T. C. BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İSLAM TARİHİ VE SANATLARI ANABİLİM DALI TÜRK DİN MÛSİKÎSİ BİLİM DALI ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN HAYATI, ŞAHSİYETİ, SANATI VE TÜRK DİN MÛSİKÎSİNE KATKILARI (YÜKSEK LİSANS TEZİ) ALİ BAYRAK BURSA 2022 T. C. BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İSLAM TARİHİ VE SANATLARI ANABİLİM DALI TÜRK DİN MÛSİKÎSİ BİLİM DALI ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN HAYATI, ŞAHSİYETİ, SANATI VE TÜRK DİN MÛSİKÎSİNE KATKILARI (YÜKSEK LİSANS TEZİ) Ali BAYRAK Danışman: Doç. Dr. Muhammet Zinnur KANIK BURSA 2022 TEZ ONAY SAYFASI T. C. BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, 701722017 numaralı Ali BAYRAK’ın hazırladığı “Erdinç Çelikkol’un Hayatı, Şahsiyeti, Sanatı ve Türk Din Mûsikîsine Katkıları ” konulu Yüksek Lisans Tezi Çalışması ile ilgili tez savunma sınavı, …/…/…… günü ……-…….saatleri arasında yapılmış, sorulan sorulara alınan cevaplar sonunda adayın tezinin…………………….başarılı/başarısız olduğuna…………………….oy birliği / oy çokluğu ile karar verilmiştir. Üye Tez Danışmanı ve Sınav Komisyonu Başkanı Doç. Dr. Muhammet Zinnur KANIK Bursa Uludağ Üniversitesi Üye Üye Dr. Öğr. Üyesi İlhami Dr. Öğr. Üyesi Selman ORUÇOĞLU BENLİOĞLU Bursa Uludağ Üniversitesi Medeniyet Üniversitesi Tarih SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS/DOKTORA İNTİHAL YAZILIM RAPORU BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İSLAM TARİHİ VE SANATLARI ANABİLİM DALI BAŞKANLIĞI’NA Tarih: 30/06/2022 Tez Başlığı/Konusu: “ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN HAYATI, ŞAHSİYETİ, SANATI VE TÜRK DİN MÛSİKÎSİNE KATKILARI” Yukarıda başlığı gösterilen tez çalışmamın a) Kapak sayfası, b) Giriş, c) Ana bölümler ve d) Sonuç kısımlarından oluşan toplam … sayfalık kısmına ilişkin, 30/06/2022 tarihinde şahsım tarafından Turnitin adlı intihal tespit programından (Turnitin)* aşağıda belirtilen filtrelemeler uygulanarak alınmış olan özgünlük raporuna göre, tezimin benzerlik oranı %0’dır. Uygulanan filtrelemeler: 1- Kaynakça hariç 2- Alıntılar hariç/dahil 3- 5 kelimeden daha az örtüşme içeren metin kısımları hariç Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tez Çalışması Özgünlük Raporu Alınması ve Kullanılması Uygulama Esasları’nı inceledim ve bu Uygulama Esasları’nda belirtilen azami benzerlik oranlarına göre tez çalışmamın herhangi bir intihal içermediğini; aksinin tespit edileceği muhtemel durumda doğabilecek her türlü hukuki sorumluluğu kabul ettiğimi ve yukarıda vermiş olduğum bilgilerin doğru olduğunu beyan ederim. Gereğini saygılarımla arz ederim. 30/06/2022 Adı Soyadı: Ali BAYRAK Öğrenci No: 701722017 Anabilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Programı: Türk Din Mûsikîsi Statüsü: Yüksek Lisans Danışman: Doç. Dr. Muhammet Zinnur KANIK YEMİN METNİ Yüksek Lisans tezi olarak sunduğum “Erdinç Çelikkol’un Hayatı, Şahsiyeti, Sanatı ve Türk Din Mûsikîsine Katkıları” başlıklı çalışmamın bilimsel araştırma, yazma ve etik kurallarına uygun olarak tarafımdan yazıldığına ve tezde yapılan bütün alıntıların kaynaklarının usulüne uygun olarak gösterildiğine, tezimde intihal ürünü cümle veya paragraflar bulunmadığına şerefim üzerine yemin ederim. 30/06/2022 Adı Soyadı: Ali BAYRAK Öğrenci No: 701722017 İslam Tarihi ve Anabilim Dalı: Sanatları Türk Din Programı: Mûsikîsi Statüsü: Yüksek Lisans ÖZET Adı Soyadı: Ali BAYRAK Öğrenci No: 701722017 Anabilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Programı: Türk Din Mûsikîsi Statüsü: Yüksek Lisans Danışman: Doç. Dr. Muhammet Zinnur KANIK ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN HAYATI, ŞAHSİYETİ, SANATI VE TÜRK DİN MÛSİKÎSİNE KATKILARI Bursa’da Türk mûsikîsi denilince ilk akla gelen kişilerden biri Erdinç Çelikkol’dur. O, sanatı, şefliği ve bestekârlığı ile Türk mûsikîsine hizmet etmiştir. Yetiştirdiği öğrenciler, kaleme aldığı eserleriyle hâlâ hizmet etmeye devam etmektedir. Farklı formlarda eserleri bulunmakla birlikte dinî mûsikî eserleri lâ dinî mûsikî eserleri kadar değer görmemiştir. Erdinç Çelikkol’un hayatı, şahsiyeti, sanatı ve dinî mûsikî bestelerini içeren bu çalışmamız giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Ekler kısmında dinî mûsikî eserlerine ve çeşitli fotoğraflarına yer verilmiştir. Bu çalışma ile Erdinç Çelikkol’u en doğru şekilde ve bütüncül olarak tanımayı; sanata olan bakış açısını ve ilahi formundaki bestelerini ortaya çıkarmayı hedeflemiş olduk. Sanatçının toplamda 411, TRT repertuarında 345 tane bestesi olması bestekârlıktaki maharetini ortaya koymuş fakat besteleri ve bestekârlığı hak ettiği değerin çok altında kalmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Erdinç Çelikkol, Türk Mûsikîsi, Dinî Mûsikî, Şef, Bestekâr vi ABSTRACT Adı Soyadı: Ali BAYRAK Öğrenci No: 701722017 Anabilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Programı: Türk Din Mûsikîsi Statüsü: Yüksek Lisans Danışman: Doç. Dr. Muhammet Zinnur KANIK ERDİNÇ ÇELİKKOL’S LİFE, PERSONALITY, ART AND HIS CONTRIBUTIONS TO TURKISH RELIGIONS MUSIC Erdinç Çelikkol is one of the first people to come to mind when Turkish music is mentioned in Bursa. He served Turkish Music with his art, conducting and composition. The students he trained still continue to serve with the works he wrote. Although there are works in different forms, Religious Music works have not been valued as much as religious music works. This study, which includes Erdinç Çelikkol's life, personality, art and religious music compositions, consists of an introduction and three parts. In the appendices, his religious music works and various photographs are included. With this study, to get to know Erdinç Çelikkol in the most accurate and holistic way; We aimed to reveal his perspective on art and his compositions in the form of hymns. The fact that the artist has 411 compositions in total and 345 compositions in the TRT repertoire demonstrates his composing skills, but his compositions and composition are far below the value they deserve. KEY WORDS: Erdinç Çelikkol, Turkish Music, Religious Music, Chef, Composer vii ÖNSÖZ Mûsikî, varlığı insanlık tarihi kadar eski olan ve tarih sahnesinde en ilkelinden en gelişmişine kadar bütün toplumlarda icrâ edilen, bir milletin kültür ve medeniyetine dair en esaslı unsurları bünyesinde barındıran bir ilim ve sanat dalıdır. Tük Mûsikîsi tarihinin her döneminde pek çok seçkin sanatkârlar olmuştur. Bu seçkin sanatkârlardan biride şüphesiz Bursa için önemli bir isim olan Erdinç Çelikkol’dur. Yapılan bu tezle, bir bestekâr, bir koro şefi, bir hoca, bir icracı olarak Türk mûsikîsi geleneğinin önemli şahsiyetlerinden biri olan ve Türk Din Mûsikîsi alanında birçok esere sahip olan Erdinç Çelikkol’un hayatını ve ilahi formundaki eserlerini bir araya getirmeyi amaçladık. Erdinç Çelikkol’un hayatı, şahsiyeti, sanatı ve Türk Din Mûsikîsine katkıları adlı bu tez üç bölümden müteşekkildir. Birinci bölüm Erdinç Çelikkol’un hayatı ve ailesi hakkında elde edilen bilgiler ışığında oluşturulmuştur. İkinci bölümde Erdinç Çelikkol’un mûsikî anlayışı, bestekârlık yönü, ilahi formundaki dinî mûsikî besteleri, kaleme aldığı eserler ve hakkında yapılan görüşmelerden oluşmaktadır. Üçüncü bölümde ise Erdinç Çelikkol’un bestelerinin güftelerine yer verilmiştir. Ekler kısmında Erdinç Çelikkol’un farklı zaman ve mekânlarda ailesi veya dostlarıyla birlikte yer aldığı fotoğraflara ve ulaşmış olduğumuz eserlere notalarıyla birlikte yer verilmiştir. Bu tezin hazırlanmasında, bizleri bu çalışmaya yönlendiren ve desteklerini esirgemeyen danışman hocam Doç. Dr. Muhammet Zinnur Kanık başta olmak üzere, bugüne kadar hiçbir şekilde maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen aileme, özellikle kıymetli eşim Sena Hanımefendi’ye ve biricik kızım Elif’e teşekkürü borç bilirim. Ali BAYRAK Antalya - 2022 viii İÇİNDEKİLER TEZ ONAY SAYFASI ................................................................................................. İİİ YÜKSEK LİSANS/DOKTORA İNTİHAL YAZILIM RAPORU ........................... İV YEMİN METNİ ............................................................................................................. V ÖZET ............................................................................................................................. Vİ ABSTRACT ................................................................................................................. Vİİ İÇİNDEKİLER .......................................................................................................... Vİİİ KISALTMALAR ........................................................................................................ Xİİ TABLOLAR ............................................................................................................... Xİİİ GİRİŞ ............................................................................................................................... 1 1. ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ ...................................................... 1 2. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ ...................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM ERDİNÇ ÇELİKKOL VE AİLESİ 1. ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN HAYATI ........................................................................ 2 2. SANAT TAHSİLİ VE HOCALARI .......................................................................... 3 3. GÖREVLERİ VE ÇALIŞTIRDIĞI KOROLAR ................................................... 3 4. EVLİLİĞİ VE EŞİ NERİMAN HANIM .................................................................. 4 5. GÜLFEM GÖZÜKARA (KIZI) ................................................................................ 5 6. TUĞBERK ÇELİKKOL (OĞLU) ............................................................................ 6 İKİNCİ BÖLÜM MÛSİKÎ VE ERDİNÇ ÇELİKKOL 1. ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN MÛSİKİ ANLAYIŞI .................................................... 9 2. BESTEKÂRLIK YÖNÜ ........................................................................................... 11 3. ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN DİNÎ MÛSİKÎ BESTELERİ ..................................... 12 ix 3.1.Bestekârın Dinî Mûsikî Eserlerinin Alfabetik Listesi ................................... 13 3.2.Bestekârın Dinî Mûsikî Eserlerinin Makam Adına Göre Listesi .................. 17 3.3 Bestekârın Dinî Mûsikî Eserlerinin Güftekâr İsmine Göre Listesi ............... 21 3.4.Bestekârın Dinî Mûsikî Eserlerinin Usul Adına göre Listesi ....................... 25 4. ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN KALEME ALDIĞI ESERLER ................................. 29 4.1. Türk Mûsikîsi Bilgileri ................................................................................. 29 4.2. Türk Mûsikîsi Dili ........................................................................................ 29 4.3. 41. Sanat Yılında 150 Eseriyle Erdinç Çelikkol .......................................... 29 5. ERDİNÇ ÇELİKKOL HAKKINDA YAPILAN GÖRÜŞMELER ..................... 29 5.1. İlker Cansevdi .............................................................................................. 29 5.2. Güzin Değişmez ........................................................................................... 32 5.3. Salih Berkmen .............................................................................................. 32 5.4. Fahri Dibekoğlu ........................................................................................... 34 5.5. Ertan Bilgi .................................................................................................... 35 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN BESTELERİNİN GÜFTELERİ 1. GÜFTEKÂR MUZAFFER OZAK (AŞKÎ) ............................................................ 37 1.1. Güftekâr Muzaffer Ozak’ın (Aşkî) Şiirleri .................................................. 38 2. GÜFTEKÂR DR. HÜSAMETTİN OLGUN .......................................................... 55 2.1. Güftekâr Hüsamettin Olgun’un Şiirleri ........................................................ 56 3. GÜFTEKÂR TURGUT YARKENT ....................................................................... 61 3.1. Güftekâr Turgut Yarkent’in Şiirleri ............................................................. 61 4. GÜFTEKÂR REŞAT ÖZPİRİNÇCİ ...................................................................... 64 5. GÜFTEKÂR ÖMER KALAFAT ............................................................................ 65 5.1. Güftekâr Ömer Kalafat’ın Şiirleri ................................................................ 65 x 6. GÜFTEKÂR LÜTFÜ ALACALAR’IN ŞİİRİ ....................................................... 69 7. GÜFTEKÂR HAYRİ KÖROĞLU’NUN ŞİİRLERİ............................................. 70 8. GÜFTEKÂR SADIK ATAY’IN ŞİİRLERİ ........................................................... 72 9. GÜFTEKÂR BEKİR SITKI ERDOĞAN’IN ŞİİRİ .............................................. 75 10. GÜFTEKÂR AYTEN UĞURALP’İN ŞİİRİ ....................................................... 76 11. GÜFTEKÂR NEDİM UÇAR’IN ŞİİRLERİ ........................................................ 77 12. GÜFTEKÂR BAHAR GÖKFİLİZ’İN ŞİİRİ ....................................................... 80 13. GÜFTEKÂR AZİZ MAHMUD HÜDÂİ .............................................................. 81 13.1.Güftekâr Aziz Mahmud Hüdai’nin Şiiri ..................................................... 81 14. GÜFTEKÂR SERMED EFENDİ’NİN ŞİİRİ ...................................................... 82 15. GÜFTEKÂR TUĞMAN CİRANOĞLU’NUN ŞİİRİ .......................................... 83 16. GÜFTEKÂR MEHMET TURAN YARAR’IN ŞİİRLERİ ................................. 84 17. GÜFTEKÂR YASİN HATİPOĞLU ..................................................................... 85 18. GÜFTEKÂR YUNUS EMRE’NİN ŞİİRİ ............................................................. 89 19. GÜFTEKÂRI BİLİNMEYEN ŞİİRLER.............................................................. 90 SONUÇ .......................................................................................................................... 92 KAYNAKÇA ................................................................................................................. 93 EKLER .......................................................................................................................... 99 EK-1 FOTOĞRAFLAR ............................................................................................... 99 EK-2 NOTALAR ........................................................................................................ 111 xi KISALTMALAR a.yer. : Aynı yer bknz. : Bakınız bs. : Baskı c. : Cilt Dr. : Doktor DİA. : Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Hz. : Hazreti S. : Sayı s. : Sayfa T.C. : Türkiye Cumhuriyeti TRT. : Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Prof. : Profesör Vs. : Vesaire xii TABLOLAR Tablo 1: Erdinç Çelikkol'un oğlu Tuğberk Çelikkol'dan elde edilen 8 eserin bilgisi. ... 12 Tablo 2: Bestekârın dinî mûsikî eserlerinin alfabetik listesi. ......................................... 13 Tablo 3: Bestekârın dinî mûsikî eserlerinin makam adına göre listesi. ......................... 17 Tablo 4: Bestekârın dinî mûsikî eserlerinin güftekâr ismine göre listesi. ...................... 21 Tablo 5: Bestekârın dinî mûsikî eserlerinin usul adına göre listesi. .............................. 25 xiii GİRİŞ 1. ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ İnsanoğlu bir estetik ve güzellik duygusuna sahiptir. Kur’an-ı Kerim’de“ Biz insanı en güzel şekilde yarattık.”1 ayeti insanın bu özelliğine vurgu yapmaktadır. Bu duygu ise yaşamının her alanında, her noktasında var olagelmiştir. Her sanatta olduğu gibi mûsikîde de var olan estetik anlayışı zaman içerisinde gelişerek ve şekillenerek günümüze kadar gelmiştir. Mûsikîyi gerek sesiyle gerek sazıyla icra eden sanatçıların ele alındığı çalışmalar mûsikî alanının bütünüyle anlaşılabilmesi için önem arz etmektedir. Topluma yön ve şekil veren sanatçının aile hayatı, çalışma hayatı, sosyal yaşamı gibi pek çok yönünün açığa çıkarılması yapılan musiki çalışmalarının anlaşılmasına katkı sağlamaktadır. Bu sebeple Bursa ve Türk mûsikîsi için çok önemli bir sanatçı ve bestekâr olan Erdinç Çelikkol bizler için önem arz etmektedir. Bu çalışmadaki amacımız Erdinç Çelikkol’un hayatını ve şahsiyetini ortaya koymak, ilahi formundaki dinî mûsikî bestelerinin tespit edilmesi ve incelenmesi yapılarak daha sonraki mûsikî çalışmaları için kaynak teşkil etmesini sağlamaktır. 2. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ Çalışmamız Erdinç Çelikkol hakkında kaynak eserlerin bulunmayışı dolayısıyla sanatçının ailesi ve yakınları aracılığıyla sesli, yazılı ve görsel materyal kullanılarak hazırlanmıştır. Ayrıca bu süreçte yaşanan pandemi koşulları dolayısıyla Erdinç Çelikkol’un yaşı ve sahip olduğu rahatsızlıklar dikkate alınarak yüz yüze görüşmeler yapılamamış ve özellikle ailesi aracılığı ile veri toplanmıştır. Kaynak tarama, içerik ve doküman analizi yöntemleri kullanılarak bilgiler elde edilmiştir. Dinî mûsikî bestelerine ise TRT repertuarı başta olmak üzere çeşitli özel arşivler incelenmiş, gerekli incelemeler yapılmıştır. 1 el-Tîn, 95/4., t.y. 1 BİRİNCİ BÖLÜM ERDİNÇ ÇELİKKOL VE AİLESİ 1. ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN HAYATI Erdinç Çelikkol 13 Mart 1938 tarihinde Bursa’da Ketensüzen günümüz ismiyle Haşim İşcan mahallesinde dünyaya gelmiştir. Babası Hüseyin Rahmi Bey, annesi Ayşe Hanım’dır. Üsküplü olan ayrıca terzilik mesleğini icra eden Hüseyin Rahmi Bey Balkan savaşları bitince, önce İnebolu’ya sonra Mudanya’ya göç etmiştir. Ayşe Hanım ile Bursa’da evlenmiştir.2 Erdinç Çelikkol ilkokul hayatının bir kısmını günümüzdeki ismi Selçuk Hatun olan 25. İlkokulu’nda, bir kısmını da Hoca İlyas İlkokulu’nda tamamlamıştır. Ortaokul öğrenimine Çelebi Mehmet Ortaokulu’nda başlamasına rağmen bazı sıkıntılar sebebiyle bitiremeden bırakmak zorunda kalmıştır. 11 Ocak 1958 yılında Neriman Hanım ile evlenmiştir.3 2 yıl İzmir’de askerlik görevini yerine getiren Erdinç Çelikkol daha sonra İstanbul’a gelmiş; annesi, babası, kardeşleri ve eşiyle beraber büyük bir aile olarak İstanbul’da yaşamaya başlamıştır. Üsküdar Mûsikî Cemiyeti’nde Emin Ongan hoca ile çalışmalarına devam ederken, bir taraftan da çeşitli mekânlarda, gazinolarda kendi saz ekibiyle konserler vermiştir. Bunun yanında babası Hüseyin Rahmi Bey’in havlu dükkânında da çalışmıştır. Gazino ortamlarından rahatsız olan Çelikkol 1963 yılında tekrar Bursa’ya dönmüştür. İstanbul Radyosu’nda ses sanatçısı olan Türkan Dizer vefat edince hocası Emin Ongan “ Oğlum dön. Radyoda münhal yer açıldı. Ben ve Münir Bey senin İstanbul’a dönmeni istiyoruz.” diyerek Çelikkol’u çağırsa da ekonomik sıkıntılar nedeniyle bu teklifi kabul etmemiştir.4 Bursa’da bir müddet ticaret ile uğraşan Çelikkol daha sonra emekli olana kadar mûsikî faaliyetlerini sürdürmüş ve çeşitli görevler yapmıştır. 23 Mart 2003 yılında emekli olmuştur. Hayatını ve ömrünü Türk mûsikîsine 2 Mehmet Şimşek (haz.), Erdinç Çelikkol Hayatı, 2012, https://www.youtube.com/watch?v=nMr1uBQwLXc. 3 a.yer. 4 Nebahat Konu, “‘Şeflik El Kol Sallamak Değil Eseri Yaşamaktır’”, Fikir Coğrafyası, (14.06.2022), https://www.fikircografyasi.com/makale/seflik-el-kol-sallamak-degil-eseri-yasamaktir. 2 adayan Çelikkol, 3 yılını İstanbul’da 2 yılını da askerlik görevi için gittiği İzmir’de geçirmiştir.5 Şu an 84 yaşındadır. 2. SANAT TAHSİLİ VE HOCALARI Mûsikî ile irtibatı çok küçük yaşlarda başlayan Erdinç Çelikkol ilkokul yıllarında okul müsamerelerinde söylediği şarkılar ile öğretmenlerinin dikkatini çekmiştir. İlkokul öğretmeni Neriman Hanım bunu ilk fark eden kişi olmuştur. Öğretmenlerinin teşvikiyle ve yönlendirmesiyle bu alana yönelmiştir. Okul hayatına devam edememiş olsa da öğrenmeye her zaman açık olmuş, kendisini geliştirmeye gayret etmiştir. Amcası Rafet Çelikkol yeğenindeki mûsikî kabiliyetini görmüş ve bu mecrada başarılı bir insan olacağını düşünmüştür. 1951 yılında Bursa Mûsikî Cemiyeti’ne Erdinç Çelikkol’u kaydettirmiştir.6 13 yaşında Bursa Mûsikî Cemiyeti’nde eğitim almaya başlayan Çelikkol’un ilk hocası Ekrem Yöntem’dir. Daha sonra Yaşar Kızılay, Mehmet Kutlugün, İzzet Gerçeker, Musa Kumral ve Nebahat Üner gibi isimlerden ders almış, faydalanmıştır. 1960-1963 yılları arasında da Üsküdar Mûsikî Cemiyeti’nde Emin Ongan hocadan istifade etmiştir.7 3. GÖREVLERİ VE ÇALIŞTIRDIĞI KOROLAR 1963 yılında İstanbul’dan Bursa’ya dönmek zorunda kalan Erdinç Çelikkol, mûsikî cemiyetinin şefi olan Tülin Korman’dan görevi devralmıştır. Ayrıca askere gitmeden önce musiki cemiyetinin şef yardımcılığını da yapmıştır.8 1963-1985 yılları arasında 22 yıl boyunca resmi olarak Bursa Türk Mûsikîsi Derneği’nin şefliğini yapmıştır. 1983 yılında kurulan Bursa Büyükşehir Belediye Konservatuarı’nda da çeşitli görevlerde çalışmıştır. 2000 yılına kadar konservatuarda şeflik, genel sanat yönetmenliği ve müdürlük gibi 3 ayrı birimde aynı anda çalışıp görevini yerine getirmiştir. 2000 yılının haziran ayı başında Kültür Bakanlığına bağlı Bursa Klasik Türk Müziği Korosu Şefliği 5 Mehmet Şimşek, Erdinç Çelikkol Hayatı. 6 a.yer. 7 Erdinç Çelikkol’un oğlu Tuğberk Çelikkol ile yapılan söyleşi., 08.12.2021. 8 Mehmet Şimşek, Erdinç Çelikkol Hayatı. 3 görevine layık görülmüştür. Bu hizmeti 23 Mart 2003 yılına kadar sürdürmüş olup yaş haddinden dolayı emekli olmuştur.9 Erdinç Çelikkol 1955-1958 yılları arasında Yenişehir ve İznik korolarını çalıştırmış, 1986-2003 yılları arasında Yalova Mûsikî Derneği’nde görev almıştır. 2004-2006 yılları arasında Yalova Belediye Konservatuarı Türk Sanat Müziği Korosunu çalıştırmış, 1999- 2010 yılları arasında İnegöl Mûsikî Derneği’nde çalışmıştır. 1992-2017 yılları arasında Kocaeli İzmit Mûsikî Derneğini, 1995-2012 yılları arasında Orhangazi Halk Eğitim Merkezi Türk Sanat Müziği korosunu ve 2011 yılında Bursa Türk Müziği Sevenler Derneğini çalıştırmıştır.10 Erdinç Çelikkol, “Sanatçının emeklisi olmaz” sözünü kendisine ilke edinmiştir. 22 yıl boyunca çalıştırmış olduğu Gemlik Belediyesi Kültür Sanat Derneği Türk Sanat Müziği Korosunun ve 2018 yılında kurulan Erdinç Çelikkol'a Ahde Vefa korosunun hâlâ onursal başkanlığını yürütmektedir.11 Ömrünü Türk musikisine adayan Erdinç Çelikkol, bu süre zarfında yüzlerce öğrenci yetiştirmiştir. Yetiştirdiği öğrenciler bugün önemli yerlerde görevlerini icra edip mûsikîye katkı sağlamaya devam etmektedir. 4. EVLİLİĞİ VE EŞİ NERİMAN HANIM Neriman Hanım küçük yaşlarda terzi dükkânlarında çalışmıştır. O zamanlar okul imkânları da çok olmadığından Erdinç Çelikkol ile 11 Ocak 1958 yılında İpekçilik caddesinde bulunan bir evde evlenmiştir. Evlilikleri ise müzik aracılığıyla olmuştur. Uzun yılardan beri evli olduklarını dile getiren Neriman Hanım sanatçı bir kişi ile evliliğin zor olduğunu söylemiştir. Eşinin sürekli sabah akşam çalıştığı için kendisinin çok fazla özveride bulunduğunu, ne zaman gidip geldiğini, soğuk bir şeyler yiyip yemediğini kontrol ettiğini ifade etmiştir.12 9 Cumhur Enes Ergür, 99 Bestekârdan İlahiler, 1. bs., İstanbul: İz Yayıncılık, 2020, s. 112. 10 Erdinç Çelikkol’un oğlu Tuğberk Çelikkol ile yapılan söyleşi., 08.12.2021 11 a.yer. 12 Aykırı sinema derneğinin 5 şubat 2019 tarihinde yapmış olduğu gezek röportajı, t.y. 4 Neriman Hanım evlilik hayatı boyunca çocukların ve evin her şeyiyle ilgilendiğini ifade etmiştir. Evlerinde bir düzen çocuklarının ise iyi bir geleceği olmasını temenni etmiştir. Her zaman eşinin daha rahat bir şekilde çalışabilmesi için ona yardımcı olmuştur. Erdinç Çelikkol ile aralarında çok farklı bir bağ olduğunu bu sayede birbirlerine her zaman destek olduklarını söylemiştir.13 Neriman Hanım ile bu evliliklerinden Ayfer, Firdevs, Gülfem isimlerinde 3 kızı; Tuğberk isminde ise 1 oğlu olmuştur.14 Aşağıda müzik öğretmeni olan kızı Gülfem Hanım ile Bursa Devlet Korosu Çello sanatçısı olan oğlu Tuğberk Çelikkol ile görüşme yapılmış, Ayfer ve Firdevs Hanım ile görüşme yapılmamıştır. 5. GÜLFEM GÖZÜKARA (KIZI) Gülfem Hanım 1970 yılında Bursa’da dünyaya gelmiştir. İlköğrenimini Setbaşı İlkokulunda tamamlamıştır. Ortaokul öğrenimini Bursa Süleyman Çelebi Ortaokulunda ve lise öğrenimini ise Bursa Kız Lisesinde tamamlamıştır. Daha sonra Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Bölümünü kazanan Gülfem Hanım, aynı zamanda babası Erdinç Çelikkol'un müdürlük vazifesini yapmış olduğu Bursa Büyükşehir Belediyesi Türk Sanat Müziği Konservatuarında da eş zamanlı olarak eğitimine devam etmiştir. 1992 yılında her iki kurumdan da mezun olmuştur. 1993 yılından beri Bursa Özel Çakır İlkokulu'nda Müzik öğretmeni olarak görev yapmakta olan Gülfem Hanım ayrıca piyano eğitmenliği de yapmaktadır.15 Evli ve iki kız çocuğuna sahip olan Gülfem Hanım, bebeklik zamanlarını hatırlamasa da şarkılar ninniler eşliğinde büyümüş olabileceğini ifade etmektedir. Nitekim çocukluk döneminde diğer arkadaşlarına göre müzik ile olan ilişkisinin daha fazla olduğunu, bunun 13 a.yer. 14 Mehmet Şimşek, Erdinç Çelikkol Hayatı. 15 Erdinç Çelikkol’un kızı Gülfem Gözükara ile yapılan söyleşi., 10.01.2022. 5 sebebinin ise aile ortamında birçok konserlerin, gezeklerin16, konser sonrası davetlerin olması ve böyle ortamlarda büyümüş olmasına bağlamaktadır. Bursa Büyükşehir Belediye Konservatuarında son sınıfta iken babasından almış olduğu koro eğitimi, koro şefliği ve teorik dersleri hayatında almış olduğu en iyi, en etkili dersler olduğunu ifade etmektedir. Babasının derslerdeki titizliği ve ciddiyetine hayran kalıp, ilk defa babalık ve hocalık arasındaki ince çizgiyi de bu dönemde anladığını söylemiştir. Babasına dair özlem duyduğu hatırayı şu şekilde ifade etmiştir; “O dönemde ders sonrasında babamla birlikte Heykel ve Setbaşı arasında yürüyüş yapardık. Çınar ve Ender pastanelerinden tatlılar alırdık ya da Sirkecioğlu’nda oturur, boza içip günün kritiğini yapardık.” Gülfem Hanım babasının yemek ortamlarından çok keyif aldığını, kendisinin ve ablalarının da yemeklerini çok sevdiğini ifade etmiştir. Yine seyahat etmeyi özellikle gençlik zamanlarında birçok Avrupa ülkesini gezdiğini söylemiştir. Gülfem Hanım babası Erdinç Çelikkol ile ilgili düşüncelerini şu şekilde nihayete erdirmiştir: “Çocuklarımın ve torunlarımın onun gibi mütevazı, saygılı biri olmalarını ve dedeleri yolunda ilerlemelerini temenni ediyorum. Allah onu başımızdan eksik etmesin. Onu çok seviyorum.”17 6. TUĞBERK ÇELİKKOL (OĞLU) 1974 yılında Bursa da doğmuştur. İlk, orta ve lise öğrenimini Bursada tamamlamıştır. Müzik ile yakınlığının aile içerisinde başladığını ifade eden Tuğberk Bey, ciddi anlamda eğitimini 1986-1990 yılları arasında, ortaokul öğrenimi döneminde Bursa Büyük Şehir Belediye Konservatuarında almıştır. Lise öğrenimi devam ederken aynı zamanda konservatuarda öğretmenlik yapmaya başlamıştır. Lise mezuniyeti sonrası 1992 yılı itibariyle İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Müziği Devlet Konservatuarında eğitimine 16 Erdinç Çelikkol’un Öğrencisi ve İ.T.Ü’ de Öğretim Görevlisi olan Güzin Değişmez’in gezekler hakkında vermiş olduğu bilgi: “İsmini ‘gezmek’ fiil kökünden alan ‘gezek’, üyelerin haftada bir sırayla birbirlerinin evlerinde bir araya gelerek sohbet ve müzik çerçevesinde paylaşımlarda bulundukları ortamların genel adıdır. Kaynağı Selçuklular Dönemine uzanır. Kültürel aktarımın, dayanışmanın ve paylaşımın müzik ekseninde gerçekleştirildiği bir meclis olan gezeklerde üyeler arası sınıfsal farkın olmadığı bir ortam yaratılır. Gezeğin yapılacağı evin balkonuna bir fener asılarak insanlara haber verilir ve konukların evi kolaylıkla bulmaları sağlanır. Gezek üyeleri bölge esnafından oluşur, çalan söyleyenler de esnaftandır, gezekte profesyonel müzisyen bulunmaz. Bir erkek geleneği olan gezekler fasılla başlar; sonra bir ikram arası olur, ardından solo eserler okunur. Son olarak ev sahibinin konuklara birer hediyesi olur. Bunlar dağıtıldıktan sonra para toplanır ve bu para ile baharda bir seyahat yapılır.” Bu bilgi II. Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı’ndan alınmıştır. 17 Erdinç Çelikkol’un kızı Gülfem Gözükara ile yapılan söyleşi. 6 devam etmiştir. Üniversite eğitimi devam ederken aynı zamanda İstanbul radyosunda akitli çello sanatçısı olarak görev yapmıştır.18 Üniversiteden mezun olup Bursa’ya dönen Tuğberk Çelikkol kısa süre belediye konservatuarında öğretmenliğe devam etmiş olsa da, ekonomik koşullar sebebiyle iki yıllık bir süreçte ticarete atılmıştır. Ancak 2002 yılında Kültür Bakanlığı Bursa Devlet Korosunda açılan kadro ile tekrar çello sanatçısı olarak müzik hayatına devam eden Çelikkol hâlen aynı kurumda çalışmaya devam etmektedir.19 Müzik konusunda olduğu gibi diğer konularda da babasından çok etkilendiğini dile getiren Tuğberk Bey, babasının çok araştırmacı ve ileri görüşlü olduğunu söylemiştir. Yaptığı işi en iyi şekilde yapmak için sürekli araştırmalar yapan, dünyayı takip eden bir kişiliği olduğunu ifade etmiştir. 1970 yılı sonları ile 1980 yılları başında, esnaflık döneminde ses kayıt ve fotokopi işleri yapmış, o zamanın en iyi cihazlarını temin ederek işlerini en güzel şekilde yapmıştır. Kendisine verilen şarkı listelerini düzenlemiş ve bunları birbirine bağlamış, bugünkü DJ’lerin yaptığı mixleri analog manuel cihazlarla yaptığını ifade etmiştir. Şefliğinde de bu hassasiyeti görmek mümkündür. Sahne sanatlarına da görsel anlamda çok önem verir, her şeyiyle kendi ilgilenir, şefliği bıraktığı gün de dâhil her şeyi kendisi organize etmiştir. 60 yaşlarında bilgisayar kullanmayı öğrenip ofis programlarını kitap yazabilecek kapasitede öğrenerek ne kadar azimli biri olduğunu göstermiştir. Üstelik bu kitaplardaki notaları da tarayarak dizayn eden ve bunları baskıya hazır hale getirebilen bir kişiliktir. Haftanın her günü konservatuar çalışmaları yaparken diğer yandan da çalıştırdığı amatör derneklerden arta kalan zamanlarında bunları yapabilmek ne kadar özverili çalıştığını göstermektedir. Henüz smokin bile giyilmeyen dönemlerde frak ile konserleri yönetmesi, notaları elleriyle yazıp evrensel müzik işaretlerini yerli yerince kullanması müziğe olan hassasiyetini göstermektedir. Tuğberk Bey sanatın ne olduğunu, her zaman ön planda tutulması gerektiğini, doğru icranın önemini babasından öğrendiğini ifade etmektedir.20 18 Erdinç Çelikkol’un oğlu Tuğberk Çelikkol ile yapılan söyleşi, 10.01.2022. 19 a.yer. 20 a.yer. 7 Hayatın bir gerçeği olan yaşlılık döneminde, her ne kadar babası geri plana çekilmiş olsa da oğlu için hâlen Erdinç Çelikkol en önemli rehberlerden biri olmaya devam etmektedir. Yaklaşık 2 yıldır koro şefliği yaptığını belirten Tuğberk Bey çevresinden kendisine yapılan dönütlerde babasından müzisyenlik anlamında izler taşıdığını duymaktadır. Böyle dönütlerin olması babasından öğrenci ve müzisyen olarak ne kadar etkilendiğini de göstermektedir. Monoton bir hayatı sevmeyen Çelikkol, farklı hobileri olduğunu motosiklet, doğa kampları gibi organizasyonlarda yer almayı sevdiğini ifade etmiştir.21 21 a.yer. 8 İKİNCİ BÖLÜM MÛSİKÎ VE ERDİNÇ ÇELİKKOL 1. ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN MÛSİKİ ANLAYIŞI Mûsikî bir medeniyetin düşünce ve yaşayış tarzını ortaya koymaktadır. İnsanın yetiştiği ortam onun düşünce hayatına doğrudan tesir etmektedir. Erdinç Çelikkol ise birçok mûsikî ortamlarında bulunmuş ve kendini Türk mûsikîsine hizmet etmeye adamış bir kimsedir. Onu önemli ve farklı kılan şey ise meşk usulüyle, meşk zinciriyle yetişmiş olmasıdır. Meşk, “Bir örneği taklîd etmek sûretiyle öğrenmek veya öğretmek. Mûsikîde meşk, bir üstad tarafından mûsikî parçasının tedrîcen çalınması ve okunması suretiyle talebeye öğretilmesi ve talebe tarafından öğrenilmesi demektir.”22 Notaların günümüzdeki kadar kolay bir şekilde çoğaltılıp paylaşılamadığı zamanlarda meşk sisteminin önemi çok fazla olmuştur. Erdinç Çelikkol’da bu dönemlere şahit olmuş kopya kâğıtları kullanarak notaları elleriyle yazmıştır. Meşk uygulaması mûsikî eğitimi için çok önemli ve etkili bir yöntem olmuştur. İcra edilecek olan eser talebeye yazdırılır ve usulü hatırlatma mahiyetinde birkaç kez usul vurulur. Talebenin dizleri kudüm gibi düşünülerek sağ ve sol elleriyle dizlerine vurur. Eserin bütün bölümleri zemin, nakarat, meyan vs. sırayla ve tek tek önce hoca tarafından sonra da öğrenci tarafından icra edilir. Buradaki amaç eserin öğrenciler tarafından defalarca tekrar edilip, hatasız bir şekilde öğrencinin zihnine yerleşmesini sağlamaktır.23 Bütün bunların neticesinde Erdinç Çelikkol da bir meşk silsilesiyle gelmiştir günümüze kadar. Üsküdar Mûsikî Cemiyeti’nde Emin Ongan hocanın eğitiminden geçmiş ve Emin Ongan hocanın mûsikî anlayışıyla yetişmiştir. Bestekârlar meşk ederken aynı zamanda birbirlerinden öğrenirler ve bu şekilde yetişirler. Erdinç Çelikkol da 13 yaşında eğitimine başladığını Yıldırım Gürses ile beraber meşk ettiğini ifade etmiştir. Devamında ise şunları 22 Yılmaz Öztuna, “Türk Mûsikîsi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi”, Meşk, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 2000, c. 1, s. 250. 