10, 55b/10, 55b/10 49b/11, 71a/15, 71b/03, 90b/05, 92a/13 k.+üñ 33b/09 k.+den 22b/07 kimesne: kimse krĢ. kimse k.+ler 96b/03 k. 9b/10, 15b/02, 19a/07, 19a/13, k.+lerden 89a/03 28b/12, 35b/15, 52a/15, 52a/15, 52b/01, 52b/09, 57a/05, 57b/12, 60b/05, 61b/04, k.+ye 2a/01, 7b/04, 42b/15 62b/04, 63a/08, 77b/11 k.+yi 4a/02, 29a/10, 71b/01 k.+ye 56a/08 259 k.+yidi 12a/14, 27a/04 ú.-an 3b/06 k.+yile 26a/07, 89a/04 ú.-ar 5a/08, 5a/09, 5a/12, 6a/02, 25a/13 kitÀb: Ar. kitap ú.-dı 34b/08, 43a/03, 92b/10, k.+larında 55b/10 93a/05 úo-: koymak, bırakmak; izin vermek; ú.-dılar 5b/06 serbest bırakmak; alıkoymak; etkilemek krĢ. úoy- ú.-mak 79a/12 ú. 17a/12 ú.-up 23b/01, 34a/11, 69b/14, 72b/10, 83b/14 ú.-dı 6b/15, 7b/13, 7b/14, 10a/08, 15a/14, 15b/01, 28b/01, 28b/02, ú.-up ùururken 48b/12 28b/03, 39b/05, 40a/03, 73b/06 úonaú: konuk olunan yer ú.-dılar 6b/01, 8a/05, 22b/05, ú.+da 92b/09 23a/01, 23a/06, 27a/01, 32a/04, 41b/11, 71b/07, 71b/09 úonaúla-: misafir etmek, ağırlamak ú.-mayasın 36b/09 ú.-yup 79a/10 ú.-mıĢ 72a/05 úonuúluú: misafirlik, ziyaret ú.-mıĢlar 18a/12, 56b/12 ú.+ı (úonuúluàı) 79b/14 ú.-ñ 16a/11 úop-: ayrılmak; ayağa kalkmak; meydana çıkmak; harekete geçmek ú.-rlar 60b/08, 60b/10, 60b/11 ú.-dı 10b/10 ú.-rlarımıĢ 60b/10 ú.-mıĢ 87b/07 úol: kol, el ú.-mıĢdur 3b/10 ú.+ını 49b/07, 49b/07 ú.-up 8b/09 úolan: yaban eĢeği úopar-: ayırmak, gidermek ú. 84b/08 ú.-dılar 33a/13 úon-: konmak; konaklamak 260 ú.-up 48b/06 ú.-diler 25b/15 úoròu: korku krĢ. òavf úovuĢ-: koĢmada yarıĢ etmek; birbirini kovalamak ú.+sı 52a/12 ú.-urken 38a/12 úorú-: korkmak úoy-: koymak, bırakmak; izin vermek; ú.-arın 27b/07 serbest bırakmak; alıkoymak; etkilemek ú.-ma 27b/08 krĢ. úo- úoĢ-: arkadaĢ olarak vermek, eklemek, ú.-anlar 86a/02 artırmak; araba vb. çekecek hayvanı ú.-ardum 36a/10 bağlayarak hazırlamak ú.-dı 10b/14, 36a/12 k.-arken 88b/12 ú.-dılar 6b/02, 26a/14, 26a/15, k.-dı 7b/12, 15a/15, 21b/04 90a/11, 91b/01, 94b/03, 95b/10 k.-dılar 7b/01 ú.-mıĢdı 87b/12 k.-up 45b/12, 74b/04, 80b/15, ú.-up 4b/09, 11a/05, 11a/06, 81a/01, 92a/13 30a/01, 32a/11, 46b/04, 46b/06, 47b/04, úoĢu: koĢu, yarıĢ 49a/11, 80a/05, 84a/09, 87b/04, 87b/09, 88b/01, 91a/04 ú.+sına 9b/02 úoyın: sine, koyun, kucak ú.+sını 9b/05 ú.+uma (úoynuma) 12b/04 ú.+ya 9b/05 ú.+uñdan (úoynuñdan) 12b/03 úov-: kovalamak; izlemek; koĢturmak úoyıvir-: koyuvermek, tezlik bildiren ú.-dılar 23b/14 tasvirî fiil krĢ. úoyuvir- ú.-maàa 51a/03 ú.-üp 78b/12 ú.-up 44a/08, 68b/07, 83a/06 úoyuvir-: koyuvermek, tezlik bildiren úovagit-: süreklilik bildiren tasvirî fiil tasvirî fiil krĢ. úoyıvir- ú.-üp (úovagidüp) 69a/09 ú.-diler 21a/13, 25a/02 261 köke: eskiden kullanılan bir tür savaĢ úubbe: Ar. kubbe, yarım küre gemisi ú. 16a/11, 60a/02 k. 72b/12 ú.+nüñ 60a/03, 60a/04, 60b/08 k.+nüñ 30b/09 ú.+yi 53b/09 k.+sin 30b/07 úudret: Ar. güç, kuvvet; Allah‟ın ezelî k.+sini 30b/07 gücü; varlık; kabiliyet köpri: köprü krĢ. köprü ú. 4b/03, 12a/04, 32a/06, 36a/06, 59a/06, 93a/14, 96a/05 k. 43a/10 ú.+den 29a/12, 91a/01, 96a/06 köprü: köprü krĢ. köpri ú.+idür 36a/16 k.+nüñ 43a/11 ú.+ine 64a/11 k.+si 43a/13 ú.+iyle 24b/11 k.+sine 43a/09 úuds: Ar. kutsallık; temizlik k.+sini 43a/10, 45b/05 ú. 58a/13 kör: kör úul: Allah‟a göre insan; uĢak; esir k. 31b/14 ú. 7b/09, 8a/04 köĢe: köĢe ú.+ı 15b/01, 37b/10, 38a/07, k.+sinde 61b/11 62a/03 köĢk: Far. köĢk, saray ú.+ını 62a/13 k. 57a/04, 57b/11, 57b/12 ú.+lar 17b/06, 28a/02 k.+i 57b/13 ú.+larına 40b/11 köy: Far. köy ú.+larını 85b/04 k.+ler 41b/15 ú.+larum 27b/15 k.+lerini 71b/08 ú.+laruñ 17b/01 262 úulaç: gerilerek açılmıĢ iki kolun úurna: Ar. Hamam ve banyolarda parmak uçaları arasındaki uzaklık musluk altında bulunan, içinde su biriktirilen, yuvarlak mermer tekne ú. 53b/06, 72a/01, 72a/01 ú.+da 36a/03 úulaú: iĢitme organı úurt: kurt ú. 91b/04 ú.+ı (úurdı) 10b/06, 73a/14, ú.+ların 31b/14 88b/03 úule: kule; doruk úurtar-: kurtarmak k. 55a/11 ú. 27b/03 k.+leri 53b/12 ú.-ımaz 52b/02 k.+sinde 68b/09, 94b/11 ú.-maú 90b/01 úumaĢ: kumaĢ ú.-ursañ 27b/01 ú. 70a/04 úurtul-: kurtulmak ú.+lardan 70a/09 ú.-an 11a/07 úur-: düzenlemek, hazırlamak; ú.-anları 23b/12 tasarlamak ú.-dı 51a/07, 95b/10 ú.-dılar 53b/14 ú.-up 26a/11 úurbÀn: Ar. Allah‟ın rızasını kazanmaya vesile olan Ģey; dinin buyruğunu veya úuru: kara, toprak, yer bir adağı yerine getirmek için kesilen ú.+da 88a/10 hayvan ú.+dan 32a/10, 67b/09, 87b/03, ú.+lar 83a/03 94a/06, 94a/07, 94a/13, 94b/08, 94b/08 úurdur-: kurdurmak, hazırlatmak ú.+ya 43b/05 ú.-up 54a/14, 68a/02 úurul-: hazırlanmak ú.-up 67b/14 263 kÿs: Far. büyük davul k. 29b/12, 29b/13, 29b/14 k.+lar 35a/01 kürsì: Ar. kürsü; göğün en yüksek tabakası altında bir düzlükte olan yer úuĢ: kuĢ k. 61a/05, 61b/09 ú. 84b/07 kütük: kütük ú.+ı 31b/06 k. 24b/07, 24b/14 úuĢan-: kuĢanmak L ú.-up 29b/06 laàım: sahra veya düĢman tesislerini úuĢluú: günün sabah ile öğle arasındaki patlayıcı ile uçurmak için yer ltından bölümü açılan geçit; bir yerleĢim yerinde pis ú. 83b/03 suların akıtılması için yer altında açılmıĢ kanal úutlu: kutlu, uğurlu l.+lar 38b/06 ú. 51a/13 l.+larını 38b/07 úuvvet: Ar. güç, kuvvet l.+larla 38b/07 ú. 49b/14 laóôa: Ar. an, lahza úuyruúlu: kuyruklu l.+dan 24b/10 ú. 65b/09 laèìn: Ar. lanetlenmiĢ küdÿret: Ar. bulanıklık; tasa l. 46a/11, 48a/05, 48a/07, k.+i 79a/14 48b/07, 49b/04, 49b/05, 50a/06, 64a/05, küffÀr: Ar. kâfirler 66b/15, 74b/05, 75a/02, 84b/09, 95b/02, 95b/05 k. 19a/06 l.+üñ 49b/01 küllì: Ar. genel; çok; hep laèl: Ar. kırmızı; değerli bir süs taĢı k. 17a/07, 22a/08 l. 58a/05 kürekci: kürek çeken kimse 264 lÀla: Far. bir çocuğu gezdiren, oyalayan l.+ine 15a/07, 51a/06 uĢak; padiĢahların sadrazamlara hitap l.+ini 11a/01, 11a/14, 23b/02, ederken kullandıkları unvan 36b/08, 36b/13, 46b/06, 47b/01, 53a/06, l.+sı 21b/03 56a/15, 68b/14, 69a/09, 71a/14 lÀzım: Ar. lazım, gerekli l.+inüñ 14b/05, 48b/02 l.+dur 2a/01, 2b/07 l.+iyle 32b/09, 77a/10 leĢker: Far. asker; ordu l.+le 14b/01, 20b/14, 21b/06, 68b/05, 68b/06, 70b/03, 74a/06, 77a/05, l. 7a/15, 7b/12, 21b/04, 21b/06, 78a/12, 86b/05, 92b/01 23b/07, 25b/14, 33a/15, 34a/09, 34a/13, 34b/05, 34b/12, 35a/10, 35a/15, 41a/02, l.+ler 7b/01, 19b/09, 20b/08, 44b/13, 48a/08, 50b/13, 54b/06, 63a/04, 23a/14, 25b/10, 25b/12, 29b/10, 33b/05, 63a/14, 65a/08, 70b/05, 70b/06, 70b/15, 34a/06, 34b/01, 47a/01, 49a/03, 53a/08, 71a/15, 75b/02, 76b/07, 76b/09, 76b/10, 54a/03, 54a/09, 65a/10, 66a/07, 68b/11, 78a/01, 78b/03, 80a/02, 80a/05, 84a/06, 74b/04, 74b/11, 76a/02, 77a/03, 77b/06, 85a/12, 92b/04, 92b/08, 93a/05, 94a/13, 78a/09, 78a/15, 78b/02, 84a/11, 84a/14, 96b/02 84b/01 l.+den 19b/04 l.+lere 78a/04 l.+e 19b/04, 46a/03 l.+leri 49a/04, 77a/06, 77a/15 l.+i 11a/07, 11b/13, 11b/15, l.+lerini 77a/09 14a/08, 14a/09, 14a/12, 14b/04, 15a/05, l.+ümüz 71b/04, 71b/07, 72b/05, 17a/11, 21b/09, 23a/13, 23b/05, 23b/07, 77b/04, 78b/04, 93b/01, 93b/04 23b/09, 23b/09, 31b/07, 32b/13, 34b/13, 35a/02, 35a/06, 35a/07, 35a/08, 45b/13, l.+ümüze 71a/03 46a/01, 47a/01, 48a/10, 49a/04, 51a/09, l.+ümüzüñ 71a/01 56b/02, 65a/11, 69a/02, 69a/02, 69a/07, 69a/08, 69a/08, 71a/06, 77b/06, 77b/13, l.+üñ 17a/10, 17a/15, 50b/12, 78a/08, 78a/09, 80a/08, 80a/12, 92a/15 71b/02 l.+in 40b/07, 68b/13, 68b/14, l.+üñi 71a/13 68b/14, 68b/15, 74b/06 levó: Ar. levha l.+inden 50b/04 265 l. 60a/11, 61a/05, 61b/09 m. 2a/12, 23b/01, 32b/04, 46a/09, 50a/06, 69b/08, 77a/13, 91a/05 l.+leri 60a/13 maàrÿrlıú: Ar.+T. gururluluk, kendini l.+lerüñ 60b/02 beğenmiĢlik leyl: Ar. gece krĢ. dün, gice, Ģeb m.+ından (maàrÿrlıàından) l.+de 75a/06 50a/07 leylek: leylek mÀh: Far. ay, kamer krĢ. ay l. 63a/10 m. 66b/11, 66b/12, 70b/07, 72b/08, 75b/10, 76a/13, 76b/11, 80b/06, limon: liman 81a/08, 83b/11, 87a/13, 89a/01, 95a/13 l.+ında 19b/02 maóal: Ar. yer luùf: Ar. iyilik; güzellik m.+de 75a/08 l.+ı 72b/01, 72b/03 maóalle: Ar. mahalle M m. 26b/01, 80b/13, 95a/07 maèden: Ar. mâden m.+ler 82a/12, 83b/04 m.+i 57b/03, 57b/07 maóbÿb: Ar. sevilen, sevgili maàfÿr: Ar. Allah tarafından günahları m. 88a/01 affedilmesi için dua edilen; ölmüĢ maòlÿú: Ar. yaratık m. 55a/12, 73a/10, 75a/09 m. 60b/12, 60b/13, 60b/13, maàrìb: Ar. batı, batı tarafında olan 60b/14 memleketler maòmÿr: Ar. uykulu, baygın m. 56a/03, 57b/08, 59b/06, 65b/10, 72a/03, 85a/03, 87b/01 m. 73b/06 m.+e 58b/05 maòtÿme-zÀde: Ar.+Far. kız çocuğu, kız torun maàrÿr: Ar. gururlu, kendini beğenmiĢ m.+lerini 81a/10 266 maúÀm: Ar. yer; kat, huzur m.+larını 33b/13, 54b/09, 88a/11 m. 7a/03, 10b/09 mÀllu: Ar.+T. malı olan, varlıklı maúbere: Ar. mezar m. 70a/03 m.+ler 33b/08, 33b/09 maèlÿm: Ar. bilinen m.+sin 92a/02 m. 4b/14, 40a/12 m.+sini 34a/01 maèmÿr: Ar. bayındır, imar edilmiĢ m.+sinüñ 34a/02 m. 15b/08, 39b/09, 39b/12, 63b/04, 64a/05, 95a/12 maúbÿl: Ar. kabul edilen, beğenilen m.+iken 64a/06 m.+dı 57a/01 mÀniè: Ar. engel olan, alıkoyan, geri maúãÿd: Ar. istenilen, maksat bırakan m.+ı 51a/07, 57a/01 m. 63a/08 m.+uñ 27b/06 maènì: Ar. mana mÀl: Ar. mal, servet m.+si 73b/02 m. 15b/08, 26a/12, 54b/15, mÀre: bey krĢ. mÀret 70a/08, 72a/08, 74a/08, 77a/02, 79a/10 m.+sine 7a/15 m.+dan 70a/09 mÀret: bey krĢ. mÀre m.+ı 21a/14, 22a/12, 22a/13, 41b/08, 51a/12 m.+i 7a/10 m.+ına 54b/13 martulos: Rum. silahlanmıĢ olan; Osmanlıda ordunun geri hizmetinde m.+ından 9a/07 çalıĢmıĢ Hristiyanlar m.+ını 2a/10, 56b/07 m.+ıları 86b/06 m.+ıyla 38b/04, 94b/13 masòara: maskara, soytarı, güldüren m.+ların 25a/01 m. 27a/15, 27b/02, 27b/08 267 m.+sı 27a/14 m. 14b/04, 18a/08, 41b/01, 48a/07, 49b/08, 50b/13, 51a/10, 56a/02, maãlaóat: Ar. iĢ; dirlik, düzenlik 58b/10, 61a/09, 63a/13, 63b/13, 75b/13 m. 37b/14 medrese: Ar. medrese maĢrıú: Ar. doğu m. 24a/05 m. 65b/10 m.+ler 16b/10 mÀtem: Ar. yas m.+si 16b/11 m. 46b/14 mefòar: Ar. övünç kaynağı mÀéuna: Ar. yük taĢıyan büyük kayık m. 61b/05 m. 30b/15, 72b/12 meger: Far. meğer m.+lar 32a/03 m. 9b/11, 12a/04, 12a/05, mayıs: Rum. yılın beĢinci ayı 12a/09, 14a/05, 14a/07, 14b/12, 24b/03, 27a/14, 27b/03, 29a/14, 32a/07, 32a/14, m. 29a/07, 55a/02, 64a/09 56a/03, 72a/03, 72a/13, 90b/12, 91b/08, maèzÿl: Ar. görevden alınmıĢ 92a/06, 93b/10, 93b/12, 95a/15, 96b/11 m. 64b/08 mekÀn: Ar. yer; ev mebÀlià: Ar. paralar, akçeler m. 4b/03 m.+a 25a/01 m.+larına 10b/05 mecÀl: Ar. güç, kuvvet; fırsat mektÿb: Ar. yazılı; mektup m.+i 27a/12, 27a/13, 53b/15 m. 28b/01 meclis: Ar. toplantı yeri m.+da 28b/02, 28b/02 m. 75a/08 melÀéike: Ar. melekler mecmÿè: Ar. toplam, tümü m.+ler 61b/12 melek: Ar. melek krĢ. feriĢteh m. 62a/10, 62a/12 268 m.+leri 62b/06 m.+lerden 59b/12 melik: Ar. melik, hükümdar m.+lere 27a/03 m. 7a/09, 7a/15 m.+leri 4a/05, 4a/11, 4b/05, 14a/12, 23a/14, 38a/14 melÿl: Ar. usanmıĢ, bıkmıĢ; mahzun m.+lerüñ 4b/08 m. 36a/16, 36b/01, 63b/02 m.+lerüñüzde 59a/12 m.+sın 36a/16 m.+ümüz 87a/06 melèÿn: Ar. lanetlenmiĢ, kovulmuĢ m.+üñ 34b/15, 35a/08, 39a/06, m. 46a/01, 47a/01, 65a/07, 59a/09, 59b/03 65b/05 men(?): m.+a 50b/15, 65b/03 m. 62b/03 m.+lar 65a/12, 86b/10 menè: Ar. yasaklama, durdurma; m.+laruñ 86a/05 esirgeme m.+uñ 50a/11 m. 63a/09 memleket: Ar. ülke, Ģehir menÀúıb: Ar. menkıbeler, övgüye değer m. 36b/14, 58b/07 özellikler m.+de 17a/06 m.+ı 4b/13, 38a/06 m.+den 4a/03, 4a/06, 36b/09, m.+ında 4b/04, 4b/14 40a/12, 44a/13 m.+ları 13a/13, 13b/05, 13b/15 m.+i 6b/02, 7b/04, 35b/13, menĢÿr: Ar. dağıtılmıĢ, yayılmıĢ; 35b/15, 47b/09, 58b/03 ferman m.+ine 79a/11 m.+ını 10b/07 m.+ini 7b/03 merd: Far. adam; yiğit m.+ler 9a/03, 9a/09 m.+ler 32b/15 m.+lerde 36b/09 269 meràÿb: Ar. rağbet edilen, aranılan, m.+i 58a/14 istenen m.+ler 16b/10, 26b/01 m. 56b/11 m.+leri 95a/07 meróÿm: Ar. ölü, rahmetli m.+üñ 29a/12 m. 3a/09, 5b/14, 8a/11, 20a/15, meåel: Ar. örnek; özlü söz; öğretici 20b/04, 46a/02, 52a/05, 52b/14, 55a/12, hikaye 65a/06, 65b/06, 70a/15, 73a/08, 73a/11, 75a/08, 75b/09 m.+dür 77b/10 m.+uñ 88b/07 meåelÀ: Ar. örneğin mermer: mermer m. 85b/02 m. 29a/12, 57b/03, 57b/06 mest: Far. mest, sarhoĢ m.+ler 55b/02, 57b/04 m. 91b/10 m.+leri 57b/11 meĢÀyiò: Ar. Ģeyhler merrìò: Ar. gezegen adı, Mars m. 17a/08 m.+de 63a/07, 73a/10 meĢàÿl: Ar. bir iĢle uğraĢan; doldurulmuĢ; tutulmuĢ merrìk: öldürülmesi gereken m. 10b/05, 11b/15, 51b/08, m. 85a/07, 86a/04, 86a/11 57b/01, 59a/08 m.+lerdür 85a/07 meĢhÿr: Ar. ünlü, tanınmıĢ, bilinen mersiye: Ar. ağıt, mersiye m. 12a/15 m. 52a/09 m.+dur 4b/12, 15a/04, 57a/12, mertebe: Ar. derece; miktar 79a/07, 84a/15 m.+sin 75a/10, 79b/06, 91b/12 meĢveret: Ar. danıĢma m.+sini 86b/11 m. 38b/01, 58a/10 mescid: Ar. mescit metÀè: Ar. mal, eĢya 270 m. 14b/11 m.+in 91b/15 m.+dan 54b/11 m.+ini 42a/13, 42a/14, 88b/07 metìn: Ar. sağlam, dayanıklı mezÀr: Ar. ziyaret yeri; kabir m. 72a/05 m. 6a/01, 15a/01 metrÿkÀt: Ar. geride bırakılanlar; miras m.+ı 41b/11 olarak bırakılanlar m.+ları 15a/01 m.+ı 80a/04 m.+uñ 15a/03 mevcÿdÀt: Ar. varlıklar meõheb: Ar. yol, mezhep, ekol m. 61b/05 m. 85a/06 mevlÀnÀ: Ar. “hazret” anlamına gelen meõhebsüz: Ar.+T. mezhepsiz; baĢı boĢ bir hitap m.+ler 71a/01, 84b/14 m. 22b/05 meõkÿr: Ar. zikredilen, adı geçen, mevlÀyì: Ar. “ey benim Allahım” hitabı anılan m. 49b/13 m. 6a/09, 7a/04, 65b/14, 66a/06, mevlÿd: Ar. mevlit; yeni doğmuĢ 66b/02, 67a/07, 75a/06, 76b/10 m. 88a/03 m.+lar 6a/07, 45a/01 mevsüm: yılın dört bölümünden her biri mıúnÀùıs: Ar. mıknatıs m.+inde 78b/05 m.+dan 60a/06 meydÀn: Ar. alan miònet: Ar. sıkıntı, acı, dert m. 9b/09, 91b/15 m.+ile 52a/14 m.+a 9b/05 miúdÀr: Ar. miktar; değer; derece m.+ında 88b/12 m.+ı 19b/04, 40b/06, 48a/08, 49b/11, 53b/06, 60a/03, 71a/02, 86b/02, meyyit: Ar. ölü 90a/04, 93a/06, 93a/11, 95b/06 271 mìl: Ar. iğne, ok, direk gibi uzunca ve m. 70a/03 değirmi olan bir alet muècizÀt: Ar. mucizeler m.+ler 63a/02 m. 15a/06, 23b/03, 29a/04, m.+üñ 63a/02 32b/07, 49a/01, 50a/04, 72b/01, 77a/01, 85b/14, 96a/08 minÀre: Ar. minare m.+ıdur 50a/10 m. 63a/02 m.+ıyla 29a/02, 92a/04 m.+ler 80b/05, 80b/10 muóÀrebe: Ar. harp etme, savaĢ mièrÀc: Ar. miraç; göğe çıkma m. 34b/10, 34b/14, 45a/13, m. 61b/08, 61b/08 47a/03, 53a/10, 74a/12, 74b/15 mìrÀå: Ar. ölen bir kimsenin yakınlarına muóarrem: Ar. haram kılınmıĢ; kamer bıraktığı mal, mülk takviminin birinci ayı m.+da 28a/15 m. 30b/13, 52a/02, 53a/04, miåÀl: Ar. örnek 68a/06, 72b/08, 75b/09, 75b/10, 76a/13, 76a/14, 76b/11, 79b/09, 80b/06, 81a/08, m.+i 79b/01 81a/09, 81b/03, 82b/15, 83b/11, 87a/13, mìĢe: meĢe; orman 89a/01, 89a/02, 89a/05, 93b/05, 95a/13, 95a/15, 96b/08 m. 31b/02 muóib: Ar. seven muèabbir: Ar. rüya yorumcusu m. 40b/14 m. 12a/10 m.+lerinden 13b/04 muèallÀ: Ar. yüce, yüksek muókem: Ar. sağlam kılınmıĢ, kuvvetli m.+ya 30b/12, 90a/14, 91b/05, 95b/11 m. 2b/07, 3b/08, 9a/08, 10b/03, 32b/03, 53b/13, 72a/05 muèÀvìn: Ar. yardımcı muókemlik: Ar.+T. sağlamlık, m. 78b/08 dayanıklılık muèaôôam: Ar. azametli, ulu m.+le 72a/07 272 muúÀbele: Ar. karĢılık verme; m.+i 12a/14 karĢılama; karĢı gelme; karĢılaĢtırma muùìè: Ar. itaat eden, boyun eğen m. 25b/05 m. 2b/02, 18a/09, 56a/10, m.+sinde 18b/15 56a/12, 68a/03, 85a/10 muúÀbil: Ar. karĢılığında; karĢılık mübÀrek: Ar. kutlu, bereketli m. 35a/01 m. 11b/10, 13a/02, 51a/14, 70b/07 muúarrer: Ar. kararlaĢtırılmıĢ; kesin m.+de 58a/13 m.+dür 41a/10 mücrim: Ar. suçlu muúÀvemet: Ar. karĢı koyma, direnme m. 2a/04 m. 53a/10, 70b/06 müddet: Ar. süre muúÀyil(?): m. 68b/09 m. 35a/02 müfsid: Ar. bozucu murÀd: Ar. istek, arzu m.+ler 74a/05 m. 9b/01, 9b/01 mükerrem: Ar. muhterem, aziz, sayın m.+ları 76b/04 m. 30a/03 musaòòar: Ar. ele geçirilmiĢ mülóidÀne: Ar.+Far. dinsizce m. 16b/03, 44b/06, 56a/02, 67a/01, 67a/09, 68a/07 m. 41a/02 muãÀlaóa: Ar. barıĢ münÀdì: Ar. nida eden; tellal; müezzin m. 47b/14, 77a/13, 78a/14, m. 32b/11, 50b/11 79a/01, 83a/09 m.+ler 32b/13 muĢtuluú: müjdelik münÀdìlıú: Ar.+T. çığırtkanlık; tellallık m. 12b/15 m. 51b/02 muèteúìd: Ar. inanan 273 münÀzaèa: Ar. ağız kavgası, çekiĢme müstecÀb: Ar. cevap verilmiĢ, kabul olunmuĢ m. 88b/13 m. 50a/03 müneccim: Ar. yıldız falına bakan kimse, falcı müĢtehid(?): Ģehit olan, Ģahit olan (?) m.+ler 62b/14, 63a/05 m.+lerüñ 2b/12, 72b/02 münevver: Ar. aydınlanmıĢ, parlak; müteóayyir: Ar. ĢaĢkın, ĢaĢırmıĢ aydın fikirli m. 27a/11, 55b/03 m. 3a/01 mütemekkin: Ar. yerleĢen, yerleĢmiĢ münhezim: Ar. bozguna uğramıĢ m. 79b/13 m. 11a/07, 21b/07, 21b/09, müttefiú: Ar. birlik olmuĢ; ittifak 23b/12, 51a/01, 51a/09, 69a/07, 91b/13 yapmıĢ mürÀyìlıú: Ar.+T. ikiyüzlülük m. 19b/14 m.+lar 40a/02, 41a/01 N mürìd: Ar. mürit; Ģeyhe bağlı kiĢi; buyuran nÀçÀr: Far. çaresiz m. 40b/14, 40b/15 n. 35b/07, 63b/04 m.+i 3b/15, 39b/15 nÀgÀh: Far. ansızın müsellem: Ar. teslim edilmiĢ, verilmiĢ n. 9b/07, 10b/06, 30b/14, 35a/02, 46b/13, 53b/06, 58a/04, 60a/02, m. 42b/14 63a/10, 72b/11, 88b/02, 96a/03, 96b/13 müselmÀn: Ar. müslüman naòìf: Ar. zayıf m. 10a/14, 18a/08, 73b/12 n. 2a/04 m.+lar 74b/07, 86b/07 naúl: Ar. nakil, taĢıma; anlatma m.+lardan 65a/14 n. 14a/01, 16b/05, 73a/11, 73b/10 m.+laruñ 95b/07 274 nÀllan-: öldürülmek n.+i 56b/11 n.-duàı 84b/10 ne: ne, nasıl namÀz: Far. namaz n. 5a/03, 12a/04, 17a/14, 18a/07, 18b/11, 27a/08, 27b/08, 34a/03, 36b/04, n. 50b/09 37a/01, 47b/08, 52a/13, 52a/13, 52a/13, n.+ını 9b/03, 12a/08, 83b/08 52b/09, 53b/08, 54b/11, 56a/01, 56b/15, 58a/08, 58a/10, 60a/13, 60b/04, 60b/04, nÀme: Far. mektup; kitap 61b/04, 61b/12, 61b/12, 61b/12, 61b/12, n.+ler 29b/10, 34a/13, 38a/10, 62a/08, 62a/10, 62a/11, 63a/09, 73b/01, 54a/02 73b/01, 75a/11 nÀmünÀsip: Far.+Ar. uygun olmayan, n.+dür 27b/06, 62a/01, 71a/11, münasebetsiz 71a/12 n. 88b/15 n. itdi 73a/13, 73a/15 nÀr: Ar. ateĢ n. itmek 78a/05 n. 52a/14 n.+ler 73a/15 naãb: Ar. atama, tayin etme n.+yidi 5a/01, 5a/02, 12a/05, 18b/07 n. 64b/09 n.+yise 37b/14, 76b/04 naãìb: Ar. pay, hisse; Allah‟ın kısmet ettiği Ģey neèam: Ar. evet, pek güzel, hay hay; öyledir n. 9a/07, 54b/15, 64a/15, 65b/01, 72a/10, 72a/12, 96a/06 n. 18b/08 naôar: Ar. bakıĢ, ilgi gösterme neberd: Far. savaĢ krĢ. savaĢ n. 24b/03, 60a/13 n. 34b/11 nÀôır: Ar. bakan, nezaret eden nebì: Ar. peygamber; haberci n. 18a/05 n. 52a/13 naôìr: Ar. benzer nebtìz: Far. çok keskin kılıç ya da bıçak 275 n. 86a/07 n.+lar 96a/14, 96a/15 necÀset: Ar. pislik n.+ları 96b/09 n.+le 34a/02 n.+larını 96b/10 necÀt: Ar. kurtulma, kurtuluĢ nerìmÀn: Far. pehlivan n. 52b/12 n. 52b/03, 79b/01, 86a/10 neden: neden, nereden n.+dı 10b/11 n. 13a/13 nerre: Far. er, erkek krĢ. ner nedìm: Ar. padiĢahların ve yüksek n. 85b/15 rütbeli devlet ricalinin sohbet arkadaĢı nesl: Ar. kuĢak, nesil n. 27a/14 n. 3a/04 nefer: Far. kiĢi; asker n.+dendür 3b/05 n.+dür 3b/04 n.+i 10a/15 nefes: Ar. soluk n.+inden 2b/06, 3b/06, 3b/10, n. 24b/04 4a/09, 13b/04, 17a/03 n.+i 24b/05 n.+indendür 8b/09, 10a/15, 17a/04 nefìr: Ar. cemaat, topluluk n.+üñ 10a/09 n. 49a/07, 49b/13 n.+üñe 13a/01 nefs: Ar. ruh, can, hayat; kendi; iç; asıl nesne: cansız varlık, eĢya; hiçbir Ģey n. 27a/13, 36a/08, 75a/07 n. 18b/03, 27b/02, 60a/05, ner: Far. er, erkek krĢ. nerre 96a/06 n. 10b/10, 79a/13, 86a/02 n.+si 14b/12 n.+ler 9b/04, 86a/09 neĢr: Ar. yayma; kıyamette bütün nerdbÀn: Far. merdiven insanların dirilmesi 276 n.+i 61a/12 n. 7b/04, 21b/09, 22a/14, 23b/15, 24b/01, 36a/08, 68b/09, 71b/12, nevè: Ar. çeĢit, tür, sınıf, cins 87b/09 n.+a 40a/03 niçün: niçin nevÀóì: Ar. nahiyeler, bucaklar; yanlar, n. 22a/13, 22a/13, 22b/01, taraflar 22b/03, 28a/11, 36a/16 n.+sine 19a/02 nidügi: ne n.+siyle 18a/11 n.+n 26b/04 nevbet: Ar. nöbet, sıra nikÀó: Ar. nikâh n. 65a/08, 65a/08 n. 9a/15, 45a/05, 56b/14 neyle-: ne yapmak nièmet: Ar. iyilik; yiyecek; nimet n.-rsin 27b/10, 27b/13 n.+i 12a/13 n.-sün 63b/01 nire: nereye nıãf: Ar. yarı, yarım n.+den 13a/13, 62a/01, 62a/05, n. 71a/02 62a/11 nice: nasıl, çok, ne, ne zaman, kaç, n.+ye 62a/02, 62a/06, 62a/12, hangi, ne kadar krĢ. niçe 62b/02, 93b/10 n. 6b/12, 11a/09, 11a/10, 23b/14, niĢÀn: Far. iz, belirti, niĢan 28a/07, 28a/14, 28b/15, 48b/02, 52b/04, n. 17a/12, 17b/02 52b/04, 52b/05, 52b/05, 52b/06, 52b/06, 52b/07, 52b/07, 52b/13, 57b/14, 78a/05, n.+a 24b/04, 50a/03 82a/12, 82b/07, 91b/04 n.+ı 24b/14, 82b/03 n.+ye 66b/08 n.+ını 94a/09 niçe: nasıl, çok, ne, ne zaman, kaç, niĢÀngÀh: Far. niĢan tahtası, hedef yeri hangi, ne kadar krĢ. nice n. 92a/01 nitekim: nitekim 277 n. 71a/03, 72a/10 ocaú: yurt; soylu aile, hanedan nitelik: nitelik, keyfiyet, mahiyet o.+a (ocaàa) 9a/05 n.+ine (niteligine) 60b/06 o.+dan 9a/05 niyyet: Ar. niyet o.+um (ocaàum) 36b/07 n. 5a/14, 10a/06, 18a/14, 21b/03, o.+umı (ocaàumı) 36b/06 23b/03, 29a/14, 49a/02, 71a/09, 79a/14, od: ateĢ 86b/03, 93b/09, 96a/09 o. 80b/12, 83b/03, 90a/02 n.+e 93b/12 o.+a 19b/07, 21a/04, 21a/04, n.+ine 29b/06, 84a/01, 86b/03 27a/11, 34a/02, 38b/05, 38b/08, 90a/06, n.+le 71b/03 90b/09 nola: ne olur, ne çıkar; ĢaĢılır mı o.+la 82a/05 n. 58b/01 oàlÀn: evlat; erkek çocuk nÿr: Ar. ıĢık o. 93a/10 n. 10a/12 o.+dan 14b/12, 82a/13 n.+ı 50a/01 o.+ı 63a/09 n.+la 3a/01 o.+ın 95b/07 nuãret: Ar. Allah‟ın yardımı, üstünlük o.+lar 22b/11 n. 49b/14, 50a/06 o.+ları 22b/12, 84a/05 nÿĢ: Ar. içki, iĢret; tatlı, bal o.+larından 29b/15, 92a/07 n.+a 10b/05 o.+larını 8a/01, 24a/03, 54b/09, 85a/14, 86a/12, 88a/11 O oàlÀncuú: küçük çocuk o: o krĢ. ol o.+larını 87b/11 o. 25b/11 oàul: erkek evlat, yavru 278 o.+a (oàla) 18a/04 oú: ok o.+ı (oàlı) 4a/04, 4a/05, 4b/05, o. 61b/13, 65b/03 6a/04, 6a/13, 6b/03, 7a/03, 7a/08, 7a/11, o.+ı 24b/04, 50a/03 7b/15, 8a/13, 8b/12, 12a/03, 12b/14, 13b/07, 13b/10, 13b/10, 14a/04, 14b/09, o.+lar 30b/03, 31b/09 15a/13, 15b/09, 16a/09, 16a/13, 16b/07, o.+larınuñ 86a/08 16b/08, 16b/09, 18a/01, 18a/03, 21a/13, 21a/15, 21b/10, 22a/03, 23a/11, 25b/13, oúu-: çağırmak, davet etmek; söylemek; 26b/10, 35a/03, 38a/04, 39a/01, 39b/04, anmak; okumak 39b/13, 40a/05, 40b/03, 41a/06, 42a/07, 46b/07, 49a/10, 52b/14, 66b/07, 68b/04, o.-dılar 37a/07 69a/03, 69a/12, 81a/04, 81a/05, 83a/12, o.-duúların 28a/11 83a/13, 88a/14 o.-maduú 28a/10 o.+ıdur (oàlıdur) 3b/05, 35a/05 o.-mayan 28a/06 o.+ına (oàlına) 81a/12 o.-mıĢ 28a/02 o.+ını (oàlını) 37b/05, 39a/15, 87b/13, 88a/06 o.-mıĢlar 72a/02 o.+ıyam (oàlıyam) 42b/05, o.-mıĢlardur 28a/02, 28a/03, 92a/08 28a/11 o.+ıyla (oàlıyla) 12a/02, 16a/01, o.-mıĢlar mıdur 28a/05, 28a/09 38a/04, 81a/06 o.-yalum 37a/06 o.+ları 7a/02, 7a/05, 7b/05, o.-yup 61b/08 10a/14, 12b/13, 42b/06, 43a/06 oúun-: denilmek, söylenmek, ad o.+larına 7b/06 verilmek; çağrılmak; okunmak o.+larından 35b/14, 35b/15 o.-alıdan 3a/05 o.+larını 19b/12, 34b/02, 36b/14, o.-ur 41b/12 39a/11 ol: o krĢ. o o.+uñ (oàluñ) 12b/11, 12b/13 279 o. 3a/02, 3a/02, 3b/05, 3b/14, 58b/14, 59a/07, 59b/07, 59b/09, 60a/02, 4a/03, 4a/08, 4a/12, 4b/03, 4b/08, 60a/14, 60b/02, 60b/07, 60b/08, 60b/12, 4b/12, 5a/03, 5a/07, 5a/12, 5a/15, 5b/02, 60b/13, 61b/01, 61b/06, 62a/12, 62a/15, 5b/03, 6a/09, 7a/01, 7a/07, 7a/07, 7a/09, 62b/09, 62b/15, 62b/15, 63a/01, 63a/03, 7b/02, 7b/15, 8a/09, 8a/10, 8b/05, 63a/03, 63a/05, 63a/06, 63a/11, 63a/12, 9a/01, 9a/02, 9a/05, 9a/05, 9a/11, 9a/11, 63a/13, 63a/14, 63a/14, 63a/14, 63b/03, 10a/15, 11a/12, 11a/13, 11a/13, 11b/08, 64a/13, 64a/15, 64b/10, 65b/02, 65b/05, 11b/08, 11b/09, 12a/01, 12a/06, 12a/14, 66a/09, 66a/09, 66a/15, 67a/09, 67a/15, 12b/01, 12b/02, 12b/02, 12b/08, 12b/12, 68a/15, 69b/05, 69b/07, 69b/09, 69b/13, 12b/13, 12b/14, 13b/04, 13b/08, 13b/11, 69b/13, 69b/15, 70a/01, 70a/02, 70a/05, 14a/07, 14a/09, 14b/07, 14b/07, 14b/08, 70a/08, 70a/08, 70a/14, 70b/09, 71a/02, 14b/12, 14b/13, 15a/02, 15a/03, 15a/04, 71a/15, 71b/01, 71b/02, 73b/03, 73b/03, 15b/07, 15b/08, 16b/06, 16b/12, 16b/13, 77a/06, 77a/13, 78b/03, 79a/01, 79a/13, 16b/14, 16b/15, 17b/07, 17b/07, 17b/15, 79b/04, 79b/05, 79b/05, 79b/05, 82a/02, 18a/07, 18b/12, 19a/14, 19b/03, 19b/03, 82a/05, 82a/09, 82a/10, 82a/10, 82b/01, 19b/04, 19b/07, 19b/11, 19b/15, 20a/07, 83a/04, 83a/12, 84a/08, 84b/02, 84b/04, 20a/15, 20b/02, 20b/03, 20b/09, 20b/15, 84b/06, 85a/05, 85b/04, 85b/10, 85b/10, 21b/12, 21b/15, 22a/05, 22a/09, 22b/15, 86a/03, 86a/04, 86a/05, 86a/11, 86b/10, 23a/09, 23b/11, 23b/11, 24a/02, 24a/14, 86b/13, 87b/10, 88a/06, 89a/10, 89b/11, 24a/15, 24b/01, 24b/12, 24b/13, 25a/01, 90a/04, 90a/15, 90b/15, 91b/03, 91b/05, 25a/02, 25a/03, 25a/04, 25a/14, 25b/12, 91b/06, 91b/07, 91b/11, 91b/11, 91b/13, 26b/04, 26b/09, 27a/10, 27a/15, 28b/02, 91b/13, 91b/15, 92a/01, 92a/01, 92a/09, 29b/03, 30b/09, 32a/01, 32a/02, 32a/05, 93a/05, 93a/09, 93b/01, 93b/12, 94b/08, 33a/04, 33a/05, 33a/05, 33a/09, 34b/05, 94b/13, 95b/03, 95b/03, 95b/09, 95b/13, 35a/06, 35b/01, 37a/04, 37b/13, 38a/11, 95b/15, 96a/02, 96a/02, 96a/11, 96b/13, 38b/03, 39b/07, 39b/09, 39b/09, 39b/10, 96b/13, 96b/13, 96b/14 39b/12, 39b/13, 40a/01, 40b/10, 40b/10, ol-: olmak 40b/13, 40b/15, 41a/01, 41a/03, 41a/12, 41b/08, 42b/05, 42b/11, 42b/13, 43b/14, o. 10a/04 45a/07, 46a/11, 47b/07, 48b/13, 50a/12, o.-a 12b/11, 12b/11, 12b/12, 50b/04, 50b/05, 50b/05, 52b/01, 52b/07, 12b/12, 12b/13, 12b/14, 12b/14, 52b/03, 53a/14, 53b/09, 54a/12, 54a/13, 54b/03, 57a/05, 60b/09, 60b/10, 60b/12, 71b/02, 54b/12, 56a/04, 56a/14, 56b/11, 56b/12, 72a/14, 72a/14, 72b/01, 72b/04, 72b/04, 56b/13, 56b/14, 56b/15, 56b/15, 57a/15, 78b/04, 88b/16, 93a/15 57b/01, 57b/01, 57b/14, 58a/04, 58a/07, 280 o.-acaàın 91b/07 33a/10, 34b/10, 34b/11, 35a/02, 35a/13, 35b/07, 36b/03, 38a/09, 40b/08, 40b/09, o.-acaú 40a/09, 96a/06 41b/02, 41b/07, 42b/10, 44a/15, 44b/13, o.-alar 5a/11, 12b/15 46a/04, 46b/01, 49b/12, 51a/09, 51b/03, 51b/12, 52a/10, 53a/02, 56b/09, 56b/14, o.-alıdan 39b/02, 54b/14 57b/13, 59a/10, 59b/12, 61a/11, 63b/02, o.-an 2a/02, 2b/03, 6a/09, 7a/04, 63b/07, 63b/13, 64a/15, 65a/04, 65a/14, 13a/07, 13a/08, 13a/08, 13a/10, 17b/07, 67a/10, 67b/03, 68a/10, 69b/01, 70b/10, 31a/06, 31a/12, 31a/15, 32b/09, 51a/10, 71a/03, 71a/10, 72a/12, 75b/08, 78a/06, 54b/15, 55b/11, 57b/04, 57b/06, 59a/12, 79b/07, 79b/09, 80a/07, 80b/06, 81a/07, 60a/09, 60a/11, 74a/07, 75b/03, 75b/15, 82a/10, 82a/15, 82b/01, 87a/13, 88a/14, 75b/15, 79b/14, 80a/04, 82a/01, 82a/05, 88b/12, 88b/14, 89a/10, 89a/12, 89b/03, 82a/06, 82a/12, 82a/15, 82b/02, 84b/05, 89b/12, 90b/02, 90b/04, 90b/10, 92a/03, 87b/10, 87b/11, 89b/14, 90a/09, 90a/10, 92b/10, 93a/14, 95a/02, 95a/12 90b/14 o.-dılar 5a/05, 6b/11, 6b/13, o.-anca 71b/10, 91b/14 8a/03, 8a/05, 10b/05, 15b/03, 15b/04, 15b/09, 16b/14, 18a/08, 18a/09, 19b/12, o.-ancasın 95b/11 19b/14, 20a/06, 22a/07, 23b/12, 26a/12, o.-ancasını 71b/09 26b/14, 27a/05, 27a/06, 35b/02, 41a/15, 50b/14, 52a/14, 54b/13, 55b/07, 57b/01, o.-anı 85a/10 59a/08, 71a/07, 82a/05, 86b/12, 86b/12, 90b/06, 94b/15 o.-anuñ 22b/10 o.-duàı 30a/09, 47b/07, 65a/07, o.-avuz 80a/08, 85b/01 79a/14, 84b/06 o.-dı 5a/06, 5b/14, 6a/01, 6a/13, o.-duàında 16a/04 7a/03, 8a/03, 8a/04, 8a/11, 8b/13, 10a/14, 10b/03, 10b/09, 11b/01, 12a/01, o.-duàını 21b/09 14a/12, 14b/10, 14b/11, 15a/12, 15b/07, 16a/02, 17a/07, 17a/10, 17b/11, 17b/12, o.-duúda 9a/04, 69b/06, 81a/13 18a/05, 18a/12, 19b/15, 20b/02, 20b/08, o.-ınca 21a/08 22a/02, 22a/08, 22b/07, 23a/05, 23a/10, 23b/08, 23b/10, 24b/12, 25a/05, 25b/11, o.-ma 36a/16 26b/03, 26b/11, 26b/13, 27a/05, 27a/08, o.-madı 35a/12, 65b/01 29a/01, 29a/03, 30a/07, 31b/15, 33a/08, 281 o.-madılar 93a/07 o.-mıĢlar 40b/06 o.-maàa 42b/01 o.-mıĢlardı 69b/08 o.-maàın 5a/05, 5a/11, 9a/03, o.-sa 10b/14, 26b/06, 32b/05, 69b/07 36b/02, 40a/10, 57a/01, 63b/02, 78a/01, 86b/12 o.-maú 36b/01, 51a/08 o.-sun 3a/02, 11b/09, 11b/10, o.-masa 18b/09 12b/15, 13a/02, 14a/15, 17a/14, 17b/02, o.-masınadur 63b/03 50b/02, 50b/03, 51a/13, 88b/16, 90b/10, 92a/05, 92a/06, 95a/11 o.-maya 57a/05, 88a/01 o.-up 3a/04, 4b/02, 5a/05, 7b/01, o.-mayan 38b/03 9b/04, 11a/02, 11a/07, 11a/08, 12a/08, o.-mayısardur 63b/04 14b/02, 15a/07, 15a/10, 17b/08, 18b/02, 21b/07, 23a/14, 23b/13, 23b/14, 24a/01, o.-mayup 2b/13, 34b/12, 68a/03, 26a/11, 29a/09, 29a/13, 30a/15, 30b/04, 81b/05 30b/05, 30b/06, 30b/08, 31a/04, 31a/06, o.-maz 5b/11, 9a/06, 9a/07, 31b/12, 32a/07, 32b/01, 32b/01, 32b/05, 36b/01, 38a/06, 56a/12, 57b/07, 63a/08, 33b/06, 34a/09, 35a/01, 35b/07, 39b/01, 77b/11 40a/01, 42a/11, 44a/14, 45a/03, 45a/10, 45b/01, 45b/13, 45b/14, 46a/03, 46a/04, o.-mazdı 26b/05, 26b/08 46a/10, 46b/08, 47a/09, 47a/10, 47a/15, 47b/04, 48a/03, 48a/04, 48a/07, 48a/11, o.-mazıdı 56a/11, 57a/02 48b/04, 48b/08, 49a/04, 49b/08, 49b/09, o.-mazlar 85a/10 50a/07, 51a/01, 51a/03, 51a/04, 51a/09, 51a/11, 51b/08, 51b/09, 51b/13, 51b/14, o.-mıĢ 4a/12, 23b/08, 47b/07, 53a/01, 53a/08, 54a/07, 54a/08, 55a/12, 56a/02, 63a/08, 69a/11, 70b/05, 85b/10 55b/03, 56b/03, 59b/13, 59b/15, 61b/14, o.-mıĢdı 4b/11, 8b/11, 12a/13, 65a/06, 65a/11, 65a/15, 65b/04, 65b/05, 13a/12, 14a/04, 14b/09, 18a/02, 20b/11, 67a/06, 67b/14, 67b/15, 68a/03, 68b/08, 22a/11 69a/07, 69a/12, 69a/14, 69a/14, 69b/07, 70b/04, 70b/07, 70b/15, 71a/07, 72a/11, o.-mıĢdur 24b/07, 24b/14, 73a/02, 74a/02, 74a/02, 74a/13, 74a/13, 55a/09, 61a/12 74b/07, 75a/01, 75b/04, 75b/12, 75b/13, o.-mıĢken 91a/01, 96a/03 76a/06, 76b/07, 77a/06, 77a/14, 77a/15, 282 77b/01, 77b/01, 77b/03, 77b/04, 77b/07, o.-dı 19b/10, 22a/02, 38a/09, 78a/04, 78a/09, 78b/08, 79b/04, 79b/06, 39b/12, 53a/02, 53a/03, 54b/15, 55a/01, 79b/13, 79b/14, 80a/01, 80a/14, 80b/04, 55a/04, 64a/03, 64a/07, 68b/09, 69b/03, 80b/10, 80b/11, 80b/13, 80b/15, 81a/03, 89b/06, 95a/01 81a/05, 81b/08, 82a/02, 82a/03, 82a/09, o.-duàına 64a/12 82a/11, 82a/14, 82a/14, 82b/08, 82b/13, 83a/08, 83a/10, 83a/12, 83a/14, 83b/01, o.-duàından 20a/09 83b/04, 83b/04, 83b/05, 83b/09, 84a/12, o.-duúdan 22a/03 84a/14, 84b/01, 84b/03, 85a/02, 85a/13, 88b/13, 89b/08, 89b/10, 90a/03, 90a/04, o.-mayup 33a/15, 34a/08 91a/02, 91a/05, 91a/06, 91a/09, 91b/13, 92b/02, 92b/08, 92b/14, 94b/15, 96a/04, o.-mıĢdı 14a/01 96a/12, 96a/12 o.-mıĢdur 64a/01 o.-updur 9a/06 o.-up 15a/11, 15b/14, 39a/05, o.-up ùururken 23b/01 39a/14, 45b/03, 46b/11, 53a/11, 54a/09, 65a/09, 66b/12, 78b/09, 79a/01, 81b/03 o.-ur 5a/14, 12b/06, 15a/04, 28a/06, 28a/10, 28b/15, 57b/07, 72a/05, on: on sayısı 95a/12 o. 13b/13, 16a/06, 25b/08, o.-urdı 63b/11 25b/08, 26a/07, 29a/01, 29a/06, 29a/07, 29b/11, 29b/13, 29b/14, 30b/14, 53a/04, o.-urken 6b/14, 76b/03 54a/05, 55a/03, 67b/11, 67b/11, 68b/12, 68b/12, 68b/15, 69b/01, 70b/14, 70b/15, o.-urlar 35a/09, 85a/11, 96b/12 72a/01, 72a/02, 72a/09, 72b/12, 73b/15, o.-urlardı 33a/07 78a/08, 81a/15, 88a/10, 88b/10, 89a/04, 89a/12, 90a/12, 90b/08, 93b/06, 95a/06, o.-urmıĢ 35a/03, 61b/03, 62b/14 95a/06, 95a/07 o.-ursa 96a/06 o.+dan 52b/12 olıcı: olan, yapan o.+ında 79b/13 o.+lardur 2a/14, 2b/02 o.+uncı 95a/02 olun-: olmak; yapılmak; meydana ordu: ordu getirilmek, yaradılmak 283 o.+sına 69a/10 otuzar: otuzar o.+sında 69a/13 o. 63b/09 o.+sını 69a/10 ova: ova orta: orta o. 91a/06 o. 95a/05 Ö o.+sında 9b/09, 76a/15, 79a/06 ögren-: ülfet etmek; alıĢmak o.+ya 86a/02, 86b/10 ö.-eler 22b/14 otur-: oturmak; yer almak; geçmek; ögret-: alıĢtırmak ikamet etmek ö.-di 10a/02, 10a/03 o.-dı 6b/10, 20b/08, 22b/06, 23a/04, 24b/10, 33a/01, 34a/05, 42b/01, öksük: eksik krĢ. eksük 42b/04, 43a/10, 43a/11, 43b/06, 43b/13, ö. 2b/13 65b/12 öl-: ölmek o.-dılar 35b/11, 36a/03, 93b/01 ö.-di 34b/04, 73b/13 o.-mıĢ 23a/13 ö.-diler 52a/14 o.-up 34a/11, 43b/05, 48a/01, 51b/09, 77a/06, 96a/03 ö.-meklik 52b/10 o.-urdı 58a/03 ö.-üp 91a/11 o.-urken 7b/07 ölç-: ölçmek o.-urlardı 69b/08 ö.-dük 72a/01 o.-urmıĢ 93a/04 öldür-: öldürmek otuz: otuz sayısı ö.-eyin 85a/08 o. 29b/13, 45b/11, 49a/06, ö.-mediler 90a/15 52a/05, 62b/14, 70a/10, 73b/07, 76b/07, ö.-mek 17b/10, 81a/14 87a/02, 93b/08 ö.-mezlerdi 17b/09 284 ö.-üp 78b/12 öp-: öpmek ölü: ölü ö.-üp 51a/14 ö.+sini 37b/14, 38b/09 ört-: örtmek ölüm: ölüm ö.-miĢler 60a/07 ö. 52a/13 öt-: ötmek, ses çıkarmak èömr: Ar. ömür, hayat ö.-icek 63a/12 èö.+i 13a/04, 16a/08, 20b/06, öte: sonra; öbür taraf; baĢka; ileri; uzak 42a/07, 87a/01 ö. 18b/08, 19a/10, 58b/15 èö.+inde 13a/05 ö.+sin 61b/03 öñ: önce, evvel; ileri ötri: dolayı, sebebiyle ö.+e 84a/11 ö. 47b/07, 79a/14 ö.+i 5b/13, 61b/12 P ö.+in 89b/02 pÀdiĢÀh: Far. padiĢah krĢ. pÀõiĢÀh ö.+inde 3b/15, 5b/05, 5b/15, 10a/13, 50b/02 p. 3b/07, 3b/10, 4b/10, 8b/10, 11b/09, 12b/15, 14a/04, 14b/09, 17a/06, ö.+inden 69b/12 20b/07, 22b/03, 26b/07, 27a/08, 27b/07, 27b/10, 27b/12, 27b/14, 28a/13, 29a/15, ö.+ine 5b/06, 21b/11, 96a/05, 31a/11, 31a/13, 32b/11, 38a/09, 51b/13, 96a/07 55b/06, 56a/05, 59a/02, 59a/05, 75b/08, ö.+lerine 5b/07 79b/15, 81b/11, 84b/02, 85a/11, 88a/04, 88a/07, 88a/12, 89a/07, 90a/03, 90b/10, öñce: önce 90b/11, 92a/12, 94b/15 ö. 45b/08, 47a/02, 84a/11, p.+a 27a/12, 87b/14, 88a/07 96b/04, 96b/06 p.+dı 5a/08, 56a/06 öñdin: ilk önce; avans p.+dur 60b/03 ö. 4a/13, 4b/01, 20b/05, 53b/09, 96b/04, 96b/04 285 p.+ı 3a/07, 4a/08, 56a/04, p. 30a/03, 32a/01, 32a/03, 56a/12, 59a/04, 71a/05, 72a/03 45b/14, 67b/10, 72b/12, 72b/13, 89b/12, 90a/09, 93b/08 p.+ıydı 4b/08 pÀĢÀ: paĢa p.+la 87a/09 p. 16a/13, 16b/07, 18a/13, p.+lar 17b/07, 64a/13 18a/14, 18b/11, 19a/04, 19a/09, 20a/10, p.+ları 59b/07 20a/15, 20b/04, 37a/06, 40b/11, 42a/03, 42a/11, 42b/10, 42b/10, 46a/15, 47a/13, p.+ların 59a/04 49a/09, 51b/12, 53a/07, 67b/05, 70b/02, p.+larına 59a/09, 85a/02 70b/07, 70b/10, 76a/10, 83b/11, 84a/04, 89b/07, 92a/15 p.+laruñ 87a/08 p.+lar 28a/08, 35b/03, 43a/08, p.+umuz 29b/05, 81b/10, 48b/05, 53b/04 86a/15, 88b/16, 89a/13, 92a/06, 95a/10 p.+larla 86a/14 p.+umuzuñ 95a/11 p.+nuñ 18a/07 p.+uñ 27a/14, 27b/01, 27b/04 p.+sı 92b/01 p.+uñdur 22b/01 p.+ya 18a/01, 18a/05, 19a/04, pÀdiĢÀhÀn: Far. padiĢahlar 37a/03, 74b/04 p.+dur 79a/09, 87a/10 p.+yı 40b/02, 42b/12, 43a/03 pÀdiĢÀhlıú: Far.+T. padiĢahlık p.+yıdı 37a/03 p. 13a/01, 41a/09 p.+yıla 30a/05, 40b/06 panmuú: pamuk pÀĢÀlıú: paĢalık p. 82a/11 p. 23a/05 pÀpÀz: Yun. papaz pÀõiĢÀh: Far. padiĢah krĢ. pÀdiĢÀh p. 88a/13 p. 52a/10, 63b/02 pÀre: Far. parça p.+a 63a/15 286 p.+lar 33a/03 p. 49b/08, 54a/02 p.+ları 2a/02, 56a/01, 59b/04 perrì: Far. peri, cin pecene: kulübe, sığınılan gizli yer; tenha p.+ler 57a/09, 57b/02 ve korkunç bir yer; kayalık taĢlık yer p.+lere 57a/07 krĢ. peçene, beçene, bençene, pençene, bicene p.+leri 56a/13 p.+ler 85a/13 pes: Far. Ģimdi; bunun üzerine; sonra; iĢte; kafi peçene: kulübe, sığınılan gizli yer; tenha ve korkunç bir yer; kayalık taĢlık yer p. 32b/05, 96b/14 krĢ. beçene, pecene, bençene, pençene, peydÀ: Far. ortada, açıkta krĢ. peyõÀ bicene p. 29a/09 p. 85a/14 peyàÀmber: Far. peygamber p.+ler 84b/06 p.+e 56b/04 pelìd: Far. kirli; alçak, rezil p.+em 40a/04 p. 46a/12, 48a/05, 51a/06, 65a/12 p.+i 9b/15 p.+lerdür 85a/09 p.+üñ 29a/02, 72b/01, 85b/14, 92a/04 pençene: kulübe, sığınılan gizli yer; tenha ve korkunç bir yer; kayalık taĢlık peyàÀmberlik: Far.+T. peygamberlik yer krĢ. peçene, pecene, bençene, beçene, bicene p. 55b/14 p.+ler 84b/03 p.+in (peyàÀmberligin) 56a/09 pençĢenbih: Far. perĢembe günü peyk: Far. ulak p. 34b/07, 53a/04, 73a/09, p. 33b/11, 61b/08 76a/05, 80b/07, 82b/04, 83b/13, 83b/15, peyker: Far. yüz, çehre 89a/08, 92b/02, 94b/10, 96b/08 p. 54a/10 perÀkende: Far. dağınık; toptan olmayan 287 peykìvÀr: Far. ulak gibi, heberciye pür: Far. dolu, çok fazla; sahip benzer biçimde krĢ. peykvÀr p. Àdem 30b/15, 72a/08 p. 27b/06 p. ùolu 31a/02, 32b/04 peykvÀr: Far. ulak gibi, heberciye p. yaraú 72a/07 benzer biçimde krĢ. peykìvÀr p. yaraúlu 72b/13 p. 27b/04 R peymÀn: Far. yemin, ant p. 21a/12, 78b/15 rabb: Ar. Allah, Tanrı p.+la 6a/15, 15b/15, 25a/02 r. 71a/11 peyõÀ: Far. ortada, açıkta krĢ. peydÀ rabbÀnì: Ar. Tanrısal, ilahî p. 82a/14 r. 5b/11, 63a/07, 96a/04 pìr: Far. yaĢlı rÀh: Far. yol p. 13b/02 r. 52b/08 pìrlik: Far.+T. yaĢlılık rÀóat: Ar. rahat, tasasız p.+inde (pirliginde) 13a/06, r. 21a/08 13a/08 raómet: Ar. acıma, merhamet pÿlÀd: Far. polat, çelik r. 73b/04 p. 48a/11 r.+i 2b/10, 3a/01 puãu: birine saldırmak için hazırlıklı r.+ine 88b/05, 91b/12 bekleme durumu krĢ. buãu ramażÀn: Ar. kamer takviminin p.+da 91a/04 dokuzuncu ayı, oruç ayı p.+dan 31a/10 r. 29b/06, 70b/07, 76b/10, pÿt: tapınılan nesne, put 87a/01, 87a/12 p.+ı 58a/04, 58a/07 r.+da 83a/15 288 r.+uñ 66b/01, 75a/04, 90b/08, r. 83a/10 92b/02 refìú: Ar. arkadaĢ, yoldaĢ rÀst: Far. doğru; düz; sağ r. 52b/11 r. 29a/04, 31a/15, 46a/03, reéis: Ar. baĢkan 69a/12, 71a/09, 71b/02, 77a/01, 84a/08 r. 87b/07 r.+dur 48b/15 r.+iyle 30b/11 rÀvì: Ar. rivayet eden, anlatan rekèat: Ar. namazda bir kıyam, bir rükû r. 88a/08 ve iki secdeden oluĢan bölüm r.+ler 55b/13, 96b/01 r. 50b/09 r.+si 13a/15, 13b/05 reng-Àmìz: Far. renk renk, türlü renkli rebìèü'l-Àòir: Ar. Arabi ayların r. 55b/02 dördüncüsü rengìn: Far. renkli; hoĢ, güzel r. 79b/09, 88a/14, 89b/03 r. 57b/04 r.+üñ 75b/14 resm: Ar. resim; tören; usül; vergi rebìèü'l-evvel: Ar. Arabi ayların üçüncüsü r. 28b/01, 28b/03 r. 55a/01, 66b/12, 69b/01, r.+e 52a/10 80b/12 reze: Far. içerik, unsur; halka r.+de 88a/03 r. 65b/04 r.+üñ 64a/02, 66b/11, 70a/15, rıólet: Ar. göç; ölme 73a/09, 73b/15, 75b/11, 77b/03 r. 10b/08 receb: Ar. Arabi ayların yedincisi rızú: Ar. rızık, nimet r. 29a/15, 51b/03, 76a/05, 83b/15 r. 90b/10 refÀhiyyet: Ar. bolluk, rahatlık; bollukta riĢvet: Ar. rüĢvet geçiniĢ 289 r. 8a/02 sÀèat: Ar. saat, vakit, zaman r.