23 Cem Behar, Aşk Olmayınca Meşk Olmaz Geleneksel Osmanlı / Türk Müziğinde Öğretim ve İntikal, 4. bs., Ankara: Yapı Kredi Yayınları, 2012, s. 19. 9 söylemiştir: “O zamanlar koroda 4-5 erkek korist, 3-5 parça da enstrüman olurdu. Ancak sayımız az olduğu için hocalar teker teker bizlere söz verir zemin, nakarat, meyan defalarca tekrar edilmiş olurdu. Bizler böylece pişerdik. Usta-çırak ilişkilerimiz çok iyiydi.”24 Erdinç Çelikkol çok küçük yaşlarda kendisine verilen ‘notistik’ nota yazma işinin ehemmiyetine dair ise şunları ifade etmiştir. “10 tane aynı eserin notasını yan yana getiriyorlar. Fakat hepsinde ufak tefekte olsa farklılıklar bulunuyor. Buna rağmen hepsi kendisinin doğru olduğunu söylüyor. İşte bunları tashih etmek pek mümkün olmuyor. Bir notayı elle yazmak, noktası, çizgisi, değeri, bemol ve diyeziyle en az 50-60 kez okumak demektir. Böylelikle eser doğru bir şekilde kafaya yerleşiyor.”25 Erdinç Çelikkol’u farklı kılan hususlardan biriside onun çok çalışkan, gayretli ve özverili biri çalışma disiplinine sahip olmasıdır. Şeflik ve yöneticilik yıllarında sabahın çok erken vakitlerinde derneğe, konservatuara gelip ve geç vakitlere kadar çalıştığı bilinmektedir. Onun bu çalışma ahlakı hocalığında, bestekârlığında ve idareciliğinde de görülmektedir. Mûsikîye olan bakış açısıyla ilgili olarak Erdinç Çelikkol’un öğrencisi ve onun yolunda olan Salih Berkmen’in şu ifadeleri işin önemini bizlere göstermektedir. “Bir konser, repertuar çalışması yapıyorduk. Evcâra makamında bir eser geçeceğiz. Eser tatsız bir eser. Saz arkadaşlarımız, koromuz eseri geçiyoruz ama kimse keyif almıyor. Erdinç hocam, şefimiz ortama baktı ve dedi ki ‘Çocuklar eser tatlı değil tamam. Ama benim mesleğime saygım sonsuz. Bu eser tatlı olur olmaz fakat bu eseri geçmemiz gerekiyor. Yapmamız gereken bu eseri hakkıyla, doğru bir şekilde geçmektir.” Bu şuur ve düşünce ile yetişmiş olan Erdinç Çelikkol her yönüyle örnek olmuş bir hocadır. Birçok öğrenci yetiştirmiştir. Yetiştirdiği öğrencilerden birçoğu da Türk mûsikîsi başta olmak üzere farklı alanlarda hizmet etmektedir. 24 Necati Biçen (haz.), Bursa Devlet Klasik Türk Müziği Korosu- Erdinç Çelikkol Hayatı ve Eserleri Konseri 1. Bölüm, (16.06.2022), https://www.youtube.com/watch?v=xKoKhAi5mHw. 25 a.yer. 10 2. BESTEKÂRLIK YÖNÜ Türk mûsikîsi alanında önemli işlere imza atmış olan Erdinç Çelikkol şefliği, idareciliği yanında bestekârlık yönüyle de öne çıkmış bir şahsiyettir. Farklı formlarda birçok eser ile Türk mûsikîne katkıda bulunmuştur. 1960 yılında beste çalışmalarına başlamıştır. Askerliğinin son zamanlarında “Fağfur bir kadehten dökülen mey gibi raks et” sözlerine yapmış olduğu ilk bestesidir.26 “Gel gönlümü yerden yere vurma güzel, ne olursun” adlı Mustafa Töngemen’ e ait bu eseri Nihavent makamında bestelemiş ve Milliyet Gazetesi’nin okuyucuları nezdinde değerlendirilip 1991 yılının bestekârı olmuştur.27 1 ağır semai, 1 marş, 1 çocuk şarkısı, 1 türkü, 1 yürük semai, 3 fantezi, 13 saz eseri, 60 ilahi ve 330 şarkı olmak üzere 411 eseri bulunmaktadır. Bunlardan 345 tanesi ise TRT repertuarında alınmıştır.28 Erdinç Çelikkol eserleri bestelerken bulunduğu ortamın etkisinin önemli olduğuna inanmaktadır. Bu sebeple Bodrum Turgutreis’te bulunan yazlığında çok fazla beste yaptığı, denizin kokusu ve rüzgârın sesinin ise ilham kaynağı teşkil ettiğini kızı ifade etmiştir. Yine birçok dini mûsikî bestesini ise umre için gittiği kutsal topraklarda yaptığı da bilinmektedir.29 Erdinç Çelikkol TRT repertuar taramasında en çok bestesi bulunan ilk beş şahsiyetten biridir. Muallim İsmail Hakkı Bey, Alaeddin Yavaşça, Saadettin Kaynak, Fethi Karamahmutoğlu’ndan sonra 5. Sırada 330 eser ile Erdinç Çelikkol gelmektedir. Bir bestekâr olarak Avni Anıl, Sadi Hoşses, Ûdi Hırant, Yusuf Nalkesen ve Emin Ongan gibi büyük bestekârlara da hayranlığını dile getirmiştir.30 26 a.yer. 27 İhsan Bilgili, Erdinç Çelikkol Türk Müziğine Adanan Bir Ömür, 1. bs., Bursa: T.C. Kültür Bakanlığı Bursa Devlet Klasik Türk Müziği Korosu Müdürlüğü Yayınları, 2003. 28 Cumhur Enes Ergür, 99 Bestekârdan İlahiler, s. 112. 29 Erdinç Çelikkol’un kızı Gülfem Gözükara ile yapılan söyleşi. 30 (16.06.2022), http://nebahatkonuyilmaz.blogspot.com/2015/08/emin-ongan-sadece-bir-hoca-degildi- mesk.html. 11 3. ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN DİNÎ MÛSİKÎ BESTELERİ Cami ve tekke mûsikîmizin önemli formlarından biri de ilahidir. Erdinç Çelikkol dinî mûsikî alanında ilahi formunda besteler yaparak bu alana hizmet etmiştir. Kendisinin ilahi formunda 60 eserinin olduğu tespit edilmiş fakat bunlardan 50 tanesine ulaşılmıştır. Bu eserin TRT repertuarındaki yerleri ve çeşitli açılardan incelemesi aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir. Erdinç Çelikkol’un oğlu Tuğberk Çelikkol ile yapmış olduğumuz görüşmeler neticesinde geriye kalan 10 eserden 8 eserin bilgisine ulaşılmış olup şu şekildedir: Tablo 1: Erdinç Çelikkol'un oğlu Tuğberk Çelikkol'dan elde edilen 8 eserin bilgisi. GÜFTEKÂR ESERİN İLK DİZESİ MAKAM USUL Kâsım Efendi Haktan rahmet diler isen Uşşak Sofyan (İnegöllü) salli alâ Rasûlallah Kâsım Efendi Tevbeye gel gafil olma Rast Sofyan (İnegöllü) umar isen Hak’dan sevab Kâsım Efendi Ey nebiler sultanı Hüzzam Sofyan (İnegöllü) Muhammed ya Rasulallah Muzaffer Ozak Olam dersen sen ümmet Segâh Sofyan (Aşkî) Musa Dede Bir ismi Mustafa bir ismi Sabâ Sofyan (Neyzen) Ahmed İbrahim Hakkı Hak şerleri hayr eyler Rast Sofyan (Erzurûmi) Aziz Mahmud Erişdi hicranın demi Rast Sofyan Hüdai Hz. ? Elveda ey kalpleri handan Acemaşiran Müsemmen eden ramazan 2 eser hakkında ise hiçbir bilgiye ulaşılamamıştır. 12 3.1.Bestekârın Dinî Mûsikî Eserlerinin Alfabetik Listesi Erdinç Çelikkol’a ait 50 tane ilahi formundaki eserlerin alfabetik olarak sıralaması aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu sıralama eserin ilk dizesi esas alınarak oluşturulmuştur. Tablo 2: Bestekârın dinî mûsikî eserlerinin alfabetik listesi. ESERİN İLK DİZESİ GÜFTEKÂR MAKAM USÛL 1 A Aşk yoluna girelim ya Hû ya Muzaffer Ozak Bayati Sofyan hak diyerek (Aşkî) 2 A Aşk yoluna girelim ya Hû ya Muzaffer Ozak Nevâ Sofyan Hak diyerek (Aşkî) 3 A Ayların sultanı hoş geldin Reşat Özpirinçci Acemaşiran Müsemmen mübarek ramazan 4 A Az biliriz çok söyleriz bilmem Hüsamettin Olgun Uşşak Sofyan yâ Rab biz neyleriz 5 B Ben gönlümü insanlara sevgi Turgut Yarkent Acemkürdi Sofyan için sebil ettim 6 B Bir gün erce gelendensin Bahar Gökfiliz Nev-Eser Sofyan 7 B Bu dünya hep yalan kanmam Yasin Hatipoğlu Hüseyni Düyek kapılmam 8 C Canda misafir Tanrı’yı hoş tut M. Turan Yarar Uşşak Sofyan 9 D Dağı aşıp çölü geçip ulaşalım Sadık Atay Hüseyni Düyek Yunus cana 10 D Dağlar taşlar yollar aştım Hayri Köroğlu Uşşak Sofyan 11 E Ey bâd-ı sabâ ravzayla Yasin Hatipoğlu Sabâ Aksak kucaklaş ne olur 12 E Ey gökyüzü yol ver bana İsa Yasin Hatipoğlu Uşşak Semai ile halvet dilerim 13 13 G Gece gündüz zikrimiz lâ ilâhe Muzaffer Ozak Nikriz Sofyan illâllah (Aşkî) 14 G Geçip gitme eller gibi şu Sadık Atay Mahur Düyek gönlümü yol eyleme 15 G Günahların varsa eğer yalvar Turgut Yarkent Şevkefza Düyek affa derman ola 16 H Hak yoluna girelim Muzaffer Ozak Isfahan Sofyan (Aşkî) 17 H Hak yolunun garip kulu Ömer Kalafat Bestenigâr Sofyan 18 H Hakk’ın metin kal’ası nûr Muzaffer Ozak Müstear Sofyan burcunun bâlâsı (Aşkî) 19 H Hamd’ü minnettir sana ey ? Rast Müsemmen Hâlik-i kevn mekân 20 H Her sesin bir aksi vardır Yasin Hatipoğlu Segâh Müsemmen 21 H Hüda’mızdan hidayettir M. Turan Yarar Uşşak Devr-i sabahlar Hindi 22 İ İçimde bir dertli bülbül öter B. Sıtkı Erdoğan Hüseyni Düyek Yûnûs Yûnûs diye 23 İ İman ile kapımı çal dile Turgut Yarkent Segâh Sofyan benden ne dilersen 24 K Kâlû belâda İslam olduk Tuğman Cıranoğlu Uşşak Sofyan elhamdülillah 25 K Kemâle ermek için ne mi gerek Hüsamettin Olgun Nikriz Sofyan cân yârenim 26 K Kudretinden şüphe yok Yasin Hatipoğlu Rast Müsemmen 27 K Kudûmun rahmet-i zevk-i Aziz Mahmud Sabâ Düyek safâdır Hüdai Hz. 14 28 K Kul hüvallâhü ehaddir eşi Yasin Hatipoğlu Uşşak Sofyan yoktur bilirim 29 M Merhaba ey ruhları şâdân eden ? Sabâ Müsemmen Ramazan 30 M Muhabbetin ocağında dost Ömer Kalafat Hüseyni Sofyan bağının kucağında 31 M Muradımız birdir bizim Hüsamettin Olgun Hicaz Sofyan gönlümüzde sevgi bulmak 32 M Müştak olup özlediğim şehr-i Yunus Emre Hüzzam Sofyan ramazan merhaba 33 N Neş’e doldu kâinat huzur Lütfü Alacalar Acemaşiran Düyek buldu tüm mekân 34 O O bir güldü soldurdular Hüsamettin Olgun Hicaz Sofyan insafsızca saldırdılar 35 R Rabbimiz ihsan eder bi Muzaffer Ozak Uşşak Sofyan hikmet-i bismillah (Aşkî) 36 R Rûz-i mahşerde beni yâd eyle Sermet Efendi Uşşak Müsemmen Allah aşkına 37 S Sebil edip yıllarımı verdim Sadık Atay Segâh Sofyan Yunus Yunus diye 38 S Sebil edip yıllarımı verdim Sadık Atay Uşşak Düyek Yunus Yunus diye 39 S Sen bir gönül eri isen Hüsamettin Olgun Hicaz Sofyan yorulmaya ne hakkın var 40 S Sevgi bağı Konya’da örün Nedim Uçar Müstear Sofyan diyor Mevlâna 41 S Sevgilerin en yücesi sözde Ömer Kalafat Uşşak Sofyan Allah özde Allah 15 42 S Süze süze öze vardık Ayten Uğuralp Hüseyni Sofyan gönüldeki göze vardık 43 Ş Şakıyan şu bülbüller der Yâ ? Uşşak Sofyan Rabbi Yâ Rabbi 44 Ş Şu âlemde gerçek miraç kalpte Nedim Uçar Karcığar Sofyan huzur Kâbe de hac 45 T Tâ ezelden bir dönen var Yasin Hatipoğlu Hicaz Devr-i döndürülen var mutlaka Hindi 46 T Tevhid eyle her yerde derman Muzaffer Ozak Bestenigâr Sofyan olur her derde (Aşkî) 47 Y Yâ Rab beni aşkınla perişan Yasin Hatipoğlu Nikriz Sofyan edecek mihneti ver 48 Y Yâ Rab ne olur lûtf ile cürmüm Yasin Hatipoğlu Nevâ Aksak tükeneydi 49 Y Yeryüzünde her nimet biz Ömer Kalafat Uşşak Sofyan insanlar içindir 50 Y Yollar Sübhân’a gider Hayri Köroğlu Hicaz Sofyan 16 3.2.Bestekârın Dinî Mûsikî Eserlerinin Makam Adına Göre Listesi Bestelenen eserler incelendiğinde 19 farklı makamın kullanıldığı tespit edilmiştir. 50 eserin 13’ü Uşşak makamında bestelenmiştir. Acemkürdi, Bayati, Isfahan, Karcığar, Mahur, Nev-Eser, Hüzzam ve Şevkefza makamlarında 1’er eser bulunmaktadır. Acemaşiran, Bestenigâr, Müstear, Nevâ ve Rast makamlarında 2’şer; Nikriz, Sabâ ve Segâh makamlarında ise 3’er eser bulunmaktadır. Hicaz ve Hüseyni makamlarında ise 5’er eser vardır. Tablo 3: Bestekârın dinî mûsikî eserlerinin makam adına göre listesi. MAKAM ESERİN İLK DİZESİ GÜFTEKÂR USÛL 1 Acemaşiran Ayların sultanı hoş geldin mübarek Reşat Müsemmen ramazan Özpirinçci 2 Acemaşiran Neş’e doldu kâinat huzur buldu tüm Lütfü Alacalar Düyek mekân 3 Acemkürdi Ben gönlümü insanlara sevgi için sebil Turgut Yarkent Sofyan ettim 4 Bayati Aşk yoluna girelim ya Hû ya hak Muzaffer Ozak Sofyan diyerek (Aşkî) 5 Bestenigâr Hak yolunun garip kulu Ömer Kalafat Sofyan 6 Bestenigâr Tevhid eyle her yerde derman olur her Muzaffer Ozak Sofyan derde (Aşkî) 7 Hicaz Muradımız birdir bizim gönlümüzde Hüsamettin Sofyan sevgi bulmak Olgun 8 Hicaz O bir güldü soldurdular insafsızca Hüsamettin Sofyan saldırdılar Olgun 9 Hicaz Sen bir gönül eri isen yorulmaya ne Hüsamettin Sofyan hakkın var Olgun 17 10 Hicaz Tâ ezelden bir dönen var döndürülen Yasin Devr-i var mutlaka Hatipoğlu Hindi 11 Hicaz Yollar Sübhân’a gider Hayri Köroğlu Sofyan 12 Hüseyni Bu dünya hep yalan kanmam Yasin Düyek kapılmam Hatipoğlu 13 Hüseyni Dağı aşıp çölü geçip ulaşalım Yunus Sadık Atay Düyek câna 14 Hüseyni İçimde bir dertli bülbül öter Yunus B. Sıtkı Düyek Yunus diye Erdoğan 15 Hüseyni Muhabbetin ocağında dost bağının Ömer Kalafat Sofyan kucağında 16 Hüseyni Süze süze öze vardık gönüldeki göze Ayten Uğuralp Sofyan vardık 17 Hüzzam Müştak olup özlediğim şehr-i ramazan Yunus Emre Sofyan merhaba 18 Isfahan Hak yoluna girelim Muzaffer Ozak Sofyan (Aşkî) 19 Karcığar Şu âlemde gerçek miraç kalpte huzur Nedim Uçar Sofyan Kâbe de hac 20 Mahur Geçip gitme eller gibi şu gönlümü yol Sadık Atay Düyek eyleme 21 Müstear Hakk’ın metin kal’ası nûr burcunun Muzaffer Ozak Sofyan bâlâsı (Aşkî) 22 Müstear Sevgi bağı Konya’da örün diyor Nedim Uçar Sofyan Mevlâna 23 Nevâ Aşk yoluna girelim ya Hû ya Hak Muzaffer Ozak Sofyan diyerek (Aşkî) 18 24 Nevâ Yâ Rab ne olur lûtf ile cürmüm Yasin Aksak tükeneydi Hatipoğlu 25 Nev-Eser Bir gün erce gelendensin Bahar Gökfiliz Sofyan 26 Nikriz Gece gündüz zikrimiz lâ ilâhe illâllah Muzaffer Ozak Sofyan (Aşkî) 27 Nikriz Kemâle ermek için ne mi gerek can Hüsamettin Sofyan yârenim Olgun 28 Nikriz Yâ Rab beni aşkınla perişan edecek Yasin Sofyan mihneti ver Hatipoğlu 29 Rast Hamd’ü minnettir sana ey Hâlik-i kevn ? Müsemmen ü mekân 30 Rast Kudretinden şüphe yok Yasin Müsemmen Hatipoğlu 31 Sabâ Ey bâd-ı sabâ ravzayla kucaklaş ne Yasin Aksak olur Hatipoğlu 32 Sabâ Kudûmun rahmet-i zevk-i safâdır Aziz Mahmud Düyek Hüdai Hz. 33 Sabâ Merhaba ey ruhları şâdân eden ? Müsemmen Ramazan 34 Segâh Her sesin bir aksi vardır Yasin Müsemmen Hatipoğlu 35 Segâh İman ile kapımı çal dile benden ne Turgut Yarkent Sofyan dilersen 36 Segâh Sebil edip yıllarımı verdim Yunus Sadık Atay Sofyan Yunus diye 37 Şevkefza Günahların varsa eğer yalvar affa Turgut Yarkent Düyek derman ola 19 38 Uşşak Az biliriz çok söyleriz bilmem Yâ Rab Hüsamettin Sofyan biz neyleriz Olgun 39 Uşşak Canda misafir Tanrı’yı hoş tut M. Turan Yarar Sofyan 40 Uşşak Dağlar taşlar yollar aştım Hayri Köroğlu Sofyan 41 Uşşak Ey gökyüzü yol ver bana İsa ile halvet Yasin Semai dilerim Hatipoğlu 42 Uşşak Hüda’mızdan hidayettir sabahlar M. Turan Yarar Devr-i Hindi 43 Uşşak Kâlû belâda İslam olduk elhamdülillah Tuğman Sofyan Cıranoğlu 44 Uşşak Kul hüvallâhü ehaddir eşi yoktur Yasin Sofyan bilirim Hatipoğlu 45 Uşşak Rabbimiz ihsan eder bi-hikmet-i Muzaffer Ozak Sofyan bismillah (Aşkî) 46 Uşşak Rûz-i mahşerde beni yâd eyle Allah Sermet Efendi Müsemmen aşkına 47 Uşşak Sebil edip yıllarımı verdim Yunus Sadık Atay Düyek Yunus diye 48 Uşşak Sevgilerin en yücesi sözde Allah özde Ömer Kalafat Sofyan Allah 49 Uşşak Şakıyan şu bülbüller der Yâ Rabbi Yâ ? Sofyan Rabbi 50 Uşşak Yeryüzünde her nimet biz insanlar Ömer Kalafat Sofyan içindir 20 3.3 Bestekârın Dinî Mûsikî Eserlerinin Güftekâr İsmine Göre Listesi Aşağıdaki tablo incelendiğinde 18 farklı güftekâr tespit edilmiştir. En çok bestesi yapılan kişi 9 şiir ile Yasin Hatipoğlu olduğu görülmektedir. Sonrasında toplam 7 şiirle Muzaffer Ozak (Aşkî) takip etmektedir. 5 şiiri bestelenen kişi ise Hüsamettin Olgun’dur. Ömer Kalafat ve Sadık Atay’ın 4’er şiiri bestelenmiştir. Turgut Yarkent’in 3, Hayri Köroğlu, Nedim Uçar ve Mehmet Turan Yarar’ın 2’şer şiiri bestelenmiştir. Reşat Özpirinçci, Lütfü Alacalar, Bekir Sıtkı Erdoğan, Ayten Uğuralp, Bahar Gökfiliz, Aziz Mahmud Hüdai, Sermet Efendi, Tuğman Ciranoğlu ve Yunus Emre’nin ise 1’er şiiri bestelenmiştir. 