+ler 8a/02 s. 9b/12, 62b/14, 63a/01, 63a/03, 63a/06, 63a/07, 63a/12, 63a/13, 63a/15, rivÀyet: Ar. nakletme, hikaye etme; 73a/10, 75a/06, 75a/06 söylenti s.+i 62b/15 r. 13b/05, 55b/13, 72a/12, 87b/15, 88a/08, 96b/01 ãabÀó: Ar. sabah krĢ. ãubó r.+de 87a/08 ã. 10a/04, 12a/08, 34b/07, 66b/01 r.+dür 61b/10 ãadaúa: Ar. sadaka rìze: Far. ufak parça, kırıntı ã.+lar 83a/03 r. 82a/11, 82a/11 ãÀdır: Ar. çıkan ruhbÀn: Ar. papazlar ã. 26b/06 r.+lardan 55b/04, 55b/09 ãaf: Ar. sıra, dizi r.+ları 32a/13 ã.+lar 34b/15 rÿy-ten: Far. tunç vücutlu, güçlü kuvvetli ãafÀ: Ar. saflık; gönül rahatlığı, gönlün Ģen olması r. 10b/15 ã.+sı 40a/10 rÿzgÀr: Far. zaman; devir; yel ãafer: Ar. Arabi ayların ikincisi r. 34b/11, 73b/08 ã. 76a/14, 80b/07, 82b/13, rüéyÀ: Ar. rüya, düĢ 83a/07 r. 12a/12 saà: sağlıklı, sağlam, iyi, esen krĢ. ãaà r.+yı 12a/11 s. 47b/01, 88b/16, 90b/10, S 92a/06, 95a/11 saèÀdet: Ar. mutluluk ãaà: sağlıklı, sağlam, iyi, esen krĢ. saà s.+le 76b/12, 83b/12 ã. 79a/12 290 ãaà: sol karĢıtı ã. 19a/01, 19a/08 ã. 49b/07 ã.+a 19a/03, 19a/10 ãaàır: kulakları duymayan ãal-: salmak ã. 31b/14 ã.-dılar 31a/14 saàlıú: sağlık ã.-mıĢ 91b/09 s. 93b/05 ã.-up 79b/02, 91a/08, 91a/08 s.+ında (saàlıàında) 95a/11 ãalavÀt: Ar. namazlar; Hz. Muhammet‟e saygı bildirmek için okunan dua s.+ıyladur (saàlıàıyladur) 90b/11 ã. 52b/12 ãÀóib: Ar. sahip ã.+dur 61b/06 ã. 12a/11, 56b/10, 96b/01 sÀlòÿrde: Far. pek ihtiyar, çok yaĢlı ãaórÀ: Ar. çöl, kır s. 13b/01 ã. 9b/07 ãamÀãÀm: Far. keskin kılıç saèìd: Ar. mutlu, uğurlu; ahiretini hazırlamıĢ ã.+la 79b/03 s. 73a/11 ãamed: Ar. hiçbir Ģeye muhtaç olmayan Allah; yüce ãÀèiúa: Ar. yıldırım krĢ. yıldırım ã.+dür 62b/05 ã. 29a/08, 32b/01, 80b/10, 81b/13, 82a/08 sÀm yeli: çölden esen sıcak rüzgar ã.+dan 82a/02 s. 30b/02, 31b/06 ã.+sı 32b/01, 82a/04, 82a/08 ãan: sanki, güya ãaúla-: saklamak ã. 10b/15, 84b/06 ã.-dılar 42a/14 ãan-: istemek, düĢünmek ãal: ilkel su taĢıtı ã.-ma 52a/12 291 sancaà: bayrak; mıntıka, bölge krĢ. saña: sana sancaú s. 13a/01, 13a/12, 17b/01, s. 85b/02 27b/01, 36a/04 s.+ı 77b/06, 96a/01, 96a/02 s.+dur 36b/07 s.+ını 10a/11 sarÀy: Far. saray, büyük konak s.+ıyla 11a/10, 16b/07, 39a/06, s. 57a/03, 57a/04, 57a/08 91b/03 s.+da 58a/04 sancaú: bayrak; mıntıka, bölge krĢ. sarmaĢ-: sıkıca sarılmak, dolaĢmak sancaà s.-u 94b/06 s. 11b/03, 41a/10, 53b/11, 86b/04 ãarp: çetin, güç, Ģiddetli, sert, keskin s.+ı 86b/01 ã. 24a/15, 24b/02, 72a/13, 84b/12, 84b/12, 85a/14, 86b/09, 93a/06, s.+ları 11a/14, 11b/01, 30b/11 95b/13 s.+larını 11a/08 ãarplıú: güçlük sancaú begi: sancak beyi; onbaĢı ã. 71b/06, 84b/02, 84b/07, s. 31a/07, 31a/07, 77a/07, 85a/05, 85a/13, 85b/04, 86b/09 77a/08, 77b/02, 89b/01, 90a/02, 91b/13, ã.+ıyla (sarplıàıyla) 72a/07 91b/14, 94b/08 sarrÀc: Ar. saraç s.+ydi 25a/09 s.+lar 94b/11 sanculan-: sancılanmak ãarãar: Ar. çok güçlü fırtına s.-sa 15a/02 ã. 82a/02 ãanç-: saplamak ãat-: satmak ã.-up 50b/11 ã.-dılar 68b/10 ãankim: sanki ãatu bÀzÀr: alıĢveriĢ ã. 31b/02, 82b/02 292 ã. 27a/01, 27a/03 67a/07, 67a/08, 67a/12, 67a/14, 67b/04, 67b/09, 70b/02, 74b/11, 81b/09, 84a/01, saùvet: Ar. güçlülük 84a/08 s.+le 48a/11 s.+den 14b/08 savaĢ: savaĢ krĢ. neberd s.+in 70b/05 s.+la 72a/15 segird-: koĢmak; akın etmek sayvÀn: Far. gölge yapan siper, Ģemsiye s.-diler 20a/04 s. 14b/06 s.-üp 39a/13, 89b/07 sebèa: Ar. yedi segirdim: akın, hücum; koĢma s. 61b/09 s. 70a/06 sebeb: Ar. sebep, neden sehel: az, azıcık, pek basit s. 5a/01, 61a/10, 93a/14 s. 91a/06, 95b/10 s.+den 5a/03, 35a/10, 79a/14 sek-: sekmek s.+dendür 8a/08 s.-mez 84b/08, 86a/03 s.+le 8a/02, 8a/05 sekiz: sekiz sayısı secde: Ar. namaz kılarken alnı, el s. 29a/07, 29b/11, 29b/14, ayalarını, dizleri ve ayak parmaklarını 29b/14, 61b/02, 61b/03, 89a/04 yere getirerek alınan durum s.+inci 29b/07, 59b/11, 62b/12, s.+den 50b/10 70a/06, 76a/14 s.+ye 50b/08 s.+inde 96b/08 seçil-: ayrılmak, serpilmek seksen: seksen sayısı s.-üp 9b/09 s. 3a/05, 19a/09, 30b/10, 45b/12 sefer: Ar. yolculuk; savaĢ; kez selÀmet: Ar. korku ve endiĢeden uzak s. 44a/03, 44a/10, 44a/12, olma; iyi netice 44b/02, 45a/01, 45b/07, 65b/11, 66b/14, s. 79a/12 293 selÀmetlıú: Ar.+T. eminlik, esenlik, 22a/02, 22a/07, 23a/11, 23a/12, 24a/02, salimlik 24a/09, 26a/01, 26a/13, 26b/01, 26b/12, 33a/01, 34a/05, 38a/10, 39b/02, 41b/12, s.+ıla (selÀmetlıàıla) 93b/05 41b/14, 42a/03, 42a/07, 43b/13, 44a/07, semÀè: Ar. iĢitme, duyma 44a/09, 44a/12, 44b/01, 44b/05, 44b/10, 44b/12, 45a/03, 45a/07, 45a/12, 45b/02, s. 14b/15 46a/05, 46b/01, 48a/04, 51b/04, 51b/11, ãemÀè: Ar. mevlevi derviĢlerinin 52a/04, 52a/08, 53a/12, 54a/01, 55a/06, yaptıkları ayin 61b/02, 64a/04, 64b/07, 64b/14, 65a/03, 65b/11, 65b/14, 66a/06, 66a/14, 66b/02, ã.+ı 40a/10 66b/03, 66b/13, 67a/04, 67a/07, 67a/11, semavÀt: Ar. gökler 67a/13, 67b/04, 67b/08, 68a/07, 68a/12, 68b/11, 68b/13, 69b/02, 70a/11, 70b/10, s. 61b/09 70b/13, 73a/08, 73a/09, 74b/10, 75a/14, 75b/08, 75b/10, 76a/13, 76b/11, 76b/11, semÀvì: Ar. gök ile ilgili; ilahî 79b/08, 79b/09, 80b/06, 81a/08, 81b/03, s. 81b/15, 82b/01 82b/14, 83b/09, 87a/02, 87a/13, 87a/13, 89a/02, 95a/12, 95a/13 s.+den 86a/06 s.+de 89b/06 sen: sen seng: Far. taĢ krĢ. ùaĢ s. 10a/08, 17a/12, 17a/14, 17b/01, 36a/07, 36a/09, 36a/09, 49b/14, s. 31b/07 50a/01, 52b/11, 58a/15, 58b/01 serçe: serçe kuĢu s.+den 27b/09, 36b/03, 36b/06, s. 30a/09 36b/08, 73b/09 seròoĢ: Far. sarhoĢ s.+i 36a/10, 62a/11 s. 11a/03, 23b/08, 26a/08 s.+üñ 10a/09, 12b/03, 12b/10, 12b/12, 13a/01, 14a/15, 71a/11 serkeĢlik: Far. dikkafalı, inatçı sene: Ar. yıl, sene krĢ. yıl s. 56a/12 s. 3a/05, 3a/06, 3b/11, 8a/09, s.+ler 85b/01 14a/05, 16a/02, 16a/08, 16a/10, 16a/14, 20a/09, 20b/03, 20b/06, 21a/15, 22a/01, server: Far. önder, lider, baĢ 294 s. 30a/02 ã. 57a/08 seĢenbih: Far. salı günü ãıàın-: sığınmak s. 51b/03, 55a/01, 55a/03, ã.-up 23b/03, 32b/07, 96a/07 64a/02, 72b/08, 75b/11, 75b/15, 89a/03 sıàınıcı: sığınan sev-: sevmek s.+lardur 2b/04 s.-düginden 56b/15 ãıàurın-: sığdırılmak, içine almak seyl: Ar. sel ã.-ımayup 40a/08 s.+den 89a/11 ãıla: Ar. yakınlarını ziyarete gitme seyr: Ar. seyir; yürüme; gezi; izleme özlemi s. 18a/14, 18a/15, 18b/01, ã. 61b/06 94a/01 ãın-: kırılmak; parçalanmak; zayıf seyyid: Ar. Hz. Hasan‟ın soyundan düĢmek; mağlup olmak; kaybolmak gelen; efendi; ağa; baĢkan ã.-dı 20a/06, 29a/04, 39a/01, s.+leri 87a/11 91a/12 seyyidì: Ar. “ey benim efendim” hitabı ã.-up 15a/07, 23b/12 s. 49b/13 ãınur: sınır, hudut ãı-: kırmak; bozmak; mağlup etmek; ã. 8a/04, 83a/10 aĢağı görmek; harap etmek ã.+ında 79a/12 ã.-dı 37b/09 ã.+ından 71b/04 ã.-dılar 40b/09 siliódÀr: Ar.+Far. silahları muhafaza ã.-yup 25b/15, 46a/02, 68b/07, eden memur 85b/04, 85b/05 s.+dan 29b/15 sıcaú: sıcak s.+lar 88b/13 s. 86b/08 s.+lardan 92a/13 ãıfat: Ar. özellik, vasıf 295 s.+ları 84a/05 ãoñ: son siñek: sinek ã. 10b/04 s. 71a/06 ã.+ı 63b/03, 93a/15 siñir: sinir ã.+ını 88b/15 s.+ini 37b/11 ãoñra: sonra siñirle-: hareket edemez hale koymak ã. 7a/05, 7b/06, 7b/10, 15b/14, için vurup ayak sinirini kesmek 16a/03, 16a/08, 16b/05, 17b/05, 17b/12, 18a/01, 18a/11, 18a/12, 20a/04, 20a/08, s.-yüp 50a/12 20a/09, 20b/06, 20b/08, 21a/01, 21a/09, sipÀhì: Far. tımar sahibi süvari askeri 22a/03, 22b/14, 23a/01, 24a/07, 24a/09, 25a/15, 25b/03, 26a/01, 26b/10, 31b/03, s. 29b/15, 84a/05 33a/04, 33a/10, 33b/14, 34a/04, 34a/06, siz: siz 38a/02, 39a/08, 39a/14, 41b/11, 41b/13, 42a/01, 42a/14, 44a/03, 44a/07, 44a/12, s.+i 19a/07 44b/01, 44b/05, 45a/09, 45a/15, 46b/10, s.+ler 58a/08, 58a/10, 59a/11 47a/06, 47b/09, 48b/04, 51b/05, 53a/11, 53b/09, 55a/04, 55a/10, 55a/11, 55a/12, s.+üñ 9b/15, 19a/05 55a/15, 58a/01, 59a/03, 64a/04, 64b/05, 64b/07, 65a/06, 66b/09, 67a/05, 68b/02, ãoóbet: Ar. konuĢma, sohbet 68b/10, 70a/05, 71a/07, 72a/06, 73b/14, ã. 26b/04, 35b/12 74b/01, 78b/13, 79b/11, 86b/01, 86b/02, 87b/07, 91a/11, 91b/13, 92b/15, 95b/08 ã.+i 26b/05 ãor-: sormak ã.+ine 27b/05 ã. 73a/13 ãol: sağın karĢıtı ã.-ar 36a/14 ã. 49b/07 ã.-arsañuz 32a/08 ãomaúì: Ar. gayet sert, parlak ve değerli bir taĢ ã.-dı 33b/09, 62a/05 ã. 57b/06 ãovuú: soğuk 296 ã. 70b/04 s. 27a/12, 27a/14, 52b/09 ã.+dan 89a/11, 92b/11 s.+e 52b/13 ãoyúa: soyuntu, sırttan çıkarılan elbise, s.+i 7a/12, 17b/03, 22b/02, elbise 41b/07, 57a/01 ã.+lardan 85b/10 s.+ine 74a/05 ã.+ları 85b/11 s.+le 77a/13 ãoyúala-: ganimet olarak almak ãu: su ã.-yup 85b/05 ã. 69b/13, 69b/13, 69b/15, 75b/15, 90b/06 ãoyúalu: elbiseli ã.+da 89a/11 ã. 85b/04 ã.+lar 12b/06 söyle-: söylemek ã.+lardan 12b/07 s.-düñ 36a/11 ã.+ları 70a/01, 70a/05 s.-mege 27a/12 ã.+yı 69b/15 s.-miĢlerdür 2a/06, 85a/07 ã.+yıla 71a/06 s.-ye 27a/14 ã.+yına 33b/12 s.-yenler 62b/09 ã.+yını 5b/08, 38b/06, 43a/14 söylen-: söylenmek ã.+yıyla 80a/10 s.-üp 87a/15 suéÀl: Ar. soru söyün-: sönmek, parlaklığı gitmek s. 13a/12, 33a/01, 41b/07, s. 36b/07 55b/09 söyündür-: söndürmek s.+üm 36a/04 s.-meyesin 36b/06 subaĢı: zabit, komutan söz: söz s. 38a/15 297 s.+ları 54a/04, 96a/11 s. 3a/08, 3a/08, 3a/09, 3a/09, 3a/10, 4b/01, 4b/08, 7a/07, 7a/08, 7a/12, ãubaĢılıú: zabitlik, komutanlık krĢ. 7a/14, 8b/08, 11a/11, 11a/12, 11a/15, subaĢılıú 11b/02, 11b/07, 11b/11, 11b/14, 11b/14, ã. 7b/05, 7b/05 12a/15, 13b/02, 13b/09, 13b/09, 13b/11, 13b/14, 13b/15, 14a/03, 14a/04, 14a/05, subaĢılıú: zabitlik, komutanlık krĢ. 14a/11, 14a/13, 14a/15, 14b/03, 14b/08, ãubaĢılıú 14b/09, 23a/06, 24a/06, 24b/02, 24b/08, s.+lar 7b/07 25b/03, 26a/01, 26a/05, 26a/13, 26b/01, 26b/02, 26b/03, 26b/11, 27a/06, 28b/10, ãubó: Ar. sabah krĢ. ãabÀó 29a/02, 33a/08, 33b/06, 34a/12, 34b/02, ã. 9b/02, 9b/03, 12a/08, 96b/05, 34b/06, 35a/15, 35b/04, 37a/02, 37a/03, 96b/15 37a/05, 37a/14, 37b/01, 37b/01, 37b/03, 37b/06, 37b/07, 37b/08, 37b/09, 37b/13, ãubó-ı ãÀdıú: tan yerinin ağarması 38a/02, 38a/08, 38a/10, 38a/12, 38b/10, 39a/05, 39a/08, 39a/11, 39b/03, 39b/04, ã.+da 81b/13 40b/02, 40b/03, 40b/07, 40b/12, 41a/04, ãÿfì: Ar. mutasavvıf, sofu 41b/02, 41b/02, 41b/04, 41b/12, 41b/13, 42a/01, 42a/04, 42a/04, 42a/06, 42a/09, ã.+ler 40b/05, 41a/14 42a/10, 42a/13, 42a/15, 42b/03, 42b/10, ã.+leri 40b/10, 41a/08 43a/04, 43a/08, 43a/08, 43a/09, 43a/14, 43b/02, 43b/05, 43b/06, 43b/08, 43b/09, ãulb: Ar. döl, soy 43b/12, 43b/13, 43b/15, 44a/02, 44a/04, ã. 2b/05, 26b/14 44a/07, 44a/10, 44b/01, 44b/05, 44b/10, 44b/13, 45a/01, 45a/03, 45a/12, 45a/14, ãuló: Ar. barıĢ 45b/04, 45b/13, 46a/05, 46b/04, 46b/05, ã. 15a/11, 15b/14, 26a/14, 46b/07, 46b/11, 46b/12, 46b/13, 46b/14, 33a/15, 34a/08, 39a/02, 39a/04, 39a/14, 47a/09, 47a/10, 47a/12, 47b/02, 47b/04, 45a/15, 46b/11, 47b/14, 53a/11, 78b/15, 47b/05, 47b/09, 47b/14, 48a/02, 48b/03, 83a/09 48b/06, 48b/13, 48b/14, 49a/10, 49a/10, 49b/01, 49b/05, 49b/06, 49b/10, 49b/11, ã.+a 93a/07 50a/07, 50a/08, 50a/15, 50b/04, 50b/07, 50b/14, 51a/13, 51a/14, 51b/04, 51b/06, ã.+la 78b/12 51b/06, 51b/09, 51b/13, 52a/04, 52a/08, sulùÀn: Ar. hükümdar; sevgili 52a/08, 52a/09, 52b/14, 52b/14, 53a/03, 298 53a/03, 53a/05, 53a/13, 53a/15, 54a/01, 27b/13, 28a/02, 28a/06, 28a/10, 28a/12, 54b/04, 55a/02, 55a/14, 55a/14, 55b/12, 28a/14 64a/06, 64a/10, 64a/15, 64b/03, 64b/04, s.+uma 11a/14 65a/09, 65a/15, 65b/06, 65b/12, 65b/14, 66a/06, 66a/14, 66b/02, 66b/03, 66b/13, s.+umdan 27b/07 67a/06, 67a/08, 67a/13, 67b/04, 67b/09, s.+umuñ 50b/01 67b/09, 68a/01, 68a/04, 68a/09, 68a/13, 68b/04, 68b/04, 68b/08, 68b/11, 69a/03, s.+uñ 42a/06, 42a/07, 42a/14, 69a/03, 69a/08, 69b/03, 69b/04, 70a/11, 50b/02 70a/14, 70b/10, 70b/13, 72a/10, 72a/11, 72b/02, 73a/08, 73b/05, 73b/07, 73b/07, ãun-: el uzatmak 73b/09, 73b/15, 74a/01, 74a/04, 74a/08, ã.-up 10b/07, 88b/03 74a/10, 74a/11, 74a/14, 74a/15, 74a/15, 74b/01, 74b/02, 74b/09, 74b/10, 74b/12, ãundur-: uzatmak; verdirmek 74b/14, 74b/14, 74b/15, 75a/01, 75a/03, ã.-dı 9a/07 75a/11, 75a/15, 75b/04, 75b/07, 75b/13, 76b/01, 76b/05, 76b/12, 77a/03, 77a/07, sÿr: Ar. Ģehrin etrafına çekilen yüksek 77b/02, 77b/04, 77b/10, 78a/06, 78a/13, duvar 79a/04, 79a/05, 79a/08, 79b/10, 80b/14, s.+ında 77b/07 81a/09, 81b/01, 81b/01, 81b/02, 82b/03, 82b/09, 82b/14, 83a/06, 83a/15, 83b/05, sÿre: Ar. Kuran‟ın ayrıldığı 114 83b/11, 85a/12, 85b/02, 85b/07, 86a/13, bölümün her biri 87a/14, 90a/14, 92a/04, 92a/11, 95a/14, s. 10a/03 95b/15, 96a/08 ãÿret: Ar. yüz; biçim; tarz; çare s.+a 74a/13, 86a/14 ã. 12a/09, 85a/06, 94a/04 s.+dan 11b/05 ã.+de 60b/14 s.+ı 11b/07, 33b/03, 33b/03, 83b/06 ã.+inde 40b/14, 85b/11, 86b/07, 94a/08, 94a/15 s.+ına 7a/10, 74b/02, 81a/06 ã.+ine 94a/05 s.+la 74a/12 ãuvar-: sulamak, su vermek s.+um 7a/11, 11a/12, 18b/10, 24b/10, 24b/12, 26a/03, 27b/08, 27b/11, ã.-urlar 12b/07 299 sübóÀne: Ar. “Allah‟ı her türlü s. 9b/04, 9b/08, 10a/04, 10b/14, eksikliklerden tenzih ederim” 10b/15, 12a/08, 79b/01, 86a/10 anlamında süz-: süzgeçten geçirmek; gözden s. 62a/13 geçirmek; niĢan almak sünnet: Ar. erkek çocukta, erkeklik s.-üp 86b/15 organının ucundaki derinin çepeçevre ġ kesilmesi s. 24a/04, 65b/13 ĢaèbÀn: Ar. Arabi ayların sekizincisi süñü: süngü, kargı, mızrak Ģ. 29b/03, 79b/11, 81b/04, 81b/12, 82b/04, 90b/02, 90b/06, 92a/03 s.+sini 91a/07 ĢÀd: Far. sevinçli sür-: yürümek, ilerlemek; izlemek, devam etmek; geçirmek, yaĢamak; Ģ. 11b/01, 24a/01 uzaklaĢtırmak; katmak ĢÀh: Far. padiĢah; Ġran Ģahı s.-di 27b/04, 39b/07 Ģ. 3a/11, 5a/01, 5a/07, 5a/12, s.-diler 18b/12, 40a/11, 40a/12, 5b/10, 5b/12, 5b/13, 5b/14, 8a/12, 40a/13, 63b/15, 63b/15 52b/13, 58a/15, 73a/13 s.-eler 22b/13 Ģ.+uñ 8a/13 süregit-: süregitmek, süreklilik bildiren Ģaúı-: ĢimĢek ve yıldırım gibi çakmak, tasvirî fiil parlamak s.-üñ (süregidüñ) 47a/06 Ģ.-yup 29a/09, 81b/14, 82a/09 sürç-: sürçmek, sendelemek ĢÀkird: Far. öğrenci; çırak s.-di 50a/11 Ģ.+lerinden 60b/01 sürici: karıĢtıran, katan, ilave eden; ĢarÀb: Ar. Ģarap ilerleyen Ģ. 26b/05 s.+lerdür 2b/02 Ģarú: Ar. Doğu dünyası; doğu süvÀr: Far. binmiĢ, binen Ģ. 3b/05, 57a/11 300 Ģ.+a 2b/04 Ģ. 21b/14, 58b/01, 58b/03, 59a/10, 63b/13 Ģ.+dan 2b/04 Ģ.+den 45b/07, 70a/02, 70a/08 Ģeb: Far. gece krĢ. dün, gice, leyl Ģ.+dür 70a/03 Ģ. 11a/02 Ģ.+e 70a/02 ĢebÀb: Ar. gençlik Ģ.+i 6a/10, 21a/13, 33b/12, Ģ. 52b/09 63b/03 Ģebòÿn: Far. gece baskını Ģ.+idür 70a/02 Ģ. 68b/06 Ģ.+ine 83b/03 ĢefÀèat: Ar. af için aracılık etme Ģ.+ini 3b/13 Ģ.+i 2b/11, 3a/02 Ģ.+ler 6a/09, 63b/15 Ģeh: Far. Ģah, padiĢah Ģ.+leri 82b/07 Ģ. 52a/10 Ģ.+ümüz 95a/11 Ģ.+lere 52b/03 Ģ.+üñ 54b/08, 63a/01, 64a/13, ĢehÀdet: Ar. tanıklık; Ģehitlik 70a/06, 73b/11 Ģ. 9b/14, 10a/02, 10a/13, 71b/15, Ģek: Ar. Ģüphe, tereddüt 79b/06, 96b/03, 96b/06 Ģ. 62b/09 Ģehìd: Ar. Ģehit Ģekl: Ar. Ģekil; tür; resim Ģ. 5b/14, 6a/01, 8a/11, 20b/02, Ģ. 60a/06 30b/04, 43a/03, 46a/03, 49b/09, 55a/13, 55a/14, 65a/06, 70a/15, 73a/11, 73b/14, Ģeklì: Ar. Ģekle dayanan, biçimsel 75a/09, 79b/05, 86b/10, 86b/12, 87a/01, Ģ. 10a/05 91b/07, 91b/11 Ģenbih: Far. cumartesi; gün Ģehìdlik: Ar.+T. Ģehitlik Ģ. 63a/06, 73b/15, 80b/02, Ģ. 86b/11 95a/04, 95a/13 Ģehr: Far. Ģehir, kent 301 Ģer: Ar. kötülük Ģ. 15a/04 Ģ.+inden (Ģerrinden) 71a/02 ĢikÀr: Far. av; av hayvanı Ģerèì: Ar. Ģeriatla ilgili, Ģeriata uyan Ģ. 9b/06 Ģ. 28b/01 ĢikÀyet: Ar. sızlanma, Ģikayet Ģerìèat: Ar. doğru yol; Allah‟ın emri; Ģ. 28b/07 Ġslam‟ın kuralları Ģikest: Far. kırık; yenilgi; kırma; kırılma Ģ. 2a/13, 2a/13, 2b/12 Ģ. 15a/07, 46a/04, 46b/01, Ģevket: Ar. ululuk 47a/09, 67a/05, 70b/06, 74a/13, 75a/01, 77b/04, 78a/04, 80a/14 Ģ. 9a/10, 16a/06, 17a/11 Ģimdi: Ģimdi Ģ.+in 56a/09 Ģ. 5b/15, 8a/06, 10a/14, 16b/11, Ģ.+le 84a/06 17a/03, 24b/14, 24b/14, 28a/05, 57b/05, ĢevvÀl: Ar. Arabi ayların onuncusu 58b/01, 62b/01, 85b/03, 85b/12 Ģ. 29a/06, 75a/05, 79a/05, Ģ.+den 14a/14, 17a/10, 62b/01 79a/06, 83b/02, 88b/10, 92b/14, 93b/07 Ģ.+ki 14b/06, 21a/06, 24b/07, Ģeyò: Ar. yaĢlı, ihtiyar; tarikat Ģeyhi 42b/15, 57a/14, 58a/15, 95b/14 Ģ. 7a/10, 7a/14, 9a/11, 9a/12, ĢimĢek: ĢimĢek krĢ. berú 10b/02, 12a/10, 12a/10, 12b/03, 12b/09, Ģ.+ler 29a/08 13a/04, 13b/10, 13b/12, 14b/13, 39b/15, 40a/01, 41a/12, 41b/09 Ģìr: Far. aslan Ģ.+e 12b/02, 12b/02 Ģ. 9b/04, 10b/10, 32b/15, 50a/14, 79a/13, 86a/09 Ģ.+le 41b/06 Ģ.+lerümüz 85b/15 Ģ.+lerden 54a/07 Ģol: Ģu, o ĢeyùÀn: Ar. Ģeytan, iblis krĢ. albız Ģ. 3b/11, 8b/07, 10b/13, 61b/13, Ģ. 40a/07, 84b/09 65a/13, 79a/09, 84b/15, 87a/02 ĢifÀ: Ar. Ģifa, iyileĢme 302 Ģöyle: öyle, onun gibi, olduğu gibi t. 9a/12, 14b/03, 15a/04, 15a/06, 24b/11, 32b/05, 49b/13, 50a/03, 50a/06, Ģ. 15b/03, 18b/08, 34b/09, 53a/12, 55a/08, 55b/14, 60b/03, 60b/06, 36a/07, 55b/13, 55b/13, 56b/15, 63a/07, 60b/13, 62a/03, 62a/11, 62a/13, 62a/15, 69b/04, 77b/14, 82b/01, 87b/15, 88a/01, 69a/12, 72a/13, 72b/03, 82a/06, 88b/15, 93a/15, 96b/01 88b/16, 92a/03 Ģu: Ģu t.+dan 62b/03, 62b/07 Ģ. 60b/03 t.+nuñ 2b/10, 3a/01, 50a/10, Ģ.+nuñ 54b/12, 72a/13, 84b/04, 61a/10, 63a/08, 85b/13, 86b/11 85a/08 t.+ya 49a/01, 64a/11, 71a/10 ĢühedÀ: Ar. Ģehitler taèalluú: Ar. asılı olma; ilgisi bulunma; Ģ. 75a/10, 91b/11 sevme; ait olma Ģükr: Ar. Ģükür, teĢekkür t. 17b/01, 17b/06 Ģ. 13a/03, 24a/01 tÀbiè: Ar. birine uyan, bağlı kalan, boyun eğen, birinin emri altında Ģ.+ler 10b/01, 11b/02, 49a/02, bulunan 50b/07, 64a/12 t. 6b/11 Ģürb: Ar. içme taèbìr: Ar. anlatma; anlamı olan söz; Ģ.+de 75a/08 deyim; rüya yorma T t. 9a/12 tÀ: Far. kadar, dek, değin t.+i 12b/10 t. 2b/08, 2b/09, 3a/06, 10a/10, t.+ini 12b/09, 13a/03 17b/10, 26b/03, 26b/08, 29b/12, 52b/10, 58b/04, 58b/05, 58b/05, 58b/06, 58b/15, tÀcdÀr: Far. taçlı, taç giyen; hükümdar 66b/07, 71a/07, 90b/09 t. 34b/12 taèÀlÀ: Ar. “yüksek olsun!” anlamında, ùaà: dağ Allah adıyla birlikte kullanılan bir sözcük ù. 15a/15, 86a/04, 86a/06 303 ù.+a 86a/02 taómìnen: Ar. tahminle, aĢağı yukarı ù.+lar 12b/06, 84b/03, 85a/14, t. 82a/13 86b/14 taòt: Ar. saltanat koltuğu, saltanat ù.+lardur 84b/07 makamı ù.+ları 84b/04 t. 4a/10, 6b/10, 41a/09 ù.+larındadur 6a/10 t.+a 16a/09, 20b/07, 38a/09, 42a/04, 42a/07, 51b/07, 51b/10, 52a/08, ù.+larından 84b/12 52b/15, 53a/04, 53a/14, 74a/01, 83a/14 ù.+laruñ 84b/06 t.+ı 70a/01 ù.+uñ 12b/06 t.+ına 70b/10 ùÀàì: Ar. azgın, isyan eden t.+ında 42b/01, 43b/12, 58a/02, ù.+leri 2b/03 74a/04 ùaàıl-: dağılmak t.+ını 48a/02 ù.-an 50b/13 ùÀéife: Ar. zümre, tayfa, kavim krĢ. ùÀyife ù.-dılar 6a/02, 35a/11, 35a/15, 41b/01 ù. 59a/15, 60b/06, 60b/07, 61a/02, 71a/02 ù.-maàa 51a/02 ù.+den 25b/12, 63b/15 ù.-mıĢken 89a/15 ù.+dür 58b/14, 85a/08 ù.-up 46a/10, 49b/08, 49b/11, 90b/13 ù.+ler 6b/13 ùaàıt-: dağıtmak ù.+lerüñ 59b/07 ù.-duàı 46a/12 ù.+si 3b/07, 6a/11, 11a/05, 72a/06, 86b/08 ù.-up (taàıdup) 47a/06, 89b/11 ù.+sinden 55b/08, 59b/04, taóayyür: Ar. hayranlık 86b/02 t. 96a/03 ù.+yidi 3b/08 304 ùÀéire: Ar. daire, çember; sınır içi krĢ. t. 3b/15, 10b/09, 17a/06, 22a/01, ùÀyire, dÀéire 38a/02, 41b/12, 41b/15, 44b/06, 51b/14, 53b/06, 56b/09, 57b/13, 60b/09, 60b/12, ù.+sine 20a/04, 53b/14 63b/07, 63b/07, 63b/13, 67a/01, 67a/03, ù.+sini 15a/02 67a/08, 68a/07, 69b/06, 75b/04, 75b/11, 87a/01, 91a/12, 92b/13, 92b/14, 93b/04, ùÀúat: Ar. dayanma gücü 95a/04 ù. 80a/01 tamÀmet: Ar. tamamen, büsbütün taúdìr: Ar. değerlendirme; beğenme; t. 38a/08, 59b/11 Allah‟ın isteği tañrı: tanrı t. 63a/09 t. 22a/15, 22b/03, 22b/04, t.+de 12a/04, 40a/09, 63b/01, 22b/05, 24a/14, 24b/03 75a/10, 78a/01 ùap-: itaat etmek, boyun eğmek taúvÀ: Ar. haramdan kaçınma ù.-dılar 35b/08, 94b/13 t.+yı 27a/01 ùapdur-: tabi kılmak tala-: yağma etmek ù.-dı 6b/14, 7a/01 t.-yup 71b/05 ùar: dar tÀlÀn: Far. talan, yağma ù. 30a/12, 69a/05 t. 44a/05, 44b/04, 51a/12, 54b/08, 68b/02, 69a/10, 70a/07, 73b/11, tÀr mÀr: Far. darmadağınık, periĢan 76b/09, 82b/08, 86b/13, 89b/05 t. 56b/02 ùalàalıú: karıĢıklık, kargaĢalık ùaraf: Ar. yön; ülke; yer; muhatap iki ù.+ından (talàalıàından) 14b/14 kiĢiden her biri ùÀlib: Ar. istekli ù. 32a/10, 84a/14, 84a/14, 84b/01, 84b/01, 84b/03, 84b/03 ù. 86b/03 ù.+a 6a/02, 12a/02, 16b/01, tamÀm: Ar. tam, bütün; sona erme 29b/10, 35a/11, 35a/14, 35a/15, 35b/01, 305 35b/04, 39b/12, 41a/09, 42a/12, 48b/03, ù.+ında 3b/05, 15a/15, 41a/02, 78b/13, 89a/15, 93b/14, 93b/15, 95b/03 48b/10, 65b/11 ù.+da 5b/03, 23a/08, 23a/09, ù.+ından 4b/02, 9a/06, 9b/07, 28b/04, 40a/04, 44a/14, 44b/07, 45b/01, 11b/11, 30a/11, 54b/06, 68a/02, 71a/12, 69b/07, 83a/12, 83b/02, 92a/01 72a/13, 79a/06, 83a/02, 89b/09, 90a/01, 95b/01, 96a/04 ù.+dan 4b/05, 8b/12, 11a/03, 11a/05, 14a/11, 14a/13, 14b/02, 15a/10, ù.+ını 2b/01, 65a/05, 67b/15, 15b/04, 16a/15, 18a/09, 20a/05, 21a/04, 70a/13 21b/02, 23b/01, 23b/04, 23b/07, 28b/07, ù.+uñ 34b/15, 59a/09 29a/13, 30a/12, 30a/13, 31a/05, 31a/11, 31b/03, 31b/12, 32a/07, 32b/06, 32b/13, taraĢ: yağma 32b/14, 34a/12, 34b/10, 37a/01, 37b/02, t. 90b/13, 91a/05 38a/02, 38a/11, 38a/12, 40b/01, 40b/12, 41a/04, 41a/05, 46b/03, 46b/15, 47b/03, t.+dayiken 46a/14 47b/05, 48b/03, 49b/03, 49b/04, 49b/05, 51a/02, 53b/11, 54a/15, 65b/06, 68b/02, tarò: Ar. düzenleme, tertip; vergi koyma 69a/04, 70b/01, 72b/15, 73a/03, 74a/04, t.+ı 28b/04 74b/05, 74b/08, 77a/07, 77b/01, 78a/03, 78a/13, 78a/14, 78b/09, 80b/01, 81a/03, tÀrìó: Ar. tarih 82b/06, 82b/09, 83a/09, 83a/12, 83a/14, t. 52a/07, 55b/12, 60a/13, 86a/15, 86b/13, 89a/14, 89b/01, 89b/10, 64a/01, 68a/08, 69a/15 90a/07, 94a/05, 94a/13, 94b/07, 95a/15, 95b/05, 95b/06 t.+de 3b/11 ù.+ı 5b/02, 22a/05, 24b/11, t.+in 64a/08 32b/06 t.+inde 55a/09 ù.+ıdur 57a/11 t.+ini 53b/07, 72a/02, 73b/06 ù.+ın 32b/05, 73a/01 t.+inüñ 64a/03 ù.+ına 8b/07, 22a/04, 23a/07, t.+leri 60a/12, 64a/10 24a/13, 25a/15, 29b/01, 29b/09, 32a/01, 41a/05, 49b/13, 75a/15, 82b/05, 82b/15, t.+lerin 60b/02 84a/10, 89b/07 ùarìú: Ar. yol; yöntem; meslek; tarikat 306 ù.+ına 17a/09 ùavlunbÀz: Ar.+Far. davul, kös krĢ. ùÀvlumbÀz ùaru: darı ù. 11a/04 ù. 30a/10 tavuú: tavuk ùas: tas, kase, kap t. 84b/10 ù.+lar 25a/03 ùayan-: dayanmak ù.+ları 25a/03 ù.-dı 24b/09 ùaĢ: taĢ krĢ. seng ùÀyife: Ar. zümre, tayfa, kavim krĢ. ù. 15a/01 ùÀéife ù.+ını 59b/10, 62b/11 ù.+ler 85a/02 ù.+lara 86a/06 ù.+si 4a/06, 5b/09 ùaĢ: dıĢ ùÀyire: Ar. daire, çember; sınır içi krĢ. ù.+ı 72a/07 ùÀéire, dÀéire ùaĢ-: dıĢarı çıkmak, taĢmak ù.+sini 75b/03 ù.-up 90b/04 tażarruè: Ar. yalvarıp yakarma ùaĢàun: taĢkın t.+lar 50b/09 ù.+dı 21b/12 taèôìm: Ar. saygı gösterme, hürmet etme, ululama ùaĢra: dıĢ, dıĢarı, dıĢına t.+le 35b/10 ù. 2b/03, 15b/02 tebdìl: Ar. değiĢtirme, kılık değiĢtirme ù.+da 90a/10 t. 94a/05 ù.+dan 65a/10 tedbìr: Ar. tedbir, çare, önlem ùÀvlumbÀz: Ar.+Far. davul, kös krĢ. ùavlunbÀz t. 31a/10, 31a/13, 37a/04, 42a/11, 43a/07, 63a/09, 69a/02, 96a/14 ù. 23b/06 t.+i 80a/11, 84a/08 307 t.+inde 28b/05 t.+ine 15b/13, 37a/09 tefekkür: Ar. düĢünme t.+ini 18a/12, 18a/12, 66b/08 t. 18b/03 t.+iyle 15a/11 tefrìúa: Ar. ayrılma, ayrılık t.+le 37a/13, 37a/14 t. 5a/04, 5a/11, 9a/03 tekye niĢìn: Far. tekkede oturan, derviĢ teftìĢ: Ar. teftiĢ, denetim t. 54a/07 t. 59a/01, 71a/14 telbìs: Ar. hile yapma, aldatma; kurnaz t. it 71a/13 t. 84b/08 tekbìr: Ar. Allah‟ın yüceliğini belirtmek telúìn: Ar. bir duygu veya düĢünceyi için söylenen “Allahü ekber” sözü söz ve öğretme ile bir kimsenin belleğine yerleĢtirme t. 20a/03, 23b/04, 30a/08, 31b/13, 32b/08, 94b/02, 96a/13 t. 10a/02 tekebbürlik: Ar.+T. kibir, gurur temÀĢÀ: Far. seyretme, bakma t.+inden (tekebbürliginden) t. 18b/01, 55b/03, 72b/10 56a/07 t.+sını 83a/01 tekerlen-: yuvarlanarak düĢmek temÀĢÀlıú: Far.+T. gezilecek, t.-di 20b/01, 78a/02 seyredilecek yer tekür: Bizanslıların müstakil valilerine t. 57a/14 ve Anadolu‟nun bazı Hristiyan t.+a (temÀĢÀlıàa) 18a/15 beylerine verilen unvan t.+ı (temÀĢÀlıàı) 18b/01, 57a/15 t. 20a/06 temmuz: yılın yedinci ayı t.+i 15a/08, 15a/08, 15a/08, 15a/09, 15b/15, 20a/04, 21a/02, 21a/09, t. 95a/05 21a/11, 21a/13, 21b/05, 21b/07, 21b/13, temåìl: Ar. benzetme; özümseme 22a/15, 37a/15, 54b/02, 85b/07 t. 61b/05 t.+inden 27b/11 308 tenk: eĢ, benzer, eĢ değer olmak tetebbuèan: Ar. inceleyerek, araĢtırarak t. 52a/11 t. 67b/04 tenk: içi dolu çuval, hayvana karĢılıklı tevÀbiè: Ar. bir kimsenin hizmetinde yükletilen yükün her biri bulunanlar; düĢünce bakımından birine bağlı olanlar; bir merkeze bağlı olan t.+den 54b/10 yerler teraúúì: Ar. ilerleme, geliĢme t.+le 64b/14, 65a/03 t.+dedür 40a/07 t.+yile 17b/13 terk: Ar. bırakma, vazgeçme, ayrılma tevÀrìó: Ar. tarihler t. 17a/07, 48a/02, 51b/05 t. 2a/06, 3a/04, 55b/05, 55b/07 t.+ini 86a/01 t.+leri 13a/12, 13b/15 terslik: çöplük, gübrelik tevÀtür: Ar. yaygın söylenti t. 19a/12 t.+ile 2a/07 t.+den 19a/14 t.+le 55b/11 tertìb: Ar. düzen; dizme; hazırlama teveccüh: Ar. yönelme, dönme, ilgi t. 22b/11 gösterme tertìbì: Ar. tertipçi; düzenleyici t. 82b/05 t.+ler 40a/03 tevekkül: Ar. iĢi Allah‟a bırakıp kadere razı olma teĢrìn: Ar. eskiden yılın onuncu ve on birinci aylarına verilen ortak ad t. 23b/02 t. 80b/03 ùırman-: tırmanmak teĢvìĢ: Ar. karıĢtırma, karmakarıĢık ù.-up 86a/02 etme tìà: Far. kılıç krĢ. úılıç t. 59a/01 t. 79b/03 t.+de 24b/10 tìmÀr: Far. bakım; tımar 309 t. 16b/13, 16b/13, 17a/01, ù.-u 94b/06 34a/08, 40b/11, 41a/14, 41a/15, 54a/04 ù.-up 40a/15 tìz: Far. çabuk, tez, acele, hızlı ùoldur-: doldurmak t. 8a/01, 8a/01, 27a/13, 36a/08 ù.-dı 26b/10, 34a/03, 39b/09 tìzlik: Far.+T. çabukluk, hız ù.-dılar 20a/03 t.+inden (tizliginden) 34b/13 ù.-up 30a/09 ùoàrı: doğru krĢ. ùoàru ùolu: dolu, tam, bütün ù. 12a/09, 12b/01 ù. 30b/15, 52a/13, 72b/14 ùoàru: doğru krĢ. ùoàrı ùon: elbise, giyecek, don ù. 19a/11, 20b/14, 21b/11, ù.+ın 85b/04 34a/10, 48b/11, 49b/01, 84a/12 ùoñuz: domuz ù.+sın 36a/05 ù. 31b/02 ùoúun-: dokunmak ùop: geniĢ çaplı büyük silah, top krĢ. top ù.-up 23b/11 ù. 30a/14, 31a/15, 31b/08, ùoúuz: dokuz sayısı 32b/03, 48a/09, 78a/10 ù. 3a/06, 16a/06 ù.+ı 65a/13 ù.+ında 51b/03, 69b/02, 73b/15 ù.+la 32a/03, 72b/07 ùol-: dolmak ù.+lar 30a/13, 30b/03, 31a/15, ù.-a 10a/09 48a/09, 49b/03, 53b/14, 54a/10, 67b/14, 68a/02, 70a/12 ù.-dı 20a/03, 61a/02, 61a/03 ù.+lara 30a/15 ùolandur-: dolandırmak, dolaĢtırmak ù.+ları, 54a/12, 54a/13, 54a/14 ù.-urlar 15a/03 ù.+larla 44b/15, 65a/04 ùolaĢ-: dolaĢmak top: geniĢ çaplı büyük silah, top krĢ. ùop 310 t.+ları 54a/11 ùÿfÀn: Ar. Hz. Nuh zamanında yoldan çıkmıĢları cezalandımak için yağdırılan ùoplu: topu bulunan ve bütün dünyayı kaplayan su ù. 72b/13 ù. 82a/03 ùopraú: toprak tuà: bayrak, sancak krĢ. èalem ù.+a (ùopraàa) 50b/08 t. 11b/03 ùopùolu: dopdolu t.+ıyla 11a/10, 91b/03 ù. 52a/12, 72a/08 tuòfe: Ar. hediye, armağan ùorlaú: çıplak t.+lerinden 88a/06 ù. 40b/14 ùuman: duman, sis ùovıca: gönüllü asker krĢ. ùovuca ù. 30a/15 ù.+lar 41a/15 ùur-: durmak, kalmak ùovuca: gönüllü asker krĢ. ùovıca ù.-a 52b/02 ù.+lar 47a/08 ù.-an 19b/03 ù.+ları 69b/11 ù.-dı 18b/02, 27b/02, 39a/12 ùoy-: doymak ù.-madın 19b/09 ù.-madı 73a/15 ù.-mıĢlardı 30a/01 ùoyum: doyum; ganimet ù.-up 5b/03, 5b/07, 12a/08, ù. 11a/08, 15a/10, 23b/14, 25b/05, 39a/09, 49b/05, 67a/10, 74a/01, 26a/12, 39a/14, 44a/06, 45a/11, 89b/08, 74a/04, 74a/12, 76a/09, 85a/15, 91a/03, 91a/09, 94b/15 91a/04, 93a/07 toz: toz ù.-ur 37a/11, 52b/04, 60a/08 t. 9b/07, 9b/07 ùuĢ: taraf, cihet ù. 35a/12, 35a/12 ù.+ında 86b/14 311 ùut-: tutmak krĢ. dut- uç: uç; son; baĢ; tepe ù.-mıĢ 4b/03 u. 22a/07, 23a/03, 25a/08, 45b/10, 49a/13 ù.-mıĢlardur 85a/05 u.+ından (ucından) 71a/06 ùuy-: duymak uç-: uçmak ù.-dı 38b/07 u.-maz 84b/08 ù.-dılar 93a/04 uàra-: yanından geçmek; rast gelmek; ù.-up 31a/08, 81b/01, 93b/14, bir olayla ve durumla karĢılaĢmak 95b/09 u.-dı 5b/10, 5b/12, 39b/05 ùuyÿr: Ar. kuĢlar u.-dılar 5b/09 ù. 61a/07 u.-yup 44a/15, 82b/13 tüfek: tüfek uàraĢ: savaĢ, kavga, mücadele t. 32b/03 u. 51b/03 t.+i (tüfegi) 31b/08 uàraĢ-: savaĢmak, çarpıĢmak; t.+ler 30a/13, 30b/03, 49b/03, çabalamak 70a/12, 78a/10 u.-dılar 15b/06, 33b/06, 37b/09, t.+lere 30b/01 38b/15 t.+leri 54a/11 uàur: kut; devlet; yol; zaman tüfeklü: tüfek sahibi u.+dan 63a/14 t. 72b/13 u.+ından 11b/13 tümen: on bin askerden oluĢan askerî uàurlayın: hırsız gibi; sessizce birlik u. 45a/08 t. 34a/09 èuhde: Ar. sorumluluk; vazife t.+i 34a/09 èu.+ye 52b/01 U 312 èuúalÀ: Ar. akıl sahipleri èulÿfeci: Ar.+T. imparatorluk döneminde bir tür atlı asker sınıfına èu. 61a/15 verilen ad èu.+ları 60a/15 èu.+leri 84a/05 èuúbÀ: Ar. ahiret èulÿfesüz: Ar.+T. maaĢ almayan èu.+da 73b/03 yeniçerilere verilen ad; ulufe almayan èuúde: Ar. düğüm; üzüntü; sorun èu. 86b/04 èu.+ye 52b/01 ulula-: ulu saymak, yüceltmek, saygı göstermek, ağırlamak ulaĢ-: ulaĢmak; dahil olmak u.-dılar 26b/09 u.-up 91b/12 um-: ummak, ümit etmek èulemÀ: Ar. bilginler u.-ardı 35b/14 èu. 79b/14 unut-: unutmak èu.+lar 26b/06, 26b/06 u.-mayalar 3a/03 ulu: ulu, çok büyük, yüce ur-: vurmak; saldırmak; yerleĢtirmek; u. 6a/03, 6a/13, 7a/03, 9b/02, tahkim etmek; düzenlemek; bildirmek 9b/12, 11a/09, 11a/10, 17b/13, 30b/07, 30b/15, 32a/03, 41b/05, 52a/12, 56a/05, u.-alar 62b/14, 63a/01, 63a/03, 56a/06, 60b/03, 61b/11, 69b/15, 70a/02, 90a/06 79b/12, 83b/02, 84a/01, 86a/15, 92b/06, u.-dı 10a/13, 34a/02, 38b/05, 94a/02, 96b/11 38b/08 u.+lar 10b/01, 10b/03 u.-dılar 21a/04, 53b/11, 59b/10 u.+larını 19b/02 u.-maàa 59a/08, 89a/15, 90b/13 èulÿfe: Ar. sipahilere, yeniçerilere u.-up 29a/10, 29a/12, 76a/01, verilen maaĢ 81b/15, 86a/01, 90a/02, 92a/11 èu. 38a/05 u.-ur 52b/04 èurÿc: Ar. yükselme, yukarı çıkma 313 èu. 61b/08 ü: Far. ve krĢ. ve uruà: nesil, kuĢak, soy ü. 19b/11, 21a/12, 24b/11, 26a/12, 47b/14, 52a/14, 52b/06, 52b/08, u.+ından 3b/06, 14a/08 56a/10, 56a/14, 57b/02, 58a/05, 61a/06, usùurlÀb: Ar. gök cisimlerinin 83a/09 yüksekliğini ölçmekte kullanılan alet üç: üç sayısı u.+la 63a/05 ü. 8a/13, 8b/12, 11a/02, 11a/03, uy-: hareketleri bakımından birine bağlı 11a/05, 15a/03, 22b/14, 23b/04, 23b/04, olmak 29a/09, 29a/10, 30b/10, 32a/03, 37b/15, 40b/06, 48a/08, 51a/15, 52a/06, 53b/12, u.-an 40b/10 53b/13, 54b/14, 63b/08, 69b/11, 72b/12, u.-dı 40b/14, 41a/13 73b/07, 76a/09, 76b/01, 76b/15, 81a/10, 87a/10, 92a/14, 92a/14, 92b/15, 93a/06, u.-up 74a/05 94b/11, 95b/05 uyan-: uyanmak ü.+ünci 30b/14, 68a/06, 70a/15, u.-duú 9a/05 73a/09, 95a/06 u.-dum 10a/12, 12b/08 üleĢdür-: paylaĢtırmak uyanugel-: süreklilik bildiren tasvirî fiil ü.-di 17b/14, 35b/14 u.-di 12a/07 ü.-diler 7b/06, 16b/13, 17a/01, 40b/11 uydur-: bir Ģeyin baĢka bir Ģeye uygun hale gelmesini sağlamak; benzetmek ü.-dügi 41a/14 u.-up 34a/15 ümmet: Ar. ümmet, bir peygambere bağlı olanlar uyúu: uyku ü. 50a/02 u.+dan 12b/08, 23b/09 ün: ses, seda uzun: uzun ü.+iyle 20a/02, 30a/08, 31b/13 u.+ı 61b/12 üre-: üremek; çoğalmak; doğmak; Ü yetiĢmek 314 ü.-di 7a/05 ü.+nde 10b/14, 15b/13, 26a/08, 35b/11, 47a/05, 49b/02, 54b/07, 60a/11, ürk-: ürkmek, korkmak 63a/02, 69b/13, 70b/03, 72b/10, 75b/03, ü.-diler 71b/06 81b/02, 94a/07 ürkündi: aĢırı korku, yoğun tedirginlik ü.+nden 24b/05, 26a/06, 48a/15, 65b/04, 70b/02, 78b/01 ü.+si 23b/10 ü.+ndeyiken 74b/05 üsküf: baĢlık; ucu püsküllü yeniçeri börkü ü.+ne 2a/08, 3a/02, 5a/05, 9b/06, 11b/14, 15a/01, 15a/03, 15a/12, 15b/04, ü. 25a/04, 86b/06 21a/12, 22b/05, 22b/11, 24b/03, 25a/10, ü.+lerle 85b/05 26a/04, 28b/09, 28b/10, 30a/09, 30b/02, 31a/11, 31b/07, 33a/11, 34a/10, 38b/13, üst: üst 40b/07, 41a/05, 46a/02, 46a/13, 46b/09, ü.+inden 65b/02 48a/14, 49b/01, 49b/05, 49b/06, 50a/07, 51a/03, 51a/11, 54a/09, 54a/14, 61b/02, üstün: üstün 66a/07, 67a/05, 67b/12, 67b/14, 68b/06, 69a/04, 70a/12, 72b/10, 74a/11, 76b/08, ü. 72b/04 79a/09, 79a/15, 79b/02, 80a/13, 80a/15, üĢ-: bir yerde toplanmak; üĢüĢmek 81a/01, 82a/01, 82a/09, 90a/08, 91a/07, 91a/09, 91a/15 ü.-diler 51a/06 ü.+neyidi 32b/03 ü.-dügi 30a/10, 30a/11 ü.+ni 60a/07 ü.-er 51a/05 üzre: üstte, üzerinde, üstünde ü.-üp 31b/02, 54a/13, 54b/06, 89b/10 ü. 73b/08 üzeri: üstü, üzerinde, en yüksek konum V ü.+lerinden 2b/13 vaúf: Ar. vakıf; adama ü.+lerine 30a/07, 77a/16, v. 41b/15 77b/13, 86a/11 vÀúıèa: Ar. olay; gerçek; rüya; savaĢ 315 v. 12a/06, 71a/12 v.+inde 47a/12, 73a/10, 83b/03, 96b/05, 96b/15 v.+dan 12a/06 v.+iydi 19a/14, 28b/11 v.+lar 95a/12 vaútÀ: Ar. olduğu vakit v.+ya 44a/15, 82b/12 v. 58b/08, 59a/15 v.+yı 10b/01 vaútühÀ: Ar. onun vakti vÀúiè: Ar. olan, meydana gelen, gerçekleĢmiĢ olan v. 57b/09 v. 16a/02, 22a/02, 29a/13, var: var 33a/07, 46a/04, 46b/01, 47a/09, 55a/09, v. 52a/12, 60a/06, 60a/10, 59a/10, 67a/05, 69b/01, 70b/07, 74a/13, 60a/12, 60b/15, 61a/01, 61b/12, 61b/12, 75a/01, 76a/06, 77b/04, 78a/04, 79b/07, 61b/13, 69b/13, 70a/02, 77b/16, 84a/01, 80a/14, 80b/04, 80b/06, 80b/10, 81a/07, 84b/04 82a/03, 82b/08, 83b/04, 87a/13, 88b/12, 89b/03, 90b/02, 92a/03, 95a/02 v.+dı 3b/07, 3b/09, 6a/03, 6a/04, 11b/12, 12a/10, 12b/01, 13a/15, 14b/13, vaút: Ar. vakit, zaman 15b/01, 16b/12, 18a/07, 18b/04, 19a/12, v. 4a/08, 4a/12, 4b/08, 4b/12, 19b/07, 19b/14, 20a/13, 20b/15, 22a/09, 5a/03, 5a/07, 7a/07, 7a/09, 8a/09, 8a/10, 24a/13, 24b/06, 25a/13, 26b/06, 27a/15, 8b/08, 9a/01, 9a/02, 9b/06, 21b/12, 37b/11, 38a/07, 39b/14, 40a/09, 40b/01, 27a/14, 31a/04, 36a/14, 37a/04, 38a/11, 40b/05, 40b/13, 43b/14, 56a/04, 56a/04, 39b/13, 52b/15, 64a/15, 64b/10, 65a/05, 56b/10, 58a/11, 60b/02, 94a/14, 94b/05, 65a/07, 66a/09, 69b/09, 80b/09, 86b/01, 94b/12 86b/05, 94a/04, 94b/02 v.+dur 4b/04, 4b/13, 5b/06, v.+de 71a/08 6a/09, 6b/11, 7b/06, 8a/06, 8b/12, 10a/04, 10a/15, 13b/08, 16b/11, 17a/03, v.+den 22b/15, 33a/09, 62a/15 17a/04, 17a/07, 18b/12, 18b/13, 21a/06, v.+e 26b/04 22a/12, 24b/07, 24b/14, 35a/08, 35b/13, 36a/05, 36b/03, 38a/06, 52a/12, 55a/08, v.+i 70b/04, 81b/09 57a/14, 57a/15, 57b/06, 57b/08, 59b/03, v.+in 9b/02 60a/15, 61a/07, 61a/09, 62a/01, 69b/15, 316 71a/13, 85a/02, 87a/08, 87a/09, 87b/05, v.-ınca 2b/08, 58b/06, 58b/07, 91b/06, 95b/02 58b/10, 58b/15 v.+mıdur 9b/10, 19a/06 v.-mayup 78b/02 v.+mıĢ 13b/06, 13b/07, 90a/07, v.-maz 52b/01 91b/02, 95b/13 v.-mazdan 96b/03 v.+sa 27a/08, 34a/03, 47b/08, v.-mazlardı 26b/07 56a/02, 78b/14 v.-mıĢ 96b/11 var-: varmak, ulaĢmak, yetiĢmek v.-mıĢlar 33a/06, 96b/14 v. 10a/05, 10a/09 v.-uñ 25a/07 v.-a 43a/04 v.-up 4a/01, 5a/07, 7b/01, v.-dı 6b/04, 7a/09, 7b/08, 7b/11, 11a/01, 14b/01, 14b/01, 19b/07, 22b/02, 7b/15, 11a/12, 12a/04, 16a/08, 18a/15, 23a/09, 24a/07, 24a/11, 24b/15, 25a/08, 18b/02, 20b/02, 22b/06, 23a/01, 24b/05, 25a/15, 25b/02, 25b/10, 27b/03, 28b/14, 25a/10, 25a/11, 28a/15, 33b/03, 33b/07, 30b/13, 32a/05, 35b/05, 37b/08, 39a/13, 33b/14, 33b/14, 35a/04, 35b/10, 37b/02, 39b/04, 40a/14, 41a/02, 45a/12, 46a/09, 38b/13, 38b/14, 40a/14, 41a/05, 42a/02, 47a/04, 47a/06, 47b/11, 48a/01, 48b/05, 42b/03, 42b/07, 42b/09, 43b/03, 44a/04, 50b/09, 51a/11, 51b/07, 55a/05, 55a/05, 52a/03, 56a/14, 56b/01, 64b/05, 65a/03, 57a/15, 66b/05, 67a/14, 67b/02, 67b/06, 65b/15, 66a/07, 66a/14, 68a/10, 75a/10, 67b/12, 68a/14, 68b/04, 68b/06, 69a/10, 92b/05, 92b/06, 92b/08, 92b/09 69b/12, 70b/01, 70b/03, 70b/11, 72b/09, v.-dılar 5a/08, 7a/04, 7b/03, 73a/05, 74a/03, 74a/11, 74a/15, 74a/15, 21a/01, 22b/04, 22b/11, 23a/07, 24a/13, 74b/02, 74b/12, 75a/02, 76a/02, 76a/04, 25a/12, 33a/09, 33a/12, 37a/10, 37a/12, 76b/08, 76b/15, 77a/09, 77b/07, 78a/11, 40b/04, 42b/06, 92b/12, 93a/01 78a/15, 78b/02, 79a/12, 79b/12, 79b/15, 81a/01, 81b/07, 83a/01, 83a/04, 83a/07, v.-duúda 61b/10, 64b/12 84a/11, 84a/12, 86a/08, 86b/09, 87a/09, v.-duñuz 18b/06 87b/08, 88b/05, 89b/07, 89b/11, 90a/08, 90a/09, 93a/09, 95b/09, 96b/09 v.-ımayup 47a/08 v.-urın 62b/02 varlık: var olma durumu 317 v.+ıdur (varlıàıdur) 70a/03 16b/03, 16b/05, 16b/10, 16b/15, 17a/05, 17a/05, 17a/05, 17b/01, 17b/08, 17b/09, varùa: Ar. uçurum; bataklık; mecazi 17b/13, 17b/14, 18a/02, 18a/04, 18a/06, anlamda yıkıma neden olabilecek 18a/06, 18a/09, 18a/10, 18a/10, 19b/12, tehlikeli durum 19b/15, 20a/10, 20a/10, 20a/13, 20a/14, v.+sına 33a/07 20b/09, 20b/11, 21a/14, 21b/01, 21b/10, 22a/04, 22a/05, 22a/09, 22b/08, 22b/08, v.