3 şiirin ise güftekârı bilinmemektedir. Tablo 4: Bestekârın dinî mûsikî eserlerinin güftekâr ismine göre listesi. GÜFTEKÂR USÛL ESERİN İLK DİZESİ MAKAM 1 1 Ayten Uğuralp Sofyan Süze süze öze vardık gönüldeki Hüseyni göze vardık 2 2 Aziz Mahmud Düyek Kudûmun rahmet-i zevk-i Sabâ Hüdai Hz. safâdır 3 3 B. Sıtkı Erdoğan Düyek İçimde bir dertli bülbül öter Hüseyni Yunus Yunus diye 4 4 Bahar Gökfiliz Sofyan Bir gün erce gelendensin Nev-Eser 5 5 Hayri Köroğlu Sofyan Dağlar taşlar yollar aştım Uşşak 6 Hayri Köroğlu Sofyan Yollar Sübhân’a gider Hicaz 7 6 Hüsamettin Olgun Sofyan Az biliriz çok söyleriz bilmem Uşşak Yâ Rab biz neyleriz 8 Hüsamettin Olgun Sofyan Kemâle ermek için ne mi gerek Nikriz can yârenim 9 Hüsamettin Olgun Sofyan Muradımız birdir bizim Hicaz gönlümüzde sevgi bulmak 21 1 Hüsamettin Olgun Sofyan O bir güldü soldurdular Hicaz 0 insafsızca saldırdılar 1 Hüsamettin Olgun Sofyan Sen bir gönül eri isen yorulmaya Hicaz 1 ne hakkın var 1 7 Lütfü Alacalar Düyek Neş’e doldu kâinat huzur buldu Acemaşira 2 tüm mekân n 1 8 M. Turan Yarar Devr-i Hüda’mızdan hidayettir Uşşak 3 Hindi sabahlar 1 M. Turan Yarar Sofyan Canda misafir Tanrı’yı hoş tut Uşşak 4 1 9 Muzaffer Ozak Sofyan Aşk yoluna girelim ya Hû ya hak Bayati 5 (Aşkî) diyerek 1 Muzaffer Ozak Sofyan Aşk yoluna girelim ya Hû ya Nevâ 6 (Aşkî) Hak diyerek 1 Muzaffer Ozak Sofyan Gece gündüz zikrimiz lâ ilâhe Nikriz 7 (Aşkî) illâllah 1 Muzaffer Ozak Sofyan Hak yoluna girelim Isfahan 8 (Aşkî) 1 Muzaffer Ozak Sofyan Hakk’ın metin kal’ası nûr Müstear 9 (Aşkî) burcunun bâlâsı 2 Muzaffer Ozak Sofyan Rabbimiz ihsan eder bi hikmet-i Uşşak 0 (Aşkî) bismillah 2 Muzaffer Ozak Sofyan Tevhid eyle her yerde derman Bestenigâr 1 (Aşkî) olur her derde 2 1 Nedim Uçar Sofyan Sevgi bağı Konya’da örün diyor Müstear 2 0 Mevlâna 2 Nedim Uçar Sofyan Şu âlemde gerçek miraç kalpte Karcığar 3 huzur Kâbe de hac 22 2 1 Ömer Kalafat Sofyan Hak yolunun garip kulu Bestenigâr 4 1 2 Ömer Kalafat Sofyan Muhabbetin ocağında dost Hüseyni 5 bağının kucağında 2 Ömer Kalafat Sofyan Sevgilerin en yücesi sözde Allah Uşşak 6 özde Allah 2 Ömer Kalafat Sofyan Yeryüzünde her nimet biz Uşşak 7 insanlar içindir 2 1 Reşat Özpirinçci Müse Ayların sultanı hoş geldin Acemaşira 8 2 mmen mübarek ramazan n 2 1 Sadık Atay Düyek Dağı aşıp çölü geçip ulaşalım Hüseyni 9 3 Yunus cana 3 Sadık Atay Düyek Geçip gitme eller gibi şu Mahur 0 gönlümü yol eyleme 3 Sadık Atay Düyek Sebil edip yıllarımı verdim Uşşak 1 Yunus Yunus diye 3 Sadık Atay Sofyan Sebil edip yıllarımı verdim Segâh 2 Yunus Yunus diye 3 1 Sermet Efendi Müse Rûz-i mahşerde beni yâd eyle Uşşak 3 4 mmen Allah aşkına 3 1 Tuğman Ciranoğlu Sofyan Kâlû belâ da İslam olduk Uşşak 4 5 elhamdülillah 3 1 Turgut Yarkent Düyek Günahların varsa eğer yalvar Şevkefza 5 6 affa derman ola 3 Turgut Yarkent Sofyan Ben gönlümü insanlara sevgi Acemkürd 6 için sebil ettim i 3 Turgut Yarkent Sofyan İman ile kapımı çal dile benden Segâh 7 ne dilersen 23 3 1 Yasin Hatipoğlu Aksak Ey bâd-ı sabâ ravzayla kucaklaş Sabâ 8 7 ne olur 3 Yasin Hatipoğlu Aksak Yâ Rab ne olur lûtf ile cürmüm Nevâ 9 tükeneydi 4 Yasin Hatipoğlu Devr-i Tâ ezelden bir dönen var Hicaz 0 Hindi döndürülen var mutlaka 4 Yasin Hatipoğlu Düyek Bu dünya hep yalan kanmam Hüseyni 1 kapılmam 4 Yasin Hatipoğlu Müse Her sesin bir aksi vardır Segâh 2 mmen 4 Yasin Hatipoğlu Müse Kudretinden şüphe yok Rast 3 mmen 4 Yasin Hatipoğlu Semai Ey gökyüzü yol ver bana İsa ile Uşşak 4 halvet dilerim 4 Yasin Hatipoğlu Sofyan Kul hüvallâhü ehaddir eşi yoktur Uşşak 5 bilirim 4 Yasin Hatipoğlu Sofyan Yâ Rab beni aşkınla perişan Nikriz 6 edecek mihneti ver 4 1 Yunus Emre Sofyan Müştak olup özlediğim şehr-i Hüzzam 7 8 ramazan merhaba 4 ? Müse Hamd’ü minnettir sana ey Rast 8 mmen Hâlik-i kevn ü mekân 4 ? Müse Merhaba ey ruhları şâdân eden Sabâ 9 mmen Ramazan 5 ? Sofyan Şakıyan şu bülbüller der Yâ Uşşak 0 Rabbi Yâ Rabbi 24 3.4.Bestekârın Dinî Mûsikî Eserlerinin Usul Adına göre Listesi Usul olarak incelediğimizde ilahilerde en fazla Sofyan usulü tercih edilmiştir. Toplam 6 farklı usul kullanılmıştır. 31 eserde Sofyan, 8 eserde Düyek, 6 eserde Müsemmen usulleri kullanılmıştır. Aksak ve Devr-i Hindi 2’şer kez ve 1 eserde Semai usulü tercih edilmiştir. Tablo 5: Bestekârın dinî mûsikî eserlerinin usul adına göre listesi. USÛL ESERİN İLK DİZESİ MAKA GÜFTEKÂR M 1 Aksak Ey bâd-ı sabâ ravzayla kucaklaş Sabâ Yasin Hatipoğlu ne olur 2 Aksak Yâ Rab ne olur lûtf ile cürmüm Nevâ Yasin Hatipoğlu tükeneydi 3 Devr-i Hindi Hüdâ’mızdan hidayettir Uşşak M. Turan Yarar sabahlar 4 Devr-i Hindi Tâ ezelden bir dönen var Hicaz Yasin Hatipoğlu döndürülen var mutlaka 5 Düyek Bu dünya hep yalan kanmam Hüseyni Yasin Hatipoğlu kapılmam 6 Düyek Dağı aşıp çölü geçip ulaşalım Hüseyni Sadık Atay Yunus câna 7 Düyek Geçip gitme eller gibi şu Mahur Sadık Atay gönlümü yol eyleme 8 Düyek Günahların varsa eğer yalvar Şevkefz Turgut Yarkent affa derman ola a 9 Düyek İçimde bir dertli bülbül öter Hüseyni B. Sıtkı Erdoğan Yunus Yunus diye 10 Düyek Kudûmun rahmet-i zevk-i Sabâ Aziz Mahmud safâdır Hüdai Hz. 25 11 Düyek Neş’e doldu kâinat huzur buldu Acemaş Lütfü Alacalar tüm mekân iran 12 Düyek Sebil edip yıllarımı verdim Uşşak Sadık Atay Yunus Yunus diye 13 Müsemmen Ayların sultanı hoş geldin Acemaş Reşat Özpirinçci mübarek ramazan iran 14 Müsemmen Hamd ü minnettir sana ey Rast ? Hâlik-i kevn ü mekân 15 Müsemmen Her sesin bir aksi vardır Segâh Yasin Hatipoğlu 16 Müsemmen Kudretinden şüphe yok Rast Yasin Hatipoğlu 17 Müsemmen Merhaba ey ruhları şâdân eden Sabâ ? Ramazan 18 Müsemmen Rûz-i mahşerde beni yâd eyle Uşşak Sermet Efendi Allah aşkına 19 Semai Ey gökyüzü yol ver bana Uşşak Yasin Hatipoğlu 20 Sofyan Aşk yoluna girelim Yâ Hû Yâ Bayati Muzaffer Ozak Hak diyerek (Aşkî) 21 Sofyan Aşk yoluna girelim Yâ Hû Yâ Nevâ Muzaffer Ozak Hak diyerek (Aşkî) 22 Sofyan Az biliriz çok söyleriz bilmem Uşşak Hüsamettin Olgun Yâ Rab biz neyleriz 23 Sofyan Ben gönlümü insanlara Acemk Turgut Yarkent ürdi 24 Sofyan Bir gün erce gelendensin Nev- Bahar Gökfiliz Eser 25 Sofyan Cânda misafir Tanrı’yı hoş tut Uşşak M. Turan Yarar 26 Sofyan Dağlar taşlar yollar aştım Uşşak Hayri Köroğlu 26 27 Sofyan Gece gündüz zikrimiz lâ ilâhe Nikriz Muzaffer Ozak illâllah (Aşkî) 28 Sofyan Hak yoluna girelim Isfahan Muzaffer Ozak (Aşkî) 29 Sofyan Hak yolunun garip kulu Besteni Ömer Kalafat gâr 30 Sofyan Hakk’ın metin kal’ası nûr Müstear Muzaffer Ozak burcunun bâlâsı (Aşkî) 31 Sofyan İman ile kapımı çal dile benden Segâh Turgut Yarkent ne dilersen 32 Sofyan Kâlû belâda İslam olduk Uşşak Tuğman Cıranoğlu elhamdülillah 33 Sofyan Kemâle ermek için ne mi gerek Nikriz Hüsamettin Olgun cân yârenim 34 Sofyan Kul hüvallâhü ehaddir eşi Uşşak Yasin Hatipoğlu yoktur bilirim 35 Sofyan Muhabbetin ocağında dost Hüseyni Ömer Kalafat bağının kucağında 36 Sofyan Muradımız birdir bizim Hicaz Hüsamettin Olgun gönlümüzde sevgi bulmak 37 Sofyan Müştak olup özlediğim şehr-i Hüzzam Yunus Emre ramazan merhaba 38 Sofyan O bir güldü soldurdular Hicaz Hüsamettin Olgun insafsızca saldırdılar 39 Sofyan Rabbimiz ihsan eder bi-hikmet- Uşşak Muzaffer Ozak i bismillah (Aşkî) 40 Sofyan Sebil edip yıllarımı verdim Segâh Sadık Atay Yunus Yunus diye 27 41 Sofyan Sen bir gönül eri isen Hicaz Hüsamettin Olgun yorulmaya ne hakkın var 42 Sofyan Sevgi bağı Konya’da örün Müstear Nedim Uçar diyor Mevlâna 43 Sofyan Sevgilerin en yücesi sözde Uşşak Ömer Kalafat Allah özde Allah 44 Sofyan Süze süze öze vardık gönüldeki Hüseyni Ayten Uğuralp göze vardık 45 Sofyan Şakıyan şu bülbüller der Yâ Uşşak ? Rabbi Yâ Rabbi 46 Sofyan Şu âlemde gerçek miraç kalpte Karcığa Nedim Uçar huzur Kâbe de hac r 47 Sofyan Tevhid eyle her yerde derman Besteni Muzaffer Ozak olur her derde gâr (Aşkî) 48 Sofyan Yâ Rab beni aşkınla perişan Nikriz Yasin Hatipoğlu edecek mihneti ver 49 Sofyan Yeryüzünde her nimet biz Uşşak Ömer Kalafat insanlar içindir 50 Sofyan Yollar Sübhân’a gider Hicaz Hayri Köroğlu 28 4. ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN KALEME ALDIĞI ESERLER 4.1. Türk Mûsikîsi Bilgileri Bu eser 2 cilt ve 1300 sayfadan oluşmaktadır. Bursa Belediye Konservatuarı’nda 4 yıl boyunca eğitim alan öğrenciler için hazırlanan ve başta kitapçık şeklinde olan bilgilerin kapsamı geliştirilerek son hâli 1999 yılında tamamlanmıştır. 4.2. Türk Mûsikîsi Dili Eserlerde yer alan Arapça, Farsça, Osmanlıca gibi ne anlama geldiği bilinmeyen kelimelerin açıklandığı sözlük mahiyetinde bir eserdir. 1996 ve 2002 yıllarında basılan 2 baskısı vardır. 4.3. 41. Sanat Yılında 150 Eseriyle Erdinç Çelikkol 5. ERDİNÇ ÇELİKKOL HAKKINDA YAPILAN GÖRÜŞMELER 5.1. İlker Cansevdi Erdinç Çelikkol ve Türk mûsikîsi deyince genel olarak neler söylersiniz? Erdinç Çelikkol Bursa’da Türk mûsikîsini ihya eden kişidir. Sanatkârlığı, hocalığı, bestekârlığı vs… her yönüyle muazzam bir kişidir. Bursa’da olup onun elinden geçmeyen onda öğrencilik yapmayan hemen hemen hiç kimse yoktur. O nedenle Erdinç hocamız bir fabrikadır. Sanatçı fabrikasıdır. Her yönüyle Bursa’ya çok emekleri vardır. Türk mûsikîsindeki yeri ise apayrıdır. Kendi silsilesi itibariyle çok önemli bir sanatçının, Üsküdar Mûsikî Cemiyeti’nin de kurucusu olan Emin Ongan hocanın öğrencisidir. Erdinç hocamızın Üsküdar Mûsikî Cemiyeti’nde de önemli hizmetleri vardır. Orada da Erdinç hoca sevilip sayılır ve özel olarak bir bölümü vardır. Velhâsıl Bursa’nın Türk mûsikîsini ihya eden kim diye soran olursa Erdinç Çelikkol hocamızı söylerim. Erdinç Çelikkol’u birkaç farklı açıdan değerlendirdiğimizde; Hoca olarak, İcracı olarak, Bestekâr olarak, idareci olarak bu hususlarda neler söylersiniz? 29 Erdinç hoca çok yönlü bir sanatkârdır. Bazı kişiler sadece solist, bestekâr, enstürümanisttir. Erdinç hoca ise solistlik anlamında iyi bir solist, bunun yanında mükemmel bir koro şefidir. Benim çalıştığım en iyi koro şefidir kendisi. Nüanslı koro şefliğini ilk defa Erdinç hocada gördüm. Bizler çok basit bir eseri ezberlemek için zorlanırken Erdinç hocada klasik takımı sular seller gibi okuyabiliyorduk. Şeflik konusunda çok titiz ve çok çalışkandı. Onun şefliğinde icra heyetinin duruşu bile farklıydı. Erdinç hoca karşımıza geçtiğinde o konserin farklı geçeceğini bilirdik. Disiplinli bir insandı, fakat sevgi ve saygıya dayanan hassas bir anlayış vardı. Her ânı dolu dolu bir insandı. Sabahlara kadar çalışırdı. Neriman ablamız evde de hep çalıştığını söylerdi. Erdinç hoca özgün bir bestekârdır. Bestelerine baktığımız zaman nasıl ki bir Sadettin Kaynak eseri dinlediğimizde bu eser Sadettin Kaynak’a ait diyebiliyorsak Erdinç Çelikkol’a ait bir eser dinlediğimizde de bu eser rahatlıkla Erdinç Çelikkol’a ait diyebiliyoruz. Ağırlıklı olarak bestekârlıkta 60 tane dinî mûsikî eseri olmuş olsa da ön planda lâ dinî, dinî formlar dışındaki eserleri ön planda olmuştur. Dinî mûsikî besteleri de ayrı güzeldir. Yöneticiliği bağlamında en âsi bir insan bile hocanın sanatına bilgisine idareciliğine saygı duyardı. Birleştirici bir yapıya sahipti. Çeşitli kurumlarda, belediyelerde, kültür bakanlığında vs. üst siyasiler tarafından da sevilen sayılan bir sanatkârdı hocamız. Dinî mûsikî besteleri hakkında neler söylersiniz? Erdinç hocanın dinî musiki eserleri daha çok bilinmektedir. Fakat benim geçmiş olduğum ilahiler vardır. Hepsi kendine özgüdür. Erdinç hocaya ait olduğu çok rahat anlaşılan eserlerdir. Bursa için önemli bir değer olan Erdinç Çelikkol’u size göre önemli kılan hususlar nelerdir? Zeki Müren, Yıldırım Gürses, Erdinç Çelikkol bu şahsiyetler Bursa için önemli duayen isimlerdir. Fakat Bursa’ya hizmet etme noktasında Erdinç Çelikkol farklıdır. Zeki Müren bestelerinin karşılığını maddi bir şekilde görmüş, ün sahibi olmuştur. Erdinç hoca öğrenci ise yetiştirmiştir. Sadece sanat müziği öğrencisi değil, diğer alanlarda bile onun 30 tedrisatından geçen sanatçılar vardır. Pop müzik sanatçılarından tiyatroculara kadar birçok öğrenci yetiştirmiştir. 40 yıllık bir kurum olan belediye konservatuarının kurucularından olup, yine Erdinç hocanın öncülüğünde Türk sanat müziği bölümü açılmıştır. Daha sonra da halk müziği ve çalgıcı mektebi bölümleri açılmıştır. Bu gerçekten çok büyük bir hizmettir. Şuan 1203 kayıtlı mezunumuz var. Erdinç Çelikkol öğrenci yetiştiriyor, hoca yetiştiriyor. Konservatuardaki hocaların çoğu Erdinç hocanın öğrencisidir. Sanatın beşiği olan Bursa şehrine hizmet etmek çok önemlidir. Bunun maddi değeri yoktur. Recep Birgit ve Burhan Dikencik’te bir değerdir; fakat Erdinç hoca hizmet etmiştir. Eklemek istediğiniz bir husus var mıdır? Erdinç hoca TRT’de kendisini kanıtlamış bir hocadır. Çeşitli yerlerden ödüller almıştır. Ses sanatkârlığı, hocalığı vs. yönleriyle birçok ödüllere sahiptir. Diğer sanatkârlara baktığın zaman sadece kendilerini aydınlatırken, Erdinç hoca çevresini, her yeri aydınlatmıştır. Bu nedenle çok önemli bir sanatkârdır. Bu konuda çok büyük hizmetleri vardır. Devlet korosu ve Kültür Bakanlığı’nda da önemli hizmetleri olmuştur. Erdinç hoca aynı zamanda çok iyi bir nazariyatçıdır. Yazmış olduğu 2 ciltlik eser olan Türk mûsikîsi Bilgileri kitabının akademik bir yönü de vardır. Birçok üniversiteden bu kitap için bizi aramaktadırlar. Allah hocamıza sağlık sıhhat ihsan eylesin inşallah. 31 5.2. Güzin Değişmez Erdinç Çelikkol hakkında neler söylersiniz? Erdinç Çelikkol Bursa’da müziği geniş bir çevreye hem öğretip hem de sevdiren bir hocadır. Pek çok ses ve saz icracısının hocası olmuştur. Bursa Mûsikî Cemiyeti ve Bursa Belediye Konservatuarı hocası olarak uzun yıllar hizmet etmiştir. Emin Ongan hocanın ekolünden gelmektedir. Meşk sistemiyle öğretmektedir. Erdinç Çelikkol’un besteleri hakkında neler söylersiniz? Bestelerinde iyi seçilmiş güfteler ve prozodi açısından mükemmel bir ifade vardır. 5.3. Salih Berkmen Erdinç Çelikkol ve Türk mûsikîsi deyince genel olarak neler söylersiniz? Türk musikisinin kaynağı Bursa derler. Türk mûsikîsinin kaynağı Bursa’da da en değerli kaynak hoca Erdinç Çelikkol’dur. Türk mûsikîsi bugünlere Erdinç Çelikkol ile gelmiştir. O, Bursa’nın herkesin hocasıdır. Cemiyet yıllarında, 15-16 yaşlarından beri mûsikî eğitimine başlamış ve emekli olduğu güne kadar öğrenci yetiştirmeye devam etmiştir. Hatta emekli olduktan sonrada korolardaki repertuar çalışmalarıyla, meşk çalışmalarıyla görevlerine devam ederek Türk mûsikîsine hizmet etmeye devam etmiştir. Değerli bir büyüğümüzdür. Özetle kaynak Bursa, Bursa’nın kaynağı da Erdinç Çelikkol’dur. Bursa için önemli bir değer olan Erdinç Çelikkol’u size göre önemli kılan hususlar nelerdir? Bireysel anlamda ben 1985 yılında konservatuara başladım. Henüz 12 yaşındaydım ve rahmetli babam beni Erdinç Çelikkol’a emanet etti. Bugün yaşım 49 hâlâ Erdinç Çelikkol. Yani nasıl anlatayım bu değeri bu önemi. Ben konservatuar eğitimimde de ondan sonraki öğretmenlik, icra vs. o dönemlerde de babamdan, ailemden çok Erdinç Çelikkol ile beraberdim. Benim için çok kıymetlidir. Öğrettikleri, gösterdikleri, söyledikleri, nasihatleri… Sadece müzikal alanda değil, bizim yetişmemizde, günlük hayatımızda da etkileri çok farklıdır. Benim için çok başkadır. Bir baba gibidir. 32 Bir hoca, bestekâr, icracı ve yönetici olarak Erdinç Çelikkol hakkında neler söylersiniz? Hoca olarak kendisi Bursa’nın hocasıdır. Sürekli olarak Bursa’da Erdinç Çelikkol’dan bahsediliyorsa hocalığı kıymetlidir. Taraflı tarafsız, seven sevmeyen herkes tarafından saygı duyulur hocalık konusunda. Şefliği daha da kıymetlidir. Bizde şuan şeflik yapıyoruz. Bizim modelimiz Erdinç Çelikkol’dur. Biz şefliği ondan görerek, onu taklit ederek öğrendik. Kendi öğrencilerinin şefliği bile diğer arkadaşlardan farklıdır. Benim modelim oydu, onun şefliği bambaşkaydı. İdareciliğine geldiğimiz zaman bunu bir müdüriyet olarak düşündüğümüzde bu tür görevlere hiç alışamamıştır. Her zaman duygusu ağır basmıştır. Diğer taraftan sanatsal idarecilik konusunda son derece başarılı olup takdir almıştır. Bestekâr olarak hocamın şöyle bir yanı var. Bugün bilinen ve Trt repertuarında epey eseri vardır. Fakat Allah vergisi bir yeteneği sayesinde oluşturma, terkip etme, birleştirme özelliklerine sahiptir. Hocam çok güzel şarkı yapar, duygusu, dokusu insanı etkilerdi. Hem de şöyle bir özelliği vardı: biz müfredatımıza uygun olan eserleri dersimizde geçerken bazı makamların peşrevlerini bulamazdık. Hocam da o makamların peşrevlerini yapardı. Bestekârlığı sadece gönüle dokunuş olarak değil, aynı zamanda eğitimci olarak da bestekârlığını kullanmıştır. Sırf öğrencilerinin daha iyi tanıması için herhangi bir makamda ya da eseri olmayan makamlarda beste yaparak besteciliğini göstermiştir. Bu yönü çok güçlüdür. Dinî mûsikî besteleri hakkında neler söylersiniz? Birçok cemiyette, kutsal gecede ve kandillerde Bursa’nın aranılan ilahi topluluklarında olduğunu biliyorum. Bu konuda da ilgisi çok fazladır. Bir tane saz ayini yapmak istedi ama şuan ne durumdadır bilmiyorum. Onun haricinde hocamızın farklı makamlarda ilahi eserleri mevcuttur. Eklemek istediğiniz bir husus var mıdır? Eğer Erdinç Çelikkol’un birazı kadar bile bir şeyler verebiliyorsak ne mutlu bize. 33 5.4. Fahri Dibekoğlu Erdinç Çelikkol ve Türk mûsikîsi deyince neler söylersiniz? Erdinç hocam çok çalışkan, çok disiplinli bir insandır. Aynı zamanda mûsikî adına güzel eserlerde kaleme almıştır. Müthiş bir bilgiye sahiptir. Türk mûsikîsine katkıları çok fazladır. Yetiştirdiği öğrenciler ise çok güzel yerlerdedir. Erdinç Çelikkol’un dinî mûsikî besteleri hakkında neler söylersiniz? Hocamın çeşitli ilahilerini geçtik ve hepsi birbirinden güzel eserler. Farklı makam ve farklı usullerdedir. Fakat Dinî musiki eserlerinden çok şarkı formundaki eserleri bilinmektedir. Erdinç Çelikkol büyük bir müzik adamıdır. Bir hoca, bestekâr, icracı ve idareci olarak Erdinç Çelikkol hakkında neler söylersiniz? İdareci olarak Erdinç hoca çok disiplinli, çok çalışkan birisidir. Hoca olarak kendine has bir üslubu vardır. Her zaman yeni fikirlere görüşlere açık bir insandır. Öğrenci yetiştirme konusunda çok gayretli bir hocadır. Şefliğine bakacak olursak, Erdinç hoca yolda yürürken bile yanındaki öğrencilerini dinler onlara şarkı söyletirdi. Kendisinin de sesi çok güzeldi. Ud, keman ve kanun gibi enstrümanları icra ederdi. Bursa için önemli bir değer olan Erdinç Çelikkol’u size göre önemli kılan hususlar nelerdir? Ben konservatuara 15 yaşında geldim, 18 yaşında babamı kaybettim. Erdinç hoca bana babalık yaptı. Hocamın merhamet tarafı da çok güzeldir. Bana hem baba, hem arkadaş, hem de patron oldu. Bana kattıkları hem mûsikî hem de insanlık adına çok fazladır. Erdinç Çelikkol ile ilgili bizlerle paylaşabileceğiniz bir hatıranız varsa anlatabilir misiniz? Genel olarak hocamız ile ilgili her şey benim için çok önemlidir. Hocamız sayesinde hayal bile edemeyeceğimiz sanatçılarla bir araya geldik. Cinuçen Tanrıkorur, Selahattin İçli, Alâeddin Yavaşça, Avni Anıl gibi. Bunlar hocamın vesilesiyle oldu. Yurtdışında da birçok konserler verdik. Yine Müzeyyen Senar ile açıkhava konseri verdik. Hepsi hocamın sayesinde. Rabbim kendisinden razı olsun. 34 5.5. Ertan Bilgi Erdinç Çelikkol ve Türk mûsikîsi deyince neler söylersiniz? Erdinç Çelikkol Türk müziğine ömrünü vermiş bir kimsedir. Döneminden dolayı o zamanlar devlet konservatuarları olmadığı için alaylı bir sistem ile yetişmiş, çok çalışkan bir musikişinastır. Türk müziğine çok faydası olmuştur. Yazdığı kitaplarla, yaptığı besteler ile değer katmıştır. Bursa için önemli bir değer olan Erdinç Çelikkol’u size göre önemli kılan hususlar nelerdir? Erdinç hoca benim babam gibidir. Ben konservatuara 12 yaşlarında başladım. Onunla bir öğrenci talebe ilişkisinden daha fazlası oldu benim için. Bir zamanlar ben hem okula hem de belediye konservatuarına gidiyordum. Ayrıca babamın yanında da çalışıyordum. Derslere geç kaldığım için ve kılık kıyafetimde biraz kirli olması sebebiyle Erdinç hocam babamı çağırdı. Ona ‘bir daha oğlunuz dükkânda çalışmasın. Buraya gelsin ’dedi. Benim bu işi müzikle uğraşmamdaki en baş aktör Erdinç hocadır. Erdinç Çelikkol’u birkaç farklı açıdan değerlendirdiğimizde; Hoca olarak, İcracı olarak, Bestekâr olarak, idareci olarak bu hususlarda neler söylersiniz? İdareciliği çok titizdi. Çok çalışkandı. Mesela konservatuara sabah 5-6 gibi gelir, kendisi açardı. Çok pratik bir insandı. Nazariyatı, usulleri herkesin anlayacağı şekilde çok kolay bir şekilde öğretirdi. Bu yönüyle kendine has bir özelliği vardı. Hatta şuan bile konservatuardaki hocalara örnek olmuş, onlara yol göstermiştir. Bestekârlığı hakkında bana yorum yapmak düşmez. Çünkü ben bestekâr değilim. Çok sayıda bestesi olduğunu biliyorum. Çok sade ve duygulu şarkıları var. Kendisi de öyle bir insan zaten. Birçok sanatçının takdir ettiği ve radyo vs. yerlerde icra ettiği sevilen şarkıları var. Ben hocamın hiç boş durduğunu görmedim. Ya beste yapar ya da nota yazardı. Çok çalışırdı. Bu sebeple bu kadar beste yapması da normaldir. Onun hayatı hep müziktir. 35 Erdinç Çelikkol’un dinî mûsikî besteleri hakkında neler söylersiniz? Erdinç hoca ile beraber tasavvuf müziği konserleri yaptık. Fakat hoca farklı repertuarlar hazırlardı. Kendi eserlerinden çok az geçtiğimiz için değerlendiremem. Fakat Erdinç hoca mevlit programlarına katılıp ilahiler söylediğini biliyorum. Erdinç Çelikkol ile ilgili bizlerle paylaşabileceğiniz bir hatıranız varsa anlatabilir misiniz? Erdinç hoca çok disiplinli ve çalışkan olduğu için yaşımız itibariyle de korkardık biraz. Son sınıf öğrencilerinin ve icra heyetinin derslerine sadece kendisi girerdi. Bende son sınıfta idim o zamanlar. Yaşım 17 ve beni çağırdı yanına gittim.’ Bundan sonra dördüncü sınıfların dersine beraber gireceğiz’ deyince benim elim ayağım titremeye başladı. Çünkü bende son sınıf öğrencisiydim. Mezun olacağız ve mezun olurken İstanbul’dan Sadun Aksüt gibi hocalardan oluşan heyetler gelirdi. Beraber bir süre yarı korku yarı heyecan ile derslere girmiştim. Bir de icra heyetine şef olarak beni görevlendirmişti. Kendisi gelmediği zamanlar ben derslere girerdim. Çoğu da benden yaş olarak büyük insanlardı. İlk derse girdiğimde yanaklarım kızarmış ne yapacağımı bilememiştim. Ama Erdinç hocam bana güvenmişti. Bende bu güveni boşa çıkarmamaya çalıştım. Böyle güzel anılarım olmuştu. Eklemek istediğiniz bir husus var mıdır? Erdinç hoca ile çok konserler verdik. Ben Cinuçen Tanrıkorur’un şunu söylediğini bizzat şahit oldum. ‘Erdinç Çelikkol Türkiye’de belli başlı şeflerden birisidir.’ Hakikaten şef olarak çok iyi birisidir. Belki yerel olarak bursa da kaldı; fakat Ankara’da İstanbul’da da biliniyordu. Daha farklı yerleri hak eden bir insandı. Kendisini Bursa’ya ve öğrencilerine adadı. Bursa’nın sanat yaşamında bir numaradır. O dönemler radyo önemliydi. Radyodan önemli sanatçıları çağırır, onlarla beraber konserler yaparlardı. Gerçekten Bursa’ya çok şeyler kazandırmıştır. Bursa’da onu çok sevmiştir. Konserleri çok kalabalık olurdu. Allah uzun ömürler versin inşallah. Erdinç hoca gibi bir insan zor gelir diye düşünüyorum. 36 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ERDİNÇ ÇELİKKOL’UN BESTELERİNİN GÜFTELERİ 1. GÜFTEKÂR MUZAFFER OZAK (AŞKÎ) Muzaffer Ozak (Aşkî) 1916 yılında İstanbul Fatih’te bulunan Nureddin Cerrahi Tekkesi civarında bir evde doğmuştur.31 Babası Sultan Abdülhamid Han’ın huzur hocalarından Konyalı Hacı Mehmed Efendi’dir. Annesi ise ‘Ozaklar’ diye bilinen Yanbolu Halvetî Tekkesi şeyhi Seyyid Hüseyin Efendi’nin torunu Ayşe Hanım’dır. Muzaffer Ozak doğduğu yıl bir zafer kazanıldığı için kendisine ‘Muzaffer’ ismi verilmiştir. ‘Aşkî’ diye bir mahlasa sahiptir.32 Muzaffer Ozak’ın mûsikî eğitimi ve anlayışıyla alakalı Ömer Tuğrul İnançer33 şunları ifade etmiştir: “Muzaffer Ozak, hafızlık talimi esnasında başladığı musiki öğrenimine sonraki yıllarda devam etmiştir. Devrin üstatlarının mûsikî meclislerinde bulunmuş ve onlardan istifade etmiştir. Köklü bir mûsikî eğitimi olmamasına rağmen Yahya Efendi Dergâhı Zakirbaşısı Hattat Nuri Korman, Zekaizâde Hafız Ahmet Irsoy, Bakırköy Müftüsü ve Çarşı camii imamı İsmail Hakkı Başeski ve Hüseyin Tolon gibi devrin üstatlarından oldukça istifade etmiştir. Muzaffer Ozak’ın musiki silsilesi İsmail Hakkı Başeski, Hafız Ahmet Irsoy, Zekâi Dede ve ondanda Eyyubi Mehmet efendi yoluyla Hammamizâde İsmail Dede Efendiye ulaşır.”34 Erdinç Çelikkol, Muzaffer Ozak’ın Ziynet’ül-kulup eserinin son kısmında ‘Aşk-i Divan’ adıyla bulunan bölümdeki şiirlerinden altı tanesini bestelemiştir. 31 Tevfik Rüştü Topuzoğlu, Ozak, Muzaffer, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırma Merkezi, 2007, c. 34, ss. 16-17. 32 Bilal Aydın, Türk Din Musikisinde Muzaffer Ozak’ın Yeri Ve Eserlerinin Tasnifi, (Yüksek Lisans Tezi), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019, s. 15. 33“Ömer Tuğrul İnançer kimdir?”, 19.03.2022, https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%96mer_Tu%C4%9Frul_%C4%B0nan%C3%A7er. 34 Cumhur Enes Ergür, Türk Tasavvuf Müziğinde Muzaffer Ozak’ın Yeri ve Eserleri, (Bitirme Tezi), İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Ses Eğitimi Bölümü, 2000. 37 1.1. Güftekâr Muzaffer Ozak’ın (Aşkî) Şiirleri RABBİMİZ İHSAN EDER35 “Rabbimiz ihsan eder Bi-hikmeti bismillah Her işi âsan eder Bi-izzeti bismillah Dağı taşı düz eder Geceni gündüz eder Bir ecrini yüz eder bi-kuvveti bismillah Kur’an’dan bir ayettir Ahkâma riayettir Mevla’dan inayettir Bi-kudreti bismillah Miftâhıdır kitabın Hakka varır hitâbın Kolaylaşır şitâbın Bi-devleti bismillah 35 “rabbimiz_ihsan_eder_bi-hikmet-i_bismillah.pdf”, (02.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/NotaMuzik/rabbimiz_ihsan_eder_bi-hikmet-i_bismillah.pdf. 38 Rabbimizin adıdır Tâ’zim ile yâdıdır Gönlümüz murâdıdır Bi-hürmeti bismillah Aşkî’yı mesrur eder Sâ’yini meşkûr eder Zenbini mağfur eder Bi-rahmeti bismillah Uşşak makamında bestelenen ‘Rabbimiz İhsan Eder’ adlı eserin usulü Sofyandır. Eser toplamda 7 kıta olup 6 kıtası bestelenmiştir. Ayrıca bu eser Necdet Tanlak36 tarafından Nevâ makamında da bestelenmiştir. Şeytan hemen def olur Günahların ref olur Zikreden şeref bulur Bi-rif’ati bismillâh37 Şiirin bu kıtasına eserde yer verilmemiştir. 36 “Necdet Tanlak kimdir?”, 28.09.2019, https://semazen.net/necdet-tanlak/. 37 Elhac Muzaffer Ozak, Ziynet-ül-Kulub (Kalplerin Ziyneti), 1. bs., İstanbul: Salah Bilici Kitabevi Yayınları, 2019, s. 377. 39 AŞK YOLUNA GİRELİM38 Aşk yoluna girelim Yâ hû yâ hak diyerek Zât-ı hakka erelim Yâ hû yâ hak diyerek Her kim bu yola girdi Er geç maksuda erdi Aşk oldu onun virdi Yâ hû yâ hak diyerek Aşk odu cana düşer Can aşk odunda pişer Melekler bile coşar Yâ hû yâ hak diyerek Aşkî’ye olan oldu Çilesi tamam oldu Ne büyük devlet buldu Yâ hû yâ hak diyerek Erdinç Çelikkol bu eseri hem Nevâ hem de Beyâti makamında bestelemiştir. Her ikisinin de usûlü sofyandır. Bu eser 6 kıtadan oluşmaktadır. Diğer 2 kıta şu şekildedir: 38 “askyolunagirelimyahuyahakdiyerekpdf1513795848.pdf”, (04.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/NotaMuzik/askyolunagirelimyahuyahakdiyerekpdf1513795848.pdf. 40 Olur bâtının tâhir Kalpte hak olur zâhir Görünür evvel âhir Yâ hû yâ hak diyerek Tuttum şeyhin elini Buldum hakkın yolunu Gördüm cennet ilini Yâ hû yâ hak diyerek39 TEVHİD EYLE HER YERDE40 Tevhid eyle her yerde Derman olur her derde Zikret hakkı seherde Lâ ilâhe illâllah Hakka vuslat özlersen Hak cemâlin gözlersen Hak rızâsın izlersen Lâ ilâhe illâllah Tevhid eder var olan 39 Ozak, Ziynet-ül-Kulub (Kalplerin Ziyneti), s. 399. 40 “tevhid_eyle_her_yerde_derman_olur_her_derde.pdf”, (04.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/NotaMuzik/tevhid_eyle_her_yerde_derman_olur_her_derde.pdf. 41 Zikretsin darda kalan Hakkı hakkıyla bulan Lâ ilâhe illâllah Aşkî der kadir mevlam Resûle salât selam Nasibet âhir kelâm Lâ ilâhe illâllah 9 kıtadan oluşan eserin 4 kıtası Erdinç Çelikkol tarafından Bestenigâr makamında, Sofyan usulüyle bestelenmiştir. Diğer 5 kıta şu şekildedir: Zikri hakla seyrolur Vechullah’a meylolur Gafillere veylolur Lâ ilâhe illâllah Muhammed destigirimiz Şeyh nureddin pirimiz Tevhid-ü tekbirimiz Lâ ilâhe illâllah Zikri haktır tâcımız Tevhiddir ilâcımız Vuslattır minhâcımız Lâ ilâhe illâllah 42 Her yerde tevhid eyle Her nefes tahmid eyle Daima temcid eyle Lâ ilâhe illâllah Zikreden mağfur olur Hıfzeden mebrur olur Söyleyen mesrur olur Lâ ilâhe illâllah41 HAK YOLUNA GİRELİM42 Hak yoluna girelim Gelin tevhîd edelim Hak cemâlin görelim Gelin tevhîd edelim Dertlerin dermânıdır Mü’minin imânındır Dervişin fermanıdır Gelin tevhîd edelim Ahdımıza vefâdır 41 Ozak, Ziynet-ül-Kulub (Kalplerin Ziyneti), ss. 384-85. 42 “hak_yoluna_girelim...pdf”, (04.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/NotaMuzik/hak_yoluna_girelim...pdf. 43 Kalbimize şifâdır Gönlümüze safâdır Gelin tevhîd edelim Aşkî söyler hak sözü Hakk’a yönelmiş yüzü Yarlığasın hak bizi Gelin tevhîd edelim 8 kıtadan oluşan eserin 4 kıtası Erdinç Çelikkol tarafından Isfahan makamında, Sofyan usulüyle bestelenmiştir. Diğer 4 kıta şu şekildedir: Tevhid nârı söndürür Kalbi hakka döndürür Acıları dindirir Gelin tevhîd edelim Tevhid eder melekler Aşka gelir felekler Kabul olur dilekler Gelin tevhid edelim Tevhiddir işin başı Titretir dağı taşı Diner gözün yaşı Gelin tevhid edelim Birliğini bildirir 44 Cennetini verdirir Cemaline erdirir Gelin tevhîd edelim43 HAKKIN METİN KAL’ASI44 Hakkın metin kal’ası Nûr burcunun bâlâsı Zikrullâhın âlâsı Lâ ilâhe illâllah Gece gündüz tesbih et Gönlünü hakka ilet Ger dilersen mağfiret Lâ ilâhe illâllah Tevhid kalbin cilâsı Siler kalplerden pası Râzı olur mevlâsı Lâ ilâhe illâllah Aşkî der kadir mevlam Resûle salât selam Nasibet âhir kelâm 43 Ozak, Ziynet-ül-Kulub (Kalplerin Ziyneti), ss. 378-79. 44 “Hakk’ın metin kal’ası nûr burcunun bâlâsı”, (04.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/13552.html. 45 Lâ ilâhe illâllah 40 kıtadan oluşan eserin 4 kıtası Erdinç Çelikkol tarafından Müsteâr makamında, Sofyan usulünde bestelenmiştir. Diğer 36 kıta şu şekildedir: Dervişlerin maksudu Âşıkların matlûbu Zikirlerin mahbubu Lâ ilâhe illâllah Halka-i zikre otur Aşk bâdesini doldur Zikrin efdali budur Lâ ilâhe illâllah Nefsi aşka sevkeyle Zikri dile zevkeyle Gel diyelim şevkile Lâ ilâhe illâllah Âşıkların dermanı Müminlerin fermanı Hakkın bize ihsanı Lâ ilâhe illâllah Zikreden sultan olur 46 Nail-i gufran olur Ne güzel devran olur Lâ ilâhe illâllah Âşıkın cananıdır Dertlinin dermanıdır Müminin imanıdır Lâ ilâhe illâllah Zikreylediğin zaman Cevap verir hak heman Gönülde komaz güman Lâ ilâhe illâllah Müşkiller âsan olur Nice bir ihsan olur Zikreden insan olur Lâ ilâhe illâllah Kalpten gamı def’eder Zikredeni ref’eder Hakka iletir, gider Lâ ilâhe illâllah 47 Tevhide gel tevhide Tevhid nârı nûr ede Gönlünü mesrur ede Lâ ilâhe illâllah Tevhid nârı nûr eder Harabı mâ’mur eder Rızayı hakka gider Lâ ilâhe illâllah Tevhidde kemal vardır Âşıka cemal vardır Fâniye zeval vardır Lâ ilâhe illâllah Tevhid eder dilleri Nûr olur gönülleri Şakıdır bülbülleri Lâ ilâhe illâllah Gafletten bidâr olur Vâsıl-ı didâr olur Zikreden hakkı bulur Lâ ilâhe illâllah 48 Kenar durma öyle gel Hak kelâmın söyle gel Zikrullah’a şöyle gel Lâ ilâhe illâllah Zikret dağla taş ile Bu günahkâr baş ile Dolsun gözün yaş ile Lâ ilâhe illâllah Ayakta dur zikreyle Otur hakkı fikreyle Her nefeste şükreyle Lâ ilâhe illâllah Melekût tevhid eder Mahlûkat tahmid eder İns-ü cin temcid eder Lâ ilâhe illâllah Tevhid eden dilleri Nûr olur gönülleri Şol cennetin gülleri Lâ ilâhe illâllah 49 Dervişlerin ilk virdi Gönkü hakka çevirdi Zâkiri sevindirdi Lâ ilâhe illâllah Gafil olma erenler Hakka gönül verenler Hakikati görenler Lâ ilâhe illâllah Ölmeden önce ölür Hak ile bile yürür Cemal-i hakkı görür Lâ ilâhe illâllah Âteşi gülzar eder Şeytanı bizar eder Vasıl-ı didar eder Lâ ilâhe illâllah Ak olur hep karalar Merhem bulur yaralar Sır perdesin aralar Lâ ilâhe illâllah 50 Evliyânın yüzleri Nûr-u haktır özleri Daim budur sözleri Lâ ilâhe illâllah Meleklerdir tanıklar Vuslat bulur yanıklar Zikreder uyanıklar Lâ ilâhe illâllah Sivâdan üryan olur Sinesi büryan olur Didesi giryan olur Lâ ilâhe illâllah Vahdet meyinden içer Ölmeden evvel göçer Cennet hullesin biçer Lâ ilâhe illâllah Cebrail’le mikâil Tevhid eder iyi bil Gece gündüz söylegil Lâ ilâhe illâllah 51 Üçler yediler kırklar Baş eğdi bütün ırklar Kalktı aradan farklar Lâ ilâhe illâllah Müfettih-ül ebvâptır Her harfi bin sevaptır Bu en güzel cevaptır Lâ ilâhe illâllah Zâkiriyn-i zâkirât Budur dervişe hayat Tevhidle bula necat Lâ ilâhe illâllah Affolur dört bin günah Hak olur kula penâh Med ile oku gümrah Lâ ilâhe illâllah Yetmiş bin tevhid eden İmandır tecdid eden Azabı teb’id eden Lâ ilâhe illâllah 52 Cerrahidir adımız Vuslattır muradımız Zikrimiz inşâdımız Lâ ilâhe illâllah Nureddin’dir ulumuz Zikri haktır dolumuz Arştan öte yolumuz Lâ ilâhe illâllah Başıma devlet budur Dervişe haslet budur Aşkı’ye vuslat budur Lâ ilâhe illâllah45 GECE GÜNDÜZ ZİKRİMİZ46 Gece gündüz zikrimiz Lâ ilâhe illâllah Her nefeste fikrimiz Lâ ilâhe illâllah 45 Ozak, Ziynet-ül-Kulub (Kalplerin Ziyneti), ss. 379-84. 46 “Gece gündüz zikrimiz Lâ İlâhe İllâllah”, (04.