+ya 36a/07, 36a/09 22b/13, 23a/08, 23a/12, 23b/15, 24a/03, vaãiyyet: Ar. vasiyet 24a/04, 24a/04, 24a/05, 24a/05, 24a/07, 24a/07, 24a/08, 24a/08, 24a/08, 24a/08, v. 16a/10, 42a/08 24a/09, 24a/09, 24a/10, 24a/11, 24b/05, vaùan: Ar. vatan, yurt 25a/06, 25a/08, 25a/09, 25a/10, 25a/11, 25a/11, 25a/12, 25a/13, 25a/15, 25b/02, v. 4b/03, 76a/08, 85a/04 25b/03, 25b/04, 25b/07, 25b/08, 25b/09, 25b/09, 25b/11, 25b/11, 25b/12, 25b/13, ve: Far. ve krĢ. ü 26a/01, 26a/15, 26b/04, 26b/05, 26b/08, v. 2a/02, 2b/06, 2b/09, 2b/10, 26b/09, 26b/14, 26b/15, 27a/03, 28b/01, 2b/10, 2b/11, 2b/11, 2b/12, 2b/12, 29a/05, 29a/05, 29a/11, 29a/11, 29a/13, 3b/13, 3b/13, 3b/14, 4a/05, 4a/07, 29b/02, 29b/05, 29b/09, 29b/11, 29b/12, 4b/06, 4b/12, 4b/15, 5a/02, 5a/02, 29b/13, 29b/14, 29b/14, 29b/15, 29b/15, 5a/02, 5a/03, 5a/10, 5a/11, 5a/14, 6a/10, 30a/01, 30a/03, 30a/04, 30b/10, 30b/13, 6a/10, 6a/11, 6a/14, 6a/14, 6b/05, 6b/05, 30b/15, 31a/01, 31a/01, 31a/02, 31a/03, 6b/06, 6b/06, 6b/07, 6b/07, 6b/08, 31a/07, 31b/05, 31b/08, 31b/08, 32a/02, 6b/08, 6b/09, 6b/09, 6b/10, 6b/11, 32a/15, 32b/14, 32b/15, 32b/15, 32b/15, 6b/11, 6b/13, 6b/15, 7a/04, 8a/07, 33a/10, 33a/10, 33a/10, 33a/11, 33b/04, 8a/07, 8a/07, 8b/03, 8b/04, 8b/12, 33b/04, 33b/08, 33b/11, 33b/11, 33b/13, 8b/13, 8b/14, 9a/06, 10a/03, 10a/03, 33b/14, 34a/01, 34a/03, 34a/05, 34a/14, 10a/06, 10a/09, 10a/15, 10b/05, 10b/10, 34a/14, 34a/15, 34a/15, 34a/15, 34a/15, 10b/11, 10b/14, 11b/01, 11b/03, 11b/03, 34b/02, 34b/02, 34b/02, 34b/03, 34b/08, 11b/04, 11b/04, 11b/12, 12a/13, 12b/07, 35a/06, 35a/07, 35a/07, 35a/11, 35b/02, 12b/07, 12b/07, 12b/11, 13a/01, 13a/06, 35b/05, 35b/06, 36b/16, 36b/16, 38a/04, 13a/08, 13b/03, 13b/03, 13b/04, 13b/04, 38a/08, 38b/11, 38b/12, 38b/12, 39a/01, 13b/10, 13b/15, 14b/06, 14b/11, 14b/12, 39a/03, 39a/03, 39a/03, 39a/04, 39a/04, 14b/14, 15a/06, 15a/14, 15b/03, 15b/12, 39a/04, 39a/07, 39a/10, 39a/15, 39b/01, 16a/15, 16a/15, 16b/02, 16b/02, 16b/02, 39b/08, 39b/11, 39b/15, 40a/03, 40b/02, 318 41a/13, 41a/14, 41a/14, 41b/13, 41b/15, 57a/07, 57a/07, 57a/09, 57a/09, 57a/09, 42a/03, 42a/03, 42a/08, 42a/11, 42a/11, 57a/10, 57a/10, 57a/10, 57b/01, 58a/01, 42b/02, 42b/02, 42b/02, 42b/02, 43a/01, 58a/01, 58b/03, 58b/03, 58b/04, 58b/05, 43a/05, 43a/05, 43a/06, 43a/06, 43a/06, 58b/05, 58b/05, 58b/06, 58b/07, 58b/07, 43a/08, 43b/01, 43b/13, 44a/07, 44a/08, 58b/08, 58b/08, 58b/08, 58b/08, 58b/08, 44a/08, 44a/09, 44a/09, 44a/10, 44a/12, 58b/09, 58b/09, 58b/09, 58b/09, 58b/10, 44a/14, 44a/14, 44b/01, 44b/05, 44b/06, 58b/10, 58b/11, 58b/11, 58b/11, 58b/12, 44b/06, 44b/07, 44b/07, 44b/09, 44b/09, 58b/12, 58b/12, 58b/13, 58b/13, 58b/13, 44b/10, 44b/11, 44b/13, 45a/01, 45a/03, 58b/13, 58b/14, 59a/03, 59a/09, 59a/12, 45a/06, 45a/07, 45a/10, 45a/10, 45a/12, 59a/12, 59a/14, 59a/14, 59a/15, 59a/15, 45a/14, 45b/03, 45b/04, 45b/09, 45b/09, 59a/15, 59a/15, 59b/01, 59b/01, 59b/01, 45b/09, 45b/09, 45b/09, 45b/10, 45b/10, 59b/02, 59b/02, 59b/02, 59b/03, 59b/04, 45b/13, 45b/14, 46a/05, 46a/07, 46a/07, 59b/04, 59b/05, 59b/05, 59b/05, 59b/05, 46a/13, 46b/03, 46b/07, 46b/15, 47a/01, 59b/05, 59b/06, 59b/06, 59b/06, 59b/06, 47a/01, 47a/04, 47a/11, 47a/11, 47a/11, 59b/07, 59b/08, 59b/08, 59b/10, 59b/10, 47b/01, 47b/08, 47b/09, 47b/10, 48a/04, 59b/13, 59b/14, 59b/14, 60a/11, 60b/04, 48a/05, 48a/05, 48a/06, 48a/06, 48a/06, 61a/04, 61a/05, 61a/05, 61a/05, 61a/05, 48a/06, 48a/06, 48a/07, 48a/07, 48a/10, 61a/05, 61a/06, 61a/06, 61a/07, 61a/09, 48a/10, 48a/12, 48a/13, 48a/13, 48b/01, 61a/11, 61a/12, 61a/13, 61b/06, 61b/12, 48b/15, 49a/04, 49a/05, 49a/05, 49a/05, 62a/02, 62a/04, 62a/06, 62a/12, 62a/13, 49a/06, 49a/09, 49a/13, 49a/13, 49a/13, 62b/02, 62b/03, 62b/11, 62b/11, 62b/12, 49a/14, 49b/03, 49b/03, 49b/04, 49b/05, 62b/13, 63b/06, 63b/09, 63b/11, 63b/11, 49b/07, 49b/07, 49b/08, 49b/14, 50a/05, 63b/12, 63b/12, 63b/14, 63b/14, 63b/14, 50a/11, 51a/04, 51a/04, 51a/06, 51a/10, 63b/14, 63b/15, 64a/05, 64b/01, 64b/06, 51a/12, 51b/02, 51b/04, 51b/12, 51b/15, 64b/11, 64b/12, 64b/13, 64b/15, 64b/15, 52b/03, 52b/04, 52b/15, 53a/14, 53b/01, 65a/02, 65b/08, 65b/09, 65b/10, 65b/13, 53b/04, 54a/01, 54a/03, 54a/04, 54a/04, 65b/14, 66a/01, 66a/02, 66a/03, 66a/05, 54a/05, 54a/05, 54a/07, 54a/08, 54a/10, 66a/15, 66b/04, 66b/05, 66b/05, 66b/07, 54a/11, 54a/13, 54b/01, 54b/05, 54b/08, 66b/08, 67a/01, 67a/01, 67b/02, 67b/13, 54b/09, 54b/09, 54b/09, 54b/10, 54b/10, 68a/14, 68b/02, 68b/12, 68b/12, 68b/13, 54b/10, 54b/11, 54b/11, 54b/11, 55a/02, 68b/13, 68b/14, 68b/14, 68b/14, 68b/15, 55a/04, 55a/09, 55a/14, 55b/01, 55b/01, 68b/15, 68b/15, 68b/15, 69a/01, 69a/02, 55b/03, 55b/04, 55b/05, 55b/06, 55b/08, 69a/03, 69a/03, 69a/06, 69a/10, 69a/11, 55b/09, 55b/10, 55b/11, 56a/01, 56a/01, 69b/03, 69b/11, 70a/07, 70a/07, 70a/08, 56a/07, 56a/09, 56a/13, 56a/14, 56b/07, 70a/09, 70a/11, 70a/12, 70a/12, 70a/12, 319 70a/13, 70a/14, 70b/01, 70b/08, 70b/11, 87a/13, 87a/14, 87b/05, 87b/11, 87b/11, 70b/12, 70b/15, 70b/15, 71a/01, 71a/04, 87b/15, 88a/09, 88a/13, 88a/15, 88a/16, 71b/08, 71b/11, 71b/11, 72a/01, 72a/01, 88a/16, 88a/16, 88a/16, 88b/08, 88b/09, 72a/08, 72a/08, 72a/11, 72a/11, 72b/01, 88b/11, 88b/13, 89a/02, 89a/05, 89a/06, 72b/01, 72b/01, 72b/02, 72b/03, 72b/12, 89a/11, 89a/11, 89a/11, 89a/12, 89a/13, 72b/12, 72b/12, 73a/07, 73a/08, 73b/11, 89b/03, 89b/05, 89b/06, 89b/08, 89b/13, 73b/11, 73b/13, 73b/13, 73b/14, 74a/08, 89b/15, 90a/02, 90b/03, 90b/06, 90b/08, 74a/10, 74b/08, 74b/09, 74b/13, 74b/14, 90b/11, 91a/05, 91a/10, 92a/04, 92a/04, 75a/07, 75a/13, 75a/14, 75b/02, 75b/03, 92a/06, 92a/09, 92a/14, 92a/14, 92a/15, 75b/06, 75b/09, 75b/11, 75b/12, 75b/12, 92a/15, 92a/15, 92b/15, 93b/07, 93b/10, 75b/13, 76a/01, 76a/04, 76a/06, 76a/10, 94b/10, 95a/03, 95a/07, 95a/08, 95b/07, 76a/11, 76a/14, 76a/14, 76b/03, 76b/03, 95b/08, 95b/11, 96a/10, 96a/11, 96a/11, 76b/04, 76b/05, 76b/06, 76b/06, 76b/06, 96b/03, 96b/05 76b/09, 76b/09, 76b/12, 76b/13, 76b/14, ve illÀ: Ar. yoksa; aksi takdirde 76b/14, 77a/01, 77a/02, 77a/03, 77a/04, 77a/04, 77a/05, 77a/05, 77a/07, 77a/08, v. 2a/06, 9a/04, 19b/01, 33b/13, 77a/11, 77a/12, 77a/15, 77a/16, 77b/05, 40a/12, 56a/10, 57b/08, 57b/09, 93a/13 77b/08, 77b/08, 77b/08, 78a/04, 78a/07, vebÀ: Ar. salgın hastalık, veba 78a/10, 78a/10, 78a/14, 78b/05, 78b/14, 79a/12, 79b/03, 79b/14, 79b/15, 79b/15, v. 45a/02, 67a/09 80a/07, 80a/08, 80a/09, 80a/09, 80a/12, 80b/01, 80b/05, 80b/07, 80b/13, 81a/04, vechile: belirtilen sebep dolayısıyla 81a/11, 81a/12, 81a/12, 81b/03, 81b/04, v. 30b/05, 31b/11, 60b/15 81b/05, 81b/06, 81b/07, 81b/10, 82a/11, 82a/12, 82a/13, 82a/13, 82b/02, 82b/08, vefÀt: Ar. ölüm 82b/12, 82b/14, 83a/04, 83a/05, 83a/06, v. 4a/04, 6a/13, 6b/03, 7a/02, 83a/08, 83a/08, 83a/11, 83b/01, 83b/04, 8b/01, 9a/03, 14a/03, 14b/08, 20b/04, 83b/05, 83b/07, 83b/15, 84a/02, 84a/02, 26b/10, 42a/01, 42a/05, 44b/12, 52b/14, 84a/03, 84a/04, 84a/04, 84a/05, 84a/05, 66b/07, 70b/09, 75b/07, 75b/09, 82b/14, 84a/05, 84a/06, 84a/06, 84a/06, 84a/12, 83a/11, 87a/01, 88a/13, 88b/06 84b/05, 84b/10, 84b/10, 84b/11, 84b/11, 84b/11, 85a/01, 85a/03, 85a/03, 85a/03, v.+ı 46b/14 85a/06, 85a/13, 86a/07, 86a/12, 86a/12, veled: Ar. çocuk, oğul 86a/15, 86b/02, 86b/07, 86b/12, 86b/13, 86b/13, 86b/14, 86b/15, 87a/02, 87a/11, v. 79b/08 320 velvele: Ar. gürültü, yaygara; ĢaĢkınlık v.+leri 29b/08, 42a/02, 43a/05, 44b/08, 46b/01, 51b/11, 52b/15, 53a/06, v. 91a/11 53b/03, 58a/07, 64a/15, 64b/12, 64b/14, v.+ye 11a/05, 46b/04, 47b/04, 65b/08, 66a/06, 66b/02, 67a/07, 67b/02, 87b/04, 87b/09, 87b/12, 88b/01, 92a/11 67b/07, 73a/07, 73b/02, 75a/07, 76a/11, 84a/03 vesÀyir: Ar. ve benzerleri v.+lerine 42a/08, 58a/06, 58a/08 v. 48a/01 vilÀyet: Ar. il, vilayet vesvese: Ar. kuruntu v. 4b/06, 9a/03, 33a/04, 40b/10, v. 40a/07 58b/07, 59b/06, 71b/07, 76a/08, 95b/15 veyÀ: “veya” bağlacı v.+de 12a/15, 15a/04, 17b/15 v. 53b/09, 82a/08 v.+den 87b/06 vezìr: Ar. eskiden bakanlık, valilik gibi v.+e 11b/09, 18a/05 görevlerde bulunmuĢ ve paĢalık unvanı almıĢ olan kimse v.+i 6a/10, 7b/02, 16b/12, 71b/07 v. 20b/11, 23a/05, 26b/11, 26b/13, 27a/04, 42b/12, 44b/13, 45a/10, v.+inde 56a/03 58a/14, 66a/01, 66a/13, 68a/10, 73a/03, v.+inden 20b/09, 87b/01 79b/08, 83b/10 v.+ine 44b/03 v.+i 16b/07, 25a/06, 27a/11, 29a/14, 40b/02, 45a/04, 48a/03, 49a/11, v.+ini 4b/09, 15b/03, 17a/05, 49a/12, 55a/10, 58a/11, 66b/10, 67a/02, 20a/10, 25b/01, 44b/06, 66a/01, 70a/08, 67a/15, 67b/05, 67b/10, 68a/13, 69a/01, 71b/08, 76a/03, 76b/09 70a/14, 70b/14, 73b/13, 74a/09, 74b/03, v.+le 68a/07 75a/14, 75b/05, 78a/06, 92a/12 v.+ler 25a/07 v.+ler 42a/10, 45a/01, 45b/02, 59a/05, 59a/07, 65b/14, 76b/10 v.+lerde 8b/06, 18a/07 v.+lere 53b/12 v.+lere 8a/05, 27a/01 321 v.+leri 3b/14, 8a/03, 14a/09, v.-meyenleri 71b/15 15b/07, 15b/08, 16b/06, 18a/14, 33a/05 v.-meyüp 48b/09 v.+lerini 8a/07, 17a/02 v.-mez 52a/11, 52b/03, 52b/09, v.+leriyle 16b/03 84b/13 v.+lerüñüze 59a/11 v.-miĢdi 13a/11 v.+üñ 6a/10, 24a/14, 84b/02, v.-señüz 62a/08 84b/04, 86b/14, 96a/11 v.-üp 4a/02, 9b/01, 23a/14, vir-: vermek 24b/09, 39a/04, 40a/08, 47a/07, 47b/09, 47b/09, 47b/15, 48a/13, 50a/06, 50b/08, v. 49b/14, 52b/12 51a/08, 64b/09, 66b/07, 73b/03, 79a/02, v.-di 6b/05, 6b/06, 6b/07, 6b/08, 79a/03, 79a/10, 81b/11, 84b/01 6b/09, 7b/09, 13a/10, 14b/03, 16b/08, v.-ürse 96a/06 16b/12, 18a/01, 18a/03, 18a/04, 18a/06, 21a/02, 22a/05, 23a/02, 23a/03, 23a/05, v.-ürüz 13a/14 24b/13, 26a/01, 33a/08, 35b/14, 38a/11, vìrÀn: Ar. yıkık, harap olmuĢ 39a/13, 41b/08, 41b/09, 43b/03, 44a/11, 44b/03, 55b/15, 58a/06, 65b/13, 66a/09, v. 64a/04 66a/10, 66a/11, 66a/12, 70a/07, 72b/03, virici: verme eğilimi gösteren 81a/12, 81b/03, 93b/02 v.+lerdür 2a/11 v.-diler 7b/03, 7b/07, 7b/10, 7b/13, 8a/02, 9a/15, 15b/15, 17a/01, viril-: verilmek 17a/02, 17a/02, 19b/11, 21a/13, 21b/15, 22b/13, 28b/07, 38b/14, 42b/07, 42b/08, v.-di 13a/01, 41a/09 42b/15, 50b/15, 55b/12, 92b/14 v.-üp 83a/09 v.-dükde 5a/04 v.-ürdi 6a/12 v.-e 5b/12, 36b/15, 37a/01 voyvoda: hükümdar; bey v.-esiz 58a/10 v. 92a/01 v.-medi 33b/13, 62a/06 vur-: vurmak; çarpmak; değdirmek v.-meyeler 16b/15 v.-dı 29a/11, 44a/05 322 v.-madı 28b/13 73b/14, 76b/09, 82b/08, 86b/13, 89b/05, 91a/05 vücÿd: Ar. var olma, varlık; beden y.+da 73b/13 v.+a 12a/03, 14a/03, 16a/14, 23a/12, 66b/03 y.+yıla 21a/01, 54b/11 vüòÿĢ: Ar. yabani hayvanlar yaàmur: yağmur v. 61a/06 y. 29a/06, 81b/14 Y y.+ı 30b/03, 31b/08, 49b/03 yÀ: ey, hey; o halde, öyle ise; veya y.+lar 29a/08 y. 3a/03, 9b/15, 10a/01, 10a/03, yÀòÿd: Far. yahut krĢ. yÀòÿõ 10b/11, 10b/15, 12b/03, 22a/14, 28a/06, y. 10b/11, 32a/15 28a/07, 28a/11, 28a/14, 30a/10, 52b/09, 62a/03, 62a/09, 62a/10, 62a/12, 71a/11, yÀòÿõ: Far. yahut krĢ. yÀòÿd 79b/01, 82a/03, 85a/01 y. 82a/04, 82a/06 yÀdigÀr: Far. anı, hatıra yaú-: yakmak y. 73b/09 y.-alar 90a/02 yaà-: akmak, yağmak y.-dı 38b/05 y.-madı 29a/06 y.-dılar 19b/07 y.-up 29a/08, 49b/03, 81b/14 y.-uñ 27a/11 yaàdur-: yağdırmak y.-up 33b/02, 44b/03, 54b/01, y.-up 31b/08 82b/07, 92a/10 y.-ur 31b/07 yaúa: uç, kıyı, sınır yaàma: yağma, çapul, talan y.+ya 19a/10, 19b/09 y. 14a/11, 32b/12, 33b/14, yaúın: yakın 33b/15, 51a/12, 54b/05, 54b/08, 68a/05, y. 31a/03, 94a/04, 94a/09, 68b/02, 69a/10, 70a/07, 73b/11, 73b/12, 94b/01 323 y.+dur 18b/12 yanaris: Rum. ocak ayı yÀúÿt: Ar. saydam ve değerli bir taĢ, y.+üñ 80b/08 yakut yaènì: Ar. sözün kısası, doğrusu; Ģu y.+la 58a/05 demek yaluñuz: yalnız y. 4b/11, 5b/04, 29a/07, 31a/02, 31a/04, 70a/10, 72b/14, 84a/14, 85a/08, y. 15b/03, 35b/06, 47a/09, 85a/15, 95a/05 49b/10, 50a/09 yaña: yan, taraf krĢ. yan yalvar-: yalvarmak y. 2a/12, 90b/13 y.-up 46b/11 y.+dan 93b/01 yamaú: yardımcı, uĢak yañlıĢ: yanlıĢ y. 14b/04 y. 62b/09 yamÀn: kötü, hoĢ olmayan yap-: yapmak y. 36a/11 y.-dı 17b/14, 24a/04, 24a/05 yan: yan, taraf krĢ. yaña y.-dılar 15a/15, 15b/02, 53b/13, y.+ı 32a/10 63a/02, 92b/12, 94b/05 y.+ına 31b/01, 37b/15, 42b/06 y.-duàı 29a/12 y.+ında 19b/06, 33b/05, 37a/02, y.-maàa 53b/01, 53b/05, 63b/05 49b/10, 53a/15, 77a/10, 90b/14, 91a/08 y.-ması 80a/06 y.+ını 44b/15 y.-up 26b/01, 63b/08 yan-: yanmak yapdur-: yapdırmak y.-dı 66a/05, 89a/02, 89a/04, 90b/07, 90b/09, 90b/10, 94b/11, 95a/04, y.-dı 15a/12, 15a/13, 17b/13, 95a/09 26b/12, 39a/13, 39b/11, 67b/06 y.-up 51b/14, 75b/12, 80b/13, y.-up 75b/04 83b/05 yapıl-: yapılmak 324 y.-dı 57b/13 y.+ını (yaraàını) 38b/02, 38b/02 y.-duàın 45a/09 y.+ları 94a/15 y.-mıĢdur 53b/08, 53b/09 yarala-: yaralamak yapıĢ-: yapıĢmak y.-dılar 40b/10 y.-up 31b/10, 86a/04 yaramazlıú: kötülük, fenalık; yaramazlık yapıĢdur-: yapıĢdırmak y.+lar 28a/11 y.-up 14b/06 yarar: uygun, iĢe yarar, faydalı yÀr: Far. dost, sevgili, arkadaĢ y. 15a/14, 15b/01, 19a/09, y. 77b/15 19b/02, 26a/06, 26a/06 yar-: deniz, göl vb. içinde hızla yarat-: yaratmak ilerlemek y.-ması 62b/06 y.-mıĢ 5b/13 y.-mıĢ 60b/07 yaradıl-: yaratılmak y.-mıĢdur 62a/14, 62a/15 y.-alı 61b/04, 62a/03, 62a/11, 62a/13 y.-urımıĢ (yaradurımıĢ) 60b/13 y.-masına 61a/04 yardım: yardım y.-mıĢ 61a/07 y. 31a/03, 32a/10, 32a/11, 72b/14, 94a/12 y.-mıĢdur 61a/09 y.+a 68a/01, 94a/10 y.-mıĢlar 61a/09 yarıl-: yarılmak yaraú: silah; gerekli araçlar; olanak y.-up 80b/06 y. 31a/03, 32b/04, 94a/12 yarın: yarın, ertesi gün y.+ı (yaraàı) 31a/02, 38b/03, 38b/04 y. 36b/07, 36b/12 y.+ıla (yaraàıla) 80a/15 yarındası: yarından sonra, öbür gün 325 y. 9b/01, 69b/14 y.+ını 52b/07 yaru: yarım, yarı y.+lardan 31b/09 y.+sında 26a/09 y.+larından 86a/07 yas-: eğmek; yaymak yay: ilkbahar, yaz, sıcak mevsim y.-up durur 52b/07 y.+ların 6b/11 yasaú: yasak; kanun, yasa yay: Gregoryen takviminde, sonbaharın burçlar kuĢağındaki son burcu y. 28b/13 y. 95a/05 y.+lar 27a/02 yaya: piyade; yaya yasaúlu: yasak konulmuĢ y. 17b/11, 25b/08, 25b/09 y. 28b/12 y.+sını 42b/14 yaĢ: yaĢ, yaĢanan yılların toplamı yayan: yürüyerek y.+ında 13a/05, 13b/02 y. 65a/11, 90a/05 y.+ındaydı 13b/13, 13b/14 yayla: yazlık yer; vadilerle ayrılmıĢ y.+ındayken 81a/15 oldukça düz ya da meyilli engebeli arazi yat-: yatmak; hapiste kalmak parçası y.-duúdan 68b/09 y. 6b/05, 6b/06, 6b/07, 6b/08, 6b/09 y.-up 23b/08 y.+da 6b/14 y.-ur 28b/11 y.+ya 76b/02 y.-urken 23b/05 yayla-: yazı geçirmek yavsu: bit, böcek yavrusu y.-dılar 6b/11 y. 31b/10, 86a/04 yaz: bahar mevsimi, ilk yaz yay: ok fırlatma aracı y. 23a/10, 65a/01 y.+dan 61b/13 326 y.+ların 6b/11 y.+lerin 31a/04 yaz-: yazmak yeñ-: yenmek, alt etmek y.-maú 17b/11 y.-dükleri 71b/13 yazıl-: yazılmak yeñi: yeni y.-mıĢ 60a/12, 88b/16 y. 79b/14, 83a/03, 95a/07 y.-sa 28b/01 yeñiçeri: imparatorluk döneminde Türk ordusunun ücretli ve sürekli piyade yedeklü: yedeği bulunan; yedekte ordusuna verilen ad götürülen atı bulunan y. 22b/14, 23a/01, 29b/15, y. 26a/07 32b/15, 42a/12, 45b/14, 46a/07, 46a/13, yedi: yedi sayısı 47a/11, 47b/10, 49a/05, 50a/12, 51a/10, 54a/05, 68b/13, 70a/12, 70b/15, 73b/10, y. 3a/06, 4a/13, 34a/09, 42a/08, 92a/14, 93a/08 60a/05, 60a/05, 60a/07, 60a/09, 60b/12, 61a/05, 61a/05, 62b/11, 69b/10, 72b/12, y.+ler 88b/13 83b/07, 95a/08 y.+nüñ 22b/15 y.+nci 60b/15, 61a/02, 61a/03, y.+siyle 35b/06 88b/06 y.+ye 47b/15 y.+sinde 55a/03 y.+yile 74a/10, 78a/07, 92b/15 yediĢer: yediĢer yeñil: kolay; hafif y. 60a/06 y. 9b/01, 10b/13 yekĢenbih: Far. pazar günü yeñilen-: yenilenmek; yeniden meydana y. 30b/14, 70a/15, 75a/05, gelmek 75b/10, 81b/12, 83b/02, 88b/06, 90b/08 y.-üp 34a/06 yel: esinti, rüzgar yer: yer krĢ. yir y.+i 88b/03 y.+de 77a/06 yelken: yelken 327 y.+e 14a/15 yıúıl-: yıkılmak yet-: yeterli olmak; eriĢmek; ulaĢmak y.-dı 8a/04, 24b/11 y.-er 56a/07 y.-up 80b/05, 80b/11, 80b/11 y.-üp 91b/10 yıl: yıl, sene krĢ. sene yetiĢ-: ulaĢmak; eriĢmek; vasıl olmak y. 4a/13, 6b/12, 16a/07, 20b/05, 21b/15, 22a/08, 23a/11, 24a/03, 29a/05, y.-dük 10b/04 37b/15, 39a/15, 52a/05, 55a/05, 59b/11, y.-üp 10b/06, 50a/11, 91b/14 59b/12, 60b/09, 60b/10, 60b/12, 61b/02, 62b/11, 64a/05, 65b/09, 66a/05, 66b/01, yetmiĢ: yetmiĢ sayısı 66b/03, 67a/09, 67a/15, 68a/15, 70a/11, y. 19a/09, 45b/12, 48a/08, 72a/03, 73b/07, 75b/06, 76a/09, 76a/10, 86b/02 79b/08, 87a/02, 87a/11, 87a/12, 87b/05, 87b/06, 88a/13, 88b/09, 89a/02, 92a/06 yıà-: yığmak y.+a 87a/10 y.-dılar 15a/01 y.+da 15b/02, 20b/03, 60b/07, yıàıl-: yığılmak, çok sayıda birikmek 60b/11, 62a/14, 62b/12, 62b/15, 96b/11 y.-mıĢ 19a/12, 28b/11 y.+dan 22b/14, 54b/14, 72a/09 yıú-: yıkmak y.+dur 61b/04, 62a/11 y.-a 24b/03, 38a/14 y.+ında 64a/04, 73a/10, 79b/09 y.-ar 52b/05, 52b/05 y.+ından 3a/06 y.-dı 16b/10 y.+lar 28a/03, 87b/09 y.-duàı 24a/14 yılan: yılan krĢ. ılan y.-up 65a/05, 67b/15, 70a/13, y. 31b/10, 63a/11, 86a/07 71b/08, 73a/01, 80b/01, 82b/07, 92a/10 yıldırım: yıldırım krĢ. ãÀèiúa yıúdur-: yıkdırmak y. 29a/09, 29a/10, 30b/04, y.-sa 44b/15 82a/01, 82a/09 328 y.+lar 81b/14, 81b/15 yir: yer krĢ. yer yılduz: yıldız y. 19a/06, 24b/08, 37a/08, 38a/01, 56a/02, 57a/08, 57a/11, 57a/13 y. 65b/10 y.+cügez 95b/02 y.+lar 22a/01 y.+de 4b/03, 52a/12, 52b/09, yıprat-: yıpratmak, aĢındırmak, 57b/07, 60a/05, 78b/09, 91a/04, 91a/06, eskitmek 92a/02, 93a/07, 93b/01 y.-duàı 84b/09 y.+den 10a/04, 18b/11, 19a/07, yigirmi: yirmi sayısı 37a/10, 49a/08, 93a/08 y. 3b/11, 3b/13, 13a/05, 13b/12, y.+di 69b/09 22b/06, 22b/10, 22b/10, 25b/09, 28b/01, y.+e 11b/10, 18b/13, 29a/09, 29b/04, 29b/12, 51b/03, 53b/06, 55a/01, 42a/11, 53b/05, 57b/01, 57b/05 64a/02, 67b/10, 72b/12, 72b/12, 75b/11, 75b/14, 80b/13, 80b/13, 92b/12, 95a/03, y.+i 57b/01, 57b/14, 59a/07, 96b/08 60a/01 y.+den 90a/01 y.+imiĢ 96a/02 yigirmiĢer: yirmiĢer y.+inde 6b/01, 7a/03, 7a/06, 13a/03, 22a/06, 91b/15 y. 45b/12 y.+inden 33a/13, 48b/06 yigit: genç erkek, delikanlı, güçlü, cesur y.+ine 10b/09, 26b/11, 30b/13, y. 9b/01, 10b/13, 12b/10, 20a/12 33a/09, 39a/06, 44a/02, 44b/12, 45b/03, y.+dür 10a/05 64b/08, 65b/06, 68a/11, 74a/02, 75a/12, 75b/07, 76a/09, 83a/12, 83a/14, 88a/14, y.+ler 11a/13, 32b/15 91a/13, 93a/04, 93b/03 y.+lerle 26a/06 y.+ini 88b/09 yigitlik: yiğit olma durumu, yüreklilik, y.+ler 18b/12, 39b/12, 61a/06 cesaret y.+lerde 85a/05, 85a/13, 85b/04, y.+inde (yigitliginde) 13a/06 86a/03, 86b/09, 87b/15 329 y.+lerden 57b/03, 57b/04 yoúsul: yoksul, fakir y.+lerdür 84b/09, 84b/09, y. 8a/03, 79b/15 84b/10, 84b/12 yol: yol y.+lere 71b/06, 84b/03 y. 5b/08, 32a/06, 48b/09, y.+leri 84b/12 48b/09, 93a/08, 96a/05 y.+lerinde 7a/06, 91a/03 y.+a 8b/02 y.+lerini 84a/13, 84a/15 y.+da 12a/01, 71b/13, 89a/09, 93b/12 y.+üñ 19b/11 y.+dan 96a/05 y.+üñüzden 63a/04 y.+ın 52b/04 yirlen-: yer edinmek, yurt edinmek, yerleĢmek y.+ına 2a/11, 2a/11, 32b/12, 54b/04, 88b/02 y.-üp 39b/12 y.+ında 2a/09, 2a/12, 2b/07, yirlü: sabit 9a/09, 86a/01, 89b/04 y. 6b/01, 22a/06, 33a/08, 76a/09, y.+ından 2b/02, 43b/09 93b/03 y.+ını 2a/13, 2b/01, 2b/12, yoòsa: yoksa 17a/08 y. 32b/02, 72a/15 y.+larında 85a/15 yoú: yok yoldaĢ: arkadaĢ, dost, yoldaĢ y. 60a/05, 60a/09, 60a/10, y. 52b/10 60b/15, 96b/15 y.+lar 15a/15 y.+dur 28a/13, 41b/01, 87a/08 yom: uğur, talih, iyi haber, kut y.+durur 62b/09 y. 48b/14 y.+ıdı (yoàıdı) 19a/13, 27a/13, 56a/06, 56b/11, 93a/15 yoràun: yorgun y.+iken (yoàiken) 70a/06 y. 70b/05 330 yöre: yöre, çevre yüri-: yürümek krĢ. yürü- y.+de 19b/10 y.-mez 84b/08 yörük: göçebe olarak yaĢayan ve yüriĢ: yürüyüĢ hayvancılıkla geçinen Türklere on y. 65a/06, 68a/05, 73a/02 dördüncü yüzyıldan itibaren verilen ad yürü-: yürümek krĢ. yüri- y.+ler 5a/08, 5a/15, 5b/08, 11a/12, 25a/13 y.-di 8b/06, 28b/06, 28b/06, 34b/02, 34b/06, 38a/13, 38b/13, 46b/05, yu-: yıkamak, temizlemek 92b/05 y.-yanlarumuz 85b/15 y.-diler 16b/01, 30a/05, 30a/07, yum-: kapalı duruma getirmek 30a/11, 30b/02, 31a/05, 31a/11, 31a/13, 31b/06, 32b/09, 32b/14, 40b/08, 71b/04, y.-dı 43a/02 93b/04, 94b/01, 96a/14, 96b/05, 96b/07, y.-up 30b/02 96b/08 yut-: bir Ģeyi içine alıp kaybetmek y.-meyüp 65a/10 y.-dı 73a/14 y.