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/16484.html. 53 Budur zikrin yücesi Arşa bedel hecesi Âşıkın bilmecesi Lâ ilâhe illâllah Dört kitabın özüdür Âriflerin sözüdür Muhammed’in yüzüdür Lâ ilâhe illâllah Mevlâmızın adıdır Ağzımızın tadıdır Aşkî’nin murâdıdır Lâ ilâhe illâllah Erdinç Çelikkol 7 kıtadan oluşan ‘Gece Gündüz Zikrimiz’ adlı bu eserin 4 kıtasını Nikriz makamında, Sofyan usulüyle bestelemiştir. Diğer 3 kıta ise şöyledir: Lâ mâ’bud’a döndürür Nefs varlığın öldürür Cehennemi söndürür Lâ ilâhe illâllah Lâ maksuda erdirir Görmediğin gördürür Cennetini verdirir Lâ ilâhe illâllah 54 Lâ mevcuda iletir Bilmediğin öğretir Hakkı hakka söyletir Lâ ilâhe illâllah47 2. GÜFTEKÂR DR. HÜSAMETTİN OLGUN Dr. Hüsamettin Olgun 1995 senesinde Amasya’da doğmuştur. Üniversite hayatı Erzurum’da geçmiş, 1979 senesinde Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olmuştur. Kendisi Dünya Kültür Sanat Akademisi üyesidir. Yunanistan’ın başkenti Selânik şehrinde Dünya Şairler Kongresi’nde Türkiye’yi temsil etmiş ve kendisine Kongre Barış ödülü verilmiştir. Dr. Hüsamettin olgun 1991 senesinde ‘Bir lodos gibi, 1999 senesinde ‘Gide gide’ ve 2004 senesinde ise bestelenmiş şiirlerinin yer aldığı ‘Hüznün Hikâyesi’ adlı şiir kitabı yayınlanmıştır. Birçok şiiri çok önemli sanatçılar tarafından farklı formlarda bestelenmiş ve eserlerinin çoğu TRT repertuarında kayıt altına alınmıştır. Önemli sanatçılardan bazıları ise şunlardır: Prof. Dr. Alâeddin.Yavaşça48,Cinuçen Tanrıkorur49, Avni Anıl50, Akın Özkan51, İrfan Özbakır52, 47 Ozak, Ziynet-ül-Kulub (Kalplerin Ziyneti), ss. 385-86. 48 “Prof. Dr. Alaeddin Yavaşca kimdir?”, (05.06.2022), http://www.alaeddinyavasca.com/index.php/biyografi. 49 Cinuçen Tanrıkorur, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırma Merkezi, 2010, c. 39, ss. 572-74. 50 Avni Anıl, Vikipedi, 24.01.2022, https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Avni_An%C4%B1l&oldid=26950848. 51 Akın Özkan, (05.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/bestekarlar/135.html. 52 “İrfan Özbakır kimdir?”, (05.06.2022), https://www.biyografi.info/kisi/irfan-ozbakir. 55 Bilge Özgen53, Dr. Selahattin İçli54, Turhan Taşan55, Necip Gülses56, Erdinç Çelikkol gibi…57 Erdinç Çelikkol tarafından 5 eseri ilahi formunda farklı makamlarda bestelenmiştir. 2.1. Güftekâr Hüsamettin Olgun’un Şiirleri MURÂDIMIZ BİRDİR BİZİM58 Murâdımız birdir bizim Gönlümüzde sevgi bulmak Girip dostun meclisine Kardeşliği dâim kılmak Dost yûnus’u anabilmek Mevlâna’yla yanabilmek Gerçek aşka kanabilmek Mânâ âlemine dalmak Ömür kısa, emel uzun Biçemeyiz ekmeksizin Kırıcılık verir hüzün Hayâl olur mutlu olmak 53 “Bilge Özgen kimdir?”, 04.02.2018, https://www.salihbora.com/sanatcilarimiz/bestekarlarimiz/bilge- ozgen/. 54 “Selahattin İçli kimdir?”, Vikipedi, 11.03.2022, https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Selahattin_%C4%B0%C3%A7li&oldid=27273529. 55 “Turhan Taşan kimdir?”, (05.06.2022), https://www.biyografya.com/biyografi/7754. 56 “Necip Gülses”, Vikipedi, 09.02.2022, https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Necip_G%C3%BClses&oldid=27051836. 57 “Hüsâmettin Olgun kimdir?”, 23.02.2018, https://www.salihbora.com/sanatcilarimiz/sairlerimiz/dr- husamettin-olgun/. 58 “Sanat Müziği Notaları”, (05.06.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=45017&esera=%20Murad%FDm%FDz%20 birdir%20bizim%20g%F6nl%FCm%FCzde%20sevgi%20bulmak. 56 Bilmez iken tek heceyi Bildik aşka yönelmeyi Davut gibi âvâzeyi Hoştur bu âleme salmak ‘Murâdımız birdir bizim’ adlı bu eser Erdinç Çelikkol tarafından Hicaz makamında ve Sofyan usulünde bestelenmiştir. O BİR GÜLDÜ SOLDURDULAR59 O bir güldü soldurdular İnsafsızca saldırdılar Onu yerden kaldırdılar Gülmez artık onun yüzü Yâr dediği dilber oldu Güzelliği ezber oldu Son sevdiği ekber oldu Yokluktaydı onun özü Kucak açtı yârenlere Yüzün sürdü o tenlere Yârim haktır diyenlere Canım fedâ oldu sözü 59 “Sanat Müziği Notaları”, (05.06.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=45245&esera=%20O%20bir%20g%FCl%20 d%FC%20soldurdular%20insafs%FDzca%20sald%FDrd%FDlar. 57 Kâmil değil adı olgun Dertli değil yüzü solgun Bir çehre ki dünden ölgün Gafillikten doydu gözü Erdinç Çelikkol ‘O Bir Güldü, Soldurdular’ adlı bu şiiri Hicaz makamında, Sofyan usulüyle bestelemiştir. SEN BİR GÖNÜL ERİ İSEN60 Sen bir gönül eri isen Yorulmaya ne hakkın var Tek bir gönül yapmaz iken Kırılmaya ne hakkın var Doğrusunu Allah bilir Kimler kötü kimler iyidir Senin için insan sırdır Sır bilmeye ne hakkın var Bastı isen sırra kadem Sevmek gerek sana her dem Dosttur sana her bir âdem Darılmaya ne hakkın var 60 “Sanat Müziği Notaları”, (05.06.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=45603&esera=%20Sen%20bir%20g%F6n% FCl%20eri%20isen%20yorulmaya%20ne%20hakk%FDn%20var. 58 İlim büyük aklın küçük Gönül sana büyük bir yük Sen sarhoşsun hem kör kütük Ayılmaya ne hakkın var ‘Sen Bir Gönül Eri İsen’ adlı bu eser Erdinç Çelikkol tarafından Zirgüleli Hicaz makamında, Sofyan usulüyle bestelenmiştir. KEMÂLE ERMEK İÇİN61 Kemâle ermek için Ne mi gerek can yârenim Layık mıyım sormak için Ne kâmilim ne erenim Amel yetmez ermek için Gözler yetmez görmek için Akıl yetmez yormak için Ne işiten ne görenim Dâim aşktır işin başı Yâr yokuna hep gözyaşı Olacaksın sabır taşı Olanlara ben sorarım 61 “Sanat Müziği Notaları”, (05.06.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=55372&esera=%20Kemale%20ermek%20i %E7in%20ne%20mi%20gerek%20can%20yarenim. 59 Bu Olgun’da ne ararsın Dili dönmez ne sorarsın Bu dostlukta sen kararsın Gülistanda gül derenim ‘Kemâle Ermek İçin’ adlı bu eser Erdinç Çelikkol tarafından Nikriz makamında bestelenmiş, usulü Sofyan’dır. AZ BİLİRİZ ÇOK SÖYLERİZ62 Az biliriz çok söyleriz Bilmem yâ rab biz neyleriz Hanlığı mı meyleyleriz Oldur mevlâm oldur bizi Mârifet kalmamış elde Zikre rağbet yok çok dilde Nur’dan eser yok gönülde Doldur mevlâm doldur bizi Düşmez kalmaz yalnız sensin Kullarını çok seversin Sen rahmsin affedensin Kaldır mevlâm kaldır bizi 62 “Sanat Müziği Notaları”, (05.06.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=66036&esera=%20Az%20biliriz%20%E7ok %20s%F6yleriz%20bilmem%20ya%20Rab%20biz%20neyleriz. 60 Sana kulluk etmez isek Hak yolunda gitmez isek Eriyip de bitmez isek Soldur mevlâm soldur bizi ‘Az Biliriz Çok Söyleriz’ adlı bu şiir Erdinç Çelikkol tarafından Uşşak makamında bestelenmiştir. Usulü ise Sofyan’dır. 3. GÜFTEKÂR TURGUT YARKENT İstanbul Üsküdar’da 1916 yılında doğmuştur. Okul hayatı askeri okullarda geçen Turgut Yarkent 1939 yılında Harp okulundan mezun olmuştur. 1949-1950 yıllarında ise Harp akademisinde okumuş, fakat 1954 yılında geçirmiş olduğu bir kaza sebebiyle askerlik mesleğini bırakmıştır. 28 Nisan 2006 yılında tedavi olduğu hastanede vefat etmiştir. Turgut Yarkent’in birçok şiiri bestelenmiştir63. 3 şiiri de Erdinç Çelikkol tarafından İlahi formunda farklı makamlarda bestelenmiştir. 3.1. Güftekâr Turgut Yarkent’in Şiirleri BEN GÖNLÜMÜ İNSANLARA64 Ben gönlümü insanlara Sevgi için sebil ettim Allah şâhit bu sözüme Ben cânımı kefil ettim İnsanları birbirine Sevgi ile bağladım ben Kem sözleri süze geldim Duru dili sağladım ben 63 “Turgut Yarkent”, (05.06.2022), https://www.salihbora.com/sanatcilarimiz/sairlerimiz/turgut-yarkent/. 64 “Ben gönlümü insanlara sevgi için sebîl ettim”, (05.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/493.html. 61 Düşmanını insan belle O’nu sev ki dostun olsun Ona yaklaş tatlı dille Gönlü sana postun olsun Erdinç Çelikkol bu şiiri Acemkürdî makamında, Sofyan usulüyle bestelemiştir. İMAN İLE KAPIMI ÇAL65 İmân ile kapımı çal Dile benden ne dilersen Bir verirsen benden bin al Dile benden ne dilersen Her lokmanı helâl yersen Yanındayım amân dersen Dışa bakma iç’e dön sen Dile benden ne dilersen Hislerini vurup gem’e Günâhı bil hakkı yeme Hiç kimseye kötü deme Dile benden ne dilersen 65 “İmân ile kapımı çal dile benden ne dilersen”, (05.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/19206.html. 62 Haksız duygun varsa eğer Yicdanını öne ger Sen fazlasını yoksula ver Dile benden ne dilersen Yardım eken ihsân derer Zekât sana kanat gerer Pişman olan affâ erer Dile benden ne dilersen Erdinç Çelikkol bu şiiri Segâh makamında bestelemiştir. Usulü ise Sofyan’dır. GÜNÂHLARIN VARSA EĞER66 Günâhların varsa eğer Yalvar af’fa dermân ola Harâm şey’e verme değer Cennet sana fermân ola Eğri görsen deme eğri İyilik yap döner geri Ne renk olsa olsun deri Yeter insan insân ola 66 “Günahların varsa eğer yalvar af’fa dermân ola”, (05.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk- sanat-muzigi/21071.html. 63 Yardım etsen belli etme Affet ama af diletme Hiç kimseye zem iletme Kötü gelip kurbân ola Sanma hayat ebed vâkî Hiçbir kul’a değil bâkî Yaratandır hüvelbâkî Cennet sana mekân ola Erdinç Çelikkol bu eseri Şevkefza makamında bestelemiştir. Usulü ise Sofyan’dır. 4. GÜFTEKÂR REŞAT ÖZPİRİNÇCİ67 Erdinç Çelikkol aşağıda verilen eseri Acemaşiran makamında bestelemiştir. Usulü ise Müsemmen’dir. Farklı formlarda besteleri olsa da ilahi formunda sadece bu eser bulunmaktadır. AYLARIN SULTANI HOŞ GELDİN68 Ayların sultanı hoş geldin mübarek ramazan Rabbimin ihsanı hoş geldin mübarek ramazan Süsledin ezmanı hoş geldin mübarek ramazan Pakladın insanı hoş geldin mübarek ramazan 67 “Reşat Özpirinçci kimdir?”, (06.06.2022), https://www.salihbora.com/sanatcilarimiz/sairlerimiz/resat- ozpirincci/. 68 “Ayların sultanı hoşgeldin mübarek Ramazan”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/72.html. 64 5. GÜFTEKÂR ÖMER KALAFAT 1961 yılında Afyonkarahisar’da dünyaya gelmiştir. İlkokul ve ortaokulunu tamamladıktan sonra ekonomik sıkıntılar sebebiyle okul hayatına devam edememiştir. Ortaokul öğretmeninin teşvikiyle şiir yazmaya başlayan Ömer Kalafat edebiyat öğretmeni ve Afyon Mûsikî Cemiyeti kurucusu olan Ekrem Taşkınsel’in desteğiyle yazdığı şiirler mahalli gazetelerde yayınlanmaya başlamıştır. Uzun bir süre dernekte mûsikî çalışmalarına katılsada Ömer Kalafat şiire yönelmiştir. Birçok derneğe üyeliği bulunan Kalafat “Güfte yazmak şiir yazmanın zirvesidir” demiştir. 50’den fazla şiiri bestelenmiş ve TRT repertuarında bulunmaktadır.69 Erdinç Çelikkol tarafından da 4 eseri ilahi formunda çeşitli makamlarda bestelenmiştir. 5.1. Güftekâr Ömer Kalafat’ın Şiirleri HAK YOLUNUN GARİP KULU70 Hak yolunun garip kulu Muhabbetin şaşmaz yolu Sevelim der dolu dolu İnsanlığın dostu yûnus Aşkı yanar öze doğru Mecnûn olur ize doğru Gerçek içre söze doğru İnsanlığın dostu yûnus 69 Safiye Gündöner, Afyonkarahisar Müzik Kültürüne Hizmet Edenler, (Yüksek Lisans Tezi), Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010, ss. 15-16. 70 “Hak yolunun garip kulu”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat muzigi/1526.html. 65 Gönül vermiş mâşukuna Dâva diye yuna yuna Sabrı etmiş borç boynuna İnsanlığın dostu yûnus Dost bahçenin dost gülüne Her dem düşmüş, dert diline Nefs firâkı zevk gönlüne İnsanlığın dostu yûnus Erdinç Çelikkol bu şiiri Bestenigâr makamında bestelemiştir. Usulü ise Sofyan’dır. SEVGİYLE KOŞ GİT YÛNUS’A71 Muhabbetin ocağında Dost bağının kucağında En verimli bir çağında Sevgiyle koş git yûnus’a Sâhibi ol her çilenin Allah diye yansın tenin Yûnustur yol gösterenin Aşkıyla koş git yûnus’a Karşılıksız bir sevgiyle Sabrı ara aşk diliyle Türüm türüm şol gülüyle Coşkuyla koş git yûnus’a Erdinç Çelikkol bu şiiri Hüseyni makamında bestelemiştir. Usulü ise Sofyan’dır. 71 “Sevgiyle Koş Git Yunus’a”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/7221.html. 66 SEVGİLERİN EN YÜCESİ72 Sevgilerin en yücesi Sözde Allah özde Allah Dilimizn tek hecesi Sözde Allah özde Allah Tekbîr namaz niyâz duâ İyilikle kalbi yuya Yatar iken hep uykuya Sözde Allah özde Allah Aldığımız her nefeste Cennet cennet diyen seste Dilden düşmez hiç bu beste Sözde Allah özde Allah Tuttuğumuz oruç ile Kör nefsine sabır ile Tesbîh tesbîh sûre sûre Sözde Allah özde Allah Erdinç Çelikkol bu şiiri Uşşak makamında bestelemiştir. Usulü ise Sofyan’dır. 72 “Sevgilerin en yücesi sözde Allah özde Allah”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/22522.html. 67 YERYÜZÜNDE HER NÎMET73 Yeryüzünde her nîmet Biz insanlar içindir Yol sonunda kıyamet Biz insanlar içindir Gece gündüz sis duman Güneş hava ve zaman Gönüllerde hep îmân Biz insanlar içindir Günâh sevap bin şükür Gelir geçer şu ömür Namaz niyâz hak zikir Biz insanlar içindir Alın teri kazanmak Hak aşkıyla tam yanmak Şu gafletten uyanmak Biz insanlar içindir Erdinç Çelikkol bu şiiri Uşşak makamında bestelemiştir. Usulü ise Sofyan’dır. 73 “Yeryüzünde her nîmet biz insanlar içindir”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/22700.html. 68 6. GÜFTEKÂR LÜTFÜ ALACALAR’IN ŞİİRİ NEŞ’E DOLDU KÂİNAT74 Neş’e doldu kâinât Huzur buldu tüm mekân Pür nûr oldu gönüller Doldu kalplere iman Dillerde Allah sesi Kalplerde zikir her an On bir ayın sultânı Merhabâ yâ remezân Yükselirken semâya Yüce tekbîr sesleri Sevinçlere gark oldu Kulların nefisleri Vecde geldi gönüller Doldu îmân hisleri Sultanların sultanı Merhabâ yâ remezân 4 kıtadan oluşan Lütfü Alacalar’a ait bu eser Erdinç Çelikkol tarafından Acemaşiran makamında bestelenmiştir. Usulü ise Düyek’tir. 74 “Neş’e doldu kâinat huzur buldu tüm mekân”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/322.html. 69 7. GÜFTEKÂR HAYRİ KÖROĞLU’NUN ŞİİRLERİ YOLLAR SÜBHÂN’A GİDER75 Yollar sübhân’a gider Yüce sultân’a gider Münkir ne derse desin Allâhım sana gider Kaderden yana gider Yollar kıldan inceymiş Kılıçtan keskinceymiş Denizden derinceymiş Allâhım sana gider Kaderden yana gider Dilde yâ hak’sa sözü Gün gibi parlar yüzü Kanlı yaş döker gözü Allâhım sana gider Kaderden yana gider 3 kıta 5’er dizeden oluşan bu eser Erdinç Çelikkol tarafından Hicaz makamında bestelenmiştir. Usulü Sofyan’dır. 75 “Yollar Sübhan’a gider”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat muzigi/5637.html. 70 DAĞLAR TAŞLAR YOLLAR AŞTIM76 Dağlar taşlar yollar aştım Susuz çöllerde dolaştım Koştum ravzana ulaştım Sana geldim yâ Muhammed Hayâl değil hülyâ değil İçtenlik bu riyâ değil Ravzandayım rûyâ değil Sana geldim yâ Muhammed Dert bendedir devâ sende Hasta bedenim şifa sende Aradığım vefa sende Sana geldim yâ Muhammed Tut elimden kaldır beni Rahmetine daldır beni Aşkın ile doldur beni Sana geldim yâ Muhammed 4 kıtadan oluşan bu şiir Erdinç Çelikkol tarafından Uşşak makamında bestelenmiştir. Usulü ise Sofyan’dır. 76 “Dağlar taşlar yollar aştım”, (06.06.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=66491&esera=%20Da%F0lar%20ta%FElar %20yollar%20a%FEt%FDm. 71 8. GÜFTEKÂR SADIK ATAY’IN ŞİİRLERİ DAĞI AŞIP ÇÖLÜ GEÇİP ULAŞALIM YÛNUSCANA77 Dağı aşıp çölü geçip Ulaşalım yûnuscana İçip dostluk şerbetini Yaşayalım yûnuscana Ben sen değil biz olalım Baldan tatlı söz olalım Yokuş değil düz olalım Yaşayalım yûnuscana Can gönülden seven ölmez Sanma kader bize gülmez İnananlar darda kalmaz Yaşayalım yûnuscana Meltem meltem yel olalım Mutluluğa yol olalım Yediveren gül olalım Yaşayalım yûnuscana 4 kıtadan oluşan bu şiir Erdinç Çelikkol tarafından Hüseynî makamında bestelenmiştir. Usulü ise Düyek’tir. 77 “Dağı aşıp çölü geçip ulaşalım Yûnuscana”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/6862.html. 72 GEÇİP GİTME ELLER GİBİ78 Geçip gitme eller gibi Şu gönlümü yol eyleme Hak yarattı sen yaşattın Başkasına kul eyleme Elimizde nedir kalan Şöhret para hepsi yalan Gitme gürül gürül yanan Aşkımızı kül eyleme Kimse bilmez içimizi Yıllar süren sevgimizi O güzelim sözümüzü Geçmez akçe pul eyleme 3 kıtadan oluşan bu şiir Erdinç Çelikkol tarafından Mahur makamında bestelenmiştir. Usulü ise Düyek’tir. 78 “Geçip gitme eller gibi şu gönlümü yol eyleme”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/11884.html. 73 SEBÎL EDİP YILLARIMI VERDİM YÛNUS YÛNUS DİYE79 Sebîl edip yıllarımı Yerdim yûnus yûnus diye Ömrü sevgi gergefine Gerdim yûnus yûnus diye Hak’ka giden yol ondadır Aşk söyleyen dil ondadır Yediveren gül ondadır Derdim yûnus yûnus diye Dünyâ zindan sevmeyene Canım kurban her sevene Deli gönül tüm âleme Serdim yûnus yûnus diye Erdinç Çelikkol bu şiiri Segâh makamında Sofyan usulüyle bestelemiştir. Yine aynı şiirin Uşşak makamında Düyek usulüyle de Erdinç Çelikkol tarafından bestesi mevcuttur. 79 “Sebîl edip yıllarımı verdim Yûnus Yûnus diye”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk- sanat-muzigi/19317.html. 74 9. GÜFTEKÂR BEKİR SITKI ERDOĞAN80’IN ŞİİRİ İÇİMDE BİR DERTLİ BÜLBÜL ÖTER YUNUS DİYE81 İçimde bir dertli bülbül Öter yûnus yûnus diye Söz bahçemde, her gün bir gül Biter yûnus yûnus diye Bir ateş ki, içten içe Hâlim duman gündüz gece Göğe her doğrulan baca Tüter yûnus yûnus diye Gündüz bir dert gece bir dert Bilemedim nice bir dert Sol böğrümde ince bir dert Batar yûnus yûnus diye Ey dost artık ne desen de Geldim bu derğaha ben de Şol başaklar yel esende Yatar yûnus yûnus diye 80 “Bekir Sıtkı Erdoğan kimdir?”, (06.06.2022), https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bekir_S%C4%B1tk%C4%B1_Erdo%C4%9Fan&oldid=269 54750. 81 “İçimde bir dertli bülbül öter Yûnûs Yûnûs diye”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk- sanat-muzigi/7127.html. 75 Bekir sıtkı’m bu meydana Birçok sözle gelmiş sana Bilen için tek bir mânâ Yeter yûnus yûnus diye 5 kıtadan oluşan bu şiir Erdinç Çelikkol tarafından Hüseynî makamında bestelenmiştir. Usulü ise Düyek’tir. Yine bu şiir Amir Ateş82 tarafından ilahi formunda Hicaz makamında bestelenmiştir. 10. GÜFTEKÂR AYTEN UĞURALP83’İN ŞİİRİ SÜZE SÜZE ÖZE VARDIK84 Süze süze öze vardık Gönüldeki göze vardık Tanrı bağışlasın deyû Yalvar yakar bize vardık Bir lokmaya bir hırkaya Yûnûs gibi bir ataya Mânâdaki muammâya Gönül verip gize vardık 82 “Amir Ateş kimdir?”, (06.06.2022), https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Amir_Ate%C5%9F&oldid=27711495. 83 “Ayten Uğuralp kimdir?”, (06.06.2022), https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ayten_U%C4%9Furalp&oldid=27311817. 84 “Süze süze öze vardık gönüldeki göze vardık”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/7403.html. 76 Tanrıyla hâlvet diledik Yüreği közle biledik Ateşi külden eledik Bahar sandık güze vardık Kahır ırmağını geçtik Sabır deryâsını seçtik Acı tarlasını biçtik Dere tepe düze vardık Bülbül olup ötsek dedik Çiçek çiçek bitsek dedik Aşkın ile ölsek dedik Deryâ deniz yüze vardık 11. GÜFTEKÂR NEDİM UÇAR85’IN ŞİİRLERİ ŞU ÂLEMDE GERÇEK MÎRAÇ86 Şu alemde gerçek miraç Kalpte huzûr kâbe’de hac Her zerrede sevgin bir taç Sultan sensin yâ Muhammed 85 “Nedim Uçar kimdir?”, (06.06.2022), https://www.antoloji.com/nedim-ucar/hayati/. 86 “Şu âlemde gerçek mîraç kalpde huzûr kâbede Hac”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk- sanat-muzigi/9978.html. 77 Yolun yıldız saçan güneş O ilk emrin sönmez ateş Aşkın ile cümle kardeş Fermân sensin, yâ Muhammed Bir doğuştur ilmin kur’an Bir sancaksın önde duran Ümmetiyle hakk’a varan Derman sensin, yâ Muhammed Kıldan ince keskin sırat Gül cemâlin gonca murat Mahşer günü rehber imdât Kervan sensin, yâ Muhammed Övgü yazmak büyük nîmet Gönlümüzde ismin cennet Hatâmız var ise affet İmân sensin, yâ Muhammed Beş vakitte selâm sensin Dillerdeki kelâm sensin Vâr oluşta mekân sensin Zaman sensin, yâ Muhammed 6 kıtadan oluşan bu şiir Erdinç Çelikkol tarafından Karcığar makamında bestelenmiştir. Usulü ise Sofyan’dır. 78 SEVGİ BAĞI KONYA’DA87 Sevgi bağı konya’da Örün diyor mevlâna Gerçek dostu dünyâda Sorun diyor mevlâna İyiye ve güzele Erin diyor mevlâna Barış için elele Verin diyor mevlâna Mevsiminde gülleri Derin diyor mevlâna Huzur dolu günleri Görün diyor mevlâna Nefsinize zinciri Vurun diyor mevlâna Gurur ile kibiri Kırın diyor mevlana Kötülüğün önüne Durun diyor mevlâna Siz de bir tek gönüle Girin diyor mevlâna 5 kıtadan oluşan bu şiir Erdinç Çelikkol tarafından Müstear makamında Sofyan usulüyle bestelenmiştir. 87 “Sevgi bağı Konya’da örün diyor Mevlâna”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/13584.html. 79 12. GÜFTEKÂR BAHAR GÖKFİLİZ88’İN ŞİİRİ BİR GÜN ERCE GELENDESİN89 Bir gün erce gelendesin Halim nice bilendesin Beni bende bulandasın Sevgi sana özlem sana Can çerağı canımdasın Günüm gecem anımdasın Ben misâli yanımdasın Sevgi sana özlem sana Alev alev yanmadasın Aşk oduna kanmadasın Senden sana dönmedesin Sevgi sana özlem sana Kimler eğri kimler doğru Yol gidiyor uğru uğruna Hak katında kutsal çağrı Sevgi sana özlem sana Erdinç Çelikkol bu şiiri Nev-Eser makamında bestelemiştir. Usulü Sofyan’dır. 88 “Fatma Bahar Gökfiliz kimdir?”, (06.06.2022), http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/gokfiliz-fatma- bahar. 89 “Bir gün erce gelendensin”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/13728.html. 80 13. GÜFTEKÂR AZİZ MAHMUD HÜDÂİ Ankara’nın ilçesi olan Şereflikoçhisar’da 1541 yılında doğmuştur. İlköğrenimine Sivrihisar’da başlamış, medrese eğitimini ise İstanbul Küçük Ayasofya Medresesi’nde ikmal etmiştir. Sade ve tesirli nitelikteki tekke şiirleri yazması onu tasavvufi halk edebiyatı şairleri içerisinde önemli kılmıştır. Daha çok ilahi formunda şiirler yazmıştır. Şiirlerinde hece veya aruz ölçülerini kullanmıştır. Kendisinin ve müntesipleri tarafından bestelenen ilahiler uzun yıllar tekkelerde ve zikir meclislerinde okunmuştur. Birçok önemli eseri bulunmaktadır. ‘Dîvân-ı İlâhiyyât’ olarak bilinen ve Türkçe olan bu eserde 255’e yakın ilahi, rubâî ve kıtalar bulunmaktadır.90 Erdinç Çelikkol, Aziz Mahmud Hüdâi Hz.’nin sadece 1 şiirini bestelemiştir. 13.1.Güftekâr Aziz Mahmud Hüdai’nin Şiiri KUDÛMUN RAHMETİ ZEVK-Û SAFÂDIR YÂ RASÛLÂLLAH91 Kudûmun rahmeti zevk-û safâdır yâ resûlâllah Zuhûrun derd-i uşşaka devâdır yâ resûlâllah Hüdâiye şefâat kıl eğer zâhir eğer bâtın Kapûna intisâb etmiş gedâdır yâ resûlâllah Erdinç Çelikkol bu şiiri Sabâ makamında Düyek usulüyle bestelemiştir. 90 Hasan Kâmil Yılmaz, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırma Merkezi, 1991, c. 4, ss. 338-40. 91 “Kudûmun rahmet-i zevk-i safâdır”, (08.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/18579.html. 81 14. GÜFTEKÂR SERMED EFENDİ92’NİN ŞİİRİ RÛZ-İ MAHŞERDE BENİ93 Rûz-i mahşerde beni yâd eyle allah aşkına Afv-i isyânımla dilşâd eyle allah aşkına Ateş-i düzahdan âzâd eyle aşkına Yâ Muhammed bana imdâd eyle allah aşkına Erdi sermed kulunun gayri günâhı gâyete El aman düştüm efendim âsitan-ı şefkate Vardığım an rûy-i siyehimle huzûr-i rifate Yâ Muhammed bana imdâd eyle allah aşkına ‘Sermed Efendi’ diye eserde verilen güftekârın asıl ismi Nakşibendî tarikatına mensup Abdullah Sermest Efendi’dir. Ayrıca ‘Ruz-i mahşerde beni yâd eyle Allah aşkına’ diye başlanan eser ise Nutk-i Şerîf olarak geçmektedir94. Erdinç Çelikkol tarafından Uşşak makamında bestelenmiştir. Usulü ise Müsemmen’dir. 92 Nihat Azamat, “Sermest Efendi kimdir?”, TDV İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırma Merkezi, 2002, c. 26, s. 18. 93 “Rûz-i mahşerde beni yâd eyle Allah aşkına”, (08.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/22422.html. 94 (08.06.2022), https://defter-i-ussak.blogspot.com/2017/03/ruz-i-mahserde-bizi-yad-eyle-allah- askna.html. 82 15. GÜFTEKÂR TUĞMAN CİRANOĞLU’NUN ŞİİRİ KALÛ BELÂ’ DA İSLÂM OLDUK ELHAMDÜLİLLÂH95 Kalû belâ’da islam Olduk elhamdülillâh Şu fâni dünya’ya türk Geldik elhamdülillâh Sevgi doldu gönlümüz Solmaz bizim gülümüz Hakk’ı anan bülbülüz Öttük elhamdülillâh Yol olduk dağlar aştık Sel olduk bentler aştık Bu dünyayla savaştık Yendik elhamdülillâh Rabbimize kul olduk Gonca idik gül olduk Yandık piştik kül olduk Coştuk elhamdülillâh 95 “Kalû belâ’da İslâm olduk Elhamdülilah”, (08.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/22215.html. 83 Dilimizde zikrullâh Lâ ilâheillâllah Muhammed rasûlûllah Dedik elhamdülillâh Erdinç Çelikkol tarafından Uşşak makamında bestelenmiştir. Usulü Sofyan’dır. 16. GÜFTEKÂR MEHMET TURAN YARAR96’IN ŞİİRLERİ CANDA MİSÂFİR TANRI’YI HOŞ TUT97 Canda misâfir tanrı’yı hoş tut Tanrı’yı hoş tut gayriyi boş tut Geç de yalandan gerçeği koş tut Tanrı’yı hoş tut gayriyi boş tut Düşte ışıktır duyguda aktır Hem dayanaktır hem barınaktır Bir adı mevlâ bir adı hak’tır Tanrı’yı hoş tut gayriyi boş tut Akla medârım aşka bahânem Şavkı babamdır şefkati annem Sevgiye cennet küfre cehennem Tanrı’yı hoş tut gayriyi boş tut 96 “Mehmet Turan Yarar kimdir?”, (08.06.2022), https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mehmet_Turan_Yarar&oldid=27051738. 97 “Canda misâfir Tanrı’yı hoş tut”, (08.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/21800.html. 84 Ahmed’e cânân mehmed’e cân bu Fikri gören bu zikri duyan bu Âleme hâkim hükmü koyan bu Tanrı’yı hoş tut gayriyi boş tut” Erdinç Çelikkol bu şiiri Uşşak makamında bestelemiştir. Usulü ise Sofyan’dır. HÜDÂ’MIZDAN HİDÂYETTİR SABAHLAR98 Hüdâ’mızdan hidâyettir sabahlar Nedir bülbül bu çığlıklar bu ahlar Şikâyet var nedâmet var günâh var Nedir bülbül bu çığlıklar bu ahlar Erdinç Çelikkol bu dörtlüğü Uşşak makamında bestelemiştir. Usulü ise Devr-i Hindi’dir. 17. GÜFTEKÂR YASİN HATİPOĞLU Aslen Ahıska kökenli olan Yasin Hatipoğlu 1935 yılında Yozgat’a bağlı Sarıkaya ilçesinde doğmuştur. Şiire, edebiyata meraklı olan Hatipoğlu’nun 150 den fazla bestelenmiş şiiri bulunmaktadır. Avni Anıl, Amir Ateş, Yıldırım Gürses gibi çok önemli ve değerli bestekârlar tarafından şiirleri bestelenmiştir. Bu şiirlerin çoğu TRT arşivinde bulunmaktadır.99 98 “Hüdâ’mızdan hidâyettir sabahlar”, (08.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/22170.html. 99 “Yasin Hatipoğlu ile yapılan görüşme”, (09.06.2022), https://www.youtube.com/watch?v=ps3juO1H4Ec. 85 Erdinç Çelikkol, Yasin Hatipoğlu’nun 9 şiirini bestelemiştir. Bu şiirler şunlardır: TÂ EZELDEN BİR DÖNEN VAR, DÖNDÜREN VAR MUTLAKA100 Tâ ezelden bir dönen var döndüren var mutlaka Lâhzanın her bir ucundan sündüren var mutlaka Zerreden tâ kürre halkeyler hüdâ ‘ibdâ’ denir Tüm zamânı tüm mekânı bir düren var mutlaka Erdinç Çelikkol bu şiiri Hicaz makamında bestelemiştir. Usulü ise Devr-i Hindi’dir. BU DÜNYA HEP YALAN KANMAM KAPILDIM NÂ BEKÂR OLDUM101 Bu dünya hep yalan kanmam Kapıldım nâ bekâr oldum Tebessüm bende irsiydi Serâpa âhü-zâr oldum Günahım dilde kurşundur Aman vermez kanar hâlâ Hüdâ affeyler inşallah Yakardım tövbekâr oldum Erdinç Çelikkol bu şiiri Hüseynî makamında, Düyek usulüyle bestelemiştir. 100 “Tâ ezelden bir dönen var döndüren var mutlaka”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk- sanat-muzigi/5410.html. 101 “Bu dünya hep yalan kanmam kapıldım”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/6806.html. 86 YÂ RÂB NE OLUR LÛTFİLE CÜRMÜM TÜKENEYDİ102 Yâ Râb ne olur lûtfile cürmüm tükeneydi Pervâneleşip uğruna cirmim tükeneydi Cürmüm ile cirmim beni tâkip edecekse Hiç olmasa imân ile ömrüm tükeneydi Erdin Çelikkol bu şiiri Nevâ makamında bestelemiştir. Usulü ise Düyek’tir. YÂ RAB BENİ AŞKINLA PERÎŞÂN EDECEK MİHNETİ VER103 Yâ rab beni aşkınla perîşân edecek mihneti ver Reddetme ilâhî ne olursun şu küçük hâceti ver Hûrî denilen nîmeti gılmanları hâşâ nideyim Rabbim! bana aşkın yetişir ellere şol cenneti ver Erdin Çelikkol bu şiiri Nikriz makamında bestelemiştir. Usulü ise Sofyan’dır. KUDRETİNDEN ŞÜPHE YOK BİR DAMLADAN ÂDEM DOĞAR104 Kudretinden şüphe yok bir damladan âdem doğar Zerrenin bir zerresinden her doğan muhkem doğar Rabbimin hâşâ bulunmaz zerre miktar benzeri ‘Kün’ kelâmından ‘yekûn’ hâsıl olur âlem doğar Erdinç Çelikkol bu şiiri Rast makamında, Müsemmen usulüyle bestelemiştir. 102 “Yâ Râb ne olur lûtfile cürmüm tükeneydi”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/13674.html. 103 “Yâ Rab beni aşkınla perişân edecek mihneti ver”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk- sanat-muzigi/16629.html. 104 “Kudretinden şüphe yok”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/17686.html. 87 EY BÂD-I SABÂ, RAVZA’YLA KUCAKLAŞ NE OLUR105 Ey bâd-ı sabâ ravza’yla kucaklaş ne olur Nûruyla arın aklaş daha aklaş ne olur Peygamberime tâzimimi arz et geri dön Gel rûhuma yaklaş daha yaklaş ne olur Erdinç Çelikkol bu şiiri Sabâ makamında bestelemiştir. Usulü Aksak’tır. HER SESİN BİR AKSİ VARDIR ‘HOŞ SADÂ’MIZ KALSA BÂRİ106 Her sesin bir aksi vardır ‘hoş sadâ’mız kalsa bâri Ömrümüz sonsuz değildir zikrederken dolsa bâri Ders alın ‘hayrül-beşer’den kim demiş; ‘ömrüm tükenmez’ Kurtuluş yoktur ecelden secdedeyken gelse bâri Erdinç Çelikkol bu şiiri Segâh makamında bestelemiştir. Usulü ise Müsemmen’dir. EY GÖKYÜZÜ YOL VER BANA ÎSÂ İLE HALVET DİLERİM107 Ey gökyüzü yol ver bana îsâ ile halvet dilerim Âsâ’yı tutup hazreti mûsâ ile sohbet dilerim Ben cürmümü heyhât bilirim rahmet-i uzmâ gerekir Peygamber’imin pâyını öpmekle şefâat dilerim Erdinç Çelikkol bu şiiri Uşşak makamında, Semâi usulüyle bestelemiştir. 105“Ey bâd-ı sabâ ravza’yla kucaklaş ne olur”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/18470.html. 106“Her sesin bir aksi vardır”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/19185.html. 107“Ey gökyüzü yol ver bana İsâ ile halvet dilerim”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk- sanat-muzigi/21933.html. 88 KUL HÜVALLÂHÜ EHAD’ DİR EŞİ YOKTUR BİLİRİM108 Kul hüvallâhü ehad’ dir eşi yoktur bilirim Doğmayandır baba yok kardeşi yoktur bilirim Hâlıkımdır yaratandır yaratılmış ne ki var Oğlu yoktur kızı yoktur eşi yoktur bilirim Erdinç Çelikkol bu şiiri Uşşak makamında bestelemiştir. Usulü Sofyan’dır. 18. GÜFTEKÂR YUNUS EMRE’NİN ŞİİRİ MÜŞTÂK OLUP ÖZLEDİĞİM109 Müştâk olup özlediğim şehr-i ramazan merhaba Bakıp yolun gözlediğim şehr-i ramazan merhaba Safa geldin izzet ile azim nimet hürmetile Müminlere rahmet ile şehr-i ramazan merhaba Müminlerin bayramıdır on bir ayın sultânıdır Hakkın bize fermanıdır şehr-i ramazan merhaba Derviş yunus sever özden gözden yaşı döker gözden Hoşnûd olsun cümlemizden şehr-i ramazan merhaba Erdinç Çelikkol bu şiiri Hüzzam makamında bestelemiş, usulü Sofyandır. 108“Kul Hüvallâhü eheddir eşi yoktur bilirim”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/22249.html. 109“Müştâk olup özlediğim”, (15.08.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=35212&esera=%20M%FC%FEtak%20olup %20%F6zledi%F0im%20%FEehr-i%20Ramazan%20merhaba. 89 19. GÜFTEKÂRI BİLİNMEYEN ŞİİRLER Hamd-ü minnetdir sana hâlık-î kevn-ü mekân Mürde diller oldu ihya geldi şehr-i remezân Mazhar etdi rahmetine kullarını müsteân Mürde diller oldu ihya geldi şehr-i remezân110 Erdinç Çelikkol bu şiiri Rast makamında, Müsemmen usulüyle bestelemiştir. Merhabâ ey ruhları şâdan eden ramazân Merhabâ ey kalpleri handan eden ramazân Merhabâ ey mâhı îman mâhı gufran ramazân Merhabâ ey mâhı rahmet mâhı umran ramazân111 Erdinç Çelikkol bu şiiri Sabâ makamında bestelemiştir. Usulü ise Müsemmen’dir. Şakıyan şu bülbüller der yâ râbbî yâ râbbî Gonca lâleler güller der yâ râbbî yâ râbbî Ağaçlar yaprak yaprak yeşil mavi kara ak Ne varsa büyük ufak der yâ râbbî yâ râbbî Yer gök zaman ve mekân dağ taş dere toz duman Çığlık feryâd âh aman yâ râbbî yâ râbbî Kalp gözünü açıp bak bir an için yok durmak Şu sular ırmak ırmak der yâ râbbî yâ râbbî 110“Hamd ü minnettir sana ey hâlik-i kevn ü mekân”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk- sanat-muzigi/17525.html. 111“Merhabâ ey ruhları şâdân eden Ramazân”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/18591.html. 90 Çayır çemen ot yonca lâle sümbül gül gonca Yerde gezen karınca der yâ rabbî yâ rabbî Sarmış âlemi o nûr ismi dilde okunur Gözyaşı billûr billûr der yâ rabbî yâ rabbî112 Erdinç Çelikkol bu şiiri Uşşak makamında bestelemiştir. Usulü ise Sofyan’dır. 112“Şakıyan şu bülbüller der Yârabbî Yârabbî”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/22574.html. 91 SONUÇ Erdinç Çelikkol, kaleme aldığı eserleriyle ve yapmış olduğu yüzlerce bestesiyle Türk mûsikîsine katkıları çok fazladır. Erdinç Çelikkol’un hayatı, şahsiyeti, sanatı ve Türk din mûsikîsine katkıları adlı bu çalışmamızda Erdinç Çelikkol’un hayatını kapsamlı bir şekilde tanıtmaya çalıştık. En büyük kaynak ailesi ve onu tanıyan kişilerden almış olduğumuz bilgiler olmuştur. Covid- 19 hastalığı sebebiyle kendisiyle görüşme talebimiz ailesi tarafından kabul görmemiştir. Daha sonrasında da başka hastalıkları sebebiyle yine görüşme talebimiz reddedilmiştir. Bestekârımızın farklı formlarda eserlerinin olduğu bilinmektedir. Biz bu çalışmamızda toplam 415 eserden 60 tanesinin dinî mûsikî eseri olduğu görülmüştür. Fakat bu 60 eserden 50 tanesi TRT repertuarında bulunmakta, geriye kalan 10 eserden ise 8 tanesinin ilk dizesi, güftekârı, makam ve usul bilgileri tespit edilmiş olup 2 eser hakkında hiçbir bilgi bulunamamıştır. Tezimizde bu bilgiler tablolar halinde gösterilmiştir. Yapmış olduğumuz bu çalışmada Erdinç Çelikkol bestelerinin güftekârları hakkında bilgiler verilmiştir. Bazı güftekârlar hakkında ise hiçbir malumat bulunamamıştır. Eserlerin güfteleri verilerek, gelişigüzel bir şekilde tercih edilmediği belli bir şuur ile seçilip bestelendiği tespit edilmiştir. Güfte ile beste arasındaki uygunluk prozodinin varlığını hissettirmektedir. Erdinç Çelikkol yapmış olduğu bütün bestelerinde bulunduğu ortamın ruh haline tesirinin etkisi önemli olmuştur. Bestelemiş olduğu eserlere bakıldığı zaman güftesi Reşat Özpirinçci ’ye ait “Ayların Sultanı Hoş geldin Mübarek Ramazan” adlı eser acemaşiran makamıyla duygular coşkulu bir şekilde ifade edilmiştir. Kimi eserde de makam ve güfte sebebiyle duygular daha sakin, nahif şekilde ifade edilmiştir. Erdin Çelikkol sanat anlayışı, hocalığı, şefliği ve bestekârlığı ile örnek alınması gereken bir musikişinastır. Türk mûsikîsine önemli hizmetlerde bulunmuştur. Çelikkol, şu an 84 yaşındadır. Bize ve bizden sonraki gelecek nesiller için bırakacağı bu miras çok değerli olacaktır. 