-ñ 31a/12 yuvala-: yuvarlamak y.-rken 91b/10 y.-dı 50b/03 y.-rlerdi 21b/02 yüklet-: yükletmek y.-yen 2a/09 y.-di 36a/13 y.-yüp 4a/05, 8b/07, 12a/02, 23b/05, 31a/05, 46a/13, 46b/09, 49b/06, yüksek: yüksek 50a/07, 53a/09, 69a/04, 69b/15, 77a/16, y. 19a/13, 72b/10, 84b/04 91a/09, 94a/07, 94a/08 yülegü: ustura; bıçkı yürüyüvir-: yürüyüvermek, tezlik bildiren tasvirî fiil y. 31b/09 y.-di 35a/14 yürek: yürek, kalp yüz: yüz sayısı y. 52a/13 331 y. 3a/05, 3a/06, 3b/11, 3b/13, y.+inde 31b/13, 34b/14, 57a/05, 3b/15, 4a/01, 13a/05, 13b/02, 13b/12, 57b/12, 65b/10, 87b/08, 88a/09, 94a/01 13b/13, 19b/04, 30a/03, 30b/10, 30b/10, y.+inden 9b/07, 30b/14, 32a/15, 34a/09, 41b/03, 48a/09, 49b/11, 54b/14, 63a/10, 67b/11, 67b/15, 70b/14, 72b/11, 54b/14, 56a/06, 59b/13, 59b/14, 59b/14, 73a/04, 75a/01, 84a/12, 87b/01, 87b/03, 62a/14, 62a/14, 62b/12, 62b/13, 63b/06, 87b/05, 87b/06, 88a/02 63b/08, 63b/11, 63b/12, 63b/12, 64a/05, 67b/10, 72a/02, 72a/08, 90a/04, 90a/04, y.+ine 38a/01, 88a/12 90a/13, 90b/05, 90b/12, 90b/15, 91b/04, y.+ini 30a/08, 30a/11, 48b/08 92a/13, 93a/06, 95b/05, 96a/15 yüz-: soyarak çıkarmak y.+den 94b/11 y.-üp 14b/05 yüz: çehre, surat, sima yüzdür-: suyun yüzünde ilerlemesini y. 12a/04, 30b/08, 34b/15, sağlamak 36a/07, 37b/06, 49b/12, 50b/07, 51a/01, 66b/15, 77b/14, 80a/10, 94b/04 y.-diler 43a/14 y.+e 66b/15 yüzer: üleĢtirme sayı sıfatı, yüzer y.+i 33b/12, 50a/01 y. 91a/04 y.+in 85b/15 Z y.+inde 79b/03 żabù: Ar. tutma; ele geçirme; kavrama y.+ini 50b/08 ø. 6b/02, 7b/03, 15b/07, 40b/11 y.+ümde 10a/12 zÀd: Far. doğmuĢ; doğum yüz: yüzey; bir Ģeyin ön tarafta bulunan z. 58b/15 bölümü ôafer: Ar. üstünlük kazanma, zafer y. 87b/04 ô. 54b/02, 70b/06, 71b/01 y.+i 30a/14, 30a/15 ôÀhir: Ar. ortaya çıkan, görünen y.+idür 94a/01 ô. 12a/13 332 ôÀhiren: Ar. görünüĢte, görünüĢe göre z.+ındaàı 72a/14 ô. 96b/05 z.+ından 39b/06 ôÀhirÿn: Ar. açık, net, belli z.+ıydı 9a/01 ô. 64a/08 z.+umda 16a/05 zaòm: Far. yara z.+umuzda 10a/14 z. 79b/03 z.+umuzuñ 3a/07 z.+dan 65b/05, 79b/04 z.+uñ 58b/01, 60a/14 z.+lu 65b/03 z.+uñda 58a/15 zaómet: Ar. sıkıntı; eziyet; güç zÀrlıú: Far.+T. inilti; periĢanlık z. 28a/04, 92b/11 z.+ı (zarlıàı) 50a/02 z.+inden 70b/06 żarÿrì: Ar. zorunlu żaèìf: Ar. zayıf, güçsüz ø. 85a/10 ø. 2a/04 żÀyiè: Ar. elden çıkan; kaybolan; zarar zamÀn: Ar. zaman, vakit; çağ, devir ø. 22a/13 z. 8b/05, 57b/14, 84b/15 zeber: Far. üst z.+da 14b/13, 17b/07, 42b/15, z. 24b/12, 82a/10 53b/08 zebÿn: Far. zayıf, güçsüz, aciz z.+dan 17b/07, 25a/04, 28b/03, z. 32a/09, 67b/15, 68a/03, 85a/05 70b/05 z.+ı 16a/07 zebÿnlıú: Far.+T. güçsüzlük, acizlik z.+ına 17b/10 z.+ıla (zebÿnlıàıla) 80a/07 z.+ında 2a/01, 4a/14, 12a/12, z.+ın (zebÿnlıàın) 80a/05 17b/11, 17b/12, 26b/05, 26b/13, 58a/12, 71a/04, 71a/04, 72a/03, 82a/04, 82a/06, z.+la 68a/03 85b/03 333 zehr: Far. zehir z. 30a/10, 51a/05 z.+le 82b/13 zevÀl: Ar. yok olma zelzele: Ar. deprem z. 62b/08 z. 32b/01, 39b/01, 39b/02, õevvÀú: Ar. bir Ģeyi çok fazla tadan, 72a/14, 80b/04, 80b/10, 82a/14 deneyen z.+de 82b/02 õ. 27a/04, 27a/05 zemennì(?): zemin, yer (?) õikr: Ar. zikir, anma z.+ler 55b/01 õ. 2a/02, 2b/09, 4b/05, 6b/12, 12a/07, 92b/03 zemherì: Ar. Ģiddetli soğuk õi'l-hicce: Ar. Arabi ayların on ikincisi z. 47a/12, 70b/04 õ. 72b/06, 80b/02, 82b/09, zemìn: Ar. yer; dünya; alan 83b/07, 95a/03 z.+le 57b/08 õi'l-úaède: Ar. Arabi ayların on birincisi zen: Far. kadın õ. 79b/06, 94b/10, 95a/01 z. 68b/01 õ.+nüñ 79b/13 z.+i 68b/07 zinÀ: Ar. nikahsız cinsel iliĢki zenberek: Far. çelik veya pirinçten z. 71a/13, 71a/15 yapılmıĢ ok; hayvan sırtında taĢınabilen küçük top zìnetlü: Ar.+T. süslü, ziynetli z. 32b/04 z. 33b/08 z.+i (zenberegi) 31b/08 zìr: Far. alt, aĢağı z.+ler 49b/03, 78a/10 z. 24b/11, 52b/06, 55b/01, 82a/10 zenbereklü: Far.+T. zembereği olan zìrÀ: Far. çünkü, Ģundan dolayı ki z. 72b/13 z. 2a/03, 11b/11, 27a/12, 30a/06, zenbÿr: Ar. eĢek arısı 31a/14, 32a/13, 37a/10, 40b/04 334 ziyÀde: Ar. fazla, çok ô.+le 4a/02, 14b/12 z. 14b/10, 17a/10, 27a/05, ô.+ler 14b/10 31a/01, 40b/15, 88a/10, 90a/01, 91b/01, zÿrnapÀ: Ar. zürafa 91b/04, 94b/12, 95a/08, 95b/08, 96a/12 z. 87a/12 żuóÀ: Ar. kuĢluk vakti züòal: Ar. Satürn gezegeni ø.+da 80b/09 z.+de 75a/06 ôulm: Ar. cefa, eziyet õürriyet: Ar. soy, zürriyet ô.+ı 14b/10 õ.+üñ 10a/09 335 KĠġĠ VE YER ADLARI DĠZĠNĠ A aúça yazı ovası, 16b/02 èabdu'llÀh, 10a/01, 10a/03, 10a/08, aú deñiz, 53b/14, 57a/12 15b/11 aú kerme, krĢ. aú kermen, 72a/11, ÀbilistÀn, 4b/06, 5b/03, 11b/11, 14b/01 76a/07 À. vilÀyeti, 5b/04, 8b/06, 11b/12, a. úalèası, 76a/04 14a/08 aú kermen, krĢ. aú kerme, 76a/12 èacem, 5a/04, 5a/05, 5a/06, 5a/08, aúsarÀy, 67b/02 34a/04, 57a/09, 63b/14, 77b/12 aú Ģehr, 24a/08, 38b/13, 39a/03, 45a/14, èa. vilÀyeti, 3b/06, 5a/04, 5b/01, 92b/08 8b/05, 8b/09, 11b/12, 58b/06 aú ùaĢ oàlı, 93a/03, 93a/03 adana, 5a/02 aú tÀv, 34b/04 Àdem ãafì, 61a/02, 61a/03, 61b/01 aú temÿr, 15a/13 adranos, 15a/07, 21b/12, 42b/06 èalÀ devle, krĢ. èalì devle, 81a/01, aàaç bÀzÀrı, 90b/09 81b/05 aàaç deñizi, 41a/08, 41a/13 alaca óiãÀr, 47b/07 aómed, krĢ. gedük aómed, 73a/04 alad-dìn, krĢ. èalÀée'd-dìn (Selçuklu aómed imìrze, 81a/11 sultanı), 14a/13 aú baĢ, 17a/02 èalÀée'd-dìn (Selçuklu sultanı), krĢ. alad-dìn, 4b/08, 8b/08, 11a/11, 11a/12, aúça úoca, 16b/01, 16b/03, 16b/05, 11a/15, 11b/02, 11b/07, 11b/11, 11b/14, 17a/04 11b/14, 12a/15, 14a/03, 14a/05, 14a/11, aúça úocalu, 16b/15 14a/15, 14b/03, 14b/08 aúça limon, 19b/06 èalÀée'd-dìn (II. Murat‟ın oğlu), 46b/07, 46b/13 336 alaman, 48a/06, 58b/13, 59b/05 èÀlì pÀĢÀ (I. Bayezit‟in veziri), krĢ. èalì, èalì pÀĢÀ (I. Bayezit‟in veziri) 28a/14 alanúaĢı, 6b/06 èÀlì pÀĢÀ (sancak beyi), krĢ. èalì pÀĢÀ èalÀyya, 68a/10 (sancak beyi), 89b/10, 89b/11, 94a/07, èalì, krĢ. èalì pÀĢÀ (I. Bayezit‟in veziri), 94b/08 èÀlì pÀĢÀ (I. Bayezit‟in veziri), 28a/09 èalì Ģeyò bedre'd-dìn, krĢ. Ģeyò bedre'd- Àl-i èabbÀs, 4a/09, 5a/11 dìn, 40a/11 Àl-i èabbÀsì, 4a/07, 4a/10, 4a/10 amasiyye, 5b/02, 17b/04, 35b/05, 39b/04, 42a/05, 42a/06, 46b/08 èalì beg (Karaman oğlu), 28b/09 èamr ibn ÿmeyye, 33b/11 èalì beg (TemurtaĢ bey oğlu), 43a/06 èamÿd, 3b/01 èalì cübe, krĢ. èalì cübye, 48b/04 anabolı óiãÀrı, 89a/14, 90b/01 èalì cübye, krĢ. èalì cübe, 48b/05 anaùolı, krĢ. anaùolu, 17b/11, 25b/08, èalì devle, krĢ. èalÀ devle, 81a/02, 28b/08, 34a/13, 38b/11, 42b/09, 43b/14, 81a/05, 81b/05 44a/07, 44a/14, 49a/05 Àl-i èoåmÀn, 2a/06, 2a/08, 2b/05, 2b/08, anaùolu, krĢ. anaùolı, 22b/12, 25b/07, 3a/04, 4b/15, 8a/06, 8a/10, 9a/01, 29b/10, 29b/12, 32b/08, 32b/09, 35a/11, 13b/14, 14a/02, 26b/06, 26b/14 38a/08, 39b/03, 42a/12, 43b/15, 44b/07, Àl-i selçuk, 4a/06, 5a/11, 8b/08 45b/09, 45b/15, 46b/07, 47b/10, 47b/11, 48b/11, 49a/04, 49a/09, 49b/07, 49b/08, èalì pÀĢÀ (Orhan Gazi‟nin kardeĢi), 51a/04, 53a/01, 53a/07, 53b/01, 53b/02, 17a/07, 17a/09, 17a/14 54a/03, 54a/04, 64b/02, 65b/08, 66a/03, èalì pÀĢÀ (I. Bayezit‟in veziri), krĢ. èalì, 66a/13, 66b/03, 66b/04, 67a/03, 67b/01, èÀlì pÀĢÀ (I. Bayezit‟in veziri), 26b/11, 67b/01, 67b/07, 67b/13, 68a/10, 68a/11, 26b/13, 27a/04, 27a/11, 27a/15, 28a/08, 68b/05, 68b/05, 68b/12, 69a/01, 69a/02, 28a/09, 28a/12, 28b/03, 28b/04, 35b/02 70b/12, 72b/15, 73a/05, 73a/08, 74a/02, 75a/13, 75b/02, 76a/10, 77a/07, 77b/05, èalì pÀĢÀ (sancak beyi), krĢ. èÀlì pÀĢÀ 78a/07, 78a/09, 80b/15, 81b/08, 81b/08, (sancak beyi), 29b/08, 83b/11, 89b/01, 83b/09, 84a/02, 84a/04, 84a/08, 90b/07, 94a/06 92a/14, 92a/15, 95b/01 337 a. vilÀyeti, 46b/04, 47b/03 arnavud sinÀn beg, krĢ. arnavud sinÀn, 32b/08 anavarbe óiãÀrı, 89b/14 aãóÀb-ı eyketì, 82a/05, 85a/01 anaverdi óiãÀrı, krĢ. anavirdi óiãÀrı, 95a/01 aãóÀb-ı uódÿd, 85a/01 anavirdi óiãÀrı, krĢ. anaverdi óiãÀrı, aĢàÀniyÀn, 59b/01 93b/10, 94a/03 èÀĢıú pÀĢÀ, 13b/03 èanúÀ, 30a/09, 91a/07 èÀĢıú pÀĢÀ oàlı elvÀn çelebi, 4b/14 èankÿr, 56a/05, 56a/15, 56b/02, 56b/03, aùana, krĢ. aùananiye, 6a/14, 7b/12, 56b/05, 56b/06, 56b/07, 56b/09, 58a/12 8a/07, 77a/05, 77a/10, 77b/07, 80a/12, èarab, 5a/02, 5a/05, 5a/06, 27a/15, 80a/15, 83a/08 27a/15, 27b/01, 27b/02, 27b/03, 27b/06, aùananiye, krĢ. aùana, 6b/10 27b/07, 27b/08, 27b/10, 27b/11, 27b/12, 27b/13, 27b/15, 28a/01, 28a/05, 28a/05, avúad, 92b/13 28a/07, 28a/07, 57a/09, 58a/01, 63b/14, a. ùaàı, 92b/12 72a/05, 77a/06, 77a/10, 77a/11, 77a/11, 77b/11, 77b/13, 78b/01, 78b/10, 80a/08, avlonya, 73a/04, 89b/15 80a/12, 80a/13, 81b/04, 82b/06, 84b/15 ayÀs úalèası, 7b/08, 7b/09 èa. diyÀrı, 5a/10, 5a/13, 33a/06, 58b/05, 77a/03, 77a/09, 78a/12, 78a/15, ayaãofya, 55a/15, 57b/05 81b/04, 82b/06 ayaĢlona, 19b/14 èa. vilÀyeti, 33a/06 aydın, 42b/02 arnavud, 25b/11, 30b/15, 65b/13, a. ili, 40a/02, 41a/02, 41a/11, 67a/08, 67a/12, 84b/14, 86a/05, 86b/06 44a/08 a. vilÀyeti, 45a/10, 66a/12, a. ili sancaàı, 35a/07 84a/14, 88b/11 aydın oàlı, 33a/11 arnavud sinÀn, krĢ. arnavud sinÀn beg, 74a/03, 75a/13, 75b/02, 76a/11, 88a/04 aydıncuú, 18a/15, 20a/01, 57a/14, 58a/02 a. ùaàı, 57a/13 338 èazab beg, 38a/07, 43a/01 85a/12, 86a/13, 87a/14, 90a/14, 92a/04, 92a/12, 95a/14, 95b/15, 96a/08 B bÀyezìd (vezir), 37a/03, 37a/03, 37a/06, baèalbek, 33b/13 40b/02, 40b/06, 40b/11, 42a/03, 42a/11, baba ilyÀs, 13b/03, 14b/13 42b/10, 42b/10, 42b/12, 43a/03 bÀçÿ òÀn, 6a/04 bayıntur òÀn, 3a/12 baàdÀd, 4a/07, 4a/08, 4b/02, 77b/11 baysuú, 3a/15 bahÀde'd-dìn, 4b/02 baysunúur, 3a/13 baòĢì faúì, 13b/07, 13b/08 baytemÿr, 3b/02 bÀúì aàa, 3a/13 bedevì çardaú, 38a/03 balabancıú, 15b/01 beg bÀzÀrı, 36b/16 balıú bÀzÀrı, 90b/09 beg Ģehr, 24a/08, 39a/04, 45a/14 balıkesr, 18a/10 behistì, 33a/03 bÀyezìd (I. Bayezit), krĢ. yıldırım, behrÀm, 52b/07 3a/09, 13b/15, 23a/11, 24a/03, 24a/06, belàrÀd, 48a/12, 65a/03, 69b/10 25b/13, 26a/02, 26a/05, 26a/13, 26b/01, 26b/02, 26b/03, 26b/11, 27a/07, 28a/04, b. óavÀlisi, 66a/04 28b/10, 29a/02, 34a/07, 34a/12, 34b/06, belò, 3b/15, 58b/10 37a/01, 42b/05 b. Ģehri, 3b/14, 4a/03, 4a/12, bÀyezìd (II. Bayezit), 3a/08, 65b/12, 4a/13 69a/03, 72a/12, 72b/02, 73b/15, 74a/08, 74a/10, 74a/15, 74b/03, 74b/10, 74b/10, b. vilayeti, 3b/13 74b/15, 75a/03, 75a/11, 75a/15, 75b/05, benì isrÀéil, 82a/07 75b/13, 76b/02, 76b/05, 76b/12, 77a/07, 77b/02, 77b/05, 78a/06, 78a/13, 79a/04, berasaú, 15b/13 79a/06, 79a/08, 79b/10, 80b/14, 81a/09, beràama, 18a/10 81b/01, 81b/01, 81b/02, 82b/03, 82b/09, 82b/15, 83a/06, 83a/15, 83b/05, 83b/12, beytü'l-muúaddes, 57b/15 339 bıranoco, 69b/11 burãa, krĢ. buruãa, 15a/08, 15a/09, 15a/11, 15b/02, 15b/09, 15b/10, 15b/12, biàa, 23a/07, 23a/11, 43b/03 15b/13, 16a/01, 16a/03, 16a/04, 16a/05, b. ãuyı, 43b/02 16a/11, 20b/07, 23a/01, 23a/07, 24a/02, 24a/03, 24a/05, 33a/01, 37a/14, 37b/15, bilecük, 20b/10, 24a/04 38a/15, 38b/01, 74a/07 bit bÀzÀrı, krĢ. bit pÀzÀrı, 75b/12 b. sancaàı, 18a/03 bit pÀzÀrı, krĢ. bit bÀzÀrı, 66a/04 b. Ģehri, 74a/06 boàaz kesen óiãÀrı, 53a/15 buruãa, krĢ. burãa, 15a/09, 23a/12, bolayır, 19b/06, 43b/08 28b/08, 38a/15, 39a/08, 41b/13, 42a/13, 42a/15, 42a/15, 42b/04, 43a/04, 43a/08, bolu, 16b/02, 17a/05 74a/14, 80b/12, 83b/03 bosna, 31a/01, 48a/06, 67a/01, 67a/03 b. Ģehri, 38b/05, 39b/01, 90b/08 boz oúlu, 6a/03, 6a/12 buùnoz, 20b/14 börklüce, krĢ. börklüce muãùafÀ, C börkülüce muãùafÀ, 40a/06 cÀn adası, 44b/05 börklüce muãùafÀ, krĢ. börklüce, börkülüce muãùafÀ, 39b/14, 40a/06, cÀnúurtaran deresi, 93a/01, 93a/01 40b/01, 40b/04, 40b/05, 40b/07, 40b/09, cebreéìl, krĢ. cebreyìl, cibrìl, 62a/01 41a/11 cebreyìl, krĢ. cebreéìl, cibrìl, 62a/02, börkülüce muãùafÀ, krĢ. börklüce, 62a/07 börklüce muãùafÀ, 40a/01 c. (as), 61b/06 buótunnaãr, 85a/01 cem, 66b/02, 70b/09, 74a/04, 74a/11, bulàÀr, 58b/08, 59a/15 74a/12, 74a/13, 74a/14, 74b/01, 74b/01, b. ùaàı, 92b/09, 92b/10, 92b/11 74b/12, 74b/12, 74b/14, 74b/15, 75a/01 burÀú, 61b/07 cenderlü òalìl, krĢ. cenderlü úara òalìl, çenderlü òalìl, çenderlü úara òalìl, burc óiãÀrı, 45b/01 çenderlü úÀżì èasker úara òalìl pÀĢÀ, 23a/04 340 cenderlü úara òalìl, krĢ. cenderlü òalìl, çenderlü úÀżì èasker úara òalìl pÀĢÀ, çenderlü òalìl, çenderlü úara òalìl, 26b/08 çenderlü úÀżì èasker úara òalìl pÀĢÀ, çenderlü úÀżì èasker úara òalìl pÀĢÀ, krĢ. 20b/10, 22b/08 cenderlü òalìl, cenderlü úara òalìl, cengìz òÀn, 3b/12, 4a/04, 4a/11, 4a/12, çenderlü òalìl, çenderlü úara òalìl, 4a/13, 4a/15, 4b/05, 4b/09, 5a/03, 5a/09, 22b/01 11b/12, 14a/07, 14b/13 çerkez, 58b/11 cenük ili, krĢ. cenük vilÀyeti, 84b/11 çeĢmecük, 95b/02 cenük vilÀyeti, krĢ. cenük ili, 44b/08 çeyò, 48a/06, 58b/13, 59b/05 cibrìl, krĢ. cebreéìl, cebreyìl, 61b/08 çìn (Çin ülkesi), 57a/10, 58b/09, 59a/15 cimnik óiãÀrı, 18b/14 çìn (Osmanlıların efsanevi atası), 3b/03 cimnik úalèası, 19a/01, 19a/11, 19b/08, çirmen óiãÀr, 23a/15 19b/13 çor óiãÀrı, 20b/15 Ç çorlu, 20a/10 çaàaùÀy, 11b/13 çöke, 76b/02 çaúırcı baĢı úÀsım pÀĢÀ, 49a/15 çöke yayla, 44b/11 çar buàa, 3b/01 çölmek köyi, 82b/11 çÀĢnigìr baĢı elvÀn beg, 42a/05, 42a/09 çöz ùaàı, 6b/08 çelebi muóammed pÀĢÀ, 73b/02 çuúur ova, 6a/08, 6a/08, 6a/09 çemĢìd, 52b/04 D çenderlü òalìl, krĢ. cenderlü úara òalìl, cenderlü òalìl, çenderlü úara òalìl, dÀrÀ, 52b/05 çenderlü úÀżì èasker úara òalìl pÀĢÀ, dÀvud, 7a/08, 7a/11, 7b/01, 7b/02 20b/12, 22a/10, 23a/05, 26b/10 dÀvud beg, 31b/05 çenderlü úara òalìl, krĢ. cenderlü úara òalìl, cenderlü òalìl, çenderlü òalìl, 341 dÀvud pÀĢÀ (Anadolu beylerbeyi), dırúula, krĢ. dıraúula, 44a/04 68a/11, 68b/05, 69a/01, 70b/12 dimetoúa, 21a/09, 21a/11, 21a/12, dÀvud pÀĢÀ (Rumeli beylerbeyi), 21a/15 73a/06, 74a/02 d. yöresi, 20a/13 dÀvud pÀĢÀ (vezir), 75a/12, 75a/14, divrigi, 33a/02 75b/06, 76a/12, 78a/07, 78a/14, 78b/02, 78b/06, 78b/07, 78b/08, 78b/10, 78b/15, dulúÀdir ili, 5b/04 79a/01, 81a/11, 83b/10, 84a/03, 84a/09 dulúÀdir oàlı, 80a/08 delü balaban, 25a/09 dulúÀdir oàlı èalÀ devle, krĢ. dulúÀdir depedilen óiãÀr, 86a/14 oàlı èalì devle, 78b/07 dervìĢ aómed èÀĢıúì, 13b/01 dulúÀdir oàlı èalì devle, krĢ. dulúÀdir oàlı èalÀ devle, 78b/05 derzi ãaruca, 37b/11 dulúÀdir oàlı pìr budaà, 80b/15 deĢt vilÀyeti, 34b/03, 58b/11, 59b/03, 76a/06 düzme muãùafÀ, 42b/04, 42b/11, 43a/10, 43a/12, 43a/15, 43b/02, 43b/04, 43b/08, devletlü úaba aàaç, krĢ. devletlü 43b/10 úademlü úaba aàaç, 24b/06, 24b/09, 24b/12 E devletlü úademlü úaba aàaç, krĢ. ebÀbìl, 31b/06 devletlü úaba aàaç, 24b/13 ebrehÀ, 31b/07 deylemÿniyye, 59b/03 ebÿ'l-müslim-i mervì, 3b/10 dımıĢú, krĢ. dımıĢúì, 58b/05 ece beg, 18b/03, 18b/09, 18b/15, 19b/05 dımıĢúì, krĢ. dımıĢú, 31b/09 ece ovası, 43b/07 dıraç, 95b/12 edebÀlì, 9a/11, 9a/12, 10b/02, 12a/10, d. úalèası, 96a/04 12b/09, 13a/04, 13b/10, 13b/12 dıraúula, krĢ. dırúula, 45b/08 edirne, 21b/03, 21b/04, 21b/05, 21b/05, dırama, 25a/11 21b/07, 21b/11, 22a/02, 22a/03, 23a/14, 342 23a/15, 25a/06, 26a/13, 26b/02, 26b/11, elvÀn çelebi, 13b/04 29a/05, 29a/10, 29a/11, 29b/01, 29b/04, engüri, 34a/10 34b/04, 37b/02, 37b/06, 37b/08, 38a/01, 39a/09, 41b/15, 42a/01, 42b/08, 42b/08, engüri ovası, krĢ. engüriyye ovası, 42b/11, 43a/02, 43b/09, 43b/11, 43b/11, 34a/10 43b/12, 44a/02, 44a/06, 44a/10, 44b/10, engüriyye ovası, krĢ. engüri ovası, 45a/04, 45b/04, 45b/05, 46a/05, 46b/12, 34b/06 47a/10, 47b/02, 48b/11, 48b/12, 48b/13, 49a/03, 49a/11, 49a/11, 51b/02, 51b/02, erdĢìr, 52b/08 51b/05, 51b/10, 53a/11, 54a/10, 54a/11, 54a/12, 55a/11, 65a/01, 66a/04, 66b/12, eregli, 67b/02 67a/10, 69b/03, 70b/11, 74b/09, 75a/05, ereglü óiãÀrı, 14a/10 75a/07, 75b/15, 76a/01, 76a/13, 76b/02, 79a/05, 79b/10, 79b/12, 79b/14, 82b/05, ergene, 45b/05 82b/11, 83a/02, 83b/13, 83b/15, 86b/01, ermenì, krĢ. irmenì, 6a/11, 6a/15, 6a/15 87a/07, 89a/06, 89a/07, 89a/09, 94b/10 e. bÀzÀrı, 17a/01 e. sancaàı, 88b/10 e. deresi, 92b/05 edremid, 18a/10 ertana, krĢ. ertana beg, 33a/03 eflÀà, krĢ. eflÀú, 38a/07, 66b/13 ertana beg, krĢ. ertana, 35a/05 e. ili, 39a/09, 39a/13, 40a/15 erùugrul, 3a/10, 8a/15, 8b/05, 8b/12, eflÀú, krĢ. eflÀà, 34a/14, 44a/03, 44a/05, 9a/02, 9a/04, 9a/10, 10b/06, 12a/01, 45b/08, 48a/07, 58b/13, 76b/06, 76b/14, 12a/02, 12a/03, 12a/05, 12a/05, 12b/01, 88a/13 13a/02, 14a/06, 14a/14 e. ili, 41a/07, 41a/07, 44a/03, erzincÀn, 5b/01, 5b/01, 34a/09, 35a/04 46a/08 eserkef, 6b/04 e. vilÀyeti, 88a/16 eski, 23a/09 eflÀùÿn, 60a/15, 60b/01 eski cÀmiè, 38a/01, 41b/15 efrÀsyÀb, 3b/06, 10b/11, 33a/15 eski óiãÀr, 21b/02 efrenc, 48b/07, 64a/04, 74b/05, 95b/02, 95b/04 e'Ģ-Ģehÿr-ı Ģehr-i üsküb, 96a/02 343 evrenos, krĢ. evronos, 20a/12, 21a/05, fireng, 31a/01, 48b/10, 55b/08, 63b/14, 21b/01, 21b/10, 22a/05, 22b/09, 23a/02, 64a/05, 67b/15, 68a/02, 72a/06, 75a/02, 23a/09, 24a/10, 25a/06, 25a/07, 43b/01 87b/01, 87b/13, 88a/06, 89b/09, 89b/09, 89b/13, 90a/01, 93b/11, 93b/13, 94a/02, evrenos beg oàlı, 45a/10 94a/04, 94a/08, 94a/09, 94a/15, 94b/12, evrenos beg oàlı aómed beg, 88b/08 94b/13 evrenos oàlı èalì beg, 37b/03, 45b/10 f. vilÀyeti, 89b/07 evrenos oàlı èìsÀ beg, 66a/11 firengistÀn, 55b/04, 58b/04, 68a/01, 70a/03, 75a/02, 85b/07, 87b/09, 87b/15, evronos, krĢ. evrenos, 49a/14 88a/06, 94b/14 F f. vilÀyeti, 56a/05, 75a/02, 85a/04, 87b/02, 87b/09, 87b/12 faúd(?), 64b/13 fìrÿz aàa, 88b/09 fÀrs, 58b/09 fìrÿz beg oàlı muóammed beg, 48b/01, fażıl beg, 18b/04, 18b/10, 18b/15 48b/12 fażlu'llÀh, 45b/04 frence, 87b/02 fażlu'llÀh úÀżì, 17a/03, 37a/13 furÀt, 8b/02 fażlu'llÀh pÀĢÀ, 46b/02 f. ırmaàı, 5b/07, 5b/08, 5b/09, ferende, 85b/07 5b/10, 5b/11, 5b/12, 5b/13, 5b/14, 8a/11, 8a/12 ferhÀd beg, 77a/08, 77a/11, 77b/02 furÀtlu, 95b/09 feròÀl ãuyı, 69b/13 G ferìdÿn, 52b/03 filibe, 22a/04, 66b/06, 66b/07, 67a/09, àalaùa, 48b/10, 80b/11 67a/10 àÀzì raómÀn, 16a/15 f. yöresi, 39b/08 gedük aómed, krĢ. aómed, 66b/04, firèavn, 71a/05, 71a/05 67a/03, 67b/01, 67b/07, 67b/13, 68a/10, 68a/14, 70b/11, 70b/14, 73a/04, 74a/09, 74b/04, 74b/08, 75a/09, 75a/12 344 gegivize úÀżìsı fażlu'llÀh, 37a/12 gün doàdı, 8a/14, 8b/04 gelibolı, krĢ. gelibolu, 20a/04, 20a/08, gündüz (Baçu Han‟ın oğlu), 6a/07, 20a/08, 20a/09, 20a/11, 20a/14, 20b/14, 6b/09, 7b/06 22b/06, 23a/04, 23a/06, 24a/10, 31b/05, gündüz (Ertuğrul Gazi‟nin oğlu), 8b/13, 37a/11, 43b/04, 43b/04, 48b/07, 48b/08, 18a/04 67b/10, 68b/09, 78a/12, 79a/02, 81b/07, 88a/03, 88a/04, 93b/09 güvlek, 8a/04, 8a/04, 83a/09 g. tekyesi, 17a/04 güyegü úaraca, 45b/15, 49a/09 gelibolu, krĢ. gelibolı, 20a/04 H germiyan, 35a/06, 84b/11 habeĢ, krĢ. habeĢì, 59b/06 g. ili, 24a/09 ó. vilÀyeti, 57b/08 germiyÀn oàlı, 24a/05, 33a/10, 38b/12 habeĢì, krĢ. habeĢ, 27a/15 gevele, 68a/14 óÀcı aómed pÀĢÀ, 69a/11 àıyÀåe'd-dìn, 9a/02, 14a/04, 14b/09, óÀcı bekdÀĢ e'l-òorasanì, 17b/04 14b/09 óÀcı ilbegi, 20a/13, 21a/04, 21a/05, gök alp, 3a/13 21a/07, 21a/09, 21a/10, 21a/15, 21b/10 görece, 18b/13 óÀcı èivÀż pÀĢÀ, 38a/15, 42a/02, 42a/10 görgöz óiãÀr, 68a/14 òÀdım èalì beg, 76b/05, 78a/11 göynük, 18a/02, 18a/06 òÀdım èalì pÀĢÀ, 80a/03, 80a/05, 84a/04 àÿriyye, 59b/02 òÀdım pÀĢÀ, 46a/10, 46a/13, 46a/15, gügercinlik, 44b/06, 66a/02 49a/12, 52b/15 gülek, 6b/05 òÀdım süleymÀn pÀĢÀ, 70a/11, 85b/03, 85b/06 g. úalèası, 6b/14 òÀdım ĢahÀbe'd-dìn pÀĢÀ, 46a/06, 46a/09 gümistÀn, 4b/06 gümülcine, 23a/09, 25a/08, 82b/15 345 óaleb, 6a/11, 7a/09, 7a/11, 7a/14, òayrabolu, 20a/10 33b/04, 33b/05, 33b/07, 77a/05, 77a/15, òayre'd-dìn pÀĢÀ, 13a/10, 13a/11, 77b/08, 78b/01 23a/05, 25a/06 ó. úalèası, 5b/05 óażret-i resÿl, krĢ. òÀtemü'n-nebì, ó. úalèası nÀóiyesi, 5b/05 óażret-i risÀlet, nebìyyü'llÀh, resÿlu'llÀh, 50a/10, 62a/10 òÀlid bin velìd, 33b/10 óażret-i risÀlet, krĢ. òÀtemü'n-nebì, òalìl pÀĢÀ, 20b/11, 44b/11, 44b/13, óażret-i resÿl, nebìyyü'llÀh, resÿlu'llÀh, 45b/02, 46b/02, 47b/06, 48a/03, 49a/11, 3a/01, 3b/08, 11b/05, 23b/03, 32b/12, 51b/11, 52b/15, 53a/06, 53b/03, 55a/10, 48b/15, 61a/07, 61b/05, 61b/11, 61b/14, 55a/12, 64b/01, 79b/08 62a/07 òalìlu'llÀh vilÀyeti, 89b/05 ó. (sav), 33b/09 óamìd ili sancaàı, 35a/07 óekìm-i lÀrì, 29a/11 óamìd oàlı, 38b/12 hersek, 67a/01 óamìd vilÀyeti, 24a/07, 28b/06, 42b/02, h. ili, 90b/11 44a/09 h. ili sancaàı, 90b/14 óamÿã, krĢ. òamÿã, 33b/08 hersek oàlı, 77b/05, 78a/02, 78a/03, òamÿã, krĢ. óamÿã, 33b/08 83b/09 óanôala peyàÀmber, 82a/06 hersek oàlı aómed beg, 29b/09, 84a/02, hÀrÿnü'r-reĢìd, 64a/03 84a/09 óasan, 7a/07, 7a/10, 7a/14 òıtÀy, 57a/10, 58b/09, 59a/14 óasan beg çelebi, 96a/10 ò. vilÀyeti, 3b/12 óasan beg oàlı èìsÀ beg, 66a/10 óıżır beg oàlı muóammed beg, 77b/06 òÀã murÀd, 67b/07, 67b/13, 68a/12 óıżır peyàamber (as), 14b/14 òÀtemü'n-nebì, krĢ. óażret-i resÿl, óicÀz, 4b/02, 4b/02, 64b/10, 74b/02, óażret-i risÀlet, nebìyyü'llÀh, resÿlu'llÀh, 74b/12, 88b/09 61a/10, 62a/08 346 hind, 57a/09, 59a/14 ibsili úalèası, 44a/14 hindüstÀn, 58b/06, 76b/03 iç il, 78b/01, 86b/05 òoca úÀsım, 51b/15 ifleàÀn vilÀyeti, 84b/11 òoraãan, krĢ. óorasan, 3b/13 iàribos, 67b/09, 68a/07, 68a/08, 87b/07, 88a/02, 88a/02 óorasan, krĢ. òoraãan, 35a/14 i. úalèası, 67b/12, 67b/13, òotan, 57a/10, 58b/09, 59a/14 68a/03 hÿd, 82a/03 il baãan, 95b/15 óurozım ĢÀh, krĢ. òurozımì ĢÀh, 4a/14 il-begi oàlı buràozı, 20a/14, 21a/07 òurozımì ĢÀh, krĢ. óurozım ĢÀh, 4a/03 iltmulaà, 3a/12 òurÿs, 58b/12 imÀm faòrì rÀzì, 61b/10 hülÀgü òÀn, 4a/05, 4b/05 imirze, 68b/01 I incügez, 24a/13, 37b/03 ılàun, 81b/02 inebaòtı, 29b/01 èırÀú, 3b/14, 58b/10 i. óiãÀrı, 66a/15 Ġ inoz, 21a/14, 21b/13, 55a/05 ibrÀhìm, 7a/03, 7b/11 i. úalèası, 55a/05 ibrÀhìm beg, 45a/14, 45a/15, 46b/09 inöñi sancaàı, 16b/07 ibrÀhìm òalìlu'llÀh, 89b/04 irmenek, 70b/12 ibrÀhìm pÀĢÀ, 42a/03, 42a/11, 43a/05, irmenì, krĢ. ermenì, 6a/11, 6b/15 44b/09, 44b/12, 79b/08, 83b/10, 84a/03 èìsÀ beg, 49a/13, 49a/14 ibrÀhìm peyàÀmber, 71a/04 èìsÀyì, 72b/04 ibãala, 21b/01, 22a/06, 22a/07, 55a/04, isfendiyÀr (Candaroğulları beyi), 83a/02 33a/11, 44a/10 347 isfendiyÀr (Ġran‟ın mitolojik iznik, 17b/13, 17b/15, 20b/11, 38a/05, kahramanı), 10b/15 40a/05, 40a/11, 40a/13, 44a/01, 92b/05, 92b/05 isfendiyÀr oàlı, 38b/11, 39a/10, 40a/14 iznikümid, krĢ. iznikümüt, 16b/09, isfendiyÀr oàlı maómÿd beg oàlı 18a/01 bÀyezìd çelebi, 85b/08 iznikümüt, krĢ. iznikümit, 16b/11 isóÀú beg, 45b/09, 49a/13 iõvecen, 64b/05 isóÀú beg oàlı èìsÀ beg oàlı muóammed beg çelebi, 96a/01 i. yellüc óiãÀrı, 64b/06 isóÀú naúì, 13b/06, 13b/07 K isóÀú pÀĢÀ (vezir), 53a/01, 66b/10, kaèbu'l-aòbÀr, 33b/11 67a/02, 67a/15, 67b/03, 67b/08, 73a/07, 75a/14, 75b/06 úalèa-i metìn, krĢ. úalèa-i moton, 72a/04 isóÀú pÀĢÀ (Anadolu beylerbeyi), úalèa-i moton, krĢ. úalèa-i metìn, 53b/02, 64b/02, 65b/09 72a/06, 72a/11, 72a/12, 72b/06, 72b/07 iskele, 39b/05, 70a/10 ú. óiãÀrı, 32a/07 iskenderiyye, 6b/08 úanÀõ beg, 89a/05 iskete, 25a/08 úarabaà, 34a/04 istanbul, 15b/15, 16b/13, 16b/14, úara beg, 53a/08 26a/02, 26a/14, 27b/09, 27b/10, 27b/11, úara boàdÀn, 41a/06, 58b/12, 58b/13, 37a/05, 37a/09, 37a/12, 37a/15 70b/02, 70b/03, 70b/03, 71b/04, 76a/02, èivÀż pÀĢÀ, 38b/07, 43a/05 76b/08, 76b/08, 76b/10, 76b/14, 78a/13, 88a/16 ìzlÀdì, 47a/04 úara burun, 40a/01, 40b/03, 87b/07 ì. derbendi, 47a/02, 47a/12, 47b/06 úaraca beg, 53b/03, 64b/02, 65a/05, 65b/06 izmir oàlı, 42b/02, 44a/08 úaraca òÀn, 3b/01 izmir oàlı cüneyd beg, 42b/12, 44a/14 348 úara deñiz, 53b/14 úara miòÀl, 49b/04 úara ferye, 25a/12 úara mürsel, 16b/11 úaragöz beg, 30a/04, 31a/07, 77a/08 úara rüstem, 22a/09, 22a/11, 22a/14, 22b/04, 22b/06, 22b/07, 26b/14 úara òÀn, 3a/14, 3a/15 úarası vilÀyeti, 18a/10, 20b/08 úara óiãÀr, 14a/06, 92b/06, 92b/07 úarlu oàlÀn, 3b/01 úaraòol, 3b/02 úÀsım, krĢ. úÀsım pÀĢÀ, 47a/04 úara èìsÀ, 6a/06, 6b/05 úÀsım pÀĢÀ, krĢ. úÀsım, 46b/02, 47a/03, úaraman, 9a/04, 22a/10, 28b/08, 38b/10, 47a/08, 51b/11 38b/15, 45a/12, 45b/08, 53a/05, 67a/13, 67b/06, 68a/14, 68b/05, 68b/14, 70b/08, úaãùamonı, 66b/05, 66b/06, 68b/15 70b/09, 70b/11, 74a/04, 74a/05, 74a/14, úatanvur, 58a/12, 58a/14 74b/04, 74b/11, 81b/02, 92a/07, 92a/08, 92a/15, 92b/01 úavala, 25a/11 ú. vilÀyeti, 53a/08, 67a/14, ú. óiãÀrı, 67a/14 68b/03, 74b/01, 74b/04, 74b/08, 74b/13, ú. vilÀyeti, 25b/02 75b/08, 92b/04 úavlaú óiãÀrı, 70b/08 úaraman oàlı, 36b/16, 38a/12, 38b/01, 38b/04, 38b/09, 38b/13, 38b/14, 39a/05, kÀévus, 52b/06 39a/10, 46b/05, 46b/09 úaya alp, 3a/11 úaraman oàlı èalì beg, 28b/05 úaynıtun, 3a/13 úaraman oàlı ibrÀhìm, 46b/03, 53a/05 úayãer, 8b/07, 8b/10, 52b/05 úaraman oàlı ibrÀhìm beg, 45a/13, 47b/03, 47b/12, 53a/09, 53a/10 úayãerì, 59a/02 úaraman oàlı úÀsım beg, 75b/09 úaytı bay beg, krĢ. úaytı beg, 77a/03 úaraman oàlı muóammed beg, 39a/01 úaytı beg, krĢ. úaytı bay beg, 83b/06 úaraman oàlı muãùafÀ beg, 93a/02, úazan köyi, 64b/11, 65a/01 93a/12 349 úazuúlu voyvoda, 66b/15 kiriĢ ãuyı, 69b/15 kefe, 40a/15, 41a/06, 58b/12, 70b/15 úoca despot, 44a/13, 66a/07 kefelüyeéi adası, 89b/14 úoca òıżır, 50a/13 keúaluya adası, 89b/09 úoca ili, 16b/04, 16b/04, 16b/04, 17a/05, 67a/01 kemÀlì, 40b/14 ú. sancaàı, 18a/04 kemÀl pÀĢÀ, 92b/01 úolàay, 3b/02 kemÀl reéis, 30a/05, 87b/06, 88a/03, 88a/05, 88a/08, 88a/09, 93b/08, 93b/12, úonuĢ, 39b/11 93b/13, 93b/15, 94a/03 ú. óiãÀrı yöresi, 39b/08 kenÀniyye, 59b/01 úonya, 4b/03, 9a/13, 9a/14, 12a/09, keĢÀn ili, 21b/01 12a/09, 28b/09, 28b/10, 28b/14, 28b/14, 38b/14 keĢürlik yaylası, 45a/02 ú. ovası, 38b/15 keyyÿs, 52b/04 ú. Ģehri, 4b/12 úındır bÀzÀrı, 17a/02 úoñur alp, 16a/15, 16b/01, 16b/05 úıpçaú, 58b/08, 59a/15 úoñurpa, 16b/02, 17a/05 úıral oàlı isóÀú beg, 78a/04 úosova, 25b/10, 25b/11, 25b/12 úırım, 58b/11 úoãùanùin, krĢ. úoãùanùiniyye, 9b/11, úır Ģehr, 36b/15, 39a/04 26a/02, 26a/05, 53b/15, 54a/01, 54a/08, úıyıú dede maóallesi, 29a/10 54a/14, 54b/13, 54b/15, 55a/02, 55a/07, 55a/10, 55b/05, 55b/09, 62b/10, 64a/01, úızıl aàaç yeñice, 43b/10 64b/04, 67a/04, 67a/06, 67a/11, 67a/12, úızıl buàa, 3a/12 67b/05, 68a/09, 68a/13, 68b/08, 69b/03, 70a/14, 70b/13, 72a/10, 73a/08, 73b/10, kili, 72a/11, 76a/07, 76a/12 74a/11, 74b/03, 74b/09, 75a/04, 75b/05, k. óiãÀrı, 76a/02 75b/14, 76b/12, 79b/13, 80b/04, 80b/09, 81b/13, 82b/05, 83a/04, 83b/12, 87a/09, 350 87a/14, 89a/09, 89a/13, 91b/05, 92b/03, l. yöresi, 92a/10 95a/14, 95b/11 lÀùìn, 48a/06, 59b/05 úoãùanùiniyye, krĢ. úoãùanùin, 55b/12 lÀz, 25b/11, 34a/15 kosun, 6a/05, 6b/04, 6b/13 l. eli, 64b/05 körföz óiãÀrı, 65b/15 l. ili, 37b/02, 44a/12, 44b/03, kör ĢÀh melik, 37a/04, 37a/06, 37a/07, 44b/03, 44b/06, 66a/02 37a/08 l. ili sancaàı, 66a/09 köse miòÀl, 15b/11 l. vilÀyeti, 44a/13 kÿh-ı elbürz ùaàı, 57b/02 lÀz oàlı, krĢ. lÀz oàlı despot, 25b/03, kÿh-ı elvend ùaàı, 84b/05 25b/04, 25b/05, 25b/11, 34a/15, 47a/15, 47a/15 kÿh-ı úaf, 57b/03, 57b/07 lÀz oàlı despot, krĢ. lÀz oàlı, 46b/15 úurtulmıĢ, 3b/01 leh, 83a/13 úuĢ temÿr, 6a/07, 6b/06, 7b/14 liyh, 48a/06, 58b/12, 88a/16 úutlu aàa, 3a/14 l. vilÀyeti, 71b/05, 71b/06 kümülì oàlı, 43b/01 lÿù peyàÀmber, 32a/15, 72a/14, 82a/08 kürd, 33a/02 M küstel, 15a/08 mÀçìn (Maçin diyarı), 57a/10, 58b/09, kütÀhiyye, 24a/07 59a/15 L mÀçìn (Osmanlıların efsanevi atası), labsekü, 43b/06 3b/03 lÀla ĢÀhìn, 20b/13, 21b/05, 21b/08, mÀhÀn Ģehri, 3b/09, 5a/07, 5a/12 22a/04, 23a/02, 23a/08, 23b/01, 23b/05, maómÿd aàa, 67b/11, 68b/13 24a/11, 24b/15 maómÿd çelebi, 47b/06 lÀrende, 82b/07, 92b/09 351 maómÿd pÀĢÀ, 64b/08, 64b/13, 64b/15, mevlÀnÀ celÀle'd-dìn, 4a/15 65b/07, 66a/01, 66a/12, 66b/09, 67a/02, mevlÀnÀ óaydar, 41b/05, 41b/07 67b/03, 67b/10, 69a/01, 69b/02, 70a/14 mevlÀnÀ òusrev, 48a/03 malÀùıyyeyi, 33a/02 mevlÀnÀ rüstem, 26b/09 malúoç oàlı, 71b/10 mevlÀnÀ ãaru yaèúÿb, 47b/13 malúoç oàlı balì beg, 76b/14 mezìd beg, 46a/02, 46a/02, 46a/12, manaãtır, 25a/15, 84a/11 46a/14 maènisa, 40b/12, 48a/01, 48b/04, mıãr, 7a/07, 7a/08, 7a/10, 7a/14, 7b/08, 51b/07 7b/11, 11b/05, 11b/07, 33a/08, 33b/03, manla oàlı muóammed pÀĢÀ, 73b/13 33b/04, 33b/06, 33b/07, 57b/09, 58a/01, 59b/06, 74b/01, 76b/03, 77a/03, 77a/04, marulya, 25a/08 77a/15, 77b/07, 81a/06, 83a/05, 83a/05, maùara, 48a/12 83a/06, 83b/06, 83b/06, 87a/11, 89a/05 mecnÿn ùabÀú yazusı, 33b/05 mıãrlu, 5a/03, 7b/03, 7b/03, 7b/08, 7b/09, 7b/12, 7b/13, 7b/14, 7b/15, medìne, 59b/06, 87a/11 7b/15, 8a/05, 33a/09 mekke, 59b/06, 89b/04 miàalàara, 24a/10 melik eĢref, 33b/04, 33b/06 miòÀl, 10a/07, 10a/14, 10a/15, 37b/04 menteĢe, 35a/06 mióÀl beg, 38a/02 m. ili, 44a/08, 84b/10 miòÀl imÀreti, 88b/07 menteĢe oàlı, 33a/10, 42b/02 miòÀl oàlı, krĢ. miòÀl oàlı èalì beg, menyÀn, 70b/11 miòÀl oàlı èalì muóammed beg, miòÀl oàlı àÀzì èalì beg, 43a/13 merìc, 21a/05 miòÀl oàlı èalì beg, krĢ. miòÀl oàlı, m. ãuyı, 21b/12 miòÀl oàlı èalì muóammed beg, miòÀl mesìó pÀĢÀ, 29b/08, 75b/06, 76a/11, oàlı àÀzì èalì beg, 43a/07, 69b/09, 92a/12, 92b/02, 92b/05, 93b/02, 93b/05 69b/10, 76b/13 352 miòÀl oàlı èalì muóammed beg, krĢ. muóammed (Hz. peygamber), 17a/11, miòÀl oàlı, miòÀl oàlı èalì beg, miòÀl 29a/05, 32b/07, 50a/02, 62a/03, 62a/05, oàlı àÀzì èalì beg, 43a/11 62a/09 miòÀl oàlı àÀzì èalì beg, krĢ. miòÀl oàlı, m. muãùafÀ, 2b/10, 15a/06, miòÀl oàlı èalì beg, miòÀl oàlı èalì 49b/14, 50a/04, 77a/01, 96a/07 muóammed beg, 70a/04 m. muãùafÀ (as), 10a/01 miòÀl oàlı sikender beg, 80b/14, 81a/04 m. muãùafÀ (sa), 10a/07 miòÀl oàlı sikender àÀzì, 88a/15 muóammed (I. Mehmet), 3a/09, 13b/09, miòÀl oàlı yaòĢì beg, 37b/04 13b/15, 34b/02, 35a/15, 35b/04, 37a/01, 37a/02, 37a/03, 37a/05, 37a/14, 37b/01, minnet oàlı muóammed beg, 39b/10, 37b/02, 37b/03, 37b/06, 37b/07, 37b/08, 66a/10 37b/09, 37b/13, 38a/08, 38a/10, 38b/10, mìs, 5a/02, 6b/09, 8a/07 39a/05, 39a/08, 39a/11, 39b/03, 40b/02, 41a/04, 41b/02, 41b/02, 41b/04, 41b/13, misìn úalèası, 6a/14, 21a/01 42a/01, 42a/04 moàol, 58b/08 muóammed (II. Mehmet), 3a/09, mora, 29b/09, 66a/14, 68b/14, 89b/15 48a/02, 49a/10, 51b/06, 51b/07, 51b/09, 51b/13, 52a/08, 52b/13, 52b/14, 53a/03, m. vilÀyeti, 29b/02, 65b/15, 53a/06, 53a/13, 53a/15, 54a/01, 54b/04, 66a/15 55a/02, 55a/14, 55b/12, 64a/06, 64a/10, morava, 75b/03 64a/15, 64b/03, 64b/04, 65a/09, 65a/15, 65b/06, 65b/11, 65b/15, 66a/06, 66a/14, mosúos, 58b/14, 59b/05 66b/03, 66b/13, 67a/06, 67a/08, 67a/13, 67b/04, 67b/09, 67b/09, 68a/01, 68a/04, moton, 72a/06 68a/09, 68a/13, 68b/04, 68b/08, 68b/11, m. óiãÀrı, 32a/08 69a/01, 69a/03, 69a/08, 69b/03, 69b/04, 70a/11, 70a/14, 70b/13, 70b/13, 72a/10, m. úalèası, 72b/09 73a/08, 73a/13, 73b/05, 73b/07, 73b/09, mudrunı, 95b/01 74a/01, 85b/03 mudurnı, 16b/02, 18a/02, 18a/06 muóammed aàa, 44b/09, 45b/03 muóammed beg, 96a/10 353 muóammed çelebi beg, 96b/02 52a/09, 52a/10, 52b/14, 53a/03, 54b/04, 55a/14, 73b/07 muóammed çelebi veled-i molan, 73a/07 murtażÀ òÀn, 76a/07 muóammed òÀn, 85a/12 mÿsÀ (Ģehzade), 37a/02, 37a/11, 37a/11, 37b/01, 37b/02, 37b/05, 37b/06, 37b/07, muóammed pÀĢÀ veled-i óıżır beg, 37b/09, 37b/09, 37b/10, 37b/10, 37b/11, 76a/12 37b/12, 37b/12, 37b/15, 38a/06, 38a/12, muòliã pÀĢÀ, 13b/03 38b/08 mul óiãÀrı, 64b/06 mÿsÀ (peygamber), 71a/04 murÀd (I. Murat), 3a/10, 16a/14, 16b/08, m. peyàÀmber, 71a/07 16b/08, 18a/03, 20b/07, 20b/12, 21b/02, muãùafÀ (Ģehzade), 39a/02, 43b/14 21b/08, 21b/11, 22a/04, 22b/03, 23a/01, 23a/03, 23a/06, 23a/10, 23a/12, 23b/15, muãùafÀ (Düzme Mustafa), 42b/13, 23b/15, 24a/10, 24a/12, 24a/15, 24b/02, 43a/02 24b/08, 24b/12, 24b/15, 25a/05, 25b/03, muãùafÀ (Karaman oğlu), 92a/08, 93a/03 25b/06, 25b/13 muãùafÀ beg, 30a/03, 31b/04 murÀd (II. Murat), 3a/09, 13b/09, 39b/04, 40b/03, 40b/07, 40b/12, 41b/12, muãùafÀ beg çelebi, 96a/10 42a/04, 42a/06, 42a/09, 42a/10, 42a/13, muãùafÀ çelebi, 34b/02, 35b/01 42a/15, 42b/04, 42b/09, 42b/10, 43a/04, 43a/08, 43a/08, 43a/09, 43a/14, 43b/02, muãùafÀ pÀĢÀ (beylerbeyi), 29b/03 43b/05, 43b/07, 43b/08, 43b/09, 43b/12, 43b/13, 43b/15, 44a/02, 44a/07, 44a/10, muãùafÀ pÀĢÀ (sancak beyi), 90a/03, 44b/01, 44b/05, 44b/10, 44b/13, 45a/01, 90a/07 45a/03, 45a/12, 45a/14, 45b/04, 45b/13, mustaèãam, 4a/09 46a/05, 46b/04, 46b/06, 46b/11, 46b/12, 46b/14, 47a/09, 47a/10, 47a/13, 47b/02, m. bi'llÀh, 4a/08 47b/04, 47b/05, 47b/10, 47b/15, 48b/03, mut óiãÀrı, 67b/06 48b/06, 48b/13, 48b/14, 49a/10, 49b/01, 49b/06, 49b/07, 49b/10, 49b/12, 50a/07, müllin, 6b/05 50a/08, 50a/15, 50b/04, 50b/07, 50b/14, N 51a/13, 51a/14, 51b/05, 52a/04, 52a/08, 354 naãÿó beg, 81a/12 20b/03, 20b/04, 20b/05, 20b/06, 22a/03, 26b/05 nebìyyü'llÀh, krĢ. òÀtemü'n-nebì, óażret- i resÿl, óażret-i risÀlet, resÿlu'llÀh, orÿc beg, 43a/06 62a/12 orÿc bin èÀdil e'l-kÀtibü'l-edirnevì, 2a/04 necme'd-dìn-i kübrÀ, 3b/14 èoåmÀn (Osman Gazi), 3a/10, 4b/15, nemrÿd, 71a/04, 71a/05 8a/15, 8b/14, 8b/15, 9a/01, 9a/12, 9a/15, 9a/15, 9b/02, 9b/10, 9b/11, 9b/12, nigde, 39a/03 9b/13, 9b/15, 10a/05, 10a/08, 10a/13, nigebolı, 26a/04, 26a/04, 26a/07, 10b/02, 10b/08, 10b/09, 12a/04, 12b/11, 48a/13, 48b/01 13a/08, 13a/11, 14a/02, 15a/11, 15b/04, 15b/06, 15b/09, 16a/03, 16a/04, 16a/06, n. sancaàı, 48a/15 16a/08, 16a/10, 26b/05 niĢÀncı ibrÀhìm pÀĢÀ, 64b/12, 64b/14 èoåmÀn (halife), 11b/06 niĢÀncı muóammed pÀĢÀ veled-i molan èoåmÀnçuk, 92b/06 73b/02 èoåmÀn iniĢi, 93a/05 novabri, 64b/11, 65a/01 èoåmÀnlu, 39a/07 n. óiãÀrı, 64b/13, 65a/02 ozàur oàlı èìsÀ beg, 53a/02 nÿó, 3b/05, 82a/03 Ö n. peyàÀmber (as), 3b/03 ögetey, 4a/05 O èömer beg, 49a/13, 69a/13 oàuz, 2b/06, 3a/14, 3b/06, 3b/07, 3b/07 özbek, 77a/04, 77a/11, 77a/16, 77b/08, oúluà, 39a/04 78a/03 oròÀn, 3a/10, 12b/14, 12b/14, 13b/05, P 15b/09, 15b/12, 15b/14, 16a/01, 16a/02, 16a/05, 16a/07, 16a/09, 16a/12, 16b/06, pÀsìn ovası, 8b/03 16b/09, 17a/06, 17a/08, 17a/09, 17a/13, pÀybÿrd, 6b/07 17b/03, 17b/12, 17b/12, 18a/04, 18a/09, perançova sancaàı, 69b/09 355 pojajan óiãÀrı, 69b/12 48b/11, 49a/04, 49a/05, 49a/12, 49b/07, 51a/04, 51b/12, 53b/01, 53b/03, 54a/03, polunya, 24a/13 54a/05, 64b/01, 66a/02, 66a/12, 66b/04, polya, 74a/09, 85b/07 66b/09, 67a/02, 67b/06, 67b/12, 68a/12, 68b/12, 69a/02, 69b/11, 70a/13, 73a/06, p. adası, 73a/05 74a/01, 75a/13, 75b/01, 76a/10, 76b/06, p. úalèası, 74b/06 78a/08, 78a/08, 78a/11, 79a/02, 79a/03, 81b/06, 81b/08, 83b/10, 84a/02, 84a/04, p. vilÀyeti, 87b/04 84a/10 puçuú depe, 48b/12 r. vilÀyeti, 4b/10, 5a/01, 5a/10, 5a/14, 5b/02, 5b/03, 8b/10, 14a/13, R 39b/01 rÀbièa, 9a/13, 9a/15, 12b/12, 13a/07 rÿmì, krĢ. rÿm, 5b/02 ramażÀn, 6b/03, 6b/03, 6b/09, 6b/15, rÿm muóammed, 67b/03, 67b/05, 7a/02 67b/08, 73a/06 ramażÀnlu, 7b/10, 7b/10 rÿs, 58b/12 resÿlu'llÀh, krĢ. nebìyyü'llÀh, òÀtemü'n- rüstem, krĢ. rüstem-i zÀl, 9b/03, 52b/07, nebì, óażret-i resÿl, óażret-i risÀlet, 79b/01, 86a/10 62a/09 rüstem-i zÀl, krĢ. rüstem, 10b/10 rìm pÀp vilÀyeti, 87b/03 S rÿm, krĢ. rÿmì, 9b/07, 11a/05, 14b/15, 35b/01, 35b/04, 40b/03, 45b/09, 45b/15, ãafÀriyye, 59b/02, 59b/02 46b/08, 49a/08, 55b/04, 55b/07, 64a/05, 68b/14, 77b/05, 95a/05 saèìd ili, 85a/03 r. ili, 18a/13, 19b/10, 20a/02, saúar yayla, 44b/02, 82b/10 20a/03, 20b/09, 23a/02, 24a/11, 25b/07, salàÿriyye, 59b/02 25b/08, 29b/02, 29b/11, 29b/13, 32b/14, 34a/14, 37a/04, 37a/07, 37b/01, 38a/08, salulu ĢÀhin, 21b/04 38b/11, 39b/03, 39b/07, 42b/08, 42b/13, sÀm (Zal‟ın babası), 10b/15, 79b/01, 43a/13, 43b/01, 45b/01, 46a/07, 46b/06, 86a/10 47a/03, 47a/04, 47a/10, 47b/10, 47b/11, 356 sÀm (Nuh‟un oğlu), 2b/06 semÀdirek adası, 84b/05 ãamaúo, 37b/08 semendre, 45a/06, 45a/07, 66a/07, 66a/08, 79a/12, 85b/03 sÀmÀn, 59b/01 semerúand, 4a/01, 4a/01, 58b/06 ãamavna, 38a/04, 39b/13, 40a/05, 40a/10, 41a/06 serf, 23a/13, 23b/05, 23b/07, 23b/09, 25b/11, 34a/15, 68b/13 ãamãun, krĢ. ãamsun, 39b/04, 39b/05 severin, 45b/14, 48a/12 ãamsun, krĢ. ãamãun, 40a/13 sevinç aàa, 3a/15 sarÀydÀr òamza beg, 66a/05, 66a/13 seydì Ģehr, 24a/08, 39a/03 saròÀn, 42b/02, 84b/10 sikender, 76a/10, 76b/13, 81a/06, s. ili, 25a/13, 44a/09 83b/11, 84a/04, 89b/07 ãaruca (Derzi Saruca), 37b/12 sikenderiyye, 70a/12, 70a/13, 70b/02, ãaruca (vezir), 45a/09 70b/05 ãaruca pÀĢÀ, 44b/09, 45a/04, 45a/08, silifke, 70b/11 45b/03, 52b/15, 53a/07, 53b/04, 64b/01, silisre, 41a/07 64b/08 sìn, 5a/02 ãÀrÿyatı, 8b/13 sinÀn beg, 32b/10, 92a/15 ãaã, 48a/05 sind, 57a/09, 59a/14 sÀsÀn, 59b/01 ãinop, 68b/15 ãavcı, 8b/14 ã. Ģehri, 66b/05 sazlu dere, 43a/03 siroz, 25a/10, 25a/10, 25a/12, 25a/15, selangük, krĢ. selanik, 25b/01 41a/04, 41b/02, 41b/04, 41b/10, 42b/07 selanik, krĢ. selangük, 25b/01, 41a/05, sìs, 6b/09, 7a/01, 8a/07 42b/04 s. úalèası, 7b/13, 7b/14 s. úalèası, 44b/14 sivÀs, krĢ. sivÀz, 29b/12 357 s. Ģehri, 33b/01 s. peyàÀmber, 32a/14, 55b/14, 55b/15, 56a/15, 56b/01, 56b/04, 56b/12, sivÀz, krĢ. sivÀs, 4b/12 57b/15, 58a/03 sivrice óiãÀrı, 64b/05 s. peyàÀmber (as), 56a/08, sivri óiãÀr, 36b/16, 38a/13, 38a/13, 56a/13, 56b/08, 56b/13, 57a/02, 57a/06, 38a/14, 39a/03 58a/13 ãofya, 74a/03, 74a/03, 75a/15, 75b/01, s. peyàÀmber (asm), 56a/11 75b/05, 84a/07, 84a/09 süleymÀn (I. Bayezit‟in oğlu), 34b/02, sögüdcük, krĢ. sögütcük, 8b/15 35b/03 sögütcük, krĢ. sögüdcük, 16a/12 süleymÀn (beylerbeyi), 70b/01, 70b/07, 70b/10 sulùÀn èabdu'llÀh, 75b/07 sürmelü çuúur, 8b/03 sulùÀn aómed, 81a/15, 81a/15 ġ sulùÀn muãùafÀ, 68b/04, 69a/03, 70b/08 ĢahÀbe'd-dìn, 46a/15, 49a/09, 51b/12, sulùÀn yaèúÿb, 81a/14 53a/07 sunúÿr tekin, 8a/14, 8b/04 ĢÀhìn lÀla, 25a/11 sükÿtlu dere, 89a/10 ĢÀm, 6a/11, 33b/03, 33b/04, 33b/14, süleymÀn (Ertuğrul Gazi‟nin babası), 33b/15, 34a/04, 58a/01, 77a/04, 77a/15, 3a/11, 5a/01, 5a/07, 5a/11, 5b/09, 5b/12, 77b/08 5b/13, 5b/14, 6a/01, 8a/10, 8a/11, 8a/13 Ģ. vilÀyeti, 59b/07 süleymÀn (Osmanlıların efsanevi