92 KAYNAKÇA “Amir Ateş kimdir?”, (06.06.2022), https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Amir_Ate%C5%9F&oldid=2771 1495. ANIL Avni, Vikipedi, 24.01.2022, https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Avni_An%C4%B1l&oldid=2695 0848. AYDIN Bilal, Türk Din Musikisinde Muzaffer Ozak’ın Yeri Ve Eserlerinin Tasnifi, (Yüksek Lisans Tezi), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019. Aykırı sinema derneğinin 5 Şubat 2019 tarihinde yapmış olduğu gezek röportajı, t.y. “Ayların sultanı hoş geldin mübarek Ramazan”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/72.html. “Ayten Uğuralp kimdir?”, (06.06.2022), https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ayten_U%C4%9Furalp&oldid=2 7311817. AZAMAT Nihat, “Sermest Efendi kimdir?”, TDV İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırma Merkezi, 2002, c. 26, s. 18. BEHAR Cem, Aşk Olmayınca Meşk Olmaz Geleneksel Osmanlı / Türk Müziğinde Öğretim ve İntikal, 4. bs., Ankara: Yapı Kredi Yayınları, 2012. “Bekir Sıtkı Erdoğan kimdir?”, (06.06.2022), https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bekir_S%C4%B1tk%C4%B1_Er do%C4%9Fan&oldid=26954750. “Ben gönlümü insanlara sevgi için sebil ettim”, (05.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/493.html. “Bilge Özgen kimdir?”, 04.02.2018, https://www.salihbora.com/sanatcilarimiz/bestekarlarimiz/bilge-ozgen/. BİLGİLİ İhsan, Erdinç Çelikkol Türk Müziğine Adanan Bir Ömür, 1. bs., Bursa: T.C. Kültür Bakanlığı Bursa Devlet Klasik Türk Müziği Korosu Müdürlüğü Yayınları, 2003. “Bir gün erce gelendensin”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/13728.html. 93 “Bu dünya hep yalan kanmam kapıldım”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/6806.html. Necati Biçen, (haz.), Bursa Devlet Klasik Türk Müziği Korosu- Erdinç Çelikkol Hayatı ve Eserleri Konseri 1. Bölüm (16.06.2022), https://www.youtube.com/watch?v=xKoKhAi5mHw. “Canda misafir Tanrı’yı hoş tut”, (08.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk- sanat-muzigi/21800.html. CUMHUR ENES ERGÜR, 99 Bestekârdan İlahiler, 1. bs., İstanbul: İz Yayıncılık, 2020. “Dağı aşıp çölü geçip ulaşalım Yûnuscana”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/6862.html. “Dağlar taşlar yollar aştım”, (06.06.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=66491&esera=%2 0Da%F0lar%20ta%FElar%20yollar%20a%FEt%FDm. el-Tîn, 95/4., t.y. Erdinç Çelikkol Hayatı, 2012, https://www.youtube.com/watch?v=nMr1uBQwLXc. Erdinç Çelikkol’un kızı Gülfem Gözükara ile yapılan söyleşi., 10.01.2022. Erdinç Çelikkol’un oğlu Tuğberk Çelikkol ile yapılan söyleşi., 08.12.2021. Erdinç Çelikkol’un oğlu Tuğberk Çelikkol ile yapılan söyleşi, 10.01.2022. ERGÜR Cumhur Enes, Türk Tasavvuf Müziğinde Muzaffer Ozak’ın Yeri ve Eserleri, (Bitirme Tezi), İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Ses Eğitimi Bölümü, 2000. “Ey bâd-ı sabâ ravzayla kucaklaş ne olur”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/18470.html. “Ey gökyüzü yol ver bana İsa ile halvet dilerim”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/21933.html. “Fatma Bahar Gökfiliz kimdir?”, (06.06.2022), http://teis.yesevi.edu.tr/madde- detay/gokfiliz-fatma-bahar. “Gece gündüz zikrimiz Lâ İlâhe İllâllah”, (04.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/16484.html. “Geçip gitme eller gibi şu gönlümü yol eyleme”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/11884.html. “Günahların varsa eğer yalvar affa derman ola”, (05.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/21071.html. 94 GÜNDÖNER Safiye, Afyonkarahisar Müzik Kültürüne Hizmet Edenler, (Yüksek Lisans Tezi), Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010. “Hak yolunun garip kulu”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/1526.html. “Hakk’ın metin kal’ası nûr burcunun bâlâsı”, (04.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/13552.html. “Hamd ü minnettir sana ey hâlik-i kevn ü mekân”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/17525.html. “Her sesin bir aksi vardır”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/19185.html. “Hüdâ’mızdan hidâyettir sabahlar”, (08.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk- sanat-muzigi/22170.html. “Hüsâmettin Olgun kimdir?”, 23.02.2018, https://www.salihbora.com/sanatcilarimiz/sairlerimiz/dr-husamettin-olgun/. “İçimde bir dertli bülbül öter Yûnûs Yûnûs diye”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/7127.html. “İmân ile kapımı çal dile benden ne dilersen”, (05.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/19206.html. “İrfan Özbakır kimdir?”, (05.06.2022), https://www.biyografi.info/kisi/irfan-ozbakir. “Kalû belâ’da İslâm olduk Elhamdülilah”, (08.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/22215.html. KARA İsmail, (ed.), Sâz Ü Söz Arasında Cinuçen Tanrıkorur’un Hatıraları, 2. bs., İstanbul: Dergah Yayınları, 2009. KARADENİZ M. Ekrem, Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları, 1. bs., İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2013. KONU Nebahat, “‘Şeflik El Kol Sallamak Değil Eseri Yaşamaktır’”, Fikir Coğrafyası, (14.06.2022), https://www.fikircografyasi.com/makale/seflik-el-kol- sallamak-degil-eseri-yasamaktir. “Kudretinden şüphe yok”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/17686.html. “Kudûmun rahmet-i zevk-i safâdır”, (08.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk- sanat-muzigi/18579.html. 95 “Kul Hüvallâhü eheddir eşi yoktur bilirim”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/22249.html. “Mehmet Turan Yarar kimdir?”, (08.06.2022), https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mehmet_Turan_Yarar&oldid=27 051738. “Merhabâ ey ruhları şâdân eden Ramazân”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/18591.html. “Müştâk olup özlediğim”, (15.08.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=35212&esera=%2 0M%FC%FEtak%20olup%20%F6zledi%F0im%20%FEehr- i%20Ramazan%20merhaba. “Necdet Tanlak kimdir?”, 28.09.2019, https://semazen.net/necdet-tanlak/. “Necip Gülses”, Vikipedi, 09.02.2022, https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Necip_G%C3%BClses&oldid=27 051836. “Nedim Uçar kimdir?”, (06.06.2022), https://www.antoloji.com/nedim-ucar/hayati/. “Neş’e doldu kâinat huzur buldu tüm mekân”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/322.html. OZAK Elhac Muzaffer, Ziynet-ül-Kulub (Kalplerin Ziyneti), 1. bs., İstanbul: Salah Bilici Kitabevi Yayınları, 2019. “Ömer Tuğrul İnançer kimdir?”, 19.03.2022, https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%96mer_Tu%C4%9Frul_%C4%B0nan% C3%A7er. ÖZKAN Akın (05.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/bestekarlar/135.html. ÖZTUNA Yılmaz, “Türk Mûsikîsi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi”, Meşk, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 2000, c. 1, s. . ———, Türk Mûsikîsi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi, 1. bs., Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, t.y. “Prof. Dr. Alaeddin Yavaşça kimdir?”, (05.06.2022), http://www.alaeddinyavasca.com/index.php/biyografi. “Reşat Özpirinçci kimdir?”, (06.06.2022), https://www.salihbora.com/sanatcilarimiz/sairlerimiz/resat-ozpirincci/. “Rûz-i mahşerde beni yâd eyle Allah aşkına”, (08.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/22422.html. 96 “Sanat Müziği Notaları”, (05.06.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=66036&esera=%2 0Az%20biliriz%20%E7ok%20s%F6yleriz%20bilmem%20ya%20Rab%20b iz%20neyleriz. “Sanat Müziği Notaları”, (05.06.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=55372&esera=%2 0Kemale%20ermek%20i%E7in%20ne%20mi%20gerek%20can%20yareni m. “Sanat Müziği Notaları”, (05.06.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=45603&esera=%2 0Sen%20bir%20g%F6n%FCl%20eri%20isen%20yorulmaya%20ne%20hak k%FDn%20var. “Sanat Müziği Notaları”, (05.06.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=45245&esera=%2 0O%20bir%20g%FCl%20d%FC%20soldurdular%20insafs%FDzca%20sald %FDrd%FDlar. “Sanat Müziği Notaları”, (05.06.2022), http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=45017&esera=%2 0Murad%FDm%FDz%20birdir%20bizim%20g%F6nl%FCm%FCzde%20s evgi%20bulmak. “Sebil edip yıllarımı verdim Yunus Yunus diye”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/19317.html. “Selahattin İçli kimdir?”, Vikipedi, 11.03.2022, https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Selahattin_%C4%B0%C3%A7li &oldid=27273529. “Sevgi bağı Konya’da örün diyor Mevlâna”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/13584.html. “Sevgilerin en yücesi sözde Allah özde Allah”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/22522.html. “Sevgiyle Koş Git Yunus’a”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/7221.html. “Süze süze öze vardık gönüldeki göze vardık”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/7403.html. “Şakıyan şu bülbüller der Yâ Rabbî Yâ Rabbî”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/22574.html. “Şu âlemde gerçek mîraç kalpde huzûr kâbede Hac”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/9978.html. 97 “Tâ ezelden bir dönen var döndüren var mutlaka”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/5410.html. TANRIKORUR Cinuçen, Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi, 3. bs., İstanbul: Dergah Yayınları, 2011. ———, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırma Merkezi, 2010, c. 39, ss. 572-74. TOPUZOĞLU Tevfik Rüştü, Ozak, Muzaffer, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırma Merkezi, 2007, c. 34, ss. 16-17. “Turgut Yarkent”, (05.06.2022), https://www.salihbora.com/sanatcilarimiz/sairlerimiz/turgut-yarkent/. “Turhan Taşan kimdir?”, (05.06.2022), https://www.biyografya.com/biyografi/7754. “Yâ Rab beni aşkınla perişân edecek mihneti ver”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/16629.html. “Yâ Râb ne olur lûtfile cürmüm tükeneydi”, (09.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/13674.html. “Yasin Hatipoğlu ile yapılan görüşme”, (09.06.2022), https://www.youtube.com/watch?v=ps3juO1H4Ec. “Yeryüzünde her nîmet biz insanlar içindir”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat-muzigi/22700.html. YILMAZ Hasan Kâmil, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırma Merkezi, 1991, c. 4, ss. 338-40. “Yollar Sübhan’a gider”, (06.06.2022), https://www.notaarsivleri.com/turk-sanat- muzigi/5637.html. (13.08.2022), http://www.devletkorosu.com/. (16.06.2022), http://nebahatkonuyilmaz.blogspot.com/2015/08/emin-ongan-sadece-bir- hoca-degildi-mesk.html. (08.06.2022), https://defter-i-ussak.blogspot.com/2017/03/ruz-i-mahserde-bizi-yad- eyle-allah-askna.html. 98 EKLER EK-1 FOTOĞRAFLAR Soldan sağa: Dinçer Çelikkol, Erdinç Çelikkol, Ayşe Çelikkol, Rahmi Çelikkol, Yavuz Çelikkol 99 Erdin Çelikkol’un okul yıllarından. 100 Erdinç Çelikkol’un askerlik fotoğrafı. İzmir 101 1960 yılında askerlikten sonra İstanbul’da çektirdiği fotoğraf. 102 11 Ocak 1958 yılında Neriman Hanım ile düğün fotoğrafı. 103 Eşi Neriman Hanım ve kızları Ayfer ve Firdevs. 104 Üsküdar Mûsikî Cemiyeti’nde Emin Ongan, Tuğrul İnançer ve Erdinç Çelikkol. 105 Hocası Emin Ongan ile birlikte. 106 Çelikkol havlu dükkânını ziyarete gelen (ortadaki) Alâeddin Yavaşça. 107 Erdinç Çelikkol’un sahne performansından. 108 109 Erdinç Çelikkol’un hayatı ve eserleri adlı programdan. 110 EK-2 NOTALAR Nota-1113 113 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 111 Nota-2114 114 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 112 Nota-3115 115 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 113 Nota-4116 116 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 114 Nota-5117 117 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 115 Nota-6118 118 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 116 117 Nota-7119 119 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 118 119 Nota-8120 120 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 120 121 Nota-9121 121 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 122 Nota-10122 122 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 123 Nota-11123 123 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 124 Nota-12124 124 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 125 126 Nota-13125 125 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 127 128 Nota-14126 126 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 129 Nota-15127 127 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 130 131 Nota-16128 128 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 132 133 Nota-17129 134 Nota-18130 129 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 130 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 135 Nota-19131 136 131 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 137 Nota-20132 132 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 138 139 Nota-21133 133 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 140 Nota-22134 141 134 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 142 Nota-23135 135 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 143 144 Nota-24136 136 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 145 Nota-25137 137 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 146 Nota-26138 138 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 147 Nota-27139 139 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 148 Nota-28140 140 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 149 150 Nota-29141 141 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 151 Nota-30142 142 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 152 153 Nota-31143 143 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 154 155 Nota-32144 144 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 156 157 Nota-33145 145 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 158 Nota-34146 146 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 159 Nota-35147 147 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 160 Nota-36148 148 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 161 Nota-37149 149 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 162 Nota-38150 150 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 163 Nota-39151 151 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 164 Nota-40152 152 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 165 Nota-41153 153 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 166 Nota-42154 154 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 167 Nota-43155 155 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 168 Nota-44156 156 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 169 Nota-45157 157 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 170 Nota-46158 158 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 171 Nota-47159 159 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 172 Nota-48160 160 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 173 Nota-49161 161 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 174 175 Nota-50162 162 http://www.devletkorosu.com/ (10.08.2022) 176