atası), ĢÀmlu oàlı, 31a/06 3b/02 ĢehinĢÀh, 75b/08, 92b/01 süleymÀn (Orhan Gazi‟nin oğlu), 16a/13, 16b/07, 18a/01, 18a/05, 18a/07, Ģehr-i edirne, 51b/14, 75b/11, 83a/02, 18a/13, 18a/14, 18b/07, 18b/11, 19a/03, 88b/07, 95a/04 19a/04, 19a/09, 20a/09, 20a/15, 20b/04 Ģehr-i úoãùanùin, 13a/15, 53a/15, 54a/15, süleymÀn (peygamber), 56a/02, 56a/02, 55a/14, 64a/08, 64a/14, 73b/03, 81b/11, 56b/06, 57a/01, 58a/12, 58a/15, 58b/01 83b/08, 88b/11, 93b/06 358 Ģehr-i kütÀhiyye, 90b/07 14b/01, 14b/04, 14b/05, 34b/04, 34b/05, 35a/02, 35a/02, 36b/08, 36b/13, 39b/06, Ģehr-i üsküb, krĢ. Ģehr-i üsküp, 90b/03, 39b/07, 39b/10, 69a/07, 69a/08, 76a/06 90b/05 ùayı úaraca, 49b/09 Ģehr-i üsküp, krĢ. Ģehr-i üsküb, 89a/02 tebrìz, 81a/13 Ģemsiyye, 56b/12, 57a/02, 57b/13, 57b/14, 58a/04 teke deresi, 92b/15, 93a/05 Ģeyò bedre'd-dìn, krĢ. èalì Ģeyò bedre'd- teke ili, 28b/08 dìn, 38a/04, 38a/05, 39b/13, 40a/05, tekür beli, 6b/05 40a/13, 41a/06 tekür çayırı, 73a/10 Ģeyò maómÿd, 13b/11, 13b/13 tekür ùaàı, 20a/07 Ģuèayb peyàÀmber, 82a/04 temrez beg, 77a/04, 77a/11, 77a/16, Ģumlu vilÀyeti, 48a/13 77b/08 T temÿr taĢ beg, 43a/05 tÀce'd-dìn-i kürd, 13a/09, 13a/09 terúoz, 24a/11 ùahirten beg, 33a/10, 35a/05 tevend(?), 85b/08 taót-ı úalèa, 66a/05, 75b/12 ùırabozan, krĢ. ùırabozon, 66b/08 ùarabulus, 58b/05 ùırabozon, krĢ. ùırabozan, 66b/06, ùaraúçı yeñice, 18a/02, 18a/06, 26a/15 66b/11, 68b/15 tarsÿs, 5a/02, 6a/15, 6b/06, 7b/15, ùıraúul oàlı úazuúlu melèÿn, 66b/14 8a/07, 77a/10, 77b/07, 80a/12, 83a/08 tìmÿr, 33a/07, 33a/12, 33a/12, 33a/13, t. nÀóiyesi, 77a/05 33a/15, 33b/07, 33b/12, 34a/08, 34b/07, 34b/07, 34b/09, 35a/03, 35a/03, 35a/04, ùaĢaú yazusı, 14b/07 35a/06, 35a/08, 35b/08, 35b/09, 35b/13, ùaĢ il, 28b/09, 46b/10, 92a/09 35b/14, 36a/01, 36a/02, 36a/04, 36a/06, 36a/10, 36a/13, 36a/15, 36b/04, 36b/10, tatar, 5a/09, 5a/12, 6a/02, 6a/02, 11b/11, 36b/13, 36b/14, 36b/15, 39b/06 11b/15, 14a/08, 14a/09, 14a/12, 14b/01, 359 tìre sancaàı, 30a/03, 31b/04 t. ili, 5b/04 toàar, 3a/12, 3a/15 türk rüstem, 26b/08, 26b/09 toúat, 38a/03, 43a/07 U t. Ģehri, 68b/02, 68b/10 uàurlu aómed, 81a/14 toñuzlu Ģehri, 36a/03 ulubad, 15a/10, 18a/11, 43a/09, 43a/09, 43a/13 ùorlaú hÿ kemÀl, 40b/13, 41a/03 umÿr beg, 43a/06 ùos, 3b/02 ungurus, 10a/10, 26a/03, 30b/15, tuna ãuyı, 26a/10 46a/01, 46a/11, 47a/01, 47b/01, 48a/05, ùuràud alp, 15b/12 49b/01, 58b/13, 59b/04, 59b/04, 63b/14, 65a/07, 65b/13, 66a/11, 69b/05, 69b/10, ùuràud begleri, 78b/12, 78b/14 70a/01, 70a/03, 76b/03, 79a/06, 79a/07, ùuràud oàulları, 74b/13, 80a/09 83a/11, 83b/01, 84a/08, 87a/03, 87a/03, 87a/06, 87a/09, 88a/16, 90b/12 ùuròÀn, 45b/10 u. vilÀyeti, 45b/07, 46a/08, ùuròÀn beg, 43a/15, 47a/04, 47a/14, 58b/04, 69b/07, 69b/14 49a/14 uyàur, 58b/08 ùuròÀn beg oàlı èömer beg, 69a/11 uzun óasan, 68a/15, 68b/01, 69a/04, tuzaú aàa, 3a/14 69a/04, 69a/05, 69a/08, 69a/09, 69a/10, türk, 6a/01, 15a/01, 22b/13, 23b/09, 69a/13, 69a/14, 69b/01, 69b/04, 69b/05 24a/14, 26a/09, 32a/09, 69b/08, 70a/01, uzun óasan oàlı sulùÀn yaèúÿb, krĢ. uzun 71b/06, 85b/11, 91a/12 óasan oàlı sulùÀn yaèúÿb beg, 82b/12 türkce, krĢ. türkçe, 22b/13 uzun óasan oàlı sulùÀn yaèúÿb beg, krĢ. türkçe, krĢ. türkce, 85b/12 uzun óasan oàlı sulùÀn yaèúÿb, 81a/12 türkistÀn, 58b/08 uzun óasan oàlı uàurlu oàlı, 81a/10 t. vilÀyeti, 58b/10 uzun óasan oàlı zeynel, 69a/06 türkmen, 33a/02, 33a/05, 71a/01 uzun köpri, 26b/12 360 Ü v. Ģehri, 70a/05, 70a/07 üç oúlu, 6a/03, 6a/12 vilÀyet-i èacem, 4b/09, 14b/14, 41b/06 üsküb, 84a/10 vilÀyet-i arnavud, 95b/12 üzer, 6a/06, 6b/07, 7a/08, 7a/11, 7a/13, vilÀyet-i baàdÀd, 4b/06 7b/01, 7b/04, 7b/05 vilÀyet-i bosna, 88a/16 V vilÀyet-i úaraman, 4b/11, 92a/07 vardar ãuyı, 90b/04 vilÀyet-i rÿm, 5a/13, 12a/01, 33b/01, 34a/07, 57a/11, 63b/14 vardar yenice, 42b/05 vilayet-i tatar, 36a/01 varna, 49b/02, 51a/15 vilayet-i türkistÀn, 57a/10 varsaà, krĢ. varsaú, 74b/08 vilayet-i ungurus, 84a/06 varsaú, krĢ. varsaà, 6a/05, 6b/13, 74b/13, 78b/11, 78b/13, 80a/09, 84b/11, vilÀyet-i yÿnÀn, 4b/07, 4b/10, 4b/11, 92a/07, 93a/02, 93a/06, 93a/09, 93b/01 8b/10 v. ili, 92a/09, 92b/04 vìrÀnca, 18b/13, 66a/03 v. vilÀyeti, 78b/10, 93b/04 vize nÀóiyesi, 79a/03 veled-i dÿdurmezik(?), 49a/15 voyvoda muãùafÀ, 90b/14, 91a/05, 91b/05, 91b/09, 91b/15 veled-i miòÀl oàlı òamza beg, 49a/14 veliyyü'd-dìn oàlı, 64b/10 Y veliyyü'd-dìn oàlı aómed pÀĢÀ, 65b/08 yÀfeå, 3b/03, 3b/04 vılú, 26b/03 yaòĢì oàlı, 79a/07, 79a/08, 79a/15, 79b/02, 79b/04 vılú oàlı, 26b/02, 35a/12, 35a/13, 45a/05, 45a/06, 45a/06, 45a/07, 47b/05, yahÿdì, 73b/10 47b/08 yaóya pÀĢÀ, 74a/02, 75a/14, 75b/01, vırat, 70a/02 81b/07, 83b/10, 84a/03, 84a/10 361 yaèúÿb çelebi, 24a/03, 25b/14 36a/08, 36a/12, 36a/13, 36a/14, 36b/01, 36b/05, 42b/05 yaèúÿb pÀĢÀ, 29a/14, 29b/05, 29b/08, 30a/02, 30b/12 yir gök óiãÀrı, 39a/12 yalaú ova, 16b/15 yörgüc oàlı óıżır beg, 44b/07 yalavac, 24a/08 yular úısdı, 30a/04, 31a/07 yanúo, krĢ. yanúo bin mÀdyÀn, 46a/01, yulúar ùaàı, 6b/07 46a/12, 47a/01, 48a/05, 48a/07, 49b/04, yÿnÀn, 57a/12 50b/15, 50b/15, 51a/06, 58a/06, 58b/03, 65a/07, 65a/12, 65b/03, 65b/05 yÿnus emre, 61a/03 yanúo bin mÀdyÀn, krĢ. yanúo, 58a/02, yuras, 37a/15 58a/07, 58b/02, 59a/08, 59b/12 yÿsufca beg, krĢ. yÿsufça beg, 68b/03, yanúo oàlı, 83a/11, 83a/13 68b/06, 68b/07, 68b/10 yayca óiãÀr, 67a/01, 67a/04 yÿsufça beg, krĢ. yÿsufca beg, 68b/06 yemen vilÀyeti, 85a/02 yÿsuf-ı åÀnì, 12a/12, 88a/01, 88a/07 yeñi cÀmiè, 45b/04, 80b/05 yÿĢaè, 71a/07 yeñice, 42b/09 y. peyàÀmber, 71a/10, 71a/14 yeñi óiãÀr, 48b/10, 53b/05 yuvan, 67a/12, 84a/15 yeñi sarÀy, 53a/12, 75a/07, 75b/15 y. vilÀyeti, 67a/08, 84a/12, 84a/14, 84b/01 yeñi Ģehr, 15b/05, 27a/09 yüregìr, 6a/05, 6a/13, 6a/13, 6b/02 yezìd, 34a/01, 34a/03 Z yıldırım, krĢ. bÀyezìd (I. Bayezit), 17b/10, 17b/11, 23a/11, 24a/03, 25b/13, zaànos pÀĢÀ, 53b/04, 64b/01, 64b/09, 27a/10, 27a/12, 27b/05, 28a/04, 28a/06, 65a/02, 65b/07 28a/08, 28a/10, 28b/04, 28b/06, 28b/07, 28b/12, 28b/15, 33a/05, 33a/07, 33a/14, zaàra, 22a/04, 23a/08, 41b/04 34a/07, 34b/08, 34b/09, 34b/13, 35b/05, żaóóÀk, 52b/06 35b/08, 35b/09, 36a/02, 36a/04, 36a/05, 362 zıòna, 25a/11 363 SONUÇ Oruç Beg, eserini yazarken Elvan Çelebi Menakıbı, AĢık PaĢazade Tarihi ve Osmanlı takvimlerinden yararlanmıĢ; ancak sadece kaynaklarındaki bilgileri aktarmakla yetinmemiĢ; bunlara, ravilerle görgü Ģahitlerinin söylediklerini ve kendi gözlemlerini de ustaca ekleme becerisini göstermiĢtir. Ve böylece, aĢağıda belirtilen özellikleriyle öne çıkan bir eser meydana getirmiĢtir: Oruç Kroniği‟nin, özellikle çağdaĢı olduğu II. Bayezit devri ile ilgili kısmının, haber ve kronoloji bakımından oldukça zengin olduğu konusunda Oruç yazmalarını tanıyan günümüz araĢtırıcıları görüĢ birliği içindedirler. Oruç, II. Bayezit‟in ikinci payitaht Ģehri olan Edirne‟de günlük olayları bir bir kaydeden, çalıĢkan ve titiz bir tarihçi izlenimini vermektedir. Bu olayları naklediĢinde bazen güvenilir kiĢilerden, bazen de imparatorluğun genelindeki olaylarla ilgili haberlerden yararlanmıĢtır. Sınırlardaki askerî faaliyetleri ve ülkelere yapılan seferler hakkındaki bilgileri de aynı kaynaklardan edinmiĢtir. Daha önce belirtildiği üzere, Oruç Beg, Edirne ve çevresinde olan olayları, büyük bir titizlikle ve kronolojik ayrıntılarıyla kaydetmiĢtir. Böylece Oruç, o dönemin Osmanlı büyük Ģehir hayatıyla ilgili mükemmel bir tasvir kaynağı yaratmıĢtır. II. Bayezit devrinin kronolojisi için Oruç Tarihi önemli bir kaynaktır. Kemal PaĢazade, Hoca Sadeddin, Gelibolulu Mustafa Ali, Ġbn Kemal gibi alim tarihçilerin Oruç‟tan yararlanması, Oruç metninin güvenilirliğini ve değerini göstermesi açısından ayrı bir önem taĢımaktadır. Oruç Beg Tarihi Manisa Nüshası üzerinde yapılan bu çalıĢmadan hareketle eser hakkında Ģunlar söylenebilir: En eski nüsha olarak kabul edilen ve sonu eksik olan Manisa nüshasının sayfaları, kronoloji ve olayların sırası göz önüne alınmadan dağınık olarak düzenlenmiĢtir. Tarih araĢtırmacılarının diğer nüshaları da dikkate alarak, bu nüshayı 364 kronolojiye ve olayların sırasına göre değerlendirmeleri, tasnif etmeleri; eseri karıĢık ve dağınık olmaktan kurtaracaktır. Ġmla: ÇalıĢmanın imla bölümünde ünlü ve ünsüzlerin baĢta, ortada ve sonda olmak üzere çeĢitli biçimdeki yazılıĢları belirlenmiĢtir. Bu belirleme sonucunda, metindeki bazı ünlülerin ve ünsüzlerin yazılıĢlarında tutarsızlıklar görülmüĢtür. Eserde aynı sözcüğün farklı imlaları görülebilmektedir. Örneğin kök hecede bazı sözcüklerin ünlüsü; bazen „e‟, bazen de „i‟ okumamızı gerektiren imla ile yazılmıĢtır. Kök hecedeki bazı ünlülerin medli elif ile yazılmaları, Eski Türkçedeki asli uzun ünlülerin varlığına iĢaret etse de metindeki uzun ünlüleri Arap ve Uygur imlasının birlikte kullanılmasından dolayı tespit etmek oldukça zordur. Metnin imlasında Arap yazı dili geleneğinin yanında bazı eklerin birleĢik yazılabileceği halde ayrı yazılmaları, Eski Uygur Türkçesi geleneğinin de devam ettiğinin göstergesidir. Bu bakımdan kurallı bir imla sisteminden söz etmek mümkün değildir. Ses Bilgisi: Bu bölümde damak uyumu, dudak uyumu, ötümlüleĢme, ötümsüzleĢme, sızıcılaĢma, yutulma, düĢme, türeme, nöbetleĢme, birleĢme, göçüĢme, geçiĢme, ünsüz kaynaĢması gibi ses olayları tespit edilmiĢtir. ÖtümsüzleĢme olayı, Eski Anadolu Türkçesinin genel eğilimine aykırı düĢtüğünden metindeki ötümsüzleĢme örnekleri ötümlüleĢmeye göre çok azdır. Biçim Bilgisi: Bu bölümde isim, fiil, sıfat, zamir, zarf, edat ve fiilimsiler üzerinde durulmuĢtur. Ġsimlere gelen ekler; çokluk eki, iyelik ekleri, durum ekleri baĢlıklar altında incelenmiĢtir. Fiil çekiminde ise, hemen hemen bütün kiplerin çekimine rastlanmıĢtır. 365 Fiilerin olumsuzluk ve soru biçimleri, fiillere gelen iyelik ve zamir kaynaklı kiĢi ekleri de gösterilmiĢtir. Ġsimlerle birlikte kullanılan ek-fiilin geniĢ zaman, görülen geçmiĢ zaman, öğrenilen geçmiĢ zaman ve Ģart kipi biçiminde dört ayrı çekimi örneklendirilmiĢtir. Ġsim-fiil, sıfat-fiil ve zarf fiil ekleri de fiilimsiler baĢlığı altında incelenmiĢtir. Eserde, Eski Anadolu Türkçesi biçim bilgisi özelliklerinin aĢağı yukarı bütün örnekleriyle yansıtıldığı görülmüĢtür. Metnin sıfatlar, zamirler, zarflar, edatlar ve fiilimsiler bakımından da zengin olduğu görülmüĢ ve bunlar ayrıntılı biçimde örneklendirilmiĢtir. Dizin: Toplam doksan altı varaktan oluĢan metnin çeviri yazısı ortaya konulmuĢ ve yaklaĢık olarak 2810 madde baĢlı söz dizini çıkarılmıĢtır. KiĢi ve Yer Adları Dizini: KiĢi ve yer adları, dil bilim ile tarihin ortak ilgi alanları arasında yer alır. Bu bölümde öncelikle kiĢi ve yer adlarının imlalarının ve doğru okunuĢlarının saptanması amaçlanmıĢtır. Bu dizin, Osmanlı tarihinin 15. yüzyıla kadarki dönemini araĢtıracak olan tarihçilere kaynaklık edecektir. 366 KAYNAKÇA Akalın, Mehmet, Haz. Recep Toparlı, Dil Yazıları, TDK Yayınları, Ankara, 2001. Aksan, Doğan, Türkiye Türkçesinin Dünü, Bugünü, Yarını, Bilge Yayınevi, Ankara, 2001. Banguoğlu, Tahsin, Türkçenin Grameri, TDK Yayınları, Ankara, 2004. Bayat, Fuzuli, Türk Dili Tarihi (BaĢlangıçtan Günümüze Kadar Türk Dili), KaraM Yayınları, Çorum, 2006. Caferoğlu, Ahmet, “Anadolu Ağızlarındaki Metathese GeliĢmesi”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1955. _____________, “Anadolu Ağızlarında Konson DeğiĢmeleri”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1964. Çağatay, Saadet, “Türkçede ñ~à sesine dair”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1954. Duran, Suzan, “Türkçede Cihet ve Mekan Gösteren Ek ve Sözler”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1956. Eckmann, Janos, “Bolmasa Kelimesine Dair”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1954. Ediskun, Haydar, Sesbilgisi-Biçimbilgisi-Cümlebilgisi Türk Dilbilgisi, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 1999. Eker, Süer, ÇağdaĢ Türk Dili, Grafiker Yayınları, Ankara, 2003. Ercilasun, Ahmet Bican, BaĢlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara, 2004. Eren, Hasan, “Türk Dillerinde Metathese”, TDAY Belleten, TDK Yayınları Ankara, 1953. Ergin, Muharrem, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, Ġstanbul, 1989. Gabain, A. Von, Çev. Mehmet Akalın, Eski Türkçenin Grameri, TDK Yayınları, Ankara, 2003. Gencan, Tahir Nejat, “Sıfat Birlikleri”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1954. Gülensoy, Tuncer, Türkçenin El Kitabı, Akçağ Yayınları, Ankara, 2000. Gülsevin, Gürer, Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, TDK Yayınları, Ankara, 1997. Hacıeminoğlu, Necmettin, Türk Dilinde Edatlar, Milli Eğitim Basımevi, Ġstanbul, 1974. _____________, Yapı Bakımından Türk Dilinde Fiiller, Cönk Yayınları, 1984. _____________, Karahanlı Türkçesi Grameri, TDK Yayınları, Ankara, 2003. 367 Kalay, Emin, “Edirne Ġli Ağızlarında ġimdiki Zaman Çekimleri”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1999. Karahan, Leyla, Erzurumlu Darîr Kıssa-i Yûsuf (Yûsuf u Züleyhâ) Ġnceleme-Metin- Dizin, TDK, Ankara, 1994. Kaymaz, Zeki, “Eski Anadolu Türkçesinde Sayı Adları ve KullanılıĢları”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1991. Korkmaz, Zeynep, “Eski Anadolu Türkçesinde Asli Ünlü Uzunlukları”, DTCF Dergisi XXVI/1-2. _____________, “Türkçede -°N Zarf-fiil eki ile -PAN/-PEN Eki ve Türemeleri”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1984. _____________, Türkiye Türkçesi Grameri (ġekil Bilgisi), TDK Yayınları, Ankara, 2003. _____________, “Eski Osmanlı Kaynaklarının Yayınında Transkripsiyonla Ġlgili Değerlendirmeler”, Türk Dili Üzerine AraĢtırmalar, c. I, TDK Yayınları, Ankara, 2005. Özkan, Mustafa, Türk Dilinin GeliĢme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, Filiz Kitabevi, Ġstanbul, 1995. ġahin, Hatice, Hatiboğlu Ferahname, Dil Özellikleri-Metin-Sözlük, Ġnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktara Tezi), Malatya, 1993. _____________, Eski Anadolu Türkçesi, Akçağ Yayınları, Ankara, 2003. Tekin, Talat, Ana Türkçede Asli Uzun Ünlüler, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1975. _____________, Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri AraĢtırmaları Dizisi, Ġstanbul, 2003. Tiken, Kamil, Eski Türkiye Türkçesinde Edatlar, Bağlaçlar, Ünlemler ve Zarf-Fiiller, TDK Yayınları, Ankara, 2004. TimurtaĢ, Faruk Kadri, Küçük Eski Anadolu Türkçesi Grameri, TM, XVIII 1976. _____________, Haz. Mustafa Özkan, Makaleler (Dil ve Edebiyat Ġncelemeleri), TDK Yayınları, Ankara, 1997. _____________, Eski Türkiye Türkçesi, Akçağ Yayınları, Ankara, 2005. Tuna, Osman Nedim, “Köktürk Yazılı Belgelerinde ve Uygurcada Uzun Vokaller”, TDAY Belleten, TDK Yayınları, Ankara, 1960. 368 FAYDALANILAN KAYNAKLAR Ahmet Vefik PaĢa, (Haz. Recep TOPARLI), Lehce-i Osmânî, TDK Yayınları, Ankara, 2000. Akbayar, Nuri, Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Ġstanbul, 2003. Arat, ReĢit Rahmeti, Kutadgu Bilig Ġndeks, Türk Kültürünü AraĢtırma Enstitüsü Yayınları, Ġstanbul, 1979. Ata, Aysu, Kısasü‟l-Enbiya (Peygamber Kıssaları), TDK Yayınları, c. I-II, Ankara, 1997. Atsız, Nihal, Oruç Beğ Tarihi, Tercüman Gazetesi-1001 Temel Eser Bahaeddin, Mehmet, Yeni Türkçe Lügat, Akçağ Yayınları, Ankara, 1997. BaĢtürk, ġükrü, TüĢ Tabirnamesi (Ġnceleme-Metin-Ġndeks), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Tezi), Bursa, 2008. Bayat, Fuzuli, Eski Türkçe Sözlük, Yalın Yayıncılık, Ġstanbul, 2008. _____________, Orta Türkçe Sözlük, Yalın Yayıncılık, Ġstanbul, 2008. Baykal, Bekir Sıtkı, Tarih Terimleri Sözlüğü, Ġmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2000. Caferoğlu, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, TDK Yayınları, Ġstanbul, 1968. Clauson, Sır Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth-century Turkish, Oxford Üniversity Press, Oxford, 1972. Çağbayır, YaĢar, Ötüken Türkçe Sözlük (5 cilt), Ötüken Yayınları, Ġstanbul, 2007. Çan, ġamil, XVI. Yüzyıla Ait Anonim Bir Tevârih-i Âl-i Osman (Gramer Ġncelemesi- Metin-Sözlük), Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Kütahya, 2006. Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara, 1984. Dilaçar, Agop, Kutadgu Bilig Ġncelemesi, TDK Yayınları, Ankara, 1988. Dilçin, Cem, Yeni Tarama Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara, 1983. Eckmann, Janos, (Yayınlayanlar: Semih Tezcan, Hamza Zülfikar), Nehcü‟l-Feradis, TDK Yayınları, Ankara, 1995. Eyüpoğlu, Ġsmet Zeki, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Sosyal Yayınlar, Ġstanbul, 2004. Kanar, Mehmet, Örnekli Etimolojik Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Derin Yayınları, Ġstanbul, 2003. KarĢılaĢtırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (2 cilt), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1992. 369 Mutçalı, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, Dağarcık Yayınları, Ġstanbul, 1995. Mütercim Asım Efendi, (Haz. Mürsel ÖZTÜRK, Derya ÖRS), Burhân-ı Katı, TDK Yayınları, Ankara 2000. Öztürk, Necdet, Anonim Osmanlı Kroniği (1299-1512), Türk Dünyası AraĢtırmaları Vakfı, Ġstanbul, 2000. _____________, Oruç Beğ Tarihi (Osmanlı Tarihi-1288-1502), Çamlıca Yayınları, Ġstanbul, 2008. Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, MEB Yayınları, Ġstanbul 2004. Sami, ġemseddin, Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, Ġstanbul, 1992. Steingass, Persian-English Dictionary, Printed in Lebanon by Typopress, Beirut, 1988. Tietze, Andreas, Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı, Simurg Yayınları, c. I Ġstanbul-Wien, 2002. Türkçe Sözlük (2 cilt), TDK Yayınları, Ankara 1988. 370 ÖZ GEÇMĠġ Doğum Yeri ve Yılı : Çaycuma 11.04.1978 Öğr. Gördüğü Kurumlar : BaĢlama Yılı Bitirme Yılı Kurum Adı Lisans : 1995 1999 Ondokuz Mayıs Ü. Fen-Ed. Fak. TDE Bölümü Yüksek Lisans : Doktora : Medeni Durum : Bekar Bildiği Yabancı Diller ve Düzeyi : Ġngilizce / ÜDS 62,5 ÇalıĢtığı Kurum(lar) : BaĢlama ve Ayrılma Tarihleri Kurum Adı 2002 - IĢıklar Askeri Hava Lisesi Komutanlığı YurtdıĢı Görevleri : Askeri ĠĢbirliği ve Koordinasyon Kurul BaĢkanlığı Türkçe Öğretmeni Tiflis / Gürcistan Kullandığı Burslar : - Aldığı Ödüller : - Üye Olduğu Bilimsel ve Mesleki Topluluklar : - Editör veya Yayın Kurulu Üyelikleri : - Yurt Ġçi ve Yurt DıĢında katıldığı Projeler : - Katıldığı Yurt Ġçi ve Yurt DıĢı Bilimsel Toplantılar : - Yayımlanan ÇalıĢmalar : - Diğer : - 30/06/2010 Selami KARADUMAN 371 TIPKIBASIM